AΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΑΘΗΝΑ : ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Δημιουργός : Κέλλη Ειρήνη - kelliteacher.weebly.com

Σόλων : Αθηναίος ποιητής και φιλόσοφος,

ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας

Ελλάδας.

Το 594 π.Χ. οι Αθηναίοι του ανέθεσαν να

φτιάξει νόμους ώστε να λύσει τα μεγάλα

κοινωνικά προβλήματα που αντιμετώπιζε

η πόλη.

Α) Τα μέτρα του Σόλωνα (594 π.Χ.)

σεισάχθεια < σείω = ταρακουνώ, αφαιρώ + ἂχθος = βάρος

1. Σεισάχθεια :

Κατάργησε τα χρέη,

απελευθέρωσε όσους είχαν γίνει

δούλοι λόγω χρεών και

απαγόρευσε να δανείζεται κάποιος με

εγγύηση την προσωπική του ελευθερία.

Τα μέτρα του Σόλωνα:

2. Διαίρεση των πολιτών σε τέσσερις νέες τάξεις με βάση το εισόδημα.

Ανάλογη κατανομή των αξιωμάτων.

Ο μέδιμνος ήταν το κυριότερο μέτρο χωρητικότητας καρπών στην Αθήνα, που το θέσπισε ο

Σόλων για στερεά σε κόκκους, ξηρούς καρπούς, κριθάρι και κυρίως για το σιτάρι. Ως μέτρο

κυμαινόταν ανά εποχές και περιοχές από περίπου 52 έως σχεδόν 59 λίτρα

Οι τέσσερις τάξεις :

- Πεντακοσιομέδιμνοι

- Τριακοσιομέδιμνοι ή ιππείς

- Διακοσιομέδιμνοι ή ζευγίτες

- Θήτες

3. Αλλαγές στο πολίτευμα :

Διεύρυνε τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας του δήμου. Σε αυτή τη λαϊκή

συνέλευση συμμετέχουν ΟΛΟΙ οι άντρες πολίτες άνω των 20 ετών.

Ενίσχυσε τις αρμοδιότητές της.

Δημιούργησε τη Βουλή των τετρακοσίων που προετοίμαζε τα θέματα

που συζητούσε η Εκκλησία του Δήμου.

Δημιουργήθηκε η Ηλιαία, ένα λαϊκό δικαστήριο με κληρωτά μέλη –

πολίτες από όλες τις τάξεις.

Στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών που δεν

δραστηριοποιούνταν πολιτικά και κοινωνικά.

Με τα μέτρα αυτά

ανακουφίστηκε η λαϊκή αγροτική τάξη και

εξισώθηκαν οι πλούσιοι με τους ευγενείς.

Ολιγαρχικό πολίτευμα

Β. Η τυραννίδα του Πεισίστρατου

Η νομοθεσία του Σόλωνα δεν έλυσε ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα :

η γη είχε συγκεντρωθεί στα χέρια λίγων (ευγενών και πλουσίων)

Ο λαός εκφράζει το αίτημα να ξαναμοιραστεί η γη

Ο Πεισίστρατος (που ανήκε στην ταἀξη των ευγενών) εκμεταλλεύεται τη

δυσαρέσκεια και, με λαϊκή υποστήριξη, καταλαμβάνει την εξουσία και

γίνεται τύραννος

Ο Πεισίστρατος

στέρησε από τους Αθηναίους πολιτικές ελευθερίες

αλλά

συνέδεσε το όνομά του με σημαντικά δημόσια έργα

Υδραγωγείο, εννεάκρουνος πηγή, νέα Αγορά,

τελεστήριο της Ελευσίνας, Πεισιστράτειο τείχος

Στην εποχή του ξεκίνησαν επίσης ο Εκατόμπεδος ναός στην Ακρόπολη προς

τιμήν της Αθηνάς και ο ναός του Ολυμπίου Διός

Οραματίστηκε τη δημιουργία βιβλιοθήκης

Τμήμα του Πεισιστράτειου υδραγωγείου, στη περιοχή του Συντάγματος

Έργα του Πεισίστρατου

Αναπαράσταση ΝΑ κρήνης στην Αγορά που πιθανόν ταυτίζεται με την Εννεάκρουνο του Πεισίστρατου

Ο ναός του Ολύμπιου Δία στην Αθήνα. Άρχισε να κατασκευάζεται στα χρόνια του Πεισίστρατου.

Κάτοψη της αρχαϊκής Αθήνας. Περιβάλλεται από το Πεισιστράτειο τείχος.

527 π.Χ. : Ο Πεισίστρατος πεθαίνει και

τον διαδέχονται οι γιοι του Ιππίας και

Ίππαρχος

510 π.Χ. Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας

δολοφονούν τον Ίππαρχο κατά τη

διάρκεια της γιορτής των Παναθηναίων

Οι Αθηναίοι ανατρέπουν την τυραννίδα.

Οι ‘τυραννοκτόνοι’ Αρμόδιος και Αριστογείτονας

Γ) Οι καινοτομίες του Κλεισθένη (508 π.Χ)

Μετά την πτώση της τυραννίδας,

στην Αθήνα επικρατούν οι

δημοκρατικοί (πολίτες που ήθελαν

τη δημοκρατία).

Ο αρχηγός τους, ο Κλεισθένης,

προχωρά σε μια σειρά από

πολιτικές και κοινωνικές

μεταρρυθμίσεις, που θεμελιώνουν

το δημοκρατικό πολίτευμα

Δημιουργία των δέκα φυλών με μέλη από διαφορετικές περιοχές της

Αττικής.

Κάθε φυλή αποτελείται από τρείς τριττύες, μια από το άστυ, μία από τα

μεσόγεια και μία από τα παράλια, ώστε να συνυπάρχουν σε κάθε μια

πολίτες διαφορετικής καταγωγής, συγγένειας, τόπου διαμονής κι έτσι να

πάψουν οι διακρίσεις υπέρ των ισχυρότερων τάξεων ή οικογενειών.

Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη :

Αυτά τα αγάλµατα που βρίσκονταν στην Αγορά παρίσταναν

τους δέκα µυθικούς ήρωες, από τους οποίους πήρε το

όνοµά της καθεµιά από τις δέκα φυλές των Αθηναίων.

Η διαμόρφωση του δημοκρατικού πολιτεύματος από τον Κλεισθένη :

Τα μέλη της Βουλής αυξάνονται σε πεντακόσια, πενήντα από κάθε φυλή

(Βουλή των Πεντακοσίων).

Δέκα στρατηγοί αντί για έναν πολέμαρχο (ένας από κάθε φυλή)

Η Εκκλησία του Δήμου γίνεται το κυρίαρχο σώμα, ψηφίζει τους νόμους και

παίρνει όλες τις σημαντικές αποφάσεις. Τα θέματα που συζητιούνται

προετοιμάζονται από τη Βουλή των Πεντακοσίων.

Δημοκρατικό πολίτευμα

Τα όργανα της Αθηναϊκής δημοκρατίας μετά τις μεταρρυθμίσεις του

Κλεισθένη και η σχέση τους με τις δέκα φυλές

Η νοτιοδυτική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Στα αριστερά, το κυκλικό οικοδόμημα είναι η Θόλος, το εντευκτήριο των βουλευτών. Δίπλα της, βρίσκονται τα δύο βουλευτήρια.

Για την προστασία της δημοκρατίας από επίδοξους τυράννους θεσπίζεται οοστρακισμός

Ο οστρακισμός ήταν η δεκάχρονη

απομάκρυνση από την Αθήνα των πολιτών που

θεωρούνταν επικίνδυνοι για την ανατροπή του

δημοκρατικού πολιτεύματος. Αρκετές φορές

εξορίστηκαν πολίτες που είχαν αποκτήσει

μεγάλη δημοτικότητα και πολιτική δύναμη.

Η Εκκλησία του δήμου συζητούσε, εάν έπρεπε

το χρόνο εκείνο, να εφαρμοσθεί ή όχι

οστρακισμός. Στην περίπτωση που ψήφιζε

υπέρ, τότε κάθε πολίτης έγραφε σε ένα

όστρακο, δηλαδή σε ένα θραύσμα αγγείου, το

όνομα του Αθηναίου που ήθελε να εξοριστεί.

Από τους γνωστότερους Αθηναίους που

εξορίστηκαν με τον τρόπο αυτό ήταν ο

Αριστείδης (482 π.Χ.), ο Θεμιστοκλής (472/1

π.Χ.), ο Κίμων (462/1 π.Χ.) και ο Θουκυδίδης

(443/2 π.Χ.).

Ὀστρακα από την αρχαία αγορά των Αθηνών, όπου αναγράφονται τα ονόματα των

σημαντικότερων πολιτικών του 5ου αιώνα : Του Θεμιστοκλή, του Κίμωνα, του Αριστείδη

και του Περικλή