Η ΡΩΣΙΚΗ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η Ρωσική Επανάσταση ήταν μια σειρά από μεγάλα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στη Ρωσία κατά το έτος 1917 και δεν σφράγισαν μόνο την ιστορική πορεία της χώρας αυτής, αλλά επηρέασαν καθοριστικά ολόκληρη τη νεότερη παγκόσμια ιστορία.

Έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα της ανθρωπότητας. Ουσιαστικά η "Ρωσική Επανάσταση" συμπεριλαμβάνει τα γεγονότα που συνέβησαν κυρίως τους μήνες Φεβρουάριο και Οκτώβριο του 1917, (εξ ου και η ονομασία τους, Φεβρουαριανή και Οκτωβριανή επανάσταση αντίστοιχα). Αν και οι δύο αυτές επαναστάσεις θεωρούνται μέρος της Ρωσικής Επανάστασης, αφορούν πολύ διαφορετικές διαστάσεις και δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους.

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Η βιομηχανική επανάσταση είχε ως καίριο και κύριο αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νέας τάξης, των εργατών, οι οποίοι όχι μόνο δεν είχαν την παραμικρή ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, αλλά και ο ρόλος που έπαιζαν σ` όλη την παραγωγική διαδικασία ήταν καθαρά μηχανιστικός. Διαμορφώθηκε το προλεταριάτο, που σ` αντίθεση όμως με την αστική τάξη της Γαλλικής Επανάστασης, δεν άργησε να συνειδητοποιήσει τη θέση του και τη δύναμή του. Η τόσο επίμονα διακηρυγμένη ανθρώπινη ελευθερία και ο σεβασμός της αξιοπρέπειας του ατόμου κατά το 1789 κατάντησαν φληναφήματα εφόσον δεν παρεχόταν η υλική δυνατότητα στον καθένα να τα πραγματοποιήσει.

Η Ρωσική Επανάσταση υπήρξε το φυσιολογικό αποτέλεσμα των κοινωνικών όρων που επέβαλαν στη Ρωσία ο Μέγας Πέτρος και η Αικατερίνη Β΄, του απολυταρχικού τσαρικού καθεστώτος, της αποσύνθεσης της αριστοκρατίας και του θεσμού της δουλοπαροικίας. Οι κοινωνικές αντιθέσεις κορυφώθηκαν ήδη από το 1826, όταν ξέσπασε η εξέγερση των δεκεμβριστών, οι αρχηγοί της οποίας (Πέστελ και Ριλέεφ) θανατώθηκαν. Από το 1900 εμφανίζεται ο Λένιν, ο οποίος ίδρυσε μια εφημερίδα, τη "Σπίθα" (Ίσκρα) και εξέδωσε το 1902 το έργο του "Τι να κάνουμε;", στο οποίο έδωσε για πρώτη φορά σαφείς οδηγίες για την αναμενόμενη επαναστατική δράση των μαζών. Εξάλλου ο Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος του 1904 έστρεψε και μεγάλο τμήμα της αστικής τάξης κατά του τσαρικού καθεστώτος και ο τσάρος Νικόλαος Β΄ φάνηκε ότι δε θα έκανε την παραμικρή παραχώρηση στους αγρότες και τους εργάτες, που κυριολεκτικά είχαν εξαθλιωθεί.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1905

Το 1905 στάθηκε η μεγάλη δοκιμή της επανάστασης του 1917. Πράγματι, τον Ιανουάριο τους έτους αυτού κηρύχτηκε γενική απεργία στα εργοστάσια της Πετρούπολης. Στις 9 Ιανουαρίου, ημέρα Κυριακή, χιλιάδες άοπλων με εικόνες και πορτρέτα του τσάρου συγκεντρώθηκαν στην πλατεία των χειμερινών ανακτόρων της Πετρούπολης. Ο τσάρος δε δέχτηκε ν` ακούσει τα αιτήματα του πλήθους και διέταξε τη φρουρά του να διαλύσει τους συγκεντρωμένους, με αποτέλεσμα η χιονισμένη πλατεία να βαφτεί με το αίμα εκατοντάδων νεκρών.

Στις 15 Ιουνίου 1905 στασίασε και το πλήρωμα του καταδρομικού Ποτέμκιν. Στρατιωτικές στάσεις ακολούθησαν στην Κροστάνδη, στο στόλο του Εύξεινου, ενώ στις 7 Δεκεμβρίου ξέσπασε γενική απεργία στη Μόσχα, που εξελίχτηκε σε ένοπλη εξέγερση, η οποία τελικά πνίγηκε στο αίμα. Τα γεγονότα αυτά, μολονότι δεν πέτυχαν, έδωσαν την ευκαιρία στους αγρότες και στους εργάτες να οργανωθούν σε σοβιέτ και να προετοιμάζονται κατάλληλα για το αποφασιστικό και νικηφόρο χτύπημα. Στο μεταξύ ο τσάρος, κάτω από την πίεση των γεγονότων, παραχώρησε νομοθετικές συνελεύσεις (Δούμες), που τελικά απέτυχαν στο έργο τους, λόγω της αντίδρασης του τσάρου στις μεταρρυθμίσεις και του απολυταρχικού πρωθυπουργού του Στολίπιν.

Η ΦΕΒΡΟΥΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η εργατική επανάσταση άρχισε κατά το τέλος του Φεβρουαρίου του 1917 στην Αγία Πετρούπολη με τεράστιες απεργίες και δυναμικές διαδηλώσεις, που αργότερα εξελίχτηκαν σε οργανωμένο επαναστατικό κίνημα. Ο πρόεδρος της τέταρτης Δούμας Ροντζιάνκο μαζί με την εκτελεστική επιτροπή του σοβιέτ ζήτησαν την παραίτηση του τσάρου Νικόλαου Β΄, ο οποίος εγκατέλειψε την εξουσία στις 15 Μαρτίου 1917, χωρίς ο διάδοχός του δούκας Μιχαήλ Αλεξάνδροβιτς, να δεχτεί τις ευθύνες του θρόνου. Έτσι ανατράπηκε οριστικά η μοναρχία στη Ρωσία και μαζί της η φεουδαρχική απολυταρχία.

Μέσα στο Μάρτιο η προσωρινή κυβέρνηση έδωσε γενική αμνηστία, η Φινλανδία ανακηρύχτηκε αυτόνομο κράτος, φυλακίστηκε η αυτοκρατορική οικογένεια, καταργήθηκε η θανατική ποινή, σταμάτησαν το φοβερά πογκρόμ κατά των Εβραίων, εφαρμόστηκε το οκτάωρο και χορηγήθηκε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γυναίκες. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή ο Λένιν επέστρεψε στη Ρωσία με σύνθημα τη μη υποστήριξη της καπιταλιστικής κυβέρνησης, την παύση του ιμπεριαλιστικού πολέμου και τη νίκη της κοινωνικής επανάστασης. Κι ενώ η κυβέρνηση κλονιζόταν και ο ρωσικός στρατός πιεζόταν συνεχώς από τους Γερμανούς, οι μπολσεβίκοι ενισχύθηκαν από τον Τρότσκι, το σπουδαιότερο μετά το Λένιν αρχηγό και οικοδόμο της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Η ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Στις 24 Οκτωβρίου ξέσπασε πλέον η μεγάλη επανάσταση. Το πρωί η κυβέρνηση απαγόρευσε την κυκλοφορία του κεντρικού οργάνου των μπολσεβίκων "Ραμπότσι Πουτ" κι έστειλε θωρακισμένα αυτοκίνητα στο τυπογραφείο και στα γραφεία σύνταξης της εφημερίδας. Οι κόκκινοι φρουροί όμως και οι επαναστατημένοι στρατιώτες απέκρουσαν τα θωρακισμένα αυτοκίνητα και κατά τις 11 η ώρα η εφημερίδα κυκλοφόρησε με την προκήρυξη της ανατροπής της κυβέρνησης.

Το βράδυ της ίδιας μέρας κι ενώ το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίαζε στα χειμερινά ανάκτορα, η κόκκινη φρουρά της Πετρούπολης καταλάμβανε το κεντρικό τηλεγραφείο, τις γέφυρες, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και την Κρατική Τράπεζα. Το καταδρομικό "Αυγή" μπήκε στο Νέβα κι έστρεψε τα πυροβόλα του στα ανάκτορα που ήταν έδρα της τελευταίας αστικής κυβέρνησης. Την άλλη μέρα τα ανάκτορα πολιορκήθηκαν και καταλήφθηκαν, η κυβέρνηση έπεσε, οι υπουργοί συνελήφθησαν και ο Κερένσκι δραπέτευσε. Και τυπικά πλέον η Ρωσική Επανάσταση επικράτησε.

Στις 25 Οκτωβρίου συνήλθε στο Σμόλνι το 2ο συνέδριο των σοβιέτ της Ρωσίας και αποφάσισε το πέρασμα της εξουσίας στα σοβιέτ και την έκδοση των δύο ιστορικών διαταγμάτων για την Ειρήνη και για τη Γη: "Η ιδιοκτησία των γαιοκτημόνων στη γη καταργείται από τη στιγμή αυτή χωρίς καμία αποζημίωση". Σχηματίστηκε το πρώτο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού (υπουργικό συμβούλιο), με το Λένιν ως πρόεδρο και τους Ρίκοφ, Μιλιούτιν, Τρότσκι, Λουνατσάρσκι και Στάλιν.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Στο μεταξύ στις 16 Ιουλίου 1918 εκτελέστηκε ολόκληρη η αυτοκρατορική οικογένεια, ενώ έκτακτη επιτροπή δημιουργήθηκε για την επιβολή της τάξης που ονομάστηκε Βετσέκα ή Τσεκά και αργότερα Γκεπεού. Οι εύποροι χωρικοί (κουλάκοι) εξεγέρθηκαν, όταν εθνικοποιήθηκαν οι μεταλλευτικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις και ιδρύθηκε το κρατικό μονοπώλιο σταριού. Ο Τρότσκι ανέλαβε τη δημιουργία ενός νέου ισχυρού στρατού για να αντιμετωπιστούν οι εξωτερικοί εχθροί. Η εκστρατεία της Κριμαίας που οργάνωσαν οι Άγγλοι και οι Γάλλοι το Δεκέμβριο του 1918 απέτυχε πλήρως (σ` αυτήν συμμετείχαν και Έλληνες).