ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : Εικόνες της Ελλάδας στην ποίηση2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ : Νεοελληνική Λογοτεχνία, Νεοελληνική

Γλώσσα, Ιστορία, Γεωγραφία3. ΤΑΞΗ : Α Γυμνασίου4. ΩΡΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ : 245. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ :

Χρήση λογισμικού γενικής χρήσης: Ms word, Ms Power point, διαδίκτυο

Ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου

Ανοιχτό λογισμικό: σώματα κειμένων( Πύλη της Ελληνικής γλώσσας)

Δικτυακοί τόποι: 1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE

%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1 2. http://douridasliterature.com/poihmata.html#3 3. http://www.sansimera.gr/biographies/390 4. http://androspoets.homestead.com/PolemisIoannis.html 5. http://www.sansimera.gr/biographies/204 6. http://www.sarantakos.com/kibwtos/komnas/palbio.html 7. http://www.sarantakos.com/kibwtos/s-aslanoglou.html 8. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?

cpage=NODE&cnode=461&t=109 9. http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%A3%CE%BF%CE%BB%CF

%89%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82

10. http://www.sansimera.gr/articles/243 11. http://www.giannena-e.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE

%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/logotehn%CE%B9%CE%B1_GKANAS/1-Mihalis_Ganas_1_Katalogos.aspx

12. http://www.tsamantas.com/leute/gkanas/index.html 13. http://www.stixoi.info/stixoi.php?

info=Lyrics&act=index&sort=alpha&lyricist_id=120 14. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?

cpage=node&cnode=489 15. http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=41 16. http://www.elytis.edicypages.com/ 17. http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=9 18. http://douridasliterature.com/elytis.html

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Γ.

6. ΓΕΝΙΚΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Να έρθουν οι μαθητές σε ελεύθερη και δημιουργική επαφή με τα λογοτεχνικό έργα, να τα ερμηνεύσουν και να νιώσουν αισθητική απόλαυση.

Να δημιουργηθούν στους μαθητές κίνητρα για προσωπική έκφραση.

Να προσεγγίσουν οι μαθητές βιωματικά και συναισθηματικά τα ποιήματα με κατευθυνόμενη αυτενέργεια.

Να παράγουν οι μαθητές γραπτό κείμενο σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.

1

Να καλλιεργηθεί η φαντασία και η κριτική ικανότητα των μαθητών.(κριτικός γραμματισμός)

8. ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκεται οι μαθητές να :

Να γνωρίσουν την Ελλάδα μέσα από το φυσικό της περιβάλλον, την κοινωνική ζωή της, τον πολιτισμό και την ιστορία της.

Να γνωρίσουν την ποιητική προσέγγιση των σημαντικότερων γεγονότων της Ελληνικής ιστορίας.

Να γνωρίσουν διαφορετικές εικόνες της Ελλάδας μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες των ποιητών.

Να παρακολουθήσουν τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει η εικόνα της Ελλάδας σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου.

Να συγκρίνουν την εικόνα που έχουν για την Ελλάδα αξιοποιώντας τις δικές τους εμπειρίες με την εικόνα της Ελλάδας που προβάλλεται μέσα από τα ποιήματα.

Να μελετήσουν τα χαρακτηριστικά και τις αξίες των Ελλήνων σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και να κάνουν τις απαραίτητες συγκρίσεις.

Να συνδέουν το κάθε ποίημα με τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής.

Να συγκρίνουν τις διαφορετικές εικόνες της Ελλάδας που δίνονται από διαφορετικούς ποιητές.

Να συγκρίνουν την Ελλάδα του παρελθόντος με την Ελλάδα του παρόντος.

Να προσεγγίσουν διαθεματικά τα ποιήματα αξιοποιώντας τις γνώσεις τους στα μαθήματα της Γλώσσας, της Ιστορίας και της Γεωγραφίας.

9. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Να καλλιεργήσουν οι μαθητές συνεργατικό πνεύμα μέσα στα πλαίσια της εργασίας σε ομάδες.

Να αναπτύξουν οι μαθητές πρωτοβουλίες και να μάθουν να διακρίνουν την αξιοπιστία των διάφορων πηγών. (κριτικός γραμματισμός)

Να προχωρήσουν οι μαθητές μέσω της συνεργασίας από την ανακάλυψη και τη σύγκριση στη σύνθεση και στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους αξιοποιώντας δημιουργικά το υλικό που συνέλλεξαν.

10. ΣΤΟΧΟΙ Τ.Π.Ε.

Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση ανοιχτού λογισμικού, μηχανών αναζήτησης και διαδικτυακών πηγών γενικότερα.(νέος γραμματισμός).

Να μάθουν να χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. και τους υπάρχοντες ψηφιακούς πόρους ώστε να παράγουν δικό τους έργο αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες που παρέχουν οι Τ.Π.Ε. ( νέος γραμματισμός). Η τεχνολογία που επιλέχτηκε για να χρησιμοποιηθεί και αναφέρθηκε παραπάνω εξυπηρετεί αυτούς τους δύο βασικούς στόχους.

2

11. ΑΦΕΤΗΡΙΑΟ φιλόλογος μαζί με τους μαθητές της τάξης συζητούν το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν κατά τη διάρκεια του τριμήνου (Εικόνες της Ελλάδας μέσα από την ποίηση) και επιλέγουν τα ποιήματα τα οποία θα αναλύσουν.

12. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟΗ πρόταση βασίζεται στην ομαδοσυνεργατική μάθηση, έχει τη μορφή του σχεδίου Project και προωθεί την ανακαλυπτική μάθηση( Βruner). O ρόλος του διδάσκοντα είναι υποβοηθητικός και εμψυχωτικός στο πλαίσιο της επικείμενης ανάπτυξης (Vigotsky).

13. ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟΣύνδεση με το Α.Π. : το σενάριο βασίζεται στο νέο πιλοτικό πρόγραμμα σπουδών που εφαρμόζεται σε συγκεκριμένα γυμνάσια σε όλη τη χώρα.

14. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ1 η –2 η ώρα: ο εκπαιδευτικός συζητά με τους μαθητές του το θέμα που θα διαπραγματευτούν το επόμενο τρίμηνο και τους παρουσιάζει τα ποιήματα που έχει επιλέξει. Οι μαθητές περιηγούνται στο διαδίκτυο , βλέπουν φωτογραφίες και διαβάζουν πληροφορίες για διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας. Επισκέπτονται επίσης το ιστολόγιο http://travelling-by-literature.blogspot.com/ . Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να αφηγηθούν ταξίδια ή εκδρομές τους και να περιγράψουν τοπία της Ελλάδας που έχουν επισκεφτεί.3 η - 12 η ώρα: Οι μαθητές σε αυτή τη φάση ασχολούνται με τέσσερα ποιήματα που βρίσκονται στο βιβλίο της λογοτεχνίας της Α Γυμνασίου και είναι τα εξής:

1. Θαλασσινά τραγούδια, Γεώργιος Δροσίνης 2. Ηλιοβασίλεμα, Κώστας Κρυστάλλης 3. Γυάλινα Γιάννενα, Μιχάλης Γκανάς 4. Όλα τα πήρε το καλοκαίρι, Οδυσσέας Ελύτης

Οι μαθητές ασχολούνται με κάθε ποίημα ξεχωριστά και μόλις ολοκληρώσουν την ανάλυση του πρώτου ποιήματος προχωρούν στην ανάλυση του επόμενου ποιήματος. Οι μαθητές έχουν ένα φύλλο εργασίας για κάθε ποίημα το οποίο αναλύουν και προσπαθούν να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά σχηματίζοντας στην αρχή μικρές ομάδες των 2 ατόμων. Η φάση αυτή θεωρείται πολύ σημαντική καθώς τα παιδιά που είναι 12-13 χρονών θα πρέπει να εξοικειωθούν με την ανάλυση ενός ποιήματος αλλά και με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Στη διάρκεια αυτής της φάσης δίνονται στα παιδιά τόσο ατομικές εργασίες γλωσσικές και μη (παραγωγή ενός μικρού κειμένου που αφορά τον τρόπο που παρουσιάζεται η Ελλάδα μέσα από τα παραπάνω κείμενα, ζωγραφική αναπαράσταση του τοπίου……) όσο και ομαδικές( κατασκευή ενός κολάζ εμπνευσμένο από τα παραπάνω ποιήματα)13 η ώρα-19 η ώρα : Οι μαθητές σε αυτή τη φάση είναι έτοιμοι να εργαστούν σε μεγαλύτερες ομάδες, να μελετήσουν και να ερμηνεύσουν ποιήματα. Τα ποιήματα που επιλέχτηκαν είναι τα εξής:ΟΜΑΔΑ Α: Εις την πατρίδα, Λορέντζος Μαβίλης, Τι είναι η πατρίδα μας, Ιωάννης Πολέμης, Χώμα Ελληνικό, Γεώργιος ΔροσίνηςΟΜΑΔΑ Β: Ύμνος εις την Αθηνά, Κωστής Παλαμάς, Αθήνα, Κ. Καρυωτάκης, Αθήνα, Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου

3

ΟΜΑΔΑ Γ: Δόξα στο Μεσολόγγι, Κωστής Παλαμάς, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Διονύσιος ΣολωμόςΟΜΑΔΑ Δ: Καράβια βγήκαν στη στεριά, Σαλονίκη, Στα καμένα, Μιχάλης ΓκανάςΟΜΑΔΑ Ε: Ήλιος, Άνεμοι, Οδυσσέας Ελύτης, Ρωμιοσύνη, Γιάννης Ρίτσος.

Τα ποιήματα επιλέχτηκαν με βάση την ηλικία, τα βιώματα και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι όλοι οι μαθητές να έχουν μαζί τους τα βιβλία αναφοράς: Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Λεξικό λογοτεχνικών όρων, Ερμηνευτικό λεξικό της Νεοελληνικής γλώσσας, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη της Γ ΓυμνασίουΠριν ξεκινήσουν οι μαθητές να εργάζονται σε ομάδες γίνεται μια απλή ανάγνωση όλων των ποιημάτων από το διδάσκοντα ώστε να εξομαλυνθούν οι οποιεσδήποτε δυσκολίες υπάρχουν.20 η ώρα-24 η ώρα : Οι μαθητές παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της ομαδικής τους εργασίας και τις αιτιολογούν με παραπομπές στο κείμενο. Όλες οι ομάδες συμπληρώνουν τις εργασίες τους με παρατηρήσεις των άλλων ομάδων και γίνεται ένας γόνιμος διάλογος.Σε αυτή τη φάση επίσης οι μαθητές αναλαμβάνουν γλωσσικές και μη δραστηριότητες είτε ατομικές είτε ομαδικές : παραγωγή γραπτού λόγου με θέματα όπως «Η πατρίδα μου», «Η Ελλάδα του τότε και του τώρα», « Η Ελλάδα του Ελύτη ,δημιουργία έργων ζωγραφικής, δημιουργία κολάζ ή βίντεο, συγκέντρωση κειμένων και φωτογραφιών από τοπία της Ελλάδας, αναζήτηση μελοποιήσεων των συγκεκριμένων ποιημάτων, δημιουργία ενός Power Point με κείμενα και φωτογραφίες……………

15. ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ Ο ρόλος του διδάσκοντα είναι καθοδηγητικός και εμψυχωτικός. Στόχος του είναι να λύνει απορίες των μαθητών, να τους βοηθά σε προβλήματα τεχνικής φύσεως, να τους καθοδηγεί με συμβουλές και γόνιμες παρατηρήσεις, να τους εμψυχώνει ώστε να ανταποκριθούν στο ρόλο τους και να επιβλέπει την πορεία εργασιών όλων των ομάδων.

16. ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝΟι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των 4 ατόμων. Η τάξη αποτελείται από 20 μαθητές. Στο εργαστήριο αναλογεί 1 υπολογιστής σε 2 μαθητές. Οι μαθητές μοιράζουν μεταξύ τους τις εργασίες που αναλογούν στην ομάδα τους, συνομιλούν και ανταλλάσσουν απόψεις. Η σκέψη κάθε μαθητή ανατροφοδοτεί τη σκέψη των υπολοίπων μαθητών της ομάδας.

17. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣΣτοιχειώδης εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση του διαδικτύου και των λογισμικών γενικής χρήσης και τη συνεργασία σε ομάδες.

18. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Ομάδα Α : Η ομάδα αυτή ασχολείται με το τι αντιπροσωπεύει η Ελλάδα για τρεις σημαντικούς ποιητές. Στόχος των μαθητών είναι

4

να μελετήσουν τα ποιήματα: Εις την πατρίδα, Λορέντζος Μαβίλης, Τι είναι η πατρίδα μας, Ιωάννης Πολέμης, Χώμα Ελληνικό, Γεώργιος Δροσίνης και να απαντήσουν στις ερωτήσεις που φύλλου εργασιών. Ομάδα Β : Η ομάδα αυτή ασχολείται με την Αθήνα σε διαφορετικές εποχές. ( φυσικό περιβάλλον, άνθρωποι, πολιτισμός). Οι μαθητές μελετούν τα ποιήματα: Ύμνος εις την Αθηνά, Κωστής Παλαμάς, Αθήνα, Κ. Καρυωτάκης, Αθήνα, Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου και απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασιών. Ομάδα Γ : Η ομάδα αυτή ασχολείται με το Μεσολόγγι( φυσικό περιβάλλον, άνθρωποι, ιστορία, ένδοξο παρελθόν). Οι μαθητές μελετούν τα ποιήματα : Δόξα στο Μεσολόγγι, Κωστής Παλαμάς, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Διονύσιος Σολωμός και απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασιώνΟμάδα Δ: Η ομάδα αυτή μελετά εικόνες της Ελλάδας μέσα από την ποίηση του Μ.Γκανά. Οι μαθητές μελετούν τα ποιήματα: Καράβια βγήκαν στη στεριά, Σαλονίκη, Στα καμένα, Μιχάλης Γκανάς και απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασιών. Ομάδα Ε : Η ομάδα αυτή μελετά εικόνες της Ελλάδας μέσα από την ποίηση του Ελύτη και του Ρίτσου. Οι μαθητές μελετούν τα ποιήματα :Ήλιος, Άνεμοι, Οδυσσέας Ελύτης, Ρωμιοσύνη, Γιάννης Ρίτσος και απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασιών.Όλες οι ομάδες χρησιμοποιούν τα βιβλία αναφοράς και αναζητούν πληροφορίες στις ιστοσελίδες που τους δίνονται από τον εκπαιδευτικό.

19. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝΗ αξιολόγηση των μαθητών, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου μαθήματος, έγινε με κριτήριο την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν αρχικά. Συνεκτιμήθηκαν οι απαντήσεις των ομάδων στο φύλλο εργασίας, ο προφορικός και γραπτός λόγος που παρήγαγαν, η συνεργασία των μελών των ομάδων κατά τη διάρκεια της έρευνας και η συμμετοχή των ομάδων στην παρουσίαση των εργασιών τους. Αξιολογείται :

Η ικανότητα του μαθητή να ερμηνεύει διαφορετικές εικόνες της Ελλάδας από διαφορετικούς ποιητές λαμβάνοντας υπόψη τα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα της κάθε εποχής.

Η ικανότητα του μαθητή να επισημαίνει τις αξίες της Ελλάδας στο παρελθόν και να τις συγκρίνει με αυτές του παρόντος.

Η ικανότητα του μαθητή να αναζητά πληροφορίες στο διαδίκτυο και να τις αξιολογεί.

20. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ- ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Η συγκεκριμένη πρόταση μπορεί να τροποποιηθεί αναλόγως ως προς την έκταση ή τη στόχευση. Για το συγκεκριμένο σενάριο επιλέχτηκε η καθοδηγούμενη πλοήγηση στο διαδίκτυο λόγω έλλειψης χρόνου αλλά και λόγω όχι ιδιαίτερα υψηλής εξοικείωσης της τάξης με τον υπολογιστή.(πρόκειται για παιδιά 12-13 ετών που προέρχονται στην πλειοψηφία τους από αγροτικές οικογένειες). Το σενάριο μπορεί να τροποποιηθεί ώστε:

5

Η διδακτική πορεία να είναι λιγότερο καθοδηγούμενη από τα φύλλα εργασίας. Αυτό απαιτεί την αντικατάσταση των προδιαγραμμένων βημάτων και οδηγιών και την ενθάρρυνση της αυτενέργειας.

Η διδακτική πορεία να περιλαμβάνει περιήγηση σε περισσότερους δικτυακούς τόπους για τη συλλογή υλικού. Η ελεύθερη πλοήγηση στο διαδίκτυο μπορεί να εμπλουτίσει τη διδακτική παρέμβαση με στόχο την άσκηση των μαθητών στην αξιοποίηση δικτυακών τόπων και ψηφιακού υλικού.

21. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα κέντρα στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02)2. Η διδασκαλία της Λογοτεχνίας με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, Σοφία Νικολαίδου 3. Τ.Π.Ε. και Λογοτεχνία, από τη θεωρία στη διδακτική πράξη, Σοφία Νικολαίδου4. Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο(Πιλοτικό πρόγραμμα)5. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α Γυμνασίου, βιβλίο εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα6. Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, Morris L. Bigge7. Ιστολόγιο http://travelling-by-literature.blogspot.com/

ΟΜΑΔΑ Α ( ΕΛΛΑΔΑ)

ΠΟΙΗΜΑΤΑ1. Εις την πατρίδα, Λορέντζος Μαβίλης2. Τι είναι η πατρίδα μας, Ιωάννης Πολέμης3. Χώμα Ελληνικό, Γεώργιος Δροσίνης

Ιστοσελίδες τις οποίες μπορείτε να συμβουλευτείτε1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE

%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1 2. http://douridasliterature.com/poihmata.html#3 3. http://www.sansimera.gr/biographies/390 4. http://androspoets.homestead.com/PolemisIoannis.html

Εις την πατρίδα

Πατρίδα σαν τον ήλιο σου ήλιος αλλού δεν λάμπει. Πώς εις το φως του λαχταρούν η θάλασσα κι οι κάμποιπως λουλουδίζουν τα βουνά, τα δασ' οι λαγκαδιές,στέρνοντάς του θυμίαμα μυριάδες μυρωδιές!Αφρολογούν οι ρεματιές και λαχταρίζ' η λίμνη,χίλιες πουλιών λαλιές ηχούν, της ομορφιάς του ύμνοι.Σ άπειρ' αστράφτουν χρώματα παντού λογής λογής τ' αγέρος τα πετούμενα, τα σερπετά της γης.Κι, αυτός σηκώνει τ' αλαφρό της καταχνιάς μαγνάδικι' η κάθε στάλ' από δροσιά γυαλίζει σαν πετράδι,

6

η κάθε αχτίδα του σκορπά με την αναλαμπήχαρά, ζωή και δύναμη κι' ελπίδα όπου κι' αν μπει.

Φαντάζεις σαν τον ήλιο σου κι' εσύ καλή πατρίδα,και μάγια σαν τα μάγια σου στον κόσμο αλλού δεν είδα.Η γη σου είναι παράδεισο, κι αιώνια γαλανόςγύρω σου καθρεφτίζεται στο πέλαγ' ο ουρανός.και οι νύχτες σου με τ' άσπρα τους, με τη γαλάζια πάστρα,με τ' αηδονολαλήματα, τρεμάμενα σαν τ' άστρα,με το φεγγάρι που περνά, σαν όνειρο ευτυχιάς,στη μέση της απέραντης ουράνιας ησυχιάς,οι νύχτες σου δροσοβολούν χιλιόπλαστα λουλούδια και στων παιδιών σου τες καρδιές αμάραντα τραγούδια,σταλάζουν εις τα σπλάχνα τους θεράπειο λησμονιάς,ελευτεριάς αγαλλίαση και μίσος τυραννιάς.

Μάγεμα ασημοϋφαντο, φως μαργαριταρένιολυώνομαι σ' ένα χάραμα ξανθό, μαλαματένιο.Γιομάτος μόσχους και δροσιές ο Ζέφυρος τερπνάμέσ' απ' αγάπης φαντασιές τα πλάσματα ξυπνά.κι' ανάμεσα στα χρώματ' από χίλια ουράνια τόξα,προβαίνει πάλ' ο ήλιος εις όλη του τη δόξακαι σαν του μεγαλείου σου σύμβολο φωτεινό,ως στο χρυσό βασίλεμα λάμπει στον ουρανό.Ελλάς, το μεγαλείο σου βασίλεμα δεν έχεικαι δίχως γνέφια τους καιρούς η δόξα σου διατρέχει,όσες φορές ο ήλιος σου να σε φωτίσει ερθεί,θε να σ' ευρεί, πεντάμορφη, στεφανωμένη, ορθή.

Λορέντζος Μαβίλης

Τι είναι η πατρίδα μας

Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν' οι κάμποι;Μην είναι τ' άσπαρτα ψηλά βουνά;Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει;Μην είναι τ' άστρα της τα φωτεινά;

Μην είναι κάθε της ρηχό ακρογιάλικαι κάθε χώρα της με τα χωριά;κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει,κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά;

Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένααρχαία μνημεία της χρυσή στολήπου η τέχνη εφόρεσε και το καθέναμια δόξα αθάνατη αντιλαλεί;

Όλα πατρίδα μας! Κι αυτά κι εκείνα,και κάτι που 'χουμε μες την καρδιάκαι λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνακαι κράζει μέσα μας: Εμπρός παιδιά!

Ιωάννης Πολέμης

7

Χώμα ελληνικό

Τώρα που θα φύγω και θα πάω στα ξένακαι θα ζούμε μήνες, χρόνους χωρισμένοι,άφησε να πάρω κάτι κι από σένα,γαλανή πατρίδα πολυαγαπημένη,άφησε μαζί μου φυλαχτό να πάρωγια την κάθε λύπη κάθε τι κακό,φυλαχτό από αρρώστια, φυλαχτό από Χάρο,μόνο λίγο χώμα, χώμα ελληνικό.

Χώμα δροσισμένο με νυχτιάς αγέρι,χώμα βαφτισμένο με βροχή του Μάη,χώμα μυρισμένο απ' το καλοκαίρι,χώμα ευλογημένο, χώμα που γεννάειμόνο με της Πούλιας την ουράνια χάρη,μόνο με του ήλιου τα θερμά φιλιά,το μοσχάτο κλήμα το ξανθό σιτάρι,τη χλωρή τη δάφνη, την πικρήν ελιά.

Χώμα τιμημένο, που 'χουν ανασκάψειγια να θεμελιώσουν έναν Παρθενώνα,χώμα δοξασμένο, που 'χουν ροδοβάψειαίματα στο Σούλι και στο Μαραθώνα,χώμα πο 'χει θάψει λείψαν' αγιασμένααπ' το Μεσολόγγι κι από τα Ψαράχώμα που θα φέρνει στον μικρόν εμέναθάρρος, περηφάνια, δόξα και χαρά.

Θε να σε κρεμάσω φυλαχτό στα στήθια,κι όταν η καρδιά μου φυλαχτό σε βάλειαπό σε θα παίρνει δύναμη βοήθεια,μην την ξεπλανέψουν άλλα, ξένα κάλλη.Η δική σου η χάρη θα με δυναμώνει,κι όπου κι αν γυρίσω, κι όπου κι αν σταθώσυ θε να μου δίνεις μια λαχτάρα μόνη,πότε στην Ελλάδα πίσω θε να 'ρθω.

Κι αν το ριζικό μου - έρημο και μαύρο -μου 'γραψε να φύγω και να μη γυρίσω,το στερνό συχώριο εις εσένα θα 'βρω,το στερνό φιλί μου θε να σου χαρίσω.Έτσι κι αν σε ξένα χώματα πεθάνω,και το ξένο μνήμα θα 'ναι πιο γλυκόσα θαφτείς μαζί μου στην καρδιά μου επάνω,χώμα αγαπημένο, χώμα ελληνικό.

Γεώργιος Δροσίνης

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να εντοπίσετε τα γνωρίσματα του Ελληνικού φυσικού περιβάλλοντος που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα.

8

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

...................................................2. Να καταγράψετε τις εικόνες των ποιημάτων (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

3. Να καταγράψετε τις πληροφορίες από την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Ελλάδας που υπάρχουν στα ποιήματα.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.........................................................................................4. Ποια είναι τα συναισθήματα των ποιητών που εκφράζονται μέσα

από τα ποιήματα και πως σχετίζονται με τις εικόνες των ποιημάτων;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5. Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε ανάμεσα στα τρία ποιήματα;..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Πως συνδέονται τα ποιήματα με την εποχή στην οποία γράφτηκαν;

9

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

........................................................................7. Να καταγράψετε τα στοιχεία που αφορούν α)τη γλώσσα που

χρησιμοποιούν οι ποιητές και β) τη στιχουργική των ποιημάτων. Να εντοπίσετε επίσης σχήματα λόγου.

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

........................................

ΟΜΑΔΑ Β (Η ΑΘΗΝΑ)

Ποιήματα1. Ύμνος εις την Αθηνά, Κωστής Παλαμάς2. Αθήνα, Κώστας Καρυωτάκης3. Αθήνα, Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου

Ιστοσελίδες τις οποίες μπορείτε να συμβουλευτείτε1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE

%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1 2. http://www.sansimera.gr/biographies/204 3. http://www.sarantakos.com/kibwtos/komnas/palbio.html 4. http://www.sarantakos.com/kibwtos/s-aslanoglou.html 5. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?

cpage=NODE&cnode=461&t=109

Ύμνος εις την Αθηνά, Κωστής Παλαμάς

10

11

Αθήνα, Κ. Καρυωτάκης

Ώρα γλυκιά. Ξαπλώνει ωραία δομένηη Αθήνα στον Απρίλη σαν εταίρα.Είναι ηδονές τα μύρα στον αιθέρα,και τίποτε η ψυχή πια δεν προσμένει.

Στα σπίτια σκύβει απάνω και βαραίνειτο ασήμι του βλεφάρου της η εσπέρα.Βασίλισσα η Ακρόπολη εκεί πέραπορφύρα έχει τη δύση φορεμένη.

Φιλί φωτός και σκάει το πρωταστέρι.Στον Ιλισσό ερωτεύεται τ' αγέριροδονυφούλες δάφνες που ριγούνε.

Ώρα γλυκιά χαράς και αγάπης, όνταςπουλάκια το ένα τ' άλλο κυνηγούνετ' Ολύμπιου Δία μια στήλη αεροχτυπώντας.

Συλλογή "Η σκιά των ωρών"

Αθήνα, Νίκος Αλέξης ΑσλάνογλουΠολιτεία γυμνή, πρωινό με τις άδειες καρέκλες Δεν είναι εδώ τόπος να μείνουμε Εδώ δεν έχει δρόμους δεν έχει μάτιαΜέσα σ’ ερειπωμένα παράθυραΜια μυρωδιά γκαζιού και κίτρινης λαδομπογιάς Ο δύσκολος θάνατος, Νεφέλη

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να εντοπίσετε τα γνωρίσματα του φυσικού περιβάλλοντος της Αθήνας που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Να καταγράψετε τις εικόνες των ποιημάτων (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

12

3. Να καταγράψετε τις πληροφορίες από την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Αθήνας που υπάρχουν στα ποιήματα.

...................................................................................................

...................................................................................................

...................................................................................................

...................................................................................................

...................................................................................................

...................................................................................................

........................................4. Ποια είναι τα συναισθήματα των ποιητών που εκφράζονται μέσα

από τα ποιήματα και πως σχετίζονται με τις εικόνες των ποιημάτων;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................................................

5. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στα τρία ποιήματα;

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

..........6. Πως συνδέονται τα ποιήματα με την εποχή στην οποία γράφτηκαν;

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

..........7. Να καταγράψετε τα στοιχεία που αφορούν α)τη γλώσσα που

χρησιμοποιούν οι ποιητές και β) τη στιχουργική των ποιημάτων. Να εντοπίσετε επίσης σχήματα λόγου.

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

13

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.............................................

ΟΜΑΔΑ Γ(ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ)

Ποιήματα1. Δόξα στο Μεσολόγγι, Κωστής Παλαμάς2. Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Διονύσιος Σολωμός

Ιστοσελίδες τις οποίες μπορείτε να συμβουλευτείτε1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE

%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1 2. http://www.sarantakos.com/kibwtos/komnas/palbio.html 3. http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%A3%CE%BF%CE%BB%CF

%89%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82

4. http://www.sansimera.gr/articles/243

Δόξα στ ο Μεσολόγγι, Κωστής Παλαμάς

Γη, τους ξάστερους πάντοτε ουρανούς μου Κάθε λογής κόσμοι αστρικοί πλουμίζουν, Άστρα που σβήνουν και πού πέφτουν, άστρα Που τρεμοφέγγουν, Πλανήτες, φωτοσύγνεφα, κομήτες, Φώτα χλωμά και φώτα θάμπωμα, ήλιοι, Πές τα μαργαριτάρια και χρυσάφια, Πες τα διαμάντια. Μα εσύ, ρουμπίνι απ΄ τους αχνούς δεμένο Μαρτυρικών και ηρωικών αιμάτων. Στον ουρανό της πλάσης, καθώς είναι του πόλου το άστρο, Του πόλου το άστρο εσύ στους ουρανούς μου Της Δόξας, δόξα, ώ Γή! Το Μισολόγγι: Κι΄ οι με ονόματα μύρια γνωρισμένοι Κόσμο μου που είναι Κι΄ οι από σπαθιού καταχτητές, και οι δάφνες Των πολεμάρχων οι αιματοβαμμένες, Κι΄ οι Αλέξαντροι Κι΄ οι Εφτάλοφες και οι Νίκες Και οι Σαλαμίνες, Και με τις ιστορίες οι πολιτείες Και στόματα χρυσά και οι Κυβερνήτες Κι΄ οι Ηράκλειτοι του Λόγου και της Τέχνης παντού κι΄ οι Αισχύλοι, Ανήμποροι όπως κι΄ αν σταθούν μπροστά σου, Και σε μιας τρίχας ήσκιο να θολώσουν Την ξεκομμένη απ΄ του Κυρίου την όψη Φεγγοβολιά σου. Μισολόγγγι. Χαρά της ιστορίας, Γη επαγγελμένη. Πάνε εκατό χρόνια, Κι΄ ας πάνε. Η θύμηση άχρονη μπροστά σου

14

Θα γονατίζει.(1926, απαγγέλθηκε από τον ίδιο τον Ποιητή, στην 100η επέτειο της Εξόδου στο Μεσολόγγι)

Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Διονύσιος ΣολωμόςΑΠΟ ΤΟ Β' ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;

οπού συ μού ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

II

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν καί γελούνε,

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

................................................................................

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μεσα στον άγριο κρίνο·το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκειά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·η μαύρη πέτρα ολόχρυση καί το ξερό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να εντοπίσετε τα γνωρίσματα του φυσικού περιβάλλοντος του Μεσολογγίου που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

15

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

..................................................2. Να καταγράψετε τις εικόνες των ποιημάτων (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

3. Να καταγράψετε τις πληροφορίες από την ιστορική και πολιτισμική πορεία του Μεσολογγίου που υπάρχουν στα ποιήματα.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................

4. Να εντοπίσετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων του Μεσολογγίου όπως προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. Ποια είναι τα συναισθήματα των ποιητών που εκφράζονται μέσα από τα ποιήματα και πως σχετίζονται με τις εικόνες των ποιημάτων;…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

16

…………………………………………………………………………………………………...................................................................................

6. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στα δύο ποιήματα;.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7. Πως συνδέονται τα ποιήματα με την εποχή στην οποία γράφτηκαν;............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

8. Να καταγράψετε τα στοιχεία που αφορούν α)τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ποιητές και β) τη στιχουργική των ποιημάτων. Να εντοπίσετε επίσης σχήματα λόγου..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ΟΜΑΔΑ Δ (Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΚΑΝΑ)

Ποιήματα1. Καράβια βγήκαν στη στεριά2. Σαλονίκη3. Στα καμένα

Ιστοσελίδες τις οποίες μπορείτε να συμβουλευτείτε:

17

1. http://www.giannena-e.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF %84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/logotehn%CE%B9%CE%B1_GKANAS/1-Mihalis_Ganas_1_Katalogos.aspx

2. http://www.tsamantas.com/leute/gkanas/index.html 3. http://www.stixoi.info/stixoi.php?

info=Lyrics&act=index&sort=alpha&lyricist_id=120

Καράβια βγήκαν στη στεριά, Μιχάλης Γκανάς

Καράβια βγήκαν στη στεριάκαι πιάσανε τα όρηποιος είδε βάρκα στο Χελμόστο Μέτσοβο βαπόρι

Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάριαποιος είδε ήλιο σαν αχινόκι ερωτευμένα πουλιά και ψάριανα κολυμπάνε στον ουρανό

Καράβια βγήκαν στη στεριάκαι χάθηκαν στο χιόνικι αυτός που τα ονειρεύτηκετα περιμένει ακόμη

Ποιος είδε φάρο στον Ψηλορείτηστην Ελασσόνα λευκό πανίκι ένα καράβι από την Κρήτηνα πιάνει Ξάνθη Κομοτηνή

Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάριαποιος είδε ήλιο σαν αχινόκι ερωτευμένα πουλιά και ψάριανα κολυμπάνε στον ουρανό

Σαλονίκη, Μιχάλης ΓκανάςΘα πάρω δρόμο μια βραδιάμε μια φτερούγα στην καρδιάκαι θα'ρθω να σε ξαναβρώθα πάρω δρόμους και στενάκαι σταθερά και κινητάν' ακούσεις πόσο σ' αγαπώ

Σαλονίκη, δεν αντέχω, δε βαστώ το χωρισμόΣαλονίκη σ' ονειρεύομαι τις νύχτες και ξυπνώΛάμπουν τ' άστρα σαν δυο μάτια στο δικό σου ουρανόΣαλονίκη ,Σαλονίκη μου ποτέ δε σε ξεχνώ

Θα βγω στον Πύργο το Λευκόστο Σειχ Σου και στο Ντεπόκαι στα παλιά Λαδάδικανα ζήσω νύχτες μαγικέςνα σβήσω τόσες ξενιτιέςκι όλου του κόσμου τ' άδικα

18

Στα καμένα, Μιχάλης ΓκανάςΈλα να πάμε στα καμέναστον Υμηττό και στην Αυλώναπουλιά και πεύκα συλλογίσουενός καμένου παραδείσουδέντρα που ήτανε φαντάσουκαι στη σκιά τους ξεκουράσου

Έλα και πάρε με μαζί σουστην Κυριακάτικη εκδρομή σουβγάλε με στο χλωρό κορμί σουστις εκβολές του παραδείσου

Έλα να πάμε στα καμέναδε μας χωράει πια το σπίτιέρχονται δύσκολες ημέρεςμουτζουρωμένες σα Δευτέρεςέρχονται φλόγες απ' τα δάσηκαι μια φωτιά να μας δικάσειμέσα στο πύρινό της χνώτοαπό τον έσχατο στον πρώτο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να εντοπίσετε τα γνωρίσματα του φυσικού περιβάλλοντος του Ελληνικού τοπίου που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Να καταγράψετε τις εικόνες του ποιήματος (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

19

3. Να καταγράψετε όλες τις περιοχές της Ελλάδας που αναφέρονται στα ποιήματα του Γκανά και να τις εντοπίσετε στο χάρτη της Ελλάδας.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..............................................................................................

4. Να εντοπίσετε τα προβλήματα των ανθρώπων της σύγχρονης Ελλάδας που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. Ποια είναι τα συναισθήματα του ποιητή που εκφράζονται μέσα από τα ποιήματα και πως σχετίζονται με τις εικόνες που υπάρχουν σε αυτά;……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................

20

6. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στα τρία ποιήματα του Μιχάλη Γκανά; Ποιες είναι οι δύο διαφορετικές όψεις της Ελλάδας που προβάλλονται;................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7. Πως συνδέονται τα ποιήματα με την εποχή στην οποία γράφτηκαν;........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

8. Να καταγράψετε τα στοιχεία που αφορούν α)τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής και β) τη στιχουργική των ποιημάτων. Να εντοπίσετε επίσης σχήματα λόγου....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ΟΜΑΔΑ Ε (Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΙΤΣΟΥ)

Ποιήματα1. Ο ήλιος, Ο. Ελύτης2. Άνεμοι, Ο. Ελύτης3. Ρωμιοσύνη, Γ. Ρίτσος

Ιστοσελίδες τις οποίες μπορείτε να επισκεφτείτε

21

1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE %9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1

2. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=489 3. http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=41 4. http://www.elytis.edicypages.com/ 5. http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=9 6. http://douridasliterature.com/elytis.html

Ο ήλιος, Οδυσσέας Ελύτης

Εσεις στεριές και θάλασσες τ' αμπέλια κι οι χρυσές ελιές

ακούτε τα χαμπέρια μου μέσα στα μεσημέρια μου

«Σ' όλους τους τόπους κι αν γυρνώ μόνον ετούτον αγαπώ!»

Από τη μέση του εγκρεμού στη μέση του αλλού πελάγου

κόκκινα κίτρινα σπαρτά νερά πράσινα κι άπατα

«Σ' όλους τους τόπους κι αν γυρνώ μόνον ετούτον αγαπώ!»

Με τα μικρά χαμίνια του καβάλα στα δελφίνια του

με τις κοπέλες τις γυμνές που καίγονται στις αμμουδιές

με τους λοξάτους πετεινούς και με τα κουκουρίκου τους!

Άνεμοι, Οδυσσέας Ελύτης

’Ακου κι εμάς που μόλις εγυρίσαμε νησιά και πολιτείες που γνωρίσαμε

Κρήτη και Μυτιλήνη Σάμο κι Ικαριά Νάξο και Σαντορίνη Ρόδο Κέρκυρα

Σπίτια μεγάλα κι άσπρα σπίτια βουερά πάνω στη μαύρη πέτρα πάνω στα νερά

Ξάνθη Θεσσαλονίκη Βέροια Καστοριά Γιάννενα Μεσολόγγι Σπάρτη και Μιστρά

Καμπαναριά και στέγες μες στη συννεφιά κι όλα μαζί μια λύπη και μιαν ομορφιά.

22

Ρωμιοσύνη, Γ.Ρίτσος

Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα, αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο, αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.

Eτούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή, σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια, σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τ' αμπέλια του. Δεν υπάρχει νερό. Mονάχα φως. O δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο. Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κι οι φωνές μές στον ασβέστη του ήλιου. Η ρίζα σκοντάφτει στο μάρμαρο. Τα σκονισμένα σκοίνα. Το μουλάρι κι ο βράχος. Λαχανιάζουν. Δεν υπάρχει νερό. Όλοι διψάνε χρόνια τώρα. Όλοι πεινάνε. Τα μάτια τους είναι κόκκινα απ' την αγρύπνια. Μια βαθιά χαρακιά σφηνωμένη ανάμεσα στα φρύδια τους σαν ένα κυπαρίσσι ανάμεσα σε δυο βουνά το λιόγερμα. Το χέρι τους είναι κολλημένο στο ντουφέκι, το ντουφέκι είναι συνέχεια του χεριού τους, το χέρι τους είναι συνέχεια της ψυχής τους. Κι έχουν στα χείλη τους επάνω το θυμόκι έχουνε τον καημό βαθιά - βαθιά στα μάτια τους σαν ένα αστέρι σε μια γούβα αλάτι.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να εντοπίσετε τα γνωρίσματα του Ελληνικού φυσικού περιβάλλοντος που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Να καταγράψετε τις εικόνες των ποιημάτων (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές)

23

3. Να καταγράψετε τις πληροφορίες από την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Ελλάδας που υπάρχουν στα ποιήματα.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Ποια είναι τα γνωρίσματα των ανθρώπων που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα;……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................

5. Να καταγράψετε όλες τις περιοχές της Ελλάδας που αναφέρονται στα ποιήματα και να τις εντοπίσετε στο χάρτη.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….....................................................

6. Ποια είναι τα συναισθήματα των ποιητών που εκφράζονται μέσα από τα ποιήματα και πως σχετίζονται με τις εικόνες των ποιημάτων;………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

24

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................

7. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στα τρία ποιήματα;.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

8. Πως συνδέονται τα ποιήματα με την εποχή στην οποία γράφτηκαν;............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

9. Να καταγράψετε τα στοιχεία που αφορούν α)τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ποιητές και β) τη στιχουργική των ποιημάτων. Να διακρίνετε στα ποιήματα στοιχεία της νεωτερικής ποίησης. Να εντοπίσετε επίσης σχήματα λόγου..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

25