Η Ελλάδα στον Α’ Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο Παγκόσμιο Πόλεμο Ο Εθνικός ΔιχασμόςΟ Εθνικός Διχασμός

Εργασία στο μάθημα της Εργασία στο μάθημα της ΙΣΤΟΡΙΑΣΙΣΤΟΡΙΑΣ

της Μιράντας Φαλιδέατης Μιράντας Φαλιδέα

Ράλλειο ΓυμνάσιοΡάλλειο ΓυμνάσιοΤμήμα Γ’3Τμήμα Γ’3

Σχολικό έτος: 2012-2013Σχολικό έτος: 2012-2013

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε την ελληνική ηγεσία και κοινωνία: την ελληνική ηγεσία και κοινωνία:

► ανάμεσα στην πρόταση ανάμεσα στην πρόταση του πρωθυπουργού του πρωθυπουργού Βενιζέλου και την θέση του Βενιζέλου και την θέση του βασιλιά Κωνσταντίνου ΙΒ΄ βασιλιά Κωνσταντίνου ΙΒ΄ σχετικά με τη συμμετοχή σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πόλεμο της Ελλάδας στο πόλεμο και στο πλευρό ποιας και στο πλευρό ποιας συμμαχίας συμμαχίας

► Κεντρικές Δυνάμεις ή Κεντρικές Δυνάμεις ή ΑντάντΑντάντ;;

► Γερμανία ή ΒρετανίαΓερμανία ή Βρετανία;;

Η θέση του ΒενιζέλουΗ θέση του Βενιζέλου: : ► Θεωρούσε ότι οι Αγγλογάλλοι Θεωρούσε ότι οι Αγγλογάλλοι

θα επικρατήσουν θα επικρατήσουν ► Έκρινε ότι η Ελλάδα έπρεπε να Έκρινε ότι η Ελλάδα έπρεπε να

συμμαχήσει με την Αντάντ, ώστε συμμαχήσει με την Αντάντ, ώστε να διαφυλάξει τα κέρδη της από να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους Βαλκανικούς πολέμους τους Βαλκανικούς πολέμους και και να διευρύνει τα σύνορά τηςνα διευρύνει τα σύνορά της (Μεγάλη Ιδέα!)(Μεγάλη Ιδέα!)

► Υποστηρίζεται από:Υποστηρίζεται από:Την πλειονότητα των λαϊκών Την πλειονότητα των λαϊκών τάξεων τάξεων Την μεγαλοαστική τάξη (κυρίως Την μεγαλοαστική τάξη (κυρίως της Διασποράς), που της Διασποράς), που προσδοκούσε να ενταχθεί σε προσδοκούσε να ενταχθεί σε μια μεγάλη και ισχυρή Ελλάδα μια μεγάλη και ισχυρή Ελλάδα

Η θέση του Βενιζέλου

Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Βενιζέλος για να πείσει τον βασιλιά για την ανάγκη συμμαχίας με την

Αντάντ; Μέχρι σήμερον η πολιτική ημών συνίστατο εις διατήρησιν

της ουδετερότητος [...]. Αλλ’ ήδη καλούμεθα να μετάσχωμεν του πολέμου [...] επ' ανταλλάγμασι, τα οποία πραγματοποιούμενα θα δημιουργήσωσι μιαν Ελλάδα μεγάλην και ισχυράν, τοιαύτην οποίαν ουδ’ οι μάλλον αισιόδοξοι ηδύναντο να φαντασθώσι καν προ ολίγων ακόμη ετών. [...].

Ε. Βενιζέλος Υπόμνημα προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, 11 Ιανουαρίου 1915.

Πηγή: Βίβλος Ελευθερίου Βενιζέλου, Αθήνα 1964.

Η θέση του ΚωνσταντίνουΗ θέση του Κωνσταντίνου ► Ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των

Κεντρικών Δυνάμεων Κεντρικών Δυνάμεων ► Ήταν πρόβλημα η προσχώρηση Ήταν πρόβλημα η προσχώρηση

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Βουλγαρίας στην ίδια και της Βουλγαρίας στην ίδια συμμαχία συμμαχία

► Σε συνεννόηση με το Γερμανό Σε συνεννόηση με το Γερμανό αυτοκράτορα υποστήριζε τη αυτοκράτορα υποστήριζε τη διαρκή ουδετερότηταδιαρκή ουδετερότητα, με το , με το επιχείρημα ότι έτσι η Ελλάδα θα επιχείρημα ότι έτσι η Ελλάδα θα προστατευθεί από τον πόλεμο προστατευθεί από τον πόλεμο (η πιο (η πιο φιλογερμανική στάσηφιλογερμανική στάση για την Ελλάδα) για την Ελλάδα)

► Υποστηριζόταν από:Υποστηριζόταν από:Τα μικροαστικά στρώματα Τα μικροαστικά στρώματα (ανησυχούσαν για ενδεχόμενη (ανησυχούσαν για ενδεχόμενη ένταξη στην ελληνική οικονομία ένταξη στην ελληνική οικονομία του ξένου ελληνικού κεφαλαίου) του ξένου ελληνικού κεφαλαίου) Τις λαϊκές τάξεις, που δεν Τις λαϊκές τάξεις, που δεν επιθυμούσαν άλλο πόλεμο επιθυμούσαν άλλο πόλεμο

Η θέση του Κωνσταντίνου

Η κωνσταντινική «ουδετερότητα»

Η [...] πολιτική της ουδετερότητας την οποία σταθερά πρόβαλλε [ενν. ο Κωνσταντίνος] μέχρι την αποπομπή του από τις δυνάμεις της Entente το καλοκαίρι του 1917, δεν αντιστοιχούσε, βεβαίως, σε κάποια διάθεση τηρήσεως ίσων αποστάσεων από τους δύο εμπολέμους συνασπισμούς. Ήταν απλώς η φιλογερμανικότερη δυνατή πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει μία χώρα της οποίας η γεωγραφική θέση την καθιστούσε όμηρο των διαθέσεων του πανίσχυρου βρετανικού στόλου που κυριαρχούσε τότε στην ανατολική Μεσόγειο. Σε συνεχή τηλεγραφική επικοινωνία με τον γυναικαδελφό του γερμανού αυτοκράτορα – ερήμην ακόμη και των αντιβενιζελικών κυβερνήσεών του – είχε εξασφαλίσει την πλήρη έγκριση του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό [...].

  Γ. Γιανουλόπουλος «Η ευγενής μας τύφλωσις..», εξωτερική πολιτική και

«εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, δ΄ έκδοση, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σ. 227.

Η σύγκρουση Η σύγκρουση ► 1915: Η Αντάντ επιχειρεί να καταλάβει τα Δαρδανέλια 1915: Η Αντάντ επιχειρεί να καταλάβει τα Δαρδανέλια ► Ο Βενιζέλος θεωρεί ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμαχήσει Ο Βενιζέλος θεωρεί ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμαχήσει

μαζί της μαζί της ► Ο Κωνσταντίνος αρνείται και ο Βενιζέλος παραιτείται Ο Κωνσταντίνος αρνείται και ο Βενιζέλος παραιτείται ► Εκλογές (Μάιος 1915): νίκη του Βενιζέλου Εκλογές (Μάιος 1915): νίκη του Βενιζέλου ► Κηρύσσει την Ελλάδα σε επιστράτευση Κηρύσσει την Ελλάδα σε επιστράτευση ► Ο Κωνσταντίνος διαφωνείΟ Κωνσταντίνος διαφωνεί► Ο Βενιζέλος παραιτείται και πάλι! Ο Βενιζέλος παραιτείται και πάλι! ► Νέες εκλογές (Δεκ. 1915): αποχή του κόμματος του Νέες εκλογές (Δεκ. 1915): αποχή του κόμματος του

Βενιζέλου Βενιζέλου ► Νέα κυβέρνηση φιλοβασιλική Νέα κυβέρνηση φιλοβασιλική

Εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο Εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο (1915) (1915)

Στο μεταξύ η Αντάντ Στο μεταξύ η Αντάντ αποβιβάζει αποβιβάζει στρατεύματα στη στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη (Οκτ. Θεσσαλονίκη (Οκτ. 1915) 1915)

► Η Σερβία δέχθηκε επίθεση από τον βουλγαρικό Η Σερβία δέχθηκε επίθεση από τον βουλγαρικό στρατό, κατέρρευσε και τα σερβικά στρατεύματα στρατό, κατέρρευσε και τα σερβικά στρατεύματα μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία

► Γερμανικά και Βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν Γερμανικά και Βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία (Μάιος 1916) στην Ανατολική Μακεδονία (Μάιος 1916)

► Οι ελληνικές δυνάμεις τηρούν την «ουδετερότητα» Οι ελληνικές δυνάμεις τηρούν την «ουδετερότητα» και δεν αντιδρούν και δεν αντιδρούν

► Το Δ΄ Σώμα Στρατού παραδόθηκε και μεταφέρθηκε Το Δ΄ Σώμα Στρατού παραδόθηκε και μεταφέρθηκε αιχμάλωτο στη Γερμανία αιχμάλωτο στη Γερμανία

Έλληνες στρατιώτες στο Γκέρλιγκ με την παγκοσμίως Έλληνες στρατιώτες στο Γκέρλιγκ με την παγκοσμίως πρωτότυπη ιδιότητα των αιχμαλώτων - πρωτότυπη ιδιότητα των αιχμαλώτων -

φιλοξενούμενων;φιλοξενούμενων;

Οι Επίστρατοι και το κίνημα της Οι Επίστρατοι και το κίνημα της Εθνικής Άμυνας Εθνικής Άμυνας

► Ιούνιος 1916: μετά από αυτά τα γεγονότα η Αντάντ Ιούνιος 1916: μετά από αυτά τα γεγονότα η Αντάντ απαιτεί από τον Βασιλιά τον αφοπλισμό των απαιτεί από τον Βασιλιά τον αφοπλισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, τις οποίες ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, τις οποίες διοικούσε. διοικούσε.

► Ο βασιλιάς αποδέχτηκε το αίτημα, αλλά έδωσε Ο βασιλιάς αποδέχτηκε το αίτημα, αλλά έδωσε εντολή οι έφεδροι που απολύονταν να εντολή οι έφεδροι που απολύονταν να οργανώνονται σε συνδέσμους οργανώνονται σε συνδέσμους

► Έτσι δημιουργήθηκαν οι Επίστρατοι, μια Έτσι δημιουργήθηκαν οι Επίστρατοι, μια φιλοβασιλική οργάνωση με περίπου 200.000 μέλη φιλοβασιλική οργάνωση με περίπου 200.000 μέλη

ΕπίστρατοιΕπίστρατοι

Εθνική Άμυνα και Προσωρινή Εθνική Άμυνα και Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης

► Παράλληλα βενιζελικοί δημιούργησαν στη Παράλληλα βενιζελικοί δημιούργησαν στη Μακεδονία μια οργάνωση, την Εθνική Άμυνα Μακεδονία μια οργάνωση, την Εθνική Άμυνα

► 17 Αυγ. 1916: Πραγματοποίησαν κίνημα στη 17 Αυγ. 1916: Πραγματοποίησαν κίνημα στη Θεσσαλονίκη ζητώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας Θεσσαλονίκη ζητώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ

► Ο Βενιζέλος εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση Ο Βενιζέλος εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη με το στρατηγό Δαγκλή και το στη Θεσσαλονίκη με το στρατηγό Δαγκλή και το ναύαρχο Κουντουριώτη και διέταξε επιστράτευση, ναύαρχο Κουντουριώτη και διέταξε επιστράτευση, ώστε ελληνικά στρατεύματα να πολεμήσουν στο ώστε ελληνικά στρατεύματα να πολεμήσουν στο πλευρό της Αντάντ. πλευρό της Αντάντ.

Επαναστατική ΤριανδρίαΕπαναστατική ΤριανδρίαΒενιζέλος Κουντουριώτης Δαγκλής Βενιζέλος Κουντουριώτης Δαγκλής

Η πρώτη προκήρυξη της Η πρώτη προκήρυξη της επαναστατικής κυβέρνησηςεπαναστατικής κυβέρνησης

Ο Εθνικός Διχασμός Ο Εθνικός Διχασμός ► Με αυτές τις κινήσεις η πολιτική κρίση που Με αυτές τις κινήσεις η πολιτική κρίση που

εκδηλώθηκε τον Φεβρουάριο του 1915 για πρώτη εκδηλώθηκε τον Φεβρουάριο του 1915 για πρώτη φορά, ως διαφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού φορά, ως διαφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου κλιμακωνόταν διαρκώς με αποτέλεσμα… κλιμακωνόταν διαρκώς με αποτέλεσμα…

► καλοκαίρι 1916: δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας καλοκαίρι 1916: δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας στην Ελλάδα (στην Ελλάδα (φιλοβασιλική κυβέρνηση φιλοβασιλική κυβέρνηση ΑθηνώνΑθηνών ή «κράτος των Αθηνών» - ή «κράτος των Αθηνών» - βενιζελική βενιζελική κυβέρνηση Θεσσαλονίκηςκυβέρνηση Θεσσαλονίκης ή «κράτος της ή «κράτος της Θεσσαλονίκης»)Θεσσαλονίκης»)

► Τελικά είχαμε την πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Τελικά είχαμε την πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα του 20ου αιώνα Ελλάδα του 20ου αιώνα

Ο ρόλος της εκκλησίας Ο ρόλος της εκκλησίας Το κατά Βενιζέλου «Ανάθεμα»Το κατά Βενιζέλου «Ανάθεμα»

► Οι μητροπολίτες της λεγόμενης Οι μητροπολίτες της λεγόμενης Παλαιάς Ελλάδας υπό τον Παλαιάς Ελλάδας υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο συντάσσονται με τον Κωνσταντίνο, συντάσσονται με τον Κωνσταντίνο, ενώ οι μητροπολίτες των «Νέων ενώ οι μητροπολίτες των «Νέων Χωρών» με τον Βενιζέλο.Χωρών» με τον Βενιζέλο.

► Στις 12 Δεκεμβρίου 1916 Στις 12 Δεκεμβρίου 1916 διοργανώνεται ογκώδης διοργανώνεται ογκώδης αντιβενιζελική πορεία. Με αντιβενιζελική πορεία. Με επικεφαλής την Ιερά Σύνοδο, οι επικεφαλής την Ιερά Σύνοδο, οι διαδηλωτές κατευθύνονται στο διαδηλωτές κατευθύνονται στο Πεδίο του Άρεως για να Πεδίο του Άρεως για να αναθεματίσουν τον «σατανά» της αναθεματίσουν τον «σατανά» της πολιτικής ζωής του τόπου πολιτικής ζωής του τόπου Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι πέτρες του Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι πέτρες του Αναθέματος ρίχτηκαν στο Πεδίον Αναθέματος ρίχτηκαν στο Πεδίον του Άρεως.του Άρεως.

Αντίκτυπος πολιτικού διχασμού στην Αντίκτυπος πολιτικού διχασμού στην κοινωνία κοινωνία

Δυναμική επέμβαση της Αντάντ και Δυναμική επέμβαση της Αντάντ και έξωση του βασιλιά έξωση του βασιλιά

► Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντάντ προσπάθησε να καταλάβει Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντάντ προσπάθησε να καταλάβει την Αθήνα, αλλά δυνάμεις του βασιλιά απώθησαν τα την Αθήνα, αλλά δυνάμεις του βασιλιά απώθησαν τα συμμαχικά στρατεύματα στον Πειραιά συμμαχικά στρατεύματα στον Πειραιά

► Νοέμβριος 1916: Το «κράτος Αθηνών» εξαπέλυσε διώξεις Νοέμβριος 1916: Το «κράτος Αθηνών» εξαπέλυσε διώξεις εναντίον των βενιζελικών (35 νεκροί) εναντίον των βενιζελικών (35 νεκροί)

► Η Αντάντ κατέλαβε τον Πειραιά και επέβαλε αυστηρό Η Αντάντ κατέλαβε τον Πειραιά και επέβαλε αυστηρό αποκλεισμό στη «βασιλική» Ελλάδα αποκλεισμό στη «βασιλική» Ελλάδα

► Απαίτησε την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου Απαίτησε την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου ► Ιούνιος 1917: Ο Κωνσταντίνος εγκαταλείπει τη χώρα, Ιούνιος 1917: Ο Κωνσταντίνος εγκαταλείπει τη χώρα,

αφήνοντας το θρόνο στο γιο του Αλέξανδρο (δεν αφήνοντας το θρόνο στο γιο του Αλέξανδρο (δεν παραιτήθηκε!) παραιτήθηκε!)

Η εικόνα του Κωνσταντίνου στις Η εικόνα του Κωνσταντίνου στις χώρες της Αντάντχώρες της Αντάντ

Νέα διακυβέρνηση Βενιζέλου (1917) Νέα διακυβέρνηση Βενιζέλου (1917)

► Ο Βενιζέλος φθάνει στην Αθήνα και σχηματίζει Ο Βενιζέλος φθάνει στην Αθήνα και σχηματίζει κυβέρνηση κυβέρνηση

► Επαναφέρει τη βουλή που είχε εκλεγεί το 1915 Επαναφέρει τη βουλή που είχε εκλεγεί το 1915 (Βουλή των Λαζάρων) (Βουλή των Λαζάρων)

► Απολύει χιλιάδες «φιλοβασιλικούς» δημοσίους Απολύει χιλιάδες «φιλοβασιλικούς» δημοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Κάποιοι υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Κάποιοι εξορίστηκαν στην Κορσική. εξορίστηκαν στην Κορσική.

► Κηρύσσει πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις Κηρύσσει πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις ► Ελληνικά στρατεύματα πολεμούν με Αντάντ στις Ελληνικά στρατεύματα πολεμούν με Αντάντ στις

τελευταίες μάχες στη Μακεδονία (1918) τελευταίες μάχες στη Μακεδονία (1918)

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Π. Δαγκλή και τον Π. Κουντουριώτη σε λαϊκή λιθογραφία

της εποχήςΦωτογραφία

1916-1917