‘Mετάβαση’ και ‘αλλαγή’

H έννοια ‘μετάβαση’ απασχολεί την κοινή γνώμη και πολλούς επιστήμονες

Δεν ορίζεται μ’ ένα σαφή τρόπο Από τις απόψεις θεωρητικών γίνεται

ωστόσο σαφές πως συνδέεται με το πέρασμα από μία κατάσταση σε άλλη (είτε αφορά στο χώρο εργασίας, είτε

στον καινούργιο τρόπο ζωής)

Η μετάβαση ως διαδικασία διάβασης, οργανώνεται

χωροχρονικά ως μια κατάσταση όπου συμπλέκονται εμπειρίες του παρελθόντος

και του παρόντος με προσδοκίες που αφορούν στο

μέλλον.

Η παράμετρος της αλλαγής είναι συστατικό

στοιχείο της έννοιας ‘μετάβαση’

Ειδικότερα στο σχολείο κρίσιμες ‘μεταβατικές φάσεις’, που ενέχουν

το στοιχείο της αλλαγής είναι:

η εισαγωγή του παιδιού στον παιδικό σταθμόη εισαγωγή του παιδιού στο νηπιαγωγείοη εισαγωγή του παιδιού στο δημοτικό σχολείοη προαγωγή του σε ανώτερη τάξη γενικά η μετάβαση του από τη μια εκπαιδευτική βαθμίδα στην άλλη

Εφόσον σταθούμε προσεκτικότερα στο θέμα μπορούμε να μιλάμε πέραν των

προαναφερομένων μεταβάσεων και για μεταβάσεις:

από τμήμα σε τμήμα του ίδιου σχολείου (από το «τυπικό τμήμα» σε «τμήμα ένταξης», από «τυπικό τμήμα» σε «ολοήμερο»)

από σχολείο σε σχολείο (μετάβαση σε «ειδικό σχολείο», κ.λπ.)

από σχολείο μιας περιοχής σε άλληαπό σχολείο μιας χώρας σε άλλη…

Για κάθε μια από τις παραπάνω μεταβάσεις απαιτείται:

Η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την εξομάλυνση του περάσματος από το ένα περιβάλλον στο άλλο

Ενώ παράλληλα σε κάθε περίπτωση οι μεταβάσεις ενέχουν και τη μετάβαση από την οικογένεια στο σχολείο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Άρα, οι μεταβάσεις του παιδιού στο σχολείο δεν αποτελούν κρίσιμα στάδια μόνο για το ίδιο το παιδί, αλλά και για τον εκπαιδευτικό και τον οικογενειακό κύκλο ζωής.

Συχνά τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά βιώνουν τις εμπειρίες αυτές ως έντονες συναισθηματικές εμπειρίες (Dowling & Osborne, 2001).

Τι σημαίνει κάτω από αυτό το πρίσμα το πέρασμα, η μετάβαση τόσο για το κάθε παιδί ξεχωριστά όσο

και για το οικογενειακό και το σχολικό του περιβάλλον;

Για να απαντηθεί το ερώτημα χρήσιμο είναι να αναφερθεί ότι ο όρος μετάβαση είναι όρος αμφίσημος. Μπορεί να έχει αρνητική σημασία και να σημαίνει το σοκ της μετάβασης, αλλά και θετική, να εκλαμβάνεται δηλαδή ως κίνητρο – πρόκληση για περαιτέρω ανάπτυξη, ως ευκαιρία νέας αρχής και εγκατάλειψης προγενεστέρων ανεπιθύμητων καταστάσεων.

Πορίσματα ερευνών των δεκαετιών 1960-1970 έδειξαν ότι η χαρά της μάθησης μπορεί να μετατραπεί σε φόβο και αρνητική στάση προς το σχολείο, εφόσον οι αλλαγές που συμβαίνουν είναι μεγάλες και απότομες.

Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όσο πιο μικρή είναι η ηλικία των μαθητών όταν συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές (Βρυνιώτη, 2000).

Η γνώση από το σχολείο και την οικογένεια των δυσκολιών που ενυπάρχουν στη

διαδικασία της μετάβασης με στόχο τη δημιουργία μιας

‘παιδαγωγικής της συνέχειας’ μπορεί να συμβάλλει

στην άρση των προκαταλήψεων στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών αλληλεπίδρασης και δικτύωσης των εκπαιδευτικών των διαφόρων βαθμίδων, αλλά και των δυο βασικών φορέων συνεκπαίδευσης και αγωγής του παιδιού, δηλ. της οικογένειας και του σχολείου.

Η Αγωγή Υγείας επιδιώκει ένα σχολείο

ανθρώπινοδίχως αποκλεισμούςαρνούμενο να κατατάξει τα

παιδιά σε κατηγορίες

Στο πλαίσιο του προγράμματος στελέχη της εκπ/σης, εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς θα διαπραγματευτούν υπό το πρίσμα της μετάβασης, θέματα όπως:• προστασία- ασφάλεια• σχέσεις – φιλίες• γονείς – ανάγκες –

βοήθεια• εμπιστοσύνη - εικόνα

εαυτού - αυτοεκτίμηση

• επιθυμίες –φόβος• εξάρτηση -

ανεξαρτησία

• διαχείριση νέων καταστάσεων

• αποτυχία – επιτυχία• ενθάρρυνση - χαρά• υποταγή – πρωτοβουλία• άγχος – αποχωρισμός• απώλεια – αξίες• μοναξιά, συνεργασία κ.ά.

Στο κρίσιμο αυτό ζήτημα μπορεί να συμβάλλει ένα

«Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας»μέσω του οποίου θα επιδιωχτεί η υποστήριξη των παιδιών τα οποία

βρίσκονται σε ‘κρίσιμες μεταβατικές φάσεις στο

σχολείο’.

Η Αγωγή Υγείας μπορεί να αναλάβει ρόλο

στη διαμόρφωση ίσων ευκαιριών στο σχολείο

στην προετοιμασία των παιδιών για αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων (αγχογόνων) που ενέχουν το στοιχείο της αλλαγής