1

ΗΜΕΡΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥΘρύλοι και άσματα

Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς

2

ΚΡωμαϊκή αυτοκρατορία Η μεγαλύτερη αυτοκρατορία του

Δυτικού Ημισφαιρίου

3

3ος αι Διοκλητιανός - Τετραρχία

Δύση Ανατολή

4

Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιουΣτις 27 Οκτωβρίου του 312 ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα του Σταυρού στον ουρανό και το

θεϊκό πρόσταγμα laquoΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑraquo

5

Ο σταυρός μπήκε στις ασπίδες των στρατιωτών και στα λάβαρα

Μια νέα εποχή ανατέλει

2

ΚΡωμαϊκή αυτοκρατορία Η μεγαλύτερη αυτοκρατορία του

Δυτικού Ημισφαιρίου

3

3ος αι Διοκλητιανός - Τετραρχία

Δύση Ανατολή

4

Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιουΣτις 27 Οκτωβρίου του 312 ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα του Σταυρού στον ουρανό και το

θεϊκό πρόσταγμα laquoΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑraquo

5

Ο σταυρός μπήκε στις ασπίδες των στρατιωτών και στα λάβαρα

Μια νέα εποχή ανατέλει

3

3ος αι Διοκλητιανός - Τετραρχία

Δύση Ανατολή

4

Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιουΣτις 27 Οκτωβρίου του 312 ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα του Σταυρού στον ουρανό και το

θεϊκό πρόσταγμα laquoΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑraquo

5

Ο σταυρός μπήκε στις ασπίδες των στρατιωτών και στα λάβαρα

Μια νέα εποχή ανατέλει

4

Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιουΣτις 27 Οκτωβρίου του 312 ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα του Σταυρού στον ουρανό και το

θεϊκό πρόσταγμα laquoΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑraquo

5

Ο σταυρός μπήκε στις ασπίδες των στρατιωτών και στα λάβαρα

Μια νέα εποχή ανατέλει

5

Ο σταυρός μπήκε στις ασπίδες των στρατιωτών και στα λάβαρα

Μια νέα εποχή ανατέλει

6

Η μάχη στη Μιλβία γέφυρα έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις αποφασιστικότερες μάχες όλων των

εποχών Με τη νίκη του ο Κωνσταντίνος ανακηρύχθηκε ο μοναδικός Αύγουστος της Δύσης

7

Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού

Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου

νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος

καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα

8

bull Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος εποφθαλμιούν ο ένας την εξουσία του άλλου και προετοιμάζονται για τη μεταξύ τους αναμέτρηση

Κωνσταντίνος Λικίνιος

Συναυτοκράτορες

9

313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιος

Ερείπια του κτηρίου όπου υπογράφηκε το Διάταγμα

10

Κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία και η θρησκευτική ελευθερία

Ο Χριστιανισμός είναι πλέον θρησκεία νόμιμη

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

7

Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού

Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου

νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος

καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα

8

bull Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος εποφθαλμιούν ο ένας την εξουσία του άλλου και προετοιμάζονται για τη μεταξύ τους αναμέτρηση

Κωνσταντίνος Λικίνιος

Συναυτοκράτορες

9

313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιος

Ερείπια του κτηρίου όπου υπογράφηκε το Διάταγμα

10

Κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία και η θρησκευτική ελευθερία

Ο Χριστιανισμός είναι πλέον θρησκεία νόμιμη

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

8

bull Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος εποφθαλμιούν ο ένας την εξουσία του άλλου και προετοιμάζονται για τη μεταξύ τους αναμέτρηση

Κωνσταντίνος Λικίνιος

Συναυτοκράτορες

9

313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιος

Ερείπια του κτηρίου όπου υπογράφηκε το Διάταγμα

10

Κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία και η θρησκευτική ελευθερία

Ο Χριστιανισμός είναι πλέον θρησκεία νόμιμη

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

9

313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιος

Ερείπια του κτηρίου όπου υπογράφηκε το Διάταγμα

10

Κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία και η θρησκευτική ελευθερία

Ο Χριστιανισμός είναι πλέον θρησκεία νόμιμη

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

10

Κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία και η θρησκευτική ελευθερία

Ο Χριστιανισμός είναι πλέον θρησκεία νόμιμη

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

11

Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Λικίνιος αθετεί το διάταγμα που υπέγραψε και συνεχίζει τους διωγμούς

Τελικά ξεσπάει πόλεμος 324 Ο Κωνσταντίνος νίκησε το Λικίνιο σε αποφασιστική

μάχη στην Αδριανούπολη

Αδριανούπολη

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

12

Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας

Αναδιοργάνωσε το στρατό

Κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου

Ανανέωσε το οικογενειακό δίκαιο

Καθιέρωσε τη Κυριακή ως αργία

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

13

Ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μΧ

Η Σύνοδος καταδίκασε την αίρεση του Αρείου

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

14

Το 326 μΧ η Αγία Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

15

Μεταφορά της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο που ήταν αρχαία αποικία των

Μεγαρέων στο Βόσπορο επειδή είχε εξαιρετική στρατηγική θέση

Το 330 μΧ στις 11 Μαΐου πραγματοποιούνται τα Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

16

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ

Ο Μ Κωνσταντίνος

Ένα παράξενο σημάδι

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

17

Το ψηφιδωτό από το δάπεδο του ιερού παλατιού

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

18

Ξύλινα σπίτια γύρω από την Αγιά Σοφιά αρχές του 1900

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

19

Χτίζονται θαλάσσια τείχη

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

20

Κατασκευάζονται λιμάνια

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

21

Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

22

Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

23

Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο)

γίνεται η Πόλη του Κωνσταντίνου (Κωνσταντινούπολη)

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

24

Σαν ακρίδες πέφταν οι λαοί

Μέλισσες εκεί λαοί πετούσανκαι ήτανε

πανώρια δυο γιαλών αφροκάμωτη

νεράιδα κι ήσουν Εσύ Πόλη

ω Πόλη Και ήτανε της γης το

περιβόλι

Κ Παλαμάς

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

25

Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου

laquoΠρώτος πέφηνας εν Βασιλεύσι θείον έδρασμα της ευσεβείας

απrsquo ουρανού δεδεγμένος το χάρισμαmiddot όθεν Χριστού τον Σταυρόν εφανέρωσας και την Ορθόδοξον πίστην εφήπλωσας

Κωνσταντίνε ισαπόστολε συν Μητρί Ελένη θεόφρονι

πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημώνraquo

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

26

Ο μύθος της δρακοκτονίας

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

27

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου

Αϊ μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρηαρματωμένε με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάριΘεριό rsquoπεσε στη χώρα μας σrsquo ένα βαθύ πηγάδι ανθρώπους το ταΐζανε κάθε πρωί και βράδυΜια μέρα δε του πήγανε άνθρωπο να δειπνήσεισταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει-Ας ρίξουμε τα μπουλετιά κι ότινος θέλει ας πέσεινα πάει το παιδάκι του του λιονταριού πεσκέσιΤα μπουλετιά επέσανε σε μια βασιλοπούλαόπου την είχε ο βασιλιάς μόνη και μοναχούλα

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

28

Ξένος αγνώριστος περνά την κόρη χαιρετάεικι η κόρη τrsquo αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει-Τραβήξου ξένε μrsquo από δω τι το νερό αφρίζεικι ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τrsquo ακονίζειΓυρίζει ανατολικά και κάνει το σταυρό του και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του-Για πες μου ξένε να χαρείς ποιο είναι τrsquo όνομά σου κι εγώ θα κάνω χάρισμα στην οικογένειά σου-Γιώργη με λένε στrsquo όνομα απrsquo την Καππαδοκίασαν θες να κάμεις χάρισμα χτίσε μιαν εκκλησίαΒάλε ζερβά την Παναγιά δεξά έναν καβαλάρηαρματωμένον με σπαθί και μrsquo αργυρό κοντάρι

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

29

Τρεις Ιεράρχες

Τεράστια προσφορά bull Γράμματα bull Κοινωνική ζωήbull Εκκλησιαστική ζωήbull Μεγάλοι άγιοι- ασυμβίβαστοι

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

30

Απολυτίκιο τριών ΙεραρχώνΤους τρεις μεγίστους φωστήρας

της Τρισηλίου Θεότητος τους την οικουμένην ακτίσι

δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας

τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας Βασίλειον τον μέγα και τον θεολόγον Γρηγόριον

συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι

πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν

αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

31

361 Ιουλιανός ο παραβάτης

Προσπάθεια για επαναφορά της ειδωλολατρίας

Όμως τα μέτρα που πήρε δεν έγιναν δεκτά

από το λαό

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

32

Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν

laquo εν Χριστώraquo

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

33

Βυζαντινά κάλαντα

Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου Βασιλέα πάντων και Κύριον

Ω Παρθενομήτορ και Δέσποινα σώζε του εις Σε καταφεύγοντας

Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν

Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε

Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξιαΣήμερον η κτίσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα

Χαίρουσα η φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι ευφραίνεται

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τω σπηλαίω τικτόμενον

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

34

378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας

bull Επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός

bull Κλείνουν αρχαίοι ναοί bull Απαγορεύεται η αρχαία

θρησκείαbull Καταργούνται οι ολυμπιακοί

αγώνεςbull Ανοχή για την καταστροφή

αρχαίων ναών

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

35

Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

36

395 η Αυτοκρατορία χωρίζεταιδιοικητικά καιhelliphellip

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

37

446 Το δυτικό τμήμα της χάνεταικαθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

38

Το κράτος οργανώνεται και ο

κίνδυνος από τις εισβολές των

γερμανικών φύλων αντιμετωπίζεται με διπλωματικά μέσα

Θεοδόσιος Β΄

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

39

Τα Θεοδοσιανά τείχη σώζονται ως τις μέρες μας

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

40

6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

41

Στάση του laquoνίκαraquo532

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

42

Ο λαός ενωμένος επαναστατεί κατά του Ιουστινιανού στον Ιππόδρομο και φωνάζει laquoνίκαraquo laquoνίκαraquo

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

43

Η επανάσταση καταπνίγεται στο αίμα και ο

αυτοκράτορας γίνεται και πάλι ισχυρός

Ο Ιουστινιανός σχεδιάζει τη φυγή του αλλά η Θεοδώρα

τον αποτρέπει από την παραίτηση

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

44

Υπήρξε η χειρότερη περίοδος βίας και αναρχίας που γνώρισε η Κωνσταντινούπολη με τη μισή πόλη να έχει

καεί ή καταστραφείΚαταστρέφουν ακόμα και την εκκλησία της Αγίας Σοφίας

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

45

Πάνω στα ερείπια της παλαιάς Αγίας Σοφίας χτίζεται νέα εκκλησία ρυθμού Βασιλικής μετά τρούλου

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

46

laquoΤο θαυμαστό στην Αγία Σοφία είναι ο

τρούλος Δε φαίνεται να

στηρίζεται πουθενά αλλά μοιάζει σαν να

κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή

αλυσίδα

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

47

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

48

Το διατείχισμα της Κασσανδρείας αποτελεί το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο στη

Χαλκιδική

Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

49

Κάλαντα του Μάρτη

κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις πάλι Άνοιξη θ ανθίσεις

τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν

ως εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Περιστεράκι πέταξε ηύρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάηδησε Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ

Μάρτη-Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ

Τα πουλάκια κελαηδούν τα δενδράκια φύλλ ανθούν

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

50

το κρασί μες το ποτήρι Μάρτη-Μάρτη μου καλέ

και τα σύκα στο μαντήλι και τα αυγά μες το καλάθι

ανοίξετε την πόρτα σας για να πούμε καλησπέρα

Να αγοράζουμε εφτά να πουλούμε δεκαεφτά

Μάρτη-Μάρτη μου καλέ και Απρίλη Θαυμαστέ

Δώστε μας την όρνιθά μας μην μας δείρει ο δάσκαλός μας κι έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας

Πάνω από τα μάτια σας έχει μία περιστέρα

Κάλαντα του Μάρτη

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

51

Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

52

7ος αι Ο αιώνας του ΗράκλειουΤο 610 μΧ ο Ηράκλειος άνδρας με

ελληνική παιδεία και στρατιωτικές ικανότητες γίνεται αυτοκράτορας

Το Βυζαντινό κράτος βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση γιατί

Άβαροι και Πέρσες παραβίαζαν τα σύνορα

Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια

Στρατός και στόλος είχαν παραμεληθεί

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

53

7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου

Οι Πέρσες ήταν ο πιο επικίνδυνος εχθρός

Σε μια επίθεσή τους κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα

αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη και

μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο στην πρωτεύουσά τους

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

54

Πόλεμος με τους Πέρσες για την επιστροφή του Τιμίου Σταυρού

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

55

Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

56

Η Πόλη σώθηκε και οι κάτοικοί της απέδωσαν τη σωτηρία της στην Παναγία

Όρθιοι έψαλαν προς τιμήν της τον Ακάθιστο Ύμνο

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

57

Τῇ ὑπερμάχω στρατηγώ τὰ νικητήρια

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοι ἡ πόλις

σου Θεοτόκε ἀλλ ὡς ἔχουσα τὸ

κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με

κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε

Τῇ ὑπερμάχω

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

58

Ο Ηράκλειος

μετά από 6 χρόνια

πολέμου έφερε τον

Τίμιο Σταυρό

στη Πόλη

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

59

Οι ακρίτες Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται

από μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες Με τα κατορθώματα τους γίνονται αγαπητοί στο

λαό που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

60

Ο Κωσταντής Μοναχογιός ο Κωνσταντήςμικρός και χαϊδεμένοςέναν τον έχει η μάνα τουέναν και κανακάρη

Τον έλουζε τον χτένιζεκαι στο σχολειό τον στέλνεικι ο δάσκαλος τον διάβαζεγράμματα τον μαθαίνει

Αντρειώθηκεν ο Κωνσταντήςκι έγινε παλληκάριστη χώρα ήταν ξακουστόςστη μάνα του καμάρι

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

61

Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης

Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης για να τις καλλιεργούν

Σ΄αυτή την φροντίδα των Ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω ακριτικό τραγούδι που τραγουδιέται μέχρι

σήμερα από τους Έλληνες του Πόντου

Σύμφωνα μrsquo αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής που και τα πουλιά ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για

το περιβόλι του

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

62

Ακρίτας κάστρον έχτισεκι ακρίτας περιβόλισrsquo έναν τόπο ομαλόσε καρπερό λιβάδιΌσα του κόσμου τα φυτάκει φέρνει και φυτεύεικι όσα του κόσμου τrsquo αμπελιάκει φέρνει κι αμπελώνεικι όσα του κόσμου τα νεράκει φέρνει κι αυλακώνεικι όσα του κόσμου τα πουλιάκει πάνε και φωλεύουνΠάντα κελάηδαν κι έλεγανlaquoΠάντα να ζεις Ακρίταraquo

Ποντιακό τραγούδι

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

63

Άστραψεν η ανατολή

καὶ βρόντησεν ἡ Δύση κούνα τὸ παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

κι ὁ π ἀγαπῶ στη βρύση κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

να πάρεις παλικάρι κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ἄστραψεν ἡ Ἀνατολή κούνα παραμάνα το παιδί

Πᾶν τα πουλάκια για βοσκή κούνα παραμάνα το παιδί

Πῆρε κι ὁ νιος το μαῦρο του κούνα παραμάνα το παιδί

και πάει να τον ποτίσει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μου δεν παντρεύεσαι κούνα παραμάνα το παιδί

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

64

εγώ lsquoμαι ο καλός σου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

αν είσαι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Άστραψεν η ανατολήΆντρα νrsquo έχω στη ξενιτειά κούνα παραμάνα το παιδί

δώδεκα χρόνια λείπει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κόρη μrsquo εγώ lsquoμαι ο άντρας σου κούνα παραμάνα το παιδί

Αν είσαι συ ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

Πες με σημάδια του σπιτιού κούνα παραμάνα το παιδί

σημάδια του κορμιού μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

65

Άστραψεν η ανατολήΜηλιά έχεις στην πόρτα σου κούνα παραμάνα το παιδί

ελιά στην αμασχάλη κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Κι ανάμεσα στο σπίτι σου κούνα παραμάνα το παιδί

χρυσή καντήλα καίει κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

Ξένε μου lsquoσυ lsquoσαι ο άντρας μου κούνα παραμάνα το παιδί

εσύ lsquoσαι κι ο καλός μου κούνα το παιδί μην τύχει και ξυπνήσει

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

66

8ος -9ος αι

Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζrsquo οικουμενική σύνοδος

την οποία συγκάλεσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843) laquo Η προσκύνηση των εικόνων είναι τιμητική και όχι

λατρευτική raquo

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

67

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

863 Βασίλειος ο Α΄ ο Μακεδών

Ταπεινή καταγωγήςΙκανός αυτοκράτορας

Προστάτης των μικροκαλλιεργητώνΑγώνες κατά των

Σαρακηνών

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

68

9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου

Εκχριστιανισμός Βουλγάρων Μοραβών ΡώσωνΑνάπτυξη γραμμάτων - πνευματική αναγέννηση

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

69

9ος 11ος η ακμή του ΒυζαντίουΠανεπιστήμιο Μαγναύρας

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

70

Ο Μέγας Φώτιος

Ο Φώτιος θεωρείται ο σημαντικότερος λόγιος του

Βυζαντίου Χάρη στο έργο του

Μυριόβιβλος διασώθηκαν πολλά αποσπάσματα

αρχαίων έργων τα οποία σήμερα θεωρούνται

χαμένα

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

71

Λέων ο Μαθηματικός

Ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του το Λέοντα το Μαθηματικό διευθυντή του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας

Γι αυτό έστειλε στον αυτοκράτορα Θεόφιλο μεγάλη ποσότητα χρυσού και του υποσχέθηκε διαρκή ειρήνη

Ο Θεόφιλος όμως αρνήθηκε γιατί η σοφία και η παιδεία δεν

εξαγοράζονται

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

72

Όμως παράλληλα με τους Λόγιους της Πόλης ο λαός συνέχιζε με τη δική του σοφία να

συνθέτει ακριτικά τραγούδιαhellipπου τραγουδιούνται ακόμα και στις μέρες μας

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

73

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

και με το Κύρ ελέησον

Τρεις καλογέροι Κρητικοί κι οι τρεις απrsquo τ Άγιον Όροςκαράβι(ν) αρματώσανε

Καράβιν αρματώσανε με το Χριστός Ανέστη

Και με το Κύρ ελέησον στην Κρήτη για να πάσικι ο ναύτης τους αρρώστησε

Κι ο ναύτης τους αρρώστησε στου καραβιού την πλώρη και τα μικρά ναυτόπουλα

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

74

μη μου τον σκάψετε βαθιά

πείτε της πως παντρεύτηκα

τη μαύρη γης γυναίκα μου

Και τα μικρά ναυτόπουλα να βγουν να σκάψουν λάκκο

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

Μη μου το σκάψετε βαθιά κάτω στο περιγιάλινα μου χτυπάει η θάλασσα

Να μου χτυπάει η θάλασσα να χω χαρά μεγάληκι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου

Πείτε της πως παντρεύτηκα και πήρα για γυναίκα

Κι α(ν) σας ρωτήσει η μάνα μου πού είναι ντο παιδί μου

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

75

Τη μαύρη γης γυναίκα μου την πλάκα πεθερά μου

Τα βοτσαλάκια του γιαλού αδέλφια κι εξαδέλφια

Κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι

Ε τότες θα σταθώ και lsquoγω εις τα δικά μας μέρη

Τρεις καλογέροι Κρητικοί

τα βοτσαλάκια του γιαλού

κι άμα θrsquo ασπρίσει ο κόρακας

ε τότες θα σταθώ και lsquoγω

άμετε όλοι στο καλό

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

76

laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

77

Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που στο πρόσωπό του

συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των Ακριτών και εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος laquoΒασίλειος Διγενής Ακρίταςraquo

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

78

Ο ΔιγενήςΟ Διγενής ψυχομαχεί κ η γη τόνε τρομάσσει

Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ ο απάνω κόσμοςκι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια κ η πλάκα τον ανατριχιά πως θα τόνε σκεπάση

πως θα σκεπάση τον αϊτό τση γης τον αντρειωμένο

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

79

11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία

bull Κατάργηση ακριτώνbull Μισθοφορικός στρατόςbull Οικονομικά προβλήματαbull Εμφάνιση Σελτζούκων Τούρκων

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

80

1204 η πρώτη Άλωσηαπό τους σταυροφόρους τη Δύσης

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

81

Την άπαρτη πόλη μας ξένου πόδι την πάτησε Εννιακοσίων χρόνων ένδοξη ζωή έσβησε

Φράγκοι Βενετσιάνοι και Γερμανοί χύνονται απάνω της αχόρταγα Με το σταυρό συντρίβουν το σταυρό

μας με τη θρησκεία τους πελεκούν τη θρησκεία μας Γαλέρες φεύγουν και γαλέρες έρχονται

Παίρνουν τα πλούτη μας τη δόξα μας τα ιερά μας Αλλού τα πάνε στη Δύση να ημερέψουν και κείνης

τους λαούς να δοξάσουν και κείνης τα χώματα Η Βενετιά τα δέχεται περίχαρη στολίζεται και

καμαρώνει Στήνει στις πλατείες της τrsquo άλογα τrsquo ανεμοπόδαρα του ακράτητου λαού συμβολική

παράστασηraquoΑνδρέας Καρκαβίτσας Λόγια της πλώρης

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

82

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204)

δημιουργήθηκαν από βυζαντινούς άρχοντες τέσσερα μικρά ελληνικά κράτη

με σκοπό να απελευθερώσουν τη σκλαβωμένη πρωτεύουσα

Το πιο δυνατό ήταν η αυτοκρατορία της Νίκαιας

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

83

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζηςαυτοκράτορας Νίκαιας

Συνετός κυβερνήτης και ικανός στρατιωτικός

πέτυχε να υπερδιπλασιάσει τις κτήσεις που παρέλαβε και ανόρθωσε κοινωνικά και

οικονομικά το κράτος

Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του αναγνωρίστηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια από τους μικρασιατικούς πληθυσμούς μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

84

Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία1261-1453

1261 Η Πόλη ξανά στα χέρια των Ελλήνων

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

85

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν

δεινός θεολόγος και

διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

86

Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές

Ο Εμμανουήλ Πανσέληνος ζωγραφίζει στο Πρωτάτο του Αγίους Όρους

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

87

14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι bull Κατακτούν όλη τη ΜΑσίαbull Ετοιμάζονται για την κατάκτηση της Πόλης

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

88

Το 1438-39 υπογράφεται η Υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Πάπα με αντάλλαγμα τη βοήθεια

εναντίον των Οθωμανών

Ο λαός δεν το δέχτηκε

Το Βυζάντιο παρέμεινε απροστάτευτο απέναντι

στους ΟθωμανούςΙωάννης Η΄ο Παλαιολόγος πηγαίνει

στη Φερράρα

Η βοήθεια από τη Δύση που δεν ήρθε ποτέ

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

89

330 μΧ

1430 μΧ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

90

bull Οθωμανοί bull 150000 στρατιώτεςbull 400 πολεμικά πλοία bull Άριστη οργάνωση και

εξοπλισμός

bull Έλληνεςbull 5000 στρατιώτεςbull 2000 ξένοι Βενετοί

ampΓενουάτες)bull 26 πλοίαbull Μισοκαταστραμμένα

τείχη

Η πολιορκία της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

91

Οι πρωταγωνιστές ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΄

Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Γενναίος με χαρίσματαΌνειρό του να σωθεί η

Πόλη 49 χρονών

ΜΩΑΜΕΘ ΒΟ ΠΟΡΘΗΤΗΣ

Γιος του σουλτάνου Μουράτ

Αδίστακτος επίμονοςΤο όνειρό του να κατακτήσει την Πόλη

21 χρονών

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

92

Αρχίζει η πολιορκίαhellip

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

93

12 Απριλίου 1453

Κανονιοβολισμοί μέρα και νύχτα

Απόπειρες για διείσδυση σε

υπόγειες διαβάσεις κάτω

από τα τείχη

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

94

21 Μαΐου 1453

Ο Μωάμεθ ο Β΄ ζητά να παραδοθεί η ΠόληΘα σωθούν όλοι οι κάτοικοι

Ο Παλαιολόγος θα γίνει άρχοντας στον Μυστρά

Ο Παλαιολόγος αρνείται και απαντά

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

95

Το βράδυ που ξημέρωνε

Παρασκευή 25 Μαΐου ένα παράξενο φως έλουζε την

Αγία Σοφία

Μετά το φως υψώθηκε στον ουρανό και χάθηκε

Ήταν κακό σημάδι

Ερχόταν το τέλος

25 Μαΐου 1453

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

96

Έψελναν όλες οι εκκλησιές

Έψελναν όλες οι εκκλησιέςκι όλα τα μοναστήριαΨέλνει και η Αγιά-Σοφιάμε δεκαοκτώ καμπάνες

Κι εκεί παπάδες που rsquoψελνανδιάκοι κανοναρχούσανΨιλή φωνή ακούστηκεαπrsquo αρχαγγέλου στόμα

Να πάψουνε οι ψαλμωδιέςκι ας χαμηλώσουν τrsquo άγιαΑγιά-Σοφιά πάρθηκεσrsquo Αγαρηνού τα χέρια

Χαμός θραμός που γένηκε εκείνη την ημέραΧάσεν η μάνα το παιδίκαι το παιδί τη μάνα

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

97

28 Μαΐου 1453Η τελευταία λειτουργία

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

98

Σήκω καημένε Κωσταντή

ψέλνουν τα μοναστήρια

Σήκω καημένε Κωνσταντή στην εκκλησιά να πάμε

Σήκω και ψέλνουν οι εκκλησιές

Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά με τις χρυσές καμπάνες

Σιμά να βγούνε τα ιεράσιμά να βγούνε τα Άγια

Φωνή τους ήρθε απrsquo ουρανού που μέσα απrsquo τα ουράνιαΠάψε τε το χερουβικό

και την τιμιωτέραν

Παπάδες πάρτε τα ιερά ψαλτάδες τα χαρτιά σαςΤη σήμερα πατήσανε

την Πόλη μας οι Τούρκοι

Η Παναγιά η Δέσποινα τrsquo άκουσε και δακρύζει

Σώπα κυρά - μου Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά σου θα lsquoναι

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

99

29 ΜΑΙΟΥ 1453

Η Κερκόπορτα ήταν μια μικρή πύλη που

για αγνώστους λόγους ήταν

ανοιχτή

Οι Τούρκοι το κατάλαβαν και

μπήκαν στην Πόλη

Ήταν η αρχή του τέλους

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

100

ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΙΟΥ Η ΑΛΩΣΗ Οι Τούρκοι μέσα στην Πόλη

Εάλω η Πόλις

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

101

Τρία καράβιαΤρία καρά ndash βόηθα Παναγιά μrsquoτρία καρά ndash τρία καράβια φεύγουνε rsquoπο μέσα από την Πόληκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το rsquoνα φορτώ ndash βόηθα Παναγιά μrsquo το rsquoνα φορτώ ndash το rsquoνα φορτώνει το σταυρόκαι τrsquo άλλο το Ευαγγέλιο κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Το τρίτο το βόηθα Παναγιά μrsquoτο τρίτο το το τρίτο το καλύτερο την Άγια Τράπεζα μας κλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

Μη μας τα πα βόηθα Παναγιά μrsquoμη μας τα πάρουν οι άπιστοικαι μας τα μαγαρίσουνκλαίει καρδιά μου κλαίει καρδιά μrsquo κι αναστενάζει

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

102

Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην γυμνήν άφωνον μη έχουσα είδος ουδέ κάλλος

ΣΦΑΓΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΒΙΑΣΜΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΕΣ

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

103

Στους μάρτυρες της ΑλώσεωςΔεῦτε μαρτυρικὴν ἀδελφοί

μετ ἐγκωμίων ἀνυμνήσωμεν φάλαγγαγενναίως ἀγωνισθεῖσαν κατὰ βαρβάρων πολλῶν

Κωνσταντίνου ταύτης προεξάρχοντοςΣτρατὸν γενναιότατον ἱερώτατον σύνταγμα

συνασπισμόν τε ἀρραγῆ καὶ ἀνίκητον

τὰ τῆς Πίστεως καὶ τοῦ Γένους καυχήματαΜάρτυρας τῆς ἁλώσεως

χορείαν τὴν ἔνθεοντῆς Ἐκκλησίας τοὺς πρέσβεις

τοὺς δυνατῶς ἱκετεύονταςΧριστὸν καταπέμψαι

τῷ λαῷ Αὐτοῦ εἰρήνην καὶ μέγα ἔλεος

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

104

Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

105

laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106

106

• Slide 1
• Κ
• Slide 3
• Σύγκρουση Κωνσταντίνου ndashΜαξέντιου Στις 27 Οκτωβρίου του 312
• Slide 5
• Slide 6
• Απολυτίκιο Τιμίου Σταυρού
• Συναυτοκράτορες
• 313μΧ Διάταγμα της ανεξιθρησκίας Μέγας Κωνσταντίνος ndashΛικίνιο
• Slide 10
• Μέγας Κωνσταντίνος
• Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας
• Slide 13
• Slide 14
• Slide 15
• Ένα παράξενο σημάδι
• Slide 17
• Slide 18
• Χτίζονται θαλάσσια τείχη
• Κατασκευάζονται λιμάνια
• Η Πόλη γεμίζει με έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία
• Ο ιππόδρομος ανακαινίζεται
• Η πόλη του Βύζαντα (Βυζάντιο) γίνεται η Πόλη του Κωνσταντί
• Slide 24
• Απολυτίκιο Αγίου Κωνσταντίνου
• Ο μύθος της δρακοκτονίας
• Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
• Slide 28
• Τρεις Ιεράρχες
• Απολυτίκιο τριών Ιεραρχών
• 361 Ιουλιανός ο παραβάτης
• Οι χριστιανοί διατηρούν αρχαία έθιμα και τα μεταμορφώνουν laquo εν
• Βυζαντινά κάλαντα
• 378 Θεοδόσιος αυτοκράτορας
• Ο Επίσκοπος Αμβρόσιος διώχνει τον laquoπλανητάρχηraquo Θεοδόσιο
• 395 η Αυτοκρατορία χωρίζεται διοικητικά καιhelliphellip
• 446 Το δυτικό τμήμα της χάνεται καθώς εισβάλουν γερμανικά φύλα
• Θεοδόσιος Β΄
• Slide 39
• 6ος αι Ο αιώνας του Ιουστινιανού
• Slide 41
• Slide 42
• Slide 43
• Slide 44
• Slide 45
• Slide 46
• Slide 47
• Έργο του Ιουστινιανού στη Χαλκιδική
• Κάλαντα του Μάρτη
• Κάλαντα του Μάρτη (2)
• Οι γειτονικοί λαοί του Βυζαντίου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου
• 7ος αι Ο αιώνας του Ηράκλειου (2)
• Slide 54
• Πολιορκία της Πόλης από Αβάρους και Πέρσες
• Slide 56
• Τῇ ὑπερμάχω
• Slide 58
• Slide 59
• Ο Κωσταντής
• Slide 61
• Slide 62
• Άστραψεν η ανατολή
• Άστραψεν η ανατολή (2)
• Άστραψεν η ανατολή (3)
• 8ος -9ος αι
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου
• 9ος 11ος η ακμή του βυζαντίου (2)
• 9ος 11ος η ακμή του Βυζαντίου
• Ο Μέγας Φώτιος
• Λέων ο Μαθηματικός
• Slide 72
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (2)
• Τρεις καλογέροι Κρητικοί (3)
• laquoΤου Νεκρού Αδελφούraquo
• Slide 77
• Ο Διγενής
• 11ος αι Κρίση στην αυτοκρατορία
• 1204 η πρώτη Άλωση από τους σταυροφόρους τη Δύσης
• Slide 81
• Slide 82
• Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης αυτοκράτορας Νίκαιας
• Παλαιολόγοι Η τελευταία δυναστεία 1261-1453
• Slide 85
• Οι τελευταίες πνευματικές αναλαμπές
• 14ος αι Οι Οθωμανοί Τούρκοι
• Slide 88
• Slide 89
• Slide 90
• Οι πρωταγωνιστές
• Αρχίζει η πολιορκίαhellip
• 12 Απριλίου 1453
• 21 Μαΐου 1453
• 25 Μαΐου 1453
• Έψελναν όλες οι εκκλησιές
• 28 Μαΐου 1453 Η τελευταία λειτουργία
• Σήκω καημένε Κωσταντή
• 29 ΜΑΙΟΥ 1453
• Slide 100
• Τρία καράβια
• Slide 102
• Στους μάρτυρες της Αλώσεως
• Ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς
• laquoΟ τελευταίος Παλαιολόγοςraquo
• Slide 106