M

1957

l. Regina rosas amat.-Agricola silvam et umbram silvarum amat.Femina agricolae (.) cenam parat.- Agricola feminam laudat.gricolas Graeciae industria ornat.- Filiae agricolarum mensam coronis (1) ornant.- Feminae deam Vestam adorant et aram deae rosis (1) ornant.- Bestiae in (2) silvis habitant.- Aquilae bestias silvarum captant; aquilae etiam (3) gallinis (.) insidias parant. 2. Dum (1) spiro, spero.- Quid (2) paras, filia ? Paro cenam agricolis (.).- Patriam ammus, dum (1) spiramus; incolae Graeciae patriam amant.- Nautae (3), quid (2) apporttis? Divitias patriae (.) apportamus.- Quid (2) ex (4) fenestra casae spectatis, puellae? Exspectamus aviam. 3. Minerva, dea sapientiae, Atticam amabat.- Incolae Atticae sapientiam amabant et deam Minervam adorabant.- Potae deam Minervam laudabant; feminae et puellae aras deae coronis (1) ornabant.-Incolae Spartae ante (2) pugnam coman coronis ornabant et Musis (.) sacrificabant. - Diu (3) in (4) silva ambulabamus et bestias silvae ptectabamus. - Quid (5) heri (6) in casa parabas, femina (7)? Cenam parabam nautis ( ).- Nautae (7), quid (5) apportabatis ? Divitias incolis (.) insularum apportabamus. 4. . Italia est terra Europae. -Italia habet (2) insulas.- Sicilia est insula Italiae. -In (3) ora Siciliae est Aetna.- Aetnam ornant silvae.Incolae Italiae sunt agricolae, incolae insularum et orarum Italiae sunt (4) nautae. -Italia est patria poetarum.-Incolae Italiae amabant

et laudabant poetas.-Italiae (.) poetae gloriam parant.- In Italia est Roma.-Vias Romae statuae ornant.-In (3) viis Romae erant (5) arae et statuae dearum.-Aras dearum filiae incolarum Romae coronis (6) ornabant.-Roma erat (7) schola litterarum et doctrinae.- Victoriae Romae (.) sunt (4) causa gloriae. 5. O Romani multos deos adorabant; in numero deorum Neptunus et Bacchus et Mercurius et Aesculapius erant (2).- Neptunus, filius Saturni, dominus aquarum erat (3).- Neptuno nautae tauros et equos immolabant.- Bacchus erat deus vini et uvarum, Mercurius (erat) deus mercaturae et eloquentiae.- Arae Mercurii erant (2) in viis, quod (4) Mercurius nuntius erat (3) deorum et vias monstrabat.Deus medicinae erat Aesculapius; Aesculapium adorabant Romani in templis et in lucis et ornabant aras Aesculapii multis herbis (5) et coronis (5) et rosis (5). 6. T - T . Romani populus bellicosus, armis (1) et telis (1) pugnabant. Arma Romanorum erant galea, scutum, lorica: tela erant pilum, gladius, sagittae. Gladli Romanorum non (2) erant longi; pila erant longa.Romani in bellis cotidie (3) castra collocabant et vallo (1) fossaque (4) firmabant. Valla alta (erant) et fossae latae erant. In castris Romani erant tuti. 7. . Delus clara et Graecis (.) cara erat, quamquam (1) erat parva. Nam (2) Graeci Delum patriam filii et filiae Latonae appellabant. Filius Latonae erat Apollo (3), filia Latonae erat Diana. Filio Latonae laurus cara erat; Delus plena erat laurorum. Quoniam (4) Apollo deus potarum erat, etiam (5) potae laurum amabant et lauro (6) comam ornabant. Diana erat dea silvarum et sagittis (6) bestias, silvae necabat. In insula Delo clarum templum erat. Incolae Athenarum quotannis (7) in (8) insulam Delum navigabant et in templo filium Latonae adorabant. 8. P. a ) Romulus et Remus Romam aedificaverunt.- Romulus Remum

necavit, quod (1) Remus muros novi oppidi vituperaverat. - Quamquam (2) Romulus Remum necaverat, tamen (3) fortuna Romulo (.) secunda erat; nam (4) multos populos bello (5) armisque (6) superavit et terram finitimam occupavit et oppida expugnavit. - Numerus feminarum in novo oppido parvus erat. - Itaque (7) Romulus Romnis (.) feminas dolo (5) paravit.- Sabinos enim (8) et Sabinas et filias Sabinorum, populi finitimi, ad (9) ludos publicos invitavit, et inter (10) ludos Romani filias Sabinorum raptaverunt. - Quoniam (11) Romani Sabinas raptaverant, Sabini contra (12) Romanos bellum (13) paraverunt (13). - Sed (14) filiae Sabinorum discordiam populorum placaverunt et amicitiam inter (10) populos conciliaverunt. b ) Cur (1) Remum necavisti, Romule? Remum necavi, quod (2) muros novi oppidi vituperaverat.- Quomodo (3) feminas populo (.) paravistis, Romani? Sabinos et Sabinas et filias Sabinorum ad ludos invitavimus et inter ludos filias raptavimus. - Cur (1) Sabinas raptavistis, Romani, quamquam (4) populum finitimum ad ludos publicos invitaveratis ? Sabinas raptavimus, quod (2) feminae non (5) erant in novo oppido. 9. vv . Hannibal (1) ante (2) pugnam animos Poenorum his (3) verbis (3) inflammavit: Quoniam (4) patria in magno periculo est, vos (5) convocavi. Nisi (6) fortiter (7) pugnabitis, Romani populos Africae superabunt et campos vicosque (8) patriae vastabunt Populus Romanus nunc (9) multis terris (10) imperat. Sed non imperabit etiam Africae, si (11) fortiter pugnabitis et patriam ex (12) periculo liberabitis. Ego (13) post (14) pugnam impavidos laudabo et donabo, ignavos vituperabo et castigabo. Pugnate igitur (15) fortlter, Poeni, et pro (16) ara focoque dimicate ! Liberate patriam ex (12) periculo ! Si (11) patriam ex (12) periculo liberaveritis, gloriam vobis (17) parabitis. Si Romanos auxilio (18) deorum superaverimus et fugaverimus, in aris hostias immolabimus et deos celebrabimus. 10. . a ) Latium terra Italiae erat, inter (1) Etruriam et Campaniam sita (2). Prisci incolae Latii erant Latini, agricolae industrii. Habitabant in amplis et frugiferis campis sedulaque (3) industria agros arabant.

In pascuis multa habebant (4) armenta. Itaque (5) copia frumentorum et armentorum divitiae Latinorum erant. Nam aurum et argentum ignorabant. Domicilia erant parva et lignea, sed apud (6) domicilia horti pomiferi erant. b ) Pii et probi viri erant prisci incolae Latii, et potae Romani justum animum priscorum Latinorum laudaverunt. Liberi (1) culpa (1) malitiaque (1) habebant (2) se dulam et tranquillam vitam atque in singulis pagis deis pulchra templa aedificabant. In aris deorum et dearum sacra dona et crebras hostias sacrificabant. Domlnus deorum Latinis Janus erat; inter deas Dianae summa (4) erat gloria et potentia. 11. . a ) Graeci decem (1) annos (2) cum (3) Trojanis bellabant. Cunctos Graecos Achilles (4), cunctos Trojanos Hector (5) gloria belli superavit. Achilles amicus Patrocli erat. Quod (7) Agamemnon (8), summus Graecorum, amicum Patrocli verbis (9) et facto (9) violaverat, Achilles copias suas (10) ex proelio revocaverat et a (11) copiis (11) ceterorum Graecorum separaverat (11). Itaque Hector Graecos fugavit et in (12) castra propulsavit. b ) Tum (1) Patroclus amico : Oro te (2) inquit (3) ut (4) proelium renoves atque Trojanos propulses et fuges, ne (5) Hector castra nostra expugnet et navigia cremet . Tum (1) Achilles: Cum (6) Agamemnon inquit (3) me (7) verbis et facto violaverit, copias meas ex proelio revocavi et a ceteris copiis Graecorum separavi. Cum (6) juraverim, lacrimae Graecorum me non placabunt. Sed honestum pulchrumque est miseros amicos ex belli periculo servare. Itaque tu (8) ad (9) pugnam festina proeliumque renova ! Deos oremus (10), ut (4) Graecis victoriam parent. Sed oro te (2), ut (4) copias ex proelio revoces, si (11) Trojanos fugaveris. Satis (12) est castra Graecorum ab (13) adversariis liberavisse et copias Trojanorum fugavisse. Trojam non expugnabis. c ) Sed Patroclus, cum (1) Trojanos ex castris propulsavisset et fugavisset, copias suas incitavit, ut (2) oppidum Trojam expugnarent. Hector, Priami filius. cum (3) Patroclum spectaret, advolavit et hasta (4) sua (4) virum incautum necavit. Hector Patroclum non (5) ne cavisset (5), si (6) Patroclus copias ex proelio revocavisset (6). Utinam (7), Patrocle, amico obtemperavisses (7) et proelium in campo5

vitavisse. 12. K. Cum (1) vita rustica antiquos Romanos valde (2), delectaret, multi viri in agris habitabant, ut (3) auxilio (4) servorum agros ararent. Etiam Cincinnatus, vir multis (5) victoriis (5) clarus, in villa sua habitabat et agros arabat. Aliquando (6) nuntii Romanorum ex oppldo ad Cincinnatum festinaverunt et virum belli peritum oraverunt, ut (3) patriam ex belli periculo liberaret. Nuntii nuntiaverunt : Aequi copias nostras pugna (7) superaverunt et Roman oppugnant. Desperaremus (8), nisi (9) abs (10) te auxilium expectaremus . Cincinnatus nuntiis obtemperavit et ad oppidum festinavit, ut (3) cum (11) adversariis bellaret. Cum (12) Aequos fugavisset, Cincinnato satis erat patriam liberavisse; ad aratrum et ad tauros suos remigravit, ut (3) cum (13) servis suis denuo (14) agros araret. 13. 0 . Patria Romanorum fuit Italia. - Romani semper (1) bellicosi fuerunt. - Utinam (2) semper etiam humani et justi fuissent ! Etiam alii (3) populi Italiae bellicosi erant, sed Romani cunctos audacia (4) superaverunt. - Magna erat audacia et constantia Romanorum. Jam (5) pueros arma delectabant; pilis (6) et gladiis (6) pugnabant. - Viris magnum gaudium erat in castris esse et cum (7) adversariis dimicare. - Gloria (8) belli clari fuerunt Scipio (9), Marius, Sulla, Pompejus, Caesar (10). - Si bellum non erat, Romani agros arabant et seduli agricolae erant. - Etiam litteras Romani amaverunt. - Ex numero potarum Vergilium, Horatium, Ovidium nominamus. - Inter (11) viros doctos (12) eloquentia (8) clarus fuit Cicero (13). 14. . Juppiter (1) incolas terrae aliquando (2) interrogat: Estisne (3) contenti (4) fortuna vestra?. Sed nec (5) nauta nec (5) agricola neque (5) reliqui incollae terrae fortuna sua contenti erant. Mea vita inquit (6) agricola injucunda est, cum (7) plena sit molestiarum; utinam (8) pro (9) agricola nauta essem ! Si nauta ero, navigabo in longinquam terram et comparabo magnas divitias. Mea vita inquit nauta semper est misera cum (7) nunquam (10) navigaverim sine (11) periculis ; utinam (8) pro nauta essem agricola ! Si agricola ero,6

apud (12) meos liberos semper ero vitaque mea erit tuta a (13) ventis et undis. Tum (14) deus: Eritis contenti fortuna vestra. Sed si semel (15) benignus fuero, postea (16) non ero. Tu, nauta, esto agricola; tu, agricola, esto nauta. Unus (17) antea (18) fuerat nauta, nunc(19) erat agricola; alter (17) antea fuerat agricola, nunc erat nauta. Sed paulo (20) post (20) et nauta et agricola clamant : Utinam contenti fuissemus fortuna nostra ! Beati fuimus olim (21), nunc sumus miseri. Sed jure (22) sumus miseri, cum (7) fortuna bona non contenti fuerimus. 15. O . Germania, Germanorum patria, olim terra aspera fuit cum (1)multis fluviis, magnis silvis, latis agris et campis. Oppida antiquis Germanis deerant; in vicis aut (2) in agris habitabant aut (2) intra (3) silvas domicilia collocaverant. Aedificia lignea et plerumque (4) parva erant ; ornamentum aedificiis deerat. Et viri et feminae magna figura (5) erant; oculi erant caerulei, capilli rutili. Viris jucundum erat proeliis (6) et bellis (6) interesse (6), quod gloriae cupidi erant et pericula amabant. Honestum erat multos adversarios necavisse. Multum (8) etiam in silvis erant, ut (9) ursos, lupos, apros aliasque (10) bestias necarent ; saepe (11) a domiciliis aberant et cum populis finitimis bellabant. Viri, qui (12) audacia (13) clari et belli periti erant, copiis praeerant (14); in proelio amicis (15) aderant (15). Viros, qui (12) bello non intererant, cuncti ignavos vocabant. 16. . Exercitus Romanus semper fortiter pugnabat; sed saepe superatus et fugatus est; non superatus esset (1), si (2)viri belli perti exercitui praefuissent. - Romani collocabant equitatum plerumque (3) in cornibus exercitus; ad (4) Cannas, ubi (5) Romani a (6) Poenis superati et fugati sunt, equitatus Romanus in dextro cornu, equitatus sociarum in sinistro cornu collocatus erat. Equitatui Poenorum Maharbal (7) praeerat, peditatui Hannibal. - Etiam ad (4) lacum Trasimenum exercitus Romanus a (6) Poenis superatus et fugatus est. Post (8) pugnam in oppido Romanorum magnus erat luctus; constantia autem (9) senatus Romani mira fuit. - Nisi (10) equi strepitu (11) armorum perturbati essent, Romani impetum equitatus Helvetiorum

sustentavissent (12). Etiam currus (13) exercituum Britannorum exercitibus Romanis saepe periculosi fuerunt. - Constantia magistratuum Romanorum et audacia virorum impavidorum saepe exercitus Romanos ab (14) interitu servavit. Aliquando (15) exercitus Romanus in magno periculo erat. Sed P. (16) Decius Mus (17), qui (18) cum aliis magistratlbus exercitui praeerat, exercitum ex periculo liberavit. Itaque et ab (6) exercitu et a (6) senatu laudatus est, quod (19), exercitum ab (14) interitu servavit. 17. -. Cum (1) Camillus exsilio (2) multatus esset, Roma rebus adversis (3) multos annos (4) vexata est. Galli enim in planitiem Galliae Cisalpinae (5) intraverant. Viri et specie (6) magna et magno animo (6) erant, sed sine (7) disciplina pugnabant. Jam oppida Etruscorum occupaverant. Etrusci in re dubia fidem Romanorum frustra imploraverunt. Ad (8) Alliam - non procul (9) a Roma - totum fere (10) diem in acie dimicatum est (11). Romani fugati sunt. Solum (12) Capitolium, ubi praesidium erat, servatum est. Species Romae erat misera, dies fuit ater : res publica (13) Romana in summo periculo erat. Spes auxilii parva erat. Tandem (14) fortuna rei publicae Romanae (15) secunda fuit. Camillus enim ex exsilio revocatus patriam ex pernicie servavit. 18. K . a ) Cimbri et Teutoni populi Germaniae erant. Olim (1) agri Germaniae fecundi non erant. Cum (2) numerus incolarum magnus esset, Cimbri et Teutoni cum (3) cunctis rebus suis ex patria emigraverunt et in Gallia nova domicilia occupaverunt. Gallia Cisalpina erat provincia rei publicae Romanae. Advenae erant viri nova specie et mira acie (4) oculorum et saevo vultu (4) et magna audacia (4); nullam (5) rem magis (6) amabant quam (7) proelia et pericula. Equitatus Cimbris et Teutonis deerat ; peditatu (8) pugnabant. Exercitibus viri bellicosi et validi praeerant. Adventu (9) Germanorum non modo (10) incolis Galliae, sed etiam (10) senatui et magistratlbus Romanis magnus metus paratus est; pernicies rei publiae adesse videbatur (11). b ) Postquam (1) Romani multis (2) proeliis (2) ab (3) exercitu Germanorum superati sunt, Marius, vir rei bellicae (4) peritus, exercitui Romano praefuit et rem publicam Romanam ab (5) interitu8

servavit. A (3) Mario exercitui Teutenorum in Gallia, deinde (6) copiis Cimbrorum in Italia pernicies parata est. Res publica Romana et magistratus Romani magno metu (8) liberati sunt. Post (9) victorias gaudium populi Romani permagnum erat; copiae Marii post (9) reditum a (3) senatu multis rebus pretiosis (10) donatae sunt ; Marius ipse (11) pater (12) patriae appellatus est. Reliquiae superati exercitus Cimbrorum et Teutonorum in Germaniam remigraverunt. 19. K . Stultum est, Trojani, sperare, quamdiu (1) Helena rapta (2) habitat intra (3) muros nostros. Quoties (4) jam ego rogavi, ut (5) imperio divino obtemperaretis. Sed semper frustra (6) orabamini, semper mea verba repudiabantur. Utinam(7) vestra consilia mutentur! Utinam meis verbis obtemperetis ! Frustra immolatis hic deis. Frustra tam (9) pugnabatur (9). Frustra pugnatur (10) pro (11) pueris et feminis. Frustra necabuntur multi Trojani ante (12) muros. Jam provideo (13) incendium oppidi et interitum incolarum Trojae. Jam video (14) copias adversariorum ante (12) muros. Utinam (15) nunquam (16) nostrum oppidum expugnaretur ! Sed expugnabitur, incolae necabuntur, frustra feminae lacrimabunt et obsecrabunt adversarios ne (17) necentur, ne (17) priventur cara vita (18). 20. . Roma olim molesta pestilentia (1) vastabatur. In rebus adversis (2) oraculum interrogatur. Aesculapius inquit sacra dei ministra deus mediciorum est. Si (3) inimico animo (4) adversus (5) Romanos erit, nullis remediis (1) morbus levabitur; si amico (4) animo erit, ex periculo Romani servabuntur. Si (6) Aesculapius auxilium suum oppido vestro negaret (6), alios deos frustra imploraretis (7). Sed Aesculapius auxilium suum non negabit, si imperio divino obtemperabitis. Praeclarum templum dei est in oppido Epidauro. Inde (8) deus navigio (9) in insulam (10) vestram Tiberinam (10) apportetur (11); ibi (12) deo sacrificia parentur (11). Postremo (13) templum Aesculapii in insula aedificetur (11) - Praeter (14) templum in insula Tiberina situm (15) Aesculapio alia templa erant aut (16) in lucis aut (16) ad (17) aquas. Aegri in templum portabantur, ibi a (18) deo sanabantur. Gallus, nuntius diei, Aesculapio immolabatur.9

21. . Graeci paene (1) decem annos (2) frustra Trojam oppugnabant. Tandem (3) Ulixes (4), rex (5) Ithacae, qui (6) propter prudentiam suam Minervae valde placebat, Graecos convocavit et incitavit, ut (7) dolum adhiberent. Populo (8) Trojanorum armis (9) non nocemus inquit; dolum adhibeamus (10)! Itaque consilio meo parete ! Magnum equum ligneum aedificabimus et alvum equi viris (11) armatis (11) complebimus et in navigiis nostris apud (12) propinquam insulam Tenedum exitum rei exspectabimus. Utinam consilium meum vobis (13) placeat ! Cum (14) consilium viri callidi Graecis placeret, equum ligneum auxilio Minervae aedifaverunt et viris strenuis compleverunt; deinde (15) ad (16) insulam Tenedum navigaverunt et in ora latebant. 22. . Equus ligneus non diu latuit, sed Trojanis mirum aspectum praebuit et initio (1) cunctos perterruit. Multis viris multisque feminis placuit ex oppido in campum festinare, ut (2) equum spectarent. Alii effigiem equi timebant et silebant, alii suos admonebant, ut simulacrum in oppido collocarent. Tum (4) Laocoon (5), minister deorum, cum (6) filiis advolavit et Trojanos admonuit, ut (2) equum delerent. Timeo inquit ne patriae nostrae (8) ab (9) equo Graecorurn periculum immineat. Verbis meis fidem habete : equus deis nostris displicet. De patria nostra bene (10) merebitis (10), si equum delebitis. Sed si equum conservaveritis, dolebltis, et multae feminae interitum virorum et filiorum deflebunt . Sed Laocoon frustra Trojanos a (11) consilio deterrere studuit et jussu (12) Minervae cum (6) filiis suis morsibus (13) hydrarum necatus est. 23. . a ) Cum (1) Porsenna, rex (2) Clusii, Romam oppugnaret, Romani valde territi sunt, et magistratus timebant, ne (3) oppidum expugnaretur et deleretur. Tum C. (4) Mucius Scaevola bene de patria sua meruit. A (5) Scaevola enim (6) et (ab (5) amicis Scaevolae consilium (7) habitum est (7), quomodo (8) Porsenna consilio (9) prohiberi et Roma impetu Porsennae liberari posset (10). In consilio adulescentulis placuit. Unus (11) ex nobis (12) in castra adversariorum intret (13)10

et Porsennam necet (13)! Tanta audacia (14) adversarii bello (15) deterrebuntur (15). Metu (14) poenae et supplicii a (16) consilio suo non deterritus (16) Mucius in castra adversariorum intravit et virum pretiosis vestimentis (17) ornatum necavit. Non autem Porsennam, sed scribam Porsennae necaverat. b ) Tum Porsenna colloquium cum (1) Mucio habuit. In colloquio Mucius magna audacia (2) fuit. A Porsenna interrogatur, quis (3) esset; Mucius : Romanus inquit sum ; C. Mucius nominor. Te necare in animo habui (5); falsa specie (6) deceptus (7) scribam necavi. Doleo, quod (8) frustra scriba necatus est ; tu (9) ab aliis necaberis. Nam cruciatus et supplicium a Romanis non timentur, si patriam liberare in animo habent . Periculo (6) territus et ira (6) inflammatus rex (10) imperavit, ut (11) tormenta apportarentur et Mucius vexaretur. Mucius autem Cruciatu (6) inquit non terreor et dextram in flammam arae injecit (12) et cremavit. Tanta audacia (13) Mucii Porsenna a bello Romanorum deterritus est. 24. vv. Hannibal, filius Hamilcaris, jam (1) juvenis exercitui Carthaginiensium praefuit et cum (2) Romanis diu (3) bellavit. Magna est gloria belli Hannibalis; primus (4) erat peditum et primus equitum; Hannibalem sui milites et cives amabant, Romani et socii Romanorum timebant. Copiis Romanorum consules praeerant. Unus (5) ex consulibus Scipio erat. Hannibal, cum (6) a Scipione superatus esset, iram civium et odium hostium vitavit et in alienas terras migravit; postremo (7) hospes Prusiae, regis Bithyniae, erat. Sed Romani etiam senem timebant et delere studebant. Propterea (8) Hannibal veneno (9) se ipse necavit (10). 25. . Juppiter, frater Neptuni, summus (1) deus Romanorum, a Romanis pater deorum hominumque appellabatur. In monte Capitolino oppidi Romanorum Juppiter praeclarum templum habebat. Imperatores Romani, qui (2) triumphabant, cum (3) militibus ad (4) templum summi dei commeabant. Ad currum triumphatoris equi albi alligati erant. Ante (5) currum reges hostium superatorum (6), catenis (7) onerati, pedibus (8) migrabant, post (9) currum triumphantis filii (migrabant); tum (10) totus (11) exercitus apparebat: pedites et11

equites erant. Et imperator et milites a civibus laeto clamore (12) salutabantur. Imperator in templo summi dei sacrificabat; milites frumento et vino et pecunia donabantur; rege et duces populorum superatorum (6) necabantur. 26. O . Ti (1). Gracchus et C (2). Gracchus fratres erant. Mater Gracchorum erat Cornelia, filia Scipionis Africani, mulier magna dignitate (3). Gracchi tribuni (4) plebis erant. Magno amore (5) patriae et libertatis, magna fortitudine (5), magna auctoritate (5) apud (6) plebem eminebant. Ut (7) miseram condicionem plebis levarent, novas leges rogaverunt (8). Sed leges Gracchorum patribus (9) non placebant, quod (10) dominationi patrum periculosae erant. Itaque patres Gracchos delere studebant. Et revera (11) fratribus miseram mortem paraverunt. 27. . Plebs pars populi Romani erat. Plebi Romanae tribuni plebis praeerant. Multi tribuni bene de plebe Romana meruerunt. Postquam (1) plebs Romana diu (2) legibus severis (3) patrum vexata est, unus ex tribunis plebis in contione hanc (4) orationem (4) habuit (5). Condicio nostra inquit misera est. Duris legibus (3) et molesta dominatione (3) patrum plebs Romana vexatur. Fecundae regiones Italiae plebi negantur, quamquam tota natio Romanorum has (6) regiones occupavit. Quod (7) fame (3) vexamur, valetudo senum et mulierum, juvenum et virginum mala est. Severitas dominationis patrum plebi Romanae causa seditionis erit. Itaque iterum (8) ex urbe in Sacrum montem emigremus et plebem a patribus separemus ! Postquam (1) oratio habita est, universa plebs orationem laudavit, et magna pars civium ex urbe in Sacrum montem emigrare in animo habuit (10). Sed precibus (11) et promissis (11) patrum ira plebis placata est. 28. . a ) Antiquis temporibus (1) Trojanorum, gentis Asiae, rex erat Priamus. Priamus filium habebat, cui (2) nomen erat Paris, juvenem magna pulchritudine (3) corporis. Paris aliquando (4) per (5) mare Aegaeum (6) in Graeciam navigavit, ut (7) Menelaum, regem Spartae,12

visitaret. Sparta erat caput terrae Lacedaemoniorum. Menelaus uxorem habebat nomine (8) Helenam. Uxor Menelai non solum Lacaenas, sed cunctas mulieres pulchritudine corporis superabat. b ) Cum (1) rex aliquando ab (2) urbe Sparta abesset, Paris Helenam oravit, ut (3) navem suam spectaret. Sparta ad flumen Eurotam sita erat (4). Helena, Paridis voluntati obtemperans, cum (5) hospite ad flumen migravit, ubi (6) navis Trojanorum in portu erat. Postquam nautae Helenam in navem portaverunt, regina dona a Paride apportata spectabat. Interim (7) Paris nautis imperavit, ut (3) ex portu fluminis in mare apertum (8) navigarent. Ita (9) Paris Helenam fraude (10) et dolo (10) raptavit et jus hospitii violavit. Hoc (11) scelus Paridis pota Homerus in carminibus suis commemorat. 29. . Romani antiquis temporibus (1) laudabili (2) amore patriae et agriculturae erant et fertiles agros auxilio fidelium servorum arabant. Itaque Cato, scriptor Romanus, civibus suis salutaria praecepta de (3) agricultura dedit (4); sed opera Catonis magis (5) utilia quam (6) suavia erant. Artes et litterae Augusti demum (7) aetate (1) in urbe Romanorum florebant, postquam tristia et turpia bella civilia terminata sunt. In numero insignium potarum Vergilius et Horatius et Ovidius fuerunt. Carmina Vergilii carminibus Homeri similia sunt : bellum et proelia his (8) potis communia sunt. Etiam Horatius illustris pota est et ani. mos omnium mortalium etiam nunc delectat. Ovidii carmina, quae (9) carminibus Vergilii et Homeri dissimilia sunt, brevi temporet vobis (10) nota et jucunda erunt. 30. . Italia, magna paeninsula, inter mare Tyrrhenum et mare Adriaticum patet.- Jugum Apennini paene totam paeninsulam montibus (1) et collibus (1) implet. Sed circa (2) Padum flumen magna planities est.- Ibi (3) urbes celebres sitae sunt : Mediolanum, Cremona, Verona. In hac (4) planitie acria proelia inter Romanos et Gallos et Carthaginienses et Germanos fuerunt. Copiis equestribus (5) Carthaginiensium planities secunda (6) erat.- Itaque copiae pedestres (7) Romanorum ibi (3) ab equitatu Carthaginiensium superatae sunt.Nam equi Carthaginiensium acres et celeres erant.-In equestri (8) ad13

Ticinum proelio (8) consul Scipio vulneratus et celeri (9) auxilio (9) filii ab (10) interitu servatus est.-Etiam prope (11) Romam, urbem celebrem, caput Italiae, magna planities est.-Ad litus maris Tyrrheni campi palustres sunt; itaque ar ibi saluber non est. 31. . Carthago erat colonia Tyriorum. Carthago a Didone, virgine prudenti et audaci, in litore Africae aedificata est. Veteres incolae Carthaginis diu nautae audaces, mercatores prudentes, agricolae diligentes, homines felices erant. Navibus suis (1) etiam in Siciliam et in Hispaniam navigaverunt et magnam partem fertilium terrarum occupaverunt. Sed in rebus secundis (2) superbi, in rebus adversis (3) non constantes erant et de (4) fortuna desperabant. Itaque a Romanis, populo modesto et constanti, post bella vehementia superati sunt. Carthago, vetus aemula Romae, solo aequata est (5), quod (6) Cato senex semper cives suos admonebat, ut (7) Carthago deleretur. 32. . In Trojano litore castra Graecrum non procul (1) ab urbe Troja erant. In c.astris erant naves Graecorum. Ante (2) vetera moenia magnae et celebris urbis Trojae multos annos (3) et aestate (4) et hieme (4) pugnabatur (5). Ibi (6) audax Diomedes cum Aenea et dea Venere pugnabat, ibi Paris cum Menelao, ibi Patroclus cum Sarpedone, fideli socio Trojanorum. Ibi Trojani pugnabant, quamdiu (7) discordia fortium ducum Agamemnonis et Achillis erat. Post (8) decem annos urbs a Graecis expugnata est. Veteres potae multa narrant de (9) expugnatione Trojae, de equo ligneo et ingenti magnitudine ejus (10), de terribili incendio urbis, de crudeli caede incolarum, de morte regis Priami, de servitudine Hecubae et filiae et divitum quondam (11) et felicium, jam (12) autem pauperum et infelicium feminarum Trojae. 33. O . Antiquissimis temporibus (1) Persae fortiores et bellicosiores erant quam (2) ceteri omnes Asiae populi.- Cyrus, vir fortissimus et prudentissimus, Persas imperio (3) Medorum, gentis multo (4) infirmioris et ignavioris, liberaverat et conditor ingentis regni Persarum fuit.-Cyrus unus ex nobilissimis regibus fuit. Vehementissimo impetu14

(5) omnes hostes, velut (6) Lydos et Babylonios, populos multo (4) nobiliores et potentiores, superavit.-Brevissimo (7) temporis spatio (7) regnum Persarum amplissimum fuit, et reges Persarum divitissimi et potentissimi fuerunt omnium regum Asiae.-Persae non modo cum populis Asiae bellaverunt, sed etiam cum gentibus aliaroum terrarum. Paulatim (8) autem Persae divitiis (9) et luxuria (9) imbelliores et molliores facti sunt (10).- Diu Graeci, qui (11) in litore Asiae et in Europa habitabant, pro libertate patriae cum Persis pugnaverunt. Quamquam Persae ampliore numero (12) militum Graecos superabant, tamen (13) exercitus Graecorum multis proeliis (14) victores fuerunt; nam Graeci constantiores erant et imperio (15) ducum fortiorum parebant. 34. , , . Nihil (1) est clarius quam (2) pugna ad Marathonem, ubi (3) Miltiades multo (4) minore exercitu (5) copias pedestres et equestres Persarum fugavit et paene delevit.- Quid (6) pulchrius et honestius est quam (2) certamina in Thermopylis? Ibi (7) Leonidas, vir fortissimus et generosissimus, qui (8) minimo exercitui praeerat, vehementissimos impetus multo (4) majoris exercitus Persarum diu sustinuit. Sed cum omnibus comitibus vitam efflavit (9). Nam homo pessimus, nomine (10) Ephialtes, proditor patriae suae, Persis (.) viam per montes monstraverat, ut (11) Graecis interitum pararent. Nulla (12) pugna nobilior erat quam (2) pugna navalis (13) ad Salaminem. Ibi communis classis Graecorum multo (4) majori classi hostium dolo (5) Themistoclis, viri prudentissimi, et celerrimo omnium navium impetu (5) maximam cladem paravit.- Quid (6) illustrius fuit quam (2) proelium ad Plataeas? Ibi (7) exercitus Lacedaemoniorum et Atheniensium, qui (8) optimis ducibus, Pausaniae et Aristidi, parebat, maxlmum exercitum Persarum superavit et fugavit et paene delevit. 35. . Alexander. Salve (1), amice ! Ubi (2) heri (3) fuisti ? ad te meaveram, ut (4) tibi librum monstrarem, qui (5) mihi a patre meo donatus est, sed aberas. Pater tuus mihi : ignoro inquit ubi filius meus sit.15

Paulus. Doleo, quod (6) afui. Avus meus me invitaverat, ut (4) hortum suum et fructus arborum spectarem. A. Quam (7) felix tu es ! Ego avum non habeo, qui (8) mei memor sit (8). P. Quid (9) inest in libro tuo? Si tibi jucundum est, ex libro tuo mihi et fratribus meis recita ! A. Libenter (10) vobis recitabo. Itaque vos oro, ut (4) cras (11) sub (12) vesperum in villa patris mei adsitis. Aderitisne (13)? P. Aderimus; nihil nobis jucundius est. Nihil magis (14) nos delectat quam (15) fabulae et historiae et dicta sapientium virorum. Sed cur non statim (16) mihi recitas? A. Si id (17) tibi gratius est, libenter (10) tibi obtemperabo: tu autem memoria tene (18), quod (19), tibi recitabo ! Unus ex septem (20) sapientibus, qui (21) Bias appellabatur: Omnia mea inquit mecum (22) porto .-Socrates: Melior pars nostri inquit immortalis est et Conscientia est vox deorum in nobis et Nemo (23) vestrum, si peccaverit, beatus erit .-Solo exclamavit : Nemo nostrum ante mortem beatus nominari potest (24).-Pythagoras : Amicus inquit alter ego est .- Maecenas autem in testamento suo Augusto, imperatori Romano, mandavit: Horatii ut (25) mei memor es ! Satisne (26) recitavi? P. Gratiam tibi habeo (27), quod (6) mihi jam hodie ex libro tuo recitavisti. Magnum gaudium mihi paravisti. Sed si me amas, librum tuum mihi commoda, ut (4) una (28) cum (28) fratribus meis me fabulis (29), quae (30) in libro sunt, delectem. Nos omnes gratiam tibi habebimus et tui memores erimus. Commodabisne librum? A. Commodabo; ecce (31) liber meus ! Vale (32)! P. Vale. optime amice ! 36. . Hannibal, clarissimus ille Poenorum imperator, cum (1) Alpium montes altissimos superavisset, militum animum (2) hac oratione (3) confirmavit (2). Videtis, milites fortissimi, Italiam illam, domicilium hostium nostrorum. Galli, incolae harum regionum, socii amicique nostri erunt: hi nobis omnes res necessarias praebebunt; hi erunt hostes acerrimi Romanorum illorum improborum. Urbes opulentae, Roma ista, caput ipsum, et opes urbis illius praeda vestra erunt. Haec omnia in manibus vestris sunt, Romani ipsi in maximo sunt timore. Vos ipsi16

expugnavistis Saguntum, oppidum illud firmissimum, superavistis Pyrenaeos illos montes, victores fuistis Gallorum: etiam victores eritis Romanorum illorum. 37. -. Catilina homo improbissimus fuit. Ejus consilia rei publicae Romanae perniciosa erant. Nam in animo habebat magistratus Romanos necare et pro (1) iis ipse rem pubicam Romanam administrare et populum cum sociis suis expicare. Sed Cicero, qui (2) illo anno (3) consul erat, consilio et fortitudine sua (4) eum ita (5) terruit et corcuit, ut (5) consilia ejus irrita essent. Catilina, postquam frustra Cceronem necare temptavit, ex urbe Roma evasit (6), ut (7) in Etruria copiis amicorum praeesset. Sed superatus et ipse in proelio necatus est. Socii autem ejus, qui (8) in urbe erant, jussu (9) Ciceronis necati sunt, quamquam (10) nonnulli (11) nobiles Romani vitam eorurn servare studuerant.-Eundem Ciceronem, qui optime de patria sua meruerat, postea cives accusaverunt, quod (12) cives Romanos necavisset, eumque relegaverunt. Sed jussu (9) eorundem Romanorum brevi (13) in patriam revocatus est. Idem Cicero miserrimum exitum vitae habuit. Nam jussu Antonii, qui ei inimicus erat et eum timebat, necatus est. Memoriam autem ejus usque ad (14) nostram aetatem homines servaverunt. 38. . a ) Croesus, rex Lydorum, in urbe Asiae habitabat, cui nomen erat Sardes. Hic rex, cujus divitiae erant ingentes, tantam potentiam tantasque opes habebat, ut (1) fama ejus in omnibus terris et apud (2) omnes gentes maxima esset. Itaque non modo amici et hospites, quos multos semper habent divites, sed etiam peregrini saepe in illa urbe erant, ut (3) opes illius spectarent. b ) Aliquando (1) Solo Atheniensis, quem Graeci inter septem (2) sapientes numeraverunt, apud Croesum fuit, cujus hospes erat, et rex imperavit, ut (3) ei (.) omnes divitiae regiae monstrarentur. Deinde (4) a Croeso interrogatus est, quis felicissimus omnium hominum esset. Ille : Tellus Atheniensis inquit mea sententia (5) felicissimus fuit; nam ei (.) boni et probi liberi erant et pro (6) patria pugnans vitam efflavit. Tum (7) Croesus: Quid ? inquit Egone tibi felicissimus esse non videor?(8) Et Solo : Res humanae inquit

caducae sunt et saepe mutantur. Quid incertius est quam (9) opes et divitiae?. Pauci homines usque ad (10) ultimum diem vitae fidis amicis, tranquillo animo, bona valetudine delectantur. Itaque nemo ante mortem a me beatus nominabitur. Haec verba Solonis Croeso, qui magna (11) erat superbia (11), non placuerunt, et rex sapientiam illius parvi (12) aestimavit. Sed paulo post (13) fortuna regis ita (14) mutata est, ut (14) ipse de (15) felicitate sua dubitaret. c ) Illis temporibus (1) rex Persarum erat Cyrus, de quo supra (2) sermo fuit. Cyri potentia tanta erat, ut (3) omnes gentes, quibuscum (4) bellabat, superaret. Croesus, cui magna potentia Cyri displicebat, bellum paravit et cum magno exercitu in agros Persarum intravit. Sed Cyrus exercitum Croesi superavit et urbem Sardem expugnavit. Croesum vero (5) ipsum cremare cogitans in rogo collocavit. In eo (6) stans (7) Croesus ter (8) Solonis nomen exclamavit. Tum Cyrus interrogavit Croesum, quis Solo esset et cur auxilium ejus imploraret. Et Croesus: Auxilium inquit Solonis non imploravi; sed memor eram verborum sapientissimi illius viri, quae memoliae meae (9) mandavi (9): Nemo ante mortem a me beatus nominabitur. His verbis (10) perturbatus Cyrus Croesum periculo, in quo erat, liberavit eumque oravit, ut (11) amicus suus esset. Sed regnum suum Croesus non recuperavit. 39. . Nuntius quidam Lacedaemonius, qui ex pugna in urbem properaverat, mulieri, cujus quinque(1) filii in acie necati erant, interroganti, quid de (2) bello nuntiaret, filiorurn mortem nuntiavit. Tumilla: Non hoc inquit te interrogavi, sed illud tu mihi nuntia, utrum nos hostem superaverimus, an (3) ab eo superati simus. Is cum (4) praeclaram victoriam Lacedaemoniorum et cladem hostium nuntiavisset, mulier pro (5) suo erga (6) patriam amore: Vos inquit dei immortales, laudo, quod (7) patriam servavistis; filiorum mortem, quamquam (8) est acerbissima, aequo (9) tamen animo (9) tolerabo . Tantus amor patriae in Lacaenarum animis erat. 40. . Formica diligenter (1) et prudenter (2) frumentum aestate (3) collegerat (4), ut (5) hieme (3) cibum haberet. Sed cicada de futuro tempore non congitaverat. Itaque cum (6) hiems esset, non habebat,18

unde (7) nutriretur, et formicam rogavit, ut (5) sibi cibum impertiret. Illa autem : Quid impedivit inquit quominus (8) aestate (3) cogitares de futuro tempore ? Quibus negotiis (9) impedita eras ? Cicada ad haec verba respondit; Cantavi in agris et in campis ; tu vocem meam, qua omnes delectavi, non audivisti? Cum (6) haec verba cicadae audivisset, formica : Audivi inquit vocem tuam; sed cum (6) te monerem, ut (5) laborares, consilio meo non oboedivisti. Qui consilio prudentium non oboediverit, jure punietur. Qui aestate (3) de futuro tempore non cogitaverit, hieme (3) jure (11) esuriet. Cibus tibi a nobis non impertietur . 41. . Cum (1) Graeci decimo (2) anno (3) belli Trojam dolo (4) expugnavissent, urbs incendio deleta est, incolae necati, feminae vinctae et in Graeciam transportatae sunt, ut (5) servirent. In numero eorum Trojanorum, quos dei servaverunt, fuit Aeneas, filius Veneris, vir fortissimus et prudentissimus. Is jam initio (6) consilia et facinora Paridis nunquam (7) probaverat et cum (1) sensisset, quanta (8) esset injuria hujus viri, optaverat et suaserat, ut (5) bellum finiretur. At (9) cum (1) hoc consilium repudiatum esset, neque (10) laboribus neque (10) vulneribus fatigatus omnibus proeliis interfuerat et cum ipso Achille pugnaverat. Tum (11) fuga (4) vitam servavit et tanta (12) fuit pietate (12), ut (13) patrem senem umeris suis ex urbe portaret. Cum ceteris Trojanis, qui ex clade servati erant, postea in Italiam venit ibique (14) novam patriam repperit. 42. . Cum (1) Ulixes insulae (2) Sirenum appropinquaret, divinae illae virgines in litore, quod mira (3) florum copia (3) vestitum erat, sic (4) cantabant : Naviga huc (5), Ulixes, clarissime rex, cujus laude terrae et maria completa sunt. Carmina nostra sunt dulciora quam mel. Omnes curae, etiamsi (6) gravissimae sunt, leniuntur carminibus nostris (3). Advola ; invitamus et rogamus te. Nos omnia scimus. Audies de laboribus periculisque belli Trojani; cantabimus de incendio Trojae, quo (3) illi labores finiti sunt. Oboedi et audi, ut (7) omnes nautae nobis oboediebant .19

Sic (8) Sirenes cantabant. Et oboedivisset Ulixes, nisi (9) vinculis (10), quibus (3) in nave religatus erat, impeditus esset. 43. . a ) Rei publicae Romanae initio (1) unus vir praeerat, qui rex appellabatur. A duobus fratribus Roma aedificata est, a Romulo et Remo, anno septingentesimo quinquagesimo tertio (2) ante (3) Christum (3) natum (3). Post mortem Remi Romulus primus rex Romanorum fuit. Septem reges Romani fuerunt : primus erat Romulus, secundus Numa Pompilius, tertius Tullus Hostilius, quartus Ancus Marcius, quintus Tarquinius Priscus, sextus Servius Tullius, septimus Tarquinius Superbus. Romani postquam dominatione (4) regum se liberaverunt anno quingentesimo decimo (2) a. (5) Chr. (5) n. (5), duos consules creaverunt, qui (6) rem publicam Romanam administrarent (6). Brutus et Collatinus primi consules fuerunt. Praeterea (7) multi alii magistratus erant : censores, praetores, aediles, quaestores, tribuni plebis. Romani, ut (8) imperium amplificarent, cum omnibus fere (9) Italiae populis bellaverunt. Tria bella Romani cum Samnitibus gesserunt (10). Duo consules, Decii, pater et filius, alter bello (11) Latinorum (12), alter bello (11) Samnitium (12) pro patria pugnantes vitam efflaverunt. Ab (13) anno ducentesimo sexagesimo sexto a. (5) Chrs. (5) n. (5) tota fere (9) Italia Romanis parebat. b ) Tria bella inter Romanos et Carthaginienses erant, quae Punica appellantur. Secundo bello Punico (1) (ab (2) anno ducentesimo duodevicesimo usque ad (3) ultimum annum ejusdem saeculi) Romani primis quattor pugnis a Poenis superati sunt. Post tertiam cladem unius viri prudentia et constantia (4) res publica Romana servata est, Fabii Maximi dictatoris. Eodem bello (1) tres Scipiones diversis (5) temporibus (5) summam (6) imperii (6) tenebant : duo (7), qui fratres erant, in Hispania cum Carthaginiensibus pugnaverunt et ambo in pugna necati sunt; tertius (8) ex iis Hannibalem, qui per (9) quindecim annos victori (10) Italiam occupatam tenuerat, in Africa superavit (anno ducentesimo secundo a. Chr. n.) et hac victoria (4) bellum septendecim annorum finivit. Tertio bello Punico (1) Carthago a Romanis deleta est; urbs septendecim dies (11) noctesque (11) flagrabat anno centesimo quadragesimo sexto. Eodem anno (1) etiam Corinthum, opulentissimam urbem Graeciae, Romani deleverunt. c ) Cum duobus populis Germaniae, Cimbris et Teutonis, Romani20

duodecim annos bellaverunt. Illi, postquam omnes exercitus Romanos fugaverunt et agros vastaverunt totamque Galliam occupaverunt, duobus atrocissimis proeliis a Romanis superati sunt annis (2) centesimo secundo et centesimo primo. His duabus pugnis multa milia hominum necata sunt. d ) Ultimo (1) ante Christum natum saeculo (1) res publica Romana tribus bellis civilibus (2) vexata est. Anno sexagesimo tertio (1) Cicero fortitudine (3) et prudentia (3) nefaria consilia Catilinae oppressit (4). Ab anno duodesexagesimo Caesar, qui anno undesexagesimo consul fuerat, septem annoS cum Gallis bellavit, Caesar initio sex, deinde octo, postremo (5) decem legiones habuit, Potentia Caesaris tanta erat, ut (6) rex esse videretur (6) ; id civibus displicuit. Itaque anno quadragesimo quarto conjurati (7) eum viginti tribus (3) vulneribus (3) necaverunt. Post Caesaris mortem per duodecim annos bellum civile inter Octavianum, heredem Caesaris, et Antonium fuit. Sed anno tricesimo primo Antonius ab Octaviano pugna navali (8) superatus est. Ab illo tempore imperium Romanum uni viro paruit, qui imperator appellabatur. - Augustus primus imperator Romanorum fuit. Imperatores per quingentos septem annos imperio Romano praeerant (ab anno tricesimo primo ante Chr. n. usque ad annum quadringentesimum septuagesimum sextum post (9) Chr. (9) n. (9). Hoc anno populi Germaniae ultimum imperatorem, cui nomen erat Romulus Augustulus, imperio (10) privaverunt. 44. . Aeneas in somnis (1) supra (2) caput suum videt Hectorem, quem Achilles necaverat turpibusque vulneribus (3) laceraverat. Erat autem Hector eadem specie (4), qua (4) tum (5) fuerat. Quid (6) inquit jaces, mi (7) amice, in lecto nihil metuens ? Jam ex illo equo ligneo, quem in arce constituistis, Graecorum fortissimi in urbem ruunt, jam ruit in urbem a (8) litore multitudo hostium. Saevient in hac urbe, dum (9) eversa erit et templa ejus incensa erunt. Utinam ne (10) ligneum illud monstrum in arce a (11) vobis constitutum esset (10)! Utinam ne (10) templa fronde (3) et floribus (3) ornavissetis (10)! Nunc levitas vestra punitur, laetitia in dolorem convertitur. Tu vero (12), vir fortissime, nondum (13) ad inferos descendes. Te dei immortales elegerunt, ut (14) deos patrios serves et in nova urbe constituas. Mandant tibi, ut21

in terra longinqua oppidum novum aedifices. Comprehende igitur simulacra deorum et ex incendio serva ! His verbis (15) admonitus, Aeneas somno (16) solutus est. Statim (17) arma induit ; jam enim ingens clamor et armorum sonitus audiebantur. 45. . Cum (1) Paris Helenam per mare abduceret, Nereus ira (2) incensus haec praedixit : Haec mulieri, quam nunc in patriam tuam adducis, a Graecis reducetur. Utinam Menelaus te cum (3) muliere infida in mari deprehendisset et necavisset ! Nunc vero non tu solum punieris, sed etiam patria tua punietur. Cum multum diuque armis (5) conflixeritis (4), urbs illa clarissima, quam Priamus regit et tam multi reges ante Priamum rexerunt, evertetur. Nondum intellexisti veritatem orationis meae; cum intellexeris eam, clades vestra nullis lacrimis (5) avertetur. Utinam ne (6) navem tuam in Graeciam direxisses (6). Utinam ne (6) jus hospitii a te neglectum et ciontemptum esset ! Sic Nerelis monebat. Sed Paris monentem contemnebat eique aures non praebebat. 46. . Cum (1) Ariovistus, rex Sueborum, Romanis bellum indixisset et copias suas adduceret, milites Romani ita (2) perterriti sunt, ut Caesar hanc orationem apud (3) eos haberet : Jam diu bellum geritis, milites; meis auspiciis (4) copias Helvetiorum magno proelio (5) vicistis. Vincere igitur scitis, si fortis imperator vos ducit. Itaque nescio, cur nunc tantus timor animos vestros occupaverit. Metuitisne (6), ne (7) a Germanis vincamini ? Optatisne, ut (8) nobis a senatu auxilia mittantur, priusquam (9) proelium cum Germanis committamus ? Hostes non multitudine, sed fortitudine militum vincuntur. Magnae ignaviae (10) vos arguo, quod (11) ipsum aspectum Germanorum metuitis. Sed animus vobis restituetur, si audiveritis, quod vobis dicam : hi Germani non fortiores sunt quam ei, quos C. (12) Marius vicit. Vinci igitur possunt (13) et vincentur, credite mihi !. Hac oratione ita (2) animos militum acuit? ut (2) omnes postero die (14) pugnam poscerent et summa fortitudine (15) proelium committerent. Hostes ab eis victi sunt. 47 . B.22

Bias unus ex illis septem sapientibus fuit, quorum nomina antiquis temporibus (1) clarissima erant, quia (2) sapientia (3) omnes homines superare videbantur. Bias habitabat in urbe Priena, quae in Caria sita erat (4). Cum (5) aliquando hostes hanc urbem cepissent, omnes cives ex urbe fugerunt et multas res secum (6) asportaverunt. Bias a nonnullis admonitus est ut (7) idem faceret neque hostibus omnes res suas permitteret. Tum ille : Omnia mea inquit mecum (6) porto . 48. . Augustus aliquando a Vedio Pollione ad (1) convivium invitatus erat. Cum (2) jam accubuisset, accidit (3), ut unus ex Vedii servis vas frangeret crystallinum. Statim (4) in piscinam rapi eum jussit Vedius et objici muraenis (5). Sed puero, cui vas exciderat, contigit (6), ut ex manibus eorum evaderet, qui eum comprehenderant. Confugit ad Augustum, id unum (7) petens, ne (8) piscibus objiceretur, sed alio modo (9) interficeretur. Augustus, dolore (10) et misericordia (10) motus (11): Tu inquit omnino (12) non interficieris ; vobis (13) autem, servi, praecipio, ut (14) vasa omnia crystallina frangatis piscinamque compleatis . 49. . Messenii bello (1) victi (2) a Lacedaemoniis jugum servitutis durae cum (3) indignatione tolerabant. Cum (4) occiasio deficiendi data esset (4), illud jugum dejecerunt. Lacedaemonii cum (5) belli finem facere non possent (5), oraculum (6) Delphicum consulere (6) consilium ceperunt (7). Consulentibus hoc oraculum (8) editum est (8): Athenis dux petendus est. Graves clades accipietis, nisi ducem arcessiveritis Athenis (9). Oboediverunt oraculo nec frustra (10) ducem (11) ab (11) Atheniensibus petiverant (11). At (12) qualem acceperunt ! Potam claudum reique militaris (13) ignarum, cui nomen erat Tyrtaeus. Primo (14) igitur putabant se deceptos vel ignominia (15) affectos esset (15). Sed paulo post sententiam mutaverunt. Carminibus (16) enim Tyrtaei tam alacres facti sunt (17) ad pugnandum et vincendum, ut (18) praeclarissimam victoriam parerent. Ita Messeniorum potentia concussa (19) et bellum felicissime (20) confectum est.

23

50. . Agamemnon cum (1) ad Aulidem moraretur, venari solebat. Aliquando in luco, ubi (2) Diana venari solebat, venatus est. Cum (1) autem cervam pulcherrimam, quae Dianae sacra erat, interfecisset, valde (3) gavisus est. Ne (4) Diana quidem (4) inquit arcu (5) sagittisque (5) melius (6) uti potest. Dea irata (7) a (8) rege, qui talia dicere ausus erat, poenas (8) repetivit (8). Subito (9) enim tanta tranquillitas maris consecuta est, ut (10) classis egredi non posset. Principes hac re perterriti Calchantem vatem consuluerunt, quis deus Graecis irasceretur. Is primum, cum (11) iram regis veritus verum profiteri non auderet, tacuit. Denique (12) cum (1) Achilles pollicitus esset se eum tutaturum esse : Diana inquit Agamemnoni irascitur, cum (11) cervam sacram interficere ausus sit. Is nisi Iphigeniam, filiam suam, deae immolaverit, ventum (13) secundum (13) non nanciscetur . Tum rex : Tu inquit Calchas, mihi mala nuntiare soles. Quis suam filiam immolare audebit ? Ego id non faciam . Denique autem a principibus coactus filiam cum matre arcessivit. 51. . Leonidas, rex Lacedaemoniorum, ad Thermopylas profecturus erat (1). Ephoris, cum (2) nimis (3) parvas copias ab eo duci dixissent, hoc respondit : Satis (4) magnas duco ad id, quod acturus sum (5). Illi interrogant : Nonne (6) in animo habes (7) victoriam parere ? Num (8) aliud consilium cepisti ? At ille : Specie (9) inquit profiscor, ut (10) barbaros ab aditu ad fines nostros prohibeam; revera (11), ut (10) moriar pro Graecia. Castris (12) vero ad Thermopylas positis (12) ita suos allocutus est : Barbaros adesse scitis; non licet nobis tempus in consultationibus consumere : jam igitur aut moriendum est nobis (13) aut vincendi sunt barbari . 52. . Anno (1) a. Chr. n. (2) ducentesimo sexto decimo (1) Aemilius et Terentius consulatu (3) fungebantur. Gerebatur tum bellum cum Hannibale Poeno. Ad (4) Cannas Terentius invito collega (5) copias in aciem eduxit. Secutus est Aemilius, ne (6) collegam desereret. Primo equestre proelium (7) fuit. Equites Romani pulsi terga verterunt.24

Deinde copiae pedestres manum conseruerunt (8). Ne ii quidem (9) rem bene gesserunt (10). Romanorum ii, quibus Aemilius praeerat aliquamdiu (11) impetum sustinuerunt. Postremo consule graviter vulnerato hi quoque (12) fusi sunt. Lentulus tribunus (13) militum cum (14) praetervehens equo (15) sedentem in saxo consulem vidisset, his verbis (16) eum allocutus est : Adhuc (17) tibi, Aemili, vires supersunt et ego te tueri possum. Cape igitur hunc equum, ne hanc pugnam morte (16) consulis fatalem facias . At ille respondit: Ego non jam (8) convalescam; tu, Lentule, sequere ceteros, ne (6) utrumque nostrum (19), hostes opprimant. Romae (20) hortare senatores, ut (21) urbem muniant et praesidiis (16) firment . Dum (22) ita colloquuntur (22), jam hostes adsunt (23). Consulem obruunt telis (16), Lentulum ex eorum manibus eripit equus. 53. . Hamilcar, pater Hannibalis, in Hispaniam imperator profecturus (1) Carthagine (2) deis immortalibus sacrificavit. Quae (3) sacrificatio dum (4) conficiebatur, ad aram stans ex filio quaesivit (5), num (6) secum in bellum proficisci cuperet. Hannibal id libenter (7) accepit atque multis blanditiis patrem consecravit, ne (8) dubitaret ducere. Faciam inquit Hamilcar quod oras, mi (9) fili, si fidem mihi dederis, quam postulo. Hanc aram tenens jura te nunquam amicum populi Romani futurum esse ! Hoc jusjurandum Hannibal puer novem annorum patri dedit ac (10) per (11) totam vitam tam (12) fideliter (13) conservavit, ut (12) nemo unquam (14) Romanis infestior fuerit. 54. . Anno (1) a. Chr. n. ducentesimo tricesimo septimo Hamilcar in Hispaniam missus est, ut (2) ibi cum bellicosis gentibus bellaret, Is in Hispaniam secum duxit Hasdrubalem, juvenem illustrem, cui propter (3) praeclaram indolem filiam suam in matrimonium dederat, et Hannibalem filium, puerum novem annorum. Mare transgressus Hamilcar magnas res secunda fortuna (4) gessit : bellicosissimas gentes subegit, permulta oppida cepit, magnas opes collegit magnumque et fortem exercitum sibi comparavit. Jam bellum Romanis indicere meditabatur, cum (5) subito (6) mortuus est : nono anno (1) postquam in Hispaniam venerat, adversus (7) bellicosam gentem Vettonum25

pugnans cecidit.

26

MEPO EYTEPON

EPMHNEYTIKA YOMNHMATA1. -1 . = .-2 in . = .-3 (). Rosa, ae. - amo. - silva, ae. - umbra, ae. - cena, ae. - paro. - laudo. Graecia, ae. - orno. - filia, ae. - mensa, ae. corona, ae. - dea, ae. - Vesta, ae. - adoro. - ara, ae. - bestia, ae. - habito. - aquila, ae. - capto. - gallina, ae.- insidiae, arum. 2. - I .-2 ; -3 .-4 ex . = . Patria, ae. - incola, ae. - nauta, ae.- apporto. - divitiae-, arum. fenestra, ae. - casa, ae. - specto. - puella, ae. - exspecto. - avia, ae. 3. - 1 . = .-2 ante . = .-3 .-4 in . = .-5 ; -6 . -7 . Sapientia, ae. - Attica, ae. - ara, ae. - Sparta, ae. - pugna, ae. - coma, ae. - Musa, ae. - sacrifico. - ambulo. - insula, ae. 4. -1 (). -2 .- 3 in . = .-4 ().-5 .-6 . = . -7 . Eurpa, ae. - ora, ae. - agricola, ae. - poeta, ae. - laudo. - gloria, ae. - via, ae. - statua, ae. - litterae, arum. - doctrina, ae. - victoria, ae. 5.-1 in . = . - 2 - 3 . - 4 . -5 . = . Romanus, i. - multus, a, um. - deus, i. - numerus, i. - Saturnus, i. - aqua, ae. - immolo. - taurus, i. - equus, i. - vinum, i. - uva, ae. mercatura, ae. - eloquentia, ae. - monstro. - medicina, ae. - templum, i. - lucus, i. - herba, ae. 6.-1 . = . 2 . 3 . -4 = atque ( =) fossa (. ). Arma, orum. - telum, i. - pugno. - sagitta, ae. - longus, a, um. - bellum,

27

i. - castra, orum. - colloco. - vallum, i. - fossa, ae. - firmo. - altus, a, um. - latus, a, um. - tutus, a, um. 7.-1 quamquam = .- 2 . -3 .- 4 .- 5 (). - 6 . = .- 7 .- 8 in . = . Clarus, a, um. - Graecus, i. - carus, a, um. - parvus, a, um.- Latona, ae. - appello. - plenus, a, um. - laurus, i. - neco. -navigo. 8. - a ) 1 . -2 .-3 .-4 .-5 . = .- 6 = atque (=) armis (. ). -7 . -8 . -9 ad . = .- 10 inter . = . inter ludos = . 11 . -12 contra -. = , . -13 bellum paro= . -14 . Roma, ae. - aedifico. - murus, i. - novus, a, um. - oppidum, i. vitupero. - secundus, a, um. - populus, i. - supero. - terra, ae. - finitimus, a, um. - occupo. - expugno. - dolus, i. - Sabinus, i. - Sabina, ae.- Iudus, i.- publicus, a, um.-invito. - rapto. - discordia, ae. - placo. - amicitia, ae. - concilio. b ) 1 . -2 . -3 ; -4 . -5 . Neco. - filia, ae. 9. -1 . -2 ante . = . -3 his verbis = : . - 4 . - 5 . -6 nisi = .-7 -. - 8 = atque vicos. -9 v. - 10 . . imperat. - 11 . 12 ex . = . -13 . 14 post . = .-15 .-16 pro . . -17 . -18 . Animus, i. - Poeni, orum. - inflammo. - magnus, a, um. - periculum, i. - convoco. - Africa, ae. - supero. - campus, i. - vicus, i. - vasto. impero. - libero. - impavidus, a, um.- dono.- ignavus, a, um. - vitupero. - castigo. - focus, i. - dimico. - auxilium, ii. - fugo. - hostia, ae. - immolo. - celebro. 10. - a) 1 inter . = . -2 situs, a um = .-3 = atque sedula (. ). - 4 . -5 . -628

apud . = . Etruria, ae. - Campania, ae.-priscus, a, um. - Latini, orum. industrius, a, um. - habito. - amplus, a, um. - frugiferi, era, erum. sedulus, a, um. - industria, ae. - ager, gri. - aro. - pascuum. i. - armenta, orum. - frumentum, i. - aurum, i. - argentum, i. - ignoro. - domicilium, ii. - ligneus, a, um. - hortus, i. - pomifer, era, erum. b ) 1 liberi culpa malitiaque = . - 2 . - 3 . - 4 summus, a, um = . Pius, a, um. - probus, a, um. - vir, viri. - justus, a, um. - liber, era, erum. - culpa, ae. - malitia, ae. - tranquillus, a, um. - vita, ae. - singuli, ae, a. - pagus, i. - pulcher, chra, chrum. - aedifico. - sacer, cra, crum. - donum, i. - creber, bra, brum. 11. - a ) 1 . - 2 . , , . . -3 (cum . = . - 4 . - 5 . - 6 . . - 7 . -8 . - 9 . . - 10 suus, a, um, . . - 11 a copiis separo = . - 12 in . = . Annus, i. - Trojanus, i. - bello. - cunctus, a, um. - Patroclus, i. factum, i. - violo. - copiae, arum. - revoco. - ceteri, ae, a. - propulso. b ) 1 . -2 . -3 . - 4 ut (= ) . - 5 . - 6 cum . = . - 7 .8 . - 9 ad . = . - 10 . = . - 11 se = .- 12 . satis est = . - 13 ab . = . Renovo. - expugno. - navigium, ii - cremo. - juro. - lacrima, ae. honestus, a, um. - miser, era, erum. - servo. - festino. - oro. - adversarius, ii. c ) 1 cum . = . - 2 . - 3 . - 4 . . - 5 . - 6 si . . . ( = ... ). - 7 utinam (= ), . . Incito. - Priamus, i. - advolo. - incautus, a, um. - obtempero. vito.

12. - 1 . - 2 ) . - 3 . - 4 . - 5 . . - 6 , . - 7 . - 8 . - 9 nisi (= ) . . - 10 abs te = . - 11 cum . = . - 12 . - 13 cum . = . - 14 . Rusticus, a, um. - delecto. - servus, i. - nuntius, ii. - peritus, a, um. - nuntio. - Aequi, orum. - oppugno. - despero. - aratrum, i. - remigro. 13. - 1 . - 2 (. 11, c, 7 ). - 3 .- 4 . . - 5 . - 6 . . - 7 cum . = . - 8 . . - 9 . -10 K. - 11 inter . = . - 12 doctus, a, um = . - 13 K. Bellicosus, a. um. - humanus, a, um. - nomino. 14. - 1 Z. - 2 , . - 3 -ne , = . estisne ? ; - 4 contentus, a, um ( .). = ( , ). - 5 nec... nec... ne- que = o... ... o. - 6 . - 7 . - 8 (. 11, c, 7 ). - 9 pro . = . - 10 . - 11 sine . = . - 12 apud . = . - 13 a . = . - 14 . - 15 . - 16 . - 17 unus... alter - ... . - 18 . - 19 . - 20 . - 21 , . 22 . Interrogo. - reliquus, a, um. - injucundus, a, um. - plenus, a, um. - molestia, ae. - navigo. - longinquus, a, um. - comparo. - liberi, orum. - tutus, a, um. - ventus, i. - unda, ae. - clamo. - beatus, a, um. - bonus, a, um. 15. - 1 cum . = . - 2 (.).- 3 intra . = . - 4 plerumque = . - 5 . = . - 6 intersum proeliis et bellis (.) = ( ) .-- 7 . - 8 . - 9 . - 10 = atque alias : (alius, a, ud = , ). - 11 . - 12 . - 13 . - 14 copiis (. ) praesum = , . - 15 amicis (.) adsum30

= , . Desum, defui, deesse. - colloco. - figura, ae. - oculus, i. - caeruleus, a, um. - capillus, i. - rutilus, a, um. - jucundus, a, um. - intersum, fui. esse. - cupidus, a, um. - honestus, a, um. ursus, i. - lupus, i. - aper, pri. - absum, afui. - abesse. - praesum, fui, esse. - adsum, affui, adesse. ignavus, a, um. - voco. 16. - 1 non superatus esset = . - 2 si praefuissent = . - 3 . 15, 4. - 4 ad . = . - 5 . - 6 = . . M. - 8 post . = . -9 . -10 (. 12, 9 ). -11 . = . -12 . -13 . . - 14 = . - 15 . 14, 2. - 16 = Puplius = . - 17 . - 18 . - 19 . Equitatus, us. - cornu, us. - Cannae, arum. - dexter, tra, trum. socius, i - sinister, stra, strum. - lacus, us. - Trasimenus, i. - luctus, us. - senatus, us. - mirus, a, um. - equus, i. - strepitus, us. - perturbo, avi, atum, are. - Helvetii, orum. sustento, avi, atum, are. - currus, us. - Britanni, orum. - periculosus, a, um. - magistratus, us. - impavidus, a, um. - interitus, us. - servo, avi, atum, are. 17. -1 cum . = . - 2 . . - 3 . = . res adversae . - 4 . . - 5 Gallia Cisalpina ( ). - 6 . . - 7 sine . = . - 8 ad . = .- 9 procul a R. . - 10 . - 11 dimicatum est . - 12 . -13 res publica . - 14 . - 15 . Exsilium, ii. - mullo. - vexo. - planities, ei. - intro. - species, ei. - disciplina, ae. - Etruscii, orum. - occupo - dubius, a, um. - fides, ei. - imploro. - Allia, ae. - totus, a, um. - dies, ei. - acies, ei. - fugo. - servo. - miser, era, erum. - auxilium, ii. - secundus, a, um. - revoco. - pernicies, ei. 18. -) 1 . 14, 21. - 2 cum . = . -3 cum . = . - 4 . . - 5 nullus, a, um = . - 6 . - 7 ().- 8 . . - 9 . = . - 10 non modo.... sed31

etiam = ... . 11 . Cimbri, orum. - Teutoni, orum. - fecundus, a, um. - emigr, avi, atum, are. - occupo, avi, atum, are. - advena, ae. - saevus, a, um. - vultus, us. - validus, a, um. - adventus, us. - metus, us. b ) 1 postquam, . . = . - 2 multis proeliis = . - 3 ., .4 res bellica = . - 5 = . - 6 . - 7 . . - 8 . . liberali sunt. - 9 post . = . -10 . . - 11 . -12 . Peritus, a, um. - permagnus, a, um. - reditus, us. - pretiosus, a, um. - dono, avi, atum, are. - appello, avi, atum, are. reliquiae, arum. 19. -1 . - 2 raptus, a, um = .- 3 intra . = . - 11 . - 5 ut [= ] . - 6 . - 7 utinam [= ] . . . . - 8 . - 9 tam p. = . - 10 . - 11 pro . = . - 12 ane . = . -13 . - 14 . -15 utinam [ = ] . .- 16 . - 17 ne = . -18 . . priventur. Stultus, a, um. - spero, avi, atum, are. - habito, avi, atum, are. - murus. - rogo, avi, atum, are. - imperium, ii. - divinus, a, um - obtempero, avi, atum, are. - repudio, avi, atum, are. - consilium, ii. - muto, avi, atum, are. - neco, avi, atum, are. - adversarius, ii. - lacrimo, avi, atum, are. obsecro, avi, atum, are. - privo, avi, atum, are. - carus, a, um. 20. - 1 . = . - 2 res adersae = . - 3 si = . - 4 . . - 5 adversus . = . - 6 si.... negaret = . - 7 . - 8 e = . - 9 . . - 10 insula.... Tiberinaa = . - 11 . = eis . - 12 . -13 . -14 praeter . = . 25. -1 summus, a, um = . - 2 . - 3 cum .32

= . - 4 ad . = .- 5 ante . = . - 6 superatus, a, um = . - 7 . . - 8 . - 9 post . = . -10 . - 11 totus, a, um = . -12 . = . Homo, nis. - mons, ntis. - Capitolinus, a, um. - imperator, oris. - triumpho, avi, atum, are. - comme, avi, atum, are.- currus, us. triumphator, oris. - albus, a, um. - alligo, avi, atum, are. - catena, ae. - onero, avi atum, are. - pes, pedis. - migro, avi, atum, are. - appareo, ui, ere. - lactus, a, um. - clamor, oris.- saluto, avi, atum, are. - pecunia, ae. 26. - 1 = Tiberius. - 2 = Caius (. Gajus). - 3 . . - 4 tribunus plebis = . - 5 . : amor patriae = , . - 6 apud . = . - 7 . - 8 rego legem = . - 9 patres, um = . -10 . -11 , . Africanus, i. - dignitas, atis. - libertas, atis. - fortitudo, inis. auctoritas, atis. - plebs, bis. - emineo, ui, ere. - condicio, onis. - levo, avi, atum, are. - lex, legs. - placeo, ui, ere. - dominatio, onis. - periculosus, a, um. - mors, rtis. 27. -1 . - 2 . - 3 . . - 4 hanc rationem = . - 5 habeo orationem = . - 6 . - 7 . - 8 7 . -9 = . -10 in animo habeo = . -11 . . Severus, a, um. - contio, onis. - oratio, onis. - durus, a um. - molestus, a, um. - regio, onis. - fames, is. - senex,is. - virgo, inis. - seditio, onis. - urbs, urbis. - mons, ntis. - emigro, avi, atum, are. - separo, avi, atum, are. - universus, a, um. - predes, cum. - promissum, i. 28. - a ) 1 . . - 2 = . - 3 . . - 4 , . - 5 per . = . - 6 mare Aegaeum = . - 7 . - 8 . - 9 . . Tempus, poris. - gens, ntis. - pulchritudo, inis. - corpus, poris. mare, ris. - Menelaus, i. - visito, avi, atum, are. - uxor, oris. - Helena, ae. - Lacaena, ae. b ) 1 . - 2 = . - 3 . - 4 sita erat .- 5 cum . = . - 6 . - 7 . 8 apertus,

a, um = , . - 9 . -10 . . -11 . Navis, is. - flumen, minis. - specto, avi, atum, are. - Eurotas, ae. - voluntas, atis. - hospes, itis. - impero, avi, atum, are.- fraus, fraudis. - rapto, avi, atum, are. - jus, juris. - hospitium, ii. - violo, avi, atum, are. - scelus, eris. - carmen, inis. - commemoro, avi, atum, are. 29. -1 . . - 2 . : amor patriae et agriculturae = .- 3 de . = . - 4 . - 5 . - 6 ( ). - 7 , . - 8 . - 9 . 10 . Laudabilis, e. - fertilis, e. - fidelis, e. - salularis, e. - praeceptum, i. - opus, eris. - utilis, e. - suavis, e. - ars, rtis.- aetas, atis. -tristis, e. turpis, e. - civilis, e. - termino 1. - insignis, e. - similis, e. - communis, e. - omnis, e. - mortalis, e. - dissimilis, e. - brevis, e. 30. - 1 . implet.- 2 circa . = . - 3 . - in hac = . - 5 copiae equestres = . - 6 secundus, a, um = , . - 7 copiae pedestres = . - 8 equestre proelium = . - 9 . . -10 = . -11 prope . = . Tyrrhenus, a, um. - Adriaticus, a, um. - pateo, ui, ere. - Apenninus, i. - collis, is. - impleo, evi, etum, ere. - Padus, i. celebor, bris, bre. = acer, cris, cre. - equester, stris, stre. - pedester, stri, stre. - celer, eris, ere. Ticinus, i. - vulnero, avi, atum, are. - litus, oris. - paluster, stris, stre. 31. -1 . . - 2 res secundae = . - 3 res adversae = . - 4 de . = . - 5 solo aequo = . - 6 . - 7 . Tyrius, a, um. - Dido, nis. - prudens, ntis. - audax, acis. - vetus, eris. - mercator, oris. - diligens, ntis. - felix, icis. - pars, rtis. - fertilis, e. - superbus, a, um. - constans, ntis. - despero, avi, atum, are. - modestus, a, um. - vehemens, ntis. - solum, i. - admoneo, ui, itum, ere. 32. -1 procul ab urbe . - 2 ante . = . - 3 . . - 4 . . -5 () . -6 . - 7 . 8 post . = . - 9 de . = . -1034

(. ). -11 . -12 . Litus, oris. - navis, is. - celeber, bris, bre. - aestas, atis. - hiems, emis. - Venus, eris. - Sarpedon, onis. - expugnatio, onis.- ingens, ntis. magnitudo, inis. - terribilis, e. - crudelis, e. - caedes, is. - servitudo, inis. - Hecuba, ae. - dives, itis. - felix, icis. - pauper, eris. - infelix, icis. 33. -1 . . - 2 (). - 3 . . liberaverat. - 4 . - 5 . . - 6 . - 7 . . . - 8 . - 9 . , 10 facti sunt = . -11 . -12 . . 13 . -14 multis proeliis = . - 15 . parebant. Medus, i. - infirmus, a, um. - ignavus, a, um. - nobilis, e. - impetus, us. - Lydus, i. - Babylonius, i. - potens, ntis. - brevis, e. - spatium, ii. amplus, a, um. -luxuria, ae. - imbellis, e. - mollis, e. - pareo, ui, ere. 34. -1 . - 2 (). - 3 . - 4 . - 5 . . - 6 ; - 7 . -8 . -9 vitam efflo = : . -10 . -11 . -12 nullus, a, um = . -13 pugna navalis = . Marathon, onis. - Thermopylae, arum. - generosus, a, um. - comes, itis. - clades, is. - Pausanias, ae. -Aristides, is. 35. -1 . salveo. - 2 ; - 3 . - . - 5 (). -6 . -7 . -8 .- 9 . -10 , . -11 . -12 sub . = . -13 -ne , = aderitisne ? = ; - 14 . - 15 (). - 16 . -17 . -18 memoria teneo = , . -19 ,. - 20 . - 21 . - 22 cum . . . - 23 . -24 . - 25 , . - 26 ; - 27 gratiam habeo = . - 28 una cum = , ( .). - 29 . . - 30 ( ). - 31 . - 32 . valeo. Salveo, ere. - ignoro, avi, atum, are. - arbor, oris. - recito, avi, atum, are. - vesper, eri. - fabula, ae. - historia, ae. - dictum, i. - sapiens, ntis. - gratus, a, um. - pecco, avi, atum, are. - exclamo, avi, atum, are. - mors,35

rtis - testamentum, i. - mando, avi, atum, are. - oratius, ii. - gratia, ae. - valeo, ui, ere. 36. - 1 . - 2 confirmo animum militum = ( ) : . - 3 . . Poeni, orum. - video, vidi, visum, ere.- necessarius, a, um. improbus, a, um. - opulentus, a, um. - opes, um. - manus, us. - timor, oris. - Saguntum, i. - firmus, a, um. - Pyrenaei, orum. 37. - 1 pro . = . - 2 . - 3 . . - 4 . . - 5 ita.... ut = ... . - 6 . - 7 . - 8 . - 9 . - 10 quamquam = . - 11 nonnullus, a, um = . - 12 . - 13 brevi = (). - 14 usque ad = ( .). erniciosus, a, um. - administro, avi, atum. - socius, i. - expilo, avi, atum, are. - terreo, ui, itum, ere. - coerceo, ui, itum, ere. - irritus, a, um. - templo, avi, atum, are. - truria, ae. - accuso, avi, atum, are. - relego, avi, atum, are. - revoco, avi, atum, are. - ntonius, ii. - aetas, atis. 38. - a) 1 ut . = , - 2 apud . = . - 3 . Tantus, a. um. - peregrinus, a, um. b) 1 , . - 2 . - 3 . - 4 . - 5 mea sententia = . - 6 pro . = . - 7 . - 8 . - 9 (). - 10 usque ad= ( .). - 11 . . - 12 . . parvi aestimo = o . - 13 paulo post = .- 14 ita... ut = ... . - 15 de . - . umero, avi, atum, are. - regius, a, um. - humanus, a, um. - caduceus, a, um. - incertus, a, um. - paucus, a, um - ultimus, a, um. - tranquillus, a, um. - valetudo, inis. - felicitas, atis. - dubio, avi, atum, are. c) 1 . . - 2 . - 3 . - 4 cum . quibuscum = (). - 5 . - 6 . rogo. - 7 . - 8 . - 9 memoriae mendo = () - 10 . . - 11 . Cogito, avi, atum, are. - rogus, i. - perturbo, avi, atum, are. - recupero,36

avi, atum, are. 39. - 1 . - 2 - . - 3 utrum-an -. - 4 . -5 pro . = . - 6 erga . = . - 7 . - 8 . - 9 . = . ulier, eris. - propero, avi, atum, are. - acerbus, a, um. - aequus, a, um. - tolero, avi, atum, are. 40. - 1 . 2 . 3 . . 4 . - 5 . - 6 . -7 : . - 8 quominus ( ne) . . = , . - 9 . . - 10 . . - 11 . Cibus, i. - nutrio, ivi, itum, ire. - impetio, ivi, itum, ire. - impedio, ivi, itum, ire. - negotium, ii. - respondeo, ndi, nsum, ere. - canto, avi, atum, are. - audio, ivi, itum, ire. - laboro, avi, atum, are. - oboedio, ivi, itum, ire. - punio, ivi, itum, ire. - esurio, ivi, itum, ire. 41. - 1 . - 2 decimus, a, um. - . - 3 . . 4 . . - 5 . - 6 . - 7 . - 8 quantus, a, um. - 9 . - 10 neque... neque = ... o. - 11 . - 12 . . - 13 . - 14 = atque ibi. ncedium, ii. - vincio, nxi, nctum, ire. - transporto, avi, atum, are. servio, ivi, itum, ire. - Venus, eris. - facinus, oris. - probo, avi, atum, are. - sentio, nsi, nsum, ire. - opto, avi, atum, are. - suadeo, suasi, suasum, ere. - finio, ivi, itum, ire. - fatigo, avi, atum, are. - pietas, atis. - umerus, i. - venio, veni, ntum, ire. - reperio, repperi, repertum, ire. 42. - 1 . - 2 . . appropinquarer. - 3 . . - 4 , . - 5 , . - 6 . - 7 . - 8 . - 9 nisi = (. 12, 9 ). - 10 . . Sirenes, um. - appropinquo, avi, atum, are. - divinus, a, um. - flos, ris. - vestio, ivi ii, itum, ire. - dulcis, e. - cura, ae. - lenio, ivi ii, itum, ire. - scio, ivi, itum, ire. - vinculum, i - religo, avi, atum, are. 43. - ) 1 . - 2 . . - 3 ante Christum37

natum = . - 4 . . liberaverunt. - 5 = ante Christum natum. - 6 qui... administrarent = . - 7 . - 8 . - 9 . - 10 . - 11 . - 12 . . bello. - 13 ab = . Duo, duae, duo. - creo, avi, atum, are. - administro, avi, atum, are. - censor, oris. - praeter, oris. - aedilis, is. - quaestor, oris. - apmlifico, avi, atum, are. - Samnites, um. b ) 1 . , - 2 - . - 3 usque ad = ( .). - 4 . . - 5 . - 6 summus imperii = . - 7 . ( 218 ..) ( 222 . .). - 8 . ( 205), . - 9 per . . . - 10 . = . - 11 . . unicus, a, um. - idem, eadem, idem. - saeculum, i. - Fabius, i. dictator, oris. - diversus, a, um. - flagro, avi, atum, are. c) 1 . . - 2 . . trox, ocis. d) 1 . . - 2 bellum civile = . - 3 . . - 4 , . - 5 .- 6 ut... videretur = . - 7 conjuratus, i = . - 8 pugna navalis = . - 9 post Christum natum = = : .. - 10 . . privaverunt. efarius, a, um. - Octavianus, i. - heres, edis. 44. - 1 in somnis = . - 2 supra . = . - . . - 4 . . - 5 ( . ). - 6 . - 7 mi, . meus, a, um. - 8 = . - 9 dum = . - 10 utinam ne = , . . - 11 = . - 12 . - 13 nondum = : .... . - 14 . - 15 . . - 16 . . solitus est. - 17 . urpis, e. - lacero, avi, atum, are. - jaceo, ui, ere. - lectus, i. - metuo, ui, ere. - constituo, ui, utum, ere. - ruo, rui, rutum,ere. - litus, oris.38

- saevio, ii, itum, ire. - everto, rti, rsum, ere. - converto, rti, rsum, ere. - inferi, orum. - descendo, ndi, nsum, ere. - eligo, legi, lectum, ere. - comprehendo, ndi, nsum, ere. - solvo, lvi, solutum, ere. - induo, dui, dutum, ere. 45. - 1 . - 2 . incensus. - 3 cum . = . - 4 cum... conflixeritis. = . - 5 . . - 6 utinam ne = (. 44, 10). bduco, xi, ctum, ere. - incendo, ndi, nsum, ere. - praedico, xi, ctum, ere. - adduco, xi, ctum, ere. - reduco, xi, ctum, ere. - deprehendo, ndi, nsum, ere. - confligo, flixi, flictum, ere. - rego, xi, ctum, ere. - intellego, lexi, lectum, ere. - veritas, atis. - averto, rti, rsum, ere. - dirigo, rexi, rectum, ere. - negligo, exi, ectum, ere. - contemno, msi, mptum, ere. - auris, is. 46. - 1 . - 2 ita... ut = ..... - 3 apud . - . - 4 meis auspiciis (. ) = . - 5 magno proelio = . - 6 - ne . , = metuitisne ? ; - 7 . - 8 . - 9 . - 10 . . - 11 . - 12 = Caius (. Cajus). - 13 .- 14 . . - 15 . . Suebi, orum. - indico, xi, ctum, ere. - gero, gessi, gestum, ere. - vinco, vici, victum, ere. - duco, xi, ctum, ere. - metuo, ui, ere. - mitto, misi, missum, ere. - committo, misi, missum, ere. - restituo, stitui, stitutum, ere. - dico, xi, ctum, ere. - credo, didi, ditum, ere. - acuo, ui, utum, ere. - posco, poposci, ere. 47. -1 . . - 2 . - 3 . . - 4 . - 5 . - 6 cum . . - 7 . riena, ae. - Caria, ae. - capio, cepi, captum, ere. - fugio, fugi, fugitum, ere. - asporto, avi, atum, are. - nonnulus, a, um. - facio, feci, factum, ere. - permitto, misi, missum, ere. 48. - 1 . -2 . - 3 accidit, ut = . 4 . - 5 . - 6 contigit, ut = accidit, ut. 7 . - 8 . - 9 . .39

- 10 . . - 11 . - 12 omnino non = : . - 13 . . praecipio. - 19 . Vedius, ii. - Pollio, onis. - convivium, ii. - accumbo, cubui, cubitum, ere. - vas, vasis. - frango, fregi, fractum, ere. - crystallinus, a, um. - piscina, ae. - rapio, rapui, raptum, ere. - jubeo, jussi, jussum, ere. - objicio, jeci, jectum, ere. - muraena, ae. - excido, cidi, ere. - evado, si, sum, ere. - comprehendo, ndi, nsum, ere. - confugio, fugi, fugitum, ere. - peto, ivi, itum, ere. - piscis, is. - interficio, feci, fectum, ere. misericordia, ae. - moveo, movi, motum, ere. - compleo 2. - praecipio, cepi, ceptum, ere. 49. - 1 bello = . - 2 . . vinco. - 3 cum . = . - 4 cum.... data esset = . - 5 cum.... non possent = . - 6 oraculum consulo = . - 7 consilium capio = , . 8 oraculum edo = . - 9 . = . - 10 . - 11 peto ab aliquo aliquid = . - 12 . - 13 res militaris = . - 14 . - 15 ignominia aliquem afficio = . 16 . . - 17 facti sunt = . - 18 . - 19 est. - 20 . Jugum, i. - servitus, utis. - indignatio, onis. - tolero 1. - deficio, feci, fectum, ere - dejicio, jeci, jectum, ere. - Delphicus, a, um. - consulo, sului, sultum, ere. - edo, edidi, editum, ere. - peto, petivi, petitum, ere. accipio, cepi, ceptum, ere. arcesso, ivi, itum, ere. - qualis, e. - ignarus, a, um. - decipio, cepi, ceptum, ere. - afficio, feci, fectum, ere. - alacer, cris, cre. pario, peperi, partum, ere. - concutio, cussi, cussum, ere.- conficio, feci, fectum, ere. 50. - 1 . - 2 . - 3 , . 4 ne... quidem = . - 5 . . . utor. - 6 . - 7 iratus, a, um = . - 8 repeto poenas ab aliquo = . - 9 . - 10 . - 11 .- 12 . - 13 ventus secundus = . Aulis, idis. - moror, atus sum, ari. - venor, atus sum, ari. - soleo, itus sum, eri. - gaudeo, gavisus sum, ere. - arcus, us. - utor, usus, sum, uti. - talis, e. - audeo, ausus sum, ere. - repeto, ivi, itum, ere. - consequor,

consecutus sum, sequi. - egredior, gressus sum, gredi.-possum, potui, posse. - Calchas, antis. - vates, is. - irascor, atus sum, sci. - vereor, itus sum, eri. - verum, i. profiteor, fessus sum, eri. - polliceor, citus sum, eri. - tutor, atus sum, ari. - nanciscor, nactus sum, nancisci.- cogo, coegi, coactum, ere. 51. - 1 profecturus sum, . = . 2 . - 3 , . - 4 . - 5 acturus sum, . = . - 6 nonne . = ; - 7 in animo habeo = . - 8 num . = , ; - 9 . - 10 . - 11 revera = (). - 12 castra pono = . - 13 . moriendum est = . Proficiscor, fectus sum, sci. - ephorus, i. - ago, egi, actum, ere. barbarus, a, um. - aditus, us. - morior, mortuus sum, mori. - pono, posui, positum, ere. - alloquor, locutus sum, loqui. - licet, uit, ere. consulatio, onis. - consumo, sumpsi, sumptum, ere. 52. - 1 . . - 2 = ante Christum natum = . - 3 . . fungebantur. fungor consulatu = . - 4 ad . = . - 5 invito collega = . - 6 . - 7 equestre proelium = . - 8 manum consero = , . - 9 ne.... quidem = . - 10 rem bene gero = ( ) : . - 11 . - 12 quoque : . - 13 tribunus militum = ( ). - 14 . - 15 . - 16 . . - 17 . - 18 non jam = : .... - 19 . . . . - 20 . = . - 21 . - 22 dum . dum colloquuntur = . - 23 . . Consulatus, us. - fungor, nctus sum, i. - oenus, i. - Cannae, arum. - educo, xi, ctum, ere. - sequor, secutus sum, sequi. - desero, ui, rtum, ere. - pello, pepuli, pulsum, ere. - verto, rti, rsum, ere. - consero, ui, rtum, ere. - fundum, fudi, fusum, ere. - praetervehor, vectus sum, i. - sedeo, sedi, sessum, ere. - saxum, i. - tueor, tuitus sum, erei. - fatalis, e 41

convalesco, valui, ere. - uterque, utraque, utrumque. - opprimo, pressi, pressum, ere. - munio, ivi, itum, ire. - colloquor, locutus sum, loqui. - obruo, ui, rutum, ere. - eripio, ripui, reptum, ere. 53. - 1 . - 2 . - 3 . - 4 . - 5 quaero ex filio . - 6 . - 7 . - 8 . - 9 . . meus , mi fili . - 10 .- 11 per . = . - 12 tam-ut .- 13 . - 14 . Conficio, feci, fectum, ere. - sto, steti, statum, are. - quaero, quaesivi, quaesitum, ere. - accipio, cepi, ceptum, ere. - cupio, ivi, pitum, ere. blanditia, ae. - do, dedi, datum, are. - infectus, a, um. 54. - 1 . . - 2 . - 3 = . - 4 secunda fortuna , : (: ) . - 5 . - 6 .- 7 adversus . = . asdrubal, alis. - illustris, e. - indoles, is. - transgredior, gressus sum, i. - gero, gessi, gestum, ere. - subigo, egi, actum, ere. - colligo, legi, lectum, ere. - indico, dixi, dictum, ere. - meditor, atus sum, ari. - Vettones, um. - cado, cecidi, casum, ere.

42

a, ab abs, .=1 ) , 2 ) . . abduco, xi, ctum, ere, 3 . absum, afui, abesse, , . ac, . . accipio, cepi, ceptum, ere, 3 , , . accumbo, cubui, cubitum, ere, 3 ( ). accuso, avi, atum, are, 1 . acer, cris, cre, , . acerbus, a, um, . chilles, is, . . acies, ei, . 1 ) acies oculorum 2 ) ( - in acie , 3 ) . acuo, ui, utum, ere, 3 , . ad, . - 1 ) , , 2 ) , . adduco, xi, ctum, ere, 3 , . adhibeo, ui, itum, ere, 2- . adhuc, ., . aditus, us, . . administro, avi, atum, are, 1 . admoneo, ui, itum, ere, 2 , . adoro, avi, atum, are, 1 . Adriaticus, a, um, . adsum, affui, adesse, , , . adulescentulus, i, . , . advena, ae, . . adventus, us, . . adversarius, ii, . adversus, . . 1 ) = . 2 ) = .

43

adversus, a, um, res adversae = , . advolo, avi, atum, are, 1 . aedificium, ii, . . aedifico, avi, atum, are, 1 , , . aedilis, is, . . Aegaeum mare, . aeger, gra, grum, . Aemilius, ii, . . aemulus, a, um, . Aeneas, ae, . . Aequi, orum, . ( ( ). aequo, avi, atum, are, 1, , aequo solo = . aequus, a, um, , , aequus animus, , . ar, aris, . . Aesculapius, ii, . . aestas, atis, . , aestate = . aestimo, avi, atum, are, 1 , parvi aestimo . aetas, atis, . (), . Aetna, ae, . . afficio, feci, fectum, ere, 3 , afficio ingnominia = . Africa, ae, . . Africanus, a, um, ( , ). Agamemnon, onis, . . ager, gri, . . ago, egi, actum, ere, 3 , . agricola, ae, . . Agricultura, ae, . . alacer, cris, e, . albus, a, um, . Alexander, dri, . . alienus, a, um, , . aliquamdiu, . aliquando, . , .44

alius, a, ud, . Allia, ae, , , . alligo, avi, atum, are, 1 . alloquor, locutus sum, loqui, 3 . Alpes, ium, . . alter, era, erum, . altus, a, um, . alvus, i, . . ambo, ae, o, , . . ambulo, avi, atum, are, 1 . amicitia, ae, . . amicus, i, . . amo, avi, atum, are, 1 . amor, oris, . , amor patriae = , . amplifico, avi, atum, are, 1, , . amplus, a, um , , . Ancus, i, . . animus, i, . , , , . annus, i, . . ante, . . = (. .). antea, . . antiquus, a, um, , . Antonius, ii, . . Apenninus, i, . . aper, pri, . . apertus, a, um, . Apollo, inis, . . appareo, ui, itum, ere, 2 . appello, avi, atum, are, 1 , . apporto, avi, atum, are, 1 , . appropinqu, avi, atum, are, 1 . apud, . . = . . aqua, ae, . . aquila, ae, . . ara, ae, . . aratrum, i, . . arbor, oris, . .45

arcesso, ivi, itum, ere, 3 , . arcus, us, . . argentum, i, . . Ariovistus, i, . . Aristides, is, . . arma, orum, o. () . tela, orum (). armatus, a, um, . armentum, i, . . aro, avi, atum, are, , . arguo, ui, utum, ere, 3 . ars, artis, . . arx, arcis, . . Asia, ae, . . aspectus, us, . , . asper, era, erum, , . asporto, avi, atum, are, 1 . at, , . ater, tra, trum, , , dies ater . Athenae, arum, . . Atheniensis, e, , . Athenienses, ium, . . . atque, . . atrox, cis, , Attica, ae, . . auctoritas, atis, . , . audacia, ae, . . audax, acis, . audeo, ausus sum, ere, 2 . audio, ivi, itum, ire, 4 . Augustulus, i, . . Augustus, i, . . Aulis, idis, . A. auris, is, . . praebeo aures alicui , . aurum, i, o. . auspicium, ii, . 1) . 2) . aut, = (). autem, = , .46

auxilium, ii, . . averto, rti, rsum, ere, 3 . avia, ae, . . avus, i, . . B Babylonii, orum, . . Bacchus, i, . B. barbarus, a, um, . beatus, a, um, . bellicosus, a, um, . bellicus, a, um, . res bellica . bello, avi, atum, are, 1 . bellum, i, . . bene, . . benignus, a, um, . bestia, ae, . , . Bias, antis, . B. Bithynia, ae, . B. blanditia, ae, . (. .). bonus, a, um, , . Brennus, i, . ( . brevis, e, . brevi (tempore) : . Britanni, rum, . . Brutus, i, . B. C C = Caius, i, (. Gajus), . . cado, cecidi, casum, ere, 3 ( ) . caducus, a, um, , caedes, is, . . caeruleus, a, um, . Caesar, aris, . K. Calchas, antis, . K.47

callidus, a, um, . Camillus, i, . K, P . Campania, ae, . K, . . campus, i, . . Cannae, arum, . K ( , . . canto, avi, atum, are, 1, , . capio, cepi, captum, ere, 3 , , . capillus, i, . . Capitolium, ii, . K ( ). Capitolinus, a, um, K. Capitolinus mons K . capto, avi, atum, are, 1 , . caput, capitis, o. ( ). Caria, ae, . K. carmen, inis, o. , . Carthaginienses, ium, . K. Carthago, inis, . K. carus, a, um, . casa, ae, . . castigo, avi, atum, are, 1 , . castra, orum, o. . catena, ae, . . Catilina, ae, . K. Cato, onis, . K, P (234 149 .X.). causa, ae, . . celeber, bris, bre, , , . celebro, avi, atum, are, 1 , . celer, eris, ere, . celeritas, atis, . . cena, ae, . . censor, oris, . . centesimus, a, um, . certamen, inis, o. . cerva, ae, . . ceteri, ae, a, .48

Christus, i, . X. cibus, i, . . cicada, ae, . . Cicero, onis, . K. Cimbri, orum, . K. Cincinnatus, i, . K. circa, . . = , . Cisalpinus, a, um, . civilis, e, . bellum civile = . civis, is, . , . civitas, atis, . . clades, is, . , , . clamo, avi, atum, are, 1 . clamor, oris, . . clarus, a, um, , , . classis, is, . . claudus, a, um, . Clusium, ii, o. ( ). coactus, a, um, . corceo, ui, itum, ere, 2 . cogito, avi, atum, are, 1 . cogo, coegi, coactum, ere, 3 . Collatinus, i, . K. collega, ae, . . colligo, legi, lectum, ere, 3 . collis, is, . . colloco, avi, atum, are, 1 , , . colloquium, ii, . , . colloquor, locutus sum, loqui, 3 . colonia, ae, . . coma, ae, . . comes, itis, . , . commemro, avi, atum, are, 1 . commeo, avi, atum, are, 1 . committo, misi, missum, ere, 3 . commodo, avi, atum, are, 1 , . communis, e, . comparo, avi, atum, are, 1 , , .49

compleo, evi, etum, ere, 2 . comprehendo, ndi, nsum, ere, 3 . concilio, avi, atum, are, 1 . concutio, cussi, cussum, ere, 3 , . condicio, onis, . . conditor, oris, . . conficio, feci, fectum, ere, 3 1) . 2) , . confirmo, avi, atum, are, 1 . confligo, flixi, flictum, ere, 3 . confugio, fugi, fugitum, ere, 3 ). conjuratus, i, . . conscientia, ae, . . consequor, secutus sum, sequi, 3 . consero, serui, rtum,ere, 3 consero manum , . conservo, avi, atum, are, 1 , . consilium, ii, . , , , , , . constans, ntis, , . constantia, ae, . , . constituo, ui, utum, ere, 3 , , , . consul, ulis, . . consulatus, us, . . consulo, sului, itum, ere, 3 , . consultatio, onis, . , . consumo, sumpsi, sumptum, ere. 3 . contemno, mpsi, mtum, ere 3 . contentus, a, um, . contio, onis, . . contra, . . = , . convalesco, valui, ere, 3 . converto, ti, rsum, ere, 3 , . convivium, ii, o. . convoco, avi, atum, are, 1 . copia, ae, . . . copiae, arum = ( ), . Corinthus, i, . K.50

Cornelia, ae, . K. corona, ae, . . cornu, us, o. (). corpus, oris, o. . cotidie, . . cras, . . creber, bra, brum, . credo, didi, ditum, ere, 3 . cremo, avi, atum, are, 1 . Cremona, ae, K. creo, avi, atum, are, 1 . cresco, crevi, cretum, ere, 3 . Croesus, i, . K. cruciatus, us, . crudelis, e, . crystallinus, a, um, . culpa, ae, . . cum, . . , , - . , , . cunctus, a, um, . cupiditas, atis, . . cupio, pivi, pitum, ere, 3 . cupidus, a, um, . cur, . . cura, ae, . , . currus, us, . . Cyrus, i, . K. D de, . . = . dea, ae, . . debeo, ui, itum, ere, 2 . decem, . decimus, a, um, . decipio, epi, ceptum, ere, 3 . Decius, ii, . . deficio, feci, fectum, ere, 3 , .51

defleo, evi, etum, ere, 2 , . deinde, . . dejicio, jeci, jectum, ere, , . delecto, avi, atum, are, 1 . deleo, evi, etum, ere 2 , . Delphicus, a, um. . Delus, i, . . demum, . , , . denique, . . denuo, . . deprehendo, ndi, nsum, ere, 3 . descendo, ndi, nsum, ere, 3 . desero, serui, rtum, ere, 3 , . despero, avi, atum, are, 1 , . desum, defui, deesse, . deterreo, ui, itum, ere, 2 , . deus, i, . . dexter, xtra, xtrum, . Diana, ae, . . dico, xi, ctum, ere, 3 . dictator, oris, . . dictum, i, o. , . Dido, onis, . ( , ), 888 .. dies, ei, . . in dies = . dignitas, atis, . . diligens, ntis, . diligenter, . . dimico, avi, atum, are, 1 , . Diomedes, is, . . dirigo, rexi, rectum, ere, 3 . disciplina, ae, . , . discordia, ae, . , . displiceo, ui, itum, ere, 2 . dissimilis, e, . diu, , . diversus, a, um, . dives, itis, .52

divinus, a, um, . divitiae, arum, . . do, dedi, datum, dare, 1 . doctrina, ae, . , . doctus, a, um, . doleo, ui, ere, 2 . dolor, oris, . , . dolus, i, . . domesticus, a, um, . domicilium, ii, o. . dominatio, onis, . , , . dominus, i, . . dono, avi, atum, are, 1 , , . donum, i, . . dubito, avi, atum, are, 1 . dubius, a, um, . res dubia . ducentesimus, a, um, . duco, duxi, ductum, ere, 3 , , () . dulcis, e, , . dum, . , , . duo, duae, duo, . duodecim, . duodesexagesimus, a, um, . durus, a, um, . dux, ducis, . , . E ecce, . edo, didi, ditum, ere, 3 . educo, xi, ctum, ere, 3 . effigies, ei, . ()o, . efflo, avi, atum, are, 1 . efflo vitam = , . ego, . egredior, egressus sum, egredi, 3 , . eligo, elegi, electum, ere, 3 . eloquentia, ae, . .53

emigro, avi, atum, are, 1 , . emineo, ui, ere, 2 , . enim, . . Ephialtes, is, . . ephorus, i, . ( ). Epidaurus, i, . . eques, equitis, . . equester, stris, stre, . copiae equestres = . equestre proelium = . equitatus, us, . . equus, i, . . erga, . . = . eripio, ripui, reptum, ere, 3 , , . esurio, ivi, itum, ire, 4 . et, . . etiam, . (), . etiamsi, , . Etruria, ae, . ( T). . . Etrusci, orum, . (T). Europa, ae, . E. Eurotas, ae, . E. evado, si, sum, ere, 3 . everto, ti, sum, ere, 3 . ex, . . = . excido, cidi, ere, 3 (). exclamo, avi, atum, are, 1 . exercitus, us, . . exitus, us, . . expilo, avi, atum, are, 1 , . expugnatio, onis, . . expugno, avi, atum, are, 1 , , . excilium, ii, . . exspecto, avi, atum, are, 1 . F fabula, ae, . .

facinus, oris, o. , ( ). facio, feci, factum, ere, 3 . factum, i, o. , . falsus, a, um, . fama, ae, . . fames, is, . . fatalis, e, , . fatigo, avi, atum, are, 1 . Favius, ii, . . fecundus, a, um, . felicissime, . felicitas, atis, . , . felix, icis, , . femina, ae, . . fenestra, ae, . fere, . . fertilis, e, . festino, avi, atum, are, 1 . fidelis, e, . fideliter, . . fides, ei, . 1) . 2) , . 3) , . fidus, a, um, . figura, ae, . . filia, ae, . . filius, ii, . . finio, ivi, itum, ire, 4 . finis, is, . . . = . finitimus, a, um, , . fio, factus sum, fieri, . firmo, avi, atum, are, 1 , . firmus, a, um, . flagro, avi, atum, are, 1 . flamma, ae, . . floreo, ui, ere, 2 . flos, floris, . . flumen, minis, . . fluvius, ii, . .55

focus, i, . . formica, ae, . . fortis, e, , . fortiter, , . fortitudo, inis, . , . fortuna, ae, . . fossa, ae, . . frango, fregi, fractum, ere, 3 . frater, tris, . . fraus, fraudis, . . frons, ndis, . . fructus, us, . . frugifer, era, erum, . frumentum, i, . . frustra, . . fuga, ae, . . fugio, fugi, fugitum, ere, 3 . fugo, avi, atum, are, 1 , . fungor, nctus sum, i, 3 . fundo, fudi, fusum, ere, 3 . futurus, a, um, . futurum tempus . G galea, ae, . , . Gallia, ae, . . gallina, ae, . , . Gallus, i, . . gallus, i, . . gaudeo, gavisus sum, ere, 2 . gaudium, ii, . . generosus, a, um, , . gens, ntis, . . Germania, ae, . . Germanus, i, . . gero, gessi, gestum, ere, 3 , . gero bellum = , . gladius, ii, . .56

gloria, ae, . . Gracchus, i, . . Graecia, ae, . . Graecus, i, . . gratia, ae, . , . gratus, a, um, . gravis, e, , , . gaviter, . . H habeo, ui, itum, ere, 2 . in animo habeo = . gratiam habeo = . habeo orationem = . habito, avi, atum, are, 1 . Hamilcar, aris, . . Hannibal, alis, .. . Hasdrubal, alis, . . hasta, ae, . . Hector, oris, . . Hecuba, ae, . . Helena, ae, . . Helvetii, orum, . . herba, ae, . , , . heres, edis, . . heri, . . hic, . . hi, haec, hoc, , . hiems, emis, . . hieme . Hispania, ae, . . historia, ae, . . hodie, . . Homerus, i, . . homo, inis, . . honestus, a, um, . Horatius, ii, . . hortor, atus sum, ari, 1 . hortus, i, . . hospes, itis, . , .

hospitium, ii, . , . hostia, ae, . , . Hostilius, ii, . . hostis, is, , . huc, . , . humanus, a, um, , . hydra, ae, . (). I ibi, . . idem, eadem, idem, . igitur, . . ignarus, a, um, . ignavia, ae, . . ignavus, a, um, , . ignominia, ae, . . ignoro, avi, atum, are, 1 . ille, a, ud, . illustris, e, , . illustro, avi, atum, are, . imbellis, e, . immigro, avi, atum, are, 1 . immineo, ere, 2 , . immolo, avi, atum, are, 1 . immortalis, e, . impavidus, a, um, , . impedio, ivi, itum, ire, 4 , . imperator, oris, . , . imperium, ii, . , , , . impero, avi, atum, are, 1 , . impertio, ivi, itum, ire, 4 , . impetus, us, . . impleo, evi, etum, ere, 2 . imploro, avi, atum, are,1 . improbus, a, um, , . in, . 1) . = , . 2) . = . incautus, a, um, , .58

incendium, ii, . , . incendo, ndi, nsum, ere, 3 , , , . incertus, a, um, . incito, avi, atum, are, 1 , . incola, ae, . . inde, . , . indico, dixi, ctum, ere, 3 . indignatio, onis, . . indoles, is, . . induo, dui, dutum, ere, 3 . industria, ae, . . industrius, a, um, . infelix, icis, . inferi, orum, . , = . infestus, a, um, , . infidus, a, um, . infirmus, a, um, . inflammo, avi, atum, are, 1 , , . ingens, ntis, , . inimicus, a, um, . inimicus, i, . . . initium, ii, . . initio, . = . injicio, jeci, jectum, ere, 3 . injucundus, a, um, , . injuria, ae, . . inquit, . insidiae, arum, . , . insignis, e, , . insula, ae, . . insum, fui, esse, . intellego, exi, ectum, eret, 3 . inter, . . = . interficio, feci, fectum, ere, 3 . interim, . . interitus, us, . , . interrogo, avi, atum, are, 1 . intersum, fui, esse, . intersum bellis = . intra, . . = .59

intro, avi, atum, are, . invito, avi, atum, are, 1 . invitus, a, um, . Iphigenia, ae, . . Ipse, a, um, . ira, ae, . . irascor, - , irasci, 3 . iratus, a, um, . irritus, a, um, . is, ea, id, , . iste, ista, istud, . ita, . . ita... ut = 1) ... . 2) ... . Italia, ae, . . itaque, . . iterum, . , . Ithaca, ae, . . J jaceo, ui, ere, 2 , . jam, . . non jam = . jam diu . Janus, i, . . jubeo, jussi, jussum, ere, 2 . jucundus, a, um, , . jugum, i, . (), (). Julius, ii, . . Juppiter, Jovis, . Z jure, . juro, avi, atum, are, 1 , . jus, juris, . . jus-jurandum, juris jurandi, . . jussus, us, . . jussu = . justus, a, um, . juvenis, is, . . L labor, oris, . , .60

laboro, avi, atum, are, 1 , , . Lacaena, ae, . . Lacedaemonius, a, um, . . Lacedaemonii, orum, . . lacero, avi, atum, are, 1 , , . lacrima, ae, . . lacrimo, avi, atum, are, 1 . lacus, us, . . laetus, a, um, , . Laocoon, ntis, . . lateo, ui, ere, 2 . Latini, orum, . . Latinus, i, . . Latium, ii, . . Latona, ae, . . latus, a, um, . laudabilis, e, , . laudo, avi, atum, are, 1 , . laurus, i, . . laus, laudis, . . lectus, i, . . legatus, i, . . legio, onis, . ( , 4.000 - 6.000 ). lenio, ivi ii, itum, ire, 4 . Lentulus, i, . . Leonidas, ae, . . levitas, atis, . , . levo, avi, atum, are, 1 . lex, legis, . . libenter, . . liber, era, erum, , . liber, bri, . . liberi, orum, . . libero, avi, atum, are, 1 , . libertas, atis, . . licet, licuit, ere, 2 . ligneus, a, um, .61

litterae, arum, . , . litus, oris, . , . locus, i, . , . longinquus, a, um, . longus, a, um, . lorica, ae, . . luctus, us, . . lucus, i, . , . ludus, i, . . . = . lupus, i, . . luxuria, ae, . , . Lydi, orum