ΚΩΣΑ ΜΟΝΣΗ

Τθσ Ειςβολισ

Ζλλθνεσ Ποιθτζσ

Ο ποιθτισ...

• Βιογραφικά

Ο Κϊςτασ Μόντθσ γεννικθκε ςτισ 18 Φεβρουαρίου, 1914 ςτθν Αμμόχωςτο τθσ Κφπρου, και πζκανε τθν 1θΜαρτίου, 2004 ςτο ςπίτι του ςτθ Λευκωςία, περιτριγυριςμζνοσ από τθν οικογζνειά του. Σου ζχουναπονεμθκεί πολυάρικμα βραβεία και τιμθτικζσ διακρίςεισ, και τα ζργα του ζχουν μεταφραςκεί ςε πολλζσγλϊςςεσ. Ο Κϊςτασ Μόντθσ ζχει ανακθρυχκεί επίτιμοσ διδάκτορασ τόςο από το Πανεπιςτιμιο Κφπρου όςοκαι από το Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν. Τπιρξε υποψιφιοσ για το βραβείο Νόμπελ, και το 2000 ανακθρφχκθκεαντεπιςτζλλον μζλοσ τθσ Ακαδθμίασ Ακθνϊν, φψιςτθ διάκριςθ που απονζμεται ςε πνευματικοφσ δθμιουργοφσπου ηουν εκτόσ Ελλάδοσ.

το ςκεπτικό τθσ ειςιγθςισ του προσ τθν Ακαδθμία Ακθνϊν, ο αντιπρόεδροσ τθσ Ακαδθμίασ κακθγθτισΝικόλαοσ Κονομισ ανζφερε και τα εξισ: "Ο Κϊςτασ Μόντθσ είναι ζνασ από τουσ μεγαλφτερουσ εν ηωι Ζλλθνεσποιθτζσ, ςίγουρα εκείνοσ που ανανζωςε με τρόπο μοναδικό τθ νεϊτερθ λυρικι ποίθςθ και πλοφτιςε, από τθςκοπιά τθσ Κφπρου, τθ νεοελλθνικι ποίθςθ. Με τθν επί εβδομιντα χρόνια ακατάπαυςτθ λογοτεχνικι τουδθμιουργία, μπόρεςε να αποτυπϊςει ζντεχνα τουσ αυκεντικοφσ ρυκμοφσ, τθ κερμοκραςία και τθν ενζργειατων βακφτερων ιςτορικϊν και ςυναιςκθματικϊν διακυμάνςεων τθσ ψυχισ και τθσ ανάςασ τθσ Κφπρου και τουλαοφ τθσ. το πολυδφναμο ζργο του ζχει καταγραφεί κάκε κραδαςμόσ του νθςιοφ (ερωτικόσ, κοινωνικόσ,πολιτικόσ) και ζχουν αποτυπωκεί όλα τα νοιματα του κόςμου τθσ Κφπρου... Αξιοποίθςε δθμιουργικά όλο τονπλοφτο τθσ γλωςςικισ, ιςτορικισ και πολιτιςμικισ παράδοςθσ του μείηονοσ Ελλθνιςμοφ και περιχαράκωςεμζςα ςτο ζργο του, με πρωτόφαντθ ποιθτικι δφναμθ, τον ανεξάλειπτο χαρακτιρα των ριηιμιϊν αξιϊν τθσΡωμιοςφνθσ."

Χαρακτθριςτικά τθσ ποίθςισ του

• Θζματα:

• Η Κυπριακι ιςτορικι πραγματικότθτα.

• Προςωπικά του βιϊματα.

• Μζτρο:

• Παραδοςιακόσ ζμμετροσ ομοιοκατάλθκτοσ ςτίχοσ.

• Ελεφκεροσ ςτίχοσ

• Γλϊςςα:

• Δθμοτικι και Κυπριακι διάλεκτο.

• Χαρακτθριςτικά:

• Επιγραμματικότθτα-υμπφκνωςθ-Ακριβολογία

• Προβλθματιςμόσ και φιλοςοφικι διάκεςθ

• Κλίμα μελαγχολίασ, πικρίασ, διάψευςθσ, διαμαρτυρίασ

• Ειρωνεία (καβαφικι) –υπαινικτικι ειρωνεία

• Προςωποποίθςθ

• Επανάλθψθ (κεμάτων, ςτίχων κτλ.) – παραλλαγζσ

ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΉΣ Είναι δφςκολο να πιςτζψω

πωσ μασ τουσ ζφερε θ κάλαςςα τθσ Κερφνειασ.

Είναι δφςκολο να πιςτζψω

πωσ μασ τουσ ζφερε θ αγαπθμζνθ κάλαςςα τθσ Κερφνειασ.

Τθσ Ειςβολισ

• Ειςαγωγι

• Η ειςβολι των Σοφρκων ςτθν Κφπρο το 1974 και όλα τα δεινά που αυτιείχε ωσ αποτζλεςμα για το νθςί δεν άφθςαν αςυγκίνθτο κανζναλογοτζχνθ και αςφαλϊσ οφτε τον Κϊςτα Μόντθ.

• Πολλά από τα ποιιματά που εκδόκθκαν μετά από το γεγονόσ αυτό,κακϊσ και πολλοί ςτίχοι του, παραπζμπουν ςτθν τραγωδία του 1974.

• Η Κερφνεια, γενζκλιοσ πόλθ του ποιθτι, κακϊσ και ο Πενταδάκτυλοσ καιθ Μόρφου, αποτελοφν ςφμβολο τθσ Κατεχόμενθσ Κφπρου.

• Σο ποίθμα ανικει ςτθ ςυλλογι Πικραινόμενοσ εν εαυτώ (1975).

Τθσ Ειςβολισ

• Θζμα: Ο ποιθτισ εκφράηει τθ δυςπιςτία του απζναντι ςτθν άφιξθ των Σοφρκων από τθ κάλαςςα τθσ Κερφνειασ.

• Ανάλυςθ: • τουσ τζςςερισ ςτίχουσ ο ποιθτισ εκφράηει τθ δυςπιςτία του για το πϊσ

μπορεί να «τουσ» ζφερε θ κάλαςςα τθσ Κερφνειασ. Δε μασ λζει ποιουσ καιδε χρειάηεται να τουσ ονομάςει.

• Είναι το ανϊνυμο πλικοσ των βαρβάρων (εδϊ: οι Σοφρκοι και κάκε άλλοσειςβολζασ που πζραςε από τθν Κφπρο) ςε αντίκεςθ με τθ κάλαςςα τθσΚερφνειασ, θ οποία όχι μόνο ονομάηεται αλλά προςφωνείται «αγαπθμζνθ»και προςωποποιείται.

• Η αντίκεςθ αυτι τονίηει το ξζνο, το ανοίκειο, το παροδικό ςτοιχείο που ιρκεμολφνοντασ και προςβάλλοντασ ζναν τόπο αγαπθμζνο, ειρθνικό και αγνό.

• Με αυτό τον τρόπο από τθ μια περιφρονοφνται οι ειςβολείσ και από τθνάλλθ εκφράηεται θ πικρία του ποιθτι και θ δυςπιςτία του για τθν άφιξιτουσ.

Τθσ Ειςβολισ• Σθν ανωνυμία αυτι του εχκροφ τθ ςυναντάμε και ςε άλλα ποιιματα – ςτίχουσ του Μόντθ:

Ελάτε τώρα! ζχω δει ςαν εςάσ,Ζχουν δει τα μάτια μου ςαν εςάσ!

«Πενταδάκτυλοσ προσ Σοφρκουσ Ειςβολείσ» Κφπρια Ειδϊλια (1980)

• Λειτουργϊντασ αντικετικά με τθν ανωνυμία των βαρβάρων θ προςωποποίθςθ τθσ κάλαςςασ τθσΚερφνειασ τθν κακιςτά κάτι το ηωντανό, μια αγαπθμζνθ γυναίκα που ποτζ δε κα ζβλαπτε τα τζκνατθσ.

• Προςωποποίθςθ τόπων-ςυμβόλων τθσ Κφπρου υπάρχουν και αλλοφ ςτον ποιθτι, ειδικά τουΠενταδάκτυλου:

Αναςικωςε τθν πλάτθκι απόςειςζ τουσ Πενταδάχτυλζ μου

αναςικωςε τθν πλάτθ

κι απόςχιςζ τουσ

------Μοφντηωςζ μασ Πενταδάκτυλε ακριβζ,

Ζτςι π΄ αφιςαμε τόςο άφρονα να τουρκοπατθκείσ«Ονιςιλοσ» Πικραινόμενοσ εν εαυτϊ (1975)

Τθσ ειςβολισ

• Η ςθμαςία τθσ επανάλθψθσ:

το ποίθμα ουςιαςτικά επαναλαμβάνονται οι δφο πρϊτοι ςτίχοιςτουσ δφο τελευταίουσ με μια μικρι παραλλαγι, τθν προςκικθτθσ προςφϊνθςθσ «αγαπθμζνθ». Η επανάλθψθ αυτι φζρνειςτο φωσ τα ςυναιςκιματα πικρίασ και απογοιτευςθσ πουτρζφει ο ποιθτισ για τθν ειςβολι αλλά και τονίηει τθν ελπίδαπου ίςωσ ενδόμυχα τρζφει για τθν αποβολι του μιάςματοσ (τουξζνου ςτοιχείου) από το νθςί και τθν αποκατάςταςθ τθσ τάξθσμε μοναδικά ςτοιχεία αυτά που αποτελοφν χαρακτθριςτικά καιαγαπθμζνα για το νθςί και τουσ Κφπριουσ. Παράλλθλα, όπωσειπϊκθκε, τονίηει τθν ειρωνικι αντίκεςθ ανάμεςα ςτουσ ξζνουσ,ανϊνυμουσ ειςβολείσ και τθσ γνωςτισ, αγαπθμζνθσ κάλαςςαστθσ Κερφνειασ.

ϋΖΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΖΣ

Ελάχιςτοι μασ διαβάηουν

Ελάχιςτοι ξζρουν τθ γλϊςςα μασ

Μζνουμε αδικαίωτοι κι αχειροκρότθτοι

Σ’ αυτι τθ μακρινι γωνιά,

όμωσ αντιςτακμίηει που γράφουμε Ελλθνικά.

Ζλλθνεσ ποιθτζσΣο ποίθμα ανικει ςτθ ςυλλογι «Ποίθςθ του Κϊςτα Μόντθ» (1962).Θζμα: θ εξφψωςθ του ελλθνιςμοφ και τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ πουκακίςταται οικουμενικι και διαχρονικι αξία και παράλλθλα θ περθφάνια τουποιθτι γι’ αυτιν.Ανάλυςθ:• Ο ποιθτισ ξεκινά με μια μελαγχολικι διαπίςτωςθ για τουσ Ζλλθνεσ

ποιθτζσ. Ελάχιςτοι τουσ διαβάηουν, χρθςιμοποιϊντασ το «μασ», για ναςυμπεριλάβει και τον εαυτό του μζςα.

• Ουςιαςτικά ςτουσ τρεισ πρϊτουσ ςτίχουσ εκφράηονται το παράπονο, θπικρία, θ απογοιτευςθ και το αίςκθμα τθσ αδικίασ από τον ποιθτι.

• Η αιτία είναι γιατί ελάχιςτοι άνκρωποι διαβάηουν τουσ Ζλλθνεσ ποιθτζσκαι αυτό γιατί, όπωσ λζει ςτο δεφτερο ςτίχο, ελάχιςτοι γνωρίηουν τθνελλθνικι γλϊςςα.

• Ζτςι οι Ζλλθνεσ ποιθτζσ είναι καταδικαςμζνοι να ςτεροφνταιαναγνϊριςθσ και δικαίωςθσ. Η γλϊςςα είναι το εμπόδιο.

• Η επανάλθψθ τθσ λζξθσ «ελάχιςτοι» τονίηει ακόμθ περιςςότερο τοολιγάρικμο των Ελλινων.

Ζλλθνεσ ποιθτζσ

• Οι Ζλλθνεσ ποιθτζσ μζνουν «σ’ αυτή τη μακρινή γωνιά». Η φράςθ μπορεί ναζχει γεωγραφικό περιεχόμενο, οπότε αντιλαμβανόμαςτε τθν Κφπρο ωσ μιαμακρινι γωνιά τθσ Ελλάδασ ι τθν Ελλάδα ςαν μια μακρινι γωνιά τθσΕυρϊπθσ. Κςωσ, όμωσ, θ φράςθ επεκτείνεται και ςε επίπεδοςυναιςκθμάτων, αν αναλογιςτοφμε ότι ο ποιθτισ τθν χρθςιμοποιεί, για ναδθλϊςει το αίςκθμα του παραγκωνιςμοφ και τθσ απομόνωςθσ των Ελλινωνποιθτϊν και του εαυτοφ του.

• Βζβαια, ςτον τελευταίο ςτίχο, όπωσ ο ίδιοσ γράφει, αντιςτακμίηει το ότιγράφουν ςτθν ελλθνικι γλϊςςα. Με αυτι τθ διλωςθ εξαφανίηονται ςτθνουςία όλα τα μειονεκτιματα του να γράφει κανεί ςτθν ελλθνικι γλϊςςα,μόνο και μόνο επειδι γράφουν ςε αυτι τθν υπζροχθ γλϊςςα.

• Ζτςι, βλζπουμε ότι υπάρχει μια ιςχυρι αντίθεση ςυναιςκθμάτων ανάμεςαςτουσ πρϊτουσ και ςτον τελευταίο ςτίχο. Η πικρία, θ απογοιτευςθ και τοπαράπονο μεταττρζπονται ςε αγάπθ, εκτίμθςθ και περθφάνια για τθνελλθνικι γλϊςςα. Είναι ςτθν ουςία τιμι και προνόμιο το να χρθςιμοποιείκανείσ τθν ελλθνικι, πόςο μάλλον οι ποιθτζσ.

Ζλλθνεσ ποιθτζσ

• Δεν πρόκειται για ςοβινιςμό αλλά για εξφμνθςθ του Ελλθνιςμοφ και τθσγλϊςςασ του ωσ οικουμενικι και διαχρονικι αξία. Η ελλθνικι γλϊςςα καιγενικά ο κλαςςικόσ ελλθνικόσ πολιτιςμόσ ζκεςαν τα κεμζλια για τοςφγχρονο πολιτιςμό και διανόθςθ.

• Γράφει ςε άλλουσ ςτίχουσ ο ποιθτισ:

Μασ ζκανε λίγουσ

Γιατί ζχει πολλοφσ ποφ ‘ναι πολλοίΩσ εν κατακλείδι (1988)

Δεν ζχει τίποτε κακό να ‘ςαι Εγγλζηοσ,

Δεν ζχει τίποτε κακό να ‘ςαι Γάλλοσ, Ιταλόσ, Γερμανόσ,

Ζνασ τελοςπάντων απ’ αυτοφσ.

Μονάχα που δε κά ‘ςαι, βζβαια, ΖλλθνασΤπό ςκιάν (Ανζκδοτα)

Ζλλθνεσ ποιθτζσ• Άλλοι ποιθτζσ ζγραψαν για τθν ελλθνικι γλϊςςα:

γαρισ ςςα;Δ σ, λογοσ

Να νασ.ρθσ, δι μου

Τθ πων.

σ, 2, 343, ν

Μου

σ.

σ του μπελ ςτισ 10/12/1979

Σθ ρου. χθ ρου.

Οδ τθσ, ξιον Εςτι

Κοινά ςτοιχεία του ποιθτι ςτα δφο ποιιματα

ΘΕΜΑΣΑ

• Μελαγχολία

• Απογοιτευςθ

• Ελλθνικότθτα

• Διαχρονικότθτα

• Ανωνυμία των άλλων

ΕΚΦΡΑΣΙΚΑ ΜΕΑ

• Επιγραμματικότθτα

• Αντίκεςθ (ειρωνικζσ αντικζςεισ)

• Επανάλθψθ