Επιμέλεια

Γκερμπεσιώτης Αριστείδης, Χριπάτσιου Αποστολία, Γαρυφαλλόπουλος Τριαντάφυλλος

Σχολική Μονάδα που υλοποιήθηκε το πρόγραμμα

Δημοτικό Σχολείο Τερψιθέας

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ

«Τρέχει, τρέχει, τρέχει το νερό. . .»

Πλαίσιο που υπάγεται η δράση

1. Τα πεδία σύνδεσης της δράσης με τα προγράμματα σπουδών των

αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων είναι τα εξής:

Γλώσσα: Το πρόγραμμα συνδέεται με τις ενότητες «Ρώτα το νερό τι τρέχει» και «Εμένα με νοιάζει».

Μελέτη Περιβάλλοντος: Σύνδεση με τις ενότητες: «Η φύση είναι το σπίτι μας», «Εμείς και το περιβάλλον σήμερα», «Το νερό, πολύτιμες σταγόνες». Συνδέεται επίσης με τα Θρησκευτικά και τη Μυθολογία μέσα από τις δοξασίες της ανθρώπινης ιστορίας για το νερό καθώς και με το μάθημα της Αισθητικής Αγωγής μέσα από τη διδασκαλία τραγουδιών σχετικά με το νερό, εικαστικά τα παιδιά ζωγραφίζουν τον κύκλο του νερού.

2. Σύμφωνα με τα Δ.Ε.Π.Π.Σ και Α.Π.Σ η διαθεματική προσέγγιση είναι ένας όρος γενικότερος της διεπιστημονικότητας. Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει προσωπική άποψη για θέματα των επιστημών (π.χ. ο κύκλος του νερου, η υδάτινη ενέργεια) μέσα από μεθόδους ενεργητικής απόκτησης της γνώσης.

3. Δεδομένης της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ κοινωνίας και εκπαίδευσης το πρόγραμμα σχεδιάστηκε με στόχο την εκπαίδευση της νέας γενιάς στα σύγχρονα ζητήματα του νερού ( π. χ. οικολογική αξία του νερού, σωστή διαχείριση του νερού )

Περίληψη της καινοτόμου δράσης

Μέσα από την υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος προσπαθήσαμε να ευαισθητοποιήσουμε και να ενημερώσουμε τους μαθητές για την οικολογική αξία του νερού σε σχέση με τη

διατήρηση της ζωής. Να εκπαιδεύσουμε τους μαθητές για τη σωστή χρήση του νερού στις καθημερινές τους ανάγκες. Να

αλλάξουμε στάσεις και συμπεριφορές σχετικά με τη διαχείριση και την εκμετάλλευση ενός από των σημαντικότερων φυσικών πόρων του πλανήτη μας. Επισκεφτήκαμε το ΚΠΕ Κισσάβου-

Ελασσόνας και οι μαθητές γνώρισαν τις νεροτριβές- δριστέλλες και το νερόμυλο του χωριού και μπόρεσαν να συνειδητοποιήσουν

τη σημασία της παρουσίας και λειτουργίας αυτών στην ανθρώπινη ιστορία. Επισκεφτήκαμε τις εγκαταστάσεις της ΔΕΥΑΛ

και περπατήσαμε στις όχθες του Πηνειού ποταμού και συζητήσαμε για οικολογικά προβλήματα σχετικά με το νερό.

Πώς προέκυψε η καινοτόμος δράση;

Με αφορμή τα σχετικά μαθήματα της Γλώσσας και της Μελέτης του Περιβάλλοντος που αναφέρθηκαν παραπάνω και δεδομένου

ότι τα παιδιά στην περιοχή που ζουν (Θεσσαλικός κάμπος, Πηνειός ποταμός) η έλλειψη και η υποβάθμιση του νερού είναι ένα από τα προβλήματα που βιώνουν καθημερινά οι κάτοικοι, θεωρήσαμε ότι ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα για το νερό θα

βοηθούσε στην ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών μας.

…………..

Εφαρμογή της δράσης στο σχολικό πρόγραμμα ή στη σχολική κοινότητα

1. Κύκλος του νερού σαν παραμύθι (παρουσίαση power

point)

…………..

Ο κύκλος του νερού. για το Δημοτικό

θάλασσα

νερό

σύννεφα ήλιος

άνεμος

Ο ήλιος ζεσταίνει το νερό των θαλασσών και των

ωκεανών.

ο ήλιος

ζεσταίνει

Η ιστορία αρχίζει.

Το νερό εξατμίζεται, ανεβαίνει στον ουρανό και

γίνεται σύννεφο .

Ο αέρας φυσάει και τα σύννεφα ταξιδεύουν

στον ουρανό.

Ταξιδεύουν πάνω από λιβάδια.

Ταξιδεύουν πάνω από δάση.

Ταξιδεύουν πάνω από θάλασσες.

Ταξιδεύουν πάνω από λίμνες.

Ταξιδεύουν πάνω από πόλεις και χωριά.

Ταξιδεύουν πάνω από ξερότοπους.

Όταν μαζέψουν στο ταξίδι τους πολύ νερό

βαραίνουν και τότε …

βρέχει .

Το νερό της βροχής …

… κυλάει στα ρυάκια.

… ποτίζει τα χωράφια.

… το πίνουμε. … το μαζεύουμε

στα υδραγωγεία.

… κυλάει στα ποτάμια.

… σχηματίζει

καταρράχτες.

Και στο τέλος …

… καταλήγει στη θάλασσα για να ξαναρχίσει και πάλι

το ταξίδι του.

Ο ζεσταίνει τη . Το νερό της θάλασσας ανεβαίνει στον ουρανό και γίνεται . Τα σύννεφα τα φυσάει ο και ταξιδεύουν στον ουρανό. Περνούν από πολλά μέρη και όταν βαρύνουν πέφτουν στη γη σαν . Το νερό της βροχής επιστρέφει πάλι στη και το ταξίδι ξαναρχίζει. ΤΕΛΟΣ

Διάβασε πάλι το ταξίδι του νερού.

2. Ζωγραφιά: Ο κύκλος του νερού

2.α) Προβολή videο της νομαρχιακής

αυτοδιοίκησης Λάρισας :

«Χωρίς νερό τι μέλλον έχω;»

β) Προβληματισμός των μαθητών και διαλογική

συζήτηση θεμάτων οικολογικής

ευαισθητοποίησης μέσα από το εκπαιδευτικό

πακέτο: «Εξοικονόμηση νερού» ΔΙΚΤΥΟ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS

(ψηφιακό λογισμικό υλικό)

3. Το νερό στη θρησκεία, τους

μύθους και τις παραδόσεις.

Προβολή power point

Άκουσμα των παραδοσιακών τραγουδιών : Κλείδωνας και Περπερούνα.

Φύλλο εργασίας με θέμα παροιμίες για το νερό

TO NEΡΟ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ,ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Νερό, η πηγή των πολιτισμών

Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό.

Ιδιαίτερα, στη Μεσόγειο το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο

στη διαμόρφωση των πολιτισμών..

Οι δρόμοι των ποταμών και των θαλασσών προμήθευαν

στις ανθρώπινες κοινωνίες όχι μόνο νερό

για τις καλλιέργειες και μέσα διατροφής, αλλά κι έναν

ασφαλή κι εύκολο δρόμο για τις μετακινήσεις, το εμπόριο,

τις ανταλλαγές προϊόντων, αλλά και την επικοινωνία

μεταξύ των ανθρώπων, των λαών, των πολιτισμών!

Ο Αιγυπτιακός πολιτισμός συνέδεσε τη ζωή του με τον ποταμό Νείλο,

ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, ο ελληνικός

πολιτισμός με τα πλούσια παράλια…

Η Μυθολογία του νερού

Στην ελληνική μυθολογία, αρκετοί ποταμοί παρουσιάζονταν ως θεοί!

Ο Ωκεανός, ήταν ο τεράστιος ποταμός που ρέει γύρω από τη Γη, χωρίς εκβολές

και πηγές. Ο Αχελώος ήταν ο πιο μεγαλοπρεπής από τους ποταμούς-γιους

του Ωκεανού και είχε την ικανότητα να μεταμορφώνεται άλλοτε σε δράκο

κι άλλοτε σε ταύρο.

Το νερό αρκετές φορές συνδέθηκε και με το φόβο! Γι’ αυτό, η θάλασσα

και ο αγριεμένος ποταμός οδηγούσε τους ανθρώπους στο να εξευμενίζουν

τους θεούς, για να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους.

Ο κατακλυσμός των νερών περιγράφεται, πολύ συχνά στη μυθολογία.

Η πιο γνωστή ιστορία κατακλυσμού είναι αυτή του Νώε και της Κιβωτού του,

από την Παλαιά Διαθήκη.

Το νερό στη θρησκεία

Στις περισσότερες θρησκείες, το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής, της καθαρότητας, της ψυχικής υγείας.

Στο Χριστιανισμό, οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται το Άγιασμα της Εκκλησίας με ευλάβεια, ως κάτι το θαυματουργό για καλή υγεία.

Στη μουσουλμανική, αλλά και στην ιουδαϊκή θρησκεία οι πιστοί θεωρούν το νερό ένα από τα σημαντικότερα αγαθά και γι’ αυτό, προτού εισέλθουν στους χώρους προσευχής τους, πλένονται.

Οι ινδουιστές συνήθιζαν να χτίζουν τους ναούς τους, κοντά σε τόπους όπου επικρατούσε το υγρό στοιχείο.

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ

ΑΓΙΑΣΜΟΣ

Οι Κινέζοι αντιλαμβάνονταν τον κόσμο σαν μια άμαξα που γύρω της υπήρχαν τέσσερις

θάλασσες. Ο Ουρανός ήταν η σκεπή της άμαξας και ανάμεσα στον Ουρανό και τη Γη

βρίσκονταν τα αστέρια.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η Γη βρισκόταν μέσα σε ένα ορθογώνιο κουτί,

όπου γύρω της υπήρχε ένας ποταμός. Ο Ήλιος και η Σελήνη ταξίδευαν με βάρκες

στον ουράνιο ποταμό.

Έθιμα

Στην Ελλάδα, σε αρκετές περιοχές, οι άνθρωποι ακολουθούν έθιμα με το νερό,

τα οποία νιώθουν ότι θα τους εξασφαλίσουν υγεία και ευτυχία. Το πρωί

της Πρωτοχρονιάς σε αρκετές περιοχές, οι άνθρωποι συνηθίζουν

να πηγαίνουν στις δημόσιες βρύσες, για να γεμίσουν τις στάμνες

με το καινούριο αγιοβασιλιάτικο νερό ή προσφέρουν γλυκίσματα,

για να καλοπιάσουν τη νεράιδα ή το ξωτικό που ζει κοντά στις πηγές τους.

ΛΑΪΚΗ ΔΟΞΑΣΙΑ

Σύμφωνα με μια λαϊκή δοξασία, το νερό κοιμάται κάποιες ώρες. Όποιος βρεθεί μπροστά σε κοιμισμένο νερό, δεν πρέπει να μιλήσει, γιατί θα πάθει μεγάλο κακό.

Αν θελήσει να πιει, πρέπει να το ταράξει με το χέρι του για να ξυπνήσει, διαφορετικά το νερό αγανακτεί και του παίρνει το μυαλό.

Ο ΚΛΕΙΔΩΝΑΣ

Φύλλο εργασίας ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ

Τάξεις: Γ΄ & Δ΄

Δραστηριότητα: Παροιμίες

Χώρος διεξαγωγής: Στο Σχολείο

Χρησιμοποιούμε παροιμίες για το νερό,

το ποτάμι και για κάποια από τα έμβια

όντα που ζουν σε υδάτινο περιβάλλον,

προκειμένου να εκφράσουμε κάποιο

νόημα με αλληγορικό τρόπο.

Προσπαθήστε να δώσετε την ερμηνεία

των παρακάτω παροιμιών.

Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες

4. α)Επίσκεψη στη ΔΕΥΑΛ και το

Χημείο της

β) Περίπατος και παρατήρηση στις

όχθες του Πηνειού.

Φύλλα εργασίας ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ

Τάξεις: Γ΄ &Δ΄

Δραστηριότητα: Καταγραφή σκουπιδιών

Χώρος διεξαγωγής: Στις όχθες του Πηνειού (πεδίο)

Άλλα:……………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

Ποια είναι ανακυκλώσιμα; ……………………………………………....

....................................................................................................................

....................................................................................................................

Περιδιαβαίνοντας τις όχθες του

Πηνειού, συναντήσαμε πεταμένα

αντικείμενα και σκουπίδια, που

αλλοιώνουν αισθητικά την εικόνα

του τοπίου.

Επιχειρήστε να κάνετε μια

καταγραφή των σκουπιδιών στις

παρακάτω κατηγορίες:

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ

Τάξεις: Γ΄ &Δ΄

Δραστηριότητα: Ποτάμια … φλέβες εθνών

Χώρος διεξαγωγής: Σχολείο

1. Ο Πηνειός είναι ένα από τα ποτάμια της Ελλάδας. Γνωρίζετε άλλα

ποτάμια που να διασχίζουν τη χώρα μας;

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

2.Οι ποταμοί αποτέλεσαν αντικείμενο των ιερών παραδόσεων των

ανθρώπων και σύμβολα θεϊκής επιρροής. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι

Ρωμαίοι λάτρευαν τους ποταμούς ως θεότητες επειδή έκαναν εύφορη

τη γη. Αναφέρετε κάποιους από αυτούς:

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

3. Στον παγκόσμιο γεωγραφικό χάρτη υπάρχουν πόλεις που τις

διασχίζουν ποτάμια. Αναφέρετε μερικές από αυτές στον παρακάτω

πίνακα:

Όνομα πόλης Όνομα ποταμού

5. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Κισσάβου-

Ελασσόνας και συμμετοχή στο

εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Υδάτινη

ενέργεια,νεροτριβές-νερόμυλοι»

Τρόποι δυνατής διεύρυνσης της εφαρμογής και σε άλλους τομείς/αντικείμενα της σχολικής μονάδας

Πέρα από τις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των μαθητών θα μπορούσαν να γίνουν δράσεις μέτρων και τεχνικών

εξοικονόμησης νερού στη σχολική μονάδα (π. χ. επισκευή αντικατάσταση συσκευών στη σχολική μονάδα με στόχο την

εξοικονόμηση νερού).

…………..

Γενικότερα συμπεράσματα

Λαμβάνοντας υπόψη τον πολυθεματικό χαρακτήρα του νερού όσο και τη συγκρουσιακή φύση των περιβαλλοντικών ζητημάτων που σχετίζονται με τη διαχείριση του νερού, με το συγκεκριμένο

πρόγραμμα επιχειρήσαμε να διεγείρουμε τη σκέψη, τον προβληματισμό και την επιθυμία για δράση των μαθητών μας σε

θέματα περιβαλλοντικής αγωγής, τη συνεργατική μάθηση, τη βιωματική και ανακαλυπτική διαδικασία της μάθησης.

…………..

Τεκμηρίωση της δράσης σε ότι αφορά τη συμβολή του έργου στη βελτίωση της διδακτικής πράξης

Μέσα από τη δράση αναπτύχθηκαν διάφορες δραστηριότητες που οδήγησαν σε ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας .

Καλλιεργήθηκε η συνεργατική, βιωματική μάθηση και μέθοδοι

ενεργητικής απόκτησης της γνώσης (π.χ. κατάλληλο συνοδευτικό υλικό ανοιχτού λογισμικού (Power Point) ως αφόρμηση για την πρώτη γνωριμία των παιδιών με το πρόγραμμα, επισκέψεις σε

φορείς, κτίσματα, φυσικά περιβάλλοντα, κοινές δραστηριότητες των μαθητών σε ομάδες)

…………..

Τεκμηρίωση της δράσης σε ότι αφορά την παιδαγωγική αξία του προγράμματος

Χάρη στο πρόγραμμα οι μαθητές διεύρυναν τις γνώσεις τους σε θέματα περιβάλλοντος, γνώρισαν αειφορικές πρακτικές

παρελθόντων ετών σχετικά με τη χρήση του νερού, ανακάλυψαν την ανάγκη αλλαγής στάσεων και συμπεριφορών ώστε να

υπάρχει αυτός ο φυσικός πόρος και για τις επόμενες γενεές, ανέπτυξαν τεχνικές συνεργασίας και ομαδικότητας, καθώς και δράσεις αισθητικής καλλιέργειας (π. χ. κατασκευή του κύκλου

του νερού με ζωγραφική)

…………..

Τεκμηρίωση της δράσης σε ότι αφορά τη συμβολή στη λειτουργία της σχολικής τάξης/μονάδας

Μέσα από τη δράση καλλιεργήθηκε η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε διάφορους τομείς της περιβαλλοντικής αγωγής με αποτέλεσμα να εξελίσσονται σε ενεργά και υπεύθυνα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας που ξεκινάει από την τάξη τους, απλώνεται

στη σχολική μονάδα και μελλοντικά στην κοινωνία.

…………..

Βασικές Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Ληθαίος Το ποτάμι της πόλης μας , Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δήμου Τρικκαίων, Τρίκαλα 2010.

2. Παιδιά, ας μιλήσουμε για το περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, 2009.

3. Εξοικονόμηση νερού στα σχολεία- Watersave, ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS (Ψηφιακό λογισμικό υλικό).

4. Το ποτάμι τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα, Μάρω Λοϊζου, Εκδ. Πατάκη.

5. Γλώσσα Δ΄Δημοτικού, Βιβλίο δασκάλου, ΟΕΔΒ.

6. Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄Δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου, ΟΕΔΒ.

7. «Ο κύκλος του νερού» Επιμέλεια παρουσίασης Σιμόπουλος Θωμάς, 12ο Δημ. Σχ. Βόλου (ppt)

8. «Το νερό στη θρησκεία, τους μύθους. . .» επιμέλεια Παλάνης Αθανάσιος (ppt)

9. «Χωρίς νερό τι μέλλον έχω. . .» Ψηφιακός δίσκος (dvd) από τη