Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Αναπνευστικό σύστημα

Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Τους είναι απαραίτητο για να μπορούν να καίνε την τροφή τους και να παίρνουν ενέργεια. Η λειτουργία λήψης του οξυγόνου λέγεται αναπνοή. Αναπνοή ονομάζουμε τη λειτουργία με την οποία κάθε οργανισμός παίρνει το οξυγόνο από τον ατμοσφαιρικό αέρα και αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα. Κάθε οργανισμός μπορεί να παίρνει το οξυγόνο που του χρειάζεται με διαφορετικούς τρόπους.

Αναπνοή

Πώς αναπνέουν τα πτηνά

Τα πτηνά αναπνέουν από

το στόμα. Έχουν σχετικά μικρούς πνεύμονες, αλλά

επειδή έχουν αυξημένες ανάγκες σε

οξυγόνο, έχουν εννέα

αεροφόρους σάκους στους

οποίους αποθηκεύουν

αέρα.

Πώς αναπνέουν τα ψάρια Τα ψάρια

αναπνέουν με τα ειδικά όργανα που λέγονται

βράγχια. Με τη βοήθειά τους τα ψάρια μπορούν

να παίρνουν τον αέρα που βρίσκεται

διαλυμένο στο νερό.

Πώς αναπνέουν τα έντομα

Στα έντομα ο αέρας εισέρχεται από ειδικές οπές

που υπάρχουν στο σώμα τους. Στη συνέχεια ο

αέρας εισέρχεται στο σώμα μέσα

από σωλήνες που λέγονται τραχείες.

Σκώληκες και αράχνεςΤα σκουλήκια αναπνέουν από όλο το σώμα τους με το

δέρμα.

Οι υδρόβιες αράχνες

φτιάχνουν μια καμπάνα από

αέρα και αναπνέουν από εκεί μέσα στο

νερό.

Πώς αναπνέουν οι άνθρωποι

Οι άνθρωποι αναπνέουμε με τα όργανα του αναπνευστικού

συστήματος (στοματική και

ρινική κοιλότητα, πνεύμονες, κ.ά.)

Για να ζήσουμε χρειαζόμαστε το οξυγόνο. Όλοι οι άνθρωποι δεν αναπνέουν με τον ίδιο ρυθμό. Οι νεώτεροι αναπνέουν περίπου 30 φορές το λεπτό, ενώ οι μεγαλύτεροι 10 φορές το λεπτό. Επίσης η αναπνοή γίνεται γρηγορότερη όταν κάποιος αθλείται ή όταν είναι άρρωστος.Ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς αναπνοή για μερικά δευτερόλεπτα. Με ειδική εξάσκηση μπορούμε να κρατήσουμε την αναπνοή μας για μερικά λεπτά. Το ρεκόρ είναι 22 λεπτά και το έχει ο Stig Severinsen που είναι αθλητής καταδύσεων.

Ο άνθρωπος αναπνέει με τα όργανα του αναπνευστικού συστήματος. Ο αέρας εισέρχεται στο σώμα μας από τη ρινική κοιλότητα (μύτη) και τη στοματική κοιλότητα (στόμα). Στη συνέχεια πηγαίνει στο λάρυγγα και την τραχεία.

Ο λάρυγγας βρίσκεται δίπλα στον οισοφάγο. Όταν τρώμε κλείνει με την επιγλωττίδα που είναι ένας χόνδρος. Βρίσκεται στη ρίζα της γλώσσας μπροστά στο λάρυγγα. Κλείνοντας εμποδίζει την τροφή να περάσει στο λάρυγγα και να πνιγούμε. Όταν μιλάμε η επιγλωττίδα μένει ανοιχτή ώστε να μπορεί ο αέρας να βγει έξω. Στην περίπτωση αυτή μπορεί η τροφή να περάσει στο λάρυγγα και να πνιγούμε. Γι’ αυτό όταν τρώμε δεν μιλάμε.

Μετά την τραχεία ο αέρας καταλήγει στους δύο βρόγχους, που βρίσκονται στους πνεύμονες. Οι πνεύμονες είναι τα κύρια όργανα της αναπνοής. Έχουμε δύο, έναν από κάθε πλευρά του στήθους μας. Οι βρόγχοι διακλαδίζονται σε μικρότερους και σχηματίζουν έτσι το βρογχικό δέντρο.

Στα άκρα του βρογχικού δέντρου υπάρχουν οι κυψελίδες που μοιάζουν με μικρούς σάκους. Περιβάλλονται από λεπτά τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία. Μέσα από τα αιμοφόρα αγγεία το οξυγόνο μεταφέρεται με το αίμα σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού μας. Μέσα από την ίδια οδό μεταφέρεται το διοξείδιο του άνθρακα από τα κύτταρα στις κυψελίδες και αποβάλλεται με την εκπνοή.

Η κίνηση των πνευμόνων, κατά τη διάρκεια της εισπνοής και της εκπνοής, γίνεται με τη βοήθεια των θωρακικών μυών και του διαφράγματος. Το διάφραγμα είναι ένας μυς που σπρώχνει την κοιλιά προς τα κάτω, διογκώνεται ο θώρακας και γεμίζουν οι πνεύμονες με αέρα (εισπνοή). Αντίθετη κίνηση μειώνει τον όγκο του θώρακα και ο αέρας βγαίνει έξω από τους πνεύμονες (εκπνοή)

Η αναπνευστική διαδικασία είναι αυτόματη. Γίνεται χωρίς τη θέλησή μας. Αναπνέουμε αέρα πλούσιο σε οξυγόνο, το οποίο πάει σε όλο το σώμα μας και το χρησιμοποιούμε για την καύση των θρεπτικών ουσιών. Με την καύση απελευθερώνεται διοξείδιο του άνθρακα, που μεταφέρεται και πάλι στις κυψελίδες και από εκεί αποβάλλεται με την εκπνοή. Αυτή η ανταλλαγή αερίων ονομάζεται αναπνοή και είναι από τις βασικότερες λειτουργίες του οργανισμού.

Κατά την αναπνοή εισπνέουμε μαζί με το οξυγόνο που μας είναι απαραίτητο και βλαβερά αιωρούμενα σωματίδια. Το αναπνευστικό μας σύστημα έχει κάποια συστήματα προστασίας. Το καλύτερο είναι να αναπνέουμε από τη μύτη, γιατί ο αέρας φιλτράρεται και υγραίνεται με τη βοήθεια της βλέννας και των τριχών που υπάρχουν στη μύτη μας, ενώ συγκρατούνται η σκόνη, τα μικρόβια και κάποια βλαβερά σωματίδια.

Αναπνοή και υγεία

Τι βλάπτει το αναπνευστικό σύστημαΚάπνισμα

Προκαλεί σοβαρές βλάβες στο

αναπνευστικό σύστημα. Αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία.

Ο καπνός περιέχει περίπου 4.000 ουσίες μεταξύ των οποίων

πίσσα, νικοτίνη, κ.ά. Ο καρκίνος των

πνευμόνων είναι από τις κυριότερες αιτίες

θανάτου των καπνιστών.Εξίσου επικίνδυνο είναι

και το παθητικό κάπνισμα.

Ατμοσφαιρική ρύπανση

Επιβαρύνει το αναπνευστικό σύστημα, κυρίως των παιδιών και

των ηλικιωμένων. Παρουσιάζεται στις μεγάλες πόλεις και

οφείλεται στους ρύπους των αυτοκινήτων και

των βιομηχανιών. Το καλύτερο για την

υγεία μας είναι η συχνή άσκηση στον καθαρό

αέρα.Για τον ίδιο λόγο πρέπει να αερίζουμε συχνά το σπίτι μας και χώρους

όπου μαζεύονται πολλά άτομα, όπως τα

σχολεία.