Κοινωνικός έλεγχος

Διδάσκουσα καθηγήτρια:Κριπαροπούλου Αντιγόνη

Κοινωνικός έλεγχος O Ο κοινωνικός έλεγχος

είναι το σύνολο των μηχανισμών που χρησιμοποιεί μια

κοινωνία, για να γίνουν αποδεκτές οι αξίες της και

να εφαρμοστούν οι κανόνες της από τα μέλη

της. O Ασκείται όταν δεν έχουν

εσωτερικευτεί αποτελεσματικά από τα μέλη της κοινωνίας οι αξίες και οι κανόνες συμπεριφοράς και

υπάρχουν αποκλίσεις.

O Ο στόχος του κοινωνικού ελέγχου είναι η εξασφάλιση της τήρησης των κανόνων και των

αξιών και η μη παραβίασή τους από

τους πολίτες.O Ο κοινωνικός

έλεγχος έχει προληπτικό και κατασταλτικό χαρακτήρα.

Οι μορφές κοινωνικού

ελέγχου είναι τρεις:

O Ο τυπικός κοινωνικός έλεγχος είναι ο

θεσμοθετημένος έλεγχος που ασκείται από το κράτος και τα εντεταλμένα όργανά του (π.χ. αστυνομία,

δικαστήρια) και ταυτίζεται με την

καταστολή και την τιμωρία.

O Οι ποινές που προβλέπουν οι νόμοι

αφορούν την προστασία αξιών/αγαθών που

θεωρούνται σημαντικά από το κοινωνικό

σύνολο (ζωή, σωματική ακεραιότητα,

αξιοπρέπεια κλπ.)

1) ο τυπικός κοινωνικός έλεγχος,

2) ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος και 3) ο αυτοέλεγχος

Τυπικός κοινωνικός

έλεγχος

Έργο του Αργεντινού Guillermo Mordillo…

Ο ήρωας (ή αντιήρωας) συλλαμβάνεται όταν

«χαλάει» την ομοιομορφία του οικισμού βάζοντας χρώμα στην στέγη του!

Αυτοέλεγχος

O Ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος είναι ο μη

θεσμοθετημένος έλεγχος και ασκείται όταν

κάποιος αποκλίνει από τα πρότυπα

συμπεριφοράς της ομάδας.

O Στηρίζεται στα ήθη, έθιμα, παραδόσεις και

ασκείται με προσωπικές εκδηλώσεις

επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας (π.χ. μορφασμοί, σχόλια, χειρονομίες κ.λπ.).

O Εφαρμόζεται συνήθως σε περιπτώσεις παραβίασης λιγότερο «σημαντικών» κανόνων συμπεριφοράς.

Είναι οι φραγμοί που θέτουν τα ίδια τα άτομα στην

συμπεριφορά τους (είτε γιατί

φοβούνται την τιμωρία είτε

γιατί έχουν αποδεχτεί τους κανόνες και τις αξίες την

κοινωνίας.

Όσο πιο αποτελεσματική είναι

η κοινωνικοποίηση τόσο πιο

αποτελεσματικός είναι και ο εσωτερικός έλεγχος.

Άτυπος κοινωνικός

έλεγχος

Η μούντζα είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα,

την Κύπρο και γενικά όπου

ζουν Έλληνες... Είναι γνωστή και ως φάσκελο.

Συνοδεύεται συχνά από επιφωνήματα και υβριστικές

φράσεις όπως «να!», «όρσε!», «πάρ' τα να μη σ' τα

χρωστάω» κ.ά..

Αντί του όρου «κοινωνικός έλεγχος»…

O Εκτός από τις κυρώσεις

(τιμωρίες) του τυπικού ή

άτυπου κοινωνικού ελέγχου που λειτουργούν

εξαναγκαστικά, υπάρχουν και οι επιβραβεύσεις (εμψύχωση, ανταμοιβή,

αναγνώριση).

…σήμερα χρησιμοποιούμε

τους όρους: «κοινωνική

προσαρμογή», «ενσωμάτωση» ή

«ένταξη».

Η κοινωνικοποίηση ως συνεχής διαδικασία

κοινωνικής μάθησης Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης

πραγματοποιείται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου (διαδικασία συνεχής και αδιάλειπτη - διά βίου κοινωνική μάθηση).

Τα άτομα αναλαμβάνουν κατά την διάρκεια της ζωής τους

διάφορους κοινωνικούς ρόλους O Κοινωνικός ρόλος είναι το

σύνολο των συμπεριφορών που αναμένονται από ένα

άτομο το οποίο κατέχει μια συγκεκριμένη κοινωνική θέση π.χ. παιδί, σύζυγος, γονέας, παππούς κ.λπ.).

O Μέσα από την ανάληψη των νέων ρόλων

πραγματοποιείται σταδιακά η εκμάθηση των νέων υποχρεώσεων και η

επίγνωση των νέων δικαιωμάτων που

σχετίζονται με τους ρόλους αυτούς.

Στην πορεία της ζωής του το άτομο μπορεί να αναλάβει κάποιους ρόλους

υποχρεωτικούς ή έκτακτους O Π.χ. φαντάρος, ασθενής,

οικότροφος, έγκλειστος σε ίδρυμα κ.ά.). Όταν αυτές οι

έκτακτες περίοδοι τερματιστούν (δηλ. όταν το

άτομο απολύεται από τον στρατό, αποφυλακίζεται,

αποκαθίσταται η υγεία του), θα πρέπει να επανενταχτεί

στο κοινωνικό σύνολο. O Αυτή η διαδικασία

επανασύνδεσης με το κοινωνικό σύνολο

ονομάζεται επανακοινωνικοποίηση.

Οι ρόλοι που καλούνται να αναλάβουν τα άτομα διαφοροποιούνται από μια

κοινωνία σε μια άλλη, όπως είναι φυσικό, επιπλέον όμως κάθε άτομο

«παίζει», «ερμηνεύει» το ρόλο του με ένα δικό του τρόπο.