Φορείς κοινωνικοποίησης

(η σχέση τους με τους θεσμούς)

Διδάσκουσα καθηγήτρια:Κριπαροπούλου Αντιγόνη

Τι είναι «κοινωνικός θεσμός»;

O Κοινωνικός θεσμός είναι η επιδίωξη κάποιου κοινωνικά σημαντικού σκοπού με κοινωνικά

παραδεκτούς και παγιωμένους τρόπους ατομικής ή συλλογικής

συμπεριφορά και δράσης.O Μέσα στα πλαίσια του

θεσμού τα άτομα καταλαμβάνουν

διαφορετικές θέσεις και ρόλους (ιεραρχική δομή).

O Π.χ. Η εκπαίδευση είναι ένας κοινωνικά σημαντικός

σκοπός (έχει σημασία για ολόκληρο το κοινωνικό

σύνολο ή για κάποιο σημαντικό τμήμα του). Η επιδίωξη του σκοπού της

εκπαίδευσης είναι θεσμός. O Οι τρόποι που επιδιώκεται ο

σκοπός της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι αντίθετοι με τους νόμους της κοινωνίας

ή με τους τρόπους συμπεριφοράς που η

κοινωνία αποδέχεται ως «σωστούς».

O Μέσα στα πλαίσια της εκπαίδευσης συναντάμε

διαφορετικούς ρόλους και θέσεις (π.χ. Διευθυντής,

καθηγητής, μαθητής κ.λπ.

Στις κοινωνίες μας πολλές φορές οι

θεσμοί ταυτίζονται με τους φορείς

κοινωνικοποίησης…

O Φορείς κοινωνικοποίησης είναι τα άτομα,

οι ομάδες ή οι θεσμοί που

συντελούν στην κοινωνικοποίηση

των ατόμων.O Οι φορείς αυτοί

μπορεί να είναι θεσμοποιημένοι

(π.χ. εκπαίδευση) ή μη

θεσμοποιημένοι (π.χ. παρέες).

Αυτό συμβαίνει γιατί οι κοινωνίες που ζούμε είναι κυρίως τυπικά

οργανωμένες (συγκεκριμένο σύστημα

οργάνωσης).

Μια άλλη διάκριση των φορέων κοινωνικοποίησης είναι:

O Πρωτογενείς φορείς: Οι

σχέσεις χαρακτηρίζονται ως «στενές»,

προσωπικές, συναισθηματικές (π.χ. παρέα,

οικογένεια).

O Δευτερογενείς φορείς: Οι

σχέσεις είναι «τυπικές» και

ρυθμίζονται με συγκεκριμένο τρόπο (π.χ.

σχέση εργοδότη

εργαζόμενου).

Πρωτογενής φορέας κοινωνικοποίησης (μη

θεσμοποιημένος)

Δευτερογενής φορέας κοινωνικοποίησης (θεσμοποιημένος)

ΟικογένειαO Διαμορφώνει σημαντικά τους

κανόνες, τις συνήθειες, τις αξίες και τις αντιλήψεις του παιδιού από τη στιγμή της

γέννησής του. O Αποτελεί τον καθοριστικής

σημασίας φορέα τόσο για την επιβίωση όσο και για τη

συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου κατά την παιδική

του ηλικία.O Έρευνες έχουν δείξει ότι

ακόμα και σήμερα που οι σχέσεις μεταξύ των μελών είναι πιο χαλαρές απ’ ότι παλιότερα (π.χ. διαζύγια, αυτονομία κ.λπ.) οι νέοι

έχουν ανάγκη επικοινωνίας και στήριξης από την

οικογένεια.

Παρέα συνομηλίκωνO Διαμορφώνει τον τρόπο

επικοινωνίας, τη σκέψη και τα πρότυπα συμπεριφοράς.

O Η αποδοχή των κανόνων της ομάδας (π.χ. γλωσσικός κώδικας, ντύσιμο) αποτελεί στοιχείο που

ευνοεί την αίσθηση του «ανήκειν».

O Με την παρέα τα παιδιά ανεξαρτητοποιούνται από την

οικογένεια, αναπτύσσουν αυτοπεποίθηση και κοινωνικές δεξιότητες (π.χ. επικοινωνία, συνεργασία, ομαδικότητα).

Υπάρχει ωστόσο η πιθανότητα να ακολουθήσουν αρνητικά πρότυπα

συμπεριφοράς (π.χ. εξαρτησιογόνες ουσίες, χουλιγκανισμός) στην

προσπάθειά τους να αντιδράσουν στο οικογενειακό περιβάλλον και

να προβάλουν μια κακώς εννοούμενη ανεξαρτησία.

Σχολείο

O Το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας μεταβιβάζει στη

νέα γενιά τις κοινές παραδόσεις, αλλά και τη

συσσωρευμένη γνώση της κοινωνίας.

O Λειτουργεί συμπληρωματικά με την οικογένεια ως προς την εκμάθηση προτύπων

συμπεριφοράς. O Συνδέεται με τις ανάγκες για

τη μελλοντική επαγγελματική

κοινωνικοποίηση της νέας γενιάς και για την

απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων (κριτική σκέψη, συνεργασία, ομαδικότητα)

ΘρησκείαO Μέσα από τη διδασκαλία του

θρησκευτικού δόγματος και τις θρησκευτικές τελετές

επιβεβαιώνεται η συλλογική ταυτότητα των ομοθρήσκων (π.χ. «εμείς οι χριστιανοί»,

«εμείς οι μουσουλμάνοι») και ενισχύονται τα ιδανικά και οι

αξίες της κοινωνίας (Ντυρκέμ).

O Επηρεάζει τα πρότυπα συμπεριφοράς των

ομόθρησκων ατόμων.O Διαμορφώνει τους

κοινωνικούς κανόνες και τις συμπεριφορές τους.

O Δραστηριοποιείται με παρεμβάσεις κοινωνικού

περιεχομένου (π.χ. συσσίτια για απόρους).

Μ.Μ.Ε.O Ψυχαγωγούν,

ενημερώνουν, μορφώνουν, ασκούν κριτική (ειλικρινή ή ιδιοτελή), επηρεάζοντας

την κοινή γνώμη, προβάλλουν πρότυπα

συμπεριφοράς, αναδεικνύουν κοινωνικούς

ρόλους, κατασκευάζουν είδωλα. Μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη

σκέψη των ατόμων, αλλά και ολόκληρη την

προσωπικότητά τους.O Η μίμηση ή η ταύτιση των

νέων με διάφορα προβαλλόμενα και

κατασκευασμένα πρότυπα συμπεριφοράς αντανακλά

τις ανάγκες της διαφήμισης και της αγοράς

και όχι τις δικές τους ανάγκες.

ΚράτοςO Επιβάλλει κανόνες σε όλα τα

επίπεδα και επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων (επίπεδο

οικονομικό – π.χ. φορολογία, κοινωνικό –π.χ. εκπαιδευτικό σύστημα, πρόνοια, πολιτικό π.χ. ελευθερία γνώμης κ.λπ.).

O Ασκεί επίδραση στη λειτουργία των σημαντικότερων φορέων

κοινωνικοποίησης (π.χ. με την αναμόρφωση των κανόνων

δικαίου).

O Διαμορφώνει τα πρότυπα συμπεριφοράς των

κυβερνωμένων (π.χ. η συμπεριφορά και το ήθος των

κυβερνώντων επηρεάζει το αίσθημα δικαίου του πολίτη,

προάγει ή υπονομεύει τη διαφάνεια, την ισονομία κτλ.).