‘ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ.’

Ξεκινώντας από την παροιμία , «του παιδιού μου το παιδί δυο φορές είναι παιδί» και έχοντας καθημερινή επαφή με παππούδες και γιαγιάδες που έχουν ενεργό συμμετοχή στην ζωή των εγγονιών τους , θελήσαμε να μοιραστούμε μαζί τους μια κουβέντα για τον τόσο σημαντικό ρόλο τους και για τις αγαπημένες ενασχολήσεις με τα εγγόνια τους. Ειδικά για τα παιγνίδια που εκείνοι επινοούν, προτείνουν στους καθημερινούς μικρούς επισκέπτες και όχι τόσο για τα «έτοιμα» παιγνίδια του εμπορίου που αφθονούν γύρω μας.

Από πού άραγε πηγάζουν οι ιδέες τους; Πώς τα οργανώνουν; Πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά; Τι συναισθήματα ανθίζουν ανάμεσα τους ;Και πόσο πολύτιμες είναι αυτές οι αναφορές για όλους όσους εμπλέκονται με τα παιδιά και ειδικά για μας τους παιδαγωγούς . Θα μπορούσαμε ίσως να δανειστούμε μερικά από τα παιγνίδια τους; Θα

δίναμε ίσως έτσι την ευκαιρία στα παιδιά να μεταφέρουν στους φίλους τους, στο σχολείο τους αυτές τις εμπειρίες και πόσο καλό θα ήταν αυτό το μοίρασμα για τις σχέσεις των παιδιών αλλά και την ανάπτυξη ενός θετικού προσωπικού συναισθήματος για το κάθε παιδί. Και επειδή η τρίτη ηλικία φάνηκε διαθέσιμη να συζητήσουμε καθώς και να μας χαρίσει ωραίες περιγραφές από τις δράσεις της με τα παιδιά , εμείς απλά ακολουθήσαμε.

Ξέρουμε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι . Ό καθένας έχει την προσωπικότητα του και τη συμπεριφορά του. Έτσι και οι άνθρωποι της τρίτης και πιο έμπειρης ηλικίας . Έχουν τις απόψεις τους, τις εμπειρίες τους , τις διαθέσεις τους, και το πολύ μεγάλο συναίσθημα της «αγάπης» για τα εγγόνια τους. Άλλοι είναι συντηρητικοί, άλλοι ζωηροί, άλλοι ήρεμοι, άλλοι αυθόρμητοι , άλλοι συγκρατημένοι και ντροπαλοί, άλλοι πρωτοποριακοί μα όλοι τους επινοητικοί στην συντροφιά τους με το εγγόνι τους.

Τι είπαν τώρα κάποιοι «πιο μεγάλοι» και τι κάποιοι «μικροί»; Παρακάτω έχουμε μερικές ζεστές αναφορές .Και λέγοντας ζεστές , φωτογραφίζουμε το συναίσθημα που υπάρχει κατά τη διάρκεια της αφήγησης και από τις δύο πλευρές. Εκείνοι χαίρονται να λένε και εμείς απολαμβάνουμε να ακούμε.

Γιαγιά Λιάνα

«Μπορώ να σου πω τι κάνω με το Ιάσονα και τι με την Θάλεια γιατί έχουν πολύ διαφορετικό χαρακτήρα και πραγματικά πολύ διαφορετικά ενδιαφέροντα. ΛοιπόνΤου Ιάσονα του αρέσει πολύ να παίζουμε παντομίμα, να μιμούμαστε διάφορες καταστάσεις, ας πούμε σήμερα ήμασταν στην ζούγκλα και προσπαθούσαμε να σκαρφαλώσουμε στα δέντρα (φυσικά ούτε σκαρφαλώναμε ούτε ήμασταν στην ύπαιθρο. Απλά λέμε πως η καρέκλα π.χ. είναι ένας καταρράκτης και πρέπει να τον περάσουμε προσεκτικά γιατί έχει πολύ νερό και τάχα κρεμόμαστε από τα σκοινιά των δέντρων και πρέπει να προσέχουμε τα άγρια ζώα κτλ. κτλ.) Μετά κάναμε τις μαριονέτες που δεν θέλουν να υπακούσουν στις εντολές που τους δίνουν και κάθε τόσο το μαριονετοπαίχτης τις αφήνει να πέσουν κάτω. Άλλοτε παίζουμε τους πειρατές που ψάχνουν έναν θησαυρό, αλλά για να το παίξουμε έχουμε κάνει πιο πριν έναν τρελό χάρτη θησαυρού. Επειδή του έχω ξεκινήσει και πιάνο παίζουμε πολλές φορές παιχνίδια με το πιάνο, δηλαδή εγώ είμαι το πουλάκι (και παίζω διάφορες τρίλιες στα ψηλά πλήκτρα) και κατεβαίνω σιγά σιγά προς την μέση του πιάνου, εκείνος είναι ο λύκος που θέλει να φάει το πουλάκι και εγώ την γλυτώνω ¨πετώντας¨ δηλ με glissando προς τα επάνω. Απ' ότι μου λέει η κόρη μου αυτά τα παιχνίδια τα παίζει και με τους φίλους του όταν πάνε σπίτι ή κυνηγάει την μαμά του για να ψάξουν μαζί τον θησαυρό . Γενικά παίζουμε παιχνίδια που έχουν κίνηση και απίστευτη φαντασία. Το τι παιχνίδι θα

παίξουμε γενικά το λέω εγώ (ανάλογα πόσο κέφι έχω για τρέξιμο) όμως η εξέλιξη του παιχνιδιού είναι δική του υπόθεση. Συνήθως παίζουμε μισή ως μία ώρα. Μετά κάνουμε διάλειμμα (για να ξεκουραστώ εγώ φυσικά) και να μιλήσω με την κόρη μου. Όταν τον έχω σπίτι, τελευταία παίζει και με τον παππού του και φτιάχνουν με mecano διάφορα πράγματα. Βασικά του αρέσει να παίζει με βίδες, να βιδώνει και να ξεβιδώνει, ανεξάρτητα κατά πόσο είναι αναγνωρίσιμο αυτό που λέει οτι έφτιαξε.

Τώρα με την Θάλεια λέμε τραγούδια, αλλά όχι τραγούδια κανονικά. Αντί να μιλάμε απλά τραγουδάμε αυτό που θέλουμε να πούμε. Κάτι μεταξύ recitativo και aria. Περιττεύει να σου πω το τι πλάκα γίνεται. Της Θάλειας της αρέσει να σπέρνει ένα ζωάκι και να το κοιμίζει, να το νανουρίζει και να του λέει παραμύθια. Κάνουμε και Puzzle μαζί. Είναι άνετη μέχρι τα 50 κομμάτια. Δεν της αρέσουν τα παιχνίδια με κίνηση, προτιμάει τα καθιστικά παιχνίδια.

Του Ιάσονα του αρέσει να με βοηθάει και στην κουζίνα, στην μαγειρική. Αυτό βέβαια είναι το χειρότερό μου καθότι βρίσκει τη ευκαιρία να κάνει μουσική με τις κουτάλες και τους τεντζερέδες. Η Θάλεια μου κάνει παρέα στην κουζίνα έχοντας ένα τεράστιο χαρτί και χρώματα για να ζωγραφίζει, αλλά δεν ανακατεύεται στο τι κάνω εγώ.

Γενικά για το αν η ενασχόληση είναι για μένα δημιουργική θα έλεγα ότι η δημιουργία μου βγαίνει από τ' αυτιά. Πάντως δεν είναι θέμα του ότι πρόκειται για τα εγγόνια μου, μου κάνει κέφι να παίζω γενικά με τα παιδιά και μου αρέσει να παρατηρώ πόσο διαφορετικά αντιδρά ένα παιδάκι ανάλογα με τα βιώματά του και τον χαρακτήρα του.»

Γιαγιά Ευαγγελία

«Μας αρέσει πολύ να έρχονται εδώ τα εγγόνια μας και βρίσκουμε πολλά πράγματα να κάνουμε χωρίς να ανοίγουμε τηλεόραση που «χαζεύει» τα παιδιά.

-Καταρχήν στη μία μου εγγονή αρέσει το ποδόσφαιρο, το βόλεϊ, το κυνηγητό και το κρυφτό και επειδή έχει πολλή αντοχή παίζει μαζί με το παππού της συνέχεια μέσα και έξω από το σπίτι. Όταν θέλω να την εντυπωσιάσω φτιάχνω μαζί της τη μπάλα , που παλιά τη λέγαμε κλωτσοσκούφι. Παίρνω κάλτσες , μονές ,παλιές που τις βάζει τη μία μέσα στην άλλη και στο τέλος τις βάζω όλες μέσα σε μια μεγάλη κάλτσα, κόβω το κομμάτι που περισσεύει και το ράβουμε μαζί με τη μικρή , με μεγάλη βελόνα , σακοράφα, που μπορεί να τη χρησιμοποιήσει. Μετά βάζουμε πολλά χρώματα κλωστές για να γίνει πολύχρωμη η μπάλα. Όταν τη ράψουμε , της δίνουμε και το όνομα της ομάδας που θέλει η εγγονή μου και ξεκινάμε το παιγνίδι. Έχουμε πολλά κλωτσοσκούφια

στο σπίτι και όταν μαζεύονται όλες μαζί γίνεται άγριο το παιγνίδι.Aν τα πράγματα ζορίσουν τότε πάνε για ξεκούραση οι μπάλες σε ένα κουτί που το έχουμε ονομάσει κρεβάτι της μπάλας.

-Μας αρέσει πολύ να παίζουμε «φάτσα» . Είναι ένα παιγνίδι από τα παλιά που το παίζαμε όταν ήμασταν και εμείς παιδιά. Παίρνουμε άδεια τενεκεδάκια από γάλα ή κονσέρβες , τα βάζουμε στη σειρά και μετά πετάμε πάνω τους τη μπάλα και προσπαθούμε να τα ρίξουμε όλα κάτω.

-Παίζουμε «πατώ». Τους λέω να πατάνε στα πλακάκια του σπιτιού με πηδηματάκια από άκρη σε άκρη του δωματίου, χωρίς να ακουμπούν στους αρμούς. Όποια πατήσει αρμό βγαίνει από το παιχνίδι .Στο τέλος μένει μόνο μία. Τώρα που το έχουν παίξει πολλές φορές το κάνουν δύσκολο μόνες τους γιατί βάζουν κι άλλα εμπόδια εκτός από τους αρμούς. Δηλαδή χαρτάκια χρωματιστά , μολύβια που όταν βρίσκονται πάνω στα πλακάκια δεν πρέπει να τα πατούν καθόλου και έτσι πρέπει να κάνουν μεγάλο πήδημα για να φτάσουν το επόμενο πλακάκι.

-Λέμε παραμύθια του χωριού. Δηλαδή ιστορίες που έχουν μέσα πράγματα που έγιναν παλιά στα μέρη που μεγαλώσαμε . Ο παππούς τους μιλάει πολύ για την κατοχή και παίζουν συχνά ότι γίνεται ένας πόλεμος και τα παιδιά πρέπει να σωθούν από τις βόμβες , να βοηθήσουν κι άλλους , να βρουν φαγητό να τρέξουν στο καταφύγιο. Τότε όλο το σπίτι μεταμορφώνεται σε πολεμική ζώνη. Κρεβάτια, μαξιλάρια, καρέκλες ,αποθήκη .

- Κάνουμε διαγωνισμό χορού και τραγουδιού αλλά και μεταμφίεσης. Έχουμε παλιά φουλάρια , παλιά σεντόνια, ζώνες και ντύνονται ποικιλοτρόπως.

-Όταν μαγειρεύω ανεβαίνουν στον νεροχύτη με σκαμπό και βοηθάνε . Ρίχνουν στη κατσαρόλα τα κομμένα καρότα και άλλα διάφορα, βάζουν νερό ή το λάδι που τους δίνω και μετά τις αφήνω να ανακατεύουν το φαγητό προσεχτικά.

-Αλλάζουμε ηλικίες . Γινόμαστε εγώ κι ο παππούς μωρά και οι μικρές παππούδες και γιαγιάδες και μας φροντίζουν , μας διαβάζουν παραμύθια , μας μαλώνουν , μας χτενίζουν, μας βάζουν για ύπνο. Ευχαριστιούνται πολύ να κάνουν τις φωνές μας και τις κινήσεις μας. Πολλές φορές ειδικά όταν κάνουν ότι μας μαλώνουν αντιγράφουν κανονικά τον τρόπο μας και τις δικές μας κουβέντες.»

Παππούς Κωστής

«Ο δικός μου εγγονός είναι λίγο ζωηρός και μας παιδεύει όταν είναι σπίτι μας . Του αρέσει να τρέχει και να σκαρφαλώνει με το παραμικρό. Γι αυτό προσπαθώ όταν έχει καλό καιρό να τον πάω βόλτα στη παιδική χαρά. Εκεί έχει κάνει μπόλικους φίλους και παίζουν μπάλα κάνουν ποδήλατο, κρύβονται .Ηρεμεί έτσι και μετά πηγαίνουμε στο σπίτι. Με τη γιαγιά του παίζει και τα βρίσκει καλύτερα. Έχει υπομονή και του κάνει τα χατίρια. Του δίνει κάτι τουβλάκια που έχουμε και φτιάχνει αυτοκίνητα, όπλα ,γερανούς . Σπάνια τα μαζεύει ο ίδιος όταν τελειώσει αλλά δεν την πειράζει καθόλου εκείνη. Τον έχει δίπλα της στη κουζίνα και του μιλάει, του κάνει αστεία πειράγματα , αστείες γκριμάτσες και φτιάχνουν δικά τους τραγούδια με ζώα που αρέσουν πολύ στο μικρό.

Όταν τον φιλοξενούμε και κοιμάται στο σπίτι μας η γιαγιά πριν να κοιμηθεί θυμάται κάποια νανουρίσματα που τα ξέρει από μικρή και του τα λέει. Επειδή η καταγωγή της είναι από τη Μικρά Ασία ξέρει πολλά κι ωραία. Ένα από αυτά είναι το παρακάτω.

«Ύπνε που παίρνεις τα μωρά,έλα πάρε και τούτομικρό-μικρό σου το’ δωσα , μεγάλο φέρε μου το.

Μεγάλο σαν ψηλό βουνό, ίσιο σαν κυπαρίσσι

κι οι κλώνοι του ν’ απλώσουνε σ’ ανατολή και δύση.

Νάνι, νάνι, νάνι, νάνι κι όπου το πονεί να γιάνει.

Έλα αηδονάκι μου κι εσύ στην κούνια να καθίσεις,

με τη γλυκιά σου τη λαλιά να μου το νανουρίσεις.

Νάνι και το νανουρίζω , τρία κάστρα του χαρίζω

το Μισίρι και την Πόλη τη Μικρά Ασία όλη.

Έλα ύπνε ύπνωσε το και γλυκά σεργιάνισε το.»

Χαίρομαι και εγώ όταν την ακούω , όχι μόνο το εγγόνι μας.»

Και βέβαια χαιρόμαστε και εμείς που ακούμε τον παππού με τις ωραίες περιγραφές .

Από την άλλη συζητώντας με τα παιδιά για το τι κάνουν μαζί με το παππού και τα γιαγιά, ήταν λίγο πιο περιεκτικά στις αναφορές τους μα σαφώς εκδηλωτικά στο συναίσθημα αγάπης που γεννάει αυτή η συναναστροφή.

Έτσι ακούσαμε ότι στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς παίζουν με σκυλάκια, ζωγραφίζουν ότι θέλουν, φτιάχνουν παζλ ,παίζουν πιάνο και αρμόνιο, μαθαίνουν τράπουλα, κάνουν γυμναστική ,παίζουν φιδάκι με κουκλάκια ,ενώνουν τις γραμμές του

τρένου για να προχωρήσουν τα βαγόνια, ξαπλώνουν στο καναπέ και διαβάζουν παραμύθια, ζυμώνουν, τρώνε κουλουράκια, φτιάχνουν κέικ, παίζουν με τις κουτάλες κουκλοθέατρο, ντύνουν τη γιαγιά και το παππού αστεία, παίζουν με μαντήλια και κούκλες, χοροπηδάνε στο πάτωμα σαν άγρια ζώα κ.α.

Ζωγραφιές των παιδιών με τις γιαγιάδες , τους παππούδες και τους ίδιους όταν είναι μαζί! (4-5 ετών)

Πιστεύουμε ότι οι εμπειρίες αυτές είναι αξιοζήλευτες , δημιουργικές και ευρηματικές. Έχουν όμως και το στοιχείο του αυθορμητισμού , της χαράς που τόσο πολύ έχουν ανάγκη μικροί και μεγάλοι.

Εμείς δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να επιλέξουμε αυτές που μας

άρεσαν και να τις μεταφέρουμε στο σχολείο μας. Ίσως ανακαλύψουμε τότε πολλά κοινά με τις δικές μας δράσεις με τα παιδιά . Και μάλιστα δράσεις με «ονοματεπώνυμο» που εμπεριέχουν μουσικοκινητική αγωγή, αθλητική παιδεία, θεατρικό παιχνίδι, τραγούδι, σωματική έκφραση, αγωγή υγείας, εικαστικά, ανάπτυξη προφορικής επικοινωνίας, ανάπτυξη συναισθηματικής αγωγής, περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.α. Κι όλα αυτά εμπνευσμένα, σχεδιασμένα και υλοποιημένα από τις γιαγιάδες , τους παππούδες και τα εγγόνια.

Η δική μας επόμενη κίνηση είναι να δοκιμάσουμε μερικά παιγνίδια της γιαγιάς Λιάνας, της γιαγιάς Ευαγγελίας και του παππού Κωστή με την ομάδα μας.

Τους ευχαριστούμε θερμά για όλη αυτή την συγκινητική και εποικοδομητική συζήτηση και ελπίζουμε σε μια μικρή συνέχεια!!!

Άννα Στάση.

1ος Δ.Π.Σ . Βύρωνα