Εκπονώ μια ερευνητική εργασία

22
Το πρϊτο κεφάλαιο αυτοφ του βιβλίου υπθρετεί μια πολλαπλότθτα βαςικϊν ςτόχων. Πιο ςυγκεκριμζνα, αποβλζπει ςτο να καταδείξει τρία πρωταρχικισ ςθμαςίασ ςτοιχεία για κάκε εργαςία. Το πρϊτο είναι – αυτονόθτο βζβαια αυτό – θ επιλογι του κζματοσ μζςα από ςυγκεκριμζνουσ κεματικοφσ κφκλουσ. Το δεφτερο είναι θ προςπάκεια ςωςτισ και πλιρουσ κατανόθςθσ του κζματοσ, μαηί φυςικά με τθ διάςπαςι του ςε μικρότερα και πιο κατανοθτά υποκζματα. Το τρίτο, μζςα πάντα από ςυγκεκριμζνα ερευνθτικά βιματα, είναι θ διαδικαςία τθσ γραφισ, τθσ κατάςτρωςθσ δθλαδι ενόσ τελικοφ κειμζνου. Άρα, με πιο ςυνοπτικό τρόπο, κα μιλοφςαμε για ζναν τρίπτυχο ςτόχο: επιλέγω κατανοώ γράφω. Εκπονώ μια ερευνητική εργασία - προςυγγραφικό - ςυγγραφικό - μεταςυγγραφικό 01

description

Ν. Παρίσης - Γ. Κωτσάνης Ψηφιακές Ερευνητικές Εργασίες, Κεφ. 1 (συντάκτης: Ν. Παρίσης) 1η έκδοση 2011 - 2η έκδοση 2014 Το πρώτο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου υπηρετεί μια πολλαπλότητα βασικών στόχων. Πιο συγκεκριμένα, αποβλέπει στο να καταδείξει τρία πρωταρχικής σημασίας στοιχεία για κάθε εργασία. Το πρώτο είναι η επιλογή του θέματος μέσα από συγκεκριμένους θεματικούς κύκλους. Το δεύτερο είναι η προσπάθεια σωστής και πλήρους κατανόησης του θέματος, μαζί φυσικά με τη διάσπασή του σε μικρότερα και πιο κατανοητά υποθέματα. Το τρίτο, μέσα πάντα από συγκεκριμένα ερευνητικά βήματα, είναι η διαδικασία της γραφής, της κατάστρωσης δηλαδή ενός τελικού κειμένου. Άρα, με πιο συνοπτικό τρόπο, θα μιλούσαμε για έναν τρίπτυχο στόχο: [1] επιλέγω [2] κατανοώ [3] γράφω.

Transcript of Εκπονώ μια ερευνητική εργασία

Το πρϊτο κεφάλαιο αυτοφ του βιβλίου υπθρετεί μια πολλαπλότθτα βαςικϊν

ςτόχων. Πιο ςυγκεκριμζνα, αποβλζπει ςτο να καταδείξει τρία πρωταρχικισ

ςθμαςίασ ςτοιχεία για κάκε εργαςία.

Το πρϊτο είναι – αυτονόθτο βζβαια αυτό – θ επιλογι του κζματοσ μζςα από

ςυγκεκριμζνουσ κεματικοφσ κφκλουσ. Το δεφτερο είναι θ προςπάκεια ςωςτισ

και πλιρουσ κατανόθςθσ του κζματοσ, μαηί φυςικά με τθ διάςπαςι του ςε

μικρότερα και πιο κατανοθτά υποκζματα. Το τρίτο, μζςα πάντα από

ςυγκεκριμζνα ερευνθτικά βιματα, είναι θ διαδικαςία τθσ γραφισ, τθσ

κατάςτρωςθσ δθλαδι ενόσ τελικοφ κειμζνου.

Άρα, με πιο ςυνοπτικό τρόπο, κα μιλοφςαμε για ζναν τρίπτυχο ςτόχο:

επιλέγω κατανοώ γράφω.

Εκπονώ μια

ερευνητική εργασία

- πρ

ος

υγγρ

αφ

ικό

- ςυ

γγρα

φικό

- μετα

ςυ

γγρα

φικό

01

2

Έχω να κάνω ερευνθτικι εργαςία

Χρειάηομαι ζναν οδθγό!

Ζχεισ να κάνεισ μια ερευνθτικι εργαςία. Κςωσ να είναι θ πρϊτθ ωορά που ςε

απαςχολεί αυτό το είδοσ εργαςίασ.

Σκζωτεςαι ίςωσ τισ ενδεχόμενεσ δυςκολίεσ. Φυςικό είναι. Το πρϊτο βιμα ςε κάκε

εργαςία δθμιουργεί κάποια προβλιματα. Πχι, βζβαια, αξεπζραςτα.

Χρειάηεται αςωαλϊσ ζνα πλάνο· ζνα ςχζδιο εργαςίασ. Το ςχζδιο κα ςου δείχνει

διαρκϊσ ποια βιματα πρζπει να κάνεισ και με ποιον τρόπο χρειάηεται να

προχωριςεισ για να ολοκλθρϊςεισ ςωςτά τθν εργαςία ςου.

Στο τζλοσ, ο ίδιοσ κα μπορείσ να εκτιμιςεισ ποιεσ αρετζσ κα ζχει θ ερευνθτικι ςου

εργαςία:

κα είναι καλά οργανωμζνθ·

κα ζχει πλθρότθτα, κα εξαντλεί δθλαδι το κζμα·

κα δίνει λφςεισ ςε προβλιματα·

κα εκωράηει πρωτότυπεσ κζςεισ.

Βιμα 1ο: Η επιλογι του κζματοσ

Αυτό είναι το πιο ουςιϊδεσ: θ επιλογι δθλαδι του κζματοσ. Ρρζπει να μου αρζςει· να

βρίςκεται μζςα ςτουσ προςωπικοφσ μου προβλθματιςμοφσ. Να νιϊκω μζςα μου μια

βεβαιότθτα: ζχω μια κάποια υποδομι· κάτι μπορϊ να πω πάνω ς’ αυτό το κζμα.

Ρρϊτα, βζβαια, πρζπει κανείσ να διαλζξει κεματικό κφκλο. Οι τζςςερισ κεματικοί

κφκλοι, γνωςτικά πεδία, είναι:

Η Καινοτομία των Ερεσνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, Ματσαγγούρας 2011

Ανκρωπιςτικζσ και Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ

Τζχνθ και Ρολιτιςμόσ

Ρεριβάλλον και Αειωόροσ Ανάπτυξθ

Μακθματικά, Φυςικζσ

Επιςτιμεσ, Τεχνολογία

Στήκα 01.1 Οη ηέζζερης

ζεκαηηθοί

θύθιοη

3

Δε χωρίηονται μεταξφ τουσ με τρόπο ςτεγανό. Ππωσ δείχνει το ςχιμα 1, ο ζνασ

κφκλοσ «ακουμπάει» ςτον άλλο. Τζμνονται δθλαδι μεταξφ τουσ και

αλλθλοςχετίηονται. Αυτό κα ωανεί πολφ καλφτερα, αν πάρουμε ωσ παράδειγμα το

παρακάτω, λ.χ., κζμα:

Ο ςεβαςμόσ ςτο περιβάλλον είναι πιο πολφ κζμα κοινωνικισ ευκφνθσ και

αγωγισ και πολφ λιγότερο ηιτθμα ςωςτών μζτρων και ενεργειών.

Τυπικά, αυτό το εντελϊσ ενδεικτικό κζμα ανικει ςτον κεματικό κφκλο

«Ρεριβάλλον». Κακϊσ, όμωσ, εμπλζκονται ςτο όλο κζμα οι ζννοιεσ κοινωνικι

ευκφνθ και αγωγι, τα ερευνθτικά ηθτοφμενα διευρφνονται και αγγίηουν και ζναν

δεφτερο κφκλο:

Οι δυνατζσ εκδοχζσ ςχετικά με το κζμα

Το κζμα μπορεί να το επιλζξει, ακόμθ και μζςα από μια «τράπεηα κεμάτων», ο

άμεςα ενδιαωερόμενοσ, δθλαδι ο μακθτισ ι ο ςπουδαςτισ που, τελικά, κα το

διερευνιςει. Αυτι είναι μια πρϊτθ εκδοχι.

Ρεριβάλλον

Αγωγι

Κοινωνικι Ευκφνθ

Κοινωνικζσ

Επιςτιμεσ

Θεματικόσ

κφκλοσ

Ρροςωπικι

Επιλογι

κζματοσ

Τράπεηα

Θεμάτων

Στήκα 01.2 Σσζτεηηδόκελοη ζεκαηηθοί

θύθιοη

Στήκα 01.3 Προζωπηθές επηιογές

ζεκάηωλ

4

Μπορεί, όμωσ, θ επιλογι του κζματοσ να ανικει, ωσ τελικι ευκφνθ, ςε μια ολιγομελι

ομάδα (3 – 4 ατόμων). Φυςικά, μια τζτοια εκδοχι κα ιςχφςει, όταν το κζμα τθσ

ερευνθτικισ εργαςίασ αντιμετωπιςτεί ομαδοςυνεργατικά.

Μια μικρι δθλαδι ομάδα ςυμωωνοφν, καταρχάσ, ςτθν επιλογι ενόσ ςυγκεκριμζνου

κζματοσ και, ςτθ ςυνζχεια, το ςυηθτοφν, ανακαλφπτουν τισ πτυχζσ του, αναηθτοφν

υποςτθρικτικό – βιβλιογραωικό υλικό και, γενικότερα, το πραγματεφονται ςυλλογικά

– ςυνεργατικά – ομαδικά.

Αυτι θ ομαδοςυνεργατικότθτα ςτθν επιλογι και τθν πραγμάτευςθ του κζματοσ είναι

μια δεφτερθ εκδοχι.

Θα μποροφςε, ενδεχομζνωσ, να υπάρξει και μια τρίτθ εκδοχι, ςχετικά πάντα με τθ

διαδικαςία επιλογισ του κζματοσ.

Να ορίςει δθλαδι το κζμα ζνασ από τουσ υπεφκυνουσ κακθγθτζσ που ςυντονίηουν,

κατά κφκλουσ, τισ ερευνθτικζσ εργαςίεσ. Βζβαια, κάτι τζτοιο αςωαλϊσ και περιζχει

ζνα μικρό ποςοςτό ςυμπίεςθσ τθσ πρωτοβουλίασ Το γιατί είναι, ωυςικά, αυτονόθτο:

χάνεται, για το μακθτι/ςπουδαςτι ι για τθν ομάδα, το δικαίωμα τθσ ελεφκερθσ

κεματικισ επιλογισ. Ράντωσ είναι και αυτό μια τρίτθ ενδεχόμενθ εκδοχι.

Τράπεηα

Θεμάτων

Ομαδικι

Επιλογι

Θζματοσ

Ομαδοςυνεργατικόσ

τρόποσ

εργαςίασ

Τράπεηα

Θεμάτων

Ρροτείνει ο διδάςκων

Επιλογι

Θζματοσ

Αίρεται θ

ελεφκερθ επιλογι

Στήκα 01.4 Δπηιογές

ζεκάηωλ από

οκάδες

Στήκα 01.5 Δπηιογές

ζεκάηωλ από ηοσς

δηδάζθοληες

5

Βιμα 2ο: Η κατανόθςθ του κζματοσ και το πλάνο εργαςίασ

Η επιλογι του κζματοσ, το είπαμε ιδθ, είναι το πρϊτο βιμα. Ιδιαίτερα ουςιαςτικό

και ξεχωριςτισ ςθμαςίασ. Από το είδοσ του κζματοσ εξαρτάται, και μάλιςτα πολφ

ςυχνά, θ ποιότθτα τθσ όλθσ ερευνθτικισ εργαςίασ.

Το δεφτερο βιμα, αυτό που ζρχεται μετά τθν επιλογι και τθν τελικι οριςτικοποίθςθ

– διατφπωςθ του κζματοσ, είναι κατά πολφ πιο ςφνκετο, ενδεχομζνωσ και πιο

δφςκολο.

Να κάνουμε, όμωσ, τα πράγματα περιςςότερο ςαωι και ςυγκεκριμζνα. Στο δεφτερο

βιμα ανικουν δφο πρωταρχικισ ςθμαςίασ ςτοιχεία:

το πρϊτο: θ πλιρθσ κατανόθςθ του κζματοσ

το δεφτερο: θ δθμιουργία αναλυτικοφ πλάνου εργαςίασ

[ςτα όςα ακολουκοφν, κα τα αναλφςουμε και τα δφο διεξοδικά].

Ρροθγουμζνωσ, όμωσ, ασ δοφμε ςυγκεντρωτικά – ανακεωαλαιωτικά τα όςα μασ

απαςχόλθςαν μζχρι τϊρα. Καλφτερα, βζβαια, να δοφμε όλθ αυτι τθν

ανακεωαλαίωςθ με τρόπο ςχθματικό – παραςτατικό:

Τράπεηα

Θεμάτων

Επιλογι

κζματοσ

Ατομικι Ομαδικι Επιβαλλόμενθ

Ανκρωπιςτικζσ και Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ

Τζχνθ και Ρολιτιςμόσ

Ρεριβάλλον και Αειωόροσ Ανάπτυξθ

Μακθματικά, Φυςικζσ

Επιςτιμεσ, Τεχνολογία

Στήκα 01.6 3 ηρόποη επηιογής

ζεκάηωλ

6

Η κατανόθςθ του κζματοσ

Η βαςικι απαρχι και προχπόκεςθ

Τϊρα μιλάμε για το αυτονόθτο. Γιατί, πράγματι, κανείσ δεν μπορεί να μιλιςει ι να

γράψει κάτι για ζνα κζμα που, ενδεχομζνωσ, δεν το κατανοεί πλιρωσ.

Αναγκαςτικά, όμωσ, γεννιζται ζνα ερϊτθμα ωυςικό, λογικό και απόλυτα εφλογο:

Ρρϊτον: δε μου είναι παντελϊσ άγνωςτο, ςκοτεινό ι και ακατανόθτο. Μπορϊ,

ςε μια πρϊτθ προςζγγιςθ, να πω οριςμζνα, ζςτω και ςτοιχειϊδθ,

πράγματα.

Δεφτερον: δε μου προκαλεί τυραννικά, αναπάντθτα και βαςανιςτικά ερωτιματα

και δε μου βάηει για λφςθ προβλιματα με πολλοφσ αγνϊςτουσ.

Τρίτον: μπορϊ να υποψιαςτϊ τισ λανκάνουςεσ πτυχζσ του, να το διαςπάςω ςε

μερικότερα υποκζματα, να καταλάβω τθν πολυπριςματικότθτά του.

Τζταρτον: καταλαβαίνω, ζςτω και αδρομερϊσ, τι επιπτϊςεισ προκαλοφνται , όταν

ςυνεξετάηω το κζμα μζςα ςτισ ςφγχρονεσ κοινωνικζσ ςυνκικεσ.

Αυτζσ είναι μερικζσ εκδοχζσ που δείχνουν πότε κάποιοσ προςεγγίηει ζνα κζμα,

ζχοντασ διαςωαλίςει τθ βαςικι προχπόκεςθ: μια ικανοποιθτικι, ζςτω και μερικι,

κατανόθςθ.

Ασ δοφμε, όμωσ, ζνα ςυγκεκριμζνο παράδειγμα. Ασ υποκζςουμε ότι κάποιοσ (ι μια

μικρι ομάδα) επζλεξε, για τθν ερευνθτικι του εργαςία, το κζμα:

Ευθανασία

(τα υπζρ και τα κατά)

Ξζρουμε ότι, για να ευςτοχιςει θ όλθ ερευνθτικι εργαςία, χρειάηεται να λειτουργιςει

θ πρϊτθ και θ βαςικι προχπόκεςθ:

δθλαδι θ πλιρθσ και ςωςτι κατανόθςθ του κζματοσ

Αν υποτεκεί ότι ζχω κάποια κενά ι κάποιεσ απορίεσ, ςχετικά πάντα με τθν κατανόθςθ

του κζματοσ, τι κα μποροφςα να ςυμβουλευτϊ;

Σωςτό, ωυςικά, το ερϊτθμα. Βάηουμε, λοιπόν, τα πράγματα ςε μια ςειρά και ςε μια

τάξθ, για να δϊςουμε μια πρϊτθ απάντθςθ. Θα μποροφςαμε δθλαδι, για να

αντλιςουμε ζγκυρεσ πλθροωορίεσ, να ςυμβουλευκοφμε:

Τι σημαίνει, άραγε, κατανοώ ένα θέμα;

7

Ρρϊτον: ζνα καλό ετυμολογικό λεξικό, για να δοφμε τθν «ιςτορία» τθσ λζξθσ,

πϊσ δθμιουργικθκε, ποια τα ςτοιχεία που τθ ςυγκροτοφν· να

«βγάλουμε» δθλαδι τθν πρωτογενι ςθμαςία τθσ λζξθσ, μακαίνοντασ

τθ γενετικι τθσ προζλευςθ.

[π. χ. θ λζξθ ευκαναςία, ωσ κθλυκό ουςιαςτικό ςε –ία, παράγεται από το

επίκετο ευκάνατοσ = εφκολοσ, ανϊδυνοσ κάνατοσ. Το ευκάνατοσ είναι ςφνκετθ

λζξθ με πρϊτο ςυνκετικό το αρχαιοελλθνικό επίρρθμα εὖ = καλϊσ, καλά, και με

δεφτερο τθ λζξθ κάνατοσ].

Δεφτερον: ςυμπλθρωματικά μποροφμε να ςυμβουλευκοφμε ζνα ζγκυρο

ερμθνευτικό λεξικό.

[π.χ. ευκαναςία: ο ανϊδυνοσ κάνατοσ που προκαλείται ι επιςπεφδεται, με

διάωορα ιατρικά μζςα, ςε περίπτωςθ ανίατθσ αςκζνειασ, και για να απαλλαγεί ο

άρρωςτοσ από αωόρθτουσ πόνουσ].

Τρίτον: παράλλθλα, κα μασ βοθκοφςε πολφ να βλζπαμε και τα όςα γράωουν

τα λεγόμενα Λεξικά βαςικϊν εννοιϊν.

Τζταρτον: μποροφμε, τζλοσ, να κλείςουμε αυτι τθν πρϊτθ μασ βιβλιογραωικι

περιπλάνθςθ, ανατρζχοντασ ςτο λιμμα ευκαναςία μιασ

καλογραμμζνθσ εγκυκλοπαίδειασ (κα μασ ιταν αρκετζσ, προσ το

παρόν, οι πρϊτεσ γραμμζσ τθσ εγκυκλοπαίδειασ ςχετικά με το λιμμα

ευκαναςία).

Αυτζσ οι τζςςερισ πρϊτεσ κινιςεισ ςε διάωορα ζγκυρα λεξικά, πριν ακόμθ αρχίςει θ

δεφτερθ περιπλάνθςι μασ ςτο διαδίκτυο, κρίνονται αρκετζσ. Μασ δίνουν μια

πρωτοβάκμια προςζγγιςθ και κατανόθςθ για τθ βαςικι λζξθ – ζννοια του κζματοσ

που πρόκειται να ερευνιςουμε.

Μια βαςικι προχπόκεςθ

για το πλάνο εργαςίασ

Το τι κα γράψει κανείσ ςε μια ερευνθτικι εργαςία αςωαλϊσ και εξαρτάται από

πολλοφσ παράγοντεσ και προχποκζςεισ: θ κατανόθςθ, λ.χ., του κζματοσ και θ

δθμιουργία ενόσ αναλυτικοφ πλάνου εργαςίασ αποτελοφν πρωταρχικοφσ

παράγοντεσ.

Είναι, όμωσ, εφκολο να καταρτιςκεί ζνα πλάνο εργαςίασ, χωρίσ να διαςπάςουμε το

κζμα ςε μικρότερεσ ερευνθτικζσ περιοχζσ ι υποκζματα; Αυτονόθτο, λοιπόν, ότι

αυτι θ διάςπαςθ του κεντρικοφ κζματοσ ςε επιμζρουσ υποκζματα, αποτελεί μια

βαςικι προχπόκεςθ, για να προωκθκεί το πλάνο εργαςίασ.

Θα μποροφςαμε, άραγε, να αναηθτιςουμε ζναν τρόπο, μια ςυγκεκριμζνθ πρακτικι,

μια μορωι δθλαδι ευκολοεωάρμοςτθσ τεχνικισ και μεκόδου, που να μασ οδθγεί

ςτθν αναηιτθςθ των υποκεμάτων;

Στα όςα ακολουκοφν επιχειρείται θ περιγραωι μιασ τζτοιασ, ενδεικτικισ πάντα,

τεχνικισ.

Γηάζπαζε ηοσ ζέκαηος ζε

σποζέκαηα

8

Το πρϊτο που κα πρζπει να μάκει ο μακθτισ ι ο ςπουδαςτισ (και, γενικότερα, κάκε

ςτοχαηόμενοσ άνκρωποσ) είναι το εξισ:

να εξοικειωκεί ςταδιακά με τθν τεχνικι των αυτο–ερωτθμάτων:

να μπορεί δθλαδι να κζτει ςτον εαυτό του ερωτιματα, ςχετικά

πάντα με το κζμα, και να αναηθτά απαντιςεισ.

Αυτι θ τεχνικι, που κα μποροφςαμε να τθν παρουςιάςουμε ςυνοπτικά με το

ακόλουκο ςχιμα:

μασ οδθγεί ςταδιακά ςτθ διάςπαςθ του κζματοσ ςε υποκζματα.

Αν, για παράδειγμα, πρόκειται να αςχολθκϊ και να ςυντάξω μια ερευνθτικι εργαςία,

που να αναωζρεται ςε μια μεγάλθ προςωπικότθτα, τα τρία πρϊτα και βαςικά

ερωτιματα που κα κζςω ςτον εαυτό μου, είναι τα ακόλουκα:

Με το πρϊτο ερϊτθμα εντοπίηομαι ακριβϊσ ςτο βαςικό ηθτοφμενο του κζματοσ,

γεγονόσ που αποτρζπει τισ ωυγόκεντρεσ τάςεισ και τισ εξωκεματικζσ αναωορζσ.

Με το δεφτερο ερϊτθμα κακορίηω τον πρωταρχικό ςτόχο τθσ ερευνθτικισ εργαςίασ,

ενϊ με το τρίτο προςδιορίηω το μζςο, τον τρόπο, γενικότερα τθ μζκοδο με τθν οποία

κα αναδείξω τον πρωταρχικό μου ςτόχο.

Ρροωκϊντασ τθν τεχνικι των αυτοερωτθμάτων, πρζπει να κζςω άλλα τρία βαςικά

ςτοιχεία - ερωτιματα:

κζμα αυτο-ερωτιματα απαντιςεισ

• π.χ. για τον Αλβζρτο Σβάιτςερ, τον μεγάλο ανκρωπιςτι γιατρό

Για ποιον κζλω να μιλιςω;

• το μζγεκοσ τθσ προςωπικότθτάσ του Τι κζλω να αναδείξω;

• παρουςιάηοντασ ςθμαντικζσ πτυχζσ τθσ δράςθσ και του ζργου του

Με ποιον, κυρίωσ, τρόπο;

• τοποκετϊ το κζμα ςτο χϊρο ποφ

• τοποκετϊ το κζμα ςτο χρόνο πότε

• προςπακϊ να εντοπίςω λεπτομζρειεσ πϊσ

9

Να εξθγιςουμε, όμωσ, κάπωσ αναλυτικότερα τθ λογικι και τθ ςκοπιμότθτα αυτϊν

των τριϊν βαςικϊν ερωτθμάτων.

Για να ολοκλθρωκεί αυτι θ τεχνικι πρωτοβάκμιασ ανίχνευςθσ και διάςπαςθσ του

κζματοσ ςε υποκζματα, μποροφμε να κζςουμε τρία ακόμθ ερωτιματα:

Αν, για παράδειγμα, θ εργαςία μασ αναωζρεται ςτον Αλβζρτο Σβάιτςερ, το

ευρφτερο όλο (ι πλαίςιο), ςτο οποίο κα πρζπει να αναχκεί το κζμα, είναι θ αξία

ανκρωπιςμόσ.

Ραράλλθλα, θ ευρφτερθ αξία ανκρωπιςμόσ, ςτθν οποία υπάγεται ωσ ανκρωπιςτισ ο

Σβάιτςερ, ςυνδζεται ςτενά με καταςτάςεισ μζςα ςτισ οποίεσ ο άνκρωποσ πάςχει και

υποωζρει: καταςτάςεισ δθλαδι ωτϊχειασ, πείνασ, αςκενειϊν, επιδθμιϊν, πολζμων,

ςυρράξεων κλπ., όπου γενικά ο άνκρωποσ γίνεται το εφκολο κφμα. Σε τζτοιεσ

καταςτάςεισ λειτουργεί, κυρίωσ, ωσ αξία και ωσ δράςθ, ο ανκρωπιςμόσ.

Τζλοσ, είναι αυτονόθτο ότι θ ανιδιοτελισ ανκρωπιςτικι προςωορά ενόσ

ανκρωπιςτι καταπραψνει, βελτιϊνει ι και εξαλείωει όλεσ αυτζσ τισ βαςανιςτικζσ

καταςτάςεισ για τον άνκρωπο.

• Αναηθτϊ και εντοπίηω ποφ ζγιναν ι ποφ ςυμβαίνουν ι ποφ ενοπίηονται τα όςα εξετάηω (= τοποκζτθςθ του κζματοσ ςτο χϊρο).

ποφ

• Ρροςδιορίηω τθν εποχι, το χρόνο, τθν περίοδο, το χρονικό δθλαδι πλαίςιο, ςτο οποίο εντάςςονται τα όςα εξετάηω και διερευνϊ (= τοποκζτθςθ του κζματοσ ςτο χρόνο).

πότε

• Αναηθτϊ όλεσ τισ λεπτομζρειεσ που ςυνκζτουν ζνα γεγονόσ, μια κατάςταςθ, ζνα πρόβλθμα ι περιγράωουν τθ ηωι μιασ προςωπικότθτασ.

πϊσ

Ποιεσ οι ςυνζπειεσ ι ποια τα αποτελζςματα και οι επιπτϊςεισ;

Ποιεσ οι κεματικζσ διαςυνδζςεισ;

(= ποιεσ μπορεί να είναι άλλεσ κεματικζσ περιοχζσ με τισ οποίεσ ςχετίηεται το κζμα μασ;)

Ποιο το όλο;

(= αναγωγι του κζματοσ ςε ζνα ευρφτερο πλαίςιο)

10

Ανακεφαλαίωςθ

Στόχοσ: θ διάςπαςθ του κζματοσ ςε υποκζματα.

Μζκοδοσ: εωαρμόηουμε τθν τεχνικι των πολλαπλϊν αυτοερωτθμάτων.

Αποτζλεςμα: κατανοοφμε πλθρζςτερα το κζμα και καταρτίηουμε πιο εφκολα το

πλάνο εργαςίασ.

Παραστατική απεικόνιση της μεθόδου

Η δθμιουργία αναλυτικοφ πλάνου εργαςίασ

Αρχίηουμε τϊρα να περνάμε ςταδιακά ςε κάπωσ πιο ςφνκετεσ, ενδεχομζνωσ και

δυςκολότερεσ, προκαταρκτικζσ πτυχζσ τθσ ερευνθτικισ εργαςίασ. Ομολογουμζνωσ,

δεν είναι πάντα εφκολο να οργανϊςει κανείσ το πλάνο, το γενικό δθλαδι ςχζδιο με το

οποίο κα προχωριςει ςτθ ςυνολικι ζρευνα για το κζμα που τον απαςχολεί.

Αλλά ασ δοφμε, κάπωσ πιο αναλυτικά, τι ακριβϊσ είναι το πλάνο εργαςίασ και ςε τι

μπορεί να μασ βοθκιςει. Θα γίνουν τα πράγματα απόλυτα κατανοθτά, αν λάβουμε

υπόψθ μασ τα παρακάτω:

Αϋ δζςμθ

ερωτθμάτων

για ποιο κζμα κα μιλιςω;

τι κυρίωσ κα προβάλω;

με ποιο τρόπο;

Βϋ δζςμθ

ερωτθμάτων

ποφ;

(= χϊροσ)

πότε;

(= χρόνοσ)

πϊσ;

(= λεπτομζρειεσ)

Γϋ δζςμθ

ερωτθμάτων

ποιο το όλο;

(το ευρφ κεματικό πλαίςιο)

ποιεσ οι διαςυνδζςεισ;

ποια τα αποτελζςματα;

11

Για να ωανεί καλφτερα το πόςο ςθμαντικό είναι το πλάνο εργαςίασ και ότι, χωρίσ

αυτό, πορεφομαι τυωλά, κα ςτακοφμε ςε δφο παραδείγματα. Ραράλλθλοσ ςτόχοσ

μασ κα είναι να δείξουμε και το πϊσ μποροφμε να οργανϊςουμε ζνα πλάνο

εργαςίασ:

Παράδειγμα 1ο

Θζμα: Ο ποιθτισ Διονφςιοσ Σολωμόσ

Ασ υποκζςουμε ότι ζχουμε αναλάβει να κάνουμε μια εργαςία για τον ποιθτι

Διονφςιο Σολωμό. Σκζωτομαι, ςφμωωνα και με τα όςα ζχουμε πει ςε προθγοφμενεσ

ςελίδεσ για τθν κατανόθςθ του κζματοσ, ότι κα πρζπει να μιλιςω για τρεισ,

τουλάχιςτον, πτυχζσ που να ωωτίηουν τθν προςωπικότθτά του:

Άρα:

Πτυχι 1θ

• Βιογραωικά ςτοιχεία

Πτυχι 2θ

• Εργογραωικά ςτοιχεία

Πτυχι 3θ

• Αξιολογικά ςτοιχεία

• Θα μιλιςω, ςυνοπτικά, βζβαια, για τθ ςυνολικι τροχιά του βίου του, επιμζνοντασ περιςςότερο ςτουσ πιο ςθμαντικοφσ ςτακμοφσ τθσ ηωισ του.

α)

• Θα μιλιςω για το ποιθτικό του ζργο, για τθ ςυνολικι ποιθτικι του διαδρομι, προβάλλοντασ κυρίωσ τα πιο ςθμαντικά του ζργα.

β)

• Θα αξιολογιςω το ςυνολικό του ζργο, αξιοποιϊντασ διάωορεσ ςχετικζσ πθγζσ.

γ)

1ο

καταγράωει τα διαδοχικά βιματα που κα κάνω για να ολοκλθρϊςω τθν ζρευνα του

κζματοσ που ζχω αναλάβει

2ο

είναι ζνασ πιλότοσ, ζνασ οδθγόσ· μου δείχνει τουσ δρόμουσ, που κα περάςω, τα

ςθμεία που κα ςτακϊ και κα αναλφςω· από ποιουσ δθλαδι ενδιάμεςουσ

ςτακμοφσ κα περάςω για να ωτάςω ςτον προοριςμό μου

3ο

ωσ οργανωτικό ςχιμα, το πλάνο εργαςίασ δείχνει ποια κεωάλαια και ποια

υποκζματα κα με απαςχολιςουν ςταδιακά για τθν ολοκλιρωςθ τθσ

εργαςίασ μου

4ο

άρα το πλάνο εργαςίασ είναι ζνα ςυνοπτικό οργανόγραμμα που κα το

ακολουκιςω πιςτά, για να μεκοδεφςω ςωςτά τθν όλθ οργάνωςθ τθσ εργαςίασ

μου

Τι είναι το πλάνο εργαςίασ

12

Σκζωτομαι ότι αυτό το τριμερζσ ςχιμα: βιογραωία, εργογραωία, αξιολόγθςθ, είναι

ζνα αδρομερζσ πλάνο εργαςίασ. Βζβαια, για να το ακολουκιςω και να το εξαντλιςω,

χρειάηεται να κάνω ςυςτθματικι, οργανωμζνθ, μεκοδικι και αναλυτικι ζρευνα, για

τθν οποία κα μιλιςουμε ςτα επόμενα.

Θα μποροφςε, όμωσ, κάποιοσ που ζχει μια καλφτερθ γνϊςθ των πραγμάτων ςχετικά

με τον ποιθτι Σολωμό, να οργανϊςει και ζνα δεφτερο πλάνο εργαςίασ. Μζςα από

αυτό κα ωαίνονται πιο αναλυτικά όλα τα διαδοχικά βιματα, που πρζπει να κάνουμε

για να εξαντλιςουμε το κζμα μασ.

Ζνα τζτοιο, πιο αναλυτικό, πλάνο κα μποροφςε να ζχει τθν ακόλουκθ, ενδεικτικι

βζβαια, μορωι:

Παράδειγμα 2ο

Ζρευνα για το κζμα τθσ ευκαναςίασ

[Επιμζνουμε ςτο ίδιο κζμα γιατί ςτόχοσ μασ είναι να εμπεδωκοφν οι βαςικζσ ερευνθτικζσ διαδικαςίεσ].

Ασ υποκζςουμε ότι κζλουμε να κάνουμε μια διεξοδικι και εμπεριςτατωμζνθ ζρευνα

για το κζμα τθσ ευκαναςίασ. Ωσ πρωταρχικι πθγι για τθν άντλθςθ πλθροωοριϊν και

τθ ςυγκζντρωςθ υλικοφ, κα αξιοποιιςουμε το διαδίκτυο. Θα επιχειριςουμε δθλαδι

μια ζρευνα αποκλειςτικά διαδικτυακι.

• Ζνασ γενικόσ αξιολογικόσ χαρακτθριςμόσ για τον Σολωμό εν είδει ειςαγωγισ Βιμα 1ο

• Η ηωι του Σολωμοφ

α) καταγωγι

β) ζτοσ και τόποσ γζννθςθσ

γ) παιδικά χρόνια

δ) ςπουδζσ

ε) οι μεγάλοι ςτακμοί τθσ ηωισ του

ςτ) αςχολίεσ, ταξίδια, περιπζτειεσ

η) κάνατοσ

Βιμα 2ο

• Το ζργο του Σολωμοφ

α) τα πρϊτα βιματα

β) οι μεγάλοι ςτακμοί του ζργου του

γ) επιδράςεισ που δζχτθκε

δ) θ ποιθτικι του ιδεολογία

Βιμα 3ο

• α) γιατί είναι μεγάλοσ ποιθτισ

β) οι κριτικοί για το ζργο του

γ) θ κζςθ του ςτθ νεοελλθνικι ποίθςθ Βιμα 4ο

13

Αρχίηουμε, λοιπόν, τθν πλοιγθςι μασ ςτο διαδίκτυο, ακολουκϊντασ τα όςα

ειπϊκθκαν ωσ οδθγίεσ ςτισ προθγοφμενεσ ςχετικζσ ςελίδεσ.

Οι βαςικοί μασ ςτόχοι, ςτουσ οποίουσ αποβλζπουμε με αυτι τθ λεπτομερειακι

ζρευνα ςτο διαδίκτυο, είναι:

α) θ ςυλλογι πλθροωοριϊν και, γενικά, αξιόπιςτου υλικοφ·

β) θ επιλεκτικι εκτφπωςθ μζρουσ απ’ αυτό το υλικό

(θ εκτφπωςθ αποςκοπεί ςτο να το καταςτιςει περιςςότερο ευανάγνωςτο και

εφχρθςτο ςτθν τελικι του ταξινόμθςθ)·

γ) μια πρϊτθ ταξινόμθςθ και τακτοποίθςθ του υλικοφ, ανάλογα με τα κιγόμενα

υποκζματα, ϊςτε να αποκτιςει μια πιο λογικι ςειρά και τάξθ·

δ) μια πρϊτθ ανάγνωςθ του υλικοφ, για να αποκτιςουμε μια, ζςτω

πρωτοβάκμια, εικόνα των ςυνολικϊν προβλθμάτων και πτυχϊν που κίγονται

(κα ιταν πολφ βοθκθτικό να ςθμειϊνουμε πρόχειρα τα κιγόμενα

προβλιματα)·

ε) κατάςτρωςθ τελικοφ πλάνου εργαςίασ, με βάςθ το οποίο κα αναπτφξουμε το

κζμα μασ.

Άρα:

Η ςυνολικι μασ ζρευνα ςτο διαδίκτυο, μαηί με όλα όςα ςυνακολουκοφν,

κλιμακϊνεται ςε τζςςερα διαδοχικά ςτάδια, όπωσ δείχνει και θ παρακάτω

παραςτατικι απεικόνιςθ των ερευνθτικϊν μασ ςτόχων:

Ππωσ ωαίνεται τϊρα από το προθγοφμενο ςχιμα 7, το πλάνο εργαςίασ (= το πϊσ

δθλαδι κα δουλζψουμε και κα οργανϊςουμε το υλικό μασ), το καταρτίηουμε μετά

τθν ζρευνα, τθ ςυγκζντρωςθ υλικοφ και τθν πρϊτθ αναγνωςτικι εξοικείωςθ με

αυτό.

Τϊρα πλζον, με αρκετά εωόδια ςτα χζρια και με κάποιεσ αναγκαίεσ γνϊςεισ και

πλθροωορίεσ, μποροφμε να προχωριςουμε και να καταςτρϊςουμε το πλάνο

εργαςίασ, δθλαδι τον οδθγό τθσ δουλειάσ μασ.

Στήκα 01.7 Απεηθόληζε ηωλ ερεσλεηηθώλ

ζηότωλ

14

Πλάνο εργαςίασ

Η προχπόκεςθ τθσ ερευνθτικισ εργαςίασ

Σθμείωςθ: με ανάλογο τρόπο μποροφν να οργανωκοφν και τα άλλα μζρθ:

o κφριοσ κορμόσ και ο επίλογοσ (βλ. ςτα επόμενα).

Ένα καίριο κζμα και πρόβλθμα

Πότε κάνουμε το αναλυτικό πλάνο εργαςίασ;

Από τα όςα αναωζρκθκαν ςτθν αμζςωσ προθγοφμενθ 2θ πτυχι, πρζπει να ωάνθκε,

ζςτω και ζμμεςα, ζνα πολφ ουςιαςτικό κζμα και πρόβλθμα. Το διατυπϊνουμε:

Πότε, ςε ποια δθλαδι χρονικι ςτιγμι, πρζπει να γίνεται το πλάνο εργαςίασ;

Ρροτοφ αρχίςει θ ζρευνα, ζςτω και υποτυπϊδθσ, του όλου κζματοσ ι, μιπωσ,

όταν κα ζχει πλζον ολοκλθρωκεί θ βαςικι, τουλάχιςτον, διερευνθτικι

προεργαςία.

Μασ χρειάηεται μια ςαωισ απάντθςθ ςτο κζμα, γιατί το πλάνο εργαςίασ είναι πολφ

ςοβαρι λεπτομζρεια και προκακορίηει, ςε μεγάλο βακμό, τθν ποιότθτα τθσ δουλειάσ

μασ. Ράντωσ, ζχουμε δφο δυνατζσ εκδοχζσ:

Δθμιουργοφμε το πλάνο εργαςίασ προτοφ αρχίςουμε τθ ςυςτθματικι

ζρευνα πάνω ςτο κζμα. Αυτι θ εκδοχι είναι κάπωσ δφςκολθ. Μποροφμε να τθν

ακολουκιςουμε μόνο όταν ζχουμε κάποια, ζςτω και ςτοιχειϊδθ, γνϊςθ γφρω

από το κζμα.

Αν, όμωσ, το κζμα μάσ είναι εντελϊσ άγνωςτο, θ οργάνωςθ του πλάνου

εργαςίασ είναι αδφνατθ. Μποροφμε, ςε μια τζτοια περίπτωςθ, να ςκεωτοφμε

και να καταγράψουμε ςτο πλάνο μόνο πολφ γενικά πράγματα• δθλαδι ζναν

εντελϊσ αδρομερι ςκελετό, που κα κακορίηει το πολφ ςτοιχειϊδεσ πλαίςιο

εργαςίασ.

Πρόλογοσ

Σφντομοσ και περιεκτικόσ.

Σε τι κα μποροφςε να αναωζρεται (ενδεικτικά):

α) γιατί επιλζχκθκε το ςυγκεκριμζνο κζμα

β) ποια θ ςπουδαιότθτά του για τον άνκρωπο και το ευρφτερο

κοινωνικό ςφνολο

γ) ποιεσ οι βαςικζσ πτυχζσ του κζματοσ (ι από ποιεσ οπτικζσ γωνίεσ κα εξεταςκεί)

δ) ποια θ πρόκεςθ και ο ςκοπόσ τθσ εργαςίασ.

15

Το πλάνο εργαςίασ, όχι ωσ γενικόσ ςκελετόσ αλλά ωσ λεπτομερειακό

ςχζδιο, είναι προτιμότερο να γίνεται μετά τθν ολοκλιρωςθ τθσ πρϊτθσ

ζρευνασ. Με βάςθ το πρωτοβάκμιο υλικό, που κα ζχουμε ςυγκεντρϊςει

από τθν πρϊτθ ζρευνα του κζματοσ, μποροφμε πλζον να καταρτίςουμε ζνα

αναλυτικό πλάνο εργαςίασ. Να οργανϊςουμε δθλαδι ζναν οδθγό που

ςταδιακά κα μασ δείχνει το δρόμο που κα τον ακολουκοφμε ςτθ ςυγγραωι

τθσ εργαςίασ μασ.

Βιμα 3ο: Τα διαδοχικά ςτάδια τθσ ζρευνασ

Υποκζτουμε ότι ζχω επιλζξει (ι μου το ζχουν ορίςει) το κζμα τθσ ερευνθτικισ

εργαςίασ που είναι το εξισ:

Η ευκαναςία

Τα υπζρ και τα κατά – θ προςωπικι μου άποψθ

Ερϊτθμα: Ρϊσ κα μποροφςε να οργανϊςει κανείσ τθν όλθ ζρευνα, ϊςτε με το

υλικό που κα ςυγκεντρϊςει, να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ του

κζματοσ;

Αυτό, ακριβϊσ είναι το καίριο ερϊτθμα αλλά και το καίριο κζμα: πϊσ δθλαδι κα

οργανϊςω, βιμα βιμα, τθν ζρευνά μου, για να ςυλλζξω το απαραίτθτο και το

αναγκαίο υλικό.

Για να απαντθκεί το ερϊτθμα αυτό, κα πρζπει να ξζρουμε το εξισ:

Κάκε ζρευνα, για να είναι μεκοδικά οργανωμζνθ και να ζχει κετικό αποτζλεςμα,

αναπτφςςεται ςε τρία διαδοχικά ςτάδια, που είναι τα ακόλουκα:

Στάδιο 1ο: προςυγγραφικό

Η βάςθ για κάκε ζρευνα

Το προςυγγραωικό ςτάδιο, που είναι θ βάςθ, πάνω ςτθν οποία κεμελιϊνεται κάκε

ζρευνα, περιλαμβάνει:

α) το κακαρά ερευνθτικό μζροσ

β) το ανακαλυπτικό – ςυλλεκτικό

γ) το κριτικό – επιλεκτικό

Συμπζραςμα:

Η κυρίωσ ζρευνα, πριν ακόμθ αρχίςει το ςυγγραωικό ςτάδιο τθσ εργαςίασ,

ςτθρίηεται αποκλειςτικά ςτισ τρεισ προαναωερόμενεσ διαδικαςίεσ που κα

ερεσλώ, αλαθαιύπηω - ζσιιέγω, θρίλω - επηιέγω

16

μποροφςαμε να τισ πυκνϊςουμε ςε ςυγκεκριμζνα ενεργθτικά ριματα:

δθλαδι:

α) Πταν ερευνϊ για ζνα κζμα, που είναι θ πρϊτθ αλλά και ουςιαςτικι ενζργεια ι

δράςθ, αναηθτϊ:

πθγζσ·

υποςτθρικτικό υλικό·

βιβλιογραωικι ςτιριξθ.

Κάνοντασ, λοιπόν, ζρευνα ςε ποικίλεσ πθγζσ, ςε ζνα πλοφςιο υποςτθρικτικό

υλικό και ςε προςιτι βιβλιογραωία, ουςιαςτικά ζχω ζνα πρωταρχικό ςτόχο: μια

κάπωσ άτακτθ, άρρυκμθ, αλλά απόλυτα αναγκαία ςυλλογι πρωτοβάκμιου

υλικοφ.

Αυτό, ακριβϊσ το πρωτοβάκμιο υλικό κα αποτελζςει τθν πρϊτθ «ηφμθ», για να

πλάςω και να διαμορωϊςω το πρϊτο κείμενο τθσ εργαςίασ μου (ςτο

ςυγγραωικό ςτάδιο).

β) Άρα: θ ζρευνα , μεκοδικά οργανωμζνθ, με οδθγεί ςτθν ανακάλυψθ · θ

ανακάλυψθ με οδθγεί ςτθ ςυλλογι υλικοφ και όταν πλζον ζχω

εξαντλιςει τθ ςυλλογι υλικοφ, αρχίηει να λειτουργεί θ κριτικι που με

οδθγεί ςτισ τελικζσ μου επιλογζσ .

Αν, επομζνωσ, τα πράγματα τα βάλουμε ςε ωυςικι – λογικι ςειρά, κα ζχουμε το

ακόλουκο ερευνθτικό ςχιμα, που με οδθγεί κλιμακωτά ς’ αυτό που κζλω:

ερευνϊ ανακαλφπτω

- ςυλλζγω

κρίνω -

επιλζγω

ζρευνα

ανακάλυψθ

ςυλλογι υλικοφ

κριτικι τελικζσ επιλογζσ

Στήκα 01.8 Βήκαηα

ερεσλεηηθού

ζτήκαηος

17

Στάδιο 2ο: ςυγγραφικό

Η διαμόρφωςθ ενόσ πρώτου κειμζνου

Πταν ζχω δουλζψει ςωςτά ςτο πρϊτο ςτάδιο, ζχω πλζον ςυλλζξει, με κριτικό μάτι,

το απαραίτθτο υλικό μου. Ράνω ς’ αυτό κα ακουμπιςω, για να διαμορωϊςω τθν

πρϊτθ μορωι ςτο κείμενο τθσ εργαςίασ μου.

Για να μπορζςω, όμωσ, να κάνω αυτι τθ ςθμαντικι μετάβαςθ από το υλικό ςτο

κείμενο με τρόπο ομαλό, μεκοδικό και οργανωμζνο, χρειάηεται πρϊτα να ζχω

καταςτρϊςει:

αναλυτικό πλάνο εργασίας

Το υλικό που ζχουμε ςυλλζξει μζςα από τθν ζρευνα, κα πρζπει να το εντάξουμε και

να το προςαρμόςουμε ςτο πλάνο εργαςίασ. Μόνο ζτςι θ διαμόρωωςθ ενόσ πρϊτου

κειμζνου κα ξεχωρίηει, γιατί κα είναι μεκοδικά οργανωμζνθ – δομθμζνθ, κα ζχει

καλι ςυνοχι και θ ροι του κειμζνου κα είναι ομαλι και λογικι.

Στάδιο 3ο: μεταςυγγραφικό

Η τελικι ματιά

Η ουςιαςτικι μασ δουλειά ζχει ολοκλθρωκεί ςτο δεφτερο ςτάδιο. Το τρίτο ςτάδιο,

το μεταςυγγραωικό, είναι αυτό τθσ τελικισ ματιάσ.

Στθν ουςία δθλαδι ελζγχουμε, με κριτικό πάντα μάτι, τα όςα ζχουμε καταγράψει

ςτθν εργαςία μασ. Ριο ςυγκεκριμζνα ελζγχουμε:

την εργαςύα μασ ωσ περιεχόμενο και, ειδικότερα, τα νοόματα, τισ θϋςεισ, τισ

απόψεισ, τισ ιδϋεσ, τισ προτϊςεισ και τα επιχειρόματϊ μασ

τη γλωςςικό ορθότητα τησ εργαςύασ μασ από όλεσ τισ πλευρϋσ: ϋκφραςη,

λεξιλόγιο, ορολογύα, την ορθό γραφό των λϋξεων, τα ςημϊδια τησ ςτύξησ, τη

γραμματικό και τη ςυντακτικό ροό τησ γλώςςασ κλπ.

το αιςθητικό μϋροσ τησ εργαςύασ, ποια εύναι δηλαδό η τελικό μορφό τησ

εργαςύασ μασ και η εντύπωςη που δύνει ςτον αναγνώςτη ωσ ορατό «εικόνα»

ϋντυπου λόγου (= εξώφυλλο, πρόλογοσ, τύτλοι, μεςότιτλοι, εναλλαγϋσ

γραμματοςειρών, υπογραμμύςεισ, βιβλιογραφικϋσ παραπομπϋσ, ϋνθετεσ ςτο

κεύμενο εικόνεσ, χρόςη χρωμϊτων κλπ.)

Πταν γίνει αυτόσ ο τριπλόσ ςυςτθματικόσ ζλεγχοσ και διορκϊςουμε τισ τυχόν

αβλεψίεσ μασ, είμαςτε πλζον ζτοιμοι να παραδϊςουμε ολοκλθρωμζνθ και

θλεγμζνθ τθν εργαςία μασ ςτον εποπτεφοντα κακθγθτι, αωοφ βζβαια

Από ηο σιηθό ζηο θείκελο, κε βάζε ηο πιάλο

εργαζίας

Έιεγτος περηετοκέλοσ

θαη κορθής

18

προθγουμζνωσ τθν εκτυπϊςουμε και τθ δζςουμε ςε μορωι καλαίςκθτου τεφχουσ.

Σθμείωςθ:

Στθν εξεταηόμενθ πρακτικι αξιοποιείται ωσ βαςικι «βιβλιογραωικι» πθγι το

διαδίκτυο. Τα πάντα, επομζνωσ, εξαρτϊνται από μια ςωςτι και πολφπλευρθ ζρευνα –

πλοιγθςθ ςτο διαδίκτυο. Από το πόςο ευρεία είναι αυτι θ πλοιγθςθ, εξαρτάται και

κακορίηεται και ο πλοφτοσ του υλικοφ που, τελικά, κα ςυγκεντρϊςουμε (για τα

τεχνικά κζματα τθσ πλοιγθςθσ βλ. ςτα επόμενα).

Βζβαια, κανείσ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το διαδίκτυο να μασ παραπζμπει ςε

πθγζσ εξωδιαδικτυακζσ, δθλαδι ςε βιβλία που ςχετίηονται με το κζμα, ι και ςε άλλεσ

πθγζσ (π.χ. άρκρα ςε περιοδικά, εωθμερίδεσ κλπ.).

Πταν όμωσ αξιοποιιςουμε υλικό από βιβλία, περιοδικά, εωθμερίδεσ κλπ., κα

χρειαςκεί να γίνουν ςτθν εργαςία μασ οι αναγκαίεσ και επιβαλλόμενεσ

βιβλιογραωικζσ παραπομπζσ. Γι’ αυτό μποροφμε τϊρα, κάπωσ βζβαια εμβόλιμα, να

εξετάςουμε το πϊσ γίνονται οι βιβλιογραωικζσ παραπομπζσ.

Το κζμα των βιβλιογραφικϊν παραπομπϊν

1. Οριςμζνεσ ωορζσ, όπωσ ιδθ προαναωζρκθκε, θ ζρευνα που κάνουμε ςτο

διαδίκτυο, μπορεί να μασ παραπζμψει ςε κάποιο ςχετικό βιβλίο ι ςε κάποιο

άρκρο – μελζτθ, που δθμοςιεφκθκε ς’ ζνα περιοδικό ι ςε μια εωθμερίδα.

Σε όλεσ αυτζσ τισ περιπτϊςεισ, πρζπει να κάνουμε τθ λεγόμενθ βιβλιογραωικι

παραπομπι. Δθλαδι:

α) ςτο κάτω μζροσ τθσ ςελίδασ, υποςελίδια όπωσ λζμε ςυνικωσ, γράωουμε

όλα τα ςτοιχεία του βιβλίου, απ’ το οποίο πιραμε κάποιεσ απόψεισ ι λίγεσ

αυτοφςιεσ γραμμζσ, κακϊσ και όλα τα ςτοιχεία του περιοδικοφ ι τθσ

εωθμερίδασ ςτθν οποία δθμοςιεφκθκε το ςχετικό άρκρο – μελζτθ·

β) παράλλθλα, βζβαια, πρζπει να κάνουμε και το εξισ: ςτο ςθμείο του δικοφ

μασ κειμζνου, όπου αναωζρουμε απόψεισ και κζςεισ κάποιου άλλου

ςυγγραωζα, βάηουμε ζναν αρικμθτικό δείκτθ: 1, 2, 3 κλπ., ανάλογα με τον

αρικμό τθσ παραπομπισ. Αυτόν, ακριβϊσ, τον αρικμθτικό δείκτθ, όπωσ

δείχνουν τα παραδείγματα που ακολουκοφν, τον επαναλαμβάνουμε ςτο

κάτω μζροσ τθσ ςελίδασ, για να μποροφμε να κάνουμε τθν αντίςτοιχθ

παραπομπι.

2. Πϊσ κάνουμε μια παραπομπι

Περίπτωςθ 1θ: Παραπομπι ςε βιβλίο

Πταν θ παραπομπι μασ αωορά ςε βιβλίο, παρακζτουμε τα ακόλουκα ςτοιχεία:

19

α) το όνομα του ςυγγραωζα (όπωσ ακριβϊσ είναι γραμμζνο

ςτο βιβλίο)

β) τον πλιρθ τίτλο του βιβλίου (τον γράωουμε με πλάγια

γραωι)

γ) τα ςτοιχεία του εκδότθ

δ) τον τόπο τθσ ζκδοςθσ

ε) τθ χρονολογία τθσ ζκδοςθσ

ςτ) τθ ςελίδα ι τισ ςελίδεσ απ’ τισ οποίεσ ζχουμε πάρει κάποιο

απόςπαςμα.

1ο παράδειγμα υποςελίδιασ παραπομπισ (ςε βιβλίο)

_______________________ (= διαχωριςτικι γραμμι μεταξφ ςελίδασ και

παραπομπισ) 1. Νικιτασ Ραρίςθσ, Κ. Π. Καβάφθσ, Δοκίμιο ερμθνευτικισ ανάγνωςθσ, Μεταίχμιο, Ακινα

2003, ςελ. 37 – 41

2ο παράδειγμα υποςελίδιασ παραπομπισ (ςε περιοδικό)

_______________________ (= διαχωριςτικι γραμμι) 2. Νικιτασ Ραρίςθσ, Ο λόγοσ τθσ ποίθςθσ και ο «λόγοσ» τθσ φωτογραφίασ, Η λζξθ, τχ (=

τεφχοσ) 159 – 160, Σεπτζμβρθσ – Δεκζμβρθσ 2000, ςελ. 809 - 813

3ο παράδειγμα υποςελίδιασ παραπομπισ (ςε εωθμερίδα)

_______________________ (= διαχωριςτικι γραμμι) 3. Φ. Ι. Κακριδισ, Ο Δαρείοσ, εωθμερίδα Το Βιμα, 13 Μαρτίου 1980

Άλλα παραδείγματα παραπομπϊν (φωτοτυπία από βιβλίο)

20

Ανακεφαλαίωςθ

Τα διαδοχικά ςτάδια τθσ ζρευνασ

Για να εντυπωκοφμε καλφτερα τα πράγματα και, ιδιαίτερα, τθ μεκοδολογία τθσ

ζρευνασ, δίνουμε μια ςυνοπτικι ανακεωαλαίωςθ ολόκλθρου του 3ου βιματοσ, που

αναωζρεται ςτα διαδοχικά ςτάδια τθσ ζρευνασ:

Στάδιο 1ο: προςυγγραφικό

Περιλαμβάνει:

α) το καθαρά ερευνητικό μέροσ

β) το ανακαλυπτικό – ςυλλεκτικό

γ) το κριτικό – επιλεκτικό

δηλαδή:

ερευνώ ανακαλύπτω - ςυλλέγω κρίνω - επιλέγω

Στάδιο 3ο: μεταςυγγραφικό

Ελέγχουμε περιεχόμενο και τελική μορφή τησ εργαςίασ

δηλαδή:

πολλαπλόσ έλεγχοσ (= νοηματικόσ, γλωςςικόσ,

γραμματικόσ, ορθογραφικόσ, αιςθητικόσ κλπ.)

όλησ τησ εργαςίασ.

Στάδιο 2ο: ςυγγραφικό

Από το υλικό ςτο κείμενο

δηλαδή:

πρώτη γραφή τησ εργαςίασ με βάςη το

αναλυτικό πλάνο εργαςίασ.

21

Βιμα 4ο: Τα ςτακερά ςτοιχεία τθσ ερευνθτικισ ζκκεςθσ

Μια ερευνθτικι εργαςία, ανεξάρτθτα από το κζμα, ωσ θλεκτρονικό ι και ζντυπο

κείμενο, δθλαδι ωσ ερευνθτικι ζκκεςθ, ζχει οριςμζνα ςτακερά ςτοιχεία, από τα

οποία μάλιςτα εξαρτάται και θ ςυνολικι τθσ αιςκθτικι. Τα ςτακερά αυτά ςτοιχεία

είναι τα ακόλουκα:

Στοιχείο 1ο: Το εξϊφυλλο

Στο εξϊωυλλο τθσ εργαςίασ αναγράωονται απαραιτιτωσ τα ακόλουκα:

τα ςτοιχεία του εκπαιδευτικοφ οργανιςμοφ

(ςτο οποίο ωοιτά ο δθμιουργόσ τθσ εργαςίασ)

θ τάξθ – το τμιμα

το όνομα και το επϊνυμο των δθμιουργϊν

ο τίτλοσ, το κζμα τθσ εργαςίασ

ο τυχόν υπάρχων υπότιτλοσ

το ακαδθμαϊκό ζτοσ

κάποιο ςχζδιο ι εικόνα που κοςμεί το εξϊωυλλο

Βζβαια, για τθν αιςκθτικι ανάδειξθ του εξωωφλλου, ζχει πολφ μεγάλθ

ςθμαςία πϊσ διατάςςονται όλα αυτά τα ςτοιχεία (ςυνολικά: 7) ςτθ ςελίδα

του εξωωφλλου. Γι’ αυτό πρζπει να ακολουκοφμε ζναν αιςκθτικά άρτιο

τρόπο ωιλοτζχνθςθσ του εξωωφλλου

Στοιχείο 2ο: Σελίδα ψευδότιτλου και τίτλου

Μετά το εξϊωυλλο, θ πρϊτθ ςελίδα παραμζνει εντελϊσ λευκι. Στθ

δεφτερθ ςελίδα, που λζγεται ςελίδα ψευδότιτλου, αναγράωονται ςτο

πάνω μζροσ μόνο ο βαςικόσ τίτλοσ τθσ εργαςίασ (χωρίσ δθλαδι τον

υπότιτλο) με κεωαλαία γράμματα.

Στθν τρίτθ ςελίδα, που λζγεται ςελίδα τίτλου, επαναλαμβάνονται όλα τα

ςτοιχεία που περιζχει το εξϊωυλλο.

Στοιχείο 3ο: Περιεχόμενα

Μετά τθ ςελίδα του τίτλου, δθλαδι ςτθν τζταρτθ ςελίδα κατά ςειρά,

ακολουκεί ο Ρίνακασ Ρεριεχομζνων, ςτον οποίο αναγράωονται με μεγάλθ

προςοχι όλα τα υποκεωάλαια ςτα οποία υποδιαιρείται θ εργαςία (βλ.,

π.χ., τον Ρίνακα Ρεριεχομζνων του παρόντοσ βιβλίου).

22

Στοιχείο 4ο: Πρόλογοσ

Μετά τα περιεχόμενα, ακολουκεί ο Ρρόλογοσ, εωόςον βζβαια ζχουμε

γράψει πρόλογο, που κανονικά δεν πρζπει να ξεπερνάει τισ δφο το πολφ

ςελίδεσ.

Στο τζλοσ του προλόγου, μποροφμε να γράψουμε, ςτο δεξιό μζροσ, το

όνομά μασ (πλιρεσ ι μόνο τα αρχικά), ενϊ ςτο αριςτερό τθν πόλθ που

μζνουμε και τθ χρονολογία.

Στοιχείο 5ο: Ο κφριοσ κορμόσ τθσ εργαςίασ

Από τθν πζμπτθ ςελίδα και μετά αρχίηει, και ςε κάποια ςελίδα

ολοκλθρϊνεται, ο κφριοσ κορμόσ τθσ εργαςίασ, που είναι πιο ορκόδοξο και

περιςςότερο οργανωτικό να κατανζμεται ςε υποκεωάλαια που το κακζνα

κα τιτλοωορείται.

Στοιχείο 6ο: Τελικά ςυμπεράςματα

Η εργαςία μασ κα καταλιξει ςε κάποια ςυμπεράςματα. Είναι προτιμότερο,

για να τα προβάλουμε εντονότερα, να τα ςυγκεντρϊςουμε όλα ςτο τζλοσ,

ςε ζνα ξεχωριςτό κεωάλαιο, με τον τίτλο τελικά ςυμπεράςματα.

Στοιχείο 7ο: Επίλογοσ, Βιβλιογραφία, Παραρτιματα

Στο τζλοσ τθσ εργαςίασ, αναγράωονται ο Επίλογοσ, εωόςον βζβαια ζχουμε

γράψει επίλογο, θ Βιβλιογραωία (ζντυπθ και διαδικτυακι) και

ενδεχομζνωσ τα διάωορα Ραραρτιματα.