Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

Κυκλοφορικό σύστημα

Η καρδιά είναι ένας μυς με μέγεθος όσο περίπου η γροθιά ενός ανθρώπου. Βρίσκεται στο αριστερό μέρος του θώρακα και αντλεί αίμα στέλνοντάς το σε όλο το σώμα. Λειτουργεί σαν αντλία χάρη στην οποία το αίμα κυκλοφορεί σε όλα τα κύτταρα του σώματός μας.

Ένας ακούραστος μυς-

η καρδιά

Η καρδιά χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα. Τα δύο πάνω λέγονται κόλποι και τα δύο κάτω λέγονται κοιλίες. Η ροή του αίματος γίνεται μόνο από τους κόλπους προς τις κοιλίες μέσα από βαλβίδες που δεν επιτρέπουν την αντίστροφη πορεία. Κάθε χτύπος της καρδιάς είναι και ένας καρδιακός παλμός. Κάθε παλμός περιλαμβάνει τρία στάδια.

Τα τρία στάδια του καρδιακού παλμού

1ο στάδιοΟι κόλποι

συστέλλονται και το

αίμα περνάει

στις κοιλίες

2ο στάδιοΣυστέλλονται οι κοιλίες. Οι

βαλβίδες είναι κλειστές και το

αίμα φεύγει από την

καρδιά. Οι κόλποι

γεμίζουν και πάλι με αίμα

3ο στάδιοΚαρδιακή

παύλα.Ο μυς της καρδιάς

χαλαρώνει και η καρδιά μένει

ακίνητη για μισό περίπου δευτερόλεπτο

Ο ρυθμός του καρδιακού παλμού διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ένας ενήλικας έχει περίπου 80 χτύπους σε ένα λεπτό. Σε κατάσταση έντονης σωματικής άσκησης οι παλμοί αυξάνονται και επανέρχονται και πάλι όταν ηρεμήσουμε. Για να πιάσουμε το σφυγμό μας, πιέζουμε ελαφρά το δείκτη μας στο εσωτερικό του καρπού μας ή στο λαιμό όπως δείχνουν οι εικόνες στο πλάι.

Όταν χάσουμε λίγο αίμα, ο οργανισμός μας μπορεί να το αναπληρώσει αμέσως. Αν όμως η ποσότητα είναι μεγάλη, τότε πρέπει να αναπληρωθεί από έναν άλλον άνθρωπο ίδιας ομάδας. Η διαδικασία προσφοράς αίματος λέγεται αιμοδοσία. Είναι ακίνδυνη για τον δότη και σωτήρια για τον λήπτη, αφού χωρίς το αίμα θα μπορούσε να πεθάνει. Από την ηλικία των 18 ετών μπορούμε να δίνουμε αίμα, τέσσερις φορές το χρόνο.

Αιμοδοσία

Το αίμα είναι πολύτιμο γιατί:

Το αίμα

Μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού και

απομακρύνει το διοξείδιο του άνθρακα

Μεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα και απομακρύνει τις άχρηστες ουσίες

Προστατεύει τον οργανισμό από μικρόβια χάρη στα λευκά αιμοσφαίρια

Το αίμα φτάνει σε όλα τα σημεία του σώματος. Χρησιμοποιεί δύο διαφορετικές διαδρομές: τη μικρή κυκλοφορία από την καρδιά προς τους πνεύμονες και αντίστροφα και τη μεγάλη κυκλοφορία από την καρδιά προς τα υπόλοιπα όργανα του σώματος και αντίστροφα.

Μικρή και μεγάλη κυκλοφορία

Στη μικρή κυκλοφορία το ακάθαρτο αίμα περνά από το δεξιό κόλπο στη δεξιά κοιλία και από εκεί στην πνευμονική αρτηρία μέσα από την οποία μεταφέρεται στους πνεύμονες. Το αίμα αφήνει το διοξείδιο του άνθρακα εκεί και εμπλουτίζεται με οξυγόνο. Στη συνέχεια μέσα από τις πνευμονικές φλέβες περνά στον αριστερό κόλπο και μετά στην αριστερή κοιλία. Από εκεί εισέρχεται στη μεγάλη κυκλοφορία.

Μικρή κυκλοφορία

Το αίμα στη συνέχεια φεύγει από την αριστερή κοιλία μέσα από την κεντρική αρτηρία, την αορτή και μεταφέρεται σε όλο το σώμα. Φέρνει μαζί του οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Ταυτόχρονα παραλαμβάνει τα άχρηστα συστατικά και το διοξείδιο του άνθρακα. Στη συνέχεια το ακάθαρτο αίμα μεταφέρεται στο δεξιό κόλπο και μπαίνει στη μικρή κυκλοφορία.

Η καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα γενικά αποτελείται από ευαίσθητα όργανα τα οποία πρέπει να διατηρούμε σε καλή κατάσταση. Ο καλύτερος τρόπος είναι μέσα από τη συχνή άσκηση και την καλή διατροφή. Πρέπει να αποφεύγουμε την καθιστική ζωή, τις λιπαρές τροφές, το άγχος και το κάπνισμα. Η παχυσαρκία και η κατάχρηση λιπαρών τροφών, οινοπνευματωδών ποτών και καπνίσματος αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών προβλημάτων.

Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται εκτός από την καρδιά από αρτηρίες και φλέβες. Στις αρτηρίες τρέχει αίμα πλούσιο σε οξυγόνο, το οποίο έχει έντονο κόκκινο χρώμα. Αντίθετα στις φλέβες τρέχει αίμα που έχει διοξείδιο του άνθρακα γι’ αυτό και το χρώμα του είναι πιο σκούρο. Έτσι οι αρτηρίες σχεδιάζονται με κόκκινο χρώμα, ενώ οι φλέβες με μπλε. Οι αρτηρίες και οι φλέβες διακλαδίζονται σε λεπτότερα αγγεία που ενώνονται μεταξύ τους και λέγονται τριχοειδή αγγεία.

Για να φτάσει το αίμα σε κάθε σημείο του σώματος κινείται με μεγάλη πίεση μέσα στις αρτηρίες. Η πίεση αυτή πρέπει να διατηρείται σε φυσιολογικά πλαίσια για να είμαστε υγιείς. Η υψηλή πίεση δημιουργεί προβλήματα στον οργανισμό μας, ενώ όταν είναι χαμηλή έχουμε τάση λιποθυμίας, αφού το οξυγόνο δε φτάνει σε όλο το σώμα μας. Μετράμε την πίεσή μας με ειδικά όργανα που λέγονται πιεσόμετρα.

Το αίμα αποτελείται από το πλάσμα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.

Πλάσμα: Αποτελείται κυρίως από νερό και μέσα του είναι

διαλυμένες τόσο οι θρεπτικές όσο και οι άχρηστες ουσίες.

Αποτελεί το 55% του αίματος.

Λευκά αιμοσφαίρια: είναι η άμυνα του οργανισμού ενάντια στα μικρόβια.

Αιμοπετάλια: είναι αυτά που κάνουν το αίμα να πήζει στην περίπτωση που κοπούμε

και αιμορραγούμε.

Ερυθρά αιμοσφαίρια: είναι αυτά που δίνουν στο αίμα το κόκκινο χρώμα. Αποτελούν

περίπου το 45% του αίματος. Μεταφέρουν το οξυγόνο και το διοξείδιο

του άνθρακα. Στην επιφάνειά τους υπάρχουν κάποιες ουσίες που δεν

είναι ίδιες σε όλους τους ανθρώπους. Ανάλογα με τις ουσίες αυτές έχουμε

τέσσερις ομάδες αίματος: Α, Β, ΑΒ και

Ο. Μπορούμε να πάρουμε αίμα μόνο από ανθρώπους που έχουν

την ίδια ομάδα αίματος, γι’ αυτό είναι καλό να

γνωρίζουμε τη δική μας ομάδα.