Δ΄ΤΑΞΗ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ:2013-2014

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

ΜΟΡΦΕΣ ΓΡΑΦΗΣΣΦΗΝΟΕΙΔΗΣ ΓΡΑΦΗ Η σφηνοειδής γραφή εμφανίστηκε στην Μεσοποταμία από

τους Σουμέριους, γύρω στο 3300π.Χ. Ονομάστηκε Σφηνοειδής επειδή τα γράμματά της έμοιαζαν με σφήνες(καρφιά) και όχι με εικόνες και ιδεογράμματα.

ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Τα ιερογλυφικά εμφανίστηκαν στην Αίγυπτο το

3100π.Χ.περίπου.Η λέξη προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά: ιερές γλυφές, δηλαδή ιερά ανάγλυφα, επειδή χρησιμοποιήθηκαν σε ιερά θρησκευτικά κείμενα.Kάθε σύμβολο εκφράζει ή έννοια ή λέξη ή συλλαβή ακόμη και ένα μόνο γράμμα.

ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ-ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α

Στη Μινωική Κρήτη, την εποχή των πρώτων ανακτόρων, γύρω στο 2000-1700π.Χ. η γραφή έμοιαζε με τα ιερογλυφικά όπως αποδεικνύεται στο δίσκο της Φαιστού.

Κατόπιν την περίοδο των νέων ανακτόρων(1700-1450π.Χ.) αναπτύσσεται η Γραμμική Α, η οποία ήταν συλλαβογράμματη, δηλαδή κάθε σημείο της αντιστοιχούσε σε μια συλλαβή.

Η αποκρυπτογράφηση δεν έχει γίνει ακόμη.

Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΦΑΙΣΤΟΥ

ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΒΑπό τη Γραμμική Α ,οι Μυκηναίοι δημιούργησαν

τη Γραμμική Β, η οποία ήταν κι αυτή συλλαβική.Η Γραμμική Β αποκρυπτογραφήθηκε από τους

Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ το 1952 «οι οποίοι απέδειξαν ότι η Γραμμική Β ήταν γραφή μιας αρχαϊκής μορφής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας».

Παρόμοια με την Α, η Β έχει σωθεί σε πήλινες πινακίδες από τα συγκροτήματα των ελλαδικών ανακτόρων και της Κρήτης. Τα στοιχεία αυτά που αναφέρονται στις πινακίδες είναι από εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές.

ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β

ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Στα παράλια της Παλαιστίνης εγκαθίστανται την

3η χιλιετία π.Χ. οι Φοίνικες. Διαβόητοι έμποροι και ναυτικοί. Η ανάγκη τους να καταγράψουν τα εμπορεύματα πιθανόν να τους οδήγησε στην δημιουργία ενός αλφάβητου, που αποτελούνταν από 22 σύμφωνα γι’ αυτό κι ονομάζεται συμφωνογραφικό.

Η εξέλιξη του φοινικικού αλφάβητου είναι το ελληνικό αλφάβητο στο οποίο χρησιμοποιούνται 24 γράμματα από τα οποία τα 7 είναι φωνήεντα.Βέβαια η εμφάνιση του ελληνικού αλφάβητου ξεκινά στα μέσα του 8ου αιώνα.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν διάφορους μύθους για το ποιος

δημιούργησε το πρώτο αλφάβητο: η Αθηνά, ο Προμηθέας, ο Ορφέας, οι Μούσες, ο Κέκροπας, ο Σίσυφος κ.ά.

Άλλοι αποδίδουν την προέλευσή του στο φοινικικό αλφάβητο, το οποίο πρέπει να γνώρισαν οι Έλληνες καθώς ταξίδευαν στα τέλη του 9ου π.Χ. αιώνα στην ανατολική Μεσόγειο. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το αρχαιοελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιεί φοινικισμούς ,αλλά είναι το πρώτο πραγματικό αλφάβητο.

Οι Έλληνες πρόσθεσαν στο φοινικικό αλφάβητο τα φωνήεντα.

Έγραφαν στην αρχή από τα δεξιά προς τα αριστερά και τα γράμματα ήταν πάντα κεφαλαία. Οι αριθμοί γράφονταν κι αυτοί με γράμματα του αλφαβήτου. Το ελληνικό αλφάβητο είχε πολλές παραλλαγές από τόπο σε τόπο . Ακόμη έγινε η βάση για τη δημιουργία του λατινικού αλφάβητου.

ΥΛΙΚΑ ΓΡΑΦΗΣΠΗΛΟΣ-ΠΕΤΡΑ Οι αρχαίοι λαοί έγραφαν σε διάφορα υλικά. Αρχικά

χάραζαν την πέτρα και τον πηλό. Τα πρώτα βιβλία ήταν πήλινα. Οι πήλινες πλάκες

χρησιμοποιήθηκαν κυρίως από λαούς της Μεσοποταμίας όπως Σουμέριους, Βαβυλώνιους και άλλους λαούς. Οι περισσότερες πλάκες βρέθηκαν με σφηνοειδή γραφή καταγράφοντας δικαστικές αποφάσεις, εμπορικές συναλλαγές, ευρετήρια και αναφορές σε ανθρώπους και θεότητες. Έχουν βρεθεί όμως και κείμενα λογοτεχνικά, ύμνοι αλλά και κείμενα θρησκευτικού περιεχομένου.

Οι πήλινες πλάκες ήταν ανθεκτικές στο χρόνο και στις φυσικές καταστροφές, αλλά δεν ήταν βολικές στη μετακίνηση. Έτσι δεν άργησαν να αντικατασταθούν από ένα άλλο υλικό.

ΟΣΤΡΑΚΑ

Οι Έλληνες έγραφαν και σε μικρά κομμάτια πηλού από σπασμένα αγγεία που τα ονόμαζαν όστρακα και ήταν φθηνό υλικό. Σ’ αυτά έγραφαν τα ονόματα ανθρώπων που τους θεωρούσαν επικίνδυνους για τη δημοκρατία κι έπρεπε να τους διώξουν.

Τα παιδιά στο σχολείο είχαν ξύλινες πινακίδες αλειμμένες με κερί. Χρησιμοποιούσαν μυτερά εργαλεία που ονομάζονταν γραφίδες ή στύλοι και χάραζαν πάνω σε κέρινη επιφάνεια τα γράμματα.

ΠΑΠΥΡΟΣ

Οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τον πάπυρο, ένα είδος χαρτιού φτιαγμένο από το φυτό πάπυρος(καλάμι) που φύτρωνε στις όχθες του ποταμού Νείλου και ήταν το υλικό που χρησιμοποιούσαν όλοι οι λαοί της Μεσογείου. Έχουν βρεθεί κείμενα πάνω σε πάπυρο από το 3000π.Χ. αλλά επίσης έχουν βρεθεί εικονογραφήσεις παπύρου που χρονολογούνται ακόμα πιο παλαιές. Αλλά όπως οι πήλινες πλάκες και ο πάπυρος είχε σημαντικά μειονεκτήματα.

Ναι μεν ήταν εύκολος στην μετακίνηση σε σχέση με τις πλάκες αλλά ήταν πολύ ευαίσθητος. Τα μεγάλα μήκη του έκαναν το δίπλωμα και το ξεδίπλωμα να τον φθείρουν. Ένας εχθρός του ήταν και η υγρασία αλλά και ο σκόρος-ποντίκια που προκαλούσαν φθορές.

ΠΕΡΓΑΜΗΝΗ

Αργότερα στην Πέργαμο έφτιαξαν από λεπτό δέρμα κατσικιού ή αρνιού την Περγαμηνή. Σύμφωνα με μαρτυρία του Πλινίου η περγαμηνή δημιουργήθηκε λόγω της προσωρινής διακοπής στην εισαγωγή του παπύρου από την Αίγυπτο τον 2ο αιώνα π.Χ. Αυτό ανάγκασε τον ηγεμόνα της Περγάμου να θέσει την περγαμηνή ως υποκατάστατο του παπύρου.

Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες γινόταν χρήση και επεξεργασία δοράς ζώων για την κατασκευή της. Αρχικά έβγαζαν το λίπος και το σμήγμα ώστε να μείνει μόνο το δέρμα. Έπειτα έβαζαν την δορά σε γαλάκτωμα ασβέστη (για 3 μέρες) και μετά την έξυναν για να φύγουν υπολείμματα σαρκός. Μετά την λείαιναν και την λεύκαιναν ώστε να πάρει την μορφή που ήθελαν. Η ποιότητά της ήταν ανάλογη με το ζώο. Επιπλέον κοβόταν σε 2 κομμάτια.

Έγραφαν και από τις δύο πλευρές. Όποτε ήθελαν έξυναν τα γραμμένα και ξανάγραφαν. Δεν ήταν αδιάβροχη και ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητη στην υγρασία.

ΧΑΡΤΙ

Στη μακρινή Κίνα ο Τσάι Λουν σοφίστηκε τον τρόπο να φτιάχνουν χαρτί από φύλλα και κουρέλια. Άμα ήθελαν τα τύπωναν κιόλας. Χρησιμοποίησαν γράμματα από ξύλο ή πηλό.

Εφτά οχτώ αιώνες πριν εφεύρουν οι Ευρωπαίοι την Τυπογραφία, οι Κινέζοι την είχαν ήδη επινοήσει.

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ

Οι Ευρωπαίοι δεν είχαν ιδέα τις εφευρέσεις των Κινέζων και αντιγράφανε με το χέρι. Ώρες, μήνες, χρόνια για ένα βιβλίο. Η δουλειά αυτή γινόταν στα μοναστήρια ή στα αυτοκρατορικά εργαστήρια.

Τα βιβλία ήταν λίγα και πανάκριβα. Λίγοι τα είχαν κι ακόμη λιγότεροι ήξεραν να τα διαβάζουν.

Όμως υπήρχε η ανάγκη για πιο πολλά και πιο φτηνά βιβλία. Το 13ο αιώνα ο Γερμανός Ιωάννης Γουτεμβέργιος έφτιαξε μικρά γράμματα από μολύβι, έφτιαξε λέξεις, φράσεις, σελίδες. Από πάνω έβαλε χαρτί, το πίεσε με μια πρέσα και τα γράμματα τυπώθηκαν στο χαρτί. Ήταν η εφεύρεση της τυπογραφίας. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ήταν η Βίβλος.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Όλα τα υλικά που ανέφερα στην ιστορία της γραφής,

είχαμε τη χαρά όχι μόνο να τα δούμε, αλλά να τα πιάσουμε, να τα παρατηρήσουμε και να τα παίξουμε στην τάξη μας, γιατί όλα υπήρχαν στη βαλίτσα: «ο ταξιδιώτης της γραφής» που δανειστήκαμε από το Ευγενίδειο Ίδρυμα

Δημιούργησαν τις δικές τους βραχογραφίες με κάρβουνο, κόκκινο πιπέρι, κουρκουμά,κάρυ…

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΤΗΣ Δ΄ΤΑΞΗΣ 1.ΒΗΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ 2.ΔΑΛΑΒΕΡΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ 3.ΔΑΡΑΤΖΗΣ ΚΙΜΩΝ 4.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΦΕΒΡΩΝΙΑ 5.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΚΕΣΟΥΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 6.ΙΩΣΗΦΙΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 7.ΚΑΡΑΝΤΖΟΥΛΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ 8.ΚΙΟΣΟΓΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 9.ΚΟΥΡΚΟΥΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 10.ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ-ΖΙΧΝΑΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ 11.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ 12.ΜΙΧΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ 13.ΜΠΟΡΤΑ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 14.ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ ΙΩΑΝΝΑ 15.ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ-ΘΕΟΠΟΥΛΑ 16.ΡΕΚΛΟΥ ΜΑΡΘΑ 17.ΣΑΜΑΡΑ ΕΥΘΥΜΙΑ 18.ΣΙΤΖΙΜΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ 19.ΤΕΡΖΙΑΔΟΥ ΕΛΕΝΗ 20..ΤΖΙΛΕΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 21.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ 22.ΤΣΑΚΑΛΟΦΙΔΟΥ ΑΘΗΝΑ 23.ΤΣΙΠΟΥΡΑ ΕΛΕΝΗ 24.ΚΟΥΛΟΥΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ-ΔΗΜΗΤΡΑ