Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

-1 -

Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ 09092012

Γράφει Ευάγγελος ο Σάμιος

Σχόλιο ΠΑΖΛ Η παρούσα ανάρτηση αναφέρεται στην Υψωση Τιμίου Σταυρού Μέσα από τις ενότητες που περιλαμβάνει θα προσπαθήσω να δώσω μία όσο το δυνατόν πλήρη εικόνα αυτής της μεγάλης εορτής της Ορθοδοξίας μας Αγία Γραφή ύμνοι εικόνες θεολογικά κείμενα και έθιμα του λαού συνθέτουν το ΠΑΖΛ Θα ανατρέξουμε στα προαναφερθέντα μέσα από τις επιμέρους αναρτήσεις που ακολουθούν Έχουμε λοιπόν τις παρακάτω ενότητες 1 Απολυτίκιον Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού 2 Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (ιστορικά) 3 Τι είναι ο Σταυρός 4 Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της εορτής

5 H ύψωση του Τιμίου Σταυρού (π Αλέξανδρος Σμέμαν)

6 Η Δύναμη του Σταυρού Ύψωση του Τιμίου Σταυρού ( επίσκοπος Αυγουστίνος)

7 Λόγος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και στην Αγία Ανάσταση (Σωφρονίου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων)

8 Γιατί οι ετερόδοξοι δεν πιστεύουν στον Τίμιο Σταυρό Πάσαλο τον αναφέρουν οι ιεχωβάδες και ξύλο 9 Προτυπώσεις του Τιμίου Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη (pdf) 10 Οι προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη

11 Χαιρετισμοί στον Τίμιο Σταυρό - Οι 24 Οίκοι στον Τίμιο Σταυρό 12 Κανών Παρακλητικός 13 Έθιμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού της Λήμνου

14 Λειδινός Αίγινα (ήθη amp έθιμα)

15 Η γιορτή του Σταυρού στην Κρήτη

16 Της Υψώσεως του Σταυρού (Ήθη και έθιμα - Απόστολου Ποντίκα)

17 Βίντεο με βυζαντινούς ύμνους

1 Απολυτίκιον Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Δείτε το βίντεο httpwwwyoutubecomwatchv=GDR9ax3KVvk

2 Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (ΙΣΤΟΡΙΚΑ) Ο Τίμιος Σταυρός είναι το κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού για την Εκκλησία του Σταυρωμένου και εν ταυτώ Αναστημένου Χριστού διότι ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση είναι οι δύο σημαντικοί πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται η ζωή όσων laquoεις

-2 -

Χριστόνraquo έχουν βαφτισθεί και ενδυθεί Ο απόστολος Παύλος αναφερόμενος στο Σταυρό δεν κρύβει την καύχησή του για το Ιερό Σύμβολο Στις επιστολές του συναντάμε πλείστα χωρία στα οποία εξυμνεί τη σημασία του Σταυρού για τη σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου Αλλά και οι αποστολικοί Πατέρες ομιλούν και αυτοί με σεβασμό και τιμή προς το Ιερό Σύμβολο μέσω του οποίου επιτεύχθηκε η σωτηρία του ανθρώπου με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού Η τιμή που αποδίδει η Ορθόδοξη Εκκλησία προς τον Τίμιο Σταυρό τη 14

η Σεπτεμβρίου και όχι μόνο ξεκινά στους πρώτους

αποστολικούς χρόνους δια των αποστόλων και των επακολουθησάντων αποστολικών Πατέρων Έτσι μέχρι τους τωρινούς καιρούς η Ορθόδοξη Εκκλησίας μας διασώζει ανόθευτη τη βιβλική και πατερική διδασκαλία και αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού ως το κατrsquo εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους προσφέροντας στον καθένα τη δυνατότητα να προσέλθει στις ιερές ακολουθίες του υψωμένου Τιμίου Σταυρού ο οποίος για πρώτη φορά υψώθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο όταν αυτοκράτορας στο βυζάντιο ήταν ο Μ Κωνσταντίνος Σύμφωνα με την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού η αγία Ελένη τον ασπάσθηκε και τον παρέδωσε στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο ο οποίος ύψωσε ψηλά τον Σταυρό του Χριστού για να τον δουν οι παρευρισκόμενοι χριστιανοί Ένα παρόμοιο περιστατικό έγινε λίγα χρόνια μετά το 335 την επομένη των εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως Για μία τρίτη και τελευταία φορά πραγματοποιήθηκε η ύψωση του Τιμίου Σταυρού το έτος 628 Είναι η εποχή που ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος πολεμά τους Πέρσες Ο λαός αυτός προ 14 ετών έχει καταλάβει την Παλαιστίνη και έχει αρπάξει από τούς χριστιανούς τον Τίμιο Σταυρό Ο Ηράκλειος νικά και επανακτά τον Σταυρό Στις 14 Σεπτεμβρίου έρχεται στα Ιεροσόλυμα φέροντας στους ώμους του τον Σταυρό Φθάνει στο Ναό της Αναστάσεως και παραδίδει τον Σταυρό στα χέρια του πατριάρχη Ζαχαρία Εκείνος υψώνει τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό και ευλογεί τα πλήθη των χριστιανών ψάλλοντας για πρώτη φορά τον πολύ γνωστό ύμνο laquoΣώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου hellipraquo httpfilosofia-erevnablogspotgr201109blog-post_8455html

3 Τι είναι ο Σταυρός

Ο Σταυρός είναι το σύμβολο του Χριστιανισμού Με το σημείο του Σταυρού σταυρώνουμε τον εαυτό μας και σηκώνουμε τον Σταυρό του Κυρίου και ομολογούμε την πίστη μας στον Ιησού Χριστό και στην Αγία Τριάδα ( Μάρκου 8 35 Γαλάτας 6 14 Ματθαίου 10 32) Με τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού μας σταυρώνουμε το μέτωπο την κοιλιά τον δεξιό και τον αριστερό μας ώμο Το σταυρό μας κάνουμε πάντοτε Στις προσευχές στις ιερές ακολουθίες στα μυστήρια στο φαγητό στο δρόμο όταν περνούμε από μια εκκλησία κτλ

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ Γεώργιος Κομιώτης Πρόεδρος της ΔΕ της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας)

httpwwwimiliasgrti-einai-o-stavroshtml

4 Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της εορτής

Το Ευαγγέλιο (Ιωάν ιθ΄ 6-11 13-20 25-28 30)

6 καὶ λέγει αὐτοῖς ἴδε ὁ ἄνθρωπος ὅτε οὖν εἶδον αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ὑπηρέται ἐκραύγασαν λέγοντες σταύρωσον σταύρωσον

αὐτόν λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ σταυρώσατε ἐγὼ γὰρ οὐχ εὑρίσκω ἐν αὐτῷ αἰτίαν

7 ἀπεκρίθησαν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι ἡμεῖς νόμον ἔχομεν καὶ κατὰ τὸν νόμον ἡμῶν ὀφείλει ἀποθανεῖν ὅτι ἑαυτὸν Θεοῦ υἱὸν ἐποίησεν

8 Ὃτε οὖν ἤκουσεν ὁ Πιλᾶτος τοῦτον τὸν λόγον μᾶλλον ἐφοβήθη

9 καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ πραιτώριαν πάλιν καὶ λέγει τῷ Ἰησοῦ πόθεν εἶ σύ ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀπόκρισιν οὐκ ἔδωκεν αὐτῷ

10 λέγει οὖν αὐτῷ ὁ Πιλᾶτος ἐμοὶ οὐ λαλεῖς οὐκ οἶδας ὅτι ἐξουσίαν ἔχω σταυρῶσαί σε καὶ ἐξουσίαν ἔχω ἀπολῦσαί σε

11 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς οὐκ εἶχες ἐξουσίαν οὐδεμίαν κατ΄ ἐμοῦ εἰ μὴ ἦν σοι δεδομένον ἄνωθεν διὰ τοῦτο ὁ παραδιδούς μέ σοι μείζονα

ἁμαρτίαν ἔχει

13 ὁ οὖν Πιλᾶτος ἀκούσας τοῦτον τὸν λόγον ἤγαγεν ἔξω τὸν Ἰησοῦν καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ βήματος εἰς τόπον λεγόμενον Λιθόστρωτον

ἑβραϊστὶ δὲ Γαββαθᾶ

14 ἦν δὲ παρασκευὴ τοῦ πάσχα ὥρα δὲ ὡσεὶ ἕκτη καὶ λέγει τοῖς Ἰουδαίοις ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν

15 οἱ δὲ ἐκραύγασαν ἆρον ἆρον σταύρωσον αὐτόν λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς

οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα

16 τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ

17 Παρέλαβον δὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἤγαγον καὶ βαστάζων τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ἐξῆλθεν εἰς τὸν λεγόμενον κρανίου τόπον ὃς λέγεται

ἑβραϊστὶ Γολγοθᾶ

18 ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν καὶ μετ΄ αὐτοῦ ἄλλους δύο ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν μέσον δὲ τὸν Ἰησοῦν

-3 -

19 ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἦν δὲ γεγραμμένον Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων

20 τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν Ἰουδαίων ὅτι ἐγγὺς ἦν τῆς πόλεως ὁ τόπος ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς καὶ ἦν

γεγραμμένον Ἑβραϊστί Ἑλληνιστί Ῥωμαϊστί

25 Οἱ μὲν οὖν στρατιῶται ταῦτα ἐποίησαν εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ

Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή

26 Ἰησοῦς οὖν ἰδὼν τὴν μητέρα καὶ τὸν μαθητὴν παρεστῶτα ὃν ἠγάπα λέγει τῇ μητρί αὐτοῦ γύναι ἴδε ὁ υἱός σου

27 εἶτα λέγει τῷ μαθητῇ ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου καὶ ἀπ΄ ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ὁ μαθητὴς αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια

28 Μετὰ τοῦτο εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντα ἤδη τετέλεσται ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή λέγει διψῶ

30ὅτε οὖν ἔλαβε τὸ ὄξος ὁ Ἰησοῦς εἶπε τετέλεσται καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα

Ο Απόστολος (Α΄Κορ α΄18 -24)

18 Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι

19 γέγραπται γάρ ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω

20 ποῦ σοφός ποῦ γραμματεύς ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεός την σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου

21 ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος

σῶσαι τοὺς πιστεύοντας

22 ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ Ἓλληνες σοφίαν ζητοῦσιν

23 ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον Ἓλλησι δὲ μωρίαν

24 αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς Ἰουδαίοις τε καὶ Ἓλλησι Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν


Για αιώνες στις 14 Σεπτεμβρίου την ημέρα που γιορτάζεται στους ναούς η εορτή της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού ο επίσκοπος στέκεται στη μέση του ναού και περικυκλωμένος από τον κλήρο υψώνει με μεγαλοπρέπεια το σταυρό ψηλά πάνω από το εκκλησίασμα και ευλογεί τους πιστούς στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ενώ ο χορός ψέλνει το laquoΚύριε ελέησονraquo Αυτός ήταν ο εορτασμός στην Χριστιανική αυτοκρατορία μια αυτοκρατορία που γεννήθηκε κάτω από το σημείο του Σταυρού την ημέρα που ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα ψηλά στον ουρανό και άκουσε τις λέξεις laquoΕν τούτω νίκαhellipraquo hellipΣήμερα όμως η πολυτάραχη μεγαλούπολη που περιβάλλει την εκκλησία δε συμμετέχει σrsquo αυτόν το μυστικό θρίαμβο και είναι εντελώς αποκομμένη απrsquo αυτόν Τα εκατομμύρια των κατοίκων της θα συνεχίσουν να ζουν κανονικά με τα σκαμπανεβάσματά τους τα ενδιαφέροντά τους τις χαρές και τις λύπες τους χωρίς καμμιά αναφορά σε ότι συμβαίνει μέσα στο ναό Γιατί λοιπόν συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε τα λόγια σχετικά με τον οικουμενικό θρίαμβο του Σταυρού και να ψάλλουμε συνέχεια πως ο Σταυρός είναι ακαταμάχητος Είναι

λυπηρό θα πρέπει να το παραδεχθούμε πως πολλοί χριστιανοί δεν μπορούν να απαντήσουν σrsquo αυτό το ερώτημα Έχουν συνηθίσει να βλέπουν την εκκλησία σαν σε εξορία στην περιφέρεια της ζωής τους αποκομμένη από τον πολιτισμό τη ζωή το σχολείο από παντού hellip Μου φαίνεται πως συνεχίζουμε να εορτάζουμε την Ύψωση του τιμίου Σταυρού και να επαναλαμβάνουμε τα αρχαία νικητήρια λόγια όχι απλώς για να εξυμνήσουμε μια νίκη που κερδίσαμε ή για να θυμηθούμε ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πλέον αλλά για να σκεφθούμε βαθύτερα το νόημα που έχει η λέξη laquoνίκηraquo για τη Χριστιανική πίστη Ίσως μόνο τώρα απογυμνωμένοι καθώς είμαστε από την εξωτερική εξουσία και δόξα από την κυβερνητική υποστήριξη και τον ανείπωτο πλούτο από όλα τα φανερά σύμβολα της νίκης μπορέσουμε να καταλάβουμε πως όλα αυτά δεν αποτελούσαν ίσως τη γνήσια νίκη Ο σταυρός που υψωνόταν πάνω από τα πλήθη εκείνη την εποχή ήταν καλυμμένος με χρυσό και άργυρο και στολισμένος με πολύτιμους λίθους Κανείς όμως χρυσός άργυρος ή πολύτιμος λίθος δεν μπορεί να εξαφανίσει το αρχικό νόημα του Σταυρού ως οργάνου ταπείνωσης βασάνων και εκτέλεσης στο οποίο καρφωνόταν κάποιος περιφρονημένος από όλους ασθμαίνοντας από τον πόνο και τη δίψα Έχουμε το θάρρος να αναρωτηθούμε αν πέθαιναν όλα αυτά τα Χριστιανικά βασίλεια και οι πολιτισμοί αν η ήττα υποκαθιστούσε τη νίκη δε θα συνέβαινε αυτό επειδή εμείς οι χριστιανοί γίναμε τυφλοί μπροστά στο έσχατο νόημα και το αληθινό περιεχόμενο του σημαντικότερου συμβόλου του Χριστιανισμού Αποφασίσαμε να αποκρύψει αυτό το νόημα ο χρυσός και ο άργυρος Αποφασίσαμε επίσης πως ο Θεός επιθυμεί τη λατρεία του παρελθόντος Τιμούμε το Σταυρό τον υψώνουμε ψέλνουμε τη νίκη του Χριστού δε σημαίνει αυτό πάνω απrsquo όλα πίστη στον Σταυρωμένο και πίστη πως ο Σταυρός είναι ένα σημείο φοβερής ήττας Καθότι ο Σταυρός γίνεται νίκη και θρίαμβος μόνο επειδή είναι ήττα και μόνο στο μέτρο που γίνεται αποδεκτός ως ήττα Όχι ο Χριστός δεν εισήλθε στον κόσμο για να νικήσει με έναν εξωτερικό τρόπο Του προσφέρθηκε ένα βασίλειο αλλά το αρνήθηκε Ακόμη και τη στιγμή που προδομένος πέθαινε είπε laquoή δοκείς ότι ου δύναμαι άρτι παρακαλέσαι τον πατέρα μου και παραστήσει μοι πλείους ή δώδεκα λεγεώνας αγγέλωνraquo ( Ματθ 2653 ) Ωστόσο ο Χριστός ποτέ άλλοτε δεν ήταν περισσότερο βασιλιάς παρά όταν ανέβηκε στο Γολγοθά φέροντας στους ώμους του το Σταυρό ενώ το γεμάτο μίσος και χλευασμό πλήθος Τον περικύκλωνε Ποτέ άλλοτε δεν ήταν εμφανέστερη η βασιλική εξουσία Του παρά όταν Τον έφερε ο Πιλάτος μπροστά στο πλήθος ντυμένο την πορφύρα καταδικασμένο σε θάνατο ως εγκληματία με το ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι και τον Πιλάτο να λέει στον εξαγριωμένο όχλο laquoίδε ο βασιλεύς υμώνraquo Μόνο εδώ μπορούμε να δούμε ολόκληρο το μυστήριο του Χριστιανισμού επειδή η νίκη του Χριστιανισμού βρίσκεται στη χαρούμενη πίστη πως εδώ μέσα από τον περιφρονημένο σταυρωμένο και καταδικασμένο άνθρωπο η αγάπη του Θεού άρχισε να φωτίζει τον κόσμο και άνοιξε ένα βασίλειο που κανείς δεν έχει δικαίωμα να κλείσει Ο καθένας μας λοιπόν πρέπει να δεχθεί το Χριστό με όλη του την καρδιά όλη του την ψυχή και όλη του την ελπίδα Ειδάλλως όλες οι εξωτερικές νίκες είναι χωρίς νόημα hellip Παρόλα αυτά ο Σταυρός υψώνεται ακόμη εκτίθεται και θριαμβεύει laquoΣταυρός η ωραιότης της Εκκλησίαςraquo Επειδή σε όποιο σκοτάδι

-4 -

κι αν βρίσκονται οι άνθρωποι όσο μεγάλος κι αν είναι ο θρίαμβος του κακού σrsquo αυτόν τον κόσμο η καρδιά μας γνωρίζει ακόμη και ακούει τα λόγια laquoαλλά θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμονraquo Από το βιβλίο laquoπ Αλέξανδρος Σμέμαν ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΤΗΣΙΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ- Β΄ Μετάφραση από το Αγγλικό Ιωσήφ Ροηλίδης ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ httpiereasanatolikisekklisiasblogspotcom201009hhtmlixzz25tZ3iXou

6 Η Δύναμη του Σταυρού Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (επίσκοπος Αυγουστίνος)

ΕΙΜΑΣΤΕ ἀγαπητοί μου βαπτισμένοι laquoεἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ

καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματοςraquo Μέγα μυστήριο τὸ βάπτισμα Οἱ γονεῖς ἂς

προσέχουν νὰ βαπτίζουν τὰ παιδιά τους νωρίς Καὶ ἂν κάποιο ἀβάπτιστο

παιδὶ ἀρρωστήσῃ καὶ κινδυνεύῃ τὴ νύχτα νὰ πεθάνῃ καὶ παπᾶς δὲν βρίσκεται

μπορεῖ νὰ τὸ βαπτίσῃ ἡ μάνα Νὰ τὸ σηκώσῃ τρεῖς φορὲς στὸν ἀέρα καὶ νὰ πῇ

laquoΒαπτίζεται ὁ δοῦλος (ἢ ἡ δούλη) τοῦ Θεοῦ (τάδε) εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς

καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματοςraquo καὶ τὸ παιδὶ ἔχει βαπτισθῆ Εἶνε μεγά-

λη ἁμαρτία νὰ πεθάνῃ παιδὶ ἀβάπτιστο Μὴν ἀργεῖτε νὰ βαπτίσετε τὰ παιδιά

Κι ὅταν παιδάκια πεθαίνουν σὲ μικρὴ ἡλικία οἱ μανάδες νὰ μὴν τὰ κλαῖνε

Μακάρι κ᾽ ἐμεῖς νὰ πεθαίναμε ἔτσι

Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ πήραμε τὸ βάπτισμα εἴμαστε Χριστιανοί Ὄχι ἁπλῶς

Χριστιανοί ἀλλὰ ὀρθόδοξοι Διότι χριστιανοὶ λέγονται κι αὐτοὶ ποὺ εἶνε στὴν

Εὐρώπη καὶ στὴν Ἀμερική ἀλλὰ δὲν εἶνε ὀρθόδοξοι Ἀνήκουν σὲ ἄλλα δό-

γματαmiddot ἄλλοι εἶνε προτεστάντες ἄλλοι παπικοί Οἱ ὀρθόδοξοι νὰ εὐχαριστοῦμε τὸ Θεό διότι ἀνήκουμε στὴν Ἐκκλησία ποὺ δὲν ἄλλαξε

τίποτα Ὅσα δίδαξε ὁ Χριστός ὅσα παρέδωσαν οἱ ἀπόστολοι ὅσα κήρυξαν οἱ πατέρες καὶ οἱ διδάσκαλοι ὅλα τὰ κρατοῦμε σὰν πολύτιμο

θησαυρό Ἡ Ὀρθοδοξία εἶνε λεπτὸ πρᾶγμα καθαρὸ καὶ διαυγές Εἶνε ὅπως τὸ μάτι ποὺ δὲν δέχεται τίποτα οὔτε τρίχα οὔτε σκόνη Σ᾽

αὐτὴν ἀνήκουμε στὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία

Καὶ ποιό εἶνε τὸ γνώρισμα τῶν ὀρθοδόξων πῶς ξεχωρίζουν οἱ ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς φράγκους τοὺς προτεστάντες καὶ τ᾽ ἄλλα δόγματα

Ὅπως ὁ τσοπᾶνος ξεχωρίζει τὰ πρόβατά του βάζοντας ἐπάνω τους κάποιο σημάδι ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς ποὺ ἀνήκουμε στὴν εὐλογημένη

μάνδρα τῆς Ὀρθοδοξίας ἔχουμε μὲ τὸ βάπτισμα σημάδι ἐπάνω μας

Τὸ σημάδι μας εἶνε ὁ τίμιος σταυρόςmiddot ὁ σταυρός ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα 14 Σεπτεμβρίου ἀλλὰ καὶ τὴν Γ΄ (τρίτη) Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν

καὶ τὴ Μεγάλη Παρασκευήmiddot ὁ σταυρός πού ᾽νε στοὺς τρούλλους τῶν ναῶν μας στὰ μνήματα τῶν γονέων μας στὰ στήθη τῶν παιδιῶν

μας Εἶνε τὸ ὅπλο καὶ τὸ σύμβολό μας τὸ laquoἘν τούτῳ νίκαraquo τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου

Τί σημαίνει ὁ σταυρός Ὅταν λέμε σταυρὸ δὲν ἐννοοῦμε ἁπλῶς τὸ ξύλινο αὐτὸ ἢ πέτρινο ἢ μεταλλικὸ σχῆμα Ἐννοοῦμε αὐτὸν ποὺ τὸ

ἁγίασε δηλαδὴ τὸν Ἐσταυρωμένο καὶ ὅλη τὴ ζωὴ καὶ τὴ διδασκαλία καὶ τὰ δόγματα ποὺ μᾶς παρέδωσεmiddot ἐννοοῦμε τὰ πάθη ποὺ ὑπέφε-

ρε γιὰ τὴ σωτηρία μας τὴ θυσία καὶ τὸ αἷμα του ποὺ χύθηκε ἐπάνω στὸ σταυρό

Ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας Κάθε σταλαγματιὰ τοῦ αἵματός του ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὰ χέρια τὰ πόδια καὶ τὴν πλευρά του ἀξίζει περισσότερο

ἀπ᾽ ὅλους τοὺς θησαυρούς Εἶνε ἡ εὐλογία τῆς ἀνθρωπότητος τὸ λύτρο τοῦ κόσμου ἡ συγχώρησις τῶν ἁμαρτιῶν τὸ λουτρὸ ὅπου λευ-

καίνονται οἱ ψυχέςmiddot laquoτὸ αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦhellip καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίαςraquo (Α΄ Ἰωάν 17)

Γι᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς τελοῦμε τὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίαςmiddot laquoΛάβετε φάγετεhellip Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντεςhellipraquo Κι ὅταν κοινωνοῦμε δὲν

κοινωνοῦμε ψωμὶ καὶ κρασί Ὄχι Τὴν ὥρα ἐκείνη γίνεται θαῦμα Στὸ ἅγιο ποτήριο εἶνε ὅλος ὁ Χριστός Ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος τῆς θείας

εὐχαριστίας ὅταν τὰ εὐλογήσῃ ὁ ἱερεὺς καὶ ἔρθῃ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο γίνονται σῶμα καὶ αἷμα τοῦ ἐσταυρωμένου Λυτρωτοῦ μας Καὶ

ὅποιος κοινωνεῖ ἀξίως τῶν ἀχράντων μυστηρίων αὐτὸς ἔχει τὸ Χριστὸ μέσα του εἶνε πράγματι πλούσιος καὶ εὐτυχισμένος

Αὐτὰ ὅλα πηγάζουν ἀπὸ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας Ἀλλ᾽ αὐτὰ τ᾽ ἀπολαμβάνουν μόνο οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ποὺ δέχονται

καὶ τιμοῦν τὸ σταυρό Οἱ ἄλλοι οἱ ἐχθροὶ τοῦ σταυροῦ ἀφοῦ τὸν μισοῦν καὶ τὸν ἐχθρεύονται τὰ στεροῦνται Ποιοί εἶν᾽ αὐτοί Εἶνε πρῶ-

τον οἱ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι Εἶνε ἔπειτα οἱ ἀλλόθρησκοι Καὶ τέλος οἱ διάφοροι αἱρετικοί Οἱ λεγόμενοι μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ λχ τὸ χέρι

τους κόβουν ἀλλὰ σταυρὸ δὲν κάνουν

Σ᾽ ἕνα χωριὸ τῶν Γρεβενῶν ἦταν ἕνας χιλιαστής Πῆγαν κάτι παιδιὰ τὴ νύχτα καὶ σχημάτισαν στὴν πόρτα του μὲ μπογιὰ ἕνα σταυρό

Ὅταν τὸν εἶδε προσπάθησε νὰ ξύσῃ τὸ χρῶμα μὰ δὲν μπόρεσε Καὶ τί ἔκανεmiddot ἔβγαλε ὅλη τὴν πόρτα καὶ τὴν ἔκαψε Δὲν μποροῦσε νὰ

δεχθῇ τὸ σταυρό Ὁ διάβολος καὶ τὰ παιδιά του τρέμουν ὅταν δοῦν τὸν τίμιο σταυρό Οἱ δὲ φράγκοι οἱ παπικοί παραποιοῦν τὸ σταυρόmiddot

δὲν τὸν κάνουν ὀρθόδοξα ὅπως θὰ ἐξηγήσουμε ἀλλὰ μὲ τὰ πέντε δάχτυλα

-5 -

Ὁ σταυρὸς τῶν ὀρθοδόξων θαυματουργεῖ κάνει θαύματα Πότε κάνει θαύματα Πρῶτον ὅταν ἔχῃς πίστι καὶ δεύτερον ὅταν ἔχῃς ἀγάπη

καὶ ἐκτελῇς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ

Πρῶτονmiddot μὲ πίστι στὸν Ἐσταυρωμένο ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ Θεός Νὰ πιστεύῃς ὅπως ὁ λῃστής ποὺ ὅταν εἶδε τὸν Ἐσταυρωμένο

μετανόησε καὶ εἶπεmiddot laquoΜνήσθητί μου Κύριε ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σουraquo (Λουκ 2342) Νὰ πιστεύῃς ὅπως ὁ ἑκατόνταρχος ποὺ ὅταν

εἶδε νὰ τρέμῃ ἡ γῆ νὰ σείωνται τὰ βράχια καὶ νὰ σκοτεινιάζῃ ὁ ἥλιος εἶπεmiddot laquoἈληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτοςraquo (Ματθ 2754) Νὰ πιστεύῃς

ὅπως ὁ Σαῦλος ποὺ ἀπὸ διώκτης ἔγινε κήρυκας τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος Παῦλος

Δεύτερονmiddot ὁ σταυρὸς κάνει θαύματα ὅταν ὄχι ἁπλῶς πιστεύῃς ἀλλὰ ἐκδηλώνῃς τὴν πίστι σου μὲ ἔργα ἀγάπης ὅταν ἐκτελῇς τὸ θέλημα

τοῦ Θεοῦ Ὅπως περπάτησε ὁ Χριστός ἔτσι νὰ περπατοῦμε κ᾽ ἐμεῖς Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ δρόμος laquoἘγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ

ζωήraquo εἶπε (Ἰωάν 146) Αὐτὸν ν᾽ ἀκολουθήσουμε κ᾽ ἑμεῖς Ὅπως ὁ Χριστὸς ἀγάπησε τὸ Θεό τὸν οὐράνιο Πατέρα ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς νὰ τὸν

ἀγαποῦμε πάνω ἀπ᾽ ὅλα Κι ὅπως ὁ Χριστὸς ἀγάπησε τὸν ἄνθρωπο ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς ν᾽ ἀγαποῦμε τὸν πλησίον μας σὰν τὸν ἑαυτό μας Κι

ὅπως ὁ Χριστὸς ἦταν ἁγνὸς καὶ καθαρός ἔτσι νὰ προσπαθοῦμε νὰ ζοῦμε κ᾽ ἐμεῖς

Ἕνα διήγημα λέει τὸ ἑξῆς Κάποτε ἕνας τσοπᾶνος βαρέθηκε νὰ βόσκῃ πρόβατα Τοῦ πέρασε ἡ ὑπερήφανη ἰδέα νὰ γίνῃ βασιλιᾶς Πῆγε

καὶ βρῆκε ἕνα μάγο κι αὐτὸς τοῦ ὑποσχέθηκε νὰ τὸν βοηθήσῃ Τοῦ ᾽δωσε ἕνα χαρτὶ καὶ τοῦ ᾽πε ὅταν νυχτώσῃ νὰ πάῃ στὸ

νεκροταφεῖο καὶ νὰ τὸ ῥίξῃ στὰ μνήματα Ὅταν τὸ ἔκανε μαζεύτηκαν οἱ δαίμονες καὶ οὔρλιαζαν Ἀπὸ τὸ φόβο του ἔκανε τὸ σταυρό του

ὅπως εἶχε διδαχθῆ μικρός κι ἀμέσως τὰ δαιμόνια ἔφυγαν Ὅταν πῆγε πάλι στὸ μάγο ἐκεῖνος τὸν μάλωσεmiddot τοῦ εἶπε ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ

κάνῃ τὸ σταυρό του

Προτοῦ νὰ τὸν ξαναστείλῃ στὰ μνήματα τοῦ λέειmiddot Θὰ πᾷς καὶ θὰ βρῇς ἕνα μικρὸ παιδάκι θὰ τὸ σκοτώσῃς καὶ θὰ μοῦ φέρῃς τὴν καρδιά

του Δυσκολεύτηκε ἀλλὰ μπροστὰ στὴν ἐπιθυμία νὰ γίνῃ βασιλιᾶς τό ᾽κανε τὸ ἔγκλημα Πηγαίνει πάλι στὰ μνήματα καὶ ῥίχνει τὸ χαρτὶ μὲ τὰ μάγια Μόλις παρουσιάστηκαν τὰ δαιμόνια ἔκανε πάλι τὸ σταυρό του καὶ μιὰ καὶ δυὸ καὶ πολλὲς φορές μὰ τὰ δαιμόνια δὲν ἔφυγαν

Γιατί δὲν ἔφυγαν Τὸ καταλαβαίνετεmiddot διότι ἁμάρτησε ἔβαψε τὰ χέρια του στὸ αἷμα Ὁ σταυρὸς κάνει θαύματα ὅταν ἔχῃς καθαρὰ τὰ χέρια

ἀπὸ ἁμαρτίες καθαρὴ τὴ γλῶσσα ἀπὸ βλαστήμιες καθαρὸ τὸ κορμὶ ἀπὸ πορνεῖες καὶ μοιχεῖες Τότε κάνεις τὸ σταυρό σου μιὰ φορὰ καὶ κατεβάζεις τὰ ἄστρα στὴ γῆ

Πρὶν τελειώσω ἀγαπητοί μου θὰ προσθέσω κάτι ἀκόμα Πρῶτον εἴπαμε νὰ πιστεύουμε στὸν Ἐσταυρωμένο δεύτερον νὰ ἔχουμε ἀγάπη

καὶ νὰ ἐκτελοῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ τρίτο εἶνε νὰ κάνουμε τὸ σταυρό μας κανονικά

Πῶς γίνεται ὁ σταυρός Ἑνώνουμε τὰ τρία μας δάχτυλα καὶ μ᾽ αὐτὸ δηλώνουμε ὅτι πιστεύουμε στὴν ἁγία Τριάδα Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅγιον

Πνεῦμα Φέρνουμε τὸ χέρι στὸ μέτωπο καὶ μετὰ τὸ κατεβάζουμε στὴν κοιλιά ποὺ σημαίνειmiddot Χριστέ ποὺ ἤσουν στὰ οὐράνια σ᾽ εὐ-

χαριστοῦμε γιατὶ χαμήλωσες σὰν χρυσάετος καὶ κατέβηκες ἐδῶ κάτω στὴ γῆ καὶ ἔλαβες σάρκα ἀπὸ τὴν Παναγία γιὰ τὴν σωτηρία μας

Μετὰ τὸ φέρνουμε στὸν δεξιὸ ὦμο ποὺ μᾶς θυμίζει τὸν ἐκ δεξιῶν λῃστὴ καὶ λέμε laquoΜνήσθητί μου Κύριε ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σουraquo

(Λουκ 2342) Τέλος τὸ βάζουμε στὸν ἀριστερὸ ὦμο καὶ ἐννοοῦμεmiddot Χριστέ μὴ μὲ ῥίξῃς στὴν κόλασι Αὐτὸς εἶνε ὁ ὀρθόδοξος σταυρός

laquoὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένηςraquo (ἐξαποστ)

Παντοῦ ὁ σταυρός Ξυπνᾷς τὸ πρωί κάνε τὸ σταυρό σου Πηγαίνεις γιὰ δουλειά ἀνεβαίνεις στὸ αὐτοκίνητο ἢ στὸ τρακτέρ κάθισες στὸ

τραπέζι βράδιασε πᾷς γιὰ ὕπνο κάνε τὸ σταυρό σου κ᾽ ἐσὺ καὶ ἡ γυναίκα καὶ τὰ παιδιά σου laquoΠέφτω κάνω τὸ σταυρό μου ἄγγελο

ἔχω στὸ πλευρό μουraquo ἔλεγαν οἱ παλαιότεροι Κι ὅταν μιὰ μέρα πεθάνουμε ἕνας σταυρὸς στὸ μνῆμα μας θὰ λέῃ laquoΜνήσθητί μου Κύριε

ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σουraquo

Τελειώνοντας συνιστῶ σὲ ὅλουςmiddot κάνετε τὸ σταυρό σας κανονικά μὲ πίστι μὲ δάκρυα μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ γιὰ νὰ ἔρθῃ ἡ βοήθεια

τοῦ Θεοῦ στὸ ταλαίπωρο ἔθνος μας

dagger ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

((Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Νικολάου Ὀλυμπιάδος ndash Ἑορδαίας 12-8-1976) httparmenisthsblogspotgr20110914html


Σταυρού πανήγυρις και ποίος να μην σκιρτήση Αναστάσεως διακήρυξις και ποίος χαρούμενα να μην γελάση Ναι ανασκίρτησις διά τον Σταυρόν Διότι όταν αυτός ενεπήχθη εις τον τόπον του Κρανίου έχοντας καρφωμένον επάνω του τον Δεσπότην της κτίσεως έσχισε το εις βάρος μας χρεωστικόν έγγραφον1 το οποίον είχεν υπογράψει ο προπάτωρ μας ο Αδάμ όταν παρέβη τας εντολάς του Θεού Ούτως ο Σταυρός μας ηλευθέρωσεν από τα δεσμά της αμαρτίας κάμνοντάς μας να αναπηδούμε με εύθυμα σκιρτήματα σαν μικροί μόσχοι που έχουν λυθή από κάποια δεσμά Διότι όπου η αμαρτία επλεόνασεν εκεί επερίσσευσεν η χάρις του Θεού2 Διά δε την Ανάστασιν γέλως χαράς Διότι αυτή εξώρισε την φθοράν του θανάτου και εξεδίωξε το ζοφερόν σκότος του Άδου και ανέστησε τους νεκρούς από τους τάφους Εξήλειψε το δάκρυον από κάθε πρόσωπον όπως λέγει ο προφήτης3 και αντrsquo αυτού εχάρισε την πραγματικώς ατελείωτον χαράν εις κάθε άνθρωπον Και αληθώς το δώρημα της Αναστάσεως δεν είναι μόνον διά μερικούς ούτε το κατόρθωμά της επραγματοποιήθη προς χάριν κάποιων ολίγων Διότι κατrsquo αυτήν εκείνος ο οποίος επραγματοποίησε με ανθρωπίνην σάρκα την ταφήν μάλλον δε την Ανάστασιν δεν ήτο άλλος από τον Θεόν ολοκλήρου της κτίσεως ο οποίος ποτέ δεν χορηγεί χαρίσματα εις μερικούς μόνον ούτε υπάρχει εις Αυτόν καμμία προσωποληψία4 Αποδεικνύοντας λοιπόν τον εαυτόν του αληθή Θεόν των όλων απλώνει την δωρεάν της σωτηρίας εις όλους τους ανθρώπους ευσπλαχνιζόμενος την ιδικήν του εικόνα και ανακαινίζοντάς την εξ ολοκλήρου διότι κατrsquo εικόνα Θεού έχει πλασθή κάθε άνθρωπος επί της γης Του Σταυρού η επέτειος επρόβαλε και ποίος άνθρωπος να μην σταυρώση τον εαυτόν του Διότι ο Σταυρός γνωρίζει ως απολύτως γνήσιον προσκυνητήν του μόνον εκείνον ο οποίος εσταύρωσε τον εαυτόν του ως προς τον κόσμον5 και απέδειξε έτσι εμπράκτως διά τον εαυτόν

του ότι είναι απροκαλύπτως γνήσιος φίλος του Σταυρού

-6 -

Αναστάσεως τα εγκαίνια και ποίος πιστός δεν θα ανακαινισθή απορρίπτοντας κάθε νέκρωσιν την εκ των παθών και ενδυόμενος αφθαρσίαν ψυχής Διότι αλλιώς ορίζεται ο θάνατος της ψυχής και αλλιώς γνωρίζεται ο θάνατος του περί αυτήν σώματος Τον πρώτον τον κυοφορεί η αμαρτία όπως έγραψε ο αρχηγέτης και προεξάρχων αυτού του θρόνου ο αδελφόθεος Ιάκωβος6 Τον δε δεύτερον είναι νόμος της φύσεως να τον γεννά η διάλυσις των στοιχείων τα οποία συνθέτουν την ουσίαν των όντων Εκτός αυτού δε τον γεννά και η αναχώρησις της αθανάτου ψυχής κι ας μην είναι αυτό ορατό από τους ιατρούς των οποίων επάγγελμα είναι να θεραπεύουν μόνον τα σώματα διότι αφrsquo ότου ο άνθρωπος παρήκουσε την θείαν εντολήν αυτό ακριβώς του εδόθη ως επιτίμιον από τον Κτίστην του Ο Σταυρός υψώνεται και ποίος δεν θα υψωθή μυστικώς από την γην Διότι όπου υπερυψούται ο Λυτρωτής εκεί πέρα πηδά και παρίσταται και ο λυτρωθείς ποθώντας να ευρίσκεται πάντοτε μαζί με τον Σωτήρα του και να τρυγά Εκείνου την άφθαρτον βοήθειαν Σήμερον προβάλλει η Ανάστασις και με την εμφάνισίν της φαιδρύνει τα πάντα Αύριον εμφανίζεται ο Σταυρός και παρέχει τα δώρα του εις τους προσκυνητάς του Σήμερον η Ανάστασις έχει απλωθή και αύριον ο Σταυρός υπεράνω αυτής θα πετασθή Αυτή στηλιτεύει την φθοράν εκείνος τας φάλαγγας των δαιμόνων Αυτή αποτελεί αφrsquo εαυτής μίαν διακήρυξιν ότι αληθώς εθανατώθη ο θάνατος εκείνος διαλαλεί εις πάντας ότι κατηργήθη κάθε κακουργία των δαιμόνων και απενεκρώθη κάθε μιαρά και ψυχοφθόρος ενέργειά τους Και ω του θαύματος Απορώ με τι λόγους να εκφράσω το μυστήριον Διότι ενώ παλαιά της Αναστάσεως είχε προηγήθη ο Σταυρός τώρα ο Σταυρός έχει προπομπόν και πρόδρομον την Ανάστασιν Τι θαυμαστή εναλλαγή Βλέπω λοιπόν και εδώ εις αυτά τα δύο να εκπληρώνεται εμφανέστατα ο λόγος του Σωτήρος Διότι ιδού οι έσχατοι έγιναν πρώτοι και αντιστρόφως οι πρώτοι ανεδείχθησαν έσχατοι7 Και ποίος άραγε θα ημπορέση να εξηγήση την αιτίαν αυτών των εναλλαγών και μεταβολών Όχι βεβαίως ότι έκαμαν κανένα αγώνα δρόμου και αυτή μεν διrsquo άλματος εβγήκε μπροστά ενώ εκείνος ως βραδύς έμεινε πίσω Διατί λοιπόν ο θείος Σταυρός να μην αστράψη ανατέλλοντας πρώτος όπως και πριν και η φωτοφόρος Ανάστασις να λάμψη τρεις ημέρας μετά από εκείνον Όσον αφορά το τί είχαν εις τον νουν τους οι πατέρες μας και έκαμαν αυτήν την εναλλαγήν τίποτε δεν ημπορούμε να ειπούμε με απόλυτον βεβαιότητα Υποθέτουμε όμως και στοχαζόμεθα πως η αιτία αυτής της αμοιβαίας καθυστερήσεως και προπορεύσεως είναι ο κόσμος ο οποίος καταφθάνει εδώ από τα πέρατα της γης χάριν της ζωηφόρου προσκυνήσεως αυτών των δύο Ώστε να εορτάζουν αυτοί πρώτα την περιχαρή και λαμπράν εορτήν της Αναστάσεως και αμέσως μετά από αυτήν να βλέπουν την μακαρίαν ύψωσιν του Σταυρού ούτως ώστε φεύγοντας να έχουν ως καλόν και σωτήριον εφόδιον διά τον δρόμον τους την παντοδύναμον συνοδείαν του η οποία να τρέχη μαζί τους κατά τας οδοιπορίας να συμπλέη εις το πέλαγος να τους διασώζη εις κάθε τόπον να τους φυλάγη από όλες τις κακοτυχίες και να σας8 αποδεικνύη εμπράκτως ότι η πανίσχυρος δύναμις του Σταυρού έχει περιλάβει όλα τα πέρατα της οικουμένης ότι γεμίζει τα πάντα διά της παρουσίας της και χωρίς κόπον παρευρίσκεται παντού διασώζει τους πιστούς από τας δυσκολίας και εφrsquo όσον αυτοί ζουν ευσεβώς τους μεταλαμπαδεύει την σωτηρίαν και καταργεί τα σχέδια όλων των εχθρών Ίσως δε να υπάρχη και κάποιος άλλος λόγος κρυφός τον οποίον εγνώριζαν και είχαν κατά νουν εκείνοι που υπήρξαν παλαιά διδάσκαλοι αυτής εδώ της Εκκλησίας τον οποίον τώρα εμείς οι ελάχιστοι δεν ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε ότι δεν τον γνωρίζουμε σαφώς Είθε να δώση ο Θεός να γίνη και αυτός γνωστός όπως και ακράδαντα πιστεύουμε ότι θα γίνη μόνον και μόνον διά την ωφέλειαν την ιδικήν σας που τόσο πιστοί είσθε και ευλαβείς9 Τι έχουμε λοιπόν υψηλότερον από αυτάς τας μακαρίας εορτάς Ποίον από όλα όσα έχουμε είναι ιερώτερον από αυτάς τας ιεράς πανηγύρεις Πώς δεν θα χαρούμε και δεν θα σκιρτήσουμε επιτελώντας τούτων των δύο τας εορτάς Αναστάσεως ολόλαμπρος φωταψία και Σταυρού πυρσοφώτιστος προσκύνησις Αυτά τα δύο είναι διrsquo ημάς τα τρόπαια ολοκλήρου της σωτηρίας μας Αυτά μας ελύτρωσαν από τον θάνατον και τα πάθη και την χειρίστην κακοποίησιν των δαιμόνων και μας ωδήγησαν πίσω εις τον Δεσπότην μας Αυτά κατέλυσαν κάθε κατήφειαν και σκυθρωπότητα και ανέτειλαν εις ημάς την αυγήν της χαράς mdash Ή μήπως η ζωοδότρια Ανάστασις δεν μας δωρίζει την είσοδον της αθανάτου ζωής και ο Σταυρός που υψούται δεν γεννά μέσα μας την απολύτρωσιν των παθών10 Διότι πράγματι αυτά μας ανέδειξαν και πάλιν μετόχους της προς τον Θεόν οικειώσεως χάριν της οποίας και ήλθαν εις τον κόσμον και ανέτειλαν εις όλους εμάς τους γηγενείς Γνωρίζοντας λοιπόν εμείς την μυστικήν δύναμίν των και πόσον αυτά μας ευηργέτησαν και ποίων αγαθών υπήρξαν πρόξενα ας τα εορτάσουμε καλώς και ευσεβώς όπως δηλαδή αυτά τα ίδια θέλουν να τιμώνται laquoΌχι με ακολασίας και ασελγείας όχι με έριδας και ζηλοτυπίαςraquo11 όχι με αρπαγάς και αδικίας και τα υπόλοιπα όλα που δεν θέλω τώρα να απαριθμήσω Διότι αδελφοί μου γνησιώτατοι και συγκληρονόμοι της ιδίας πίστεως και συμμέτοχοι της ιδίας πνευματικής γεννήσεως με εμάς τολμώ να ειπώ πως τα ιερά μας σεβάσματα όχι μόνον δεν στρέφονται καν να ιδούν και δεν προσδέχονται όποιον θέλει να τα εορτάζη με εκείνα που απηρίθμησα αλλά και τον αποστρέφονται και τον βδελύττονται διότι συμπεριφέρεται απρεπώς απέναντί τους και πράττει πράγματα εντελώς μισητά εις αυτά12 Διά τούτο παρακαλώ και προτρέπω να μισούμε και να αποφεύγουμε εκείνα που μισούν τα σεβάσματά μας και μόνο εκείνα να αγαπούμε και να πράττουμε όσα είμαστε βέβαιοι πως τους είναι ευάρεστα Εκείνα δε τα έργα τα οποία είναι αρεστά και ευχάριστα είναι όσα επαναφέρουν προς σωτηρίαν και οδηγούν προς την αιώνιον ζωήν εκείνον που τα πράττει Ή μήπως όταν αυτά τα σεβάσματά μας εξέλαμψαν από τον Χριστόν εις τους ανθρώπους δεν ηκτινοβόλησαν εις ημάς ζωήν που δεν τελειώνει και φως που δεν δύει ποτέ Ας αλλάξουμε λοιπόν και εμείς την πολιτείαν μας ας εκδυθούμε τον προηγούμενον τρόπον ζωής μας ως βλαβερόν και ολέθριον και ας βαδίσουμε εις τον καλόν δρόμον μιας νέας ζωής mdash Ή μήπως η Ανάστασις δεν μας δωρίζει την κληρονομίαν της ζωής και ο Σταυρός δεν εσταύρωσε τον παλαιόν μας άνθρωπον13 Εάν λοιπόν ευλαβούμεθα την Ανάστασιν και πανηγυρίζουμε την εορτήν της ας αγαπήσουμε και την νέαν ζωήν διά της οποίας δεν θα είμεθα πλέον φίλοι της μόνον εις τα λόγια αλλά και οικειότατοι μύσται της Εφrsquo όσον δε ασπαζόμεθα και τον Σταυρόν διατί δεν συσταυρώνουμε και εμείς τα επίγεια μέλη μας14 δηλαδή τα γήινα πάθη ώστε να φωνάξουμε και εμείς μαζί με τον Παύλον laquoΈχω σταυρωθή μαζί με τον Χριστόν Δεν ζω δε πλέον εγώ αλλά ζη μέσα μου ο Χριστόςraquo15 Αν λοιπόν εκείνοι με τους οποίους υπόσχεται να ζη ο Χριστός είναι όσοι εσταύρωσαν τους εαυτούς τους ως προς τον κόσμον16 και ενέκρωσαν τα επίγεια μέλη τους17 όπως βοά και μαρτυρεί ο Παύλος διατί και εμείς δεν πράττουμε τα ίδια και δεν νεκρώνουμε κάθε επίγειον μέλος μας δηλαδή τα πάθη τας κακάς επιθυμίας και όσα άλλα συναριθμούνται εκεί ώστε να ζήση μέσα μας ο Χριστός και να μας δωρίση την ζωήν της αφθαρσίας Λοιπόν ας επιδιώκουμε να έχουμε ειρήνην με όλους και μαζί με αυτήν ας αποκτήσουμε και τον αγιασμόν Διότι χωρίς αυτά δεν θα ημπορέση ποτέ να ιδή κανείς τον Κύριον όπως πάλιν ο Παύλος μας διεβεβαίωσε18 Και διrsquo αυτόν τον λόγον ο Χριστός και ειρήνη αποκαλείται (laquoδιότι αυτός είναιraquo λέγει laquoη ειρήνη μαςraquo19) και αγιασμός ονομάζεται20 Ειρήνη μεν διότι έφερε εις τον κόσμον ειρηνοποιόν ομόνοιαν αφού ήνωσε τα ουράνια με τα επίγεια και εκ των δύο απειργάσθη μίαν και μόνην εκκλησίαν Αγιασμός δε και απολύτρωσις (διότι κοντά εις τα προηγούμενα και με τούτο το όνομα κηρύττεται απολύτρωσις21) καθrsquo όσον έγινε ελευθερωτής ημών των αιχμαλώτων και όχι μόνον μας ελύτρωσεν από τους δαίμονας και τα πάθη αλλά και ενεφύτευσε μέσα μας τον θειικόν αγιασμόν Όσα λοιπόν ηκούσατε από το στόμα μου ας τα επιδιώκουμε με όλον μας τον ζήλον και την προαίρεσιν ας τα κατακτούμε ας τα αρπάζουμε και διrsquo αυτών ας συναπτώμεθα μετά του Χριστού με την καλήν και μακαρίαν συνάφειαν Διότι εκείνον που με τέτοιαν διάθεσιν έρχεται προς αυτόν δεν θα τον εκβάλη έξω22 από την αγαθότητα και μακαριότητά Του όχι Ας σπεύσουμε λοιπόν να αποκτήσουμε αυτήν εδώ την συμφωνίαν με Αυτόν από την οποίαν τίποτε δεν υπάρχει προτιμότερον και ας τρέξουμε να οικειωθούμε το να ζη ο Χριστός μέσα μας του οποίου τίποτε δεν υπάρχει ανώτερον Και έτσι αφού αυτόν τον πλούτον αποκτήσουμε να απολαύσουμε και την βασιλείαν των ουρανών και να βρούμε την αιώνιον ζωήν μέσα εις τον ίδιον τον Χριστόν τον Θεόν και Σωτήρα μας μετά του οποίου ας είναι δόξα εις τον Πατέρα και το Άγιον Πνεύμα τώρα και πάντοτε και εις τους αιώνας των αιώνων Αμήν 1 βλ Κολασ βrsquo 14 2 πρβλ Ρωμ εrsquo 21 3 πρβλ Ησ κεrsquo 8 4 βλ Εφ ςrsquo 9 5 πρβλ Γαλ ςrsquo 14

-7 -

6 βλ Ιακ αrsquo 15 7 πρβλ Ματθ ιθrsquo 30 8 Η αιφνιδία χρήσις βrsquo πληθυντικού προσώπου αποτελεί απροσδόκητον αποστροφήν του ιερού συγγραφέως προς τους ακροατάς του οι οποίοι δεν είναι άλλοι παρά τα πλήθη των συγκεντρωθέντων διά την εορτήν από τα πέρατα της γης διά τους οποίους ωμίλησεν αμέσως προηγουμένως 9 Η ομιλία αυτή εξεφωνήθη μάλλον κατά το πρώτον έτος της αρχιερατείας του αγίου Σωφρονίου Διά τούτο ως νεοαφιχθείς δεν γνωρίζει ακόμη πλήρως την παράδοσιν αλλά ελπίζει συν τω χρόνω είτε να ενημερωθή καλύτερα είτε να δώση ο Θεός με κάποιον τρόπον να λυθή η απορία Από ιστορικής απόψεως η προσκύνησις του Τιμίου Σταυρού κατά την δευτέραν ημέραν της εορτής των Εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως εξηγείται διότι η πανήγυρις των Εγκαινίων καθιερώθη πρώτη ενώ η επί αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων Μακαρίου μαρτυρουμένη πρώτη Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού έγινεν επrsquo ευκαιρία εκείνης και διά να δυνηθή το συρρεύσαν πλήθος να ίδη και να προσκυνήση τον άρτι υπό της αγίας Ελένης ανακαλυφθέντα Τίμιον Σταυρόν 10 Με αυτάς τας ερωτήσεις ο ιερός Πατήρ επιχειρεί να αφυπνίση τεχνηέντως τας συνειδήσεις των ακροατών του 11 Ρωμ ιγrsquo 13 12 Η ευλάβεια του ιερού Πατρός φθάνει εδώ μέχρι κάποιου είδους προσωποποιήσεως του Σταυρού και της Αναστάσεως 13 βλ αν υποσ 10 14 βλ Κολ γrsquo 5 15 Γαλ βrsquo 20 16 πρβλ Γαλ ςrsquo 14 17 πρβλ Κολ γrsquo 5 18 βλ Εβρ ιβrsquo 14 19 Εφ βrsquo 14 20 βλ Αrsquo Κορ αrsquo 30 21 ένθ αν 22 βλ Ιωάν ςrsquo 37 httpfdathanasiouwordpresscom20110914CEBBCF8CCEB3CEBFCF82-CF83CF84CEB7CEBD-CF8DCF88CF89CF83CEB7-CF84CEBFCF85-CF84CEB9CEBCCEAFCEBFCF85-CF83CF84CEB1CF85CF81CEBFCF8D-CEBACEB1

8 Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΙ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ ΤΟ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΘΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΑΣΜΟΥ

ΠΑΣΑΛΟ ΤΟΝ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΙΕΧΩΒΑΔΕΣ ΚΑΙ ΞΥΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι ένας ακόμα σημαντικός εορτολογικός σταθμός της Εκκλησίας μας Οι πιστοί την ημέρα αυτή καλούνται να τιμήσουν και να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου ώστε να αντλήσουν δύναμη και χάρη από αυτόν Η μεγάλη αυτή Δεσποτική εορτή δίνει επίσης την ευκαιρία σε όλους μας να σκεφτούμε ορισμένες βασικές αρχές και αλήθειες της πίστης μας οι οποίες είναι συνυφασμένες με τη θεολογία του Σταυρού Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας η οποία διασώζει μόνη Αυτή ανόθευτη την βιβλική και πατερική διδασκαλία αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού ως το κατrsquo εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους Σε αντίθεση με την ποικίλη ετεροδοξία η οποία είτε αδιαφορεί να αποδώσει τιμή στο Σταυρό (Προτεσταντισμός) είτε πολεμά ευθέως Αυτόν ως ειδωλολατρικό σύμβολο (Mάρτυρες του Ιεχωβά) Η Εκκλησία μας θέσπισε πολλές φορές προσκύνησης και τιμής του Σταυρού καθrsquo όλη τη διάρκεια του έτους με αποκορύφωμα τη μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως στις 14 Σεπτεμβρίου Ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί για τη χριστιανική πίστη κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού διότι η σημασία του είναι πραγματικά τεράστια Ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση λειτουργούν ως δυο βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ζωή των πιστών χριστιανών Η Ανάσταση έπεται του Σταυρού και προϋποθέτει το Σταυρό και ο Σταυρός προμηνύει την Ανάσταση Χωρίς Σταυρό δεν γίνεται Ανάσταση Πάνω σε αυτές τις αρχές στηρίζεται η θεολογία του Σταυρού και η σπουδαία σημασία του για τη ζωή της Εκκλησίας Ο μέγας απόστολος των Εθνών Παύλος ο κατrsquo εξοχήν θεολόγος του Σταυρού τονίζει συχνά στις θεόπνευστες επιστολές του ότι ο Σταυρός του Χριστού είναι γιrsquo αυτόν και για την Εκκλησία καύχηση laquoεμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστούraquo (Γαλ613) διότι laquo ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστιraquo(Α΄Κορ 117raquoεπιεδή ο Ιησούς Χριστός laquoεγενήθη εν σοφία από Θεού δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσιςraquo (1 Κορ130) ως ο laquoΕσταυρωμένοςraquo (1 Κορ123) Ο Κύριος της δόξης laquoυπό χειρών ανόμωνraquo καρφώθηκε επάνω στο ξύλο του Σταυρού για να υποστεί το επώδυνο μαρτύριο της σταυρώσεως και να πεθάνει ως έσχιστος κακούργος Αλλά όμως η ανθρώπινη αυτή κακουργία εξ αιτίας της άμετρης θείας αγάπης λειτούργησε ευεργετικά για το θεοκτόνο ανθρώπινο γένος laquoσυνίστησι δε την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός ότι αμαρτωλών όντων ημών Χριστός υπέρ ημών απέθανε Πολλώ ουν μάλλον δικαιοθέντες νυν εν τω αίματι αυτού σωθησόμεθα διrsquo αυτού από της οργής Ει γαρ εχθροί όντες κατηλλάγημεν τω Θεώ διά του θανάτου του υιού αυτού πολλώ μάλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα εν τη ζωή αυτούraquo (Ρωμ58-10) Ο Σταυρός πριν τη μεγάλη σταυρική θυσία του Χριστού ήταν έχθιστο φονικό όργανο εκτέλεσης κακούργων Όποιος πέθαινε δια της σταυρώσεως χαρακτηρίζονταν laquoεπικατάρατοςraquo (Γαλ31) Αφότου όμως ο σαρκωμένος Θεός πέθανε ως κακούργος πάνω στο εγκάρσιο ξύλο αυτό κατέστη πηγή απολυτρώσεως Από μέσο θανατώσεως μεταβλήθηκε σε ακένωτη πηγή ζωής από αποκρουστικό και απαίσιο όργανο των δημίων έγινε φωτεινό σύμβολο και δίαυλος ευλογιών από ξύλο πόνου και ωδίνων κατέστη καταφύγιο ανάπαυσης και χαράς

-8 -

Η παράδοξη αυτή και μεγάλη αλλαγή συντελέσθηκε επειδή η άμετρη θεία αγάπη και ευσπλαχνία δε λειτούργησε εκδικητικά προς την ανθρώπινη αγνωμοσύνη και κακουργία Μέσα στην απύθμενη θεία φιλανθρωπία δεν υπάρχει laquoχώροςraquo για μίσος θυμό και εκδίκηση Ο Θεός ως η απόλυτη αγάπη (Α΄ Ιωάν48) αντί εκδίκησης ανταπέδωσε στον άνθρωπο ευσπλαχνία και του δώρισε τη λύτρωση από τα πικρά δεσμά της αμαρτίας και του κακού και του χάρισε την αιώνια ζωή Χάρη λοιπόν στην άμετρη αγάπη του Θεού το φρικτό φονικό όργανο των ανθρώπων μετεβλήθη σε πηγή αγιασμού και απολυτρώσεως Σύμφωνα με την υψηλή θεολογία του ουρανοβάμωνος Παύλου ο Σταυρός του Χριστού από ατιμωτικό και φρικτό φονικό όργανο θανατώσεως των κακούργων ανθρώπων μετεβλήθη μετά το σταυρικό θάνατο του Κυρίου σύμβολο σωτηρίας μέσο συμφιλίωσης με το Θεό και πηγή αγιασμού Η ανθρώπινη κακία έδωσε στο Θεό πόνο και θάνατο δια του ξύλου του Σταυρού η θεία ανεξικακία και άκρα φιλανθρωπία έδωσε αντίθετα στο δήμιό Του αγάπη και λύτρωση Η δύναμη λοιπόν του Σταυρού έγκειται στην ακένωτη αγάπη του Θεού η οποία διοχετεύεται πλέον στην ανθρωπότητα και σε ολόκληρη τη δημιουργία μέσω του Σταυρού Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας έχοντας υπόψη τους αυτή τη μεγάλη αλήθεια διατύπωσαν την περίφημη θεολογία του Σταυρού Το ιερότατο αυτό σύμβολο είναι πια συνυφασμένο με τον Κύριο Ιησού Χριστό Από Εκείνον αντλεί την ανίκητη δύναμή του τον αγιασμό και τη χάρη Γιrsquo αυτό και δεν είναι ειδωλολατρία να προσκυνείται από τους πιστούς διότι προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού σημαίνει προσκύνηση του ιδίου του Χριστού του Οποίου είναι το σημείο και η ενθύμηση της απολυτρωτικής Του θυσίας Ο Σταυρός του Χριστού αποτελεί πλέον την ενοποιό δύναμη της ανθρωπότητας Αν το ξύλο της γνώσεως του καλού και του κακού στην Εδέμ (Γεν γ΄ κεφ) έγινε πρόξενος κακού και έχθρας του ανθρωπίνου γένους το ξύλο του Σταυρού έγινε σημείο επανένωσης των ανθρώπων στο Σώμα Του Κυρίου Ιησού Χριστού Τα δύο εγκάρσια ξύλα που συνθέτουν το σύμβολο του Σταυρού συμβολίζουν την ένωση των ανθρώπων με το Θεό (κάθετο ξύλο) και την ένωση των ανθρώπων μεταξύ τους (εγκάρσιο ξύλο) Φυσικά η ένωση των ανθρώπων περνά αναγκαστικά από τη σχέση τους με το Θεό Το εγκάρσιο ξύλο παριστά επίσης τα δύο χέρια του Εσταυρωμένου Λυτρωτή μας τα οποία είναι ανοιγμένα για να αγκαλιάσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα Μέσα σε αυτή τη θεώρηση η νέα εν Χριστώ ανθρώπινη κοινωνία έχει διαφορετική υφή από τις προχριστιανικές και εξωχριστιανικές κοινωνίες Η ενοποιός δύναμη του Σταυρού του Χριστού αδελφοποιεί τους ανθρώπους δημιουργώντας την κοινωνία της αγάπης της αδελφοσύνης της δικαιοσύνης και της ειρήνης Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι ακόμα η φοβερή δύναμη κατά των αντίθεων δυνάμεων Μέχρι το σταυρικό θάνατο του Χριστού ως όργανο του κακού χρησιμοποιούνταν για την καταστροφή και το θάνατο Αφότου ο Θεός καταδέχτηκε να καρφωθεί και να πεθάνει πάνω σrsquo αυτόν μεταβλήθηκε σε όπλο εναντίων εκείνων που το χρησιμοποιούσαν Η Εκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά laquoΚύριε όπλον κατά του διαβόλου τον σταυρόν Σου ημίν δέδωκας φρύττει γαρ και τρέμει μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν ότι νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησενraquo Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι το θαυμαστό φυλακτήριο των πιστών Δεν υπάρχει αγιαστική πράξη της Εκκλησίας μας που να μην σταυρώνονται οι πιστοί δεν υπάρχει στιγμή προσευχής που να μην ποιούμε το σημείο του Σταυρού δεν υπάρχει δύσκολη στιγμή που να μην αγιάζουμε το σώμα μας με το σημείο του Σταυρού για να θωρακιζόμαστε έτσι κατά των δυνάμεων του κακού Ο Τίμιος Σταυρός αντικατέστησε όλα τα δεισιδαίμονα και αναποτελεσματικά φυλακτήρια του παρελθόντος Οι πιστοί πλέον φέρουν με καμάρι Αυτόν ως πολύτιμο και αποτελεσματικό φυλακτήριο κατά του κακού αλλά και ως ομολογία της πίστης τους στην μεγάλη απολυτρωτική θυσία του Χριστού Πρέπει να επισημάνουμε εδώ την φανερή αποστροφή ακόμα και την έχθρα προς τον Σταυρό του Χριστού πολλών αιρετικών χριστιανικών ομάδων Στο σύνολό του λοιπόν ο προτεσταντικός κόσμος δεν αποδίδει καμιά τιμή στο Σταυρό Είναι γνωστό πως οι προτεστάντες δεν κάνουν το σημείο του Σταυρού και χρησιμοποιούν αυτόν μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μάλιστα χειρότερα από αυτούς μάχονται με λύσσα το σημείο του Σταυρού Δεν προφέρουν καν το όνομα Σταυρός και αντrsquo αυτού τον ονομάζουν πάσαλο Στην Καινή Διαθήκη έχουν αντικαταστήσει την ονομασία του Σταυρού με ξύλο Η κατάσταση της κατάνυξης και της χαρμολύπης που δημιουργεί στην ψυχή μας η παρουσία και θέα του Τιμίου Σταυρού μας κάνει να υπομένουμε με καρτερία και υπομονή τα προβλήματα της ζωής δηλαδή να υπομένουμε τον προσωπικό μας σταυρό (Ματθ1624) ελπίζοντας εξάπαντος στην επερχόμενη ανάσταση μεταφορικά και κυριολεκτικά Αυτή η ακράδαντη πίστη μας δίνει δύναμη και μας κάνει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή με αισιοδοξία σε αντίθεση με την παποπροτεστατική Δύση η οποία ζητά εναγωνίως την ευδαιμονία χωρίς τη θυσία δηλαδή ζητά την ανάσταση χωρίς το σταυρό Γιrsquo αυτό και δεν μπορεί να τη συναντήσει πουθενά Η ελληνορθόδοξη παράδοσή μας έχει ως βάση την παύλειο αρχή laquoει δε απεθάνομεν συν Χριστώ πιστεύομεν ότι και συζήσομεν αυτώ ειδότες ότι Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύειraquo(Ρωμ68-9) Αυτό μας κάνει να ξεχωρίζουμε από την αιρετική Δύση η οποία όζει από απαισιοδοξία εξαιτίας του πνευματικού της θανάτου μη έχοντας ελπίδα αναστάσεως διότι δεν πιστεύει στη δύναμη του Σταυρού του Χριστού και δεν έχει την ταπεινή διάθεση να συσταυρωθεί μαζί Του για να μπορέσει έτσι να συναναστηθεί με Αυτόν Για να μπορεί όμως ο άνθρωπος να λάβει τον θείο αγιασμό μέσω του Σταυρού είναι απαραίτητο να πιστέψει στο Λυτρωτή Χριστό και στην σταυρική απολυτρωτική Του Θυσία Επίσης πρέπει να σταυρώσει και αυτός τον εαυτό του όπως και ο Χριστός να συσταυρωθεί μαζί Του όχι βέβαια κυριολεκτικά όπως κάνουν κάποιοι παπικοί που κάθε χρόνο τη Μ Παρασκευή σταυρώνονται σε ξύλο σταυρού αλλά πρέπει να σταυρώσει ο άνθρωπος όχι το σαρκίο του αλλά τον αμαρτωλό και κακό εαυτό του laquoταις του βίου ηδοναίςraquo όπως προτρέπει ο ιερός υμνογράφος της Μ Εβδομάδος laquoίνα και συζήσωμεν αυτώ (τω Χριστώ)raquo Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι μια ακόμα ευκαιρία για όλους μας να σκεφτούμε τις άπειρες δωρεές του Θεού στη ζωή μας Να στρέψουμε το βλέμμα μας στο εκθαμβωτικό φως του Σταυρού προκειμένου να διαλύσουμε το σκοτεινό έρεβος των αμαρτιών της ψυχής μας Δεν έχουμε πολλές επιλογές ή αποδεχόμαστε τη λυτρωτική δύναμη του Σταυρού του Χριστού και σωζόμαστε ή παραμένουμε δούλοι της αμαρτίας και φορείς του κακού και χανόμαστε Η κλήση προς τη λύτρωση είναι πάντα ανοιχτή φτάνει να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση και να την αποδεχτούμε Ο Κύριος μας περιμένει httpwwwi-m-patrongrkeimenaypsosis_tou_timiou_staurouhtml

-9 -

9 Προτυπώσεις του Τιμίου Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη (pdf) Διαβάστε ΕΔΩ httpwwwimkbygrpblprtpstavroupdf

10 Οι προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη

Πολλά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ερμηνεύονται μέσα στην παράδοση της Εκκλησίας σαν προφητικές προεικονίσεις κάποιων γεγονότων της Καινής Διαθήκης και ονομάζονται τύποι ή προτυπώσεις εκείνων Οι πατέρες της Εκκλησίας βλέπουν προτυπώσεις του Σταυρού του Χριστού μέσα σε πάρα πολλά γεγονότα της Π Διαθήκης Μάλιστα οι υμνογράφοι και ιδιαίτερα ο Κοσμάς ο μελωδός που έχει γράψει τον κανόνα της εορτής της ύψωσης του τιμίου Σταυρού συσχετίζουν αυτά τα γεγονότα με το Σταυρό Προτυπώσεις λοιπόν του Σταυρού φαίνονται στα παρακάτω γεγονότα της Βίβλου Στη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους Ο Μωυσής χτύπησε με

το ραβδί του οριζόντια (laquoεπ rsquoευθείας raquo) τη θάλασσα και αυτή άνοιξε στα δύο ώστε να τη διαβεί ο λαός του Στη συνέχεια αφού πέρασε κι ο τελευταίος Εβραίος ξαναχτύπησε με το ραβδί του τη θάλασσα κάθετα (laquoεπrsquo εύρουςraquo) σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού και τους μεν διωκόμενους έσωσε τους δε διώκτες τύραννους καταπόντισε Στην προσευχή του Μωυσή στην έρημο όταν ο λαός του κινδύνευε από την επίθεση των Αμαληκιτών Τότε ο Μωυσής στάθηκε προσευχόμενος κάπου που να τον βλέπουν όλοι με απλωμένα τα χέρια σχηματίζοντας έτσι Σταυρό Όσο είχε απλωμένα τα χέρια νικούσαν όταν κουράστηκε και τα κατέβασε χάνανε Ώσπου ζήτησε να του κρατούν τεντωμένα τα χέρια ο Ωρ και ο Ααρών μέχρι να αποκρούσουν οριστικά τον εχθρό Στο χάλκινο φίδι που ύψωσε πάνω στο ραβδί του ο Μωυσής Όταν φίδια φαρμακερά δάγκωναν στην έρημο το λαό του ύψωσε πάνω στο ραβδί του ένα χάλκινο φίδι που το βλέπανε οι Εβραίοι και δεν πάθαιναν τίποτα από τα δηλητηριώδη δαγκώματα Το φίδι με το ραβδί σχημάτιζαν σταυρό Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία που δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για το χάλκινο φίδι Λέει λοιπόν ότι το χάλκινο φίδι δεν ήταν τύπος αλλά αντίτυπος του Σταυρωθέντος Χριστού Δηλαδή δεν εικόνιζε το Χριστό αλλά το διάβολο Και απαντώντας σε όσους θα αναρωτιούνται για το πώς ο διάβολος είναι δυνατόν να σώζει λέει πως σώζει όσους πιστεύουν πως laquoο υπό του όφεως τυπούμενοςraquo διάβολος νεκρώθηκε από το Χριστό Στο ραβδί του Ααρών που βλάστησε προκρίνοντας έτσι για τη θέση του ιερέα αυτόν και τη φυλή του Λευί που αντιπροσώπευε Από το ξερό ραβδί του Ααρών βγήκαν φύλλα και καρύδια Όπως η ξερή και στείρα laquoεκκλησία των εθνών raquo εξάνθησε το ξύλο του Σταυρού κι εβλάστησε laquoκαρπόν ζωήςraquo δηλαδή τον laquoεν αυτώ κρεμασθέντα Σωτήρα Χριστόν raquo Στο ραβδί του Μωυσή όταν μrsquo αυτό χτύπησε το βράχο στην έρημο κι ανέβλυσε νερό χάριν των σκληρόκαρδων Εβραίων Ο Απόστολος Παύλος στην πέτρα εκείνη βλέπει το Χριστό laquoέπινον γαρ εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας η δε πέτρα ην ο Χριστός raquo Λέει η Παλαιά διαθήκη ότι ο Μωυσής χτύπησε την πέτρα μια και δυο και οι πατέρες βλέπουν σrsquo αυτή την έκφραση την οριζόντια και την κάθετη διάσταση τη διαγραφή δηλαδή του σχήματος του Σταυρού Στο Ξύλο που με υπόδειξη του Θεού έβαλε ο Μωυσής μέσα στο νερό της πηγής Μερράς κι από πικρό που ήταν το μετέβαλε σε γλυκό Ο Κοσμάς ο Μελωδός σε κάποιο τροπάριό του λέει πως το θαύμα αυτό προεικόνιζε τη μεταβολή των Εθνών από την ασέβεια στην ευσέβειαδια του Σταυρού Την ίδια γνώμη έχει κι ο Κύριλλος Ιεροσολύμων κι ο Θεοδώρητος Στο περιστατικό με τον προφήτη Ελισσαίο που είχε πάει μαζί με άλλους στο Ιορδάνη ποταμό να κόψουν ξύλα για να φτιάξουν καλύβες Εκεί λοιπόν που κάποιος προφήτης έκοβε ξύλα τουrsquo φυγε το στειλιάρι απrsquo την αξίνα και τούπεσε η αξίνα στο ποτάμι Τότε ο προφήτης Ελισσαίος έριξε στο ποτάμι ένα ξύλο ελαφρύ που πήγε στον πάτο και η βαριά αξίνα ανέβηκε πάνω και την πιάσανε Κατά τον Κοσμά το Μελωδό η αξίνα με το ελαφρύ ξύλο του προφήτη σχημάτισαν Σταυρό τον οποίο και προτυπώνουν με την έννοια ότι ο Σταυρός του Χριστού έκοψε την πλάνη με το βάπτισμα (νερό του Ιορδάνη ) όπως η αξίνα έκοψε τα ξύλα Στην παράταξη του Ισραηλιτικού λαού γύρω από τη σκηνή του μαρτυρίου Ο Μωυσής κατrsquo εντολή του Θεού παρέταξε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ σε τρόπο που τρεις να είναι στο βόρειο μέρος της σκηνής τρεις στο νότιο τρεις στο ανατολικό και τρεις στο δυτικό Μrsquo αυτό τον τρόπο σχημάτισαν Σταυρό Στην προσευχή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους Ο Κοσμάς ο μελωδός λέει πως ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους άπλωσε σταυροειδώς τις παλάμες του και προτύπωσε το πάθος του Χριστού ενώ όταν μετά τρεις μέρες βγήκε σώος laquoτην υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφισεν raquoΗ Παλαιά διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα περί σταυροειδούςlaquo διεκπετάσεως raquo των χειρών του Ιωνά Ο μελωδός το συμπεραίνει αυθαίρετα μια που και ο Μωυσής και ο Δαυίδ και ο Σολομών έτσι προσευχήθηκαν στις δύσκολες στιγμές Στην ευλογία του πατριάρχη Ιακώβ στα παιδιά του γιου του Ιωσήφ Εφραίμ και Μανασσή Λέει η Παλαιά Διαθήκη πως γέροντας πια ο Ιακώβ (140 χρονών ) κυρτός και χωρίς καλή όραση πήγε να ευλογήσει τα εγγόνια του που τούφερε δίπλα του ο γιος του Ιωσήφ στην Αίγυπτο Ο πατέρας τους τους έβαλε στα δεξιά τον Εφραίμ και στα αριστερά τον Μανασσή Ο Ιακώβ δεν τους ευλόγησε απλώνοντας το δεξί χέρι του αντίστοιχα στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή αλλά αντίστροφα σταυρωτά προτυπώνοντας έτσι την ευλογία του Σταυρού στην Εκκλησία Μάλιστα στη συνέχεια ο Ιωσήφ που θεώρησε πως λόγω γήρατος ο πατέρας του έκανε λάθος του έπιασε τα χέρια και πήγε να βάλει το δεξί στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή οπότε και συνάντησε την αντίσταση του γέροντα που προφήτεψε πως ο νεότερος θα ηγηθεί κι ο μεγαλύτερος αδελφός θα ακολουθήσει θα είναι laquoλαός raquo Στην προσκύνηση από τον Ιακώβ της ράβδου του γιου του Ιωσήφ Λέει η Βίβλος πως πριν πεθάνει ο γέρος πια Ιακώβ έβαλε τον γιο του Ιωσήφ να του ορκισθεί πως δε θα αφήσει στην Αίγυπτο τη σορό του αλλά θα τη μεταφέρει στη Χεβρών που ήταν θαμμένοι ο Αβραάμ και η Σάρα και ο πατέρας του Ισαάκ Πράγματι ο Ιωσήφ ορκίστηκε και τόσο ευχαριστήθηκε ο Ιακώβ που έσκυψε και φίλησε την άκρη από το ραβδί του γιου του Στην προσκύνηση αυτή οι πατέρες βλέπουν την προτύπωση της προσκύνησης του Σταυρού του Χριστού Στον Ισαάκ που βάδιζε ανύποπτος προς τη θυσία φορτωμένος με τα ξύλα για το θυσιαστήριο ακολουθώντας γρήγορα τον πατέρα του Στο ραβδί του Μωυσή που μεταβλήθηκε σε μεγάλο φίδι και μεταμόρφωσε τα ραβδιά των Αιγυπτίων καταπίνοντάς τα και αργότερα μετέβαλε το νερό του Νείλου σε αίμα για να μη μπορούν να πίνουν οι Αιγύπτιοι κι άλλοτε μεν έβγαζε από τα νερά βατράχια άλλοτε έριχνε ακρίδες σκνίπες κι άλλοτε πάλι σκότος βαθύ Τέλος στο laquoστύλο του πυρός raquo και στο laquoστύλο της νεφέλης raquo με τα οποία ο Θεός οδηγούσε το λαό του στην έρημο httpfdathanasiouwordpresscom20120908CEBFCEB9-CF80CF81CEBFCF84CF85CF80CF8ECF83CEB5CEB9CF82-CF84CEBFCF85-CF83CF84CEB1CF85CF81CEBFCF8D-CF83CF84CEB7CEBD-CF80CEB1CEBBCEB1CEB9

-10 -

11 Χαιρετισμοί στον Τίμιο Σταυρό - Οι 24 Οίκοι στον Τίμιο Σταυρό

Οἱ 24 οἶκοι εἰς τήν νοητήν κλίμακα τοῦ Τιμίου και Ζωοποιοῦ Σταυροῦ

Κοντάκιον Ἦχος πλ δ΄ Τή Ὑπερμάχω

Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει Ἀλλrsquo ὡς

τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον

περιφρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι τοῖς σοί κράζονταςbull Χαῖρε Ξύλον μακάριον

Οἱ οἶκοι

Ἄγγελοι οὐρανόθεν ἀοράτως κυκλούσι Σταυρόν τόν ζωηφόρον ἐν φόβωbull καί φωτοπάροχον χάριν

λαμπρῶς παρεχόμενον νῦν τοῖς πιστοῖς βλέποντες ἐξίστανται καί ἵστανται

βοῶντες πρός αὐτόν τοιαῦταbull

Χαῖρε Σταυρέ οἰκουμένης φύλαξbull χαῖρε ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας

Χαῖρε ὁ πηγάζων ἀφθόνως ἰάματαbull χαῖρε ὁ φωτίζων τοῦ κόσμου τά πέρατα

Χαῖρε ξύλον ζωομύριστον καί θαυμάτων θησαυρέbull χαῖρε συνθετοτρισόλβιε καί χαρίτων παροχεύ

Χαῖρε ὅτι ὑπάρχεις ὑποπόδιον θεῖονbull χαῖρε ὅτι ἐτέθης εἰς προσκύνησιν πάντων

Χαῖρε κρατήρ τοῦ νέκταρος ἔμπλεωςbull χαῖρε λαμπτήρ τῆς ἄνω λαμπρότητος

Χαῖρε δίrsquo οὗ εὐλογεῖται ἡ κτίσιςbull χαῖρε δίrsquo οὗ προσκυνεῖται ὁ Κτίστης

Χαῖρε Ξύλον μακάριον

Βλέπουσα ἡ Ἑλένη ἑαυτήν ἐν ἐφέσει φησί τῷ Βασιλεῖ θαρσαλέωςbull Τό παμπόθητόν σου τῆς ψυχῆς

εὐχερέστατόν μου τή σπουδή φαίνεταιbull ζητοῦσα γοῦν τό κράτιστον σοί τρόπαιον

ὡς λέγεις κράζωbull

Ἀλληλούια

Γνῶσιν ἄγνωστον πρώην Βασίλισσα γνοῦσα ἐβόησε πρός τούς ὑπουργούνταςbull Ἐκ λαγόνων τῆς γής εὐρεῖν ἐν τάχει καί δοῦναι τόν

Σταυρόν σπεύσατε πρός ὄν ἰδοῦσα ἔφησεν ἐν

φόβω πλήν κράζουσα οὕτωbull

Χαῖρε χαρᾶς τῆς ὄντως σημεῖονbull χαῖρε ἀρᾶς τῆς ἀρχαίας λύτρον

Χαῖρε θησαυρός ἐν τή γῆ φθόνω κρυπτόμενοςbull χαῖρε ὁ φανεῖς ἐν τοῖς ἄστροις τυπούμενος

Χαῖρε τετρακτινοπύρσευτε καί πυρίμορφε Σταυρέbull χαῖρε κλίμαξ ὑψοστήρικτε προοραθείσα ποτέ

Χαῖρε τό τῶν Ἀγγέλων γαληνόμορφον θαῦμαbull χαῖρε τό τῶν δαιμόνων πολυστένακτον τραῦμα

Χαῖρε τερπνόν του Λόγου κειμήλιονbull χαῖρε πυρός της πλάνης σβεστήριον

Χαῖρε Σταυρέ ἀπορούντων προστάταbull χαῖρε στερρέ εὐδρομούντων ἀλείπτα


Δύναμις ἡ τοῦ Ξύλου ἐπιδέδεικται τότε πρός πίστωσιν ἀληθῆ τοῖς πάσι καί τήν ἀφωνόν τέ καί νεκράν πρός ζωήν ἀνέστησε φρικτόν

θέαμα τοῖς μέλλουσι καρποῦσθαι σωτηρίαν

ἐν τῷ μέλπειν οὕτωςbull

Ἀλληλούια

Ἔχουσα ἡ Ἑλένη τό ἀήττητον ὅπλον ἀνέδραμε πρός τόν ταύτης γόνονbull ὁ δέ μέγα σκιρτήσας εὐθύς ἐπιγνούς τόν μέγιστον Σταυρόν

ἔχαιρε καί ἄλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρός

αὐτόν τοιαύταbull

Χαῖρε Σταυρέ τοῦ φωτός δοχείονbull χαῖρε Σταυρέ τῆς ζωῆς ταμεῖον

Χαῖρε ὁ δοτήρ χαρισμάτων τοῦ Πνεύματοςbull χαῖρε ὁ λιμήν ποντοπόρων ἀχείμαστος

Χαῖρε τράπεζα βαστάζουσα ὥσπερ θύμα τόν Χριστόνbull χαῖρε κλῆμα βότρυν πέπειρον φέρον οἶνον μυστικόν

Χαῖρε ὅτι τά σκῆπτρα τῶν ἀνάκτων φυλάττειςbull χαῖρε ὅτι τάς κάρας τῶν δρακόντων συνθλάττεις

Χαῖρε λαμπρόν της πίστεως γνώρισμαbull χαῖρε παντός του κόσμου διασῶσμα

Χαῖρε Θεοῦ πρός θνητούς εὐλογίαbull χαῖρε θνητῶν πρός Θεόν μεσιτείαbull


Ζῆλον ἔνδοθεν θεῖον ἡ Ἑλένη λαβοῦσα ἐζήτησε καί εὗρε σπουδαίως τόν ἐν γῆ κρυπτόμενον Σταυρόν καί δεικνύμενον ἐν οὐρανῶ

Ἀνακτιbull ὄν ὕψωσεbull καί βλέπων τό πολίτευμα

ἐν πίστει ἔφηbull

Ἀλληλούια

Καί εὐθύς ψάλλομεν τόν παρόντα Κανόνα τοῦ Ζωηφόρου Σταυροῦ (Κῶννοῦ Δαπόντε) οὗ ἡ ἀκροστιχίςbull

Χαρᾶς δοχεῖον σοί πρέπει χαίρειν μόνω Ἰησοῦς

Ὠδή ἅ΄ Ὁ Εἱρμός Ἦχος δ΄

Ἀνοίξω τό στόμα μου καί πληρωθήσεται πνεύματος καί λόγον ἐρεύξομαι τῷ ζωηφόρω Σταυρῶ καί ὀφθήσομαι φαίδρως πανηγυρίζων

καί ἄσω γηθόμενος τούτου τά θαύματα Τροπάρια

Χρηστοῦ σκῆπτρον ἅγιον ἐμψυχωμένον σέ Πνεύματι Σταυρέ πανσεβάσμιε Ἑλένη βλέπουσα προσεφώνει σοίbull Χαῖρε Χριστοῦ ἡ δόξα

δίrsquo οὗ δόξαν ἅπαντες προσενεδύθημεν

Ἀήττητος δύναμις χαῖρε Σταυρέ τρισμακάριστε τῶν πιστῶν δεομένων σουbull χαῖρε ἡ μάχαιρα ἡ ἐκκόπτουσα τά κέρατα δαιμόνωνbull χαῖρε

ἀγλαόκαρπον δένδρον πανάγιον

-11 -

Ρέβδος ἡ βλαστήσασα χαῖρε Χριστόν τόν ζωήρρυτον καρπόν ἐξ οὗ τρώγοντες ζωήν καρπούμεθαbull χαῖρε ἔνδοξον σημεῖον τοῦ

Δεσπότου ἀφrsquo οὗ σαλευθήσονται γῆ καί οὐράνια

Ἀγγέλων ἀγλάϊσμα χαῖρε βροτῶν τά διασῶσμα δαιμόνων πολυστόνον τραῦμα πανύμνητε ζωοπάροχε Σταυρέ ἡ σωτηρία

καταπονουμένων τέ καί ἡ ἀντίληψις

Ὠδή γ΄ Ὁ Εἱρμός

Τούς σούς ὑμνολόγους Ζωοδότα ἰάσεων ἄφθονος πηγή θίασον συγκροτήσαντας πνευματικόν στερέωσονbull καί ἐν τή θεία δόξη σου

στέφανων δόξης ἀξίωσον Τροπάρια

Σταυρέ ἡ ἀρχή τῆς σωτηρίας Σταυρέ τῶν Μαρτύρων ἡ χαρά κήρυγμα ἀποστόλων τέ Ἐκκλησιῶν ὁμόνοια σκέπε φρούρει καί φύλαττε

τούς καυχωμένους τῷ κράτει σου

Διώκονται φάλλαγγες δαιμόνων τή σῆ σημειώσει δυνατέbull ὅθεν βοῶμεν χαῖρε σοίbull Χαῖρε δίrsquo οὗ ἠνώθησαν ἡ γῆ καί τά οὐράνια καί

ἐθεώθη ὁ ἄνθρωπος

Ὁδός πρός μονάς τάς οὐρανίους ἀπάγουσα χαῖρε τό λαμπρόν τοῦ Ἰησοῦ μου τρόπαιονbull χαῖρε ἡ ράβδος εὐθύτητος

Χαῖρε σύ ἡ ράβδος βασιλείας δυνάμεωςbull χαῖρε τοῦ Χριστοῦ ἡ ράβδος ἤν ἀπέστειλεν ἐκ τῆς Σιῶν ὁ Κύριοςbull χαῖρε φυτόν ἀθάνατον ὑφrsquo

οὗπερ σκέπονται ἅπαντες





Ἡλιομορφος ὤφθη ὁ Σταυρός ἐν τῷ κόσμω καί πάντες φωτισμοῦ ἐμπλησθέντες καί δραμόντες ὡς πρός ἀστέρα θεωρούσι τοῦτον ὡς

καλῶν αἴτιον ἐν ταῖς χερσί ταῖς θείαις

ὑψωθένταbull ὄν ὑμνοῦντες εἶπονbull

Χαῖρε αὐγή νοητοῦ Ἡλίουbull χαῖρε πηγή ἀκενώτου μύρου

Χαῖρε τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὕας ἀνακλησιςbull χαῖρε τῶν ἀρχόντων τοῦ ἅδου ἡ νέκρωσις

Χαῖρε ὅτι ἀνυψούμενος συνανυψοῖς νῦν ἠμάςbull χαῖρε ὅτι προσκυνούμενος καθαγιάζεις τάς ψυχᾶς

Χαῖρε τῶν Ἀποστόλων κοσμοκήρυκτον κλέοςbull χαῖρε τῶν ἀθλοφόρων εὐμενέστατον σθένος

Χαῖρε Σταυρέ Ἑβραίων ὁ ἔλεγχοςbull χαῖρε πιστῶν ἀνθρώπων ὁ ἔπαινος

Χαῖρε δίrsquo οὐ κατεβλήθη ὁ ἄδηςbull χαῖρε δίrsquo οὗ ἀνατέταλκε χάρις


Θεοβράβευτον Ξύλον θεωρήσαντες πάντες τή τούτου νῦν προσέλθωμεν σκέπηbull καί ὡς ὅπλον κρατοῦντες αὐτό δίrsquo αὐτοῦ τροποῦμεν

τῶν ἐχθρῶν φάλαγγας καί ψαύοντες τόν

ἄψαυστον τοῖς χείλεσιν αὐτῶ βοώμενbull

Ἀλληλούια

Ἴδε φῶς οὐρανόθεν ὁ Κωνσταντῖνος ὁ μέγας δεικνύμενον Σταυροῦ τό σημεῖον δίrsquo ἀστέρων ἐν ὤ καί νικᾶν πολεμίων πληθύν ἔσπευσε

τό Ξύλον φανερῶσαι καί βοῆσαι πρός

αὐτό τοιαύταbullxristianosgr

Χαῖρε βουλῆς τῆς ἀρρήτου πέραςbull χαῖρε λαοῦ εὐσεβούντως κέρας

Χαῖρε πολεμίων ὁ τρέπων τάς φάλαγγαςbull χαῖρε φλόξ καθάπερ φλέγων τούς δαίμονας

Χαῖρε σκῆπτρον ἐπουράνιόν του Βασιλέως τοῦ στρατούbull χαῖρε τρόπαιον ἀήττητόν του φιλοχρίστου στρατούbull

Χαῖρε ὁ τῶν βαρβάρων τήν ἀφρύν καταβάλλωνbull χαῖρε ὁ τῶν ἀνθρώπων τάς ψυχᾶς περιέπων

Χαῖρε κακῶν πολλῶν ἀμυντήριονbull χαῖρε καλῶν πολλῶν βραβευτήριον

Χαῖρε δίrsquo οὗ Χριστοφόροι σκιρτώσιbull χαῖρε δίrsquo οὐ Ἰουδαῖοι θρηνούσι


Κλίμαξ οὐρανομήκης ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου ἐγένετοbull τούς πάντας ἀνάγων ἀπό γής πρός ὕψος οὐρανοῦ τοῖς χοροῖς Ἀγγέλων συνοικεῖν

πάντοτε ἀφέντας τά νῦν ὄντα ὡς μή ὄντα

καί εἰδότας ψάλλεινbull

Ἀλληλούια

Λάμψας φῶς ἐπί πάσιν ὁ Σωτήρ τοῖς ἐν ἅδη ἐφώτισας τούς κάτω κειμένουςbull πυλωροί δέ ἅδου τήν αὐγήν μή ἐνέγκαντές σου ὡς νεκροί

πεπτώκασινbull οἱ τούτων δέ ρυσθέντες νῦν

ὀρῶντες τόν Σταυρόν βοώσιbull

Χαῖρε ἀνάστασις τεθνεώτωνbull χαῖρε παράκλησις τῶν πενθούντων

Χαῖρε τῶν ταμείων τοῦ ἅδου ἡ κένωσις- χαῖρε Παραδείσου τρυφῆς ἡ ἀπόλαυσις

Χαῖρε ράβδος ἡ ποντίσασα τόν Αἰγύπτιον στρατόνbull χαῖρε αὔθις ἡ ποτίσασα Ἰσραηλίτην λαόν

Χαῖρε ἔμψυχον Ξύλον τοῦ Ληστοῦ σωτηρίαbull χαῖρε εὔοσμον ρόδον εὐσεβῶν εὐωδιά

Χαῖρε τροφή πεινώντων ἐν πνεύματιbull χαῖρε σφραγίς ἤν ἔλαβον ἄνθρωποι

Χαῖρε Σταυρέ μυστυρίων ἡ θύραbull χαῖρε ἐξ οὐ ρεῖθρα χέονται θεία


Μέλλοντος Μωϋσέως τό πολύμοχθον γένος λυτρώσασθαι ἐκ τοῦ λυμεῶνος ἐπεδόθης ὡς ράβδος αὐτῶ ἀλλrsquo ἐγνώσθης τοῦτο καί Θεοῦ συμβολονbull διόπερ κατεπλάγη σου Σταυρέ τήν δυναστείαν κράζωνbull

Ἀλληλούια

Ὠδή δ΄ Ὁ Εἱρμός

Ὁ καθήμενος ἐν δόξη ἐπί θρόνου Θεοτητοςbull ἐν Σταυροῦ τῷ ξύλω ἦλθεν Ἰησοῦς ὁ ὑπερθεός τή ἀκηράτω παλάμη καί διέσωσε τούς κραυγάζονταςbull Δόξα Χριστέ τή δυνάμει σου Τροπάρια

-12 -

Εὐφημοῦμεν σέ προθύμως ὑποπόδιον λέγοντες τῶν ποδῶν Κυρίου ἐν ὤ προσκυνοῦμεν πανάγιε χαῖρε Σταυρέbull καί ὑψοῦμεν τόν

ὑψώσαντα τήν πεσοῦσαν φύσιν παραβάσει Προπάτορος

Ἰορδάνης μαρτυρεῖ σου τήν φρικτήν θείαν δύναμιν Σταυρέ τοῦ Κυρίου ἀναχαιτισθεῖς ὑπέρ λόγον τέ καί τόπον δούς Πατριάρχη

διαβαίνοντι καί ἀνάξας τῷ Ἐλισσαιέ τό σιδήριον

Ὄψεις χαῖρε ὁ κτιννύων ἐν ἐρήμω βλεπόμενοςbull χαῖρε φῶς Κυρίου τό φωτίζον πάντα τά περαταbull χαῖρε ὁ σκόλοψ βαρβάρων ἡ

κατάλυσις τῶν ξοάνων τέ καί Ἰουδαίων ἀπώλεια

Νῆσοι ἤπειρος ἡ πάσα σῶ τιμίω κλεΐζονται κλέος οἰκουμένης Σταυρέ ζωηφόρε ὀνόματιbull ὕψωσον κέρας ἁπάντων χριστωνύμων τέ

καί κατάβαλε τῶν ἐναντίον τό φρύαγμα

Σοί βοῶμεν ὡς ἐμψύχωbull Χαῖρε Ξύλον τρισόλβιονbull χαῖρε ζωῆς Ξύλονbull χαῖρε προσκυνούμενον πάντοτε ὑπό Ἀγγέλων ἀνθρώπωνbull χαῖρε

καύχημα οὐρανοῦ καί γής σῶσον ἠμᾶς τή δυνάμει σου

Ὠδή ἐ΄ Ὁ Εἱρμός

Ἐξέστη τά σύμπαντα ἐπί τή θεία δόξη σούbull σύ γάρ τρισμακάριστον ὤ Ξύλον ἔσχες εἰς ὕψος τόν ἐπί πάντων Θεόν καί ἔδειξας ἄχρονον

ἠμίν πάσι τοῖς ὑμνούσι σέ σωτηρίαν δωρούμενος Τροπάρια

Ὅπλον θεοχάλκευτον ὁ θυρεός τῆς πίστεως κράτος τό ἀκράδαντον ἐν μάχαις Σταυρέ Κυρίου χαῖρε ἡ δίστομος σπάθη τῶν πιστώνbull

χαῖρε δίrsquo ἤς Ἄγαρ κατασφάττεται καί

ἐγείρονται τρόπαια

Ἰσχύς καί ὀχύρωμα ἀνθρώπων Σταυρέ τίμιε κλίμαξ τόν Θεόν ἐστηριγμένον ἐπί σέ ἔχουσα χαῖρε τό κήρυγμα πάντων Προφητώνbull

χαῖρε δίrsquo οὗ ὁ κόσμος ἠγίασται καί Σατᾶν καταβέβληται

Πάθος τό κεφάλαιον παθῶν Κυρίου ἔνδοξε χαῖρε τοῦ παθόντος ἑκουσίως ἐξ οὗ τό θεῖον πόμα ἀνέβλυσε πάσι τό πανάχραντον αὐτοῦ

Αἷμα καί ἐπιομεν ἐκτακέντες οἱ ἄνθρωποι

Ρείθροις θείου Αἵματος ἐπαρδευθεῖς πανάγιε Σταυρέ θεοτίμητε τούς πίστει σῶζε κινδύνων καί τοῦ λοιμοῦ καί λιμοῦ βοώντας σοίbull

χαῖρε ἡ πηγή ἄρδουσα τά σύμπαντα τά σωτήρια νάματα

Εὐλόγησον Κύριε τού σου Σταυροῦ τή χάριτι τόν ἐνιαυτόν χρηστότητος τούς ἱερέας τούς βασιλεῖς τόν στρατόν πάντα περιούσιον

λαόν πιστῶς προσκυνοῦντάς σου τόν Σταυρόν τόν φωτομορφον

Ὠδή στrsquo Ὁ Εἱρμός

Τήν θείαν ταύτην καί παντιμον τελοῦντες Ἑορτήν οἱ θεοφρονες τοῦ θεοδέγμονος Σταυροῦ τάς χείρας κροτήσωμεν τόν ἐπrsquo αὐτῶ τεθέντα Θεόν δοξάζοντες Τροπάρια

Πάσα ἡ γῆ προσκυνοῦμεν σέ καί ψάλλομεν τῷ θείω ὀνόματι σού Σταυρέ ὕψιστε σεπτῶ Ἀγγέλοις ὑπάρχοντι καί ψοβερῶ καυτοῖς τοῖς

δαιμόνων ἄρχουσι

Ἑλένη γῆθεν τό λάβαρον ἐκλάμψαν βασιλείας τουπίσημον Χριστιανῶν ἠμῶν γνοῦσα τό χαῖρε σοί ἔκραζε χαῖρε ἠμῶν ἡ δόξα καί τό κραταίωμα

Ἰδού καυτοί σοί κραυγάζομενbull χαῖρε Σταυρέ Κυρίου πανένδοξεbull χαῖρε ἐλπίζω ἠμώνbull χαῖρε ὑψῶν ἠμᾶς ἅπαντας τή παγκοσμίω ἤδη θεία

ὑψώσει σου

Χαρᾶς αἰτίου ὑπάρξαντος πιστοί νῦν τή δυνάμει σου χαίρομεν καί προσκυνοῦμεν σέbull χαῖρε λαμπτήρ παμφαέστατεbull χαῖρε νηπίων φύλαξ καί πολυΰμνητε Τό Κοντάκιον

Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει Ἄλλ ὡς


περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι τοῖς σοί κράζονταςbull Χαῖρε Ξύλον μακάριον

Εἴτα ἑτέρους ἐξ Οἴκους

Νόμον ὁ ἐν Σιναίω τῷ Θεόπτη δούς πάλαι Σταυρῶ ἐθελοντί προσηλοῦται ὑπέρ ἄνομων ἀνόμως ἀνδρῶν καί κατάραν νόμου παλαιάν

ἔλυσεν ἴνα Σταυροῦ τήν δύναμιν ὀρῶντες

ἅπαντες νῦν βοώμενbull

Χαῖρε ἀνόρθωσις πεπτοκότωνbull χαῖρε κατάπτωσις κοσμολάτρων

Χαῖρε Ἀναστάσεως Χριστοῦ τό ἐγκαίνισμαbull χαῖρε μοναζόντων τό θεῖον ἐντρύφημα

Χαῖρε δένδρον εὐσκιόφυλλον ὑφrsquo οὗ σκέπονται πιστοίbull χαῖρε ξύλον προφητόφθεγκτον πεφυτευμένον ἐν γῆ

Χαῖρε τῆς Βασιλείας κατrsquo ἐχθρῶν συμμαχίαbull χαῖρε τῆς πολιτείας κραταιά προστασία

Χαῖρε Κριτού δικαίου φανέρωσιςbull χαῖρε βροτῶν πταιόντων κατάκρισις

Χαῖρε Σταυρέ ὀρφανῶν ἀντιλῆπτορbull χαῖρε Σταυρέ πλουτιστά τῶν πενήτων


Ξένον θαῦμα ἰδόντες ξένον βίον βιῶμεν τόν νοῦν εἰς οὐρανόν ἀνυψοῦντεςbull διά τοῦτο γάρ ἐν τῷ Σταυρῶ ὁ Χριστός ἐπάγη καί σαρκί

πέπονθε βουλόμενος ἐλκύσαι πρός τό ὕψος

τούς αὐτῶ βοώνταςbull xristianosgr

Ἀλληλούια

Ὅλος ἦλθεν ἐξ ὕψους τήν Θεότηταν ἔχων ὁ μόνος προαιώνιος Λόγοςbull καί τεχθεῖς ἐκ Παρθένου Μητρός καί φανεῖς τῷ κόσμω ταπεινός

ἄνθρωπος Σταυρόν καταδεξάμενος

ἐζώωσε αὐτῶ βοώνταςbull

Χαῖρε Σταυρέ τῆς εἰρήνης ὅπλονbull χαῖρε βαλβίς τῶν ὁδοιπορούντων

Χαῖρε σωζομένων σοφία καί στήριγμαbull χαῖρε ἀπολλυμένων μωρία καί σύντριμμα

Χαῖρε εὔκαρπον ἀθάνατον καί ζωηφόρον φυτόνbull χαῖρε ἄνθος ὅπερ ἤνθησε τήν σωτηρίαν ἠμῶν

Χαῖρε ὅτι συνάπτεις τά ἐν γῆ σύν τοῖς ἄνωbull χαῖρε ὅτι φωτίζεις τάς καρδίας τῶν κάτω

-13 -

Χαῖρε δίrsquo οὗ φθορά ἐξωστράκισταιbull χαῖρε δίrsquo οὗ ἡ λύπη ἠφάνισται

Χαῖρε κάλων μυριάριθμος ὄλβοςbull χαῖρε πιστῶν μυριώνυμον εὖχος


Πέπτωκε τῶν δαιμόνων ἡ παμβέβηλος φάλαγξ καί γένος τῶν Ἑβραίων ἠσχύνθη προσκυνούμενον τόν Σταυρόν παρά πάντων μετά

πόθου βλέποντες ἀεί δέ ἀναβλύζοντα

ἰάματα τοῖς ἐκβοῶσιν

Ἀλληλούια

Ρεύματα συνεστάλη λογισμῶν κακοδόξων παγέντος σου Χριστέ ἐπί ξύλουbull ἀπορούσι γάρ ὄντως τό Πώς καί Σταυρόν ὑπέστης καί

φθοράν πέφευγαςbull ἠμεῖς δέ τήν Ἀνάστασιν

δοξάζοντες ἀναβοῶμεν

Χαῖρε σοφίας Θεοῦ τό ὕψοςbull χαῖρε προνοίας αὐτοῦ τό βάθοςxristianosgr

Χαῖρε μωρολόγων ἀλόγων ἡ ἅγνοιαbull χαῖρε μαντιπόλων ἀφρόνων ἀπώλεια

Χαῖρε ὅτι τήν Ἀνάστασιν ἐμφανίζεις τοῦ Χριστούbull χαῖρε ὅτι τά παθήματα ἀνακαινίζεις αὐτοῦ

Χαῖρε τῶν πρωτοπλάστων τήν παράβασιν λύσαςbull χαῖρε τοῦ Παραδείσου τάς εἰσόδους ἀνοίξας

Χαῖρε Σταυρέ τοῖς πάσι σεβάσμιεbull χαῖρε ἐθνῶν ἀπίστων ἀντίπαλε Χαῖρε Σταυρέ ἰατρέ τῶν νοσούντωνbull χαῖρε ἀεί βοηθέ τῶν βοώντων


Σῶσαι θέλων τῶν κόσμσν ὁ τοῦ κόσμου κοσμήτωρ κατῆλθε πρός αὐτόν ἀπορρήτωςbull καί Σταυρόν ὑπέστη Θεός ὧν δίrsquo ἠμᾶς τά πάντα

καθrsquo ἠμᾶς δέχεταιbull διό καί λυτρωσάμενος

ἠμᾶς ἀκούει παρά παντωνbull

Ἀλληλούια

Ὠδή ζrsquo Ὁ Εἱρμός

Οὐκ ἐλάτρευσαν τή κτίσει οἱ θεοφρονες παρά τόν Κτίσανταbull ἀλλά πυρός ἀπειλήν ἀνδρείως πατήσαντες χαίροντες ἔψαλλονbull

Ὑπερύμνητε ὁ τῶν Πατέρων Κύριος καί Θεός

εὐλογητός εἰ

Τροπάρια

Ἀναφέρουσα ἐκ γής πρός τά οὐράνια χαῖρε ἡ γέφυραbull χαῖρε σημεῖον ἐν ὤ φλογίνη ρομφαία μέν

ὑποκεχώρησε Ληστής ἦλθε δέ χαίρων εἰς τόν Παραδεισονbull Ἀνυμνῶ τήν δύναμίν σου

Ἱερέων ἡ εὐπρέπεια ζωήρρυτε χαῖρε θεμέλιόν της Ἐκκλησίας ἠμῶν γαλήνη τοῦ συμπαντοςbull χαῖρε

ἀνάκλησις μετανοίας τέ καί παρθενίας τήρησιςbull χαῖρε ξύλον ἀφθαρσίας

Ρόδον εὔοσμον ἄνθος χαῖρε ἀμάραντον ράβδος βλαστήσασα τῆς σωτηρίαν ἠμώνbull Ζωῆς χαῖρε

τράπεζα παρατιθέμενον ἄρτον ἔχουσαbull χαῖρε τροφή πεινώντων τέ καί λιμήν χειμαζομένων

Εὐφημεῖ σέ μακαρίζοντα τά πέρατα καί ἀνακράζει σοίbull Χαῖρε τό ἅρμα Θεοῦ ἐν ὤ περιέδραμεν

ἀγαλλιώμενος ὥσπερ γίγας τίς τόν οὐρανόν τήν ἄβυσσον ἕως ἄκρων οὐρανίων

Ἰλαστήριον ἁπάντων χαῖρε τίμιεbull χαῖρε ἡ σύστασις παντός του κόσμου Σταυρέ δίrsquo οὗ ὑψουμένου τέ

συνανυψούμεθα καί διάβολος πίπτει εἰς ἅδου πέταυρον τῷ αὐτῶ ἠτοιμασμένον

Ὠδή ἡ΄ Ὁ Εἱρμός

Παίδας εὐαγεῖς ἐν τή ἀβύσσω ὁ τύπος τοῦ θεοδόχου διεσώσατο τότε μέν τυπούμενοςbull νῦν δέ

ἐνεργούμενος τήν οἰκουμένην ἅπασαν ἀγείρει ψάλλουσανbull τόν Κύριον ὑμνεῖτε τά

ἔργα καί ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰώνας Τροπάρια

Ναμάτων πηγῆς ἐκ σωτηρίου τοῦ θείου Σταυροῦ πλουσίως ἀρυσώμεθα θεορρύτων ἅπαντες τῆς πλευρᾶς τοῦ πλάσαντος ἠμᾶς

προθύμως κράζοντες καί πιστεῖ ψάλλοντεςbull

Τόν Τίμιον ὑμνοῦμεν Κυρίου καί ὑπερυψοῦμεν Σταυρόν εἰς τούς αἰώνας

Μέσον οὐρανοῦ καί γής ἱδρυθῆς ὡς κλίμας Σταυρέ Κυρίου ὡραιότατε ἴνα ἀνατρέχωμεν πρός τά ἐπουράνια διά τῆς σῆς οἱ ἄνθρωποι

ἀνόδου ψάλλοντεςbull Τόν Τίμιον Σταυρόν

ἀνυμνοῦμεν καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰώνας

Ὁ τόπος Κυρίου οὗ οἱ πόδες οἱ ἅγιοι σοί πρός σωτηρίαν ἔστησανbull ὅθεν προσκυνοῦμεν σέ Σταυρέ ἡλιομορφε τῶν ἀσκητῶν

ἐντρύφημα τοῦ Παντοκράτορος ἡ ἔκλαμπρος

σημαία τῆς νίκης κατά τοῦ Βελιάρ ἡ θεοδόχος κλίνη

Νεκροί διά σου ζωοποιούνταιbull θανάτου καί γάρ τόν νεκρωτήν ἐβάστασαςbull τυφλοί ἀναβλέπουσιν ὦτα διανοίγονται δαίμονες διώκονται

πάθη ἀφίστανται μυρίων ἀγαθῶν

ταμειοῦχε Σταυρέ τοῦ Σωτῆρος ἡ κλεῖς τοῦ Παραδείσου

Ὤφθης Κωνσταντίνω τῷ μεγάλω τῷ κράτορι εὐσεβείας ὤ πανέβαστε Σταυρέ θεοδώρητε καί πανυπερθαύμαστε ἡλιακῶν

λαμπρότερος βολίδωνbull ὅθεν σέ τόν Κύριον ὑμνοῦμεν

τόν δόντα καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰώνας

Ὠδή θ΄ Ὁ Εἱρμός

Ἅπας γηγενής σκιρτάτω τῷ πνεύματι λαμπαδουχούμενος πανηγυριζέτω δέ ἀΰλων Νόων φύσις γεραίρουσα τά ἱερά θαυμάσια της Θεομήτορος καί βοάτωbull Χαίροις παμμακάριστε

Θεοτόκε ἁγνή ἀειπάρθενε xristianosgr Τροπάρια

Ἴθυνον ἠμῶν Σταυρέ παμμακάριστε τῶν προσκυνούντων σέ πρός τά ἐντολᾶς Χριστοῦ τήν ζωήν ἴνα σοί Χαῖρε κράζωμενbull χαῖρε

κατάρας λύτρωσις ὡς ταννυσθέντος σοί τοῦ

Κυρίου καί κατάραν λύσαντος εὐλογίαν ἠμίν ἀντεισάξαντος

Ἤρθη ἐπί γής ἁπάσης ἡ δόξα σου Σταυρέ καί ἐπλησε καί τά ἐπουράνιαbull διό σοί Χαῖρε ἀεί κραυγάζομενbull χαῖρε δίrsquo οὐ ἐσώθημεν τά

ἔθνη ἅπαντα προσκυνοῦντες Τριάδα

-14 -

ἀχώριστον τόν Πατέρα Υἱόν σύν τῶν Πνεύματι

Σύ εἰ ὁ Σταυρός δίrsquo οὗ πάλαι ἔσχισε Μωυσῆς τήν θάλασσανbull σύ εἰ ἡ ἐκφυήσασα Ἀαρωνίτις ἡ ράβδος τά κάρυαbull σύ τό γλύκαναν ξύλον Μέρας τά νάματαbull σοί βοώμενbull Χαίροις

προφητόφθεγκτε αὐτουργέ τεραστίων ἑκάστοτε

Ὅλης ἐκ ψυχῆς τό Χαῖρε σοί κράζομεν Σταυρέ πανάγιε καί κατασφραγίζομεν αὐτούς καί πόλεις πλοῖα τέ καί ἱερά καί ἅπαντα τά

ἐγχειρήματα σού τό θεῖον ὄνομα χαράττοντες

πεποιθότες ἐν σοῖ καί τροπούμενοι

Ὕψωσον Χριστέ ἠμῶν λατρευόντων σοί καί προσκυνούντων σου τόν ζωοποιόν Σταυρόν καί τά φρικτά σοί θεία παθήματα τήν

πολιτείαbull θραῦσον δέ τούς ἀντιλέγοντας ἴνα

γνῶσι πάντες τήν ἀήττητον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ σου τήν δύναμιν

Σῶσον μέ Μητρός τή χαρίτι δέομαι τῆς παναχράντου σου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ θεία δυνάμει ὄν καί ὑπέμεινας ὤ Ἰησοῦ μακρόθυμε

καί πολυέλεε ἴνα σώσης ρεῦσον τό εἰκόνα

σήν καί ὁμοίωσιν φέρον πλαστούργημα Κοντάκιον




Εἴτα τούς λοιπούς ἕξ Οἴκους

Τεῖχος τῆς οἰκουμένης ὤ Σταυρέ ζωηφόρε ἀπόρθητον καί θεῖον νοούμενbull ὁ γάρ τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γής κατασκευάσας σέ Ποιητής

τάννυσι τάς χείρας ξένον ἄκουσμαbull καί

ἅπαντας ἐκφωνεῖν διδάσκειbull

Χαῖρε ἡ βάσις τῆς εὐσεβείαςbull χαῖρε τό νίκος τῆς κληρουχίας

Χαῖρε Ἀμαλήκ νοητόν ὁ τροπούμενοςbull χαῖρε Ἰακώβ ταῖς χερσί προτυπούμενος

Χαῖρε σύ γάρ ἀνεμόρφωσας τάς παλαιτάτας σκιάςbull χαῖρε σύ γάρ ἀνεπλήρωσας προψητοφθέγκτους φωνᾶς

Χαῖρε ὁ τόν Σωτήρα τῶν ἁπάντων βαστάσαςbull χαῖρε ὁ τόν φθορέα τῶν ψυχῶν καταργήσας

Χαῖρε δίrsquo οὗ Ἀγγέλοις ἠνώθημενbull χαῖρε δίrsquo οὗ φωτί κατηυγάσθημεν

Χαῖρε σέ γάρ προσκυνοῦμεν τιμώντεςbull χαῖρε σοί γάρ προσφωνοῦμεν βοώντεςbull


Ὕμνος ἅπας μειοῦται συνακολουθεῖν θέλων τῷ πληθεῖ τῶν πολλῶν σου θαυμάτωνbull ἐγκωμίων πληθύν καί γάρ ἄν προσάξωμεν σοί ὤ

Σταυρέ τίμιε οὐδέν τελοῦμεν ἄξιον ὧν

δέδωκας ἠμίνbull ἀλλrsquo οὔν βοώμενbull

Ἀλληλούια

Φωτοπάροχον αἴγλην τοῖς ἐν σκότει δωρεῖται Σταυρός ὁ ζωοδώρητος οὔτοςbull τό γάρ ἄϋλον δέδεκται φῶς καί πρός γνῶσιν θείαν

δαδουχεῖ ἀπανταςbull ὑψοί δέ νῦν ὑψούμενος τόν

νοῦν ἠμῶν ἀναμέλπειν ταύταbull

Χαῖρε φωστήρ τοῖς ἐν σκότει φαίνωνbull χαῖρε ἀστήρ τόν κόσμον αὐγάζων

Χαῖρε ἀστραπή χριστοκτόνους ἀμβλύνουσαbull χαῖρε ἡ βροντή τούς ἀπίστους ἐκπλήττουσα

Χαῖρε ὅτι κατελάμπρυνας Ὀρθοδόξων τους χορούς χαῖρε ὅτι κατηδάφισας τῶν εἰδώλων τούς βωμούς

Χαῖρε οὗπερ ὁ τύπος οὐρανόθεν ἐφάνηbull χαῖρε οὗπερ ἡ χάρις πονηρίας ἐλαύνει

Χαῖρε σαρκός σημαίνων τήν νέκρωσινbull χαῖρε παθῶν ὁ κτεΐνων ἐπέγερσιν

Χαῖρε ἐν ὤ ὁ Χριστός ἐσταυρώθηbull χαῖρε δίrsquo οὗ πᾶς ὁ κόσμος ἐσώθη


Χάριν δοῦναι θελήσας ὁ Χριστός τοῖς ἀνθρώποις τάς χείρας ἐπί ξύλου ἐκτείνει καί τά ἔθνη πάντα συγκαλεῖ καί βασιλείαν πάσιν

οὐρανῶν δίδωσι τοῖς μέλπουσι τόν ὕμνον

ἐπαξίως καί πιστῶς βοώσινbull

Ἀλληλούια

Ψάλλοντές σου τόν ὕμνον εὐφημοῦμεν ἐκ πόθου ὡς ἔμψυχον Κυρίου σέ Ξύλονbull ἐπί σοῖ γάρ πάγεις ἐν σαρκί ὁ δεσπόζων τῶν

δυνάμεων ἠγίασεν ἐδόξασεν ἐδίδαξε βοάν σοί ταύταbull

Χαῖρε Σταυρέ νοητή ρομφαίαbull χαῖρε Ἁγίων ἅγιον βλέμμα

Χαῖρε Προφητῶν καί Δικαίων προκήρυγμαbull χαῖρε τοῦ Χριστοῦ λαμπροφόρον στρατήγημα

Χαῖρε κάλλος καί διάδημα βασιλέων εὐσεβώνbull χαῖρε κράτος καί ὀχύρωμα ἱερέων εὐλαβῶν

Χαῖρε τῆς ἀληθείας εὐκλεέστατος κόσμοςbull χαῖρε τῆς σωτηρίας εὐτυχέστατος ὅρμος

Χαῖρε φαιδρόν ἁπάντων ἀγλάισμαbull χαῖρε υἱῶν τῆς Ἄγαρ φυγάδευμα

Χαῖρε φωτός ἀκηράτου λυχνίαbull χαῖρε ψυχῆς τῆς ἐμῆς θυμηδία


Ὤ πανύμνητον Ξύλον τό βαστάσαν τόν πάντων Ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον (τρίς)bull δεδεγμένων ἠμῶς τά λιτᾶς ἀπό πάσης ρύσαι

συμφορᾶς ἅπαντας καί αἰωνίου λύτρωσαι κολάσεως τούς σοί βοώνταςbull

Ἀλληλούια

Ἄγγελοι οὐρανόθεν ἀοράτως κυκλούσι Σταυρόν τόν ζωηφόρον ἐν φόβωbull καί φωτοπάροχον χάριν λαμπρῶς παρεχόμενον νῦν τοῖς

πιστοῖς βλέποντες ἐξίστανται καί ἵστανται

βοῶντες πρός αὐτόν τοιαύταbull




Χαῖρε ὅτι ὑπάρχεις ὑποπόδιον θείονbull χαῖρε ὅτι ἐτέθης εἰς προσκύνησιν πάντων



-15 -

Χαῖρε Ξύλον μακάριον Κοντάκιον

Ὤ τρισμακάριοτε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει Ἀλλrsquo ὡς


περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι τοῖς σοί κράζονταςbull Χαῖρε Ξύλον μακάριον Τό Τρισάγιον

Ἅγιος ὁ Θεός Ἅγιος Ἰσχυρός Ἅγιος Ἀθάνατος ἐλέησον ἠμᾶς (τρεῖς φορές)

Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι

Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων Ἀμήν

Παναγία τριάς ἐλέησον ἠμᾶς Κύριε ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν Δέσποτα συγχώρισον τάς ἀνομίας ἠμίν Ἅγιε ἐπισκεψε καί ἴασαι τάς

ἀσθενείας ἠμῶν ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου

Κύριε ἐλέησον Κύριε ἐλέησον Κύριε ἐλέησον



Πάτερ ἠμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγιασθήτω τό ὄνομά Σου ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου γεννηθήτω τό θέλημά Σου ὡς ἐν οὐρανό καί ἐπί τῆς

γής Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός

ἠμίν σήμερον καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν ἀλλά

ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ Κοντάκιον




Ὁ Ἱερεύς Δίrsquo εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἠμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἐλέησον καί σῶσον ἠμᾶς Ἀμήν httpxristianosgrforumviewtopicphpt=2497

12 ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟΝ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ

Νικηφόρου ιερομονάχου του Κρητός

Μετά τόν Εὐλογητόν τό Κύριε εἰσάκουσον

εἶτα τό Θεός Κύριος καὶ τὸ Τροπάριον Ἦχος Δ΄

Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ

Τῷ ζωηφόρῳ νῦν Σταυρῷ προσπελάσωμεν οἱ μακρυνθέντες τοῖς κακοῖς καὶ προσψαύσωμεν ἐν ἐπιστρόφῳ λέγοντες καρδίᾳ πιστῶς

πρόφθασον βοήθησον ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου φάνηθι λυτρούμενος ἐκ παντοίων κίνδυνων μὴ ἐποφθῶμεν ἄπρακτα ζητεῖν τὴν σὴν

γὰρ σκέπην βεβαίαν ἐλπίζομεν

Δόξα καὶ νῦν

Οὐ δυνησόμεθα Σταυρὲ τοῦ Κυρίου τὰ σὰ θαυμάσια ὑμνεῖν οἱ κατάκριτοι Εἰ μὴ γὰρ σοὶ παρεῖχες τὰ δωρήματα τῖς ἡμῖν τὴν ἴασιν τῶν

τοῦ σώματος νόσων τὶς δὲ καὶ τὴν κάθαρσιν τῶν ψυχῶν ἄν ἐδίδου Οὔκ ἀπόμακρυνθῶμεν πώποτε ἐκ σοῦ σὺ γὰρ σκέπεις πάντας

θνητοὺς ἐκ παντοίων κακῶν

Εἶτα ὁ Ν καὶ ὁ Κανών

Ὠδὴ Α Ἦχος Πλ Δ Ὑγρὰν διοδεύσας Στίχος

Σταυρέ τοῦ Χριστοῦ σῶσον ἡμᾶς τῇ δυνάμει σου

Σταυρὲ σκῆπτρον ἅγιον καὶ σεπτόν τοὺς ἐν εὐλαβείᾳ προσκυνοῦντας τὴν ἱεράν σκέπην σου ἀτρώτους ἀπὸ βλάβης καὶ πειρασμῶν καὶ κινδύνων διάσωσον

Σταυρὲ σκῆπτρον ἅγιον τοῦ Χριστοῦ τοὺς σὲ προσκυνοῦντας καταξίωσον ἐσαεί τῷ Κτίστεί Θεῷ καθυπακούειν καὶ ὑπrsquo αὐτοῦ βασιλεύεσθαι ποίησον

Σταυρὲ ἡ βοήθεια τῶν πιστῶν δίδου βοηθείας τοῖς ὑμνοῦσι τὸ ἱερόν κράτος σου καὶ αἴρειν τὰ βραβεῖα κατὰ παθῶν ψυχοφθόρων

ἐνίσχυσον Θεοτοκίον

Σταυρόν καθορῶσα Ἁγνή ἀμνάς τοῦ ἁγνῶς τεχθέντος ἐξ αὐτῆς οὗτος νῦν ἐστί πιστῶν σωτηρία ἀνεβόα καὶ κραταιὰ προστασία καὶ στήριγμα

Ὠδὴ Γ΄ Οὐρανίας ἀψῖδος

Ὁ Σταυρός τοῦ Δεσπότου χαῖρε νεκρῶν ἔγερσις χαῖρε ἀσθενούντων ἡ ρῶσις χαῖρε ἀντίληψις τοὺς προσκυνοῦντάς σε φύλαττε

φρούρει καὶ σκέπε ἐκ τῶν δρωμένων τε καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν

Ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου χαῖρε Πιστῶν καύχημα χαῖρε κραταιὰ προστασία χαῖρε παράκλησις τοὺς προσκυνοῦντας σε ἐκ περιστάσεως

ρῦσαι καὶ δεινῆς κακώσεως καὶ πάσης θλίψεως

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου χαῖρε στερρὸν ἔρρεισμα χαῖρε τῶν ὑμνούντων σε φύλαξ χαῖρε προπύργιονbull τοὺς προσκυνοῦντάς σε ἐκ τῶν τοῦ

βίου σκανδάλων ρῦσαι καὶ διάσωσον θείᾳ δυνάμει σου

-16 -

Θεοτοκίον

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Υἰοῦ σου παρθενικὸν καύχημα πᾶσί σου τὸν Τόκον ὑμνοῦσι δύναμις πέφυκεν οὗ ἡ προσκύνησις καὶ τὸ πρὸς σὲ καταφεύγειν πάθη θεραπεύουσι ψυχῆς καὶ σώματος

Ὠδή Δ Εἰσακήκοα Κύριε

Ὁ Σταυρὸς ὁ Πανάγιος πᾶσι τοῖς ὑμνοῦσιν αὐτὸν τὴν ἴασιν καὶ πταισμάτων ἀπολύτρωσιν ἐμφανῶς ὁρᾶται χαριζόμενος

Τῶν ἀμέτρων πταισμάτων μου ροῦν τὸν θολερώτατον ἀποξήρανον ὁ βαστάσας τὸν ξηράναντα ἀθεΐας ὕλην Σταυρέ Τίμιε

Ἁμαρτίαις συμπέφυρμαι καὶ ἐκ τούτων ἦλθον εἰς ἀλλεπάλληλον ἀρρωστίαν ὅθεν κράζω σοι ἄμφω τὰς Ἰάσεις Σταυρέ δώρησαι Θεοτοκίον

Οἱ Σταυρόν καὶ τὴν Ἄχραντον ἔχοντες ἐλπίδα οὐκ αἰσχυνθήσονται ἡ πρεσβεία γὰρ καὶ δύναμις τῆς Μητρός καὶ σκήπτρου σφόδρα δύνανται

Ὠδή Ε Φώτισον ἡμᾶς

Γλύκανον ἡμῶν τὴν πικρίαν τῶν θλίψεων Σταυρέ Κυρίου ὁ πάλαι τῆς μερρᾶς πικρῶν ὑδάτων τὴν πικρίαν Ἰασάμενος

Σκέπασον ἡμᾶς τῇ δυνάμει σου πανάγιε Σταυρέ Κυρίου ἐν σοὶ γὰρ τοῦ Πατρός Ἰσχὺς ἐπῆρθη τὸ σὸν κράτος ἐνισχύουσα

Κούφισον ἡμῶν ἅπαν ἄλγος τε καὶ κάκωσιν καὶ σκυθρωπότητα ἐκ τῶν καρδιῶν Σ ταύρε Κυρίουbull δέδοταί σοι γὰρ τὸ δύνασθαι Θεοτοκίον

Ἔχομεν Πιστοί προστασίαν πρὸς τὸν Κύριον τὴν Παναγίαν Παρθένον καὶ τὸν Σταυρόν ὧν καταπλήττει καὶ τοὺς δαίμονας ἡ δύναμις

Ὠδή ΣΤ Τὴν δέησιν ἐκχεῶ

Τὸ ὅπλον τῶν βασιλέων ὑμνῶ σε τὴν στολὴν τῶν Ἱερέων ὑψῶ σε Χριστιανῶν τὴν ἐλπίδα ἁπάντων ὑμνολογῶ σε Σταυρέ

Παμμακάριστε τὸ καύχημα κἀμοῦ ὅν σε ὅπλον ὡς μέγα ἀμπέχομαι

Σὲ σκέπην Χριστιανοί γινώσκομεν καὶ καυχώμεθα ἐν σοὶ Ξύλον θεῖονrsquo εἰς πάντα γὰρ σὲ εὑρίσκομεν κράτος καὶ παντελῆ σωτηρίαν καὶ σύμμαχον τὴν χάριν ὅθεν καὶ ἡμῖν τοῖς ὑμνοῦσί σε πόθῳ κατάπεμψον

Ὁ Κύριος ἱσχυρὸν ἡμῖν τεῖχος καὶ προστάτην καὶ φρουρόν σε παρέσχε καὶ γὰρ ἐν σοὶ ἐναντίαι δυνάμεις ἐξηφανίσθησαν σθένει τοῦ

κράτους σου Ὡς ἔχεις οὖν πᾶσαν ἰσχύν ἀσθενοῦντας ἡμᾶς ἰσχύν ἔνδυσον Θεοτοκίον

Σωτῆράς μου ἐπιγράφομαι πόθῳ τοὺς τὸν Κτίστην μου σαρκί δεξαμένους τὴν μὲν Ἁγνήν ὡς ζωὴν ἀφθαρτοῦσανrsquo τὸ δὲ Σταυρόν ὡς

νεκρῶν ζωοπάροχον Νεκρώσει οὖν ζωοποιῷ ὁ Σταυρός καὶ ἡ Κόρη ζωώσατε

Διάσωσον Σταυρέ Κυρίου τὴν ποίμνην σου ἀπὸ βλάβης ὅτι πάντες ἐν σοὶ καυχώμεθα καὶ γινώσκομεν τὴν σκέπην σου σωτηρίαν καὶ κράτος

Ἐπίσκεψαι τῇ σῇ δυνάμει τοὺς πίστει σε προσκυνοῦντας Τίμιε Σταυρέ ἐξ ἐχθρῶν παντοίας κακώσεως καὶ δίωξον τάς αὐτῶν περιστάσεις

Ὁ ἱερεὐς ὡς ἔθος μνημονεύει

Εἶτα τὸ Κοντάκιον Ἤχος Β

Τό ξύλον τῆς ζωῆς καὶ δύναμις ὑπέροπλος ἐλπὶς τῶν Πιστῶν καὶ σκέπη καὶ κραταίωμα ἐκ ψυχῆς βοῶμέν σοι Σταυρέ Κυρίου φύλαξ

φάνηθι καὶ ἐκ σκανδάλων τῶν τοῦ πονηροῦ προφθάσας ρῦσαι ἡμᾶς τοὺς ὑμνοῦντάς σε

Καὶ εὐθύς τὸ προκείμενονἮχος Δ

Ὑψοῦτε Κύριον τὸν Θεόν ἡμῶν καὶ προσκυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν ποδῶν αὐτοῦ ὅτι Ἅγιος ἐστί

Στίχος Ὁ Κύριος ἐβασίλευσεν εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο

Εὐαγγέλιον Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην

Εἶπεν ὁ Κύριος Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανόν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὤν ἐν τῷ οὐρανῷ Καὶ καθὼς Μωσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ οὔτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται

ἀλλrsquo ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς

αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλrsquo ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον ἀλλrsquo ἵνα

σωθῇ ὁ κόσμος διrsquo αὐτοῦ

Δόξα

Τὸ τοῦ θείου Σταυροῦ σου δυνάμει ἐλεῆμον ἐξάλειψον τὰ πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων

Καὶ νῦν

Ταῖς τῆς Θεοτόκου

Στίχος Ἐλεῆμον ἐλέησόν με ὁ Θεός

Καὶ τὸ παρόν Προσόμοιον Ἦχος Πλ Β Ὅλην ἀποθέμενοι

Σταυρὲ πανσεβάσμιε ὅν περιέπουσι τάξεις Ἀγγέλων γηθόμεναι σήμερον ὁρώμενος θείῳ πνεύματι δικαιοῖς ἅπαντας τοὺς κλοπῇ

βρώσεως ἀπωσθέντας καὶ εἰς θάνατον καθυποκύψαντας ὅθεν σε καρδίᾳ καὶ χείλεσι πιστῶς περιπτυσσόμενοι τὸν ἁγιασμὸν

ἀρυόμεθα ὑμνεῖτε βοῶντες Χριστόν τὸν ὑπεράγαθον Θεόν καὶ τὸ αὐτοῦ προσκυνήσωμεν θειον ὑποπόδιον

Τό Σῶσον ὁ Θεὸς τὸν Λαόν σου κ τ λ

Ὠδὴ ΖΟἱ ἐκ τῆς ἰουδαίας

Τὸ κράτος τοῦ θανάτου τεθανάτωται πάλαι τῆς κρεμασθείσης ζωῆς θανάτῳ ζωηφόρῳ Σταυρέ ἐν σοι διὸ σε ἰκετεύω κραυγάζων σοι

τῶν θανατούντων παθῶν ρῦσαι με νῦν καὶ σῶσον

-17 -

Τὴν βροτῶν σωτηρίαν ὁ Σωτὴρ ἠβουλήθη ἐναπεργάσασθαι ἐν ξύλῳ ζωηφόρῳ διδοὺς τοῖς σωζομένοις μελωδεῖν τὰ σωτήρια χαῖρε

Σταυρὲ τοῦ Χριστοῦ Πιστῶν ἁπάντων σώστα

Τοῦ ξύλου τῆς κατάρας οἱ τρυφήσαντες εὖρον τάς ἀφεσίμους ἐν σοί ἐκτάσει εὐλογίας χειρῶν τῶν τοῦ Δεσπότου διό πάντες σοὶ κράζομεν τὴν εὐλογίαν Σταυρέ δίδου τοῖς σὲ τιμῶσι

Θεοτοκίον

Καυχῶμαι τὴν δυάδα προβαλλόμενος πρέσβεις πρὸς τὸν Σωτῆρα Χριστόν Μητέρα καὶ τὸ σκὴπτρον ἰσχύει γὰρ ἡ Μήτηρ καὶ τὸ

σκῆπτρον κρατύνει με χαῖρε τὸ σκῆπτρον Χριστοῦ χαῖρε ἡ Μήτηρ τούτου

Ὠδὴ Η Τὸν Βασιλέα

Τοὺς προσκυνοῦντάς σε ὦ Σταυρὲ διατήρει πειρασμῶν καὶ κινδύνων ἀτρωτους ἔχεις γὰρ σὴν σκέπην φρουροῦσαν πιστούς πάντας

Τὰς ἀρρωστίας τὰς τῆς σαρκός ἱατρεύεις καὶ σπιλάδας ψυχῶν ἐκκαθαίρεις Ὅθεν σὲ ὑμνοῦμεν Σταυρόν τὸν τοῦ Κυρίου

Τοὺς τῷ σημείῳ σου ἑεαυτούς σημειοῦντας τῶν παγίδων λυτροῦσαι τοῦ σκότους Σταυρέ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ σοῦ σημείου

Θεοτοκίον

Τοῦ Βασιλέως τῶν Οὐρανῶν τὴν Μητέρα καὶ Σταυρόν τοῦ Σωτῆρος ἐν πίστει πάντες προσκυνοῦμεν ὥσπερ κοινούς προστάτας

Ὠδή Θ Κυρίως Θεοτοκίον

Ἥν φέρω σοι ἐκ πόθου δέησιν Κυρίου δέξαι Σταυρέ καὶ τὴν χάριν παράσχου πιστῶς σὲ προσκυνοῦντι ἐν πίστει καὶ μεγαλύνοντι

Σημεῖον νικηφόρον πάντες οἴδασί σε οἱ διὰ σοῦ βραβεῖα καὶ νικάς αὐτῶν σὺν εὐλαβείᾳ λαβόντες καὶ μεγαλύνουσι

Τὸ χαῖρε τοῦτο τέλος τοῦ μικροῦ μου ὕμνου τοῦ διὰ σοῦ νικηφόρου ὀφθέντος Σταυροῦ δέξαι Χριστέ μου τὸ χαῖρε καὶ δίδου μοι τὰ χαρμόσυνα

Θεοτοκίον

Οὐ θέλω σιωπῆσαι τὰ τῆς Θεοτόκου καὶ τὸν Σταυρόν μὴ κηρύττειν ὅς σκέπει πιστούς οὐ σιωπῶ ἀλλὰ λέγω εἰ καὶ ἐσίγησα

Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς Καὶ τὰ παρόντα Μεγαλυνάρια

Τὸν Σταυρὸν τὸν τίμιον τοῦ Χριστοῦ σήμερον ἐκ πόθου προσκυνήσωμεν εὐλαβῶς καί ἐν κατανύξει βοήσωμεν συμφώνως Σταυρέ

ζωῆς τὸ ξύλον πιστούς στερέωσον

Πάντες προσκυνοῦμεν πανευλαβῶς καί φόβῳ καὶ πόθῳ σὺν ἀγάπῃ τε καὶ χαρᾷ τιμῶντες ὑμνοῦμεν τὸ πανάγιον ξύλον χείλεσιν

ἀναξίοις κατασπαζόμενοι

Σκῆπτρον ἁγιότατον τοῦ Χριστοῦ ζωηφόρον ξΰλον ἱερέων ἡ καλλονή Βασιλέων νῖκος στήριγμα ὀρθοδόξων πάντας τοὺς σέ τιμῶντας Σταυρέ διάσωσον

Ἄλαλα τὰ χείλη τῶν ἀσεβῶν τῶν μὴ προσκυνούντων τὸν Σταυρόν τὸν ζωοποιόν τὸν ἁγιασθέντα Αἵματι τῷ πανσέπτῳ Χριστοῦ τοῦ

ζωοδότου ὅν μεγαλύνομεν Θεοτοκίον

Ὥσπερ τὴν ψάμμον τῶν θαλασσῶν ὑπὲρ ἀριθμόν τε τῶν ἀστέρων τοῦ Οὐρανοῦ μόνος ἁμαρτήσας καὶ μόνος κατεκρίθην ὦ Δέσποινα

τοῦ Κόσμου σύ με διάσωσον

Τρισάγιον

Καὶ τὸ Τροπάριον Ἦχος Α

Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατά βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν

φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα

Ὁ ἱερεύς μνημονεύει

Ἐν δὲ τῷ τέλει ψάλλεται τὸ παρόν

Hχος Β Ὅτε ἐκ τοῦ ξύλου σε νεκρόν

Λάμψον φῶς ἀπρόσιτον ἡμῖν ἔργον γὰρ ἐσμὲν τῶν χειρῶν σου πάντες Χριστέ Βασιλεῦ νίκη δὲ στεφάνωσον τοὺς σὲ ὑμνοῦντας

πιστῶς κατrsquo ἐχθρῶν ἀοράτων τε καὶ ὁρατῶν ἅμα τεῖχος καὶ ὀχύρωμα ἰσχὺν καὶ ἄσυλον ὄλβον τὸν Σταυρὸν σου πλουτοῦντας Σῶτερ

ὁ τὴν ἄφθορον μήτραν ὑποδὺς ἀρρήτως τῆς Θεόπαιδος ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟΝ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ ΤΩ ΔΕ ΘΕΩ ΔΟΞΑ httpwwwchurchgocorgLibrarycanon_staurohtml

13 Έθιμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού της Λήμνου

Την παραμονή της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού οι νοικοκυρές συνηθίζουν εδώ και αιώνες να κόβουν τα βασιλικά τα οποία

έχουν μεγαλώσει πια αφού τα φρόντιζαν όλο το καλοκαίρι και να τα φέρνουν στην εκκλησία για να τα μοιράσει ο ιερέας στους

πιστούςΤην ημέρα του εορτασμού της υψώσεως του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) συνηθίζεται να μοιράζεται βασιλικός γιατί η Αγία Ελένη

βρήκε το Σταυρό του Κυρίου σε ένα χώρο που ήταν κατάσπαρτος από βασιλικούς

-18 -

Για το λόγο αυτό ο ιερέας μοιράζει στους πιστούς κλαδάκια βασιλικού την ημέρα αυτή

Με τον Αγιασμό και το βασιλικό της Υψώσεως του Σταυρού φτιάχνεται το προζύμι της νέας

χρονιάς[1] που τα παλαιότερα χρόνια οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν για να ζυμώσουν το

ψωμί

laquoΜε τ΄Σταυρού τον αγιασμό κάμνε το προζύμrsquo για ούλο το χρόνοraquo συμβούλευαν οι μητέρες τις

θυγατέρες τους

Όταν ο Γεώργιος Μέγας απεσταλμένος από την Ακαδημία Αθηνών επισκέφτηκε το Κατάλακκο

για να καταγράψει τα έθιμα της Λήμνου οι Λημνιές του είπαν laquoκάθε σπίτι κάθε νοικοκυρά

φέρνει ένα κουμάρrsquo με νερό στην εκκλησιά τrsquo αφήνουν στη μέση της εκκλησίας όπου γίνεται ο

αγιασμός και μετά το παίρνουν

Με τον αγιασμό αυτό κάνουν το προζύμι της χρονιάς το κάνουν καινούργιο Το παλιό το σβούν΄

το ζυμώνουν την τελευταία εβδομάδαraquo

Ακόμα και οι Τουρκάλες ήθελαν να πάρουν αγιασμό και σταυρολούλουδα

Κάποτε μια Τουρκάλα από την Κώμη ρώτησε κάποιες Λημνιές της Καλλιόπης γιατί το ψωμί τους είναι γλυκό και δε μουχλιάζει

_Γιατί στη ζύμη μέσα βάζουμε Αγιασμό από τη γιορτή του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου απάντησαν οι Λημνιές

_Θα μου δώσετε και μένα ρώτησε η Τουρκάλα Αμηχανία Οι Λημνιές βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση

Πως να δώσουν αγιασμό σε μια μουσουλμάνα Από την άλλη δεν ήθελαν να αρνηθούν

Έτσι της έδωσαν απλό νερό και της είπαν πως ήταν αγιασμός

Και το θαύμα έγινε

Η πίστη της Τουρκάλας ότι το νερό που της έδωσαν οι Λημνιές ήταν αγιασμός φούσκωσε το ψωμί το έκανε γλυκό και δεν μούχλιασε

Όταν αργότερα η Τουρκάλα τις ευχαρίστησε εκείνες δεν αποκάλυψαν την απάτη τους[2]

Το βασιλικό που έπαιρναν από τον ιερέα αρχικά τον χρησιμοποιούσαν για να σταυρώσουν το προζύμι και στην συνέχεια τον

τοποθετούσαν μέσα σε ποτήρι με νερό ευελπιστώντας να βγάλει ρίζες για να τον ξαναφυτεύσουν

Συνήθιζαν να λένε για το βασιλικό

laquoΒασιλικός κι αν μαραθεί

Κι αν γείρουν τα κλωνιά του

Ρίξε νερό στη ρίζα του

Ναrsquo ρθεί στα πρωτινά τουraquo

Για τους γεωργούς τα μέσα Σεπτέμβρη ήταν πια και ο κατάλληλος καιρός για να αρχίσουν σιγά σιγά να σπέρνουν Έλεγαν laquo του

Σταυρού σταύρωνε και σπέρνεraquo

Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο

Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος και το σον

φυλάττων δια του Σταυρού Σου πολίτευμα

[1] Για τους γεωργούς και κτηνοτρόφους η καινούργια χρονιά ξεκινάει τη 1 Σεπτέμβρη Έτσι οι νοικοκυρές είχαν φροντίσει να εξαντλήσουν το παλιό προζύμιΜε τον Αγιασμό που έπαιρναν την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού από την εκκλησία και το βασιλικό που τους έδινε ο Ιερέας σταύρωναν την ζύμη κι έφτιαχναν το καινούργιο προζύμι [2] Την ιστορία με τη Τουρκάλα μου την αφηγήθηκε πριν από αρκετά χρόνια μια φίλη μου Της την είχε αναφέρει η γιαγιά της από την Καλλιόπη ως παράδειγμα ότι η πίστη νικάει όλα τα εμπόδια και στο τέλος δικαιώνει τον πιστό httpkokkinovraxosblogspotgr20110914html

-19 -

14 ΛΕΙΔΙΝΟΣ ΑΙΓΙΝΑ (ΗΘΗ amp ΕΘΙΜΑ)

Δείτε το βίντεο httpwwwyoutubecomwatchv=JHCNRm1wnc0

ΛΕΙΔΙΝΟΣ ( 14 Σεπτεμβρίου της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού) Ο Λειδινός είναι ένα παλιό έθιμο που εορτάζεται την ημέρα του Τιμίου Σταυρού 14 Σεπτεμβρίου στην περιοχή της Κυψέλης Είναι αγροτική γιορτή με τις ρίζες της σε προελληνικές δοξασίες σχετικές με τη λατρεία του Θεού Άδωνη που γονιμοποιεί τη φύση γεννιέται την άνοιξη και πεθαίνει το φθινόπωρο Η γιορτή αυτή συμβολίζει το τέλος των υπαίθριων αγροτικών εργασιών και συνηθειών του καλοκαιριού όπως το μεσημεριανό ύπνο των εργατών και το απογευματινό φαγητό που έπαιρναν το δειλινό ή Λειδινό όπως το λένε οι Αιγινήτες και την έναρξη του φθινοπώρου και του χειμώνα στη συνέχεια΄ Έτσι η παύση του Λειδινού παριστάνεται σαν ένας πραγματικός θάνατος Η προετοιμασία αρχίζει δύο με τρεις μέρες πριν τις 14 Σεπτεμβρίου Οι γυναίκες συγκεντρώνονται και φτιάχνουν στα σπίτια τους το φαγητό σιτάρι σταφίδες ρόιδια μύγδαλα στραγάλια και μαϊντανό Βράζουν το μίγμα που έχει τη μορφή κολλύβων και λέγονται λειδινό Παράλληλα άλλες γυναίκες φτιάχνουν ομοίωμα νέου από άχυρα και το στολίζουν με φανταχτερά λουλούδια και με κεφάλι από Αιγινήτικο κανάτι Τοποθετούν το ομοίωμα αυτό του Λειδινού σε ένα καλοστρωμένο τραπέζι και παίρνουν θέσεις για να κλάψουν το νεκρό Λειδινό Κατόπιν τον βάζουν σε φέρετρο με πολλά λουλούδια το οποίο περιφέρουν στους δρόμους Από όπου περνούν πετούν λουλούδια και μοιράζουν κόλλυβα Στο τέλος-τη δύση- θάβουν το νεκρό ομοίωμα και τρώνε τα κόλλυβα χορεύοντας και τραγουδώντας για την συγχώρεσή του Σε τρεις μέρες ανοίγουν τον τάφο και παίρνουν το νεκρό είδωλο φωνάζοντας Αναστήθηκε ο Λειδινός και το βράδυ μοιράζουν κρίθινες κουλούρες μεζέδες κρασί και συνεχίζουν το γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια Το έθιμο αυτό σχετίζεται με την εξαφάνιση της βλάστησης και την αναγέννησή της την άνοιξη και γιορτάζεται από τη ΔΚ Κυψέλης κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου httpwwwyoutubecomwatchv=JHCNRm1wnc0

15 Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Κάθε Σεπτέμβρη στις κορφές των βουνώνhellip Του ΝΙΚΟΥ ΨΙΛΑΚΗ (Περισσότερα στο βιβλίο μας Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη (2005) Κάθε χρόνο στα μέσα του Σεπτέμβρη ζωντανεύουν οι κορφές των βουνών Άνθρωποι κάθε ηλικίας σε όλο το νησί ανηφορίζουν στα φημισμένα ιερά περπατούν σε μονοπάτια ξεφτισμένα από το χρόνο ακολουθούν τα βήματα άλλων αυτών που χιλιάδες χρόνια πριν είχαν καταφύγει στα ίδια βουνά και στις ίδιες κορφές αναζητώντας στο μυστήριο του ύψους την επαφή με το θεό Ιερά Κορυφής προσφορές και λατρείες χαρακτηρίζουν τον λαμπερό κόσμο της μινωικής Κρήτης Κι αργότερα τα περισσότερα ελληνικά βουνά ταυτίστηκαν με τους αρχαίους θεούς Κοντά σε κάποιο κρητικό κορφοβούνι λέγανε πως είχε γεννηθεί ο ίδιος ο Δίας

Σε μια ορεινή χώρα όπως είναι η Ελλάδα το βουνό ήταν πάντα πηγή ζωής Τα ελληνικά βουνά έδωσαν τόπο στους θεούς και στους ανθρώπους Βοσκοί ξυλοκόποι κυνηγοί απεικάσματα των θεϊκών μορφών ανηφόριζαν για να φτάσουν κοντά στους θεούς τους Και σε ένα απrsquo αυτά ειπώθηκε πως βρίσκονταν οι κατοικίες του Δωδεκάθεου στον Όλυμπο

Η αναζήτηση της θεότητας στις κορφές των βουνών δεν φαίνεται να είναι άσχετη με τη γεωμετρία του χώρου Οι κορφές είναι πιο κοντά στον ουρανό Κι όταν τις βλέπεις από κάτω νομίζεις πως εκεί ακουμπά ο γαλάζιος θόλος του στερεώματος Το ίδιο έκαναν και οι άνθρωποι του προϊστορικού κόσμου Τα μονοπάτια δεν φαίνεται να άλλαξαν ποτέ πιθανόν να παραμένουν ίδια κι απαράλλακτα για χιλιάδες χρόνια Ίδια μέχρι το σαρωτικό πέρασμα της μπουλντόζας και την ασέβεια απέναντι στα ιερά βήματα των θεών και στα ιερά βήματα των ανθρώπων Στα χριστιανικά χρόνια οι άνθρωποι ανηφορίζουν στα βουνά κάθε χρόνο στα μισά του Σεπτέμβρη κρατώντας κλαδιά βασιλικού πρόσφορα άρτους κι αφιερώματα Όπως και τώρα Με κλαδιά βασιλικού Μοσχομυρίζουν τα παλιά μονοπάτια Στις θέσεις της αρχαίας λατρείας εγκαταστάθηκαν νεότερα ιερά Και πολλά απrsquo αυτά αφιερώθηκαν στο ιερό σύμβολο του χριστιανικού κόσμου στο Σταυρό Στα μισά του Σεπτέμβρη λοιπόν στις 14 του μήνα τιμάται ο Σταυρός Κι ο βασιλικός είναι το βοτάνι της γιορτής Η ανάμνηση της εύρεσής του και η σχετική παράδοση διαμορφώνουν ένα ισχυρό εθιμικό πλαίσιο με συνήθειες λατρευτικές και μαγικοθρησκευτικές Οι γυναίκες προσφέρουν γλάστρες στους ναούς ή προσέρχονται κρατώντας απαραιτήτως από ένα μάτσο βασιλικό Στο τέλος παίρνουν πάλι από ένα κομμάτι βασιλικό για να τον βάλουν στα εικονίσματα στα κελάρια με τα γεννήματα ακόμη και μέσα στα πιθάρια (τώρα βέβαια είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που μπορεί να βρει κανείς ανθρώπους που διατηρούν δικά τους σπορικά) για θεραπευτικά θυμιάματα και για το ξανακαινούργιωμα (ανάπιασμα) του προζυμιού Ο σταυρός το σύμβολο της Χριστιανικής Πίστης βρίσκεται στη συνείδηση των ανθρώπων στο μέγιστο ύψος της συμβολικής ιεράρχησης των πραγμάτων Οι αφιερωμένοι στην Ύψωση ναοί βρίσκονται στα ψηλότερα σημεία της Κρήτης ξεκινώντας από την πιο

-20 -

ψηλή κορφή του νησιού Εύκολα μπορούμε να καταλάβομε γιατί η κορφή της Κρήτης στον Ψηλορείτη αγιάζεται από το μικρό πετρόχτιστο ναό του Σταυρού Όπως και στα Ρεθεμνιώτικα βουνά και σε πολλές περιοχές της Μαδάρας Όπως και στον ιερό Κόφινα και στη Θριφτή και στα Στειακά βουνά

Και τη νύχτα πριν ξημερώσει η μέρα του Σταυρού το σύμβολο αυτό γινόταν λαμπερό σαν αστέρι που λάμπει εκτυφλωτικά και ξεκινούσε μια φωτεινή πορεία από το rsquoνα στrsquo άλλο βουνό Από τον Ψηλορείτη ως τη Μαδάρα ή ως το Κέντρος από τον Ψηλορείτη ως τον Κόφινα από τον Ψηλορείτη ως τη Δίκτη κι από τη Δίκτη ως τα Στειακά βουνά Παρά τις τοπικές παραλλαγές (η πορεία του Σταυρού δεν είναι ίδια σε όλες τις τοπικές παραδόσεις) άλλοτε λένε πως κινείται από τα ανατολικά προς τα δυτικά άλλοτε αντιστρόφως και άλλοτε ότι κάνει τη βόλτα όλου του νησιού δηλαδή αγκαλιάζει την Κρήτη πετώντας από κορφή σε κορφή Όποιος κατόρθωνε να δει το σταυρό σrsquo αυτήν τη νυχτερινή γεμάτη μυστήριο πορεία του λογιζόταν τυχερός Κι ότι προλάβαινε να ζητήσει από το θεϊκό σύμβολο το rsquoχε αμέσως Οι κάτοικοι της Μεσαράς πίστευαν πως είναι τυχεροί γιατί πάνω από τον τόπο τους διασταυρώνονται οι θείες (εναέριες) διαδρομές Και προκαλούσαν την τύχη τους Κοίταζαν τον ουρανό ή ακόμη

και ξενυχτούσαν περιμένοντας Έλεγαν όμως ότι η πορεία του Σταυρού είναι γρήγορη μόλις που προλαβαίνεις να τον κοιτάξεις πριν πάει σrsquo άλλη κορφή Μια ωραία παράδοση εκφράζει με χαρακτηριστικό τρόπο τις δοξασίες περί ταχύτητας και παράλληλα μεταφέρει στις γενιές που την ακούνε τις παραδοσιακές αξίες laquoΉταν και μια γριά που λίγο μετά το μεσονύχτι είδε τον ιπτάμενο Σταυρό να τρέχει σαν αστραπή από τον Ψηλορείτη ως τα Αστερούσια Εκnotστασιάστηκε και κοιτάζοντας το θεϊκό σύμβολο αναφωνεί -Πέψε μου Σταυρέ χίλια χίλια χίλια χίλια φλουριά χίλια ριάλια ήθελε να πει αλλά ώσπου να τελειώσει τη φράση της η ιπτάμενη φλόγα του Σταυρού είχε χαθεί πίσω από τις μαβιές κορφές ή είχε κουρνιάσει στην ψηλή κορφή στο ξωκλήσι του Σταυρού Κι όταν είδε τα χείλια της να μεγαλώνουν να μεγαλώνουν και να κρεμάνε ως κάτω από το πηγούνι τότε κατάλαβε Ο Σταυρός της έπεψε ότι του ζήτησε χείλιαraquo ΣΤΟΝ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ Στην κορφή του Ψηλορείτη όπως είπαμε υπάρχει laquoναΐσκος τιμώμενος επrsquo ονόματι του Τιμίου Σταυρού όστις είναι εκτισμένος δια ξηρολίθων (ξεροπέτρι) άνευ ασβέστου ή χώματοςraquo Το πανηγύρι που γίνεται εκεί ακόμη και σήμερα απαιτεί μια κοπιαστική ανάβαση αρκετών ωρών γιrsquo αυτό και δεν είναι πολλοί εκείνοι που μπορούν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να βρεθούν στην κορφή της Κρήτης Για τη γιορτή αυτή και το διήμερο ταξίδι των προσκυνητών κάνει λόγο ο Ιωσήφ Χατζηδάκης (1888) σημειώνοντας πως μόνο μια μεταλλική εικόνα (κεχαραγμένη) υπάρχει εκεί και ένας σταυρός Εντυπωσιακή και λεπτομερή περιγραφή μας άφησε ο Παύλος Βλαστός ο οποίος αναφέρεται στις laquoιερές πορείεςraquo προσκυνητών κατά τα έτη 1860 και 1872 Της εσπέρας επελθούσης οι προσκυνηταί αφίωνται εις την θέσιν Πάνα εις τον Πάνα τον ποιμενικόν θεόν των αρχαίων) και εις την Κορακιά αι θέσεις αύται είναι εκτεταμένον λεκανοπέδιον ένθα ευρίσκονται και σήμερον τα ποιμνιοστάσια (μητάτα και μάνδραι των κατοίκων του Βυζαρίου και Φουρφουρά άτινα λέγονται laquoτο μητάτο του Παππά Παύλουraquo το μητάτο τουονόματα 100 και 150 ετών ιδιοκτητών μεγάλων ποιμνίων και πέριξ των ποιμνιοστασίων τούτων ευρίσκονται παρ ελπίδα ουχί πηγαί αλλά φρέατα τινα εκ καθαρωτάτου και διαυγεστάτου ύδατος μιας περίπου οργυιάς έχοντα βάθος Ενταύθα παρατηρεί τις υψήκορμα δένδρα πευκών (αγριοκουκκουναρεών) στηράκων (αστυράκων) αγριακανθών μαυρακάνθης (λουτσές) Εντός δε των ποιμνιοστασίων (μητάτων) και των καλυβών των ποιnotμένων ανάπτοντες πυράν αναπαύονται οι προσκυνηταί ενδυόμενοι χειμερινά ενδύματα δειπνώσι διανυκτερεύουσι υπνόττοντες μέχρι του μεσονυκτίου

Οι ιερείς (οι συνοδοιπόροι και οδηγοί πολλάκις) οι ποιμένες ως εκ των σημείων των αστέρων και πλανητών και των αστερισμών γνωρίζοντες ακριβώς τας ώρας της νυκτός ξυπνούν μετά το μεσονύκτιον τους προσκυνητάς οίτινες αφίνωσι πάντα τα περιττά βάρη τινές δε και τους ίππους και ημιόνους αυτών ως δυσβάτου της ανόδου ούσης άρχεται η προς την κορυφήν του όρους ανάβασις Οι παρακολουθούντες ωκύποδες νέοι προπορευόμενοι κρατώσιν αναμμένας δάδας (δαυλούς) καταγίνονται εις την εργασίαν να βάλλωσι πυρ υπό τα χαμόκλαδα τας ακάνθας και λουτσαίς κλπ αίτινα ευρίσκονται πολυπληθεί ένθεν και ένθεν των μονοπατίων διά να φωτίζονται και βλέπουν οι διερχόμενοι και ανερχόμενοι ανεπιτήδειοι και αγύμναστοι Η ανάβασις αύτη επί των υπωρειών της Ίδης έχει τι το τερπνόν και διασκεδαστικόν όταν οι προσκυνηταί είναι πολυπληθείς διότι αι εκαnotτέρωθεν της οδού αναπτώμεναι πυραί των ακανθών και χαμόκλαδων διαρκούσης εκάστης καιομένης από εν τέταρτον της ώρας και πλέον και προχωρούντες προς τα άνω καίοντες σχηματίζονται ούτω γραμμαί αίτινες φωτίζουσαι ως είπωμεν τους αναβαίνοντας φαίνονται εκ μακρόθεν φωταυγάζουσαι όπως πολλάκις βλέπωμεν ταύτας κατά την νύκτα ταύτην και εκ Ρεθύμνης φαίνονται δε και εκ των λευκών ορέων και όθεν γίνεται ορατή η πλευρά αύτη της Ίδης δεικνύουσαι και τοις μακράν θεωμένοις την πρόοδον της αναβάσεως των προσκυνητών Έχει προς τούτοις και το κοπιαστικόν και αγωνιώδες διότι εις τους αγυμνάστους φέρει κόπωσιν τοιαύτην ώστε αναγκάζονται μετά 20-30 βημάτων αναβίβασιν να σταματήσωσιν ή να αναπαυθώσι

καθήμενοι ή και ιστάμενοι επί τινα λεπτά της ώρας όπως αναλάβουν τας δυνάμεις αυτών

-21 -

ΣΤΟΝ ΚΟΦΙΝΑ Η εκκλησία στον Κόφινα ήταν άστεγη Ο φόβος των καιρικών συνθηκών δηλαδή ένας πρακτικός λόγος δεν επέτρεψε παλιότερα τη στέγασή του Ωστόσο αυτή η έλλειψη μας θυμίζει τα υπαίθρια ιερά κορυφής των Μινωιτών Στον ίδιο χώρο στην ίδια ακριβώς κορυφή ανέβαιναν και τότε για να εκπληρώσουν κάποιο τάμα για να συναντήσουν ίσως το δικό τους θεό Μια ξερολιθιά μια πρόχειρη διαμόρφωση του χώρου και το ιερό είναι έτοιμο Ο ναός σκεπάστηκε τώρα και λίγα χρόνια λίγες δεκαετίες μόνο Όμως laquoκαι σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της τελετής γίνεται στην ύπαιθρο αφού το εκκληnotσάκι με τη βία χωράει τον παπά Έτσι εκτός ναού γίνεται η προσκύνηση των εικόνων η λιτανεία η είσοδος των Αγίων η ανάγνωση των ιερών Ευαγγελίων η ευλόγηση των άρτων αλλά προπάντων η εντυπωσιακή τελετή της Υψώσεnotως του Τιμίου Σταυρούhellipraquo σύμφωνα με τον Γιώργο Σταματάκη Η ανάβαση στον Κόφινα αρχίζει νωρίς το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου Ένα πανάρχαιο μονοπάτι (για χιλιάδες χρόνια πολλά από τα παλιά μονοπάτια παραμένουν ίδια και απαράλλακτα) οδηγεί ως την κορφή του βουνού Όσο κι αν είναι δύσκολη η πορεία δίπλα σε απότομους μεγάλους γκρεμούς ακόμη και οι ηλικιωμένοι δεν διστάζουν να ανηφορίσουν μέχρι το μικρό ναό Κοντά στο μονοπάτι αλλά σε πολύ δύσβατα σημεία βρίσκονται οι τρεις laquoμηλίτσεςraquo τα δέντρα από τα οποία λαμβάνεται ο καρπός για το εντυπωσιακό έθιμο της

ευλογίας που θα δούμε αμέσως παρακάτω Τα ιερά μήλα του Κόφινα Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα στο πανηγύρι του Κόφινα είναι η προσφορά των καρπών ενός άγριου δέντρου που φυτρώνει στις απότομες πλαγιές του βουνού και οι οποίοι ωριμάζουν την εποχή της γιορτής Τα δέντρα αυτά είναι συγκεκριμένα και έχουν καθαγιαστεί από την τοπική παράδοση Λένε πως φύτρωσαν από το αίμα μιας γυναίκας που ανηφόριζε στον Κόφινα και στο δρόμο μετάνιωσε Πήρε άλλο δρόμο υπακούοντας στα κελεύσματα της σάρκας ή για να μαζέψει δίκταμο σύμφωνα με μιαν άλλη εκδοχή Τα δέντρα πήραν το όνομά της Μηλιά Οι νέοι τα κόβουν με μεγάλη δυσκολία πάντα την παραμονή της γιορτής Η κοπή τους θεωρείται ευλογία και πράξη κοινωνικής καταξίωσης Αφού τα αφήσουν για ένα βράδυ μέσα στο νερό για να κοκκινίσουν τα μεταφέρουν την επομένη στην κορφή του βουνού στην εκκλησία και τα

βάζουν στο πανέρι με το σταυρό και το βασιλικό laquoΣτο τέλος της δοξολογίας ο ιερέας τοποθετεί το πανέρι με τα μηλάκια πάνω στο κεφάλι του και το περιφέρει τρεις φορές στην κορυφή του Κοφίνου συνοδευόμενος απ όλο το εκκλησίασμα Ταυτόχρονα οι ψάλτες ψάλλουν το laquoΆγιος ο Θεόςraquo και το απολυτίκιο του Τίμιου Σταυρού το οποίο επαναλαμβάνουν έως ότου ολοκληρωθεί η περιφορά Έπειτα ο ιερέας σταματά στη μέση της κορυφής και παίρνει στα χέρια του τον Τίμιο Σταυρό μαζί με ένα μάτσο κλαδάκια της μηλιάς φορτωμένα με μηλάκια και αφού ευλογήσει μ αυτά και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα αρχίζει την καθορισμένη από το τυπικό της Εκκλησίας τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Καθ όλη τη διάρκεια της τελετής οι ψάλτες και ο συγκεντρωμένος λαός επαναλαμβάνουν σε πολύ γρήγορο ρυθμό τη φράση laquoΚύριε Ελέησονraquo που αποτελεί τη βάση της νοερής καρδιακής προσευχής και οδηγεί στη νίψη και την κατάνυξη Στο τέλος της τελετής ο κόσμος περνά προσκυνά το σταυρό και παίρνει το μηλαράκι του που διανέμει ο παπάς ως αντίδωρο Όσοι έχουν νηστέψει την προηγούμενη τρώνε αμέσως τα μηλάκια σα να πρόκειται για Θεία Κοινωνία Οι υπόλοιποι τα μεταφέρουν στο σπίτι και τα τοποθετούν για laquoώρα ανάγκηςraquo στα εικονίσματα Τα μηλάκια αποξηραίνονται και όποτε κάποιος από το σπίτι αρρωστήσει τρώει μέρος απ αυτά αφού προηγουμένως νηστέψει Χρησιμοποιούνται επίσης στην laquoβυστηριάraquo (φταρμό δαιμονισμό μάτιασμα κλπ) Τότε καίγονται και ο άρρωστος θυμιάζεται με τον καπνό τουςraquo όπως έγραψε ο Σταματάκης Μια ακόμη λεπτομέρεια laquohellipΤη μέρα της Υψώσεως οι πιστοί πaίρνουν κλαδάκια και τα μεταφέρουν σε όλα τα ξωκλήσια της περιοχής για να λάβουν και αυτά από τη χάρη τους (λες και ολόκληρος ναός έχει ανάγκη τα κλαδάκια αυτά για να καθαγιαστεί)raquo Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΠΡΕΒΕΛΗ Στη Μονή του Πρέβελη δεν τιμάται μόνον ο άγιος ndash προστάτης στον οποίο είναι αφιερωμένο το μοναστήρι αλλά και ένα φημισμένο κειμήλιο ο χρυσός Σταυρός σύμβολο και ταυτότητα της μοναστικής κοινότητας που σύμφωνα με την παράδοση επιχείρησαν να τον κλέψουν οι Γερμανοί με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια μεγάλη καινούργια σειρά θρησκευτικών παραδόσεων Λέγεται πως όσο ο σταυρός βρισκόταν στο αεροπλάνο που θα τον μετέφερε έξω από την Κρήτη το αεροπλάνο δεν κινούνταν Κι όταν χρησιμοποίησαν δεύτερο και τρίτο αεροπλάνο συνέβη το ίδιο Ο σταυρός θεωρείται θαυματουργός και ιδιαίτερα για τις οφθαλμικές παθήσεις Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συρρέουν κάθε χρόνο στη γιορτή του χιλιάδες άνθρωποι ακόμη και από μακρινές περιοχές Η σύναξη αυτή άρχισε να γίνεται ακόμη μεγαλύτερη κατά τα μεταπολεμικά χρόνια τότε που τα γεγονότα της ναζιστικής κατοχής ήταν πρόσφατα Το νερό του Βωσάκου και ο σκίνος του Σταυρού Οι ναοί του Σταυρωμένου που υπάρχουν στην Κρήτη ανέρχονται σε πολλές δεκάδες Ακόμη κι ένα μεγάλο μοναστήρι εκείνο του Βωσάκου πάνω στα Ταλαία Όρη είναι αφιερωμένο στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού Παλαιότερα συγκέντρωνε πολλούς προσκυνητές και υπάρχουν πληροφορίες για μακρινές αναμνήσεις συγκινητικών εθίμων όπως είναι το νερό της βρύσης το οποίο θεωρούνταν ιαματικό (λέγεται ότι έπλυναν τα πρόσωπά τους εκεί) Επίσης έκοβαν φύλλα σκίνου για φυλακτά επειδή η παράδοση αναφέρει ότι κάτω από τους σκίνους του Βωσάκου βρέθηκε η εικόνα του Σταυρού και ιδρύθηκε το μοναστήρι Το έθιμο πάντως με το νερό της βρύσης παρουσιάζει έκτακτο ενδιαφέρον καθότι φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε από τους προσκυνητές για επαλείψεις (όπως γίνεται και στο Βένι με τον αγιασμό) και για προγνώσεις Αν και στα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπήρχαν αρκετοί ηλικιωμένοι που είχαν ακούσει αυτές τις πρακτικές κανείς δεν τις είχε ζήσει Λόγω της επί μακρόν ερημώσεώς του (το είδα όχι μόνο εγκαταλελειμμένο πριν από το 1993 αλλά και με τις αίγες να περπατούν στις στέγες όπου δεν είχαν καταρρεύσει) τα έθιμα ξεχάστηκαν και το πανηγύρι σταμάτησε να έχει την πρωτινή του αίγλη Ο δρόμος ήταν δύσβατος και ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι διατεθειμένος να υποστεί την ταλαιπωρία μιας οδοιπορίας στα βουνά Επιπλέον δεν υπήρχαν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορούσε να συντηρηθεί η μνήμη και να διατηρηθούν τα έθιμα Η μοναστική κοινότητα που

-22 -

τα συντηρούσε είχε εκλείψει και τα κοντινά χωριά είχαν υποστεί δημογραφική συρρίκνωση Μετά την ανασύσταση της Μονής άρχισε πάλι να συγκεντρώνει κατοίκους κυρίως των κοντινών χωριών του Μυλοποτάμου httpwwwkarmanorgrindexphplid=1ampmid=2ampaid=23


Του Απόστολου Ποντίκα δασκάλου καθηγητή πτυχ Πολιτικών Επιστημών σχολικού συμβούλου Η γιορτή του Σταυρού είναι μια σημαντική επέτειος για τους Χριστιανούς μέσα στον κύκλο του χρόνου και ιδιαίτερα για τους Έλληνες Σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο στην αρχή του έτους κοντά στη φθινοπωρινή ισημερία σηματοδοτεί το τέλος τού καλοκαιριού και της συγκομιδής των καρπών και την αρχή της σποράς για τον άλλο χρόνο Όμως 14η Σεπτεμβρίου για την Ορθοδοξία είναι μια σημαντική ημέρα γιατί η Εκκλησία εορτάζει την Ύψωση του Τιμίου και Αγίου Σταυρού Ο ελληνικός λαός έχει δημιουργήσει πάμπολλα έθιμα για τη γιορτή τού Σταυρού Ακριβώς η πολυσημία τής ημέρας αυτής φαίνεται από τα θρησκευτικά έθιμα αλλά και από τα αγροτικά Αγιασμός με νερό και βασιλικό η φύλαξή του στο εικονοστάσι για θεραπευτικούς λόγους οι διάφορες δοξασίες για το άνοιγμα των Ουρανών συμβολικά δρώμενα θανάτου και ανάστασης (Λειδινός η ευλογία του σπόρου η νηστεία συνδέουν την ημέρα του Σταυρού με μια σειρά από έθιμα Άλλωστε ο λαός μας ονομάζει την ημέρα αυτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού laquoτrsquo άγιο Λελούδιraquo ως laquoΣταυριάτηraquo και ως laquoΣταυρίτηraquo Στην Κίμωλο την ημέρα αυτή καίνε στη φωτιά τα λουλούδια τής Πρωτομαγιάς και πηδούν τρεις φορές πάνω από την πυρά Εκείνο όμως που έχει την τιμητική του είναι το μοσχοβόλο φυτό βασιλικός που έχει δεθεί με την ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού Σύμφωνα με την παράδοση υπέδειξε στην Αγία Ελένη λόγω της μυρωδιάς του τη θέση τού Σταυρού του Μαρτυρίου του Κυρίου μας Οι γλάστρες με βασιλικό μεταφέρονται από τις γυναίκες στην Εκκλησία όπου παραμένουν κάτω από την άγια εικόνα ενώ ο ιερέας κόβει απrsquo αυτές ένα ματσάκι και ραντίζει το εκκλησίασμα και στη συνέχεια μοιράζει το βασιλικό Θεωρείται ως ιαματικό φυτό και διατηρείται στο εικονοστάσι του σπιτιού Του Σταυρού πάλι όπως και άλλες αξιόλογες εορτές Θεοφάνια της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Πρωτοχρονιάς ο λαός μας πιστεύει ότι ανοίγουν τα ουράνια σε σχήμα σταυρού και το βλέπουν μόνο οι ενάρετοι πιστοί και δίκαιοι Ένα κτηνοτροφικό έθιμο είναι την ημέρα αυτή να μεταφέρουν στην Εκκλησία ένα κομμάτι μαλλί ώστε να ευλογηθούν τα ζωντανά τους και να έχουν αυξημένη παραγωγή Το ίδιο συμβαίνει και με τους γεωργούς οι οποίοι μεταφέρουν στην εκκλησία σπόρο για να ευλογηθεί αφού σε λίγο θα αρχίσει η σπορά Άλλοι αγρότες στέλνουν στην Εκκλησία τον ψάθινο σταυρό ή χτένι από στάχυα του θερισμού για να ευλογηθούν Στο νησί Νάξος οι κάτοικοι γέμιζαν την Ωραία Πύλη με καρπούς δέντρων για να ευλογηθούν από τον ιερέα την ημέρα του Σταυρού Ουσιαστικά παλιότερα από του Σταυρού αρχίζει και η σπορά όπως δείχνει και η φράση του λαού μας laquoΣταυρού σταύρωνε και σπείρεraquo Οι Κρητικοί την ημέρα του Σταυρού σταύρωναν με βασιλικό το κρασί ενώ σε νησιωτικές περιοχές με ελαιόδεντρα κοπανούσαν στο γουδί ελιές και έβγαζαν λάδι με το οποίο άναβαν το καντηλάκι Δεν ήταν μόνο οι παραστατικές κινήσεις των ανθρώπων αλλά ήταν και εκπληκτικά λόγια όπως αυτά laquoΌπως τρέχει το νερό από την πηγή όπως τρέχει το νερό στη θάλασσα έτσι να τρέχουν και όλα τα καλά στο σπιτικό μαςraquo Ο Λειδινός είναι ένα άλλο παραστατικό έθιμο που έχει συμβολικό χαρακτήρα Είναι ένα έθιμο που γίνεται την Άνοιξη στο Πήλιο στην Ελασσόνα καθώς και παρόμοιο έθιμο με του Ζαφείρη της Ηπείρου Είναι ένα δρώμενο που έχει σχέση με το θάνατο της φύσης και το πέρασμα στο χειμώνα με έκδηλη την αγωνία για την αναγέννηση την άνοιξη Αλλά όμως ο Σεπτέμβριος μήνας είναι και μήνας του τρύγου (Βεντέλια - Τρύος - καμπανολόημα) Παλιότερα η έναρξη του τρύγου άρχιζε την ημέρα του Σταυρού με την ευλογία των σταφυλιών στην Εκκλησία ενώ αγιάζονταν και ευλογούνταν και στις 6 Αυγούστου γιορτή του Σωτήρος όπως τη λέει ο λαός μας Ένα συγκλονιστικό έθιμο του τρύγου ήταν αυτό που γινόταν στις Χαμένες Πατρίδες της Μ Ασίας και του Πόντου που σήμερα ακριβώς (14 Σεπτεμβρίου) έρχεται στη μνήμη μας η γενοκτονία και ο ξεριζωμός του Ελληνισμού Ο κλητήρας της Κοινότητας ειδοποιούσε από βραδύς τους συγχωριανούς με τη δυνατή φωνή του την έναρξη του τρύγου και ότι πρέπει να μεταφέρουν στην εκκλησία σταφύλια για να ευλογηθούν Του Σταυρού πάλι άρχιζε η χειμερινή περίοδος για τους αγρότες και τους ναυτικούς αλλά και για τους ψαράδες Τα θερινά ενοικιοστάσια έληγαν του Σταυρού και άρχιζαν τα νέα ενοικιοστάσια τα λεγόμενα χειμερινά Βέβαια σε ορισμένες περιοχές κυρίως ορεινές άρχιζαν από τις 26 Οκτωβρίου ημέρα εορτής του Αγίου Δημητρίου και έληγαν στις 23 Απριλίου ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου Αλλά ακόμα και οι συμφωνίες για το ταίριασμα απασχόληση βοσκών άρχιζαν στις 14 Σεπτεμβρίου Αυτά συνέβαιναν όπως τονίσαμε και πιο πάνω σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας και κυρίως στις νησιωτικές ενώ στις περισσότερες περιοχές ορόσημο ήταν ο Άγιος Δημήτριος Σύμφωνα πάλι με τις τοπικές παραδόσεις κάθε ιδιοκτήτης χωραφιού έπρεπε μέχρι του Σταυρού να έχει μαζέψει τον καρπό του ώστε να μπορούν οι βοσκοί να αφήσουν ελεύθερα τα ζώα τους να βοσκήσουν τα υπολείμματα των προϊόντων Κυρίως οι μόνες αγροτικές καλλιέργειες που έμεναν αμάζευτες ήταν τα laquoκαλαμπόκιαraquo Για το λόγο αυτό και την ημέρα αυτή την ονόμαζαν ημέρα του Σταυρού ημέρα της laquoΑπολύσεωςraquo γιατί άφηναν ελεύθερα τα ζωντανά τους να βοσκήσουν Την ονόμαζαν όμως και ημέρα του laquoΚλέφτηraquo γιατί ξετρελαίνονταν όλοι να τρώνε τα κατσικοπρόβατα ότι υπόλοιπο υπήρχε Έτσι λοιπόν ο λαός μας σμίγει την ημέρα αυτή τα θρησκευτικά έθιμα με τις ασχολίες τις δοξασίες τις προλήψεις την ευλογία των καρπών τη νηστεία και τα θεωρεί έθιμα ευετηρίας και αρχή μιας νέας εποχής στον κύκλο του έτους httpwwweleftheriagrindexaspcat=19ampaid=2248


Καταβασίες Σταυρόν χαράξας-ΠΕΤΡΟΥ (ερμμέλη ΟΦΕΛΠ)wmv

Δείτε το Βίντεο httpyoutubeXLdF3DWop3w

-23 -

Δείτε τα παρακάτω βίντεο

1

ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ - ΑΡΓΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΥΨΩΣΕΩΣ

Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ ΨΑΛΛΕΙ ΤΙΣ ΑΡΓΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΕ ΗΧΟ ΠΛΑΓΙΟ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ

2

Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

Στις 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει την Παγκόσμιο Ύψωση του Τίμιου Σταυρού laquoΔεῦτε χαρμονικῶς ἀσπασώμεθα πάντες

τὸ σωτήριον ξύλον ἐν ὧ

3

Troparul Sfintei Cruci Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

4

StudioVGGRΗ Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού2011Ανάβυσσοςwmv

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 14 Σεπτεμβρίου 2011 StudioVGGR Εκκλησιαστικό Ρεπορτάζ Ευάγγελος Νικ Γούλας Ελεύθερος

5

ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΥΨΩΣΕΩΣ π Σπυρίδωνwmv

Το Δοξαστικό του Εσπερινού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου του Πελλοπονησίου Ήχος Δεύτερος Ψάλλει ο Αρχιμ Σπυρίδων

Σύνθεση ΠΑΖΛ Ευάγγελος ο Σάμιος

-2 -

Χριστόνraquo έχουν βαφτισθεί και ενδυθεί Ο απόστολος Παύλος αναφερόμενος στο Σταυρό δεν κρύβει την καύχησή του για το Ιερό Σύμβολο Στις επιστολές του συναντάμε πλείστα χωρία στα οποία εξυμνεί τη σημασία του Σταυρού για τη σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου Αλλά και οι αποστολικοί Πατέρες ομιλούν και αυτοί με σεβασμό και τιμή προς το Ιερό Σύμβολο μέσω του οποίου επιτεύχθηκε η σωτηρία του ανθρώπου με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού Η τιμή που αποδίδει η Ορθόδοξη Εκκλησία προς τον Τίμιο Σταυρό τη 14

η Σεπτεμβρίου και όχι μόνο ξεκινά στους πρώτους

αποστολικούς χρόνους δια των αποστόλων και των επακολουθησάντων αποστολικών Πατέρων Έτσι μέχρι τους τωρινούς καιρούς η Ορθόδοξη Εκκλησίας μας διασώζει ανόθευτη τη βιβλική και πατερική διδασκαλία και αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού ως το κατrsquo εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους προσφέροντας στον καθένα τη δυνατότητα να προσέλθει στις ιερές ακολουθίες του υψωμένου Τιμίου Σταυρού ο οποίος για πρώτη φορά υψώθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο όταν αυτοκράτορας στο βυζάντιο ήταν ο Μ Κωνσταντίνος Σύμφωνα με την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού η αγία Ελένη τον ασπάσθηκε και τον παρέδωσε στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο ο οποίος ύψωσε ψηλά τον Σταυρό του Χριστού για να τον δουν οι παρευρισκόμενοι χριστιανοί Ένα παρόμοιο περιστατικό έγινε λίγα χρόνια μετά το 335 την επομένη των εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως Για μία τρίτη και τελευταία φορά πραγματοποιήθηκε η ύψωση του Τιμίου Σταυρού το έτος 628 Είναι η εποχή που ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος πολεμά τους Πέρσες Ο λαός αυτός προ 14 ετών έχει καταλάβει την Παλαιστίνη και έχει αρπάξει από τούς χριστιανούς τον Τίμιο Σταυρό Ο Ηράκλειος νικά και επανακτά τον Σταυρό Στις 14 Σεπτεμβρίου έρχεται στα Ιεροσόλυμα φέροντας στους ώμους του τον Σταυρό Φθάνει στο Ναό της Αναστάσεως και παραδίδει τον Σταυρό στα χέρια του πατριάρχη Ζαχαρία Εκείνος υψώνει τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό και ευλογεί τα πλήθη των χριστιανών ψάλλοντας για πρώτη φορά τον πολύ γνωστό ύμνο laquoΣώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου hellipraquo httpfilosofia-erevnablogspotgr201109blog-post_8455html

3 Τι είναι ο Σταυρός

Ο Σταυρός είναι το σύμβολο του Χριστιανισμού Με το σημείο του Σταυρού σταυρώνουμε τον εαυτό μας και σηκώνουμε τον Σταυρό του Κυρίου και ομολογούμε την πίστη μας στον Ιησού Χριστό και στην Αγία Τριάδα ( Μάρκου 8 35 Γαλάτας 6 14 Ματθαίου 10 32) Με τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού μας σταυρώνουμε το μέτωπο την κοιλιά τον δεξιό και τον αριστερό μας ώμο Το σταυρό μας κάνουμε πάντοτε Στις προσευχές στις ιερές ακολουθίες στα μυστήρια στο φαγητό στο δρόμο όταν περνούμε από μια εκκλησία κτλ

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ Γεώργιος Κομιώτης Πρόεδρος της ΔΕ της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας)

httpwwwimiliasgrti-einai-o-stavroshtml

4 Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της εορτής

Το Ευαγγέλιο (Ιωάν ιθ΄ 6-11 13-20 25-28 30)

6 καὶ λέγει αὐτοῖς ἴδε ὁ ἄνθρωπος ὅτε οὖν εἶδον αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ὑπηρέται ἐκραύγασαν λέγοντες σταύρωσον σταύρωσον

αὐτόν λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ σταυρώσατε ἐγὼ γὰρ οὐχ εὑρίσκω ἐν αὐτῷ αἰτίαν

7 ἀπεκρίθησαν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι ἡμεῖς νόμον ἔχομεν καὶ κατὰ τὸν νόμον ἡμῶν ὀφείλει ἀποθανεῖν ὅτι ἑαυτὸν Θεοῦ υἱὸν ἐποίησεν

8 Ὃτε οὖν ἤκουσεν ὁ Πιλᾶτος τοῦτον τὸν λόγον μᾶλλον ἐφοβήθη

9 καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ πραιτώριαν πάλιν καὶ λέγει τῷ Ἰησοῦ πόθεν εἶ σύ ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀπόκρισιν οὐκ ἔδωκεν αὐτῷ

10 λέγει οὖν αὐτῷ ὁ Πιλᾶτος ἐμοὶ οὐ λαλεῖς οὐκ οἶδας ὅτι ἐξουσίαν ἔχω σταυρῶσαί σε καὶ ἐξουσίαν ἔχω ἀπολῦσαί σε

11 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς οὐκ εἶχες ἐξουσίαν οὐδεμίαν κατ΄ ἐμοῦ εἰ μὴ ἦν σοι δεδομένον ἄνωθεν διὰ τοῦτο ὁ παραδιδούς μέ σοι μείζονα

ἁμαρτίαν ἔχει

13 ὁ οὖν Πιλᾶτος ἀκούσας τοῦτον τὸν λόγον ἤγαγεν ἔξω τὸν Ἰησοῦν καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ βήματος εἰς τόπον λεγόμενον Λιθόστρωτον

ἑβραϊστὶ δὲ Γαββαθᾶ

14 ἦν δὲ παρασκευὴ τοῦ πάσχα ὥρα δὲ ὡσεὶ ἕκτη καὶ λέγει τοῖς Ἰουδαίοις ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν

15 οἱ δὲ ἐκραύγασαν ἆρον ἆρον σταύρωσον αὐτόν λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς

οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα

16 τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ

17 Παρέλαβον δὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἤγαγον καὶ βαστάζων τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ἐξῆλθεν εἰς τὸν λεγόμενον κρανίου τόπον ὃς λέγεται

ἑβραϊστὶ Γολγοθᾶ

18 ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν καὶ μετ΄ αὐτοῦ ἄλλους δύο ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν μέσον δὲ τὸν Ἰησοῦν

-3 -






















-4 -












































-5 -








































-6 -


-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-3 -






















-4 -












































-5 -








































-6 -


-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-4 -












































-5 -








































-6 -


-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-5 -








































-6 -


-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-6 -


-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-7 -






-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-8 -


-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-9 -





-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-10 -







Οἱ οἶκοι














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια














Ἀλληλούια










-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-11 -
































Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια



-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-12 -


















































Ἀλληλούια








-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-13 -







Ἀλληλούια













Ἀλληλούια





Τροπάρια






































-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-14 -






























Ἀλληλούια














Ἀλληλούια












Ἀλληλούια










-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-15 -
















































-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-16 -

Θεοτοκίον


































Δόξα


Καὶ νῦν











-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-17 -




Θεοτοκίον







Θεοτοκίον






Θεοτοκίον












Τρισάγιον















-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-18 -




ψωμί



























Ευαγγελία

ΧΛιάπη

Aπολυτίκιο




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-19 -








-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-20 -






-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-21 -




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-22 -







-23 -


1



2




3


4



5




-23 -


1



2




3


4



5




Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

Documents

Transcript of Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού