ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

16
Ο Ήλιοσ ςτη μυθολογύα και τη μυθοπλαςύα

Transcript of ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Page 1: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ο Ήλιοσ ςτη μυθολογύα και τη μυθοπλαςύα

Page 2: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ηλύου καταγωγό

Ο Ήλιοσ και Ηϋλιοσ(ποιητικώς ): υιόσ του Σιτϊνα Τπερύωνα και τησ Θεύασ.

Σιτϊνασ και Τπεριωνύδησ ό ταυτιζόμενοσ με τον Τπερύωνα, αδελφόσ τησ ελόννα και τησ Ηιούσ.

Page 3: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ἡςιόδου Θεογονία, 371-374

Η Θεογονύα του Ηςιόδου μϊσ παρουςιϊζει τον Ήλιο ωσ γιό του Τπερύωνοσ, που εύναι και αυτόσ μια ηλιακό μορφό, και αδελφό τησ ελόνησ και τησ Ηούσ. Δεν ςυμπεριλαμβϊνεται ςτην ομϊδα των Ολυμπύων Θεών, αλλϊ ανόκει ςε μιϊπαλαιότερη και λιγότερο καθοριςμϋνη ομϊδα, τιτανικό, ςτενότερα ςυνδεδεμϋνη με τα φυςικϊ φαινόμενα

Page 4: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ηλύου ύπποι

Σο λαμπρό του ϊρμα το ϋςυραν κατϊλευκα ϊλογα

που ονομϊζονταν Ἐῷοσ, Αἴθων, Πυρόεισ καὶΥλϋγων.

Από τα ρουθούνια τουσ ϋβγαζαν φλόγεσ

Page 5: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ήλιοσ: ταυτίζεται μετον Απόλλωνα ή Φοίβο

Page 6: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ομηρικόσ Ύμνοσ ςτον Ήλιο

“φϋγγει ςτουσ θνητούσ και τουσ αθϊνατουσ Θεούσ, ςτουσ ύππουσ του καβϊλα και ϊγρια κοιτϊζει με τα μϊτια του, από το χρυςό του κρϊνοσ και λαμπρϋσ ακτύνεσ ςτύλβουν αςτραφτερϊ και ςτουσ κροτϊφουσ του οι παραγναθύδεσ, λαμπρϋσ με χϊρη από ψηλϊ καλύπτουν το πρόςωπο, το πρόςωπο το τηλαυγϋσ”.

Page 7: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ομηρικϊ ϋπη

Για τον Όμηρο ο Ήλιοσ εύναι

« Πανδερκόσ » και

« Παντεπόπτησ », γιατύ με τισ ακτύνεσ του ειςχωρεύ παντού

κι ϋτςι βλϋπει και γνωρύζει τα πϊντα. Γι’ αυτό ορκύζονταν ςτο όνομϊ του για πρϊγματα ϊγνωςτα και κρυμμϋνα.

Page 8: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ομηρικϊ ϋπη-ΟδύςςειαΟ Οδυςςϋασ ςτο νηςύ

του Ήλιου

Οι ςύντροφοι τρώνε

τα βόδια του Ήλιου

Page 9: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Υαϋθων- ο μύθοσΟ Υαϋθων όθελε, ςαν απόδειξη τησ πατρικόσ αγϊπησ, να του επιτρϋψει ο Ήλιοσ να οδηγόςει, για μια μϋρα, το ϊρμα του πϊνω από τη Γη και τουσ ανθρώπουσ. Ο Ήλιοσ, παρ’όλο, ότι εύχε ορκιςτεύ ςτα νερϊ τησ Ιερόσ τυγόσ, ότι δεν θα επιτρϋψει ςε κανϋναν να οδηγόςει το ϊρμα του, θϋλοντασ να μην πικρϊνει το γιο του, του παραχώρηςε το ϊρμα του, για μια μϋρα μόνον, ςυμβουλεύοντϊσ τον να εύναι πολύ προςεκτικόσ. Έτςι το επόμενο πρωύ, ο γιοσ του Ήλιου, ο Υαϋθων, ξεκύνηςε το καθημερινό, γνωςτό ταξύδι του πατϋρα του. Με την πρώτη, όμωσ, ματιϊ που ϋριξε κϊτω, ο Υαϋθων ζαλύςτηκε κι ϋχαςε τον προςανατολιςμό του. Σα γκϋμια τού ϋφυγαν από τα χϋρια και τ’ ϊλογα ϊρχιςαν ν’ανεβοκατεβαύνουν ξϋφρενα και ανεξϋλεγκτα. Από το γρόγορο ποδοβολητό οι τροχού πόραν φωτιϊ και οι φλόγεσ ϊγγιξαν τη Γη. Και τότε, ϊρχιςαν να καύγονται τα βουνϊ και τα νερϊ να βρϊζουν. Οι ϊνθρωποι ϋτρεχαν αλαφιαςμϋνοι να κρυφθούν. Η θεϊ Γη, βλϋποντασ την καταςτροφό παρακϊλεςε το Δύα να ςταματόςει το κακό. Ο Δύασ ϋριξε αμϋςωσ τον κεραυνό του και κατϊκαψε το Υαϋθοντα, ο οπούοσ χϊθηκε μϋςα ςτο ςύμπαν. Ο Ήλιοσ πρόλαβε και ξαναπόρε τα ηνύα του ϊρματόσ του κι ϋτςι η Γη δεν καταςτρϊφηκε τελειωτικϊ.

Page 10: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Υαϋθων

«Αυτό που λϋγεται από εμϊσ, ότι δηλαδό, κϊποτε ο Υαϋθων, ο γιοσ του Ήλιου, ϋζεψε το ϊρμα του πατϋρα του, επειδό δεν κατϊφερε να τ' οδηγόςει ςτη διαδρομό του, κατϋκαυςετα επύγεια, αλλϊ και αυτόσ χτυπόθηκε από κεραυνό και ςκοτώθηκε, αυτό λϋγεται ςαν ςχόμα μύθου, ενώ η αλόθεια εύναι ότι ϋγινε παρϊλλαξη των γύρω από τη γη και τον ουρανό ςωμϊτων και πολλϊ χρόνια ϋπεφτε ϊφθονο πυρ επύ τησ Γησ και προξενούςε καταςτροφϋσ».

Πλϊτων «Σύμαιοσ», 22c

Page 11: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Υαϋθων

Σα ϊλογα ξϋφυγαν από τον ϋλεγχό του Υαϋθοντοσ, ϊλλαξαν πορεύα και βρϋθηκαν πολύ κοντϊ ςτη γη που ϋνα μϋροσ τησ κϊηκε κι ϋτςι δημιουργόθηκε η ϋρημοσ τησ Λιβύησ.

Ο Δύασ, βλϋποντασ πωσ η γη κινδύνευε να καταςτραφεύ ολοκληρωτικϊ, ϋριξε ϋναν κεραυνόπϊνω ςτο Υαϋθοντα, ο νϋοσ ςκοτώθηκε ακαριαύα

και το ςώμα του ϋπεςε ςτον Ηριδανό ποταμό.

Page 12: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Μύθοσ Ίκαρου και Δαίδαλου

Όταν ο Ίκαροσ και ο πατϋρασ του Δαύδαλοσ φυλακύςτηκαναπό τον Βαςιλιϊ Μύνωα ςτον Λαβύρινθο, ο πολυμόχανοσΔαύδαλοσ βρύςκει τρόπο διαφυγόσ: καταςκευϊζει δύοζευγϊρια φτερϊ πούπουλα και κερύ, ϋνα για τον ύδιο και ϋναγια τον Ίκαρο.Με αυτϊ ο Ίκαροσ και ο Δαύδαλοσ πϋταξαν καιδραπϋτευςαν από την φυλακό τουσ, πραγματοποιώνταστην πρώτη πτόςη ςτην ιςτορύα, δύο χιλιϊδεσ χρόνια πριντουσ αδερφούσ Ρϊιτ.

Πριν ξεκινόςει η πτόςη ο Δαύδαλοσ ϋδωςε οδηγύεσ ςτοννεαρό γιο του Ίκαρο, για το πώσ να πετϊει. Σονπροειδοπούηςε ότι αν πληςύαζε πολύ κοντϊ ςτο νερό τησθϊλαςςασ, η υγραςύα θα πότιζε τα πούπουλα που θαβϊραιναν και θα ϋκαναν τα φτερϊ ϊχρηςτα.Αν από τηνϊλλη πετούςε πολύ ψηλϊ κοντϊ ςτον όλιο, η ψηλόθερμοκραςύα θα ϋλιωνε το κερύ και τα φτερϊ θα

καταςτρϋφονταν.Ο Ίκαροσ ςυμφώνηςε αλλϊ χαιρόταν τόςο πολύ τοπϋταγμα, που παραςύρθηκε και το μετϋτρεψε ςε παιχνύδιαψηφώντασ τισ οδηγύεσ του πατϋρα του. Ανϋβηκε ψηλϊςτον ουρανό, τόςο ψηλϊ που ο όλιοσ ϋλιωςε το κερύ, ταφτερϊ του διαλύθηκαν και αυτόσ ϋπεςε ςτη θαλαςςα καιπνύγηκε.

Page 13: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Λατρεύα του ΉλιουΤπϊρχει ωςτόςο πολύ περιοριςμϋνη ϊμεςη λατρεύα του Ήλιου ςτην Αρχαύα Ελλϊδα, αν και υπϊρχουν ύχνη αρχαιότερων τελετών.Ο Πλϊτων, λϋει πωσ οι πρώτοι Ελληνεσ υπϊκουαν ςτον ανατϋλλοντα και δύοντα Ήλιο. Ο Παυςανύασ, ςτην “Περιόγηςό” του, αναφϋρει αρκετούσ βωμούσ αφιερωμϋνουσ ςτον Ήλιο, κυρύωσ ςε απομονωμϋνεσ περιοχϋσ.

Page 14: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Λατρεύα του Ήλιου

Αλλϊ το κϋντρο τησ λατρεύασ του ςτην ηπειρωτικό Ελλϊδα, βριςκόταν ςτην Κόρινθο που ονομαζόταν και Ηλιούπολισ. την αγορϊ τησ Κορύνθου υπόρχαν προπύλαια πϊνω ςτα οπούα υψώνονταν δύο ϊρματα επύχρυςα, με τον Υαϋθοντα, τον γιό του Ήλιου πϊνω ςτο ϋνα και τον ύδιο τον Ήλιο, ςτο ϊλλο (Παυςανύασ, ΙΙ 3,2).

Page 15: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Ήλιοσ ςτη ΡόδοΣο λεζί ηες Ρόδοσ είτε κία ηζτσρή άκεζε ιαηρεία γηα ηολ Ήιηο. ύκθφλα κε ηολ ηοπηθό κύζο, ηο λεζί βγήθε από ηελ ζάιαζζα γηα λα αποδεκηώζεη ηολ Ήιηο γηα ηολ αποθιεηζκό ηοσ από ηο Δφδεθάζεο. Καη επίζες ήηαλ ζηε Ρόδο ποσ ο Ήιηος ερφηεύηεθε ηελ οκώλσκε λύκθε. Εθεί ιοηπόλ πραγκαηοποηούληο θάζε 4 τρόληα ελησπφζηαθές γηορηές προς ηηκήλ ηοσ Ήιηοσ ζηης οποίες ζσκπερηιακβάλοληαλ αρκαηοδροκίες θαη αζιεηηθοί αγώλες. Κάζε τρόλο οη Ρόδηοη έρρητλαλ ζηελ ζάιαζζα έλα ζηοιηζκέλο ηέζρηππο. Ο περίθεκος Κοιοζζός ηες Ρόδοσ, έλα από ηα επηά ζαύκαηα ηοσ αρταίοσ θόζκοσ, ποσ δεκηοσργήζεθε ηο 284 πΧ, ήηαλ ε εηθόλα ηοσ Θεού Ήιηοσ. Ο Πιίληος αλαθέρεη πφς ήηαλ 105 πόδηα υειός θαη πφς έλα από ηα δάθησιά ηοσ ήηαλ κεγαιύηερο. Καηέρρεσζε κεηά από ζεηζκό, 66 τρόληα κεηά ηελ αλέγερζή ηοσ.

Page 16: ηλιος σε μυθολογία(καταγωγη επική ποιηση-λατρεια)

Εργαςύα τησ ομϊδασ «Καλλιτϋχνεσ»

Έλενα Κροκύδα

Μαρύα Κϊκκου