ΑΠΟ ΤΗ ΦΩΤΙΑ ΣΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ

Ένα από τα πρώτα βήματα προόδου της ανθρωπότητα, και ίσως το σημαντικότερο, ήταν η ανακάλυψη της φωτιάς. Η φωτιά τότε, όπως και σήμερα, εξυπηρετούσε βασικές ζωτικές ανάγκες του ανθρώπου.Κάποτε ένα ζεστό μπάνιο για έναν άρχοντα αποτελούσε μια πολυτέλεια. Έπρεπε να στείλει τους δούλους στο δάσος, να κόψουν ξύλα, να φέρουν νερό από το ποτάμι , να ζεστάνουν αυτό το νερό έξω με τη βοήθεια της φωτιάς και τελικά να μεταφέρουν το ζεστό νερό στην μπανιέρα.

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά και πολύ πιο απλά. Για να απολαύσουμε ένα ζεστό μπάνιο αρκεί να ανεβάσουμε έναν διακόπτη στον Ηλεκτρολογικό Πίνακα του σπιτιού μας.

Το ερώτημα λοιπόν σήμερα είναι το εξής : Καίμε «ξύλα» σήμερα για να ζεστάνουμε το νερό στο θερμοσίφωνα του σπιτιού μας ;

Η απάντηση στο ερώτημά μας είναι ΝΑΙ ! Καίμε ! Μπορεί να μην καίμε ξύλα ακριβώς αλλά χρησιμοποιούμε καύσιμη ύλη που λέγεται λιγνίτης. Αυτό είναι για αρκετούς από εμάς δύσκολο να το αντιληφθούμε διότι η καύση αυτή γίνεται αρκετά μακριά από το σπίτι μας. Γίνεται σε (Α)τμο(Η)λεκτρικούς (Σ)ταθμούς παραγωγής (ΑΗΣ). Υπάρχουν πολλοί τέτοιοι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα όπως στην Πτολεμαΐδα , στη Μεγαλόπολη , στο Αμύνταιο, στον Αγ. Γεώργιο , στο Λαύριο , στην Κρήτη και στη Ρόδο.

Το μεγαλύτερο συγκρότημα όμως ΑΗΣ στην Ελλάδα βρίσκεται στην περιοχή της Πτολεμαΐδας στο νομό Κοζάνης. Γι’ αυτό το λόγο αυτές οι μονάδες παραγωγής ΗΕ ονομάζονται ΚΑΡΔΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ.

Πράγματι, αυτοί οι ΑΗΣ λειτουργούν όπως ακριβώς η καρδιά στον ανθρώπινο σώμα όπου μέσω των αρτηριών και των φλεβών στέλνει το αίμα σε όλο το σώμα, έτσι και αυτοί μέσω των εγκαταστάσεων μεταφοράς (π.χ. Πυλώνες και καλώδια), στέλνουν ΗΕ σε όλη την Ελλάδα.

Σήμερα όλη η ανθρωπότητα στηρίζεται στον ηλεκτρισμό. Για να το αντιληφθούμε αυτό αρκεί να αναλογιστούμε ότι ένας σεισμός της τάξεως των 7 Richter σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο, όπως αυτός της Αθήνας, θα προκαλούσε πολύ λιγότερες απώλειες από το αν κοβόταν στην ίδια πόλη το ρεύμα για 1 μήνα.

Εικ. Ατμοηλεκτρικός Σταθμός

Εικ. Χάρτης Ελληνικών Σταθμών παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας

Εικ. Ατμοστρόβιλος Ήρωνα

Εικ. Εργαστηριακός ατμοστρόβιλος Ήρωνα

Ο Ατμοστρόβιλος ή Αιολόσφαιρα του Ήρωνα

Το 60 μ.Χ ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς , μεγάλος μαθηματικός και μηχανικός της εποχής εφηύρε μια «μηχανή» που ονομάστηκε ατμοστρόβιλος ή αιολόσφαιρα ή αλλιώς μηχανή του Ήρωνα.

Βασικό συστατικό για να λειτουργήσει είναι το νερό, που βράζει και ο ατμός του κατευθύνεται μέσω σωλήνων σε δύο αντιδιαμετρικές εξόδους.

Έτσι η πίεση του παραγόμενου ατμού αναγκάζει τον ατμοστρόβιλο να περιστρέφεται. Όσο πιο έντονη η θέρμανση του νερού, τόσο περισσότερος ατμός παράγεται και συνεπώς τόσο πιο γρήγορα περιστρέφεται ο ατμοστρόβιλος.

Ο ατμοστρόβιλος ή αιολόσφαιρα του Ήρωνα εκείνη την εποχή βρήκε πολλές εφαρμογές στην κίνηση διαφόρων μηχανών.

Στη συνέχεια θα παίξει μεγάλο ρόλο για την ανθρωπότητα όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε συνδυασμό φυσικά με μια μεγάλη ανακάλυψη ενός μεγάλου επιστήμονα του 19ου αιώνα, του Michael Faraday.

Εικ. Michael Faraday

Εικ. Νόμος Faraday

Ο Νόμος του Faraday

Η ανατολή του 19ου αιώνα υποδέχτηκε μια μεγάλη ανακάλυψη από τον μεγάλο Άγγλο Φυσικό Michael Farady (1791-1867).

O Faraday διατύπωσε το γνωστό νόμο της ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής και μέσα από αυτόν εξήγησε το πώς η κινητική ενέργεια μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια.

Έτσι αν κινήσουμε έναν μαγνήτη μέσα σε ένα πηνίο ή και το αντίστροφο (κίνηση πηνίου κοντά σε μαγνήτη) στα άκρα του πηνίου παράγεται τάση η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει με ηλεκτρικό ρεύμα ένα εξωτερικό κύκλωμα (π.χ. ένα λαμπάκι).

Ο συνδυασμός λοιπόν του νόμου του Faraday με τον ατμοστρόβιλο του Ήρωνα αποτέλεσε την αρχή για τη λύση του προβλήματος της παραγωγής Ηλεκτρικής ενέργειας.

Εύκολα λοιπόν καταλαβαίνει κάποιος τί χρειαζόμαστε για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Χρειαζόμαστε :

2) Καύσιμη ύλη2) Ατμοστρόβιλο του Ήρωνα3) Μαγνήτη4) ΠηνίοΣε εργαστηριακό επίπεδο η καύσιμη ύλη συνήθως είναι

ένα μείγμα προπανίου – βουτανίου που περιέχεται μέσα στα γνωστά μας γκαζάκια.

Η φλόγα από το γκαζάκι θερμαίνει μέχρι βρασμού το νερό που βρίσκεται μέσα στον ατμοστρόβιλο του

Ήρωνα και καθώς περιστρέφεται λόγω της πίεσης του ατμού ο ατμοστρόβιλος περιστρέφεται μαζί και ένας προσαρμοσμένος μαγνήτης που βρίσκεται κοντά σε ένα πηνίο (ή ένα πηνίο που βρίσκεται κοντά σε ένα μαγνήτη).Έτσι στα άκρα του πηνίου λαμβάνουμε μια τάση που με το κατάλληλο εξωτερικό κύκλωμα εκμεταλλευόμαστε την ηλεκτρική ενέργεια που μας παρέχεται.

Στο παραπάνω σχήμα φαίνεται η διάταξη ενός πηνίου-μαγνήτη όπου το κινητό μέρος (ρότορας) είναι το πηνίο και το ακίνητο μέρος (στάτορας) είναι ο μαγνήτης. Συγκεκριμένα το πηνίο περιστρέφεται μέσα σε ένα μαγνήτη τύπου «τόξου».

Με την παραπάνω λοιπόν διαδικασία επιτεύχθηκε η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω των παρακάτω ενεργειακών μετατροπών.

Χημική ενέργεια (Καύσιμη ύλη) Θερμότητα (Φλόγα) Κινητική ενέργεια (Περιστροφή πηνίου) Ηλεκτρική ενέργεια (Ηλεκτρικό ρεύμα).

Εικ. Joseph Henry

Εικ. O Thomas Edison με

τον λαμπτήρα του

Το παζλ συμπληρώνεται

Το παζλ της μαζικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είχε σχεδόν συμπληρωθεί. Δύο βήματα είχαν απομείνει.

Το πρώτο βήμα το έκανε ο πρώτος μεγάλος φυσικός για το νεοσύστατο τότε Αμερικάνικο έθνος. Ο Joseph Henry (1797-1878) εφηύρε τον πρώτο μετασχηματιστή. Ο μετασχηματιστής είναι μία διάταξη δύο πηνίων (ένα με περισσότερες και ένα με λιγότερες σπείρες). Ο μετασχηματιστής έχει την ιδιότητα να ανυψώνει ή να υποβιβάζει την ηλεκτρική τάση. Γι’ αυτό και το πηνίο με τις λιγότερες σπείρες λέγεται και πηνίο χαμηλής τάσης ενώ το πηνίο με τις περισσότερες σπείρες λέγεται και πηνίο υψηλής τάσης.

Το δεύτερο βήμα το έκανε ο Αμερικάνος εφευρέτης και επιχειρηματίας Thomas Alva Edison (1847-1931). Κατασκεύασε την πρώτη λυχνία τεχνητού φωτισμού, το γνωστό μας σήμερα λαμπτήρα πυρακτώσεως ή απλά λάμπα.

Στη Νέα Υόρκη, ο Thomas Edison το 1879 κατασκεύασε τις πρώτες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για εμπορική χρήση.

Εικ. Σχηματική αναπαράσταση λειτουργίας του μετασχηματιστή

Εικ. Εργαστηριακός μετασχηματιστής

ΚΑΡΔΙΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ (ΑΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ)

Μετά το πρώτο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο του Edison και την επιτυχία του στη μαζική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, φτιάχτηκαν ανά τον κόσμο διάφοροι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί (ΑΗΣ) στα πλαίσια του αναπτυσσόμενου κόσμου. Έτσι πλέον η κατανάλωσή ηλεκτρικής ενέργειας δεν ήταν «προνόμιο των λίγων».

Στη χώρα μας τη δεκαετία του 1950 ανακαλύφθηκαν στην περιοχή της Πτολεμαΐδας τεράστια αποθέματα λιγνίτη. Ο λιγνίτης είναι οργανικής προελεύσεως πέτρωμα, του οποίου το κύριο στοιχείο είναι ο άνθρακας. Περιέχει, επίσης, υδρογόνο, οξυγόνο και άζωτο. Είναι πέτρωμα χωρίς σχηματισμένους κρυστάλλους, δηλ. άμορφο. Προέρχεται από την εξανθράκωση κυρίως φυτικών οργανισμών, και περιέχει 35-65% υγρασία. Χρησιμοποιείται κυρίως στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια.

Εικ. Λιγνίτης Πτολεμαΐδας

Στην Ελλάδα ορυχεία λιγνίτη βρίσκονται στην περιοχή της Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου Φλώρινας, Μεγαλόπολης, Ελασσονας, Αλιβερίου Ευβοίας και Δράμας.Σύμφωνα με υπολογισμούς, τα αποθέματα είναι αρκετά για τα επόμενα 45 χρόνια. Η ποιότητα λιγνίτη θεωρείται από χαμηλή έως αρκετά ικανοποιητική. Τα ορυχεία όλης της χώρας τα εκμεταλλεύεται, σχεδόν αποκλειστικά, η ΔΕΗ. Το παλαιότερο λιγνιτωρυχείο είναι του Αλιβερίου στην Εύβοια από το 1952.

Ο Λιγνίτης

Ο πρώτος ΑΗΣ λειτούργησε στην περιοχή της Πτολεμαΐδας στα τέλη της δεκαετίας του 1970.Σήμερα είναι σε λειτουργία συνολικά 5 ΑΗΣ στην ευρύτερη περιοχή.

Εικ. Λιγνιτωρυχείο Πτολεμαΐδας Εικ. ΑΗΣ Πτολεμαΐδας

Λειτουργία ΑΗΣ

Πως όμως ακριβώς λειτουργεί ένας ΑΗΣ μέχρι να παραχθεί από αυτόν η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια ;

Αφού εξορυχτεί ο λιγνίτης στα λιγνιτωρυχεία, μεταφέρεται με μεγάλα φορτηγά οχήματα σε ένα σημείο όπου τοποθετείται στη συνέχεια σε μια ταινία μεταφοράς. Η ταινία αυτή οδηγεί κατευθείαν σε μία μεγάλη χοάνη και αφού περάσει από τον λεγόμενο «σπαστήρα» και τεμαχιστεί σε μικρότερα κομμάτια πέφτει στο λέβητα όπου γίνεται η καύση του.

Η θερμότητα που παράγεται από την καύση του λιγνίτη θερμαίνει και ατμοποιεί μεγάλες ποσότητες

Εικ.Διάγραμμα περιγραφής λειτουργίας ΑΗΣ

νερού έτσι ώστε ο ατμός που θα παραχθεί να έχει μεγάλη πίεση. Ο ατμός αυτός μεταφέρεται υπό υψηλή πίεση μέσω συστήματος σωλήνων ώστε να γυρίζει τα πτερύγια ενός στροβίλου. Ο στρόβιλος συνδέεται με μια γεννήτρια, η οποία στεγάζει μια σπείρα καλωδίου χαλκού που περιβάλλεται από μεγάλους μαγνήτες. Ο στρόβιλος περιστρέφει τη σπείρα του καλωδίου γρήγορα, μέσα στο μαγνητικό πεδίο του μαγνήτη με αποτέλεσμα την κίνηση των ηλεκτρονίων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας υπό υψηλή τάση.

Εικ. Πύργοι ψύξης

Από εκεί και πέρα το μεγαλύτερο μέρος του ατμού, ψύχεται και υγροποιείται, μέσω ενός συστήματος συμπύκνωσης, έτσι ώστε μέσω του ίδιου κύκλου να χρησιμοποιηθεί πάλι για την κίνηση των τεράστιων ατμοστροβίλων. Η ποσότητα του ατμού που διαφεύγει και δεν συμπυκνώνεται διοχετεύεται στην ατμόσφαιρα μέσω των πύργων ψύξης, οι οποίοι μοιάζουν με καπνοδόχους πολύ μεγάλης διαμέτρου. (Εικ.)

Η τέφρα (στάχτη), απομακρύνεται από τον ΑΗΣ, μέσω ενός συστήματος σωληνώσεων και οδηγείται σε ειδικές μονάδες κατεργασίας τέφρας.

Τέλος τα επιβλαβή και για την υγεία, αέρια της καύσης του λιγνίτη (CO , CO2 , NO , N2O , CH4 κ.α) διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα μέσω καπνοδόχων μικρής διαμέτρου που πολλές φορές φέρουν λωρίδες λευκού και κόκκινου χρώματος.

Επίσης ένα πολύ μεγάλο μέρος της τέφρας διαφεύγει του συστήματος δέσμευσης και απομάκρυνσης και κατακλύζει την ατμόσφαιρα της περιοχής του ΑΗΣ καθώς και των γύρω περιοχών σε μια ακτίνα ικανή να επηρεάζει ακόμα και κατοικημένες περιοχές.

Εικ. Βασικά σημεία ενός τυπικού ΑΗΣ

Εικ. Σχεδιαστική αναπαράσταση τομής ενός συστήματος παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργεια σε τυπικό ΑΗΣ

Εικ. Διακρίνεται μία από τις καμινάδες (λευκές – κόκκινες λωρίδες) απαγωγής, των

επικίνδυνων για την υγεία, αερίων της καύσης του λιγνίτη.

Εικ. Σημείο συλλογής τέφρας (στάχτης) μακριά από τον ΑΗΣ.

Έικ. Σύστημα σωληνώσεων απαγωγής (απομάκρυνσης) τέφρας.

Εικ.. Κέντρο ελέγχου λειτουργίας του ΑΗΣ

Εικ. Πίνακας ένδειξης ισχύος λειτουργίας του ΑΗΣ (252 ΜW)

Εικ. Οι τρείς μεγάλες γεννήτριες του ΑΗΣ

Εικ. Τα χαρακτηριστικά λειτουργίας της γεννήτριας

Εικ. James Prescott Joule (1818-1889)

Το πρόβλημα της μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας

Αφού λοιπόν η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια παράχθηκε από τον ΑΗΣ, το μόνο που απομένει είναι η ενέργεια αυτή να μεταφερθεί σε κοντινές αλλά και πολύ μεγάλες αποστάσεις για να καλύψει τις ανάγκες κάποιων περιοχών.

Ποιο όμως είναι το πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπίσει η επιστήμη σε αυτό το σημείο;

Αν επιχειρούσαμε να μεταφέρουμε την ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλες αποστάσεις στη μορφή που παράγεται, τότε αυτή θα χανόταν μέσα στα 2-3 πρώτα χιλιόμετρα. Αυτό οφείλεται σε ένα φαινόμενο που στη φυσική το ονομάζουμε φαινόμενο Joule και αφορά τιςαπώλειες σε ενέργεια (με τη μορφή θερμότητας) που έχουμε, κατά την μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω αγωγών.

Παρόλα αυτά στην πράξη βλέπουμε ότι ολόκληρη η Κέρκυρα παίρνει ηλεκτρική ενέργεια από τους ΑΗΣ στην Πτολεμαΐδα, ενώ αυτές οι 2 περιοχές απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα.

Πώς όμως τελικά λύθηκε αυτό το μεγάλο πρόβλημα;

Η λύση του προβλήματος έχει όνομα : “ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΕΣ”

Εικ. Τριφασικός μετασχηματιστής Ανύψωσης τάσης

Το πρόβλημα λοιπόν ήταν να μεταφερθεί η ισχύς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, σε όσο δυνατόν μεγαλύτερες αποστάσεις, με τις μικρότερες όμως απώλειες λόγω φαινομένου Joule. Οι επιστήμονες, μελετώντας το πρόβλημα αυτό, έλαβαν υπ’ όψιν τους το νόμο του Joule (P=I2R), o οποίος ουσιαστικά μας λέει ότι η ισχύς με τη μορφή θερμότητας που καταναλώνεται στους αγωγούς κατά τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας, είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι και η ένταση του ρεύματος. Η λύση λοιπόν θα ερχόταν αν μπορούσαμε να ελαχιστοποιήσουμε το φαινόμενο Joule πάνω στους αγωγούς, δηλαδή να μεταφέρουμε αυτή την ενέργεια υπό μικρή ένταση ρεύματος. Αυτό μπορούσε να επιτευχθεί αν στον ΑΗΣ αυξάναμε την τάση υπό την οποία θα μεταφερόταν το ηλεκτρικό ρεύμα.

Αυτό ήταν!! Η λύση είχε βρεθεί. Η επιστήμη διέθετε ήδη την μεγάλη εφεύρεση του Joseph Henry, τους ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΕΣ με τους οποίους θα ανύψωναν την τάση έξω από τον ΑΗΣ. Γι’ αυτό το σκοπό λοιπόν έξω από κάθε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργεια είναι εγκατεστημένοι μετασχηματιστές ανύψωσης τάσης.

Εικ. Τμήμα των εξωτερικών εγκαταστάσεων του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας. Διακρίνονται

πυλώνες και τριφασικοί μετασχηματιστές ανύψωσης τάσης

Εικ. Τοπικές εγκαταστάσεις υποβιβασμού τάσης

Εικ. Τριφασικός μετασχηματιστής Υποβίβασης τάσης

Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαμε εμείς να εκμεταλλευτούμε αυτή τη μεταφερόμενη ηλεκτρική ενέργεια με τη μορφή που μεταφέρεται (400κV). Για το λόγο αυτό έχουν εγκατασταθεί σε κάθε περιοχή τοπικοί σταθμοί υποβίβασης της τάσης, όπου με τη βοήθεια μετασχηματιστών υποβίβασης χαμηλώνουν τις τιμές της τάσης (12kV) με αποτέλεσμα εμείς να παίρνουμε την ηλεκτρική ενέργεια προς εκμετάλλευση στα 220V.

Παρόλα αυτά, όταν πρόκειται για μεγάλες εγκαταστάσεις (π.χ. βιομηχανικές μονάδες) , όπου εκεί οι ανάγκες σε τάση είναι μεγαλύτερες , η ΔΕΗ φροντίζει να εγκαθιστά τοπικά κατάλληλους μετασχηματιστές ανύψωσης που θα είναι επαρκείς για να καλύψουν τις απαιτήσεις των εγκαταστάσεων αυτών.

Τι χρειαζόμαστε λοιπόν για καλύψουμε τις ανάγκες μας σε ηλεκτρική ενέργεια ;

1)Καύσιμη ύλη (π.χ. λιγνίτη)

2)Κατάλληλες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. ΑΗΣ)

3)Δίκτυο μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (αγωγούς , μετασχηματιστές ανύψωσης και υποβίβασης τάσης, πυλώνες κτλ )

Εικ. (1) Εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, (2) Σταθμός ανύψωσης τάσης, (3) Γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, (4) Σταθμός Υποβίβασης τάσης, (5) Γραμμές διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, (6) Σπίτι

Αρνητικές επιπτώσεις που προκαλεί η λειτουργία των ΑΗΣ

Α. ΥΓΕΙΑΟι επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου εξαιτίας της λειτουργίας ενός ΑΗΣ, και ιδιαίτερα των εργαζόμενων και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής δυστυχώς είναι μεγάλες και επιβεβαιωμένες.

Τα δηλητηριώδη αέρια της καύσης του λιγνίτη μπορεί να προκαλέσουν πολλά προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος.Επίσης η τέφρα που αιωρείται στην ατμόσφαιρα εισπνέεται από τον άνθρωπο. Σε αντίθεση με τα αέρια που ο οργανισμός μπορεί σε μεγάλο βαθμό να τα αποβάλλει, η τέφρα δεν αποβάλλεται αλλά επικάθεται στο αναπνευστικό σύστημα και πιο συγκεκριμένα στους πνεύμονες δημιουργώντας ένα κολλώδες υλικό που σε μεγάλο ποσοστό με την πάροδο του χρόνου στερεοποιείται. .

Για τους παραπάνω λόγους οι εργαζόμενοι και κάτοικοι των γύρω περιοχών παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά καρκίνου των πνευμόνων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάποιες πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, υπάρχουν νοσοκομεία που διαθέτουν πτέρυγες για τη νοσηλεία ασθενών που προέρχονται από τις περιοχές της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας.

Β. Περιβάλλον

Πολλά από τα δηλητηριώδη αέρια της καύσης του λιγνίτη που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα τελικά επικάθονται στην επιφάνεια των γύρω περιοχών με αποτέλεσμα :

1) Να μειώνεται η βιοποικιλότητα της περιοχής καθώς διαταράσσεται η χλωρίδα και η πανιδαμέσω της έλλειψης κάποιων ειδών ή της δραματικής μείωσης του πληθυσμού κάποιων άλλων.

2) Με την πτώση της βροχής (η οποία είναι όξινη)

οι ουσίες αυτές που έχουν επικαθήσει στην επιφάνεια, στην πλειοψηφία τους είναι υδρόφιλες, άρα συμπαρασύρονται στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, με αποτέλεσμα να τον μολύνουν. Το νερό του υδροφόρου ορίζοντα σε κανονικές συνθήκες αποτελεί «πλούτο» για κάθε τόπο, καθώς ο άνθρωπος μέσω γεωτρήσεων μπορεί να το εκμεταλλευτεί για να καλύψει τις ανάγκες του. Δυστυχώς όμως σε αυτές τις περιοχές η «εκμετάλλευση» του καθίσταται αδύνατη σε οποιαδήποτε μορφή της.

3) «Η ΓΗ ΚΑΙΓΕΤΑΙ….!!!» . Η έκφραση αυτή έχει επικρατήσει ως επί το πλείστον όταν μιλάμε για το γνωστό φαινόμενο του Θερμοκηπίου.

Τι είναι όμως το φαινόμενο του Θερμοκηπίου;

Η γη μας περιβάλλεται από ένα στρώμα αερίων το οποίο ονομάζεται ατμόσφαιρα. Χωρίς αυτό το στρώμα η γη μας θα ήταν τόσο κρύα που σχεδόν τίποτα δεν θα μπορούσε να

ζήσει. Θα ήταν ένας παγωμένος πλανήτης. Η ατμόσφαιρά μάς κρατά ζωντανούς και ζεστούς.Η ατμόσφαιρα αποτελείται από πολλά διαφορετικά αέρια. Το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιρας (99%) είναι οξυγόνο και άζωτο. Το άλλο 1% είναι ένα μείγμα από αέρια του «θερμοκηπίου». Τα αέρια του θερμοκηπίου είναι συνήθως υδρατμοί, που αναμιγνύονται με το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το όζον, το νιτρικό οξύ, χλωροφθοράνθρακες (CFC) και άλλα αέρια. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το αέριο που παράγουμε όταν αναπνέουμε και όταν καίμε ξύλα και ορυκτά καύσιμα όπως ο λιγνίτης. Το μεθάνιο είναι το κύριο αέριο στο φυσικό αέριο. Παράγεται επίσης όταν αποσυντίθενται τα φυτά και τα ζώα. Τα άλλα αέρια του θερμοκηπίου παράγονται με τη καύση των καυσίμων και με άλλους τρόπους.

Οι ακτίνες του φωτός του ήλιου (ακτινοβόλος ενέργεια) λάμπουν πάνω στη γη κάθε μέρα. Μερικές από αυτές τις ακτίνες ανακλώνται από τα σύννεφα και επιστρέφουν πίσω στο διάστημα. Μερικές ακτίνες απορροφώνται από τα μόρια της ατμόσφαιρας. Περίπου το μισό από το φως του ήλιου περνά μέσω της ατμόσφαιρας και φθάνει στη γη.Όταν το φως του ήλιου χτυπά τη γη, το μεγαλύτερο μέρος του μετατρέπεται σε θερμότητα(θερμική ενέργεια). Η γη απορροφά ένα μέρος από αυτήν την θερμότητα. Το υπόλοιπο ανακλάται προς την ατμόσφαιρα. Αυτό προφυλάσσει τη γη από την υπερθέρμανση.Όταν αυτή η θερμότητα φθάσει στην ατμόσφαιρα, σταματά. Η θερμότητα δεν μπορεί να περάσει μέσω της ατμόσφαιρας όπως το φως του ήλιου. Το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας της θερμότητας παγιδεύεται και επιστρέφει πίσω στη γη. Παρ’ όλο που πιστεύουμε ότι ο ήλιος θερμαίνει τη γη, στην πραγματικότητα η ενέργεια της θερμότητας είναι αυτή που δίνει το μεγαλύτερο μέρος της ζεστασιάς μας. Ετσι δημιουργείται κάτι σαν «θερμοκήπιο» με αποτέλεσμα τη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη με άμεσες αλλά και μεσομακροπρόθεσμες ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα.Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) είναι υπεύθυνο σε ποσοστό πάνω από 50% για το φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς απορροφά την υπέρυθρη ακτινοβολία. CO2 παράγεται από τις διάφορες καύσεις ουσιών , από την αναπνοή μας αλλά και από την ίδια την θάλασσα.

Καίγοντας 1kg λιγνίτη απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα 3 κιλά CO2.

Στους ΑΗΣ της Πτολεμαΐδας, συνολικής ισχύος λειτουργίας περίπου 1 MW, κάθε 24ωρο καίγονται περίπου 4.000.000kg λιγνίτη. Άρα καθημερινά απελευθερώνονται 12.000 tn CO2.

Αυτό σημαίνει ότι ετησίως από τους ΑΗΣ Πτολεμαΐδας παράγονται πάνω από 5.000.000 tn CO2.

Δηλαδή κάθε λεπτό που περνάει απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα περίπου 10 tn CO2.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ!!!!

Είδη μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

1) Μονάδες εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμωνΕίναι ΑΗΣ που για καύσιμη ύλη χρησιμοποιούν λιγνίτη, πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, δηλαδή ορυκτά καύσιμα. Τα εργοστάσια λιγνίτη παράγουν περισσότερο από τη μισή από την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούμε.

Τα εργοστάσια αυτά παράγουν ρύπους οι οποίοι μολύνουν την ατμοσφαιρα. Αυτά τα εργοστάσια λέγονται θερμοηλεκτρικά επειδή χρησιμοποιούν την ενέργεια θερμότητας για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Ο λιγνίτης χρησιμοποιείται από τα περισσότερα εργοστάσια αυτού του είδους ως καύσιμο επειδή είναι «άφθονος» και οικονομικός στην εξόρυξή του.

2)Γεωθερμικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, και εγκαταστάσεις ηλιακής παραγωγής ενέργειας.

Δεν παράγουν ρύπους. Είναι φιλικοί προς το περιβάλλον τρόποι παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Εικ. ΑΗΣ

Εικ. Σχηματική αναπαράσταση

γεωθερμικού σταθμού

3) Εργοστάσια εκμετάλλευσης Πυρηνικής ενέργειας

Εικ. Χάρτης με πυρηνικά εργοστάσια στην Ευρώπη

κατά το 2000

Τα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας είναι κι αυτά θερμοηλεκτρικά επειδή παράγουν την ηλεκτρική ενέργεια με τον ίδιο σχεδόν τρόπο με τα εργοστάσια των ορυκτών καυσίμων, εκτός από το ότι τα καύσιμο που χρησιμοποιούν είναι ουράνιο, το οποίο δεν καίγεται.Το ουράνιο είναι ένα στοιχείο και η εξόρυξή του γίνεται μέσα από τη γη .Οι εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας διαχωρίζουν τους πυρήνες των ατόμων ουράνιου για να κάνουν μικρότερα άτομα με μια διαδικασία αποκαλούμενη «σχάση» η οποία παράγει τεράστια ποσά ενέργειας. Η θερμότητα χρησιμοποιείται για να μετατρέψει το νερό σε ατμό, ο οποίος περιστρέφει και πάλι ένα στρόβιλο.

Οι εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας δεν παράγουν ρυπογόνες εκπομπές αερίων, αλλά τα απόβλητά τους είναι άκρως ραδιενεργά.

Εικ. Υδροηλεκτρικο εργοστάσιο παραγωγής ΗΕ

Εικ. Υδροηλεκτρικό φράγμα

4)Εργοστάσια εκμετάλλευσης υδροδυναμικής ενέργειας

Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας χρησιμοποιούν την κινητική ενέργεια του νερού για να παραγάγουν ηλεκτρική ενέργεια. Το κινούμενο νερό χρησιμοποιείται για να περιστρέψει τα πτερύγια του υδροστροβίλου μιας γεννήτριας. Η υδροδυναμική ενέργεια θεωρείται ανανεώσιμη πηγή ενέργειας επειδή ανανεώνεται από τις βροχοπτώσεις.

Δυστυχώς στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία του ποσοστού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργεια γίνεται μέσω λειτουργίας μονάδων εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων.

Εικ . Κατανομή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

Ας βοηθήσουμε τον πλανήτη να ανασάνει.

Σε επίπεδο πολιτείαςΤο κάθε κράτος ξεχωριστά θα έπρεπε να περιορίσει στο ελάχιστο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, προπάνιο, ουράνιο) καθώς όλοι αυτοί οι τρόποι έχουν αρνητικές ή ακόμα και ολέθριες συνέπειες για το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου.

Η εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγώνενέργειας (αιολική, υδροδυναμική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμία, υδρογόνο) είναι η ιδανική λύση για να σώσουμε τον πλανήτη και κατ’ επέκταση την ίδια μας τη ζωή.

Επίσης έργα όπως αυτή της τηλεθέρμανσης (που ήδη υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή Πτολεμαΐδας-Κοζάνης αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας) ή της εκμετάλλευσης των τεράστιων ποσοτήτων ανεκμετάλλευτης τέφρας για την κατασκευή μονωτικών οικοδομικών υλικών όπως ο ζεόλιθος , θα συνέβαλλαν τα μέγιστα σε αυτή την κατεύθυνση.

Εικ. Αιολικό πάρκο

Εικ. Ηλιακό πάρκο

Σε ατομικό επίπεδο

Σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά πρέπει αν γίνει βίωμα η προστασία του περιβάλλοντος μέσω της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας και της αποφυγής της αλόγιστης σπατάλης της :

Μην ανοίξτε δύο φώτα εάν χρειάζεστε μόνο ένα. Θυμηθείτε να κλείσετε τα φώτα όταν αφήνετε ένα δωμάτιο.

Κλείστε την τηλεόραση, το βίντεο και τα τηλεοπτικά παιχνίδια από το διακόπτη τους κι όχι από το τηλεκοντρόλ (συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια).

Μια ηλιόλουστη ημέρα, διαβάστε δίπλα από ένα παράθυρο. Είναι ένας απλός τρόπος να εξοικονομήσουμε ενέργεια.

Κρατήστε την πόρτα του ψυγείου κλειστή. Να ξέρετε τι θέλετε πριν ανοίξετε τη πόρτα. Εάν χρειάζεται να το καθαρίσετε, μην αφήστε την πόρτα ανοικτή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χρειάζεται πολλή ενέργεια για να ξαναπαγώσουν και πάλι τα τρόφιμα.

Εάν το κλιματιστικό μηχάνημα είναι ανοικτό, κρατήστε τις πόρτες και τα παράθυρα κλειστά.Εναλλακτικά αν δεν κάνει πολλή ζέστη μπορείτε να αφήνετε δυο πόρτες ή παράθυρα ανοικτά για να σχηματίζεται ρεύμα αέρα.Μην μπαινοβγαίνετε από το σπίτι. Εάν είναι δυνατό χρησιμοποιείστε ένα ανεμιστήρα και φορέστε ανοιχτόχρωμα ρούχα.