1. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ Α'1 1η Ερώτηση: Συγκρίνετε κυρίως τη θέση των παιδιών,αγοριών και κοριτσιών,στην οικογένεια με βάση τα ποιήματα(''Του νεκρού αδελφού'' σχολ.βιβλίο σελ.24-26 και ''Της νύφης που κακοπάθησε'' σχολ.βιβλίο σελ.28-30) Σύμφωνα με τα δύο αυτά κείμενα ''Του νεκρού αδελφού'' και ''Της νύφης που κακοπάθησε'' μπορούμε εύκολα να συμπαράνουμε την θέση των αγοριών και κυρίως των κοριτσιών,στην οικογένεια,εκείνης της εποχής όπου οι γυναίκες υποτάσονταν στην βούληση των αντρών.Στο πρώτο ποιήμα,βλέπουμε την Αρετή.Η Αρετή ήταν το μοναδικό κορίτσι στην οικογένεια περιτριγυρισμένη απο τους οχτώ αδελφούς της.Λόγω αυτής της θέσης της,ηταν και η αδυναμία της μητέρας της,η πολυ αγαπημένη και μοσχαναθρεμένη κόρης της.Μια μέρα έρχονται προξενητάδες απο τα ξένα και την ζητάνε σε γάμο.Η μάνα της αρνείται και ο μόνος που συμφωνεί ήταν ο Κωνσταντής,ένας απο τους οχτώ γιούς,ο οποίος καταφέρνει να αλλάξει την γνώμη της μητέρας τους.Η Αρετή δεν έχει πάρει τον λόγο σε αυτή την απόφαση και ούτε έχει της έχει ζητηθεί η γνώμη της.Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην Ελένη στο ποιήμα ''Της νύφης που κακοπάθησε'' .Η απόφαση για τον γάμο της δεν πάρθηκε απο την ίδια αλλα απο τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας της.Με παραδείγματα αυτά τα δύο ποιήματα συμπεραίνουμε πως η θέση των κοριτσιών ήταν κατώτερη απο αυτή των αγοριών,αφού και στα δύο ποιήματα την απόφαση για τον γάμο των δύο κοριτσιών πάρθηκε απο τους αδελφούς τους.Και σε περίπτωση,ακόμα,να είχε πεθάνει ο πατέρας της οικογένειας, τον κυρίαρχο ρόλο τον αναλάμβανε ο μεγαλύτερος γιός.Ακόμα και εκεί τα κορίτσια και γενικότερα οι γυναίκες παραμένουν στην υποδεέστερη θέση.ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΗ 1η Ερώτηση: Ο Διγενής ψυχομαχώντας στρέφεται στην καλή του και της λέει τα παρακάτω λόγια: ''Καλή,ως είδες απ'αρχής,ότε ειχαμεν τον πόθος, θυμασαι,ηξευρεις λυγερή,τα πρωτινά εκεινα, ότι πολλοί εβουλεύθησαν του να με θανατώσουν 2. και πάντα τους εζύγωνα και άλλα πλέα έκαμα τους τούς ληστάδας επάταξα και όλην στην Συρίαν, τάς ερήμους κετέστησα πόλεις κατοικημένας ταυτα εποίησα,καλή,εσένα να κερδέσω αλλά πληροφορέσου το ότι εγώ αποθνήσκω. Σήμεροβ χωριζόμεθα και απέρχομαι εις τον κόσμον τον μαύροβ,σκοτεινότατον,και πάγω κάτω εις τον Άδην και σήμερον πληρώνει με ο θάνατος και υπάγω. Καλή μου,μη δικαστης είς τον εκεισε κόσμον, μη σταθωμεν αμφότεροι εις τό δεινόν κριτήριον. Οιδα,φαγειν και πιειν έχεις και να λουσθεις και αλλάξης και εσένα αφήνω σε πλούσιαν πολλά από παντόθεν λογάριν έχεις περισσόν,ασήμιν και χρυσάφιν, οι τρίκλινοί μου γέμουσιν βλατία υφασμένα. Μηδέν,καλή μου,ενθυμηθης άλλον να περιλάβης. Καί άν θυμηθης,άς θυμηθής καλου νεωτέρου αγάπην, να μη φοβάται κίνδυνον είς τούς βαρέους πολέμους καί πάντα φέρνε κατά νουν και εμέν,μή λησμονήσης.''Πώς κρίνετε αυτήν την επιθυμία του Διγενή,λαμβάνοντας υπόψη σας τα συναισθήματα του απέναντι στη γυναίκα του; Ο Διγενής λίγο πριν πεθάνει εκφράζει την επιθυμία του στη γυναίκα του πως σε περίπτωση που θα ήθελε να ξαναπαντρευτεί κάποιον,αυτός θα έπρεπε να την αγαπάει και να μπορεί να την προστατεύσει απο κάθε κίνδυνο που θα παρουσιαζόταν.Αυτό μας δέιχνει πως εκτός του ότι τρέφει βαθιά συναισθήματα για εκείνη και ότι την αγαπάει πάρα πολύ,παραμερίζοντας τον εγωισμό του,αποδέχεται το ενδεχόμενο να θελήσει να παντρευτεί και να αγαπήσει έναν άλλον άντρα,με την προυπόθεση όμως να είναι αντάξιος της.3.ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ Β' ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤΙΧΟΙ 1243-1350 1η Ερώτηση:Περιεχόμενο των στίχων 1243-1350 απο την ενότητα Β' 3. Στο παρακάτω απόσπασμα απο το πολύστιχο αφηγηματικό ποιήμα του Ερωτόκριτου στην Β' ενότητα μεταξύ των στίχων 1243-1350 παρουσιάζεται η διοργάνωση της κονταρομαχίας απο τον βασιλία με σκοπό την ψυχαγωγία της κόρης του,Αρετούσας.Η ενότητα τοποθετείται σε ένα ηλιόλουστο πρωινο όπου η Αρετούσα ξυπνώντας με την αυγή,στολίζεται και περιμένει για την αναμέτρηση των βασιλόπουλων,ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και ο αγαπημένος της Ερωτόκριτος,που με την αυγή ξύπνησε και σαν αετός ιππεύει το άλογο του.Η μάχη αρχίζει και η Αρετούσα στρέφεται στη νένα της ρωτώντας την ποίος απο αυτούς τους άντρες είναι για εκείνη ο πιο κατάλληλος.Η νένα διακρίνοντας τον θαυμασμό και τον πόθο της Αρετούσας για τον Ερωτόκριτο,της αποκρίνεται λέγοντας της πως ο πιο κατάλληλος-και αυτός που καμαρώνει-κατα την άποψη της είναι ένα απο τα βασιλόπουλα,θεωρώντας πως κατέχει την απαιτούμενη αρχοντιά.Όμως η Αρετούσα αντιτίθεται λέγοντας της πως δεν κατέχει την σωστή κρίση για το ποίο είναι το καλό και ποίο το κακό.Διαφωνεί με την επιλογή της για το βασιλόπουλο,στρέφοντας την προσοχή της στον ασπροφωρεμένο Ερωτόκριτο.Τον χαρακτηρίζει ''λιοντάρι'' για την παλικαριά του και ''χρυσό αετό στο διώμα''.Του αποδίδει την ικανότητα να κατακτά τος γυναικείες καρδιές με τα γλυκά λόγια που ''στάζουν'' απο το ''ζαχαρένιο'' στόμα του. 2η Ερώτηση: Ποίες αρετές διακρίνει η Αρετούσα στον Ερωτόκριτο που την 4. κάνουν να τον ξεχωρίσει ανάμεσα στα υπόλοιπα παλικάρια. Η Αρετούσα διακρίνει στον Ερωτόκριτο την παλικαριά χαρακτηρίζοντας τον λιοντάρι,όπως ενα τέτοιο έγριο ζώο είναι δυνατό και περίφανο για τον εαυτό του,την στιγμή που η νένα την εντοπίζει σε κάποιο βασιλόπουλο.Του προσδίδει το χάρισμα να κατακτά τις γυναίκες με τα γλυκα του λόγια απο το μελιστάλαχτο στόμα του,αυτά τα λόγια που θέλουν να ακούσουν οι γυναίκες.Τέλος,διακρίνει πάνω του,εκτός απο το να σκλαβώνει τις πληγωμένες καρδιές των γυναικών,να τις γιαίνει και να τις δροσίζει. 3η Ερώτηση: Να εντοπίσετε γλωσσικά στοιχεία της Κρητικής διαλέκτου στο απόσπασμα Μέσα στο κείμενο παρατηρούμε αρκετά γλωσσικά στοιχεια της Κρητικής διαλέκτου.Συναντάμε τους τύπους: ~τση=της ~πάγει=πάει ~δούσι=αρχαίος τύπος των ρημάτων σε γ' πληθυντικό πρόσωπο ~πότες=πότε ~γλήγορα=γρήγορα ~ξευρει=ξέρει ~οντε=όταν ~πλία=πια ~όξω=έξω ~ωσάν=όταν ~ίντα=ερωτηματικό τί 4.ΚΥΠΡΙΑΚΑ ''Πάγω'' (σχολικό βιβλίο σελίδα:83) ''Κοντεύγ' η ώρα κι ο καιρός, κυρά μου, 5. που μέλλει να μισέψω από ξαυτόν σου, όμως αφήννω δα στον ορισμόν σου όλον τον εμαυτόν μου, αγγέλισσά μου.Μηδέ απορείς, αν εμπορώ, θεά μου, μισεύγοντα ν' αφήσω εμέν σ' αυτόν σου: μισεύγω αμμ' όπου πάγω, γοιον δικός σου, μένουσιν μετά σεν τα πνεύματά μου.Πάγω, κι αν ένωσες ποτέ σ' εσέναν πάθος αγάπης, βλέπε την καρδιάμ μου πας και το σώμαν πιον δεν σε βιγλίσει.Αν πει κανένας κι άλλην παρά σέναν αγάπησα ποτέ, πε αχ την μεριάμ μου: με δίχως την καρδιάν, πώς ν' αγαπήσει;'' Ερώτηση 4 σχολ.βιβλίου σελ.83 Το ποίημα έχει τη μορφή του σονέτου· να επισημάνετε τα μορφολογικά του γνωρίσματα. Τα γνωρίσματα αυτά τα συναντούμε τώρα για πρώτη φορά στη νεοελληνική ποίηση (το είδος του στίχου, την ομοιοκαταληξία, τη μορφή του σονέτου). Σε ποια συμπεράσματα οδηγούμαστε απ' αυτή τη διαπίστωση ως προς την προέλευσή τους; Τα κοινά μορφολογικά στοιχεία του παραπάνω κυπριακού ποιήματος με αυτά του σονέτου είναι τα εξής: Οι δύο πρώτες στροφές αποτελούνται από τέσσερις στίχους ενώ οι δύο τελευταίες απο τρείς.Στις δύο πρώτες στροφές,ο πρώτος στίχος κάνει 6. ομοιοκαταληξία με τον τελευταίο στίχο(σταυρωτη), ενώ στις τελευταίες στροφές και οι 2 είναι στίστιχες και ομοικαταληκτούν(α' με α',β' με β' και γ' με γ').Επίσης,ο ρυθμός είναι ιαμβικός εντεκασύλλαβος και το κύριο νόημα όλου του ποιήματος παρουσιάζεται στην τελευταία στροφή και ειδικότερα στον τελευταίο στίχο του ποιήματος.Το σονέτο έχει προέλευση ιταλική .οπως είναι γνωστά τα σονέτα του Πετράρχη,αυτό φανερώνει ότι η κυπριακή λογοτεχνία δεχοτάν επιδράσεις απο την Αναγέννηση,τον Πετράρχη και την Ιταλία. 5.ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ''ΓΙΟΥΓΚΕΡΜΑΝ'' Μ.ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ (σχολικό βιβλίο Β' λυκείου) 1η Ερώτηση: Το κείμενο ανήκει στον νατουραλισμό.Εντοπίστε χαρακτηριστικά του νατουραλισμού στο χαρακτήρα του κεντρικού ήρωα. Ο νατουραλισμός καταγγέλει μέσα απο το έργο του την κοινωνική εξαθλίωση και τις απαράδεκτες συνθήκες στις οποίες είναι αναγκασμένοι να ζούν οι περισσότερο άνθρωποι.Η κοινωνία μας και ο πολιτισμός της δεν είναι αντάξια του ανθρώπου για αυτό και στα νατουραλιστικά έργα υπερτονίζονται οι αρνητικές και άσχημες καταστάσεις της ζωής,παρουσιάζοντας την αλήθεια γυμνή χωρίς καμία προσπάθεια για ωραιοποίηση ή συγκάλυψη των αποκρουστικών πλευρών της, χωρίς συναισθηματισμούς. Τα χαρακτηριστικά του νατουραλισμού είναι οι εξαντλητικές περιγραφές χώρων,ανθρώπων,φυσιογνωμιών αλλά και καταστάσεων, η επιλογή ιδιαίτερα προκλητικών θεμάτων απο το περιθώριο της κοινωνικής ζωής.Οι ήρωες που εμφανίζονται στον νατουραλισμό ειναι απόκληροι,θύματα της κοινωνίας,άτομα του υπόκοσμου και ψυχικά άρρωστοι,όπου ταιριάζουν απόλυτα στον ήρωα του Καραγάτση,τον Βασίλη Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν.Σύμφωνα με την τεχνοτροπία του νατουραλισμού ο άνθρωπος,και συγκεκριμένα εδώ ο Γιούγκερμαν,ειναι δέσμιος των εξωτερικών δυνάμεων,φυσικών και κοινωνικών και των κληρονομικών προδιαγραφών.Ο Καραγάτσης,λαμβάνει υπόψη του όλα τα χαρακτηριστικά καθώς πλάθει την προσωπικότητα του ήρωα του.Σύμφωνα με όλα αυτά θα μπορούσαμε να αποδώσουμε στον Γιούγκερμαν τα χαρακτηριστικά του νατουραλισμού επείδη επικρατεί η εργασιακή εκμετάλλευση, η φτώχεια, τα εγκλήματα και ο αλκοολισμός. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του νατουραλισμού που συναντάμε στον Γιούγκεραμν 7. είναι ο λυρισμός.Χρησιμοποιείται ποιητικό ύφος στο λόγο και το συναντάμε ειδικά στο 4ο απόσπασμα ''το ξύπνημα των συναισθημάτων''.Καθώς ο Καραγάτσης προσπαθεί να δείξει το ξύπνημα του Γιούγκερμαν όπου αρχίζει να ζεί και αισθάνεται όλα άυτα διαφορετικά λόγω της γνωριμίας του με τον Μιχάλη Καραμάνο. 2η Ερώτηση: Εντοπίστε τα πρόσωπα/φωνές των αντρικών προσώπων που μιλούν στο κείμενο και δώστε σύντομα(σε μια παράγραφο 10-15 σειρών) τα γνωρίσματα του χαρακτήρα τους.Πιστεύετε ότι τα γνωρίσματα του χαρακτήρα τους και οι αντιλήψεις που έχουν για το άλλο φύλο σχετίζονται με τον τρόπο που έχουν μεγαλώσει οι ήρωες? (1 παράγραφος) Τα αντρικά πρόσωπα/φωνές που συναντάμε μέσα στο κείμενο εκτός απο τον κεντρικό ήρωα είναι απο το 1ο απόσπασμα: ο Λεουσάκος ο Καλαματιανός,ο Τζιέρογλου ο Κόνιαλης και ο Εσκενάζης ο Εβραίος.Στο 2ο απόσπασμα: ο Διευθυντής της Τράπεζας Εμπορικών Παροχών.Στο 3ο απόσπασμα: ο Γιάννης Μόγιας και ο Νάσος ο καμπούρης.Ακολουθεί στο 4ο απόσπασμα ο Μιχάλης Καραμάνος και στο 5ο,ο άντρας που παίρνει μέρος,είναι ο αδελφός της Βούλας Παπαδέλης. Ο Λεουσάκος ο Καλαματιανός,ο Τζιέρογλου ο Κόνιαλης και ο Εσκενάζης ο Εβραίος ήταν οι τρείς άντρες που κινούσαν τα νήματα γύρω απο το εμπόριο των φαρμακευτικών προιόντων,όπως τα αποκαλεί ο συγγραφέας ή αλλιώς των ναρκωτικών.Ακόμα ήταν οι άντρες που πλησίασε πρώτα ο Γιούγκερμαν για την επαγγελματική του αποκατάσταση.Στη συνέχεια όμως προσλαμβάνεται απο τον Διευθυντή της Τράπεζας Εμπορικών Παροχών στο Τμήμα Αλληλογραφίας Εξωτερικού,ύστερα απο τα κόλπα του,για 450 δραχμές το μήνα.Στο 3ο απόσπασμα παρουσιάζονται οι παρέες του Γιούγκερμαν με ανθρώπους του υποκόσμου όπως ήταν ο Γιάννης Μόγιας και ο Νάσος ο καμπούρης,όμως στη συνέχεια αρχίζει και ξεδιπλώνεται μια ξεχωριστή φιλία με τον συγγραφέα Μιχάλη Καραμάνο όπου δίνεται στον Γιούγκερμαν η ευκαιρία να γνωρίσει τον πνευματικό του κόσμο που ως τότε αγνοούσε.Με την φιλία του με τον Καραμάνο ανακαλύπτει την πραγματική αγάπη και πως δεν βρίσκεται στις πρόσκαιρες στιγμές ηδονλης του με κάθε λογής γυναίκες.Βλέπει τον κόσμο με άλλα μάτια,δεν βλέπει τα πράγματα μόνο επιφανειακά και δεν σκέφτεται επιπόλαια αλλά μαθαίνει να κοιτάει πέρα απο το προφανες.Και στο τελευταίο 8. απόσπασμα βλέπουμε τον μικρότερο αδελφό της ερωτευμένης με τον Γιούγκερμαν,Βούλας Παπαδέλη, μεθυσμένος να την χαστουκίζει για τις πράξεις της. Οι αντρες εκείνης της εποχής και ειδικότερα οι ήρωες του ''Γιούγκερμαν'' ανάλογα με τον τρόπο που είχαν μεγαλώσει και την μόρφωση που έιχαν λάβει,είχαν την ανάλογη αντίληψη για το άλλο φύλο,τις γυναίκες.Για παράδειγμα,ο Γιούγκερμαν-που είχε μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου η μητέρα του ήταν μια ασυνείδητη ερωτομανής και ο πατέρας που κάθε φορά ήταν έτοιμος να ικανοποιήσει τις ερωτικές του επιθυμίες στο γυναικέιο υπηρετικό προσωπικό-παρουσιάζει κληρονομικές προδιαθέσεις για την αντίληψη προς το γυναικείο φύλο ,όπως συνέβαινε και στον πατέρα του.