ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Project Β΄ τετραμήνου

Υπεύθυνη καθηγήτρια:Θύμιου Αναστασία

Εργασία των μαθητών:Καλαϊτζίδη ΕυάγγελουΚαλκαβούρη ΑριστοκλήΚαρυπίδη ΝικόλαουΚαμπλίτση Αλέξανδρου

1975: Το EIPT μετατρέπεται με το νόμο 230/1975 (ΦEK 272) σε ανώνυμη εταιρία και μετονομάζεται σε Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση A.E. Άμεση ανάγκη τόσο η ανανέωση της αρνητικής εικόνας που είχε παγιωθεί κατά τη διάρκεια της επταετίας όσο και να αναλάβει το ραδιόφωνο την πολιτιστική του αποστολή όπως όφειλε ως οργανισμός δημόσιου συμφέροντος.

Το πρόγραμμα αναδιοργανώνεται σε δύο επίπεδα. Ένα επίπεδο πολιτιστικής εκλαΐκευσης με τις πιο ελαφριές εκπομπές και ένα υψηλό επίπεδο που αντιστοιχεί στο Τρίτο Πρόγραμμα.

Η μεγαλύτερη και πιο αποφασιστική εξέλιξη στη φιλοσοφία του κρατικού ραδιοφώνου σημειώνεται όταν ο συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις αναλαμβάνει και λειτουργεί τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος (1975 -1982).

Το αναμορφωμένο Τρίτο Πρόγραμμα άρχισε τον Σεπτέμβριο του '75. Είχαν προηγηθεί επτά μήνες μεγάλης δραστηριότητας από μια ομάδα εξήντα περίπου ανθρώπων,

νέων στην πλειονότητα τους, από τους οποίους οι μισοί ήταν οι " καινούργιοι που έφερε μαζί του".

Κάποιοι από τους στενούς συνεργάτες του είναι :

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΟΣΟ ΝΙΚΟΣ ΚΥΠΟΥΡΓΟΣΟ ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΙΟΥΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣΗ ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΒΙΔΗΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ κ. α.

H συσπείρωση των πιο ικανών στελεχών, ήταν το πρώτο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε. Νέα παιδιά κυρίως, με ταλέντο και κέφι για δουλειά, δημιούργησαν αμέσως ένα δημιουργικό κλίμα.

Πέρα απ τα επαγγελματικά στελέχη του Τρίτου, ο κύκλος των έκτακτων συνεργατών διευρύνθηκε εντυπωσιακά και συμπεριέλαβε κάθε ενδιαφέρουσα «φωνή» εκείνης της περιόδου. Λογοτέχνες, ποιητές, φιλόσοφοι, επιστήμονες, ερευνητές, άνθρωποι που ουδέποτε στο παρελθόν είχαν σχέση με τα Mαζικά Mέσα Επικοινωνίας

προσέφεραν μετά χαράς τη συνεργασία τους.

Ο σταθμός, επί ημερών Χατζιδάκι, ήταν μια όαση πολιτισμού, ένα βήμα για παραγωγή ποιοτικών δουλειών στη μουσική και στο ραδιοφωνικό θέατρο, αλλά και ανάδειξη νέων ταλέντων, πολλά εκ των οποίων έκαναν καριέρα στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι και ακόμα και σήμερα μεσουρανούν, όπως η Λένα Πλάτωνος και η Σαβίνα Γιαννάτου, για να αναφέρουμε δύο μόνο παραδείγματα.

Έτσι λοιπόν ένας άλλος τύπος ραδιοφώνου έρχεται και ταράζει τα νερά προτείνοντας «έναν νέο τύπο ακρόασης». Έφερε τον υπότιτλο «ΠΑΙΔΕΙΑ – ΤΕΧΝΗ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ»

Πολύ γρήγορα το Τρίτο βρίσκει μεγάλη απήχηση στο κοινό και μετατρέπεται σε έναν «ισχυρό πόλο συσπείρωσης πολύ ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, με κοινό χαρακτηριστικό την πνευματική ανησυχία, την περιέργεια, την άρνηση της ρουτίνας, της ισοπέδωσης, της αποβλάκωσης».

Το 1977, το Τρίτο Πρόγραμμα ανακηρύσσεται ξεχωριστή διεύθυνση, ενώ τ΄ άλλα προγράμματα μένουν ενταγμένα στη Διεύθυνση Ραδιοφωνίας

. Η αυτόνομη πορεία του είναι και από τις σημαντικότερες στην ιστορία του κρατικού ραδιοφώνου: αναλαμβάνονται τολμηρές πρωτοβουλίες που αφορούν το περιεχόμενο και τον τρόπο παρουσίασης των εκπομπών,

εισάγονται άλλα είδη λαϊκής μουσικής τέχνης, όπως το ρεμπέτικο

καθώς και είδη από ολόκληρο το φάσμα των τεχνών και δικτυώνεται η χώρα με μια σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων, «με τη φιλοσοφία παράγουμε πολιτισμό εκτός ραδιοφώνου για να τροφοδοτήσουμε το ραδιόφωνο».

Ο Δ. Μαραγκόπουλος αναφέρει: «Το μήνυμα διαδόθηκε ακαριαία σε πανελλαδική κλίμακα… είδαμε με πολύ μεγάλη χαρά ανθρώπους από όλες τις άκρες της Ελλάδας να επικοινωνούν μαζί μας , να είναι ακροατές σε όλο αυτό το εκπληκτικό φάσμα που εξέπεμψε το τρίτο πρόγραμμα που είχε μέσα τζαζ, ροκ, ελληνικήπαραδοσιακή μουσική, εθνικές μουσικές από όλο τον κόσμο, θέατρο, ποίηση.

επί τόπου η Ελένη Καραϊνδρου, ακούστηκαν αναλύσεις σοβαρότατες για την ελληνική επανάσταση κ.ά. που δίνονταν … με ραδιοφωνική μορφή» έτσι ώστε να ελκύει τον θεατή.

Κατά τη διάρκεια που εξέπεμπε το τρίτο «περάσαμε και πράγματα πολύ δύσκολα για το κοινό» που μας άκουγε λέει η Ειρήνη Λεβίδη. «Ακούστηκε το υπέροχο βιβλίο του Μαρωνίτη «Μελέτες για τον Ηρόδοτο», διαβασμένο από τον ίδιο το Μαρωνίτη,

σε μουσική που έγραψε

Όσον αφορά το θέατρο ο Γιώργος Κουρουπός λέει: «Στο ραδιόφωνο υπήρχαν και πολύ καλές θεατρικές εκπομπές. Όμως η συνηθισμένη διαδικασία ήταν να πάρει κανείς κάποιους ηθοποιούς να διαβάσουν το κείμενο, να επιλέξει κάποιες μουσικές έτοιμες, να γίνει μια μουσική επιμέλεια και τελείωνε έτσι αυτή η δουλειά. Στο τρίτο δεν συνέβαινε αυτό. Υπήρχε πάντοτε μια ομάδα που αποτελούνταν από τις διαφορετικές τέχνες που απαιτούνται για να γίνει μια σύνθετη παρουσία .

Οι ομάδες αυτές εργάζονταν συστηματικά σε όλα τα επίπεδα για να κάνουν εντελώς πρωτότυπη δουλειά, είτε στο επίπεδο των κειμένων είτε στο επίπεδο της μουσικής, είτε στο επίπεδο της ραδιοσκηνοθεσίας. Έτσι έβγαιναν πράγματα πολύ πιο δροσερά, πολύ πιο καινούρια, πολύ πιο γοητευτικά και ελκυστικά όπως οι οι παιδικές εκπομπές, οι εκπομπές για την ποίηση, για το θέατρο, για το μιούζικαλ και αυτό ήταν μια πολύ μεγάλη επιτυχία.»

Πιθανότατα, η πιο ανατρεπτική στιγμή του Τρίτου Προγράμματος υπήρξε η φιλοξενία του τραγουδιστή Γιάννη Φλωρινιώτη σε μια εκπομπή με θέμα “Ένας μετέωρος αστροναύτης χωρίς επιστροφή”, το 1979.

Ηχογραφούν, ειδικά για το Τρίτο Πρόγραμμα, μια σειρά από τις τότε γνωστές επιτυχίες του Φλωρινιώτη με συνοδεία ενός μόνο οργάνου σε κάθε τραγούδι. Ο Μάνος Χατζιδάκις στον πρόλογο της εκπομπής χαρακτηρίζει το Φλωρινιώτη“ Jacques Brel της Ελλάδος” και ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων ακόμη και από συνεργάτες του.

Το 1979 ο Χατζιδάκις καθιερώνει τις «Μουσικές Γιορτές», στα Ανώγεια της Κρήτης, που περιλάμβαναν τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια.

Τον επόμενο χρόνο εγκαινιάζει και τον «Μουσικό Αύγουστο» στο Ηράκλειο, ένα καλλιτεχνικό Φεστιβάλ με κύριο στόχο την παρουσίαση νέων ρευμάτων, τόσο στη μουσική όσο και στο χορό, αλλά και στον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και το θέατρο.

Από το 1981 έως το 1982 διοργανώνει επίσης τους «Μουσικούς Αγώνες» στην Κέρκυρα, ένα μουσικό διαγωνισμό για νέους Έλληνες συνθέτες.

και μουσικούς και τραγουδιστές να παρουσιάσουν το έργο τους και να δοκιμαστούν μπροστά στο κοινό.

Παράλληλα οργανώνονταν μουσικές βραδιές και απογεύματα στην εθνική πινακοθήκη. Έτσι δίνονταν ευκαιρία σε πολλούς νέους σολίστ

που υπήρξε ο οργανωτής και βασικός διευθυντής της μέχρι τον Ιούλιο 2003. Η Χορωδία άρχισε με 18 μέλη και εξελίχτηκε αργότερα στην εξαιρετική Χορωδία της ΕΡΤ.

Η ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΗΣ ΕΡΤ Η Χορωδία της Ε.Ρ.Τ.

ιδρύθηκε το 1977 από το συνθέτη Μάνο Χατζιδάκι, διευθυντή τότε του Τρίτου Προγράμματος, ως Χορωδία του Τρίτου, σε συνεργασία με τον Αντώνη Κοντογεωργίου,

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ

«Εδώ Λιλιπούπολη»

ΤΑ «ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ»

Το «Εδώ Λιλιπούπολη» ήταν μια παιδική ραδιοφωνική σειρά που ακουγόταν στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, το οποίο ήταν την περίοδο εκείνη υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι.

Ξεκίνησε το 1976 και διήρκεσε μέχρι το 1980. Εξέπεμπε κάθε μέρα επί τέσσερα χρόνια. Μια εκπομπή που έσπασε ρεκόρ ακροαματικότητας και άφησε εποχή, σε μικρούς και σε μεγάλους. Ο τίτλος αντλεί το όνομα από το κλασσικό βιβλίο Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, οπου οι Λιλιπούτιοι αναφέρονται ως μικρόσωμοι άνθρωποι.

Η σειρά τελικά άντεξε μέχρι το 1980. Από τις εκπομπές 3 χρόνων διασώθηκαν μόνο 74.

Στα τέλη της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησε για πρώτη φορά ο δίσκος με τα τραγούδια της.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Πολλά ήταν τα σημεία τριβής με την διοίκηση, αλλά το συχνότερο σχετιζόταν με τα οικονομικά. Το Τρίτο χρειαζόταν συνεχώς χρήματα, γιατί όσα επιχειρούσε είχαν και τις ανάλογες οικονομικές απαιτήσεις.

Η θεματολογία των προστριβών ωστόσο ήταν πλούσια και ποικίλη. Οι συγκρούσεις ήταν από ισχυρές έως και άγριες.

Όλοι αυτοί δεν μπορούν να κατανοήσουν τον Μάνο Χατζιδάκι και ούτε φυσικά να χωρέσουν τα οράματα του.

Καθημερινές είναι οι παρεμβάσεις τους. Όταν μάλιστα μεταδίδεται σε συνέχειες το μυθιστόρημα του Νίκου Χουλιαρά "Ο Λούσιας" που ακούγονται κάποιες ελευθεροστομίες, τότε η κρίση κορυφώνεται.

Παρόλο τον αναβρασμό το Τρίτο συνεχίζει την πορεία του.

Η επικράτηση ενός άλλου ήθους (όχι μόνο πολιτικού) που δεν του είναι αρεστό, και που έχει εκφραστεί πολλές φορές εναντίον του, τον έχει απογοητεύσει.

Τον Φεβρουάριο του '82 δηλώνει την παραίτηση του στο Τρίτο.

Ο κύκλος αυτός, ο δημιουργικός, ο εξαιρετικός και ο μέγας του Τρίτου Προγράμματος κλείνει για να ανοίξει ευθύς αμέσως ένας άλλος.

Το Τρίτο είναι μια μοναδική σελίδα στην ιστορία του ραδιοφώνου.

Μακάρι να υπάρξουν κι άλλες τέτοιες περίοδοι.

Απόσπασμα από σχόλιο του Μ. Χατζιδάκι

στο Γ΄ πρόγραμμα

τέλος