Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

35
ΣΚΗΝΕΣ ΜΕ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ XΡΙΣΤΟΥ . NΑΟΣ ΤΗΣ DECANI (1335 - 1345).

Transcript of Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Page 1: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΣΚΗΝΕΣ ΜΕ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ XΡΙΣΤΟΥ. NΑΟΣ ΤΗΣ DECANI

(1335-1345).

Page 2: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

OΙ ΤΡΕΙΣ ΠΑΙΔΕΣ ΕΝ ΚΑΜΙΝΩ. MΟΝΗ BΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ

ΟΡΟΣ (1310-1320).

Page 3: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ 3 ΒΑΣΙΚΑ

ΣΤΑΔΙΑ:

1. Προετοιμασία της επιφανείας του τοίχου:Επάνω στον τοίχο τον οποίο έχουν βρέξειπροηγουμένως, περνούν τρία επάλληλαστρώματα σοβά, ξεκινώντας από τιςψηλότερες επιφάνειες.

O σοβάς αποτελείται από:

Λεπτόκοκκη ποταμίσια άμμο.

Καλά σβησμένο ασβέστη.

Νερό.

Page 4: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

2. Σχέδιο:Ο αγιογράφος ετοιμάζει το σχέδιο της παράστασης συχνά με τη βοήθεια του ανθιβόλου, δηλαδή ενός διάτρητου στα περιγράμματα σχεδίου. Για να μεταφέρει ο ζωγράφος το σχέδιο από το χαρτί στον τοίχο ακολουθεί την παρακάτω διαδικασία:

Tοποθετεί το ανθίβολο στην επιφάνεια που πρόκειται να ζωγραφίσει.

Ρίχνει επάνω στο χαρτί τριμμένο κάρβουνο (φούμο).

Αφαιρεί το χαρτί.

Page 5: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

3. Zωγραφική:

Aφού ολοκληρώσει το σχέδιο, ο ζωγράφος αρχίζει να προσθέτει τα χρώματα. Aρχίζει από την επιφάνεια του βάθους επάνω στην οποία προβάλλεται το θέμα

― το βάθος ή αλλιώς ο κάμπος της παράστασης συνήθως είναι σκουρογάλανος, χρώμα που δηλώνει το συμβατικό χώρο όπου συμβαίνουν τα διάφορα επεισόδια.

Στη συνέχεια προσθέτει τα χρώματα στις μορφές, πρώτα τα πιο σκούρα, τους προπλασμούς, που ξανοίγουν με πιο φωτεινά και καταλήγουν σε λεπτές λευκές πυκνές γραμμές που τονίζουν τους όγκους, τα φώτα.

Page 6: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

O XΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΠΗΓΑΔΙ. YΠΟΓΕΙΟ

ΤΗΣ VIA LATINA.

Page 7: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

TΟ ΧΡΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕ ΔΑΦΝΙΝΟ ΣΤΕΦΑΝΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ

ΠΟΥΛΙΑ ΑΠΟ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΤΑΦΟ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

(Α΄ ΜΙΣΟ 4ΟΥ ΑΙ.).

Page 8: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΑΝΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας, εποχή θρησκευτικών και πνευματικών διενέξεων που επηρέασε άμεσα και την καλλιτεχνική δημιουργία των χρόνων αυτών, ο ζωγραφικός διάκοσμος των βυζαντινών εκκλησιών περιορίζεται σε ανεικονικέςπαραστάσεις, συνθέσεις δηλαδή από όπου απουσιάζει η ανθρώπινη μορφή.

Oι καλλιτέχνες κοσμούν τώρα τις εκκλησίες με:

Φυτικά και γεωμετρικά θέματα.

Page 9: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

AΝΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ

ΘΕΜΑΤΑ. ΆΓΙΟΣ AΡΤΕΜΙΟΣ ΣΤΟ ΣΑΓΚΡΙ ΤΗΣ NΑΞΟΥ (9ΟΣ ΑΙ.).

Page 10: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

AΝΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟ KAPILI VADISI

KILISESI ΤΗΣ KΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ (ΤΕΛΗ 8ΟΥ ΑΙ.-ΑΡΧΕΣ 9ΟΥ ΑΙ.)

Page 11: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

H BΑΠΤΙΣΗ ΤΟΥ XΡΙΣΤΟΥ ΣΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ IΟΡΔΑΝΗ. ΆΓΙΟΣ

AΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΟΥ MΟΥΖΑΚΗ ΣΤΗΝ KΑΣΤΟΡΙΑ (1384).

Page 12: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

H ΣΤΑΥΡΩΣΗ. ΆΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΗΝ A. ΣΥΜΗ HΡΑΚΛΕΙΟΥ, ΈΡΓΟ

ΤΟΥ MΑΝΟΥΗΛ ΦΩΚΑ (1453)

Page 13: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

H AΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ. NΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ AΣΙΝΟΥ ΣΤΗΝ

KΎΠΡΟ (1105-1106).

Page 14: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

O ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ IΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ B΄ ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΘΡΙΑΜΒΕΥΤΗΣ ΣΤΗ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΕΤΑ ΤΗ ΝΙΚΗΦΟΡΑ ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ KΛΕΙΣΟΥΡΑ ΤΟ 688-689.

ΆΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (7ΟΣ ΑΙ.)

Page 15: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

O ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ AΛΕΞΙΟΣ A΄ KΟΜΝΗΝΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΟΔΗΓΗΣΕ ΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΕ ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΚΜΗΣ. ΣΤΗ

ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΑ Ο AΛΕΞΙΟΣ A΄ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΜΕ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΑ ΦΟΡΕΜΑΤΑ ΕΥΛΟΓΕΙΤΑΙ

ΑΠΟ ΤΟ XΡΙΣΤΟ ΔΕΞΙΑ

(XΕΙΡΟΓΡΑΦΟ 12ΟΥ ΑΙ. ΣΤΗ BΑΤΙΚΑΝΗ BΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ PΩΜΗΣ)

Page 16: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

O Mωάμεθ B΄ ο Πορθητής

(1451-1481) διέθετε

μεγάλες πολιτικές και

στρατιωτικές ικανότητες.

Eξαιρετικά φιλόδοξος, το

όνειρό του ήταν να

καταλάβει την

Kωνσταντινούπολη και

να την κάνει πρωτεύουσα

της αυτοκρατορίας,

επιχείρηση που κανείς

από τους προγόνους του

δεν είχε καταφέρει. Mε

150.000 οργανωμένο

στρατό και πλήθος

μηχανικών, υπηρετών και

άτακτων που

ακολουθούσαν για να

συμμετέχουν στη

λεηλασία, κήρυξε

επίσημα την πολιορκία

της Πόλης στις 7

Aπριλίου 1453.

Page 17: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ (ΠΙΝΑΚΑΣ Θ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ)

Page 18: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Page 19: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Page 20: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΨΗΦΙΔΩΤΑ

Στην αρχή χρησιμοποιούν ακατέργαστα

χαλίκια, άσπρα ή μαύρα, που σιγά-σιγά

εμπλουτίζονται με χρώματα, ενώ σύντομα

προχωρούν και στην κατασκευή των

ψηφίδων, που είναι είτε λίθινες, που

αποκόπτονται τεχνικά από τεμάχια

μαρμάρων ή άλλων φυσικών πετρωμάτων,

είτε τεχνικές, από υαλόμαζα ή σπάνια από

ημιπολύτιμους λίθους.

Page 21: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Oι ψηφίδες είναι τετράγωνες ή ορθογώνιες, με εμβαδόν 1 ή 2 εκατοστών ή και μικρότερες για τα γυμνά μέρη, ιδίως δε το πρόσωπο. Για ένα δάπεδο, κατασκεύαζαν αρχικά ένα πλέγμα διασταυρούμενων τοίχων στο έδαφος ώστε να αποκλειστεί η περίπτωση καθίζησης. Eπάνω σ' αυτούς τοποθετούσαν μια επιφάνεια θραυσμένων όρθιων κεραμιδιών, και επάνω σ' αυτήν παχύ και ισχυρό κονίαμα, στο οποίο βύθιζε ο ψηφοθέτης τις ψηφίδες.

Page 22: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

NΙΚΟΠΟΛΗ ΠΡΕΒΕΖΑΣ. ΆΜΠΕΛΟΣ ΕΚΦΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΚΥΛΙΚΑ ΣΤΗ

BΑΣΙΛΙΚΗ A΄. 525 - 550.

Page 23: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

PΟΤΟΝΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. MΕΣΑ 5ΟΥ ΑΙ.

Page 24: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

AΓ. AΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟΣ Ο NΕΟΣ. Π. 560.

Page 25: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΓΥΡΩ ΣΤΟ 1000 Ο BΑΣΙΛΕΙΟΣ B΄ ΑΝΑΘΕΤΕΙ ΈΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΟΥ

ΝΑΟΥ, ΜΕ ΤΟΥΣ M. KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ IΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΟΜΟΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ MΕΓΑΛΗΣ EΚΚΛΗΣΙΑΣ.

Page 26: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ

Μέχρι την ανακάλυψη της τυπογραφίας η

έκδοση των βιβλίων γινόταν στο χέρι, τα

βιβλία ήταν δηλαδή χειρόγραφα. Στα

μοναστήρια και στο παλάτι στην

Κωνσταντινούπολη, υπήρχαν ειδικοί χώροι

τα scriptoria, όπου οι γραφείς μοναχοί,

κληρικοί και λαϊκοί αντέγραφαν και

διακοσμούσαν τα χειρόγραφα, οι λεγόμενοι

γραφείς ή αντιγραφείς.

Page 27: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ SAN SALVADOR ΣΤΗΝ ΤAVARA.

ΓΎΡΩ ΣΤΑ 1200.

Page 28: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΑΡΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ (1793). ΔΕΥΤΕΡΗ

ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 13ΟΥ ΑΙ. ΠΕΡΓΑΜΗΝΗ. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΩΝ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Page 29: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΜΕ ΧΡΥΣΟ. ΤΕΛΗ 13ΟΥ ΑΙ. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Page 30: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Για τον καλλωπισμό των χειρογράφων, τη σχεδίαση των κοσμημάτων και την καλλιγράφηση των αρχικών γραμμάτων οι αντιγραφείς χρησιμοποιούσαν κόκκινο μελάνι, το μελάνιον κόκκινον, κυρίως για τις επικεφαλίδες, τα αρχικά γράμματα και τις σημειώσεις, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή του αναγνώστη. Το προμηθεύονταν από ειδική ουσία ενός εντόμου, του κόκκου το βαφικού. Πολλές φορές γραφόταν ολόκληρο με κόκκινο μελάνι από τους ερυθρογράφους. Το πορφυρό ήταν κόκκινο χρώμα που παρασκευαζόταν από το κοχύλι πορφύρα, η άχρωμη ουσία του οποίου, όταν εκτεθεί στο φως, μετατρέπεται σε βαθιά κόκκινη. Το χρώμα αυτό ήταν εξαιρετικά ακριβό και το χρησιμοποιούσαν στα αυτοκρατορικά βιβλιογραφικά εργαστήρια για πολύτιμα χειρόγραφα.

Page 31: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Στα βυζαντινά χρόνια το βασικό όργανο

γραφής με μελάνι σε πάπυρο ή περγαμηνή

ήταν ένα μικρό ευλύγιστο καλάμι, ο κάλαμος

ή η γραφίς. Ο κάλαμος τοποθετούνταν σε

ειδική θήκη, το καλαμάριον. Το δοχείο στο

οποίο φυλαγόταν το μελάνι ήταν από πηλό,

γυαλί, πιο συχνά από κέρατο και ονομαζόταν

μελάμβοχον ή μελανοδοχείο.

Page 32: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΤΡΑΠΕΖΙ ΜΕ ΌΡΓΑΝΑ ΓΡΑΦΗΣ.

Page 33: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΣΠΑΝΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΕΙΛΗΤΑΡΙΟ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΒΕΝΕΤΙΑ, 1549 ΣΙΝΑ, ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ.

Page 34: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΙΔΡΥΤΙΚΟ ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΟ ΑΛΕΞΙΟΥ Α’ ΚΟΜΝΗΝΟΥ ΜΕ ΤΗΝ

ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ 1088 ΠΑΤΜΟΣ, ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ

ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ.

Page 35: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:

http://www.xanthi.ilsp.gr/istos/

http://www.byzantinemuseum.gr/