Νύχτα προς την 26η ημέρα και 26η ημέρα / 3η μέρα της μάχης

Τα γεγονότα των ραψωδιών

Κ, Λ, Μ, Ν, Ξ, Ο της Ιλιάδας

Η νύχτα που ακολουθεί την άρνηση του Αχιλλέα είναι δύσκολη για τους Αχαιούς. Ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος αγρυπνούν ανήσυχοι για τις εξελίξεις και συγκροτούν πολεμικό συμβούλιο.

Αποφασίζουν να σταλεί κάποιος κατάσκοπος στο εχθρικό στρατόπεδο. Την επικίνδυνη αποστολή αναλαμβάνουν ο Διομήδης και ο Οδυσσέας, συνδυασμός παλικαριάς και ευστροφίας.

Ραψωδία Κ, Δολώνεια

Την ίδια στιγμή ο Έκτορας για τον ίδιο σκοπό στέλνει τον Δόλωνα στο ελληνικό στρατόπεδο. Ο Τρώας κατάσκοπος όμως θα πέσει στα χέρια του Οδυσσέα και του Διομήδη, οι οποίοι, αφού τον ανακρίνουν και πάρουν τις πληροφορίες που χρειάζονται, τον σκοτώνουν.

Στη συνέχεια πλησιάζουν τον καταυλισμό των Θρακών, συμμάχων των Τρώων. Ο Διομήδης σκοτώνει το βασιλιά των Θρακών Ρήσο και τους άντρες του, ενώ ο Οδυσσέας αρπάζει τα ονομαστά άλογά του. Μ' αυτό το περίλαμπρο λάφυρο οι δυο Έλληνες κατάσκοποι επιστρέφουν στο αχαϊκό στρατόπεδο, όπου τους γίνεται θριαμβευτική υποδοχή.

26η μέρα και τρίτη μέρα της μάχης: οι Αχαιοί φαίνεται να επικρατούν απωθώντας τους Τρώες έως κάτω από τα τείχη της Τροίας. Ξεχωρίζει ο Αγαμέμνονας και πραγματοποιεί την αριστεία του.

Ο Δίας στέλνει την Ίριδα και εμψυχώνει τον Έκτορα με τη ρητή δήλωση : ο πατέρας θεών και ανθρώπων υπόσχεται επιτυχίες στο πρωτοπαλίκαρο των Τρώων «ώσπου να πεσ' ο ήλιος και τ' άγιο σκότος φθάσει»

Ραψωδία Λ, Ἀγαμέμνονος ἀριστεία

Οι Τρώες αντεπιτίθενται και υποχρεώνουν τους Έλληνες να υποχωρήσουν.

Ο Αγαμέμνονας και μετά από λίγο ο Διομήδης, ο Οδυσσέας και ο γιατρός Μαχάων, αφού τραυματίζονται, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη μάχη. Η αντίσταση των Ελλήνων κάμπτεται· μόνο ο Αίαντας εξακολουθεί να αμύνεται γενναία.

Ο Αχιλλέας παρακολουθεί από το πλοίο του τη μάχη και στέλνει τον Πάτροκλο να πάρει πληροφορίες. Ο Πάτροκλος συναντά το Νέστορα που του βάζει την ιδέα να παρακινήσει τον Αχιλλέα να συμμετάσχει, ή τουλάχιστον να πάρει ο ίδιος τα όπλα του φίλου του και να μπει στη μάχη.

Ο Νέστορας με τον Πάτροκλο, από εικονογράφηση Ιλιάδας του Ομήρου

Στο τρωικό πεδίο συνεχίζεται η υποχώρηση των Αχαιών. Η μάχη μαίνεται και οι Τρώες βρίσκονται κιόλας μπροστά στην προστατευτική τάφρο του αχαϊκού τείχους.

Ύστερα από πρόταση του φίλου και συμβούλου του Έκτορα, Πολυδάμαντα, επιχειρούν να διαβούν την τάφρο πεζοί, χωρισμένοι σε πέντε ομάδες, κάθε ομάδα με τον αρχηγό της.

Ραψωδία Μ, Τειχομαχία

Ενώ ο Έκτορας ετοιμάζεται να περάσει την τάφρο, ένα δυσοίωνο σημάδι εμφανίζεται: ένας αετός πετάει ψηλά κρατώντας στα νύχια του ένα πληγωμένο φίδι· το ιερό πτηνό του Δία όμως δεν καταφέρνει να νικήσει ολοκληρωτικά το θύμα του και, καθώς τραυματίζεται από αυτό, αναγκάζεται να το αφήσει να πέσει αιμόφυρτο ανάμεσα στους Τρώες.

Ο Πολυδάμαντας συμβουλεύει να μην προχωρήσουν. Ο Έκτορας όμως έχει εμπιστοσύνη στον Δία και θα απαντήσει στους ενδοιασμούς του φίλου του με τον πιο όμορφο, ίσως, στίχο της Ιλιάδας:

«εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης» (Μ 243).

Οι Αχαιοί απωθούν τις επιθέσεις των Τρώων έως τη στιγμή που σε κάποιο άλλο σημείο του τείχους ο Έκτορας ρίχνει τεράστιο λίθο και γκρεμίζει μια πύλη του στρατοπέδου. Το πρωτοπαλίκαρο των Τρώων μπαίνει στο στρατόπεδο , πίσω του εισβάλλουν οι Τρώες και απωθούν τους Αχαιούς στα πλοία.

«Πήδησε μέσα σκοτεινός στα βλέφαρα ως η νύκτα,ο μέγας Έκτωρ. Και άστραφτε το σώμα του ζωσμένοτρομακτικώς με τ’ άρματα. Κι εκράτει δυο κοντάρια.Και όταν με μάτια φλογερά στην πύλην επηδούσε,μόλις θεός θα εδύνοντο ν’ αντισταθεί σ’ εκείνον.» (Μ 461-465)

Η πίεση που δέχονται οι Αχαιοί είναι ιδιαίτερα απειλητική. Κι ενώ ο Δίας, βέβαιος ότι κανείς θεός δε θα τολμήσει να παραβεί τις εντολές του, στρέφει αλλού το βλέμμα του, ο Ποσειδώνας σπεύδει στο πεδίο της μάχης.

Οι προσπάθειές του να αναπτερώσει το ηθικό των Αχαιών αρχηγών έχουν αποτέλεσμα: οι φάλαγγες ορθώνονται σαν πυκνό χάλκινο τείχος και ανακόπτουν για την ώρα την προέλαση των Τρώων.

Ραψωδία Ν, Μάχη κοντά στα πλοία

Συνάπτονται αιματηρές γενικές μάχες, αλλά και μονομαχίες.

Στο κέντρο πρωταγωνιστούν ο Έκτορας και ο Αίαντας ο Τελαμώνιος. Οι Έλληνες εξακολουθούν να βρίσκονται σε δεινή θέση, αλλά αμύνονται με σθένος.

Ο Αγαμέμνονας παρακολουθεί απελπισμένος από τη σκηνή του τη μάχη και προτείνει και πάλι ως μόνη λύση τη φυγή μέσα στη νύχτα.

Διομήδης και Οδυσσέας απορρίπτουν την πρότασή του με λόγια προσβλητικά και ξεκινούν όλοι, αν και πληγωμένοι για τη μάχη, προκειμένου με την παρουσία τους να δώσουν κουράγιο στο στράτευμα.

Ο Ποσειδώνας τους δίνει ενθάρρυνση και ελπίδα φωνάζοντας δυνατά όσο εννιά ή δέκα χιλιάδες άνθρωποι.

Ραψωδία Ξ, Διός απάτη

Η Ήρα, για να αποσπάσει την προσοχή του Δία, βάζει σε ενέργεια τα θέλγητρά της. Καλλωπίζεται, φοράει τα κοσμήματά της, δανείζεται τη μαγική ζώνη της Αφροδίτης και παρασύρει τον Δία πάνω στην Ίδη σ' ένα ερωτικό παιχνίδι.

Ο Κρονίδης αποκοιμιέται βαθιά, ενώ ο Ύπνος ειδοποιεί τον Ποσειδώνα ότι μπορεί ελεύθερα πλέον να βοηθήσει τους Έλληνες.

Οι Aχαιοί υπερτερούν. Aίαντας και Έκτορας αναμετριούνται ξανά.

Ο Aίαντας εκτοξεύει μια τεράστια πέτρα με απίστευτη λύσσα στον Έκτορα. H πέτρα τον βρίσκει στο λαιμό και τον ρίχνει καταγής.

Σώζεται χάρη στους συντρόφους του και απομακρύνεται από τη μάχη. Εύκολα έτσι οι Αχαιοί τρέπουν τους Τρώες σε φυγή.

Ο Δίας αφυπνίζεται, αντικρίζει έκπληκτος τη σφοδρή ελληνική επέλαση και ξεσπά με απειλές εναντίον της Ήρας, που τον διαβεβαιώνει με όρκο πως το θέαμα που βλέπει είναι έργο του Ποσειδώνα.

Ο Δίας της εξηγεί όλο το σχέδιό του μέχρι την πτώση της Τροίας και ζητάει τη συνεργασία της.

Ο Ποσειδώνας απομακρύνεται από το πεδίο της μάχης και ο Απόλλωνας αναλαμβάνει να συνεφέρει τον πληγωμένο Έκτορα και να αναχαιτίσει την προέλαση των Ελλήνων.

Ραψωδία Ο, Παλίωξις παρά τῶν νεῶν

Ο Απόλλωνας γκρεμίζει ένα μέρος του τείχους και οι Τρώες εισβάλλουν και πάλι στο ελληνικό στρατόπεδο.

Ο Αίας ο Τελαμώνιος, αμύνεται υπεράνθρωπα με το μακρύ κοντάρι του πάνω στο καράβι του Πρωτεσίλαου, ενώ οι εχθροί γύρω του πασχίζουν να βάλουν φωτιά.

Ο Πάτροκλος, που έχει δει την άτακτη υποχώρηση των Αχαιών, τρέχει στον Αχιλλέα με σκοπό να τον πιέσει να επιστρέψει στη μάχη.