ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

5
«Κυνικοί Φιλόσοφοι» ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ Αθήνα 444 - 366 π. Χ. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Επιφανής φιλόσοφος της αρχαίας Ελλάδος. Γεννήθηκε στην Αθήνα, άγνωστο πότε, από πατέρα Αθηναίο και μητέρα καταγόμενη από τη Θράκη. Ήταν σύγχρονος με τον Πλάτωνα και μεγαλύτερος στην ηλικία από αυτόν. Υπήρξε μαθητή του Γοργία και αργότερα φίλος και πιστός θαυμαστής του Σωκράτη. Μετά το θάνατο του μεγάλου δασκάλου του, ίδρυσε φιλοσοφική σχολή κοντά στο Γυμνάσιο Κυνόσαργες. Από την ονομασία αυτή οι οπαδοί του ονομάσθηκαν Κυνικοί και η αίρεσή τους Κυνισμός. Ιδιαίτερα ονομαστός μαθητής του υπήρξε ο Διογένης ο Σινωπεύς. Ο Σωκράτης τον θαύμαζε για τον εγκρατή και σχεδόν ασκητικό του βίο, την ήρεμη ανεξαρτησία του και τη δύναμη του χαρακτήρα του. Στις διαλεκτικές συζητήσεις δοκίμαζε να ανατρέψει τον ορισμό του Σωκράτη για τις γενικές έννοιες. Καταπολεμούσε, δηλαδή, την περί ιδεών θεωρία του Πλάτωνος, και παραδεχόταν σαν πραγματικό μόνο το επί μέρους. Μονάχα αυτό που βλέπουμε, αγγίζουμε ή άλλως πως αισθανόμαστε υπάρχει πραγματικά (αισθησιοκρατική διδασκαλία). Οι γενικές έννοιες κατά τον Αντισθένη είναι ανύπαρκτες (ίππον μεν ορώ, ιππόττητα δε ουκ ορώ) κάθε δε έννοια εννοεί ένα μόνο πράγμα. Από δω συνάγει ο φιλόσοφος ότι δεν μπορεί σε κανένα υποκείμενο ν’ αποδοθεί διαφορετική έννοια, και οι μόνες σωστές κρίσεις είναι οι ταυτολογικές (Α εστίν Α). δεν είναι ορθό, π.χ., να λέμε ο χρυσός είναι ξανθός, μα ο χρυσός είναι χρυσός, όχι ο άνθρωπος είναι θνητός αλλά το θνητό είναι θνητό. Γι’ αυτό το λόγο ο Αντισθένης απέρριπτε και τον ορισμό που στηρίζεται πάνω στα ουσιώδη γνωρίσματα. Τα διδάγματα αυτά πρόθυμα ασπάσθηκαν οι Κυνικοί. Και από αυτά η τάση των Κυνικών να κάνουν τους εαυτούς των τελείως ανεξάρτητους από τις ανάγκες του έξω κόσμου, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις ανάγκες τους, ασκούμενοι να υπομένουν κάθε στέρηση και κάθε πόνο, και θεωρώντας τις απολαύσεις και ιδιαίτερα την ηδονή μέγιστα κακά. Το κέρδος από τη φιλοσοφία είναι το να μπορείς να επικοινωνείς με τον εαυτό σου. Λόγος είναι αυτό που φανερώνει τι ήταν ή τι είναι κάτι. Πρέπει να σχετιζόμαστε με γυναίκες που θα μας χρωστούν ευγνωμοσύνη. Αν έχεις γυναίκα ωραία θα έχεις κοινή, αν είναι άσχημη, θα έχεις ποινή. Είναι βασιλικό το να κακολογείται, όποιος κάνει το καλό. Η ύψιστη ανθρώπινη ευτυχία είναι το να πεθαίνουμε ευτυχισμένοι. Όσοι θέλουν να είναι αθάνατοι πρέπει να είναι στη ζωή τους ευσεβείς και δίκαιοι. Όπως ο σίδηρος καταστρέφεται από τη σκουριά, έτσι και οι φθονεροί καταστρέφονται από τον ίδιο τον χαρακτήρα τους. Οι πόλεις καταστρέφονται, όταν δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τους τιποτένιους από τους σπουδαίους. Όταν σε επαινούν να ανησυχείς μήπως έχει κάνει κάτι κακό. Το να ζουν μαζί μονιασμένα τα αδέρφια είναι το ισχυρότερο από όλα τα τείχη. Οι προμήθειές μας για τα ταξίδια πρέπει να είναι τέτοιες που, ακόμη κι αν ναυαγήσουμε, θα μας επιτρέψουν να κολυμπήσουμε. Είναι προτιμότερο να αντιμετωπίζεις κόρακες παρά κόλακες. Οι πρώτοι σε τρώνε νεκρό, οι δεύτεροι ζωντανό. Η σπουδαιότερη μάθηση είναι το να ξέρουμε να απομακρύνουμε την άγνοια. Να είμαστε περισσότερο υπομονετικοί, όταν μας κακολογούν, παρά όταν μας πετροβολούν. Ευγένεια και αρετή είναι έννοιες ταυτόσημες. Η αρετή από μόνη της είναι αρκετή για να φέρει την ευδαιμονία. Ο σοφός είναι αυτάρκης γιατί του ανήκουν όλα όσα έχουν οι άλλοι. Η κακή φήμη είναι καλό και είναι το ίδιο με τον πόνο.

Transcript of ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Page 1: ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

«Κυνικοί Φιλόσοφοι»

ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ

Αθήνα

444 - 366 π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Επιφανής φιλόσοφος της αρχαίας Ελλάδος. Γεννήθηκε στην Αθήνα, άγνωστο πότε, από

πατέρα Αθηναίο και μητέρα καταγόμενη από τη Θράκη. Ήταν σύγχρονος με τον Πλάτωνα και

μεγαλύτερος στην ηλικία από αυτόν. Υπήρξε μαθητή του Γοργία και αργότερα φίλος και πιστός

θαυμαστής του Σωκράτη. Μετά το θάνατο του μεγάλου δασκάλου του, ίδρυσε φιλοσοφική σχολή

κοντά στο Γυμνάσιο Κυνόσαργες. Από την ονομασία αυτή οι οπαδοί του ονομάσθηκαν Κυνικοί και η

αίρεσή τους Κυνισμός. Ιδιαίτερα ονομαστός μαθητής του υπήρξε ο Διογένης ο Σινωπεύς.

Ο Σωκράτης τον θαύμαζε για τον εγκρατή και σχεδόν ασκητικό του βίο, την ήρεμη

ανεξαρτησία του και τη δύναμη του χαρακτήρα του. Στις διαλεκτικές συζητήσεις δοκίμαζε να

ανατρέψει τον ορισμό του Σωκράτη για τις γενικές έννοιες. Καταπολεμούσε, δηλαδή, την περί ιδεών

θεωρία του Πλάτωνος, και παραδεχόταν σαν πραγματικό μόνο το επί μέρους. Μονάχα αυτό που

βλέπουμε, αγγίζουμε ή άλλως πως αισθανόμαστε υπάρχει πραγματικά (αισθησιοκρατική

διδασκαλία).

Οι γενικές έννοιες κατά τον Αντισθένη είναι ανύπαρκτες (ίππον μεν ορώ, ιππόττητα δε ουκ

ορώ) κάθε δε έννοια εννοεί ένα μόνο πράγμα. Από δω συνάγει ο φιλόσοφος ότι δεν μπορεί σε

κανένα υποκείμενο ν’ αποδοθεί διαφορετική έννοια, και οι μόνες σωστές κρίσεις είναι οι

ταυτολογικές (Α εστίν Α). δεν είναι ορθό, π.χ., να λέμε ο χρυσός είναι ξανθός, μα ο χρυσός είναι

χρυσός, όχι ο άνθρωπος είναι θνητός αλλά το θνητό είναι θνητό.

Γι’ αυτό το λόγο ο Αντισθένης απέρριπτε και τον ορισμό που στηρίζεται πάνω στα ουσιώδη

γνωρίσματα. Τα διδάγματα αυτά πρόθυμα ασπάσθηκαν οι Κυνικοί. Και από αυτά η τάση των

Κυνικών να κάνουν τους εαυτούς των τελείως ανεξάρτητους από τις ανάγκες του έξω κόσμου,

περιορίζοντας στο ελάχιστο τις ανάγκες τους, ασκούμενοι να υπομένουν κάθε στέρηση και κάθε

πόνο, και θεωρώντας τις απολαύσεις και ιδιαίτερα την ηδονή μέγιστα κακά.

Το κέρδος από τη φιλοσοφία είναι το να

μπορείς να επικοινωνείς με τον εαυτό σου.

Λόγος είναι αυτό που φανερώνει τι ήταν ή

τι είναι κάτι.

Πρέπει να σχετιζόμαστε με γυναίκες που

θα μας χρωστούν ευγνωμοσύνη.

Αν έχεις γυναίκα ωραία θα έχεις κοινή, αν

είναι άσχημη, θα έχεις ποινή.

Είναι βασιλικό το να κακολογείται, όποιος

κάνει το καλό.

Η ύψιστη ανθρώπινη ευτυχία είναι το να

πεθαίνουμε ευτυχισμένοι.

Όσοι θέλουν να είναι αθάνατοι πρέπει να

είναι στη ζωή τους ευσεβείς και δίκαιοι.

Όπως ο σίδηρος καταστρέφεται από τη

σκουριά, έτσι και οι φθονεροί

καταστρέφονται από τον ίδιο τον

χαρακτήρα τους.

Οι πόλεις καταστρέφονται, όταν δεν

μπορούν να ξεχωρίσουν τους τιποτένιους

από τους σπουδαίους.

Όταν σε επαινούν να ανησυχείς μήπως

έχει κάνει κάτι κακό.

Το να ζουν μαζί μονιασμένα τα αδέρφια

είναι το ισχυρότερο από όλα τα τείχη.

Οι προμήθειές μας για τα ταξίδια πρέπει

να είναι τέτοιες που, ακόμη κι αν

ναυαγήσουμε, θα μας επιτρέψουν να

κολυμπήσουμε.

Είναι προτιμότερο να αντιμετωπίζεις

κόρακες παρά κόλακες. Οι πρώτοι σε

τρώνε νεκρό, οι δεύτεροι ζωντανό.

Η σπουδαιότερη μάθηση είναι το να

ξέρουμε να απομακρύνουμε την άγνοια.

Να είμαστε περισσότερο υπομονετικοί,

όταν μας κακολογούν, παρά όταν μας

πετροβολούν.

Ευγένεια και αρετή είναι έννοιες

ταυτόσημες.

Η αρετή από μόνη της είναι αρκετή για να

φέρει την ευδαιμονία.

Ο σοφός είναι αυτάρκης γιατί του ανήκουν

όλα όσα έχουν οι άλλοι.

Η κακή φήμη είναι καλό και είναι το ίδιο

με τον πόνο.

Page 2: ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

«Κυνικοί Φιλόσοφοι»

Όταν ο σοφός ασχοληθεί με την πολιτική

δεν θα ακολουθήσει τους ισχύοντες

νόμους αλλά τον νόμο της αρετής.

Ο σοφός θα παντρευτεί για να αποκτήσει

παιδιά συνάπτοντας σχέσεις με τις πιο

έξυπνες γυναίκες.

Ο σοφός θα ερωτευτεί γιατί μόνο αυτός

ξέρει ποιους πρέπει να ερωτευόμαστε.

Για τον σοφό τίποτε δεν είναι ξένο ή

ακατόρθωτο.

Ο καλός είναι αξιαγάπητος.

Οι σπουδαίοι είναι φίλοι.

Συμμάχους να κάνουμε όσους είναι

γενναίοι και δίκαιοι συγχρόνως.

Η αρετή είναι όπλο αναφαίρετο.

Είναι προτιμότερο να αντιμαχόμαστε

όλους τους κακούς μαζί με λίγους καλούς

παρά λίγους καλούς μαζί με πολλούς

κακούς.

Να προσέχουμε τους εχθρούς γιατί είναι οι

πρώτοι που αντιλαμβάνονται τα

σφάλματά μας.

Τον δίκαιο πρέπει να τον εκτιμούμε

περισσότερο από συγγενή.

Η αρετή είναι ίδια για άντρες και γυναίκες.

Τα αγαθά είναι καλά, τα κακά αισχρά.

Όλα τα κακά να τα θεωρούμε ξένα προς

εμάς.

Το ασφαλέστερο τείχος είναι η φρόνηση,

γιατί ούτε γκρεμίζεται ούτε προδίδεται.

Τα τείχη πρέπει να κατασκευάζονται από

τη δική μας αδούλωτη σκέψη.

Για να είμαστε καλοί και άξιοι πρέπει να

μάθουμε από τους ειδήμονες ότι τα κακά

που έχουμε μπορούμε να τα

αποβάλλουμε.

Από τη σοφία έμαθα να μιλώ με τον εαυτό

μου.

Αναγκαιότερο απ’ όλα τα μαθήματα είναι

να ξεμάθεις τα κακά.

Η αρετή ανήκει στα έργα και δεν

χρειάζεται πολλά λόγια ούτε μαθήματα.

Η αρετή μπορεί να διδαχθεί.

Ψάχνω να βρω έναν άνθρωπο.

Η αρετή είναι αρκετή για να ευτυχήσεις.

Η συμβίωση αγαπημένων αδελφών είναι

ισχυρότερη από κάθε τείχος.

ΔΙΟΓΕΝΗΣ

Σινώπη

400 - 325 π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Κυνικός φιλόσοφος. Ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της κυνικής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στη

Σινώπη και νέος ήρθε στην Αθήνα, για να μαθητεύσει στον ιδρυτή της κυνικής φιλοσοφίας

Αντισθένη. Ζούσε πότε στην Αθήνα, πότε στην Κόρινθο, όπου και πέθανε στα 323 π. Χ. σε βαθύ

γήρας.

Ο Διογένης ο Λαέρτιος παραθέτει μακρότατο κατάλογο των έργων του φιλοσόφου, από τα

οποία όμως τίποτα δεν διασώθηκε. Ο ίδιος συνέλεξε αποφθέγματα, ανέκδοτα και λεπτομέρειες από

το βίο του μεγάλου κυνικού. Πολλά όμως απ’ αυτά είναι επινοήματα ίσως των μεταγενεστέρων

θαυμαστών του. Ο βίος του Διογένη ήτο λιτότατος, οι δε Αθηναίοι τον υπεραγαπούσαν για την

ετοιμότητα και την ευφυΐα του, με τις οποίες απαντούσε σε κάθε ερώτηση που του έκαναν, καθώς

και για τον αδυσώπητο και τραχύ τρόπο με τον οποίο έσκωπτε τα κακώς έχοντα στην κοινωνία. Τη

σκέψη του την απασχολούσαν αποκλειστικά τα ηθικοκοινωνικά προβλήματα, η δε διδασκαλία του,

ουσιαστικά, ήταν επαναστατική και ανατρεπτική της υφισταμένης τάξεως.

Ο Διογένης επεδίωκε ριζική μεταβολή και μεταμόρφωση της ανθρώπινης κοινωνίας και της

διεφθαρμένης ανθρώπινης φύσεως. Οι άνθρωποι – έλεγε – έχουν πλασθεί από τη φύση με ευγενές

μέταλλο, που το νόθευσαν όμως οι περιστάσεις. Γι’ αυτό, πρέπει να αναχωνευθεί και να

ξαναχαραχθεί, για να ξαναγίνει ο άνθρωπος εικόνα του Θεού. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται με τη

σωκρατική μέθοδο δια της γνώσεως. Ο άνθρωπος πρέπει να σπουδάσει τον εαυτό του και να

κατανοήσει την ανθρώπινη φύση. Έτσι ο άνθρωπος θα αποκτήσει την ύψιστη ευδαιμονία. Κυρίως

εξαιρεί την αναγκαιότητα της επιστροφής του ανθρώπου στη φύση, όπως αργότερα ο Ρουσσώ.

Η φύση, λέγει ο Διογένης, εφοδίασε τον άνθρωπο με όλα τα προς το ζην, αλλά αυτός

δημιούργησε τεχνητές και ανύπαρκτες επιθυμίες και ανάγκες που τον οδηγούν συχνά στην πονηρία

Page 3: ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

«Κυνικοί Φιλόσοφοι»

και στη διαφθορά. Ο φυσικός και λιτός βίος είναι ασύγκριτα πιο ηδονικός από το βίο του

πολιτισμένου ανθρώπου, ο οποίος κυνηγά τεχνητές ηδονές και ζει βίο αθλιότερο και από εκείνο των

ζώων.

Ο Διογένης, κατά την παράδοση, στεγαζόταν μέσα σ’ ένα πιθάρι, με φύλακες τα σκυλιά του,

αποδεικνύοντας, έτσι, πως και το σπίτι ακόμα ήταν κάτι το περιττό.

Η φιλαργυρία είναι η μητρόπολη όλων των

κακών.

Τα χέρια στους φίλους πρέπει να τα

απλώνουμε με τα δάχτυλα ανοιχτά.

Τα αξιόλογα πράγματα μπορούν να

αγοραστούν με ασήμαντα ποσά και το

αντίθετο.

Τα πάντα ανήκουν στους θεούς.

Οι σοφοί είναι φίλοι των θεών.

Μεταξύ φίλων τα πάντα είναι κοινά.

Στην τύχη να αντιστέκεσαι με το θάρρος,

στο νόμο με τη φύση, στα πάθη με τη

λογική.

Η ομορφιά είναι η καλύτερη συστατική

επιστολή.

Οι καλοί άνθρωποι είναι ομοιώματα θεών.

Ο έρως είναι ασχολία αργόσχολων.

Άθλιος στη ζωή είναι ένας φτωχός γέρος.

Απ’ τα άγρια θηρία το χειρότερο δάγκωμα

το κάνει ο συκοφάντης, από τα ήμερα ο

κόλακας.

Η κοιλιά είναι η Χάρυβδη της ζωής.

Η ζωή δεν είναι κακό, αλλά το να ζεις

κακά.

Οι όμορφες εταίρες είναι σαν το

θανατηφόρο πιοτό.

Το κέρδος από τη φιλοσοφία είναι να είσαι

έτοιμος να αντιμετωπίζεις οτιδήποτε σου

τύχει.

Ο ήλιος πηγαίνει στους απόπατους όμως

δεν μολύνεται.

Οι δούλοι είναι υποταγμένοι στους

αφέντες και οι αισχροί στις επιθυμίες

τους.

Οι ερωτευμένοι αντλούν την ηδονή από

την ατυχία.

Ο θάνατος δεν είναι κακός γιατί όταν

έρχεται δεν τον καταλαβαίνουμε.

Η μόρφωση για τους νέους είναι σύνεση,

για τους μεγάλους παρηγοριά, για τους

φτωχούς πλούτος και για τους πλούσιους

στολίδι.

Το ωραιότερο για τους ανθρώπους είναι

το να μπορούν να μιλούν ελεύθερα.

Η άσκηση είναι ψυχική και σωματική.

Χωρίς εξάσκηση τίποτε δεν μπορούμε να

καταφέρουμε, ενώ με την εξάσκηση

μπορεί να ξεπεραστεί κάθε εμπόδιο.

Πρέπει να επιλέγουμε όχι τους άχρηστους

κόπους, αλλά αυτούς που επιβάλει η φύση

για να ζούμε ευτυχισμένα.

Οι άνθρωποι δυστυχούν εξαιτίας της

ανοησίας τους.

Όπως αυτοί που έχουν συνηθίσει να ζουν

με ηδονές, ενοχλούνται από την έλλειψή

τους, έτσι και αυτοί που έχουν συνηθίσει

στον αντίθετο τρόπο ζωής, περιφρονούν

τις ηδονές.

Ο υπέρτατος τρόπος ζωής είναι η

ελευθερία.

Χωρίς το νόμο δεν μπορεί να υπάρξει

πολιτειακή οργάνωση.

Η ευγενική καταγωγή, η καλή φήμη και τα

παρόμοια είναι στολίδια που

συγκαλύπτουν την κακία.

Η μόνη σωστή πολιτειακή οργάνωση είναι

αυτή που ρυθμίζει το σύμπαν.

Οι γυναίκες πρέπει να είναι κοινές για

όλους.

Η γεωμετρία, η μουσική, η αστρονομία και

τα παρόμοια είναι άχρηστα και μη

αναγκαία.

Οι άλλοι σκύλοι δαγκώνουν του εχθρούς,

εγώ όμως τους φίλους για να τους σώσω.

Στους θεούς προσεύχονται για υγεία, οι

περισσότεροι όμως όλα τα αντίθετα για

την υγεία κάνουν.

Οι ευγενέστεροι των ανθρώπων είναι

εκείνοι που περιφρονούν τον πλούτο, τη

δόξα, την ηδονή, τη ζωή.

Μήτε σε πλούσια πόλη, μήτε σε πλούσιο

σπίτι μπορεί να κατοικήσει η αρετή.

Η φτώχεια είναι αυτοδίδακτη αρετή.

Όταν σβήσεις το λυχνάρι, κάθε γυναίκα

είναι ωραία σαν τη Λαΐδα.

Κάνε λίγο πιο πέρα, γιατί μου κρύβεις τον

ήλιο.

Εκείνο που έχει στην καρδιά του ο

νηφάλιος, θα το πει όταν μεθύσει.

Page 4: ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

«Κυνικοί Φιλόσοφοι»

ΚΡΑΤΗΣ Ο ΚΥΝΙΚΟΣ

Θήβα

4ος αιώνας π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Περιώνυμος Κυνικός φιλόσοφος, γιός του Ασκώνδα, μαθητής του Διογένη, τον οποίο

ακολουθούσε συνεχώς. Άκμασε περί το 330 π. Χ. Η οικογένειά του ήταν πλούσια, ο ίδιος όμως έζησε

φτωχός, διότι, κατά ορισμένους, μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, κατ’ άλλους έριξε τα

χρήματά του στην θάλασσα, ενώ υπάρχει και η παράδοση ότι τα κατέθεσε σε τραπεζίτη με τον όρο

να τα παραδώσει αυτός στα τέκνα του μόνο αν δεν γίνουν φιλόσοφοι, ειδάλλως να τα μοιράσει στο

λαό.

Ο Κράτης πίστευε ότι οι φιλόσοφοι δεν έχουν ανάγκη τα χρήματα. Αν και ήταν άσχημος και

κυφός, τον ερωτεύτηκε η Ιππαρχίς, που καταγόταν από ευγενή οικογένεια της Θράκης. Ο αδελφός

της Ιππαρχίδος Μητροκλής, αρχικά μαθητής του Ξενοκράτη και του Θεοφράστου, έγινε Κυνικός

χάρη στον Κράτη και στα επιχειρήματα που του ανέπτυξε. Έτσι, παρουσίασε στην αδελφή του την

εικόνα του νέου του δασκάλου τόσο ζωηρά ώστε αυτή τον αγάπησε και θέλησε να τον παντρευτεί,

δεχόμενη τον όρο να ακολουθεί τον βίο του. Ο Κράτης, νυμφευόμενος, προέβη σε πράξη ασυνεπή

προς την κυνική διδασκαλία, ονόμαζε δε τον γάμο του «κυνογαμία».

Η ανεκδοτολογία η σχετική με τον Κράτη είναι μεγάλη. Στην προσπάθειά του να συμφωνήσει

με τα δόγματα της κυνικής φιλοσοφίας θεωρούσε το γάμο ως σχέση που δεν εμποδίζει την

ανεξαρτησία, αφού συνάπτεται από ελεύθερα άτομα. Εισερχόταν απρόσκλητος στα σπίτια, γι’ αυτό

και απέκτησε το προσωνύμιο «Θυρεπανοίκτης». Όταν εξορίστηκε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς, ο

Κράτης τον παρηγόρησε τόσο φιλικά ώστε ο πρώτος καταράστηκε τον προηγούμενο τρόπο ζωής του

που τον εμπόδισε να γνωρίσει έναν τέτοιο άνθρωπο. Έγραψε έργα που φέρουν το συνοπτικό τίτλο

Παίγνια και έχουν κυρίως ηθικό χαρακτήρα.

Τον έρωτα το σταματάει η πείνα, ειδεμή ο

χρόνος. Αν δεν ισχύει τίποτα από αυτά,

τότε η θηλιά.

Ο πλούτος και τα υλικά αγαθά γίνονται

καπνός.

Είναι αδύνατον να βρεθεί κάποιος τελείως

αψεγάδιαστος, αλλά όπως στο ρόδι,

υπάρχει πάντα κάποιος σάπιος κόκκος.

Ο χρόνος με λύγισε, ο χρόνος, που ενώ

είναι σοφός αρχιτέκτονας, με τη διεργασία

του όλα τα εξασθενίζει.

Προσπαθώ να κρατώ τα ινία της κοιλιάς

μου και όποιος δεν ξέρει να τα κρατά, ας

περιμένει πολλά κακά.

Και στον γέροντα και στο νέο πολύτιμο

είναι να κρατούν σε σιωπή τη γλώσσα

τους.

ΒΙΩΝ Ο ΒΟΡΥΣΘΕΝΙΤΗΣ

Βορυσθένη

3ος αιώνας π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Λεπτομέρειες για τη ζωή του μας δίνει ο Διογένης Λαέρτιος. Όπως είπε ο ίδιος ο Βίων στον

βασιλιά Αντίγονο, καταγόταν από την περιοχή που εκτεινόταν κατά μήκος του ποταμού Βορυσθένη.

Ο πατέρας του ήταν απελεύθερος τριχοπώλης (έμπορος παστών ψαριών) και πουλήθηκε ως δούλος

μαζί με όλη του την οικογένεια για παράβαση τελωνειακών διατάξεων. Ο αγοραστής ήταν ένας

ρήτορας, που συμπάθησε τόσο πολύ τον Βίωνα, ώστε τον έκανε κληρονόμο της περιουσίας του.

Μετά το θάνατο του κυρίου του, ο Βίων εκποίησε την κληρονομιά και εγκαταστάθηκε στην

Αθήνα. Ακροατής αρχικά του φιλοσόφου Κράτη, της Πλατωνικής Ακαδημίας προσχώρησε στη σχολή

των Κυνικών και πήρε τα εμβλήματα του Κυνικού φιλοσόφου, τον τρίβωνα και την πήρα. Λίγο

αργότερα εγκατέλειψε τους Κυνικούς και έγινε ακροατής του Θεοδώρου του Αθέου, της Κυρηναϊκής

Page 5: ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

«Κυνικοί Φιλόσοφοι»

σχολής. Τον εγκατέλειψε όμως κι αυτόν και έγινε ακροατής του Θεοφράστου. Κατά τον Διογένη

Λαέρτιο, ο Βίων δίδαξε για ένα διάστημα Φιλοσοφία στη Ρόδο. Συνήθως όμως περνούσε από

διάφορες πόλεις κάνοντας διαλέξεις που εντυπωσίαζαν.

Δεν ήταν ποτέ συστηματικός φιλόσοφος: ειρωνευόταν τη Φιλοσοφία, τη Μουσική και τη

Γεωμετρία. Αρεσκόταν να διακωμωδεί τα πάντα με τα ευφυολογήματά του, και από την άποψη

αυτή θεωρείται πρόδρομος του Λουκιανού. Συνδυάζοντας τις ιδέες που αποκόμισε από τη φοίτησή

του στους Κυνικούς και τους Κυρηναϊκούς, παρουσίασε ένα είδος κυνικής-ηδονιστικής φιλοσοφίας.

Σύμφωνα με το δόγμα ηθικής συμπεριφοράς που δίδασκε, ο άνθρωπος πρέπει να απολαμβάνει

κάθε είδους ηδονή, όταν του το επιτρέπουν οι συνθήκες τις ζωής, αλλά και να αντιμετωπίζει τις

ανάγκες της ζωής με καρτερία και λιτότητα. Επειδή χρησιμοποιούσε ανθηρό και πολυποίκιλο ύφος,

ο Ερατοσθένης είπε γι’ αυτόν ότι ήταν ο πρώτος που έντυσε τη Φιλοσοφία με ανθηρό (λουλουδάτο)

φόρεμα. Με τον Βίωνα καλλιεργήθηκε ένα νέο φιλολογικό είδος, η Διατριβή, σύνθεση ρητορικού

λόγου και διαλόγου, που δίδασκε μέσα από την τέρψη.

Ο φιλάργυρος δεν έχει περιουσία, η

περιουσία έχει αυτόν.

Αν παντρευτείς άσχημη θα έχεις ποινή, αν

παντρευτείς όμορφη θα έχεις κοινή.

Τα γηρατειά είναι λιμάνι των κακών γιατί

όλοι εκεί καταφεύγουν.

Η καλή φήμη είναι μητέρα των ετών.

Η ομορφιά είναι ξένο καλό.

Ο πλούτος είναι το νεύρο των πραγμάτων.

Είναι μεγάλη συμφορά το να μην μπορείς

να υπομένεις τις συμφορές.

Είναι προτιμότερο να κάνεις στους άλλους

καλό παρά να περιμένεις να σου κάνουν,

γιατί έτσι βλάπτεται το σώμα και η ψυχή.

Ο δρόμος για τον Άδη είναι εύκολος γιατί

μπορούμε να πάμε και με κλειστά μάτια.

Η αλαζονεία εμποδίζει την προκοπή.

Τη μεγαλύτερη αγωνία έχει αυτός που

επιζητεί τη μεγαλύτερη ευημερία.

Όσο είμαστε νέοι, είμαστε ανδρείοι, η

σύνεση όμως αναπτύσσεται στα γηρατειά.

Η σύνεση διαφέρει τόσο από τις άλλες

αρετές, όσο η όραση από τις υπόλοιπες

αισθήσεις.

Πρέπει να παρατηρούμε αδιάκοπα τους

φίλους όποιοι κι αν είναι.

Μεταξύ φίλων όλα είναι κοινά.

ΜΗΤΡΟΚΛΗΣ

Θράκη

4ος αιώνας π. Χ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Κυνικός φιλόσοφος από τη Μαρώνεια της Θράκης. Η ακμή του τοποθετείται τον 4ο π. Χ.

αιώνα. Υπήρξε ο πρώτος που συνέλεξε ηθικολογικά ανέκδοτα και ρητά.

Η μόρφωση αποκτάται με το χρόνο και με φροντίδα.

Ο πλούτος είναι βλαβερός, αν δεν ξέρει κάποιος να τον χρησιμοποιεί σωστά.