Η αμηνπνίεζε ηεο εηθόλαο

πξνζώπνπ (ζρέδην,

δσγξαθηά, θσηνγξαθία)

ζην λεπηαγσγείν σο κέζν

πξνζσπηθήο έθθξαζεο θαη

βειηίσζεο ησλ ζρέζεσλ

ησλ παηδηώλ

Μαρία Παπαδοπούλου, νηπιαγωγός

Κιλκίς, 2013

Τν πξόζσπν είλαη έλα από

ηα πην αγαπεκέλα ζέκαηα

απεηθόληζεο.

Απνηειεί αληηθείκελν

άληιεζεο πιεξνθνξηώλ,

κειέηεο θαη έξεπλαο δηαθόξσλ

επηζηεκνληθώλ πεδίσλ.

Σηελ ηέρλε, αλεμάξηεηα ησλ

αηζζεηηθώλ ηάζεσλ θαη ξεπκάησλ,

ηερληθώλ θαη κέζσλ, ε απεηθόληζή

ηνπ πξνζώπνπ νλνκάδεηαη

πξνζσπνγξαθία (πνξηξέην).

Πξόθεηηαη γηα απεηθόληζε ησλ

ζσκαηηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ

αλζξώπηλνπ πξνζώπνπ θαη όρη

κόλν, θαζώο ζ’ απηήλ ελππάξρνπλ

θαη ζηνηρεία ηεο «ηαπηόηεηαο», ησλ

«ζπλαηζζεκάησλ», ηνπ «ςπρηθνύ

θόζκνπ» ηνπ αλαπαξηζηάκελνπ

πξνζώπνπ.

Ζ πξνζσπνγξαθία

(ξεαιηζηηθή ή κε) ζπλδέεηαη,

θέξεη θαη αληαλαθιά ζηνηρεία

ηεο επνρήο ζηελ νπνία

αλήθεη, ηεο ηερληθήο κε ηελ

νπνία θηηάρηεθε, ηνπ

δεκηνπξγνύ ηεο, θ.ά.

Μηα εηθόλα πξνζώπνπ

(πξνζσπνγξαθία/πνξηξαίην) είλαη

κηα θαηαγξαθή πσο ν Φ βιέπεη ηνλ

Χ, αιιά θαη πσο ν Φ βιέπεη ηνλ

εαπηό (απηνπξνζσπνγξαθία).

Δηδηθόηεξα, ην πξόζσπν ηεο

αλζξώπηλεο θηγνύξαο ελόο

παηδηθνύ ζρεδίνπ δίλεη

πνιιαπιέο πιεξνθνξίεο ηόζν

σο κέξνο ελόο ζπλόινπ, αιιά θαη

σο απηόλνκν ζρέδην.

Ζ παξαγσγή θαη αλαπαξαγσγή ηεο «εηθόλαο

πξνζώπνπ» κε δηάθνξεο ηερληθέο θαη κέζα (ζρέδην,

δσγξαθηθή, θσηνγξαθία, θ.ά.), επηηξέπεη θαη εμππεξεηεί

κε ηε ρξήζε ηεο, πνιινύο θαη δηαθνξεηηθνύο ζθνπνύο

ηόζν έμσ από ην ζρνιείν όζν θαη κέζα ζε απηό.

Ο ξόινο ηεο «εηθόλαο πξνζώπνπ» ζην ζρνιείν, από

ηελ πξώηε εκθάληζή ηεο κέρξη ζήκεξα― δελ είλαη ν

ίδηνο.

Τν ειιεληθό ζρνιείν από δεκηνπξγίαο ηνπ

ρξεζηκνπνίεζε ηελ «εηθόλα πξνζώπνπ»,

αξρηθά ζην δηάθνζκν ηνπ ζρνιηθνύ ρώξνπ

σο κέζν ππελζύκηζεο ηζηνξηθώλ

γεγνλόησλ, ελζηάιαμεο αμηώλ,

εμαζθάιηζεο ζπλέρεηαο κε ην παξειζόλ,

θ.ά. Οη εηθόλεο απηέο παξαδνζηαθά

απεηθόληδαλ «ζεκαληηθνύο άιινπο» ζην

πιαίζην ηεο θάζε ηζηνξηθήο πεξηόδνπ.

Ζ εηθόλα πξνζώπνπ (έληππε θαη ειεθηξνληθή)

αμηνπνηείηαη ζπλήζσο ζην πιαίζην ηεο

δηδαθηηθήο θαη καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο

απηόλνκα ή ζπκπιεξσκαηηθά θάπνηνπ

θεηκέλνπ θαη ζην πιαίζην ηεο εηθαζηηθήο

αγσγήο.

Σην λεπηαγσγείν εθηόο ησλ

πξναλαθεξνκέλσλ ρξήζεσλ, αμηνπνηείηαη θαη

ε θσηνγξαθηθή εηθόλα πξνζώπνπ ησλ

καζεηώλ θαη καζεηξηώλ ζπλήζσο ζε πίλαθεο

αλαθνξάο.

Ζ «εηθόλα πξνζώπνπ»

(ζρέδην, θσηνγξαθία) ησλ

ίδησλ ησλ παηδηώλ έρεη

απνζπαζκαηηθά

αμηνπνηεζεί ζηελ

παηδαγσγηθή δηαδηθαζία.

Ο πξνβιεκαηηζκόο ζρεηηθά κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο

«εηθόλαο πξνζώπνπ» ησλ κειώλ ηεο ηάμεο αιιά θαη ησλ

ζεκαληηθώλ άιισλ θαη ηνπ ξόινπ πνπ κπνξεί λα έρνπλ

ζηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ ησλ παηδηώλ, μεθίλεζε ζην

πιαίζην ηνπ ζρεδηαζκνύ κηαο παξέκβαζεο ζε λεπηαγσγείν

πνπ ζηόρν είρε ηε βειηίσζε ηεο πξαγκαηηθόηεηαο ηεο.

-

Σύληνκε πεξηγξαθή ηεο εθπαηδεπηηθήο

παξέκβαζεο

Σκοπός: Η βελτίωση των στέσεων των μαθητών και

μαθητριών ενός ολοήμεροσ νηπιαγωγείοσ

Α) Γηεξεύλεζε ησλ θνηλσληθώλ ζρέζεσλ ησλ

παηδηώλ (είδνο, δνκή, θνηλσληθή ζέζε ηνπ θάζε

παηδηνύ)

Μέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε κειέηε

ησλ ζρέζεσλ:

-Κνηλσληνκεηξηθή κέζνδνο (ζπλέληεπμε)

-Ηκίσξε παξαηήξεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξσηλήο

ειεύζεξεο απαζρόιεζεο ησλ παηδηώλ

ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηεο παξέκβαζεο

Β) Σρεδηαζκόο, νξγάλσζε θαη πξαγκαηνπνίεζε

παξέκβαζεο δηάξθεηαο δύν κελώλ.

Πξνθίι ηεο νκάδαο ηεο

ηάμεο

19 παηδηά

12 λήπηα (7 αγόξηα θαη 5 θνξίηζηα)

7 πξνλήπηα (3 αγόξηα θαη 4 θνξίηζηα)

Σπιινγή ζηνηρείσλ γηα ην πξνθίι

ησλ παηδηώλ.

Αηνκηθέο ζπλεληεύμεηο (καγλεηνθώλεζε)

Ζεηήζεθε από ην θάζε παηδί λα θαηνλνκάζεη ηνλ

θαιύηεξν θίιν ηνπ ή θίιε ηνπ θαη κεηά άιια παηδηά

πνπ ηα έρεη θίινπο δεηώληαο ζε όιεο ηηο

πεξηπηώζεηο λα αηηηνινγήζεη γηαηί επηιέγεη ηνλ

θαζέλα.

Ζεηήζεθε από ην θάζε παηδί λα θαηνλνκάζεη ηα

παηδηά κε ηα νπνία δελ έπαηδε ζπλήζσο θαη γηα πην

ιόγν.

To πξόζσπν απαληάηαη σο θπζηθή, εζηθή, λνκηθή θαη

ςπρνινγηθή έλλνηα.

H έλλνηα ηνπ πξνζώπνπ (ε ειιεληθή ιέμε από ην πξνο +

σς, ζεκαίλεη ηελ πξόζβιεςε ζηα κάηηα ηνπ άιινπ) ελέρεη ην

ζηνηρείν ηεο ζπλεηδεηήο επηθνηλσλίαο.

Κάζε άηνκν δηαθέξεη σο έλα βαζκό από έλα άιιν πξόζσπν. Ζ

δηαθνξά απηή δελ είλαη κόλν βηνινγηθή. Σπλίζηαηαη ζηηο εκπεηξίεο

πνπ δελ είλαη πνηέ νη ίδηεο.

Κάζε «αλήθεηλ», θάζε ππνθεηκεληθή ηαμηλόκεζε ηνπ πξνζώπνπ

ζε κηα ζπιινγηθόηεηα, ζπληζηά έλα πιαίζην κέζα ζην νπνίν ην

εμσηεξηθό πεξηβάιινλ επηρεηξεί λα εξκελεύζεη ηελ πξνζσπηθή

ηαπηόηεηα, πξνο κηα θαηεύζπλζε (ζεηηθή, ή αξλεηηθή) (Γθόηνβνο,

Α., 2010, ζ.39).

Γηα ην ζρεδηαζκό ησλ δξαζηεξηνηήησλ πήξα ππόςε

κνπ ηα εμήο:

Τν αλζξώπηλν πξόζσπν σο κέξνο

θαζνξηζηηθό ηεο νιόηεηαο ηνπ εθάζηνηε

«πξνζώπνπ», απνηειεί ηκήκα ηνπ ζώκαηνο

κε ηδηαίηεξε ζεκαζία.

Μεηαμύ άιισλ απνηειεί ην πιο

αποκαλυπτικό κανάλι της μη λεκτικής

επικοινωνίας.

Τν ίδην ην πξόζσπν αθ’ εαπηνύ αιιά θαη ην

βιέκκα θαη νη θηλήζεηο ηνπ (κνξθαζκνί)

δηαδξακαηίδνπλ πξσηεύνληα ξόιν ζηελ

επηθνηλσλία.

Τν πξόζσπν έρεη κόληκα θαη ζηαηηθά

ραξαθηεξηζηηθά.

Σην πξόζσπν δηαγξάθνληαη εθθξάζεηο δύν

θαηεγνξηώλ: νη απζόξκεηεο θαη νη ππνθξηηηθέο.

Γηα ην ζρεδηαζκό ησλ δξαζηεξηνηήησλ πήξα

ππόςε κνπ ηα εμήο:

Γξαζηεξηόηεηεο κε

ζηαηηθά

ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

πξνζώπνπ

-Κνίηαγκα ζηνλ θαζξέθηε

-Πεξηγξαθή θπζηθνύ πξνζώπνπ (εαπηνύ &

άιινπ)

-Πεξηγξαθή πξνζσπνγξαθίαο (έξγν ηέρλεο)

-Puzzle απηνπξνζσπνγξαθηώλ δσγξάθσλ

- Αλαγλώξηζε ηνπ ζπλαηζζήκαηνο πνπ

απεηθνλίδεηαη ζε εηθόλεο έξγσλ ηέρλεο

(πξνζσπνγξαθίεο)

-Τα παηδηά θσηνγξάθνη (θσηνγξαθίδσ ην

πξόζσπν ζπκκαζεηή/-ηξηάο κνπ κε ηε

ζπλαίλεζή ηνπ θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπ θαηά ηε

θσηνγξάθηζε)

-Puzzle κε θσηνγξαθίεο πξνζώπσλ όισλ ησλ

παηδηώλ ηεο ηάμεο

--Γεκηνπξγία ελόο πξνζώπνπ από κλήκεο κε

δηάθνξνπο ηξόπνπο θαη δηάθνξα πιηθά

(δσγξαθηθή, θσηνγξαθία, ραξαθηηθή, γιππηηθή,

ζην ραξηί, ζηελ άκκν, κε πιαζηειίλε, πειό,

Ζ.Υ.)

-Εσγξαθηθή ελόο πξνζώπνπ κε κνληέιν

Γξαζηεξηόηεηεο κε ηα

ζηαηηθά ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ πξνζώπνπ --Γεκηνπξγία κάζθαο πξνζώπνπ

-Καηεγνξηνπνίεζε, ηαμηλόκεζε

εηθόλσλ/πξνζώπσλ

-Βάδσ ζώκα θαη ληύλσ

πξόζσπα (θνιιάδ), θ.ά.

-Αλαθαιύπησ κε ηελ αθή ηνλ

ζπκκαζεηή /-ηξηά κνπ από ην

πξόζσπό ηνπ

-Αλαθαιύπησ ηνλ άιιν από

κέξνο ηνπ πξνζώπνπ ηνπ.

-Αλαθαιύπησ θνηλά

ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξνζώπνπ

κνπ κε θάπνην άιιν κέινο ηεο

νηθνγέλεηάο κνπ, κε θάπνην άιιν

παηδί, θ.ά.

Γξαζηεξηόηεηεο κε ηα

ζηαηηθά ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ πξνζώπνπ

Αλαθαιύπησ ηνλ

ζπκκαζεηή /-ηξηα από ην

πξόζσπό ηνπ

Αλαθαιύπησ ηνλ

ζπκκαζεηή /-ηξηα

από ην πξόζσπό ηνπ

- Μνπζηθνθηλεηηθό

παηρλίδη αληαιιαγήο ηεο

θσηνγξαθίαο πξνζώπνπ

κνπ κε ηε θσηνγξαθία

ελόο άιινπ ζπκκαζεηή/-

ηξηαο κνπ

Γξαζηεξηόηεηεο

εθθξάζεσλ

πξνζώπνπ:

απζόξκεηεο

εθθξάζεηο -Φσηνγξάθηζε εθθξάζεσλ ησλ παηδηώλ

ηελ ώξα ησλ ειεύζεξσλ δξαζηεξηνηήησλ

(κε έρνληαο επίγλσζε ηεο θσηνγξάθηζεο)

-Οκαδνπνίεζε, ηαμηλόκεζε ησλ

θσηνγξαθηώλ-ζρνιηαζκόο

-Παηρλίδη αληηζηνίρηζεο ιέμεο (ι.ρ. ραξά,

ιύπε, θ.ά.) & πξνζώπνπ.

-Πεξηγξαθή ηνπ ηξόπνπ εθδήισζεο

ζπλαηζζεκάησλ κε ηε βνήζεηα

αληηπξνζσπεπηηθώλ εηθόλσλ πξνζώπσλ.

-Αλαθάιπςε ηεο δξαζηεξηόηεηαο,

θαηάζηαζεο πνπ δεκηνπξγεί έλα

ζπλαίζζεκα κέζσ εηθόλαο πξνζώπσλ

Γξαζηεξηόηεηεο

εθθξάζεσλ πξνζώπνπ:

ππνθξηηηθέο εθθξάζεηο

-Παηρλίδη αιιειεπίδξαζεο κε ην

βιέκκα (ακνηβαία νπηηθή επαθή,

πεξηθεξόκελε νπηηθή επαθή θαη

ησλ δύν, ζπλερέο επίκνλν βιέκκα,

θ.ά.)

-Παηρλίδη ξόισλ/ έθθξαζεο ησλ

ζπλαηζζεκάησλ ησλ

αιιειεπηδξώλησλ

-Γεκηνπξγία πξνζσπείσλ κε

δηάθνξεο ππνθξηηηθέο εθθξάζεηο,

θ.ά.

Μία θνύθια

θνπθινζέαηξνπ-γηαγηά,

έλα θαζεηόθσλν, ην

πνίεκα: « Ο ηξίςε

κέρξη ηξύπεο» ηνπ Κ.

Τζνπθόβζθη, ζηε

ξσζηθή γιώζζα,

κεηέξα πνπ κηινύζε ηε

ξσζηθή γιώζζα.

Πξόζθιεζε, γλσξηκία θαη

ζπλεξγαζία ζην

λεπηαγσγείν κε

ζεκαληηθά «πξόζσπα»

ησλ παηδηώλ

Μνπζηθνθηλεηηθέο θαη άιιεο

δξαζηεξηόηεηεο πνπ

πξνέξρνληαλ από ην

πεξηβάιινλ ησλ παηδηώλ.

Ζ ζπλεηζθνξά ηεο

παξέκβαζεο γηα ηα παηδηά

ήηαλ ζεκαληηθή θαζώο

βειηηώζεθαλ νη ζρέζεηο ηνπο,

ηδηαίηεξα ησλ

πεξηζσξηνπνηεκέλσλ

παηδηώλ θαζώο θαη ε

ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δσή ηεο

ηάμεο.

Ζ ρξήζε ηεο «εηθόλαο

πξνζώπνπ» δεκηνύξγεζε

έλα πιαίζην

«νηθεηόηεηαο» θαη

«αλάδεημεο νκνηνηήησλ»

πνπ ελζάξξπλε ηα παηδηά

λα εθθξάζνπλ

ζπλαηζζήκαηα θαη λα

επεμεξγαζηνύλ ζέκαηα

πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ

εαπηό ηνπο θαη κε ηνπο

νηθείνπο ηνπο θάηη πνπ δε

ραξαθηήξηδε πξηλ ηελ

θαζεκεξηλόηεηά ηνπο.

Ζ δηθή κνπ εκπινθή ζην

πξόγξακκα δξάζεο πνπ ζαο

παξνπζίαζα κε βνήζεζε λα

θαηαλνήζσ κεηαμύ άιισλ,

πώο κπνξεί λα ζπληειεζηεί

αιιαγή ησλ ζρέζεσλ

απνθιεηζκνύ θαη λα βειηησζεί

ην θιίκα ηεο ηάμεο κε ηε

ζπκβνιή ελόο κέζνπ πνπ δελ

έρεη σο ηώξα κειεηεζεί

απηόλνκα παξά κόλν

ζπγθξηηηθά κε ηελ «αλζξώπηλε

θηγνύξα»

Σην κέιινλ, ε έξεπλα κπνξεί λα

ζηξαθεί ζην «πξόζσπν θαη ζηελ

απεηθόληζή ηνπ» ζην λεπηαγσγείν,

αμηνπνηώληαο πεξαηηέξσ ηηο

δπλαηόηεηεο ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ.

Τν ζρέδην πξνζώπνπ ζηα δηάθνξα

ζηάδηα ηεο εμέιημήο ηνπ παηδηνύ, ε

ζύγθξηζε ηνπ παηδηθνύ

ζρεδίνπ/απηνπξνζσπνγξαθίαο κε ηε

θσηνγξαθία /πνξηξαίην ηνπ ζε

δηάθνξεο ειηθίεο, ε ξεαιηζηηθή ηθαλόηεηα

απόδνζεο ηνπ ζρεδίνπ ηεο

απηνπξνζσπνγξαθίαο ηνπ ζε ζρέζε κε

δεηήκαηα γλσζηηθώλ ιεηηνπξγηώλ,

δεμηνηήησλ θαη ηθαλνηήησλ, θ.ά.

εμαθνινπζνύλ λα είλαη δεηήκαηα

αλνηρηά.

Έλαο ηέηνηνο λένο

πξνζαλαηνιηζκόο ζα

κπνξνύζε κεηαμύ άιισλ

λα δώζεη πιεξνθνξίεο

πνπ αθνξνύλ ζην παηδί θαη

λα απνθαηαζηήζεη

δεηήκαηα εξκελεηώλ γύξσ

από ηελ αλζξώπηλε

θηγνύξα ζην παηδηθό

ζρέδην.

Σαο επραξηζηώ