Η Βία στην Προσχολική Ηλικία

Τι είναι «βία»;

«Βία είναι κάθε πράξη η οποία κατά τη διάρκεια μιας συμπλοκής, παραβιάζει ή

κινδυνεύει να παραβιάσει την σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα ενός ατόμου»

Bouchard (1996)

Προσχολική ηλικία: ιδανική χρονική περίοδος για την πρόληψη της βίας

3 έτη

Η επιθετικότητα αγγίζει τον υψηλότερο δείκτη στην ηλικία των 3 ετών

Τα παιδιά που δεν επιλύουν τις δυσκολίες βίαιης συμπεριφοράς πριν τοΔημοτικό έχουν αυξημένες πιθανότητες να παραμείνουν βίαια κατά τησχολική, εφηβική και κατ’ επέκταση και στην ενήλικη ζωή τους.

Γιατί πρέπει να καταπολεμήσουμε τη βίαιη συμπεριφορά;

Τα παιδιά που δεν μαθαίνουν πως να επιλύουν το πρόβλημα επιθετικής συμπεριφοράς κινδυνεύουν να αναπτύξουν διάφορα προβλήματα στο μέλλον:

Υπερενεργητικότητα

Ανησυχία

Απροσεξία

Απόρριψη από τους άλλους

Χαμηλή βαθμολογία

Πρόκληση αναστάτωσης στο σχολικό περιβάλλον

Γενικές Αρχές Διαχείρισης της Τάξης

Τρεις γενικές αρχές που διέπουν την καλή διαχείριση μιας τάξης (Brophy, 1983)

Οικολογικό μοντέλο: όλα τα περιβάλλοντα σχετίζονται μεταξύ τους

Συμμαθητές

Σχολείο

ΜΜΕ

Σπίτι

Κοινωνία

Ατομικά χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην ανάπτυξη επιθετικής συμπεριφοράς

Φύλο

ΑδυναμίαΣυγκέντρωσης

Υπερκινητικότητα

Απόρριψη

Κοινωνικό-ΟικονομικόΕπίπεδο

Στρατηγικές Αντιμετώπισης Βίαιης Συμπεριφοράς

Θετική προσπάθεια να μην ενοχληθούμε από τη συμπεριφορά του παιδιού

Ενόχληση, τιμωρία, δημόσια επίπληξη = ανταμοιβή(;)

Άμεση Θετική Ενίσχυση

Συνεχής Παρατήρηση Συμπεριφοράς

Παρατήρηση του παιδιού ως πολύπλευρη προσωπικότητα

Η συμπεριφορά αποκαλύπτει πολλά: επικοινωνία, δυνατότητες, διαφώτιση ιδιαίτερων αναγκών, έκφραση συναισθημάτων, αυτοπαρατήρηση

Δημιουργούμε στρατηγικές βάσει των ικανοτήτων του παιδιού και δεν χειραγωγούμε τη συμπεριφορά

Στρατηγικές Αντιμετώπισης Βίαιης Συμπεριφοράς

Αποφεύγουμε αόριστους και υποκειμενικούς όρους όπως «είσαι κακό παιδί». Εξηγούμε γιατί μια συμπεριφορά είναι καλή (δημιουργείς φίλους, μαθαίνεις καλύτερα, εκλαμβάνεις αγάπη από τους άλλους κτλ)

Φροντίζουμε οι παρεμβάσεις να ανταποκρίνονται στο αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού. Η απόκτηση της γνώσης γίνεται με μικρά βήματα κάθε φορά και με αλληλεπίδραση με το περιβάλλον.

Αναθεωρούμε τον τρόπο οργάνωσης του χώρου του νηπιαγωγείου (πολλές και διαφορετικές «γωνιές») με έμφαση στη δημιουργία περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης, πειραματισμού, εργασία σε ομάδες.

Συζητούμε με τα παιδιά και θέτουμε κανόνες συμπεριφοράς που όλοι (και οι εκπαιδευτικοί) ακολουθούν.

Κάνουμε υπομονή. Η συμπεριφορές δεν αλλάζουν εύκολα και γρήγορα!

Μελέτη Περίπτωσης: Πέτρος (5 ετών)

Ο Πέτρος είναι μοναχοπαίδι. Είναι έξυπνο παιδί και του αρέσει να συμμετέχει σε δραστηριότητες, τις οποίες ολοκληρώνει πολύ γρήγορα. Παίζει με ένα-δύο παιδιά και διευθύνει ο ίδιος το παιχνίδι. Τσιμπάει ή χτυπάει τα άλλα παιδιά όταν δεν ακολουθούν τους κανόνες του. Το τελευταίο διάστημα τσιμπάει ή χτυπάει τα παιδιά χωρίς κάποιο λόγο.

Στρατηγικες που υιοθετήθηκαν ανεπιτυχώς

Απομάκρυνση του Πέτρου από τα άλλα παιδιά όταν είναι άτακτος. Του δίνεται ατομική εργασία (π.χ. ζωγραφιά φωτοτυπίας) και εντολή να μην φύγει από τη θέση του. Όταν τσιμπάει τα άλλα παιδιά, του απαγορεύεται να παίξει με τα άλλα παιδιά κατά τη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού.

Μελέτη Περίπτωσης: Πέτρος (5 ετών)

Προτάσεις για διαχείριση της περίπτωσης

Παρατηρούμε και σκεφτόμαστε γιατί συμπεριφέρεται έτσι

Μοναχοπαίδι δεν έχει εμπειρία να μοιράζεται τα παιχνίδια του

Ιδιαίτερα Έξυπνος βαριέται τις δραστηριότητες, δεν έχει αρκετά ερεθίσματα

Επιζητά την προσοχή;

Υιοθέτηση νέων παιδαγωγικών στόχων για τον Πέτρο

Να αναπτύξει τις ικανότητες συνεργασίας σε ομάδα

Ανάπτυξη της ικανότητας να ακολουθεί κανόνες

Να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που του αρέσουν ήδη

Μελέτη Περίπτωσης: Πέτρος (5 ετών)

Προτάσεις για διαχείριση της περίπτωσης

Ποια είναι τα θετικά σημεία και οι δυνατότητες του Πέτρου;

Έξυπνος, συγκεντρωτικός σε ικανοποιητικό επίπεδο

Ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικών

Περιορισμός ατομικών εργασιών συμμετοχή σε ομαδικό παιχνίδι

Σχεδιασμός δραστηριοτήτων στις οποίες δείχνει ενδιαφέρον κ ο Πέτρος

Σχεδιασμός προγράμματος αξιολόγησης της προσπάθειας που κάνει ο Πέτρος να αλλάξει (θετική ενίσχυση).

Ενημέρωση των γονέων για τον σχεδιασμό κ πρόταση για υιοθέτηση των εκπαιδευτικών στόχων και στο σπίτι. Επιβράβευση του Πέτρου όταν φέρνει μια βεβαίωση θετικής συμπεριφοράς από την οικογένειά του.

Βιβλιογραφία

Όλη η παρουσίαση είναι βασισμένη στο ακόλουθο άρθρο:

Διαχείριση προβλημάτων επιθετικής συμπεριφοράς. στο νηπιαγωγείο. Ευθυμία Γουργιώτου. Λέκτορας, Π.Τ.Π.Ε. Πανεπιστήμιο Κρήτης (http://bit.ly/nipiagogeio)