ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΡΕΝΑΡΟΥ

Μάθημα: Γλώσσα και Πολιτισμός

Ενότητα: Ευρωπαϊκό Έτος Ενεργού Γήρανσης 2012: Διακρίσεις που αφορούν την ηλικία

Σχολείο: Δημοτικό Σχολείο Φρενάρου

Τάξη: Δ΄2

Δασκάλα : Χριστίνα Καούλλα

Ημερομηνία: Μάιος 2012

1. Δομή και πρακτικές της ενότητας:

Γενικός σκοπός:

Να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές/τριες στο θέμα των διακρίσεων και του ρατσισμού σε σχέση με την ηλικία και να εξοικειωθούν με τις γλωσσικές δομές, τα κειμενικά είδη και το λεξιλόγιο που σχετίζεται με τις κοινωνικές πρακτικές που αφορούν το θέμα αυτό. Σε τελευταία ανάλυση, επιδιώκεται να κατακτηθεί, στο βαθμό των δυνατοτήτων των παιδιών, ο σχετικός με το θέμα γλωσσικός και κοινωνικός γραμματισμός και να αναπτυχθεί ο κριτικός γραμματισμός τους.

2. Στόχοι:

Α) Ένα συνεκτικό και επαρκές σώμα γνώσεων και δεξιοτήτων:

Να εξασκηθούν οι μαθητές/μαθήτριες στην κατανόηση και την παραγωγή προφορικού λόγου (συζητήσεις, αιτιολόγηση, επεξήγηση, επιχειρηματολογία, κριτική).

Να έρθουν σε επαφή και να συζητήσουν κριτικά για τα εξής κειμενικά είδη: άρθρα, αφίσα, γελοιογραφία, επιστολή.

Να συντάξουν κείμενα όπως: επιχειρηματολογικό κείμενο, αφίσα, επιστολή, ψήφισμα σε σχέση με τις διακρίσεις που αφορούν την ηλικία.

Να ασχοληθούν με τον εντοπισμό και τη χρήση των ιδιαίτερων υφολογικών χαρακτηριστικών, ώστε να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται διαφορετικό ύφος σε κάθε κείμενο.

1

Να έρθουν σε επαφή με πολυτροπικά κείμενα και να κατανοήσουν τη σημασία τους.

Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους με το θεματικό πεδίο του ρατσισμού στους ηλικιωμένους και της ενεργού γήρανσης.

Να κατανοήσουν ότι τα κείμενα κατασκευάζουν εκδοχές και θεωρήσεις του κόσμου που αντανακλούν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, πολιτισμικές, κοινωνικές και πολιτικές θέσεις.

Να κατανοήσουν τον ιδεολογικό ρόλο του λεξιλογίου και της γραμματικής ως στοιχείων που κωδικοποιούν ένα θέμα μέσα από συγκεκριμένη οπτική.

Β) Ka λλιέργεια αξιών, υιοθέτηση στάσεων και επίδειξη συμπεριφορών που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα:

Να μάθουν, μέσα από την επιχειρηματολογία, να αρθρώνουν λόγο, μέσω του οποίου να διεκδικούν μια δικαιότερη και πιο δημοκρατική κοινωνία.

Να ασκήσουν κριτική σε θέματα που αφορούν στο ρατσισμό στους ηλικιωμένους και την ενεργό γήρανση.

Να αναπτύξουν στρατηγικές για τη δημοκρατική τους συμμετοχή, σε σχέση με το υπό μελέτη θέμα, στη σχολική ημερίδα για την Ευρώπη.

Γ) Καλλιέργεια ιδιοτήτων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων που απαιτούνται από την κοινωνία του 21 ου αι.- ικανότητες κλειδιά:

Μέσα από τη συζήτηση στις ομάδες να αποδέχονται και να εκτιμούν τη γλώσσα και την προσωπικότητα όλων των παιδιών, καθώς, επίσης, να διαπραγματεύονται τις διαφορετικές γνώσεις τους, με σεβασμό της προσωπικότητας των συνομιλητών/τριών τους.

Να συνεργάζονται στην ομάδα τους για την υλοποίηση διάφορων δραστηριοτήτων.

Να είναι σε θέση να πλοηγούν σε έντυπες και ηλεκτρονικές πηγές, αναζητώντας πληροφορίες που απαντούν στα ερωτήματα, του υπό μελέτη θέματος.

3. A νάπτυξη Ενότητας:

Με αφορμή το μάθημα των Θρησκευτικών «Ο Άγιος Χριστόφορος», τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με κάποιες πτυχές της ορθόδοξης αγιογραφίας, που

2

παρουσιάζουν τον Άγιο Κυνοκέφαλο, λόγω της άγριας όψης του (βλ. παράρτημα). Στο πλαίσιο αυτό, προέκυψε το θέμα του ρατσισμού και των διάφορων μορφών, που μπορεί να πάρει.

Στη συνέχεια, τα παιδιά δυνητικά δημιουργούν, στις ομάδες τους, ιδεόγραμμα με τις διάφορες μορφές του ρατσισμού, που, κατά τη γνώμη τους, υπάρχουν, στηρίζοντάς τις απόψεις τους με επιχειρήματα από προσωπικές τους εμπειρίες

ή από περιστατικά στην κυπριακή πραγματικότητα. Γίνεται πλοήγηση στον «Επίσημο Διαδικτυακό Τόπο της Ευρωπαϊκής

Ένωσης» και αξιολόγησή του από τα παιδιά (συνδυάζει κείμενα με εικόνες, εύχρηστη, αξιόπιστη, χρήση οπτικού υλικού). Ακολούθως, προσπαθούν να εντοπίσουν πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε), κατά των διακρίσεων και του ρατσισμού, ώστε να συμπληρώσουν το ιδεόγραμμά τους.

Τα παιδιά εντοπίζουν την «ηλικία» ως μια μορφή ρατσισμού και προβληματίζονται σε σχέση με το τι μπορεί να σημαίνει και κατά πόσο έχουν προσωπικά βιώματα (π.χ. στερεότυπα σε σχέση με τις ικανότητες και τη μνήμη τους, σύνδεση των ηλικιωμένων με το θάνατο, σχολιασμός του

μοντέρνου ντυσίματος σε μεγάλης ηλικίας άτομα). Έτσι, το ιδεόγραμμά τους κρίνεται πολύ γενικό και αναδιαμορφώνεται, θέτοντας τα βασικά ερωτήματα που θέλουν να διερευνήσουν. Κάτω από αυτές τις συνθήκες αναζητούν υλικό, κατάλληλο για να απαντήσει στα ερωτήματα που έθεσαν (εννοείται πως ο/η εκπαιδευτικός αναφέρει πως θα πράξει και αυτός/-ή το ίδιο).

Με αφορμή το σχόλιο ενός παιδιού για τη φετινή συμμετοχή της Ρωσίας στο διαγωνισμό της Eurovision, παρακολουθούν το φιλμάκι του τραγουδιού στο YouTube και ακολουθεί συζήτηση σε σχέση με τις ερμηνεύτριες, την ηλικία τους, γιατί έχουν τόσο μεγάλο αριθμό θεατών στο συγκεκριμένο ιστότοπο κ.λπ. Παράλληλα, παρατηρούμε κάποια από τα σχόλια (π.χ. Ha ha....but they'll win!!, Ι think these ladies have delved into the vodka a bit too much, eh?) και τα υπόρρητα μηνύματά τους (π.χ. χρήση των αποσιωπητικών για να δημιουργηθούν υπόνοιες για διάφορες ερμηνείες: γελάτε αλλά θα νικήσουν, είναι γελοίες αλλά θα νικήσουν).

3

Ρατσισμός έναντι των

ηλικιωμένων

Γιατί υπάρχει ρατσισμός στους

ηλικιωμένους;

Πώς εκδηλώνεται ο ρατσισμός;

Τι πιστεύει η κοινωνία για τους

ηλικιωμένους (στερεότυπα);

Τι θα μπορούσαμε

να κάνουμε για να

τους δραστηριοποιήσου

με;

Τονίζεται το γεγονός ότι, η συζήτηση γίνεται σε υποθετική βάση, οπόταν τα παιδιά καταλήγουν στη διεξαγωγή έρευνας, ανάμεσα στα μεγαλύτερα παιδιά του σχολείου (Δ΄-Στ΄), με τη χρήση ερωτηματολογίου (βλ. παράρτημα). Η δομή του ερωτηματολογίου καθορίζεται μέσα από συζήτηση στην τάξη. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων γίνεται κατά τη διάρκεια του μαθήματος των Μαθηματικών, με συμμετοχή των παιδιών. Συγκεκριμένα, τα παιδιά, ανά ομάδες των 2-3 ατόμων, κρατούν τα ερωτηματολόγια του κάθε τμήματος και με τη βοήθεια του δασκάλου περνούν τα δεδομένα στην Excel. Μετά την αριθμητική καταγραφή των δεδομένων, γίνεται μετατροπή τους σε ποσοστά και γραφικές παραστάσεις. Αυτό εξυπηρετεί καλύτερα τη σύγκριση των αποτελεσμάτων.

Τα παιδιά, στις ομάδες τους, συζητούν τα αποτελέσματα της έρευνας (βλ. παράρτημα) και καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους με τη μορφή σημείων. Η εργασία των ομάδων κοινοποιείται στην ολομέλεια και ακολούθως, γίνεται μια συζήτηση, για τα συμπεράσματα στα οποία μας οδηγεί η έρευνα όσον αφορά στο υπό μελέτη θέμα. Τα παιδιά καταλήγουν ότι η έρευνα ενισχύει τα σχόλια, που εντοπίστηκαν στο ΥouTube, καθώς, τα περισσότερα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα, θεωρούν τις ηλικιωμένες ερμηνεύτριες γελοίες, εκτός μόδας και πολύ μεγάλες για έναν τέτοιο διαγωνισμό.

Στο σημείο αυτό, εκφράστηκε η επιθυμία των παιδιών να κοινοποιήσουν τα αποτελέσματά τους στους/στις συμμαθητές/συμμαθήτριες τους μέσα από μια διάλεξη, που θα πραγματοποιήσουν στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου τους. Για το σκοπό αυτό, έκριναν ότι, τα αποτελέσματα, καταγραμμένα με τη μορφή σημείων, δεν είναι κατάλληλα (ανεπίσημο ύφος, έλλειψη σημαντικών λεπτομερειών κ.λπ.). Έτσι, αποφασίζουν να τα παρουσιάσουν με τη μορφή πληροφοριακού κειμένου, τηρώντας κάποιες βασικές προδιαγραφές όπως: εισαγωγή στο θέμα, παράθεση των αποτελεσμάτων με κατανοητό τρόπο, σύνοψη των αποτελεσμάτων με ένα γενικό συμπέρασμα).

Εν τω μεταξύ, η εξέλιξη της ενότητας μέχρι τώρα, κατέστησε την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση του θέματος, οπόταν, αυξήθηκε το χρονικό πλαίσιο συλλογής υλικού από τα παιδιά.

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ (με βάση τη δυναμική που έχει διαμορφωθεί στην τάξη)

Τα παιδιά μελετούν στις ομάδες το υλικό που έφεραν, για να γίνει μια πρώτη επιλογή υλικού, το οποίο να απαντά στα ερωτήματά μας. Στο πλαίσιο αυτό, τα παιδιά καταγράφουν τους λόγους επιλογής ή απόρριψης ενός κειμένου. Κατά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια, φάνηκε ότι η επιλογή των κειμένων στηρίχτηκε και σε διάφορα άλλα κριτήρια, εκτός των αρχικών ερωτημάτων όπως: βαθμός δυσκολίας της γλώσσας, έκταση κειμένου, είδος κειμένου, διαφορετική οπτική του συγγραφέα. Ως εκ τούτου, το σχεδιάγραμμα πλοκής στο παρόν στάδιο εξελίσσεται ως εξής:

4

Ρατσισμός έναντι των

ηλικιωμένων

Τι πιστεύει η κοινωνία για τους ηλικιωμένους;

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να τους δραστηριοποιήσουμε;

Με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε να

ευαισθητοποιήσουμε τους

συμμαθητές/συμμαθήτριές μας;

Οι απόψεις των παιδιών καταγράφονται στον πίνακα και προβληματίζονται σε σχέση με το τι κοινό παρουσιάζουν (χρήση του αιτιολογικού συνδέσμου γιατί) και για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό (στήριξη της άποψης με επιχειρήματα). Καλούνται να αλλάξουν τις προτάσεις χρησιμοποιώντας άλλους συνδέσμους (διότι, επειδή, αφού, εξαιτίας κ.λπ.), ώστε να αντιληφθούν ότι, εκτός από το σύνδεσμο «γιατί», υπάρχουν και άλλοι αιτιολογικοί σύνδεσμοι. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται διαισθητικά την ανάγκη διαχωρισμού της κύριας από τη δευτερεύουσα πρόταση (αιτιολογική) με κόμμα.

Μέσα από συζήτηση επιλέγονται τα δύο πρώτα κείμενα που θα μας απασχολήσουν. -«Τα γηρατειά στην κυπριακή κοινωνία: αλλαγή στερεοτύπων» (άρθρο

από την ψυχολόγο-γεροντολόγο Μαρίνα Πολυκάρπου). - «Ζητώ συγγνώμη», τραγούδι από τον Γιάννη Μηλιώκα.

(βλ. παράρτημα).

Η πρώτη επιλογή στηρίχτηκε στο επιχείρημα των παιδιών ότι, πρόκειται για αξιόπιστη πηγή πληροφοριών, αφού γράφτηκε από Ψυχολόγο-Γεροντολόγο και πραγματεύεται το πρώτο ερώτημα που μας απασχολεί.

Η δεύτερη επιλογή στηρίχτηκε στο γεγονός ότι, ο ερμηνευτής εκπροσωπεί μια ομάδα ανθρώπων, που αντιλαμβάνεται το ρατσισμό και απολογείται. Παράλληλα, είναι ποίημα, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των κειμένων, που είναι άρθρα.

Τα παιδιά καλούνται να γράψουν μια παράγραφο, μέσα από την οποία να εξηγούν στους γονείς τους, τα κριτήρια επιλογής του πρώτου κειμένου (χρήση αιτιολογικών συνδέσμων: λειτουργική γραμματική). Κάποιες από τις εργασίες (με την έγκριση των παιδιών) προβάλλονται, μέσω κάμερας, στην ολομέλεια και τα παιδιά προβαίνουν σε ετεροαξιολόγηση σχετικά με το περιεχόμενο, την έκφραση, τη χρήση αιτιολογικών συνδέσμων και τους βασικούς ορθογραφικούς κανόνες (μέθοδος με την οποία είναι εξοικειωμένα).

5

Τα παιδιά προβληματίζονται σε σχέση με τα μηνύματα της εικόνας και την αντιπαραβάλλουν με τον τίτλο. Ακολουθεί μεγαλόφωνη ανάγνωση από τους μαθητές και γίνεται ανάλυση του άρθρου, ως ακολούθως: -κείμενο και πλαίσιο επικοινωνίας: πως αντιμετωπίζονται τα γηρατειά

στην κυπριακή κοινωνία, τα στερεότυπα και πώς αλλάζουν. -κείμενο ως γλωσσική και νοηματική δομή: λειτουργία εικόνας και

κειμένου για την κατασκευή νοήματος, χρήση γ΄ προσώπου για αντικειμενικότητα, α’ προσώπου για να τονίσει την εμπειρία της συγγραφέως, χρήση παθητικής φωνής για επισημότητα και για να φανεί η επίδραση προς τους ηλικιωμένους.

-κείμενο ως κοινωνική πράξη: ενημέρωση του κοινού για τα στερεότυπα που υπάρχουν αλλά και τη σταδιακή αλλαγή που παρατηρείται.

-κείμενο ως αντικείμενο αξιολόγησης: αξιόπιστο, αποτελεσματικό.

Γίνεται αντιπαραβολή του άρθρου με τα αποτελέσματα της σχολικής έρευνας, ώστε να διαπιστωθεί ποια πτυχή του άρθρου ισχύει στη δική τους περίπτωση (στερεότυπα ή αλλαγή). Μέσα από αυτή τη διαδικασία ανακύπτει, από τα παιδιά, η ανάγκη να διαφοροποιήσουν τη στάση των συμμαθητών/συμμαθητριών τους. Προτείνουν τη δημιουργία αφισών, που θα αναρτηθούν σε διάφορα σημεία του σχολείου, ως ένα ελκυστικό κειμενικό είδος, λόγω των διαφόρων εκφραστικών τρόπων που χρησιμοποιεί (πολυτροπικό κείμενο).

Το σχεδιάγραμμα εξελίσσεται ως εξής:

Συναποφασίζουμε να μελετήσουμε δύο αφίσες αντιπαραβολικά (βλ. παράρτημα), στα τέσσερα παρακάτω επίπεδα:

6

Ρατσισμός έναντι των ηλικιωμένων

Τι πιστεύει η κοινωνία για τους ηλικιωμένους;

Ποια στερεότυπα υπάρχουν στην

κυπριακή κοινωνία;Πώς αλλάζουν τα στερεότυπα με το

χρόνο;

Ποια είναι η πηγή αυτών των στερεοτύπων;

Οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι.

Η εικόνα των ηλικιωμένων από παλαιότερες γενιές.

-κείμενο και το πλαίσιο επικοινωνίας: αφίσες της ευρωπαϊκής επιτροπής και της αρχής κατά των διακρίσεων και του ρατσισμού, για την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων (μικρών και μεγάλων), απέναντι στο δικαίωμα των ηλικιωμένων για μια καλύτερη κοινωνία.

- κείμενο ως γλωσσική και νοηματική δομή: α) λειτουργία εικόνας και κειμένου για την κατασκευή νοήματος, β) φωτεινά χρώματα για πρόκληση ενδιαφέροντος Vs. μαύρο χρώμα για να τονιστεί η επίδραση των διακρίσεων στους ηλικιωμένους. γ) Υποτακτική για έκφραση επιθυμίας για αλλαγή και α΄ πρόσωπο πληθυντικού για αμεσότητα Vs. β΄ πρόσωπο ενικού, για να τονιστεί η δική μας ευθύνη στο ρατσισμό και προστακτική, για να ζητήσει επιτακτικά από τον αναγνώστη να πει όχι στην εν λόγω διάκριση.

-το κείμενο ως κοινωνική πράξη: αλλαγή των στερεοτύπων, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έτους Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών 2012.

-το κείμενο ως αντικείμενο αξιολόγησης: σαφή κείμενα, σύντομα, αποτελεσματικά, ελκυστικά.

Γίνεται συζήτηση για το τι θα συνέβαινε στις αφίσες αν παραλείπονταν κάποια στοιχεία και ποιες άλλες εικόνες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στις αφίσες. Ταυτόχρονα, αντιστρέφουν τα πρόσωπα και τις εγκλίσεις στις δύο αφίσες, ώστε να διαπιστώσουν τη λειτουργική χρήση της γραμματικής, με βάση την περίσταση επικοινωνίας.

Τα παιδιά, σε ζευγάρια δημιουργούν τη δική τους αφίσα στον Η/Υ, με στόχο να επηρεάσουν/αλλάξουν θετικά τη στάση των συμμαθητών/συμμαθητριών τους απέναντι στους ηλικιωμένους.

Τα παιδιά ακούνε, μέσω του YouTube, το τραγούδι του Γιάννη Μηλιώκα «Ζητώ συγνώμη» και αναφέρουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά, που τους γεννιούνται ακούγοντας το τραγούδι. Γίνεται αναφορά στο ύφος του τραγουδιού, που κυριαρχείται από συναισθήματα μελαγχολίας και ενοχής. Ακολουθεί ανάλυση του ποιήματος/τραγουδιού:-κείμενο και πλαίσιο επικοινωνίας: απολογία στα ξεχασμένα γηρατειά, εξαιτίας των οποίων απολαμβάνουμε σήμερα την ελευθερία μας.-κείμενο ως γλωσσική και νοηματική δομή: παρουσίαση μιας ιστορίας με τη μορφή ποιήματος (υπενθύμιση εννοιών: στίχος, στροφή, πλεκτή ομοιοκαταληξία-λογοτεχνικός γραμματισμός), για να είναι πιο ελκυστικό και με περισσότερους αποδέκτες (δεν επιδιώκουμε να διαβάσουμε εύκολα ένα κείμενο, όσο το να ακούσουμε ένα τραγούδι), χρήση α’ προσώπου για να φανεί η προσωπική ενοχή, τόσο του ίδιου του συνθέτη, όσο και του καθενός προσωπικά, εντοπισμός των στίχων, που υποδηλώνουν την προσφορά των

7

ηλικιωμένων προς τις νεότερες γενιές και προβληματισμός για τη θέση, που πρέπει να κατέχουν τα άτομα της τρίτης ηλικίας στην κοινωνία.-κείμενο ως κοινωνική πράξη: ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για τα άτομα τρίτης ηλικίας με ένα βαθύτερο πολιτικό μήνυμα.-κείμενο ως αντικείμενο αξιολόγησης: συγκινητικό, αποτελεσματικό.

Τα παιδιά μετατρέπουν το τραγούδι σε αφηγηματικό κείμενο, με αποδέκτες τα μικρότερα παιδιά του σχολείου, με στόχο την ευαισθητοποίησή τους γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Στο σχεδιάγραμμα πλοκής, σε αυτό το σημείο προστίθενται οι διαφορετικές οπτικές του υπό διερεύνηση θέματος (πολιτική και κοινωνική στο παρόν στάδιο).

Παρουσιάζεται στα παιδιά ο πίνακας του Vincent Van Gogh «Τhe old man» (βλ. παράρτημα) και καλούνται να εξάγουν στοιχεία σε σχέση με την συναισθηματική κατάσταση του προσώπου, που απεικονίζεται και πού μπορεί να οφείλεται η αρνητική διάθεση του ηλικιωμένου με βάση τα κείμενα, που μελετήθηκαν μέχρι την παρούσα φάση.

Τα παιδιά αντιπαραβάλλουν τα κείμενα «Τα γηρατειά στην κυπριακή κοινωνία: αλλαγή στερεοτύπων» και «Ζητώ συγνώμη»: ομοιότητες και διαφορές ως προς τη γλωσσική και νοηματική δομή, καθώς και τα υπόρρητα μηνύματα τους (βλ. παράρτημα). Στόχος, να διαπιστώσουν αν τα δύο κείμενα

8

Ρατσισμός στους

ηλικιωμένους

Τι πιστεύει η κοινωνία για τους ηλικιωμένους;

Ποια στερεότυπα υπάρχουν στην κυπριακή κοινωνία;

Πώς αλλάζουν τα στερεότυπα με το

χρόνο;

Ποια είναι η πηγή αυτών των

στερεοτύπων;

Οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι.

Η εικόνα των ηλικιωμένων από

παλαιότερες γενιές.

Διαφορετικές οπτικές

Πολιτική οπτική (αυτοί που πολέμησαν για την

ελευθερία)

Κοινωνική οπτική (δικαίωμα για καλύτερη ποιότητα ζωής)

προσεγγίζουν το ρατσισμό έναντι των ηλικιωμένων, με την ίδια ή διαφορετική οπτική.

Τα παιδιά διοργανώνουν συζήτηση τύπου αντιπαράθεσης (debate), με τη συμμετοχή των παρευρισκόμενων. Για το σκοπό αυτό χωρίζονται σε δύο ομάδες, με βάση την προσωπική τους θέση. Η μία ομάδα υποστηρίζει την αλλαγή των στερεοτύπων και του ρατσισμού απέναντι στους ηλικιωμένους και η δεύτερη πιστεύει ότι, τα στερεότυπα δεν άλλαξαν. Για τα επιχειρήματά τους χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα της έρευνας, το άρθρο «Τα γηρατειά στην κυπριακή κοινωνία: αλλαγή στερεοτύπων» και τις προσωπικές τους εμπειρίες. Υπενθυμίζεται η δομή του επιχειρηματολογικού λόγου (παράθεση της άποψής, επιχειρήματα, συμπέρασμα) και η χρήση αιτιολογικών συνδέσμων.

Με απόφαση των παιδιών δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του σχολείου άρθρο με τις επικρατούσες απόψεις της κυπριακής κοινωνίας για τους ηλικιωμένους, καθώς και τη δική τους άποψη για το θέμα, σε μια προσπάθεια παρέμβασης και ευαισθητοποίησης της σχολικής κοινότητας. Χρησιμοποιούν τη δομή του επιχειρηματολογικού λόγου και την παθητική φωνή, όπου χρειάζεται, για να τονιστεί η επίδραση προς τους ηλικιωμένους. Η δραστηριότητα αυτή γίνεται με αφορμή το σχόλιο των παιδιών ότι, «η τάξη μας ασχολείται με ένα κοινωνικό θέμα, που επηρέασε μόνο τις δικές μας απόψεις, όχι όμως και των υπολοίπων, που απλά δε γνωρίζουν». Προηγείται συζήτηση για το μέσο, που θα διασφαλίσει μεγαλύτερο ποσοστό αναγνωστών (παγκόσμιος ιστός). Κάτω από αυτές τις συνθήκες, απορρίπτεται η αρχική πρόταση για πραγματοποίηση διάλεξης (μειωμένο ενδιαφέρον, λίγοι προσέχουν κ.λπ.). Γίνεται συζήτηση/υπενθύμιση όσο αφορά στη δομή ενός άρθρου, στοιχεία τα οποία συνοψίζονται στο τετράδιο εργασιών (τεύχος α’ σελ.64). Ενδέχεται, σε προσωπικό χρόνο, και αν ο/η εκπαιδευτικός κρίνει ότι χρειάζεται, να ψάξουν και να βρουν πώς γράφονται τέτοια κείμενα (άρθρο-πληροφοριακό κείμενο).

Δημιουργείται, έτσι, δυνητικά, η ανάγκη για περαιτέρω ενασχόληση με τη συγκεκριμένη οπτική και συναποφασίζεται η αναζήτηση σχετικού υλικού, που θα έρθει στην τάξη για την επόμενη συνάντηση.

Γίνεται συνεξέταση/επεξεργασία του υλικού/κειμένων που θα συλλέξουν και θα φέρουν στην τάξη κατά παρόμοιο τρόπο με την επεξεργασία των κειμένων που προηγήθηκαν. Μέσα από το υλικό που έχουν συγκεντρώσει, τα παιδιά διαπιστώνουν ότι, η ευαισθητοποίηση του κοινού θα πρέπει να αποτελέσει ένα έμμεσο στόχο, που θα προκύψει από την μελέτη και προώθηση καλών πρακτικών για την απασχόληση των ηλικιωμένων

Συνδιαμορφώνουμε το νέο προβληματισμό μας (ερώτημα/υποενότητα) που είναι «Με ποιους τρόπους μπορούμε να τους δραστηριοποιήσουμε/ενεργοποιήσουμε;»

9

Το σχεδιάγραμμα πλοκής, παίρνει αυτή τη μορφή:

4. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Σημ. 1: Σε μεταγενέστερη φάση ίσως συναποφασιστεί να συγκεντρωθεί επιπρόσθετο υλικό και να επαναπροσδιοριστούν οι στόχοι και τα ερωτήματα. Η

10

Ρατσισμός στους

ηλικιωμένους

Τι πιστεύει η κοινωνία για τους ηλικιωμένους;

Ποια στερεότυπα υπάρχουν στην κυπριακή κοινωνία;

Πώς αλλάζουν τα στερεότυπα με το

χρόνο;

Ποια είναι η πηγή αυτών των

στερεοτύπων;

Οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι.

Η εικόνα των ηλικιωμένων από

παλαιότερες γενιές.

Διαφορετικές οπτικές

Πολιτική οπτική (αυτοί που πολέμησαν για την

ελευθερία)

Κοινωνική οπτική (δικαίωμα για καλύτερη ποιότητα ζωής)

Με ποιους τρόπους μπορούμε να τους

δραστηριοποιήσουμε;

πορεία του πώς και πότε συλλέγεται υλικό δεν είναι προκαθορισμένη και αμετάβλητη. Ανάλογα με το πώς εξελίσσεται η διαδικασία στην τάξη και το ποιες ανάγκες προκύπτουν είμαστε ευέλικτοι και μπορούμε να προσαρμοστούμε.

Σημ. 2: Το σχεδιάγραμμα μεταβάλλεται μέσα από την επεξεργασία των κειμένων, οπόταν οι ανάγκες και τα ερωτήματα αλλάζουν ή εμπλουτίζονται.

Αγαπητοί μας συμμαθητές/συμμαθήτριες,

Εμείς, τα παιδιά της Δ΄2 τάξης, κάνουμε μια έρευνα για να δούμε τις απόψεις σας για τη φετινή συμμετοχή της Ρωσίας στην

11

Άγιος Χριστόφορος, ο Κυνοκέφαλος

Vincent Van Gogh «Τhe old man»

Eurovision. Γι’ αυτό, θα θέλαμε να μας απαντήσετε στις ερωτήσεις του πιο κάτω ερωτηματολογίου που ετοιμάσαμε, κυκλώνοντας ή συμπληρώνοντας αυτό που σας αντιπροσωπεύει.

1. Μπήκατε στο YouTube σε προσωπικό σας χρόνο για να ακούσετε το τραγούδι;

Α) Ναι.

Β) Όχι.

2. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις περιγράφει καλύτερα την άποψή σας, σε σχέση με το τραγούδι που θα εκπροσωπήσει τη Ρωσία στην Eurovision;

Σημειώστε στο κατάλληλο τετραγωνάκι.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ Καθόλου

Πολύ λίγο

Λίγο Πολύ Πάρα πολύ

Τις θεωρώ εξαιρετικές.

Τις θεωρώ γελοίες.

Είναι μια καλή ευκαιρία για να προβάλουν τον πολιτισμό της χώρας τους.

Οι ενδυμασίες τους ταιριάζουν με τη μόδα.

Είναι πολύ μεγάλες σε ηλικία για να συμμετέχουν στη Eurovision.

Αποτελέσματα έρευνας

Απαντήσεις ερωτηματολογίου

12

Η Ρωσία στην Eurovision

Τις θεωρώ εξαιρετικές

Τις θεωρώ γελοίες

13

34%

14%

52%

53%

28%

14%

Είναι μια ευκαιρία να προβάλουν τον πολιτισμό τους

Οι ενδυμασίες τους ταιριάζουν με τη μόδα

Είναι πολύ μεγάλες σε ηλικία για να συμμετέχουν στην Eurovision

14

29%83%

8% 9%

14%22%

49%

22%

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αφού μελετήσετε τις πιο πάνω γραφικές παραστάσεις, καταγράψτε σε μορφή σημείων τις παρατηρήσεις σας.

15

24%

12%

64% 12%

Υπάρχουν στοιχεία στην έρευνα, που αποδεικνύουν τις αρχικές μας υποθέσεις, για ρατσισμό σε άτομα τρίτης ηλικίας;

Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι, η πλειοψηφία των παιδιών, θεωρούν τις Ρωσίδες γιαγιάδες εξαιρετική επιλογή, αλλά ταυτόχρονα γελοίες;

16

ΤΡΑΓΟΥΔΙ (http://www.stixoi.info)Γιάννη Μηλιώκα «Ζητώ συγνώμη»

Στίχοι: Γιάννης ΜηλιώκαςΜουσική: Γιάννης Μηλιώκας

Πρώτη εκτέλεση: Γιάννης Μηλιώκας

Ένα τραγούδι θα σας πω σαν το νερόγι όσους πολέμησαν κι αντέχουνε ακόμηθα πρεπε να το είχα γράψει από καιρό

γι αυτό και πρώτα ταπεινά ζητώ συγνώμη

Σε ένα ιατρείο μικρό της γειτονιάςπήγα να βγάλω κάτι ακτινογραφίες

κι είδα ανθρώπους μιας παλιότερης γενειάςπου περιμέναν του γιατρού τις οδηγίες

Είχε ησυχία λες και μπήκα σε ιερόκι είχανε όλοι του πατέρα μου τα χρόνιαο γέρος μου έχει πια πεθάνει από καιρόμα είχε προλάβει να χαρεί τρία εγγόνια

Με τρόπο έριξα μια γρήγορη ματιάτέτοιο κατάντημα δεν είχα δει ποτέ μου

κι όλα αυτά τα ξεχασμένα γηρατειάθα είναι σκέφτηκα ανάπηροι πολέμου

17

Ο ένας είχε το ένα πόδι του λειψόάλλος το χέρι του δεμένο και πονούσε

ο τρίτος φόραγε κολάρο στο λαιμόκι ένας άλλος την κυρά του κουβαλούσεΟ νους μου πήγε στον πατέρα μου ξανάτότε που μου έλεγε τα βράδια ιστορίεςσαν να είναι τώρα τον θυμάμαι να πονά

και να μιλάει για νεκρούς και τραυματίες

Κι όλοι αυτοί για την δική μου λευτεριάέζησαν χρόνια κατοχής και τυραννίαςήταν κορίτσια και αμούστακα παιδιά

και πολεμούσαν στα βουνά της Αλβανίας

Μου είχαν χαρίσει μια ελεύθερη ζωήκι ότι κι αν ήμουν σε εκείνους το χρωστούσακι ήτανε μες τα γηρατειά τους τόσο απλοί

ούτε παράσημα φορούσαν ούτε λούσα

Πρόσωπα τίμια χωρίς εγωισμόκι αν μες το πόλεμο τα πάντα είχαν χάσει

με ένα χαμόγελο και λίγο σεβασμόόλα όσα τράβηξαν θα τα είχανε ξεχάσει

Ένιωσα ξάφνου μια τεράστια ντροπήέσκυψα κάτω και είχα χάσει την μιλιά μουμου ήρθανε δάκρυα και κρατήθηκα πολύ

και ευτυχώς που είχα μαζί μου τα γυαλιά μου

Ένα τραγούδι θα σας πω σαν το νερόγι όσους πολέμησαν και πολεμούν ακόμη

θα πρεπε να το είχα γράψει από καιρόγι αυτό και πάλι ταπεινά ζητώ συγνώμη.

18

19

Εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στο άρθρο της γεροντολόγου «Τα γηρατειά στην κυπριακή κοινωνία: αλλαγή στερεοτύπων» και στο τραγούδι του Γιάννη Μηλιώκα «Ζητώ συγνώμη».

Άρθρο Τραγούδι/Ποίημα

Ποιος το έγραψε;

Για ποιο σκοπό;

Ποια γλωσσικά και μη στοιχεία

χρησιμοποίησε για να πετύχει το

σκοπό του/της;

Πώς το αξιολογείτε;

Ποια είναι η δική σας άποψη για το θέμα; Τα στερεότυπα αλλάζουν ή δεν παρατηρείται ουσιαστική αλλαγή;

Βάλτε στο τετραγωνάκι, που εκφράζει καλύτερα την άποψή σας.

20

Καθόλου αλλαγή

Λίγη αλλαγή Μέτρια αλλαγή

Αρκετή αλλαγή