Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ

& ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

Εισηγήτρια: Αικατερίνη Γιαννουκάκου

©2011

ΕΚΔΔΑ Εισήγηση στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 2

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ 4

1.1 Ορισμοί 4

1.2 Το όραμα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 4

1.3 Στάδια της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 7

1.4 Μοντέλα σχέσεων στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 9

1.5 Διαστάσεις Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 10

1.5.1 Ηλεκτρονικές υπηρεσίες (e-services) 11

1.5.2 Ηλεκτρονική διαχείριση (e-management) 11

1.5.3 Ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce) 12

1.5.4 Ηλεκτρονική δημοκρατία (e-democracy) 12

1.6 Ηλεκτρονική Δημοκρατία (e-Democracy) 12

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ 15

2.1 “eEurope—An Information Society for All 16

2.2 eEurope 2002 17

2.3 eEurope 2005 18

2.4 i2010 - A European Information Society for growth and employment 19

2.5 Digital Agenda for Europe 20

2.6 Διαλειτουργικότητα 22

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΕΛΛΑΔΑ 24

3.1 Η Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα 24

3.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας (ΕΠΚτΠ) 26

3.3 Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 27

3.4 Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης ΕΡΜΗΣ 28

Αικατερίνη Γιαννουκάκου -2-

MSc in Information Science

Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Μακεδονίας


ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ 30

4.1 Αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών 30

4.2 Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) 31

4.3 Ενιαία Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Ε.Κ.Ε.) 31

4.4 Κέντρα Προώθησης Απασχόλησης (Κ.Π.Α.) 32

4.4 Ηλεκτρονικό Πρωτόκολλο 33

4.5 Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικά Μέσα 34

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 37

4.1 Ταυτοποίηση 37

4.2 Αυθεντικοποίηση 38

4.3 Κρυπτογράφηση 38

4.4 Υποδομή Δημοσίου Κλειδιού (Public Key Infrastructure – PKI) 39

4.5 Εθνικός Σχεδιασμός για την Ψηφιακή Αυθεντικοποίηση 40

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 43

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 45

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 46

Ξενόγλωσσες 46

Ελληνόγλωσσες 47





ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

1.1 Ορισμοί

Όταν το 1781 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος διατύπωνε τη φράση «…to get the bad customs of a country changed and new ones, though better, introduced, it is necessary to first remove the prejudices of the people, enlighten their ignorance, and convince them that their interests will be promoted by the proposed changes; and this is not the work of a day» δεν μπορούσε να φανταστεί ότι περισσότερο από 2 αιώνες αργότερα θα εφάρμοζε γάντι στην περίπτωση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καθώς η ηλεκτρονική διακυβέρνηση θεωρείται ότι θα μετατρέψει ριζοσπαστικά και επαναστατικά τον τρόπο επικοινωνίας και συνδιαλλαγής ανάμεσα σε πολίτες και Κράτος.

Ο όρος «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» αυτός καθαυτός προέρχεται από την μετάφραση των αντίστοιχων αγγλικών όρων “electronic government” ή “digital government”. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να συγχέεται ο όρος «ηλεκτρονικός» ή «ψηφιακός» με την απλή εφαρμογή της πληροφορικής και των λεγόμενων νέων τεχνολογιών στη δημόσια διοίκηση.

Στην αναζήτηση του τι ακριβώς είναι η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» μπορούν να δοθούν ποικίλοι ορισμοί ανάλογα με την οπτική γωνία που αντιμετωπίζει ο κάθε επιστήμονας ή ειδήμων το θέμα. Λανθασμένα ορισμένοι θεωρούν ότι ο στόχος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι η μεταφορά τους γραφειοκρατικού συστήματος λειτουργίας που βασίζεται στην κυρίαρχη χρήση του χαρτιού σε ηλεκτρονική μορφή (Garson, 2004). Αντιθέτως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση εμπερικλείει πολλά περισσότερα από την απλή αυτοματοποίηση των υπαρχουσών διαδικασιών και τη διάθεση συγκεκριμένων υπηρεσιών προς τους πολίτες μέσω Διαδικτύου. Στοχεύει βαθιά στην καρδιά κάθε κυβερνητικής δομής μεταμορφώνοντας τις μεθόδους, τις επικοινωνίες και την νοοτροπία της κυβέρνησης και της διακυβέρνησης (Curtin, GG, Sommer, MH & Vis-Sommer, V, 2003).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στον επίσημο δικτυακό της τόπο “Europa” παρέχει έναν ευρύ κι αρκετά σαφή ορισμό ως «τη χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στη δημόσια διοίκηση σε συνδυασμό με την οργανωτική αλλαγή και τις νέες δεξιότητες για τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών και δημοκρατικών διαδικασιών και στην ενίσχυση της στήριξης στις δημόσιες πολιτικές».

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι ένα πεδίο που διαπλέκονται αρκετοί διαφορετικοί τομείς μέσα σε ένα μοναδικό περιβάλλον όπως η διοίκηση επιχειρήσεων, η δημόσια διοίκηση, η επιστήμη της πληροφόρησης, τα οικονομικά, η νομοθεσία, η ηθική και οι πολιτικές επιστήμες. Επίσης υπάρχουν πολλαπλά πεδία πολιτικών, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν όπως η προστασία προσωπικών δεδομένων, το ψηφιακό χάσμα, η δημόσια πρόσβαση σε κυβερνητική πληροφόρηση, η παροχή υπηρεσιών και η ασφάλεια των πληροφοριών προτού το κάθε κράτος προχωρήσει στην εφαρμογή ενός συνολικού προγράμματος ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (Seifert & Petersen, 2002).

Εν κατακλείδι είναι αρκετά δύσκολο να δοθεί ένας ξεκάθαρος και πλήρης ορισμός για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς πρόκειται για μια πολυδιάστατη έννοια, η οποία εμπερικλείει πολλές αλληλοεξαρτώμενες συνιστώσες –κοινωνικές, πολιτικές, διοικητικές, τεχνολογικές, οικονομικές, νομικές. Το βασικότερο σημείο που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αφορά την συθέμελη αναδιαμόρφωση του τρόπου λειτουργίας της κυβέρνησης και της διακυβέρνησης σε παρόμοια κλίμακα με αυτή της βιομηχανικής επανάστασης.

1.2 Το όραμα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν σχετίζεται με την παροχή των «παραδοσιακών» υπηρεσιών σε ηλεκτρονική μορφή και μέσω Διαδικτύου. Η υιοθέτηση της





τεχνολογίας και η αυτοματοποίηση των διαδικασιών είναι πολύ εύκολα πραγματοποιήσιμη από κάθε άποψη, καθώς υπάρχουν τόσο τα τεχνικά μέσα όσο και η γνώση και η τεχνογνωσία να γίνει κάτι τέτοιο. Η τεχνολογία είναι απλώς ένα εργαλείο. Οι πραγματικές αλλαγές θα προέλθουν αφενός από τους νέους τρόπους επικοινωνίας και συναλλαγής με την κυβέρνηση και αφετέρου από την αποδοχή και την ενεργή χρήση από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

Οι κυβερνήσεις παγκοσμίως είναι οι φορείς που παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες πληροφοριών, πολλές από τις οποίες τις περισσότερες φορές αφορούν την ίδια πληροφορία συλλεγμένη επανειλημμένες φορές. Οι πληροφορίες αυτές ανάλογα με τον κύκλο ζωής και τη χρηστικότητα τους πρέπει να διατηρούνται, να ανακυκλώνονται ή να διαγράφονται. Η πληροφορική επιτρέπει τη διαχείριση της πληροφορίας ταχύτερα και με περισσότερη ευελιξία από ότι με τη χειρωνακτική πατροπαράδοτη διαχείριση υιοθετώντας τρόπους που επιτρέπουν μεγαλύτερο έλεγχο σε κάθε στάδιο, αλλά και μεγαλύτερη αυτονομία των υπαλλήλων που επεξεργάζονται τις πληροφορίες. Στο κομβικό αυτό σημείο έρχεται η ηλεκτρονική διακυβέρνηση να μεταμορφώσει ριζικά τον τρόπο που συλλέγονται, αποθηκεύονται και διακινούνται οι πληροφορίες.

Όμως οι προκλήσεις είναι διαφορετικές τόσο σε διοικητικό και τεχνολογικό επίπεδο όσο και στις ακολουθούμενες πολιτικές. Έχει ιδιαίτερη σημασία να κατανοήσουμε ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν αφορά την τεχνολογία, άλλα σχετίζεται αποκλειστικά με την αναδιαμόρφωση της παροχής κυβερνητικών υπηρεσιών μέσω της χρήσης της τεχνολογίας (Pardo, 2000). Είναι η ευκαιρία όχι μόνο να συναλλασσόμαστε ηλεκτρονικά μέσω Διαδικτύου με τις κρατικές υπηρεσίες, αλλά και να έχουμε μεγαλύτερη πρόσβαση στο τι κάνει η κυβέρνηση, τι προτίθεται να κάνει, γιατί και πώς. Οι βασικές αρχές της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ορίζουν ότι αυτή πρέπει να είναι:

1) Εύκολη στη χρήση συνδέοντας τους πολίτες με όλα τα κρατικά επίπεδα σύμφωνα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες τους.

2) Διαθέσιμη σε όλους στο σπίτι, στην εργασία, στα σχολεία, στις βιβλιοθήκες και σε δημόσιες τοποθεσίες στους τόπους κατοικίας.

3) Ατομική και ασφαλής με υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας, προστασίας και αυθεντικότητας.

4) Καινοτόμα και προσανατολισμένη στο να παράγει αποτελέσματα δίνοντας έμφαση στην τεχνολογία με σκοπό τη συνεχή βελτιστοποίηση.

5) Συνεργατική μέσα σε ένα πλαίσιο κυβερνητικών πολιτικών, προτύπων και λογοδοσίας, όπου λύσεις αναπτύσσονται συλλογικά, αντικειμενικά και ανοικτά μεταξύ δημόσιων, ιδιωτικών και μη-κυβερνητικών εταίρων.

6) Οικονομικά αποδοτική μέσω στρατηγικών επενδύσεων και αποτελέσματα που παράγουν σημαντική μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα.

7) Μεταρρυθμιστική χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για την μεταμόρφωση της διακυβέρνησης αντί της αυτοματοποίησης των υπαρχουσών πρακτικών.

Οι κεντρικοί άξονες στην προσπάθεια αυτή είναι (Garson, 2004): Να υιοθετηθεί ένα πιο επιχειρηματικό μοντέλο που θα ενισχύει την εμπιστοσύνη στην

αγορά και στη συνεργασία δημόσιου – ιδιωτικού τομέα Να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία για να αντικατασταθεί η υπάρχουσα ιεραρχική και

υπηρεσιο-κεντρική δομή της κυβέρνησης με μια πιο ευέλικτη δομή που θα στοχεύει στα αποτελέσματα

Να επιτευχθούν περικοπές δαπανών διαμέσου της συρρίκνωσης του συνολικού μεγέθους της κυβέρνησης.

Συνεπώς η ηλεκτρονική διακυβέρνηση υπόσχεται να μετατρέψει τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση συναλλάσσεται με το κοινό βάσει ενός μοντέλου στο οποίο οι πολίτες θα έχουν 24 ώρες την ημέρα - 7 μέρες την εβδομάδα πρόσβαση στις κυβερνητικές υπηρεσίες, όπου οι συναλλαγές θα γίνονται online από την άνεση του σπιτιού χωρίς την ανάγκη να επισκεφθούν κάποια δημόσια υπηρεσία, όπου οι δημόσιοι λειτουργοί θα πραγματοποιούν τις αγορές





online, όπου θα υπάρχουν κυβερνητικές διαδικτυακές πύλες μιας στάσης (one-stop portals) και οι οποίες θα καθοδηγούν τον χρήστη στη διεξαγωγή της κατάλληλης διαδικασίας ανεξαρτήτως από το πόσες υπηρεσίες εμπλέκονται (Garson 2004).

Επιπλέον, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση προσβλέπει στην μείωση των δαπανών της κυβέρνησης, καθώς θα μειωθούν τα κόστη συναλλαγών εξαιτίας της αναδιαμόρφωσης των κυβερνητικών δομών από την ιεραρχική κατά τμήματα προσέγγιση στην εφαρμογή μιας οριζόντιας διατμηματικής και πελατοκεντρικής προσέγγισης, η οποία εικάζεται ότι θα επιφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη τόσο οικονομικά όσο και στην αποτελεσματικότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και της ικανοποίησης των συναλλασσομένων (Garson 2004).

Τέλος η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αφορά την ενίσχυση του κοινωνικού κεφαλαίου και την ανατροπή της πεποίθησης της κοινής γνώμης αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης να λύφνει κοινωνικά προβλήματα. Με τον ίδιο τρόπο που η τεχνολογία επιτρέπει τις online συναλλαγές για την έκδοση διαβατηρίου ή τη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την προώθηση της επικοινωνίας ανάμεσα σε κυβέρνηση και πολίτη σε θέματα που άπτονται προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, αλλαγές πολιτικών κ.ο.κ. Στο πεδίο αυτό συγκαταλέγονται από τις online δημοσκοπήσεις ως την ηλεκτρονική ψηφοφορία ενισχύοντας τον ενεργό ρόλο των πολιτών στα κοινά και στοχεύοντας στην «ηλεκτρονική δημοκρατία», που θεωρείται ως το απώτερο βήμα (Garson, 2004).

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αλλαγή αυτή προϋποθέτει οργάνωση, πολιτική βούληση, άριστο σχεδιασμό και ένα αυξημένο αρχικό κόστος μετασχηματισμού των διαδικασιών και εφαρμογής της τεχνολογίας στους σκοπούς αυτούς. Επιπλέον όλα τα προηγούμενα θα πρέπει να δημιουργηθούν με απόλυτη συμφωνία και με την ενίσχυση των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθερίων των πολιτών, κι ειδικά σε ότι αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τον εμπιστευτικό χαρακτήρα αυτών, που πρέπει να ενισχυθούν με ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο αλλά και με την τυποποίηση και την νομική κύρωση των πρακτικών διαχείρισης των δεδομένων που δημιουργούνται και διαχειρίζονται τα συστήματα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Ο απώτερος σκοπός είναι να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των συναλλαγών αλλά και να ισχυροποιηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις υπηρεσίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ώστε και να επενδύουν διαρκώς περισσότερο στη χρήση τους.

Σχήμα 1: Παράγοντες επιρροής της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης

Σε αντίθεση με τις «υποσχέσεις» που θέτει η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αρκετές έρευνες





παγκοσμίως και αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία καταδεικνύουν ότι το εγχείρημα ακόμα βρίσκεται στο ξεκίνημά του, και σίγουρα πολύ μακριά από τη «Γη της Επαγγελίας». Η παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικά πραγματοποιείται σταδιακά, αλλά συνήθως περιορίζεται σε στατική μορφή και δεν έχει περάσει στο στάδιο της πλήρους ολοκλήρωσης, ενώ επιπλέον γίνεται συνήθως αποσπασματικά για την εκάστοτε υπηρεσία χωρίς να προηγηθεί κεντρικός σχεδιασμός για την μεταφορά της κρατικής δομής και διαδικασιών στο ηλεκτρονικό περιβάλλον. Επίσης η πολυπόθητη ηλεκτρονική δημοκρατία που θα έκανε τους πολίτες περισσότερους ενεργούς και θα αναβάθμιζε τη συμμετοχή τους στη χάραξη πολιτικών είναι μακριά από την υλοποίησή της, καθώς η επικοινωνία των αιρετών λειτουργών με τους πολίτες περιορίζεται στην αποστολή ενημερωτικών emails ή τη δημιουργία ιστολογίων (blogs) με πολλές φορές αμφίβολες επιρροές.

Κάθε μεγάλη κοινωνική αλλαγή ανακατένειμε την κοινωνία. Η αγροτική επανάσταση δημιούργησε τους γαιοκτήμονες και τους δουλοπάροικους με εδαφικές διαφορές. Η βιομηχανική επανάσταση δημιούργησε την καπιταλιστική ελίτ και την αστική «φτωχολογιά». Η επανάσταση της πληροφορίας έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει πληροφοριακά εγγράμματους και τους πληροφοριακά αγράμματους (Lan & Falcone, 1997). Αυτό σημαίνει ότι όσοι δεν έχουν τις γνώσεις ή/και την κατάρτιση να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή –και κατ’ επέκταση τις εφαρμογές της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης— πιθανόν να αποκλειστούν από μια πληθώρα παρεχόμενων δυνατοτήτων, και είναι ευθύνη της εκάστοτε κυβέρνησης και των κρατικών δομών να φροντίσουν ώστε να ελαχιστοποιηθεί, αν όχι να εκμηδενιστεί, η πιθανότητα αυτή.

Περαιτέρω, η έξαρση της ηλεκτρονικής διακυβέρνηση προήλθε από τις κυβερνήσεις προς τους πολίτες με ελάχιστη εκ των προτέρων απαίτηση από τους ίδιους. Αντίθετα το κίνημα υποστηρίζεται από ένα σύνολο περίεργων συμμαχιών όπως ακτιβιστές, προοδευτικούς, τεχνοκράτες, αναμορφωτές της διοίκησης και ιδεολόγους. ακολουθεί μια άλλη φάλαγγα αποτελούμενη από δημόσιους και αιρετούς λειτουργούς που θεωρούν την ηλεκτρονική διακυβέρνηση ως το αναπόφευκτο κι επιθυμητό σύνολο εργαλείων για τη βελτίωση των κρατικών υπηρεσιών και την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων ταυτόχρονα. Τελευταίοι έρχονται οι ίδιοι οι πολίτες, οι οποίοι δεν κατατάσσουν την ηλεκτρονική διακυβέρνηση μέσα στις προτεραιότητές τους, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό δεν την κατανοεί και απλά την αποδέχεται ως παθητικοί χρήστες μιας ακόμα δωρεάν υπηρεσίας (Garson, 2004).

Για να επιτύχει η ηλεκτρονική διακυβέρνηση θα πρέπει να υπερκεράσει αυτά τα εμπόδια και να διαπιστώσει κατά πόσο υπόσχεται περισσότερα από όσα μπορεί προσφέρει. Όπως έχει αναφερθεί ήδη, ο θεμέλιος λίθος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι η αναδιάρθρωση των ιεραρχικών κυβερνητικών δομών από μεμονωμένη τμηματική επεξεργασία δεδομένων στην ολοκληρωμένη δια-υπηρεσιακή. Το σκεπτικό αυτό από μόνο του προϋποθέτει την αξιοποίηση των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνίας), τη δημιουργία συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδιασμού και διοικητικών διαδικασιών.

1.3 Στάδια της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Στην εποχή της πληροφορίας και της γνώσης δεν υπάρχει οργανισμός που παράγει πρωτογενή δεδομένα και νέες πληροφορίες με μεγαλύτερη συχνότητα από τις κρατικές υπηρεσίες. Ο όγκος των πληροφοριών που οι κρατικές υπηρεσίες δημιουργούν, ενημερώνουν και διαχειρίζονται σε καθημερινή βάση είναι σχεδόν αστρονομικός. Τα πετυχημένα πελατοκεντρικά προγράμματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης δίνουν έμφαση στην ουσιώδη φύση της πληροφορίας και στην ευκολία ανταλλαγής της, ενώ προσπαθούν να ισορροπήσουν τη συχνά σύντομη ζωή της.

Σύμφωνα με την αναφορά των Ηνωμένων Εθνών “Benchmarking E-Government” (2002) αναγνωρίζονται 5 στάδια εξέλιξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης βάσει του τρόπου που διαθέτουν και διακινούν την πληροφορία. Πιο συγκεκριμένα:





1. Πρωτογενής Παρουσία (Emerging Presence): στο πρώτο στάδιο η παρουσία στο Διαδίκτυο καθίσταται μέσω ορισμένων ανεξάρτητων κυβερνητικών ιστοτόπων λειτουργώντας περισσότερο ως «φυλλάδιο» των κυβερνητικών πληροφοριών online. Οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι περιορισμένες στο βασικό επίπεδο ενημέρωσης, δηλαδή δίνονται πληροφορίες επικοινωνίας (π.χ. τηλεφωνικά νούμερα και διευθύνσεις των δημόσιων λειτουργών), ενώ σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν «Συχνές Ερωτήσεις» (Frequently Asked Questions – FAQs). Παρόλα αυτά αλλά δεν δίνεται η δυνατότητα για online αμφίδρομη επικοινωνία ή συναλλαγές, δηλαδή δίνουν στατική πληροφόρηση και έχουν ως στόχο να παρέχουν γενική πληροφόρηση για τον εκάστοτε οργανισμό.

2. Ενισχυμένη Παρουσία (Enhanced Presence): στο δεύτερο στάδιο υπάρχει μια πληθώρα κυβερνητικών ιστοτόπων που συνεχίζουν να παρέχουν πληροφόρηση γενικής φύσεως για τον κάθε οργανισμό με κάποιες προσθήκες στο περιεχόμενο περιλαμβάνοντας εκδόσεις, νομοθεσία, ενημερωτικά φυλλάδια (newsletters), συνδέσμους σε άλλους επίσημους κυβερνητικούς ιστοτόπους, μηχανή αναζήτησης και δυνατότητες επικοινωνίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) καθιστώντας το περιεχόμενο δυναμικότερο και πιο εξειδικευμένο με συχνότερη ανανέωση.

3. Διαδραστική Παρουσία (Interactive Presence): στο τρίτο στάδιο επεκτείνεται δραματικά με πρόσβαση σε ένα μεγάλο εύρος κυβερνητικών οργανισμών και υπηρεσιών με ένα πιο εξελιγμένο στάδιο διαδράσεων. Επιπρόσθετα, υπάρχουν δυνατότητες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δημοσίευση μηνυμάτων, δυνατότητα αναζήτησης σε εξειδικευμένες βάσεις αναζήτησης μεταφόρτωση φορμών και αιτήσεων και online υποβολή τους

4. Συναλλαγές (Transactional Presence): στο τέταρτο στάδιο ένα μεγάλο εύρος κυβερνητικών ολοκληρωμένων και ασφαλών συναλλαγών μπορούν να διεξαχθούν απολύτως online όπως για παράδειγμα αιτήσεις για έκδοση διαβατηρίου ή βίζας, αιτήσεις για πιστοποιητικά γεννήσεως και θανάτου, πληρωμές για άδειες, πρόστιμα, τέλη, λογαριασμούς και φόρους. Επίσης υπάρχουν ασφαλείς ιστότοποι και κωδικοί χρηστών, ενώ οι ψηφιακές υπογραφές μπορούν να διευκολύνουν τις προμήθειες και τη συνδιαλλαγή με την κυβέρνηση

5. Ενοποιημένη ή Ολοκληρωμένη Παρουσία (Seamless or Fully Integrated Presence): πρόκειται για το πέμπτο και πιο προχωρημένο στάδιο, στο οποίο μπορεί να υπάρχει άμεση πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες από μια ενιαία κυβερνητική διαδικτυακή πύλη χωρίς διαφοροποίηση ανάμεσα στις κρατικές υπηρεσίες, ενώ διευκολύνεται η ανταλλαγή δεδομένων ανάμεσα στους κρατικούς υπαλλήλους μέσω της δημιουργίας ενδο-υπηρεσιακών δικτύων (intranets), τα οποία αποτελούν τη βάση για την κατάργηση της γραφειοκρατείας. Ακόμα δεν υπάρχουν χώρες που να έχουν προσαρμοστεί 100% στο πέμπτο αυτό στάδιο, αλλά αντίθετα αρκετές χώρες βρίσκονται κάπου μεταξύ τετάρτου και πέμπτου σταδίου. Επιπλέον, οι κυβερνητικές διαδικτυακές πύλες θεωρούνται ως το «κλειδί» για τη δημιουργία της υποδομής της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης λόγω των χαρακτηριστικών της ενοποιημένης, ολοκληρωμένης και τυποποιημένης πλοήγησης.





Σχήμα 2: Επίπεδα Ολοκλήρωσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

(πηγή: Παρατηρητήριο της ΚτΠ)

Ο βασικός σκοπός όλων των πρωτοβουλιών της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι να παρέχουν στους πολίτες/χρήστες ένα αποτελεσματικό μέσο με το οποίο να διαδρούν με τη δημόσια διοίκηση. Αυτό γενικώς επιτυγχάνεται με τη βελτιστοποίηση της ροής των πληροφοριών τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Η απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 3ου σταδίου και πάνω, είναι η δημιουργία της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής, η οποία θα συνδέει τις ανεξάρτητες κρατικές υπηρεσίες μέσω εσωτερικών δικτύων επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο την ενιαία διαχείριση των δεδομένων και καταργώντας την ανάγκη για προσφυγή σε διαφορετικές υπηρεσίες ώστε να ολοκληρωθεί μια διαδικασία. Η πληροφορία είναι το πιο θεμελιώδες παραγόμενο της κυβέρνησης και ως συνέπεια η μεταμόρφωση υπουργείων, τμημάτων, υπηρεσιών και προσωπικού ώστε να γίνουν «ηλεκτρονικά» έτοιμοι είναι μια επίπονη και προκλητική διαδικασία.

1.4 Μοντέλα σχέσεων στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

Στη διεθνή βιβλιογραφία αναγνωρίζονται τρία (3) βασικά μοντέλα σχέσεων στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση που κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τον δέκτη της αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας που στέκεται απέναντι από την κρατική δομή. Παρόλα αυτά σε όλα τα μοντέλα σχέσεων ο απώτερος σκοπός είναι ο ίδιος, δηλαδή η μείωση των επαναλαμβανόμενων διοικητικών λειτουργιών και η βελτιστοποίηση της επικοινωνίας τόσο εσωτερικά ανάμεσα στις κρατικές υπηρεσίες αυτές καθαυτές όσο και στις σχέσεις με τις επιχειρήσεις και τους πολίτες (Seifert & Petersen, 2002):

Κυβέρνηση-προς-Κυβέρνηση (Government-to-Government – G2G): αναφέρεται στην εσωτερική επικοινωνία των κρατικών υπηρεσιών και την ενδοϋπηρεσιακή συνεργασία, που είναι και το σημείο αναφοράς και ο απώτερος στόχος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Κύριο μέλημα του μοντέλου αυτού είναι ο ανασχεδιασμός των οργανωτικών δομών και διαδικασιών με τη μεταστροφή από την ιεραρχική υπηρεσιο-κεντρική δημόσια διοίκηση στην εναλλακτική οριζόντια και πελατοκεντρική.

Κυβέρνηση-προς-Επιχειρήσεις (Government-to-Business – G2B): αναφέρεται στον εκσυγχρονισμό της επικοινωνίας και συναλλαγής των επιχειρήσεων με τις κρατικές





υπηρεσίες. Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες υπηρεσιών που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, από τη μια μεριά είναι οι ηλεκτρονικές προμήθειες (e-procurement) που αφορούν την κατάθεση προσφορών για τη σύναψη εμπορικών συναλλαγών με δημόσιες υπηρεσίες ηλεκτρονικά επιφέροντας μείωση κόστους και διαφάνεια των ενεργειών, και από την άλλη υπηρεσίες που διευκολύνουν τις συναλλαγές των επιχειρήσεων με το κράτος επιφέροντας αύξηση της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα η ηλεκτρονική υποβολή ΦΠΑ και η online παροχή φορολογικής ενημερώτητας.

Κυβέρνηση-προς-Πολίτες (Government-to-Citizen – G2C): είναι η άμεση εξαγγελία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και αυτή που οι εφαρμογές της φέρνουν τα πιο ορατά και άμεσα αποτελέσματα. Στόχος είναι η διάθεση στον πολίτη απλοποιημένων υπηρεσιών που να διευκολύνουν τη συνδιαλλαγή του με τις κρατικές δομές, οι οποίες θα είναι υπηρεσιακά ανεξάρτητες και δεν θα αντικατοπτρίζουν το οργανόγραμμα της κρατικής δομής, ενώ ταυτόχρονα θα μειώνουν τον χρόνο διεκπεραίωσης και θα ενισχύουν την προσβασιμότητα των πολιτών σε πληροφορίες και υπηρεσίες. Το πετυχημένο μοντέλο G2C, επίσης, ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη του πολίτη προς την κυβέρνηση και τις δομές της ενθαρρύνοντας την ενεργή συμμετοχή στα κοινά μέσω περισσότερο ανοικτών και διαφανών διαδικασιών ανοίγοντας έτσι το δρόμο προς την υλοποίηση της ηλεκτρονικής δημοκρατίας.

Στη διεθνή βιβλιογραφία πολλοί ερευνητές αναγνωρίζουν κάποια επιπλέον σχεσιακά μοντέλα όπως Πολίτης-προς-Κυβέρνηση (Citizen-to-Government – C2G), Επιχείρηση-προς-Κυβέρνηση (Business-to-Government – B2G), Κυβέρνηση-προς-Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς (Government-to-NonProfit – G2N), Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί-προς-Κυβέρνηση (NonProfit-to-Government – N2G) και Κυβέρνηση-προς-Υπάλληλο (Government-to-Employee – G2E). Πέραν του τελευταίου μοντέλου G2E που κερδίζει έδαφος στις μελέτες και την αρθρογραφία, επί του παρόντος για τα υπόλοιπα 4 θεωρείται πρώιμη η επισημοποίησή τους, καθώς αφενός θεωρείται ότι εμπίπτουν στις αναφερθείσες κατηγορίες και αφετέρου γιατί παγκοσμίως η έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη και εφαρμογή υπηρεσιών για G2G, G2B και G2C.

1.5 Διαστάσεις Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Σύμφωνα με τις οδηγίες – πρακτικές των διεθνών οργανισμών η ανάπτυξη μιας ολιστικής εφαρμογής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ενσωματώνει τέσσερις βασικές διαστάσεις όπως αυτές διαφαίνονται στο ακόλουθο σχήμα (Κεμαλής, 2006):





Σχήμα 3: Συνιστώσες ηλεκτρονικής δημοκρατίας (πηγή Κεμαλής, 2006)

1.5.1 Ηλεκτρονικές υπηρεσίες (e-services)

Αυτός ο όρος περιγράφει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής παροχής για κυβερνητικές πληροφορίες, προγράμματα, στρατηγικές και υπηρεσίες. Αυτά είναι διαθέσιμα μέσω του Διαδικτύου ή άλλων μέσων επί εικοσιτετράωρης βάσης. Οι κυβερνήσεις τοποθετούν στις ιστοσελίδες τους κυρίως πληροφορίες που περιλαμβάνουν επεριγραφές των κυβερνητικών τμημάτων και των αξιωματούχων, πληροφορίες επικοινωνίας, δεδομένα οικονομικής ανάπτυξης, λεπτομέρειες των συνεδριάσεων, νόμους, πληροφορίες της δημόσιας ασφάλειας, ειδικές ανακοινώσεις, πληροφορίες τουρισμού, τοποθεσίες ψηφοφορίας και τοπικές διαχρονικές πληροφορίες. Κάποιες υιστοσελίδες προσφέρουν τη δυνατότητα να τυπωθούν ορισμένες φόρμες, όπως αιτήσεις και άδειες, τις οποίες οι πολίτες μπορούν να συμπληρώσουν και να ταχυδρομήσουν ή να παραδώσουν στο κυβερνητικό γραφείο. Πιο επιμελημένες σελίδες προσφέρουν διαλογικές φόρμες, που γίνεται να συμπληρωθούν και να υποβληθούν μέσω Διαδικτύου.

1.5.2 Ηλεκτρονική διαχείριση (e-management)

Η ηλεκτρονική διαχείριση αναφέρεται κυρίως στο back-office σύστημα των δημόσιων υπηρεσιών που υποστηρίζουν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που προσφέρονται σε πολίτες και επιχειρήσεις. Αναφέρεται λοιπόν στα πληροφοριακά συστήματα1 που χρησιμοποιούν οι δημόσιοι φορείς για να εκτελέσουν τις λειτουργίες τους. Στη συνήθη ιεραρχική δομή της δημόσιας διοίκησης που βασίζεται στον τμηματικό καταμερισμό των εργασιών, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί επτυχώς η ηλεκτρονική διαχείριση, καθώς αυτή απαιτεί μια οριζοντιοποίηση στη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων και της κυβερνητικής πληροφόρησης. Αυτομάτως συνεπάγεται ότι για επιτυχημένη ηλεκτρονική διαχείριση –κι επομένως ηλεκτρονική διακυβέρνηση— είναι επιτακτική η οργανωτική αναδιάρθρωση της

1 Ως πληροφοριακό σύστημα ορίζεται ένα σύστημα ανθρώπων, δεδομένων, διαδικασιών και συσκευών που επεξεργάζεται τα δεδομένα και τις πληροφορίες μέσα σε ένα οργανισμό, και περιλαμβάνει τις χειροκίνητες και τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες του οργανισμού.




Ηλεκτρονική

Διαχείριση

Ηλεκτρονική

Δημοκρατία

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣ

Η

Ηλεκτρονικές

Υπηρεσίες

Ηλεκτρονικό

Εμπόριο


δημόσιας διοίκησης, δηλαδή αναπροσαρμογή του τρόπου εργασίας και διαχείρισης των επιμέρους υπηρεσιών και τμημάτων.Οι πιο συνηθισμένες εφαρμογές ηλεκτρονικής διαχείρισης περιλαμβάνουν το ενδοτμηματικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), συστήματα προϋπολογισμού και λογιστικής, συστήματα τηλεσυνεδριάσεων βασισμένα σε Intranet και γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (Geographic Information Systems – GIS).

1.5.3 Ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce)

Πέρα του γεγονότος ότι ολόκληρο το οικοδόμημα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης βασίστηκε στο επιτυχημένο μοντέλου του ηλεκτρονικού εμπορίου, οι κυβερνήσεις διατηρούν και ένα «εμπορικό» κομμάτι καθώς είναι οι ίδιες είτε αγοραστές είτε προμηθευτές. Έτσι οι αρχές του ηλεκτρονικού εμπορίου εφαρμόζονται τόσο στη συναλλαγή πολιτών και επιχειρήσεων για την τακτοποίηση των φορολογικών τους υποχρεώσεων π.χ. καταβολή φορολογικής δήλωσης, πληρωμή ή επιστροφή φόρου εισοδήματος, όσο και για την αποτελεσματικότερη προμήθεια του δημόσιου φορέα με υλικά μέσω του συστήματος ηλεκτρονικής προμήθειας (e-procurement).

1.5.4 Ηλεκτρονική δημοκρατία (e-democracy)

Η ηλεκτρονική δημοκρατία αφορά την χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείο για τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων μέσω της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά. Ορισμένοι τρόποι προσέγγισης της ηλεκτρονικής δημοκρατίας είναι τη χρησιμοποίηση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από και προς τους εκπροσώπους του Κοινοβουλίου, η διατήρηση δικτυακών τόπων από τους φορείς του δημόσιου φορέα όλων των επιπέδων, οι δημόσιες διαβουλεύεσει κ.ο.κ.

1.6 Ηλεκτρονική Δημοκρατία (e-Democracy)

Ένας βασικός κοινωνιοπολιτικός προβληματισμός της σύγχρονης κοινωνίας έγκειται στο κατά πόσο οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων που τους αφσσορούν, αν εκφράζεται δυναμικά η θέληση του λαού ή απλά περιοριζόμαστε στην «εθιμοτυπική» προσέλευση στις κάλπες στο θεσμοθετημένο χρονικό διάστημα. Η ηλεκτρονική δημοκρατία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις ΤΠΕ, ώστε να παρέχει αυξανόμενες ευκαιρίες για τα άτομα και τις κοινότητες να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους και με την κυβέρνηση, να ενισχύσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και να ενισχύσουν τη συμμετοχή των ατόμων στις πολιτικές διαδικασίες σε όλα τα επίπεδα από το τοπικό ως το παγκόσμιο.

Μέσα στο γενικότερο κλίμα απαξίωσης τόσο της πολιτικής όσο και των εκπροσώπων σε παγκόσμιο επίπεδο, η ηλεκτρονική δημοκρατία καλείται να γεφυρώσει τις διαφορές αυξάνοντας την ενημέρωση των πολιτών για τα κοινά και τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων, ενισχύοντας τη θέση των πολιτών στο πολιτικό, κυβερνητικό και νομοθετικό γίγνεσθαι, αυξάνοντας την διαφάνεια του κυβερνητικού έργου κι άρα αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στους εκλεγμένους εκπροσώπους τους, και δημιουργώντας έναν online πολιτικό διάλογο. Οι στόχοι της ηλεκτρονικής δημοκρατίας συνοψίζονται στους ακόλουθους (Κεμαλής, 2006):

Αλληλεπίδραση Ενοποίηση Βελτίωση των πολιτικών διαδικασιών Βελτίωσης της ποιότητας των αποφάσεων Αύξηση της γνώσης και της κατανόησης Συμμετοχή Δέσμευση των νέων Καταπολέμηση των αποκλεισμών Λογοδοσία Διαφάνεια





Οι τρόποι προσέγγισης και υλοποίησης ενός μοντέλου ηλεκτρονικής δημοκρατίας με τις ευκαιρίες που παρέχονται μέσα από αυτό μπορούν να διαβαθμιστούν ανάλογα με το βαθμό αλληλεπίδρασης κυβέρνησης / πολιτών και επηρεασμού των δημόσιων πολιτικών. Έτσι παρατηρούνται οι ακόλουθοι τρόποι συμμετοχής (Κεμαλής, 2010):

A. Αναζήτηση πληροφοριών: οι πληροφορίες είναι το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο για μια κυβέρνηση, και αυτό για το οποίο πάντα τίθενται τα μεγαλύτερο διλήμματα αναφορικά με την ελευθερία πρόσβασης σε αυτές. Παρόλα αυτά, η απρόσκοπτη αναζήτηση και πρόσβαση κυβερνητικών πληροφοριών είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, εξαιρούμενων βέβαια πληροφοριών που είτε αφορούν προσωπικά δεδομένα, θέματα εθνικής ασφαλείας ή κάποια άλλη διαβαθμισμένη πληροφόρηση. Οι υπόλοιπες όμως κυβερνητικές πληροφορίες θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους υπό τις προϋποθέσεις της αναγνωρισιμότητας και δυνατότητας εντοπισμού, της διαθεσιμότητας, της ευχρηστίας, της οικονομική ανεκτικότητα, της αξιοπιστίας, της σαφήνειας, και της πρόνοιας για το κοινό με ειδικές ανάγκες. Η ελληνική Πολιτεία έχει προνοήσει για αυτά τα ζητήματα με το Ν. 3448/2006 για περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, Ν. 3861/2010 για την ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο και τον Κανονισμό Επικοινωνίας Δημοσίων Υπηρεσιών (ΚΕΔΥ) του 2003.

B. Ηλεκτρονικές διαβουλεύσεις (e-consultation): οι διαβουλεύσεις αφορούν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικών εκφράζοντας την άποψή τους. Η διαδικασία είναι αμφίδρομη, καθώς η κυβέρνηση πρέπει να καταθέσει ένα υποψήφιο ζήτημα ή προτεινόμενη πολιτική προς συζήτηση και κατόπιν οι πολίτες πρέπει να συμβάλουν με τις ιδέες και τις απόψεις τους. Στο σημείο αυτό οι ΤΠΕ καθιστούν την αμφίδρομη αυτή επικοινωνία πιο εύκολη, καθώς μέσα από τους κυβερνητικούς δικτυακούς τόπους μπορεί να πραγματώνεται η ανταλλαγή αυτή δίνοντας ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία στις χαρασσόμενες πολιτικές. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται η πρωτουβουλία OPENGOV <www.opengov.gr>, όπου αναρτώνται οι προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος και τα υποψήφια νομοσχέδια από όλα τα Υπουργεία προς δημόσια διαβούλευση. Οι πολίτες καλούνται να υποβάλουν τη γνώμη τους, ενώ το προσωπικό από τα γραφεία των Υπουργών διαβάζουν τις αναρτήσεις. Σκοπός της πρωτοβουλίας αυτής είναι η μεγαλύτερη διαφάνεια των έργων της Κυβέρνησης –άρα και η λογοδοσία της Κυβέρνησης— και η μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και στις αποφάσεις που τους αφορούν.

C. Online δημοψηφίσματα: τα online δημοψηφίσματα είναι η λογική προέκταση στην ηλεκτρονική πραγματικότητα των δημοψηφισμάτων που αρχίζουν από τους ίδιους τους πολίτες ως ένα μέσο πίεσης για την είσοδο στην πολιτική ατζέντα θεμάτων που οι ίδιοι οι πολίτες θεωρούν μείζονος σημασίας. Διάφορες τεχνολογίες ψηφοφορίας, όπως για παράδειγμα μέσω SMS, διαλογικής ψηφιακής τηλεόρασης, ηλεκτρονικών περίπτερων ψηφοφορίας και απομακρυσμένης ηλεκτρονικής ψηφοφορίας είναι ενδεχομένως εφαρμόσιμες. Οι πολίτες εφόσον καταλάβουν ότι η γνώμη τους μετράει θα αποκτήσουν αυξημένο ενδιαφέρον για τα κοινά

D. Ηλεκτρονική ψηφοφορία (e-voting): η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι το δυναμικότερο εργαλείο της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, καθώς πρόκειται για τον αμεσότερο τρόπο προσέγγισης μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού με την απευθείας χρήση του κατά τη διεξαγωγή εκλογών. Σε αρκετές χώρες έχει ήδη υλοποιηθεί e-voting σε διάφορες εκλογές με ενθαρρυντικά απολέσματα τόσο από την άποψη επιτυχίας του εγχειρήματος όσο και από την αύξηση συμμετοχής των πολιτών. Σε γενικές γραμμές η ηλεκτρονική ψηφοφορία επιλύει το πρόβλημα των ετεροδημοτών περιορίζοντας τις μετακινήσεις που πιθανόν αποτελουσαν εμπόδιο για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, μειώνει το λειτουργικό κόστος για το Κράτος αναφορικά με τον εξοπλισμό, την εκτύπωση ψηφοδελτίων και τους απασχολούμενους





υπαλλήλους για την καταμέτρηση και επανέλεγχο των αποτελεσμάτων, αυξάνει τη συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία με την απλοποίησή της, και τέλος επιταχύνει σημαντικά την έκδοση τελικών αποτελεσμάτων, καθώς η καταγραφή γίνεται αυτόματα από το σύστημα σε πραγματικό χρόνο χωρίς να χρειάζεται περαιτέρω επανακαταμέτρηση από τους υπεύθυνους υπαλλήλους.

E. Ηλεκτρονική υποβολή αίτησης: πρόκειται για οργανωμένες προσπάθειες πολιτών να υποβάλουν υπογεγραμμένες αιτήσεις στο Κοινοβούλιο σχετικά με ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος. Κατόπιν το Κοινοβούλιο εξετάζει την αιτιολογία και επιχειρηματολογία της αίτησης και αναλόγως αποφαίνεται πάνω στο τιθέν ζήτημα. Επιπλέον, δημιουργείται ένα forum στο οποίο δύναται να αναρτηθούν σχόλια σχετικά με την κάθε αίτηση. Το πιο ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης λειτουργεί στο Σκωτζέζικο Κοινοβούλιο –e-Petitioner (www . e - petitioner . org . uk ). Ο απώτερος σκοπός χρησιμοποίησης ενός τέτοιου συστήματος είναι να άρει την προσοχή των σε ζητήματα σημαντικά για μια μερίδα του κοινού και να προσδώσει τοπικές λύσεις σε ανησυχίες των εναγόντων ως τροποποιήσεις στη νομοθεσία, καταδεικνύοντας έτσι την σημασία της ενεργού συμμετοχής. Στη ελληνική πραγματικότητα έχουν υπάρξει ανάλογες προσπάθειες όπως η συλλογή υπογραφών για τον Ασωπό ποταμ(http://www.petitiononline.com/asopoSOS/petition.html) ή η αίτηση για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα (http://www.returnthemarbles.com).

F. Online δημοσκοπήσεις: ακολουθώντας τον παραδοσιακό τρόπο διεξαγωγής δημοσκοπήσεων, οι ΤΠΕ βελτίωσαν τον τρόπο διεξαγωγής τους κι ειδικά με την υλοποίηση τους μέσω του Διαδικτύου. Ανεξάρτητα με την αρνητική κριτική για τη δόμηση του ερωτηματολογίου μιας δημοσκόπησης, το είδος αυτό της δημόσιας συμμετοχής είναι ικανό να ανατρέψει τις προθέσεις των κυβερνούνοντων μέσω της έκφρασης ισχυρής εναντίωσης απέναντι σε μέτρα ή/και πολιτικές που προτίθεται να πάρει η εκάστοτε κυβέρνηση.

Καταλήγωντας θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η υλοποίηση της ηλεκτρονικής δημοκρατίας δεν αποτελεί τεχνολογικό ζήτημα παρά καθαρά πολιτικό που έγκειται στη θέληση των κυβερνούντων να εδραίωσουν μια περισσότερο συμμετοχική, με μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία διακυβέρνηση.




http://www.petitiononline.com/asopoSOS/petition.html

http://www.e-petitioner.org.uk/


ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρότι είχε πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, της κινητής επικοινωνίας και της ψηφιακής τηλεόρασης καθυστέρησε συγκριτικά με άλλες χώρες –για παράδειγμα τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά— να αναπτύξει πολιτικές και προγράμματα που να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της επερχόμενης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Παρόλα αυτά, εγκαίρως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σταδιακά και μελετημένα βήματα κατάφερε να συγχρονιστεί με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου υιοθετώντας το απαιτούμενο πλαίσιο μέσα στο οποίο βάσει του οποίου πρέπει τα Κράτη - Μέλη να αναπτύξουν εθνικά προγράμματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με απώτερο σκοπό πάντα την πανευρωπαϊκή διασύνδεση των εθνικών δημόσιων διοικήσεων σε ένα ενιαίο λειτουργικό πλαίσιο.

Η πρόταση που κατατέθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2001 από την Ομάδα Εργασίας για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, βάσει όσων υιοθετήθηκαν στη Σύνοδο της Λισαβόνας τον Μάρτιο του 2000, περιλάμβανε τις 20 βασικές δημόσιες υπηρεσίες –12 για τους πολίτες και 8 για τις επιχειρήσεις— η οποία έγινε κοινά αποδεκτή και αποτελεί έκτοτε τη βάση τόσο για την ανάπτυξη των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όσο και για τη συγκριτική αξιολόγηση της προόδου των Κρατών – Μελών στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Συγκεκριμένα (Βεργή, Ε & Παππάς, Θ, 2007):

ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

Φόρος εισοδήματος: δήλωση και ειδοποίηση εκκαθάρισηςΥπηρεσίες αναζήτησης εργασίαςΕισφορές κοινωνικής ασφάλισηςΠροσωπικά έγγραφα (διαβατήρια και άδεια οδήγησης)Καταχώρηση οχήματος (καινούργια, μεταχειρισμένα και εισαγόμενα αυτοκίνητα)Έκδοση οικοδομικής άδειαςΔήλωση προς την αστυνομία (π.χ. σε περίπτωση κλοπής)Δημόσιες βιβλιοθήκες (διαθεσιμότητα καταλόγων, εργαλεία αναζήτησης)Πιστοποιητικά (γεννήσεως και γάμου): αίτηση και παραλαβήΕισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευσηΑνακοίνωση μετακόμισης (αλλαγής διεύθυνσης)Υπηρεσίες υγείας (διαθεσιμότητα υπηρεσιών και κλείσιμο ραντεβού)

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζομένουςΦόρος επιχειρήσεων: δήλωση και ειδοποίηση εκκαθάρισηςΦΠΑ: δήλωση και ειδοποίηση εκκαθάρισηςΈναρξη επιχείρησηςΥποβολή στοιχείων σε Στατιστικές ΥπηρεσίεςΤελωνειακές διασαφήσειςΠεριβαλλοντικές άδειεςΔημόσιες προμήθειες

Πίνακας 1: 20 βασικές δημόσιες υπηρεσίες της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Το κάθε Κράτος – Μέλος ήταν υπεύθυνο να αναλάβει τις ανάλογες πρωτοβουλίες τόσο στο νομοθετικό όσο και τον οργανωτικό τομέα, ώστε να εναρμονιστεί με τις αποφάσεις της Ενωμένης Ευρώπης εντός των προδιαγραφόμενων χρονικών ορίων και να είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στις επόμενες προκλήσεις μέσα στα πλαίσια της Κοινωνίας της Πληροφορίας, και φυσικά στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Στο ακόλουθο διάγραμμα





αποτυπώνεται το μέγιστο στάδιο που μπορεί να φτάσει η καθεμιά από τις 20 βασικές υπηρεσίες:

Σχήμα 4: Στάδια 20 βασικών υπηρεσιών (πηγή: Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ)

2.1 “eEurope—An Information Society for AllΗ αρχή έγινε το Δεκέμβριο του 1999 όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή την πολιτική πρωτοβουλία “eEurope—An Information Society for All”, ένα πλάνο το οποίο έθετε φιλόδοξους στόχους για να φέρει τα οφέλη της Κοινωνίας της Πληροφορίας (ΚτΠ) κοντά σε όλους τους Ευρωπαίους. Ως «κοινωνία της πληροφορίας» θεωρείται μια κοινωνία στην οποία η δημιουργία, διανομή, διάδοση, χρήση, ενσωμάτωση και διαχείριση της πληροφορίας είναι μια σημαντική οικονομική, πολιτική και πολιτιστική δραστηριότητα.

Για να επιτύχουν οι στόχοι έπρεπε να επιταχυνθεί ο εκσυγχρονισμός της ευρωπαϊκής οικονομίας και να υποβοηθηθούν οι τομείς της εργασίας, της ανάπτυξης, της παραγωγικότητας και της κοινωνικής συνοχής. Οι πρωταρχικοί στόχοι του eEurope ήταν τρεις α) να διασυνδέσει online κάθε πολίτη, νοικοκυριό, σχολείο, επιχείρηση και διοίκηση παρέχοντας τους τη δυνατότητα να εισέλθουν στην ψηφιακή εποχή, β) να δημιουργήσει μια ηλεκτρονικά εγγράμματη Ευρώπη υποστηριζόμενη από μια επιχειρηματική νοοτροπία έτοιμη να χρηματοδοτήσει και να αναπτύξει καινοτόμες ιδέες, και γ) να διασφαλίσει ότι ολόκληρη η διαδικασία στοχεύει στην κοινωνική ένταξη (Liinkanen, 2003).

Για την επίτευξη των τριών αυτών στόχων τέθηκαν 10 τομείς προτεραιοτήτων (“eEurope: An Information Society for All”):

1. Την εισαγωγή των υπολογιστών και των πολυμέσων στα σχολεία ως το τέλος του 20012. Απελευθέρωση της τηλεπικοινωνιακής αγοράς και θεμιτός ανταγωνισμός ως το τέλος

του 2000 με σκοπό τη μείωση των τιμών παροχής υπηρεσιών Διαδικτύου, κι επίσης θα έπρεπε να έχουν προσδιοριστεί οι ασύρματες συχνότητες πολυμέσων ως το τέλος του 2001





3. Επιτάχυνση των διεργασιών στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου, ειδικά για της μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δίνοντας έμφαση σε ένα αξιόπιστο νομοθετικό πλαίσιο για κάθε Κράτος – Μέλος και διασφαλίζοντας τις ηλεκτρονικές προμήθειες στον δημόσιο τομέα

4. Γρήγορη πρόσβαση Διαδικτύου για τους ερευνητές και τους φοιτητές, ως το τέλος του 2001 κάθε Κράτος – Μέλος τουλάχιστον ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα κι ένα ερευνητικό ίδρυμα να έχουν εγκατεστημένο δίκτυο πολυμεσικών εφαρμοργών, το οποίο θα έχει επεκταθεί στα υπόλοιπα ιδρύματα

5. Έξυπνες κάρτες για ασφαλή ηλεκτρονική πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως υπηρεσίες υγείας, ηλεκτρονικές πληρωμές, Διαδίκτυο μέσω κινητού, δημόσιες συγκοινωνίες κ.ο.κ. ως το τέλος του 2001

6. Ως το τέλος του 2003 θα πρέπει να έχουν υπερνικηθεί τα εμπόδια για τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής αγοράς στις επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας

7. Συμμετοχή των ΑμΕΑ στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες με τη δέσμευση των Κρατών – Μελών στο σχεδιασμό όλων των δημόσιων ιστοτόπων προσβάσιμων για τα ΑμΕΑ ως το τέλος του 2001

8. Τηλε-υγεία, ως το τέλος του 2003 όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατέχουν μια έξυπνη κάρτα υγείας που να παρέχει ασφαλή και εμπιστευτική πρόσβαση σε υγειονομική πληροφόρηση δικτυακά

9. Προηγμένες μεταφορές, με την εφαρμογή ως το τέλος του 2001 του πανευρωπαϊκού αριθμού εκτάκτου ανάγκης 112, και ως το τέλος του 2004 να έχουν εκσυγχρονιστεί οι υποδομές των αερομεταφορών

10. Εύκολη πρόσβαση στη διοικητική πληροφόρηση, υπηρεσίες και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων με τα Κράτη – Μέλη διασφαλίζοντας ως το τέλος του 2000 την αμφίδρομη επικοινωνία των πολιτών τους σε βασικές διαδράσεις.

2.2 eEurope 2002

Σε συνέχεια των προηγούμενων πρωτοβουλιών, τον Ιούνιο του 2000 υιοθετήθηκε από την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το Σχέδιο Δράσης “eEurope 2002: Information Society for All” ως τμήμα της Στρατηγικής της Λισαβόνας 2010. Σκοπός του Σχεδίου Δράσης ήταν να διασφαλίσει ότι οι στόχοι που τέθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας τον Μάρτιο του 2000 θα πραγματωθούν υιοθετώντας τα κατάλληλα μέτρα και με καταληκτική ημερομηνία να ολοκληρωθούν το 2002. Ως αποτέλεσμα υιοθετήθηκαν τρεις βασικοί στόχοι εντός των οποίων θα πρέπει να εμπίπτουν όλες οι δράσεις των Κρατών – Μελών (European Commission, 2000):1. Φθηνότερο, γρηγορότερο, ασφαλές Διαδίκτυο

α) Φθηνότερη και γρηγορότερη πρόσβαση στο Διαδίκτυοβ) Γρηγορότερο Διαδίκτυο για τους ερευνητές και τους φοιτητέςγ) Ασφαλή δίκτυα και «έξυπνες κάρτες» (smart cards)

2. Επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και τις δεξιότητεςα) Η νεολαία της Ευρώπης να εισέλθει στη ψηφιακή εποχήβ) Εργασία σε μια οικονομία που βασίζεται στη γνώσηγ) Συμμετοχή για όλους στην οικονομία που βασίζεται στη γνώση

3. Ενίσχυση της χρήσης του Διαδικτύουα) Επιτάχυνση του ηλεκτρονικού εμπορίουβ) Ηλεκτρονική διακυβέρνηση: ηλεκτρονική πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίεςγ) Υγεία onlineδ) Ευρωπαϊκό ψηφιακό περιεχόμενο για διεθνή δίκτυα

ε) Ευφυή συστήματα μεταφορών.

Επιπλέον επισημάνθηκαν τρεις κύριες μέθοδοι μέσω των οποίων οι στόχοι του eEurope 2002





θα ολοκληρωνόταν European Commission, 2000): Επιτάχυνση της εγκατάστασης του κατάλληλου νομικού πλαισίου: αφορούσε τις

νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα κάλυπταν τον τομέα του Διαδικτύου και των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναλλαγών, των οποίων η θεσμοθέτηση έπρεπε να επιταχυνθεί θέτοντας αυστηρά χρονοδιαγράμματα

Υποστήριξη των νέων υποδομών και υπηρεσιών σε ευρωπαϊκή κλίμακα: αφορούσε περισσότερο τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων από τον ιδιωτικό τομέα. Υπήρχε η δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αυτό κυρίως εξαρτιόταν από τις ενέργειες των Κρατών - Μελών

Εφαρμογή της ανοικτής μεθόδου συντονισμού και συγκριτικής αξιολόγησης: στόχευε στην εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των ενεργειών, της προσδοκώμενης επιρροής και της επίτευξης του απαιτούμενου υψηλού προφίλ σε όλα τα Κράτη - Μέλη.

Ειδικότερα για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, το Σχέδιο Δράσης “eEurope 2002” προϋπόθετε την προσπάθεια της δημόσιας διοίκησης σε όλα τα επίπεδα να εκμεταλλευτεί τις νέες τεχνολογίες, ώστε να καταστήσει την πληροφορία όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμη, ενώ τα Κράτη - Μέλη υποχρεούνταν να παρέχουν γενικευμένη ηλεκτρονική πρόσβαση στις 20 βασικές δημόσιες υπηρεσίες ως το 2003 (European Commission, 2000).

2.3 eEurope 2005Ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα πραγματοποιούταν στη Σεβίλλη τον Ιούνιο του 2005, κατατέθηκε από την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το Σχέδιο Δράσης “eEurope 2005: Information Society for All” (COM(2002) 263 final) ως διάδοχος του προηγούμενου Σχεδίου Δράσης “eEurope 2002”.

Στόχος του Σχεδίου Δράσης ήταν να διασφαλιστεί ευνοϊκό περιβάλλον για τις ιδιωτικές επενδύσεις και για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, να δοθεί ώθηση στην παραγωγικότητα, να εκσυγχρονιστούν οι δημόσιες υπηρεσίες, και να δοθεί σε όλους η δυνατότητα συμμετοχής στην παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας με επιπλέον έμφαση στην ενθάρρυνση της εμφάνισης ασφαλών υπηρεσιών, εφαρμογών και περιεχομένου βάσει μιας ευρύτερα διαθέσιμης ευρυζωνικής υποδομής (European Commision, 2002).

Το Σχέδιο Δράσης βασιζόταν σε δυο βασικούς αλληλοενισχυόμενους άξονες δράσης αφενός στην τόνωση υπηρεσιών, εφαρμογών και περιεχομένων καλύπτοντας τόσο τις δικτυακές δημόσιες υπηρεσίες όσο και το ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-business), ενώ αφετέρου στην αντιμετώπιση της υποκείμενης ευρυζωνικής εφαρμογής και θέματα ασφάλειας. Βάσει αυτών των αξόνων, οι γενικοί στόχοι όριζαν ότι μέχρι το τέλος του 2005 η Ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να διαθέτει (European Commision, 2002):

Σύγχρονες δικτυακές δημόσιες υπηρεσίες Ηλεκτρονική διακυβέρνηση Ηλεκτρονικές υπηρεσίες μάθησης Ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας.

Ως μέσα πραγμάτωσης των στόχων αυτών ορίστηκαν τέσσερις αλληλοσυνδεόμενες συνιστώσες:

Μέτρα πολιτικής: για την ανασκόπηση και προσαρμογή της νομοθεσίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο εξασφαλίζοντας ότι δεν προβάλλονται εμπόδια σε νέες υπηρεσίες, ότι ενισχύεται ο ανταγωνισμός και η διαλειτουργικότητα, ότι βελτιώνεται η πρόσβαση σε πληθώρα δικτύων και ότι υπογραμμίζεται η πολιτική βούληση

Ορθή πρακτική: για τη διευκόλυνση ανταλλαγής εμπειριών και έργων επίδειξης, όπως επίσης και από την κοινοποίηση των διδαγμάτων από τις αποτυχίες

Συγκριτική αξιολόγηση: για την παρακολούθηση της εξέλιξης των έργων, οπότε και για την πορεία επίτευξης των στόχων

Συνολικός συντονισμός των υφισταμένων πολιτικών: η καλύτερη εποπτεία της





εξέλιξης των πολιτικών και η καλή ανταλλαγή πληροφοριών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και του ιδιωτικού τομέα θα γινόταν από μια διευθύνουσα ομάδα.

Ειδικά για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και έχοντας ως βάση τις επιτυχημένες ενέργειες του Σχεδίου Δράσης “eEurope 2002”, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πρότεινε ένα φάσμα δράσεων:

Ευρυζωνική σύνδεση: ως το 2005 όλα τα Κράτη - Μέλη θα έπρεπε να είχαν εξασφαλίσει την ευρυζωνική σύνδεση για όλες τις δημόσιες διοικήσεις

Διαλειτουργικότητα: συμφωνημένο πλαίσιο διαλειτουργικότητας για την υποστήριξη πανευρωπαϊκών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, το οποίο αφορά τις προδιαγραφές, τις τεχνικές πολιτικές για τη σύγκλιση των συστημάτων πληροφόρησης των δημόσιων διοικήσεων σε κοινοτική κλίμακα και το οποίο θα βασίζεται σε ανοικτά πρότυπα ως το τέλος του 2003

Διαδραστικές δημόσιες υπηρεσίες: οι 20 βασικές δημόσιες υπηρεσίες των Κρατών - Μελών να παρέχονται σε βάση αμφίδρομης επικοινωνίας, προσβάσιμες για όλους, με πρόβλεψη για τα ΑμΕΑ, τους ηλικιωμένους και τους μειονούντες, αξιοποιώντας τα ευρυζωνικά δίκτυα και την πολυπλατφορμική πρόσβαση ως το τέλος του 2004

Δημόσιες συμβάσεις: ως το τέλος του 2005 τα Κράτη - Μέλη θα πρέπει να έχουν επιτύχει την ηλεκτρονική διεξαγωγή σημαντικού μέρους των δημοσίων συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων και των ηλεκτρονικών προμηθειών

Δημόσια σημεία πρόσβασης στο Διαδίκτυο: θα πρέπει όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από κατάλληλα διαμορφωμένα κεντρικά σημεία στους δήμους ή τις κοινότητες

Πολιτισμός και τουρισμός: η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τον ιδιωτικό τομέα και τις περιφερειακές αρχές θα καθορίσει ηλεκτρονικές υπηρεσίες για την προώθηση της Ευρώπης και για την παροχή εύχρηστων δημόσιων πληροφοριών. Οι εν λόγω ηλεκτρονικές υπηρεσίες θα πρέπει να τεθούν σε λειτουργία ως το 2005 και να βασίζονται σε διαλειτουργικές διεπαφές, να χρησιμοποιούν ευρυζωνικές επικοινωνίες και να είναι προσβάσιμες από κάθε τύπο ψηφιακού τερματικού.

2.4 i2010 - A European Information Society for growth and employmentΗ Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατέθεσε τον Ιούνιο του 2005 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τη συνέχεια του προγράμματος “eEurope 2005” υπό την ονομασία “i2010 – A European Information Society for Growth and Employment” (COM(2005) 229 final), το οποίο προτίθεται να συνενώσει τις μεμονωμένες πρωτοβουλίες σε μια ενιαία και συνεκτική στρατηγική παρέχοντας ευρείες οδηγίες πολιτικών για αυτό που ονομάζεται επερχόμενη «κοινωνία της πληροφορίας» στα χρόνια ως το 2010.

Πρόκειται για το πλαίσιο εργασίας βάσει του οποίου θα αντιμετωπιστούν οι κύριες προκλήσεις και εξελίξεις στην Κοινωνία της Πληροφορίας και τους τομείς των ΜΜΕ μέχρι το 2010. Προωθεί μια ανοικτή και ανταγωνιστική οικονομία δίνοντας έμφαση στη χρήση των ΤΠΕ ως κινητήριες δυνάμεις της αειφόρου ανάπτυξης, κοινωνικής ένταξης και ποιότητας ζωής. Το πλαίσιο περιέχει ένα εύρος εργαλείων πολιτικών της Ενωμένης Ευρώπης, που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας όπως ρυθμιστικά εργαλεία, έρευνα και συνεργασίες με εταίρους. Οι βασικοί στόχοι του i2010 συνοψίζονται στους εξής (European Commission, 2005):

Την ολοκλήρωση του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου της πληροφορίας που προωθεί την ανοικτή και ανταγωνιστική εσωτερική αγορά για την κοινωνία της πληροφορίας και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας

Την ενίσχυση καινοτομίας και των επενδύσεων στην έρευνα των ΤΠΕ για την προαγωγή της ανάπτυξης καθώς και περισσοτέρων και καλύτερων θέσεων απασχόλησης

Την επίτευξη της ευρωπαϊκής κοινωνίας της πληροφορίας χωρίς κοινωνικό





αποκλεισμό, που προωθεί την ανάπτυξη και την απασχόληση κατά τρόπο συμβατό με την αειφόρο ανάπτυξη και που θέτει ως προτεραιότητα καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες και βελτιωμένη ποιότητα ζωής.

Γενικότερα με τη στρατηγική i2010, η Επιτροπή δρομολογεί μια νέα, ολοκληρωμένη προσέγγιση πολιτικής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. που θα συμβάλει στον κεντρικό στόχο της Λισαβόνας, την αειφόρο ανάπτυξη και απασχόληση.

Ειδικότερα όσον αφορά την ηλεκτρονική διακυβέρνηση η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ετοίμασε το 2006 μια ανακοίνωση «Σχέδιο Δράσης για τις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες στο Πλαίσιο της Πρωτοβουλίας i2010: Επιτάχυνση της Ηλεκτρονικής Δημόσιας Διοίκησης στην Ευρώπη προς όφελος όλων» (COM(2006) 173 τελικό). Το εξειδικευμένο αυτό Σχέδιο Δράσης βασίζεται και εναρμονίζεται απόλυτα με τους στόχους της Στρατηγικής i2010, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει να επιταχυνθεί η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών δημόσιων υπηρεσιών τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο της Ενωμένης Ευρώπης και να προληφθεί η πιθανή έγερση νέων φραγμών στην ενιαία αγορά λόγω του κατακερματισμού και της έλλειψης διαλειτουργικότητας.

Επιπλέον το Σχέδιο Δράσης επικεντρώνεται σε πέντε μείζονες στόχους για την ηλεκτρονική δημόσια διοίκηση ως το 2010 (European Commission, 2006):

Κανένας πολίτης δεν θα μείνει στο περιθώριο: προώθηση της κοινωνικής ένταξης μέσω της ηλεκτρονικής δημόσιας διοίκησης, ώστε ως το 2010 όλοι οι πολίτες να επωφελούνται από καινοτόμες υπηρεσίες κοινής εμπιστοσύνης, με εύκολη πρόσβαση

Επίτευξη απόδοσης και αποτελεσματικότητας: συμβάλλοντας σημαντικά ώστε, ως το 2010, να έχει επιτευχθεί υψηλός βαθμός ικανοποίησης των χρηστών, διαφάνεια και λογοδοσία, περιορισμός της γραφειοκρατίας και βελτίωση της αποτελεσματικότητας

Υλοποίηση νευραλγικών υπηρεσιών με μεγάλο αντίκτυπο: για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις – ως το 2010, το σύνολο των δημοσίων συμβάσεων θα διατίθεται πλέον ηλεκτρονικά, έναντι ποσοστού 50% σήμερα, με συμφωνία συνεργασίας για περαιτέρω online υπηρεσίες με μεγάλο αντίκτυπο όσον αφορά την εξυπηρέτηση πελατών

Δημιουργία καίριων καταλυτικών παραγόντων: που, από το 2010 και σε ευρωπαϊκή κλίμακα, θα παρέχουν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις τη δυνατότητα άνετης, ασφαλούς και διαλειτουργικής ελεγχόμενης πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες

Ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών και ενδυνάμωση των δημοκρατικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων: με την επίδειξη, ως το 2010, εργαλείων για αποτελεσματικό δημόσιο διάλογο και συμμετοχή σε δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Η Ενωμένη Ευρώπη έχει την τελευταία δεκαετία τοποθετήσει ως προτεραιότητα την ΚτΠ, η οποία θα στοχεύει στην βελτίωση της ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων και στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής οικονομίας που θα βασίζεται στη γνώση. Η Στρατηγική της Λισαβόνας i2010 σκοπεύει να ενοποιήσει όλες τις Ευρωπαϊκές πολιτικές, πρωτοβουλίες και δράσεις που στοχεύουν να ωθήσουν την ανάπτυξη και τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στην καθημερινή εργασία και στην ιδιωτική ζωή. Οι ΤΠΕ έχουν θετική επίδραση στην οικονομική ανάπτυξη, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

2.5 Digital Agenda for Europe

Η Ενωμένη Ευρώπη βιώνοντας μια από τις σοβαρότερες κρίσης σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο στο διάβας της ιστορίας της, δρομολόγησε τον Μάρτιο του 2010 την πρωτοβουλία “Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth” (COM(2010) 2020). Πρωταρχικός σκοπός της Στρατηγικής 2020 είναι να καθορίσει ένα όραμα για την επίτευξη υψηλών επιπέδων απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής, που θα υλοποιηθούν μέσω συγκεκριμένων δράσεων σε ενωσιακό και σε εθνικό επίπεδο με στόχο την έξοδο από την κρίση και την προετοιμασία της ευρωπαϊκής οικονομίας για τις προκλήσεις της ερχόμενης δεκαετίας (European Commission, 2010).





Στο πλαίσιο της Στρατηγικής Europe 2020 αναπτύχθηκαν 7 τομείς προτεραιοτήτων, ένας εκ των οποίων είναι “A Digital Agenda for Europe” (COM(2010) 245) που υιοθετήθηκε τον Μάϊο του 2010. Η Ψηφιακή Ατζέντα (ή Ψηφιακό Θεματολόγιο κατά το ελληνικότερον) προσβλέπει στον καταλυτικό ρόλο που πρέπει να παίξουν οι ΤΠΕ, ώστε η Ευρώπη να επιτύχει τους στόχους της Στρατηγικής Europe 2020.

Η Ψηφιακή Ατζέντα θέτει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση των αποτυχιών ή των προβληματικών πεδίων για την Ευρώπη όπως αυτά προέκρυψαν από τις αξιολογήσεις των δράσεων των πρωτοβουλιών της τελευταίας 10ετίας. Τα προβληματικά αυτά πεδία καθορίζονται ως ακολούθως (European Commission, 2010):

Κατακερματισμένες ψηφιακές αγορές Έλλειψη διαλειτουργικότητας Αύξηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος, απειλή για την αξιοπιστία των δικτύων Έλλειψη επενδύσεων σε δίκτυα Ανεπαρκείς προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας Έλλειψη ψηφιακού γραμματισμού και δεξιοτήτων Χαμένες ευκαιρίες για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων

Μια πιο καθαρή προσέγγιση των προβληματικών πεδίων και του προτιθέμενου τρόπου αντιμετώπισης από την ΕΕ και τα Κράτη-Μέλη μέσω υιοθετούμενων πρωτοβουλιών και πολιτικών καταφαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα, όπου στον εσωτερικό κύκλο απεικονίζονται οι προβληματικές περιοχές:

Σχήμα 5: Ο ενάρετος κύκλος στην ψηφιακή οικονομία (πηγή: European Commission, 2010)

Η Ψηφιακή Αντζέντα καθορίζει δράσεις με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, οι οποίες θα συμβάλλουν στην εξομάλυνση και επίλυση των προβλημάτων, ώστε η ΕΕ συχρονιστεί και να ανταγωνιστεί τους διεθνείς της εταίρους στην παγκόσμια αγορά. Ο γενικός στόχος της Ψηφιακής Ατζέντας είναι να αποκομισθούν βιώσιμα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη από μιαν ενιαία ψηφιακή αγορά που θα βασίζεται σε Διαδίκτυο μεγάλης και πολύ μεγάλης ταχύτητας και σε διαλειτουργικές εφαρμογές.





2.6 Διαλειτουργικότητα

Ως διαλειτουργικότητα νοείται η ικανότητα των ΤΠΕ συστημάτων, όπως επίσης και των επιχειρηματικών διαδικασιών που υποστηρίζουν, να ανταλλάσουν δεδομένα και να διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών και ανεξαρτήτου τεχνολογικών περιορισμών όπως πλατφόρμα χρήσης, τεχνολογικός εξοπλισμός κ.ο.κ. (‘iDABC: Interoperability’).

Το iDABC –ακρώνυμο του Interoperability Delivery of Pan-European e-Government Services to Public Administrations, Business and Citizens— αποτελεί την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να φέρει όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις κοντά στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και προϊόντα. Εκμεταλλευόμενο τα πλεονεκτήματα των ΤΠΕ, το iDABC αποσκοπεί στην παροχή πανευρωπαϊκών υπηρεσιών δημόσιας διοίκησης σε πολίτες και επιχειρήσεις, στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών δημόσιων διοικήσεων και στην ισχυροποίηση της θέσεως της Ευρώπης ως ένα ελκυστικό μέρος να ζεις, να εργάζεσαι και να επενδύεις (‘iDABC: The Programme’).

Το πρόγραμμα iDABC θεσπίστηκε για την περίοδο 2005-2009 και εντάσσεται στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών eEurope 2005 και i2010. Πρόκειται για ένα πλαίσιο εργασίας από κοινές αρχές και κανόνες, όπως επίσης ένα πλαίσιο συμφωνίας για τη χρήση ανοικτών προτύπων και διεπαφών για την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας μεταξύ συστημάτων, εφαρμογών, διαδικασιών και εταίρων που παράγουν ή χρησιμοποιούν υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Αυτού του τύπου η προσέγγιση απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, ώστε να καθοριστούν οι κανόνες συνεργασίας, ο συντονισμός των διαδικασιών, οι μορφές και οι τεχνικές περιγραφές. Για το λόγο αυτό οι δραστηριότητες του iDABC δεν περιορίζονται μόνο στην παροχή κατευθυντήριων οδηγιών, αλλά επίσης συνεπάγονται το σχεδιασμό και την εφαρμογή υποδομών που υποστηρίζουν τη διαλειτουργικότητα. Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πρόγραμμα αποσκοπεί να (‘iDABC: Interoperability’):

Δημιουργήσει τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων και των κοινοτικών οργάνων

Διευκολύνει την παροχή πανευρωπαϊκών υπηρεσιών στους πολίτες και τις επιχειρήσεις λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τους

Επιτύχει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής, κυρίως βάσει ενός ευρωπαϊκού διαλειτουργικού πλαισίου

Προωθήσει τη διάδοση ορθών πρακτικών και την ενθάρρυνση της ανάπτυξης καινοτομικών τηλεματικών λύσεων στις δημόσιες διοικήσεις.

Η έννοια της διαλειτουργικότητας θεωρούνται κομβική στην Στρατηγική της Λισαβόνας i2010 και συνεχίζει στην Ψηφιακή Ατζέντα, καθώς –μαζί με τη χρήση ανοικτών προτύπων στο σχεδιασμό των εφαρμογών— είναι προαπαιτούμενο για την πανευρωπαϊκή διασύνδεση και συνεργασία των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης και τη θέσπιση ενός ενιαίου πλαισίου ανταλλαγής πληροφοριών. Αυτή η συνεργασία θα οδηγήσει στην ανάπτυξη καλύτερων υπηρεσιών για τους ευρωπαίους πολίτες και επιχειρήσεις, και περαιτέρω θα προωθήσει πιο αποτελεσματικές πολιτικές στην Ενωμένη Ευρώπη.

Η Ελληνική Πολιτεία προσαρμοζόμενη στις επιταγές και τις οδηγίες της ΕΕ, ανέπτυξε ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας υπό την επίσημη ονομασία «Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης & Προτύπων Διαλειτουργικότητας» –ή Πλαίσιο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΠΗΔ)— (www . e - gif . gov . gr ) εντός του πλαισίου της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013 με σκοπό να υποστηρίξει την ανάπτυξη και παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης –κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό—, όπως επίσης να συμβάλει στην επίτευξη της διαλειτουργικότητας μεταξύ πληροφοριακών συστημάτων, διαδικασιών και δεδομένων. Για το λόγο αυτό έχει αναπτύξει οδηγούς βάσει των οποίων πρέπει να αναπτύσσονται οι υπηρεσίες και οι εφαρμογές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στους κρατικούς φορείς όλων των επιπέδων. Βασικό έγγραφο είναι το «Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας & Ηλεκτρονικών Συναλλαγών» που




http://www.e-gif.gov.gr/


καθορίζει τόσο τις αρχές και τη στρατηγική ανάπτυξης όσο και την αρχιτεκτονική και τεχνολογική διάσταση που θα πρέπει να διέπουν τα πληροφοριακά συστήματα των κρατικών φορέων, με στόχο πάντα την ασφαλή και αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των συστημάτων και την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προς πολίτες, επιχειρήσεις ή φορείς.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΕΛΛΑΔΑ

3.1 Η Δημόσια Διοίκηση στην ΕλλάδαΟ δημόσιος τομέας στην Ελλάδα θεωρείται ιδιαίτερα πολύπλοκος απαρτιζόμενος από ένα σημαντικό αριθμό υπηρεσιών και ιδρυμάτων, τα οποία σύμφωνα με το «Μητρώο Δημοσίων Υπηρεσιών και Φορέων της Ελληνικής Διοίκησης» όπως αυτό επικαιροποιήθηκε τον Μάρτιο 2011 μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη (Ν. 3852/2010), κατηγοριοποιούνται ως





ακολούθως:ΔΟΜΉ ΤΟΥ ΔΗΜΌΣΙΟΥ ΤΟΜΈΑ

Ανεξάρτητες (Αυτοτελείς) Δημόσιες Υπηρεσίες της Πολιτειακής Ηγεσίας του Κράτους

Α’ & Β’ Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.)

Δημόσιες Αρχές της Νομοθετικής Λειτουργίας του Κράτους

Σύνδεσμοι Δήμων & Περιφερειών

Δημόσιες Αρχές Δικαστικής Λειτουργίας του Κράτους

Δίκτυα Περιφερειών

Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές (Α.Δ.Α.) Συμπολιτείες Δήμων & ΠεριφερειώνΥπουργεία Σύνδεσμοι ΔήμωνΑποκεντρωμένες Διοικήσεις Δημοτικά Νομικά Πρόσωπα

Συμβούλια ΠεριοχήςΝομικά Πρόσωπα της Περιφέρειας

Πίνακας 2: Δομή του Ελληνικού Δημόσιου Τομέα

Χαρακτηριστικό είναι ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση ως τώρα δεν διέθετε μια συγκεκριμένη ενιαία στρατηγική δημιουργίας πληροφοριακών συστημάτων, αλλά αντιθέτως μεμονωμένες εφαρμογές κάλυπτε τις ανάγκες συγκεκριμένων υπηρεσιών χωρίς τη δυνατότητα επικοινωνίας κι ανταλλαγής δεδομένων. Φυσικά ο κατακερματισμός της δημόσιας διοίκησης και η πληθώρα των οργανισμών, όπως φαίνεται και στον Πίνακα 2, δεν βοηθάει στη υιοθέτηση ενός κεντρικού συντονισμού των δράσεων και των εφαρμογών που δημιουργούνται. Το επόμενο σχήμα δείχνει σαφώς ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες του δημόσιου τομέα δεν ήταν ως τώρα προτεραιότητα για την ελληνική πολιτεία κατατάσσοντας την 18 στα 27 Κράτη – Μέλη:

Σχήμα 6: Διαθεσιμότητα ψηφιακών υπηρεσιών δημοσίου στην ΕΕ27

(πηγή: Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.)

Η προσήλωση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων ξεκίνησε με αφορμή του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (2ο

ΚΠΣ – 1991-1999) ως μια προσπάθεια να ενσωματωθούν διασκορπισμένες δράσεις σε ομοιογενή ανά τομείς Επιχειρησιακά Προγράμματα, όπως για παράδειγμα τηλεπικοινωνίες, βιομηχανία, δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση και βασική επαγγελματική κατάρτιση (Markellos, 2007). Στον Πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται χρονολογικά οι δράσεις της Ελληνικής Πολιτείας από τις αρχές της δεκατετίας του 1990 ως της μέρες μας.

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ





Έτος Πρωτοβουλία1994 Ε.Π. Κλεισθένης για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης για την περίοδο 1994-

20001995 Λευκή Βίβλος «Ελληνική Στρατηγική για την Κοινωνία της Πληροφορίας: Ένα Εργαλεία

για την Απασχόληση, Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής»Μάρτιος 1997 Υιοθέτηση του «Στρατηγικού Σχεδίου Διοικητικής Μεταρρύθμισης»Φεβρουάριος 1998

Έναρξη λειτουργίας ενός εθνικού τηλεφωνικού κέντρου για την υποβολή αιτήσεων για πιστοποιητικά και διοικητικά έγγραφα

Φεβρουάριος 1999

Λευκή Βίβλος «Η Ελλάδα στην Κοινωνία της Πληροφορίας: Στρατηγικές και Δράσεις»

2000 Ε.Π. Αριάδνη για τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης που παρέχονται από την περιφερειακή και τοπική διοίκηση

Μάιος 2000 Ε.Π. Πολιτεία για τη διοικητική μεταρρύθμισηΔεκέμβριος Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας (ΕΠΚτΠ) για την επίτευξη των στόχων της Λευκής

Βίβλου του 1999 και της πρωτοβουλίας eEurope 20022001 Ίδρυση της «Κοινωνίας της Πληροφορίας Α.Ε.», μια κρατική ανώνυμη εταιρεία με

ευθύνη να ελέγχει και να υποστηρίζει την εφαρμογή του ΕΠΚτΠΑπρίλιος 2001 Έναρξη λειτουργίας του κυβερνητικού δικτύου ΣΥΖΕΥΞΙΣ σε πιλοτική φάσηΆνοιξη 2002 Έναρξη λειτουργίας των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) ως «διοικητικά

καταστήματα μιας στάσης»2002 Επικαιροποίηση της Λευκής Βίβλου «Η Ελλάδα στην Κοινωνία της Πληροφορίας:

Στρατηγικές και ΔράσειςΙούνιος 2003 Το «Τηλεφωνικό Σύστημα Αιτήσεων 1502» κέρδισε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία

“Improvement of Public Service Results” των Ηνωμένων Εθνών2004 Ίδρυση της Κεντρικής Επιτροπής Απλοποίησης Διαδικασιών με ευθύνη τη διοικητική

μεταρρύθμισηΜάρτιος 2005 Ε.Π. Πολιτεία 2005-2007 ένα τριετές πρόγραμμα για την επανίδρυση της δημόσιας

διοίκησηςΜάρτιος 2005 Δημιουργία του Συμβουλίου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση με ευθύνη την ανάπτυξη

ενός σχεδίου για το συντονισμό των εθνικών και ευρωπαϊκών δράσεωνΝοέμβριος 2005 Το δίκτυο ΣΥΖΕΥΞΙΣ σε πλήρη ανάπτυξηΙανουάριος 2006 Υιοθέτηση της «Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013» που συμμορφώνεται με τη

Στρατηγική της Λισαβόνας ώστε να βοηθήσει την Ελλάδα να πραγματοποιήσει το «ψηφιακό άλμα»

Οκτώβριος 2006 Μετονομασία της Ειδικής Γραμματείας για την Κοινωνία της Πληροφορίας σε «Ειδική Γραμματεία για τον Ψηφιακό Σχεδιασμό»

Μάιος 2007 Έναρξη της καμπάνιας «Ψηφιακή Ελλάδα» για την εξοικείωση των Ελλήνων με τις ΤΠΕΣεπτέμβριος 2007 Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση για την χρηματοδότηση των έργων που προβλέπονται στην

Ψηφιακή ΣτρατηγικήΔεκέμβριος 2007 Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση για τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων για την αναβάθμιση

του θεσμικού περιβάλλοντος και τον εξορθολογισμό των δομών της δημόσιας διοίκησηςΦεβρουάριος 2008

Ίδρυση της εταιρείας «Ψηφιακές Ενισχύσεις Α.Ε.» μια μη κερδοσκοπική εταιρεία με ευθύνη να συνεισφέρει στην επίτευξη των μεμονωμένων στόχων του Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση

Δεκέμβριος 2008 Θεσμοθέτηση του «Ελληνικού Πλαισίου Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης & Πρότυπα Διαλειτουργικότητας» ως ακρογωνιαίο λίθο της Ψηφιακής Στρατηγικής για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης

Μάιος 2009 Έναρξη λειτουργίας της Εθνικής Πύλης Δημόσιας Διοίκησης «ΕΡΜΗΣ»Μάρτιος 2010 Ανασχεδιασμός των αρχών, στρατηγικών και κατευθύνσεων του Ε.Π. Ψηφιακή ΣύγκλισηΙανουάριος 2011 Δημόσια διαβούλευση για το Σχέδιο Νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνησηt

Πίνακας 3: Χρονοδιάγραμμα των σημαντικότερων δράσεων ΗΔ





Μέχρι σήμερα η δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα αυτοματοποίησης των διαδικασιών της και δημιουργίας της απαιτούμενης υλικοτεχνικής υποδομής για τη μετάβαση στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Παρόλα αυτά η πραγματικότητα είναι ότι βρισκόμαστε αρκετά πίσω από τα προηγμένα Κράτη - Μέλη της Ενωμένης Ευρώπης και θα πρέπει να επιταχυνθούν οι ρυθμοί υλοποίησης, ώστε να μπορέσουμε να συγκλίνουμε προς τα πρότυπα που ορίζει η Ενωμένη Ευρώπη. Στη συνέχεια δίνονται συνοπτικά κάποια από σημαντικότερα προγράμματα που αλλάζουν το πρόσωπο της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.

3.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας (ΕΠΚτΠ)

Η Ελληνική Πολιτεία με σκοπό να συγκλίνει τεχνολογικά προς τα άλλα Κράτη – Μέλη της Ενωμένης Ευρώπης παρουσίασε το πρώτο στρατηγικό κείμενο για την ΚτΠ το 1995 υπό τον τίτλο «Ελληνική Στρατηγική για την Κοινωνία της Πληροφορίας: Ένα Εργαλείο για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη και την Ποιότητα Ζωής». Οι στόχοι της στρατηγικής αυτής με χρονικό ορίζοντα 10 ως 15 έτη ήταν οι ακόλουθοι (Markellos, 2007):

Η αύξηση της χρήσης των προηγμένων τεχνολογιών της πληροφορικής με σκοπό να μειωθεί το ψηφιακό κενό ανάμεσα στην Ελλάδα και τους υπόλοιπους εταίρους και να προσεγγιστούν τα διεθνή πρότυπα

Να προετοιμάσει τις ελληνικές επιχειρήσεις να υιοθετήσουν τις ΤΠΕ Να βοηθήσει έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό πολιτών να έχει πρόσβαση στις

τεχνολογίες της πληροφορικής Να ενθαρρύνει τις ηλεκτρονικές συναλλαγές με το κοινό.

Το 1999 δημοσιοποιήθηκε η Λευκή Βίβλος «Η Ελλάδα στην Κοινωνία της Πληροφορίας: Στρατηγική και Δράσεις», η οποία αποτελεί την πρώτη εθνική στρατηγική για την ΚτΠ, και οριοθετούσε τις ελληνικές πολιτικές για την ανάπτυξη της ΚτΠ παρουσιάζοντας μια συμπαγή στρατηγική, ορίζοντες, προτεραιότητες και συγκεκριμένους στόχους, όπως επίσης τους πόρους και τους μηχανισμούς για την επίτευξή τους. Η Λευκή Βίβλος επικαιροποιήθηκε το 2002.

Το 2000 υιοθετήθηκε το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Κοινωνία της Πληροφορίας» (ΕΠΚτΠ) που κάλυπτε την χρονική περίοδο 2000-2006 με στόχο να εφαρμοστεί η στρατηγική της Λευκής Βίβλου, να επιτευχθούν οι στόχοι των eEurope 2002 και eEurope 2005. Το ΕΠΚτΠ είναι ένα καινοτόμο οριζόντιο πρόγραμμα, το οποίο διατρέχει τις κυβερνητικές υπηρεσίες, περιλαμβάνοντας τέσσερις (4) γραμμές δράσης: Εκπαίδευση και Πολιτισμός, Πολίτες και Ποιότητα Ζωής, Ψηφιακή Οικονομία και Απασχόληση, Επικοινωνίες (iDABC 2005).

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι μια από τις βασικές προτεραιότητες του ΕΠΚτΠ με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών μέσω της ανάπτυξης online υπηρεσιών και τη χρήση των ΤΠΕ, ώστε να βελτιστοποιηθούν και να αναδιαμορφωθούν οι διαδικασίες και οι επικοινωνίες εσωτερικά και ανάμεσα στα κρατικά όργανα. Συγκεκριμένα, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί άξονα της δράσης «Πολίτες και Ποιότητα Ζωής» και έχει ως στόχους (Markellos, 2007):

Βελτιωμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από τη δημόσια διοίκηση σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο

Ανάπτυξη online εφαρμογών που μαζί με τη χρήση των ΤΠΕ θα βελτιστοποιήσουν και αναδιαμορφώσουν τις διαδικασίες και τις επικοινωνίες εντός και μεταξύ όλων των κυβερνητικών υπηρεσιών, καλύπτοντας ολόκληρη τη δημόσια διοίκηση και κυρίως τους τομείς των δημοσιονομικών και της οικονομίας, της κοινωνικής ασφάλισης, της δικαιοσύνης, της δημόσιας υποβολής προσφορών και των διαδικασιών προμήθειας, της περιφερειακής ανάπτυξης και επείγοντες τομείς υπηρεσιών

Υποστήριξη της δημιουργίας πληροφοριακών συστημάτων γεωγραφικής και περιβαλλοντικής χαρτογράφησης και διαχείρισης, που να συνδέουν την κεντρική με





την περιφερειακή και τοπική κυβέρνηση Τη χρήση των ΤΠΕ με σκοπό την προώθηση και την υποστήριξη μιας ευρύτερης

στρατηγικής για την παροχή υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας καλύτερης ποιότητας σε όλους τους πολίτες και την μεταρρύθμιση της διοίκησης του τομέα της υγείας και των οικονομικών του

Εισαγωγή των εφαρμογών τηλεματικής στις επίγειες, θαλάσσιες και εναέριες συγκοινωνίες.

Το 2001 συστάθηκε η «Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.», μια κρατική ανώνυμος εταιρία με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, η οποία εποπτεύεται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Σκοπός είναι η υποστήριξη των έργων που έχουν ενταχθεί στο ΕΠΚτΠ. Συνεπικουρικά δύο επιπλέον φορείς διευκολύνουν την υλοποίηση του ΕΠΚτΠ (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας):

Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης: η οποία εποπτεύεται από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών και είναι υπεύθυνη για την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης και εφαρμογής του ΕΠΚτΠ

Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας: εποπτεύεται από τα Υπουργείο Εσωτερικών και Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών αποτελώντας τον επίσημο φορέα της χώρας για την παρακολούθηση της συνολικής πορείας προς την ΚτΠ.

3.3 Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013

Η εθνική Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 στοχεύει να διευκολύνει στην πραγματοποίηση του «ψηφιακού άλματος», ώστε να βελτιωθεί η παραγωγικότητα και η ποιότητα ζωής ως το 2013 αντικαθιστώντας τη Λευκή Βίβλο για την «Κοινωνία της Πληροφορίας» και είναι εναρμονισμένη με τη Στρατηγική της Λισαβόνας i2010.

Η Ψηφιακή Στρατηγική περιλαμβάνει περισσότερες από 65 δράσεις και χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα έχει χρονικό ορίζοντα εφαρμογής ως το 2008 και προωθεί την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών προμηθειών, την ευρυζωνική σύνδεση, τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες για πολίτες και επιχειρήσεις και τη χρήση ηλεκτρονικών υπογραφών. Στη δεύτερη φάση προτείνεται η δημιουργία «ηλεκτρονικών σημείων μιας στάσης» (one-stop e-points) που εξυπηρετούν επιχειρήσεις, αναδιοργανώνουν το δημόσιο τομέα και εισάγουν τις νέες τεχνολογίες στο εκπαιδευτικό σύστημα με ορίζοντα εφαρμογής ως το 2013 (Markellos, 2007).

Οι μεγάλοι στόχοι της Ψηφιακής Στρατηγικής είναι η α) βελτίωση της παραγωγικότητας και β) η βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών με πρακτικό τρόπο. Παράλληλα έξι (6) είναι οι βασικές κατευθύνσεις είναι (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007):

Προώθηση της χρήσης των ΤΠΕ στις επιχειρήσεις, ώστε να βελτιωθεί η παραγωγικότητά τους και κατ’ επέκταση η παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας

Αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα με τη χρήση των ΤΠΕ για τη βελτίωση των εσωτερικών του διαδικασιών και την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις

Υποστήριξη του κλάδου των ΤΠΕ, ώστε να γίνει περισσότερο εξωστρεφής αναπτύσσοντας τις επενδύσεις και ενισχύοντας το ΑΕΠ του κράτους

Προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν τις ΤΠΕ Βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών μέσω της χρήσης των ΤΠΕ Ανάπτυξης ψηφιακών υπηρεσιών για τον πολίτη, οι οποίες εξοικονομούν χρόνο και

συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας.

Η Ψηφιακή Στρατηγική έχει θέσει δύο (2) χρονικά ορόσημα για την υλοποίηση των στόχων της. Το πρώτο είναι το 2008 μέχρι θα υλοποιούνται δράσεις και παρεμβάσεις που δεν





προϋποθέτουν μεγάλες και χρονοβόρες θεσμικές αλλαγές, ή δράσεις που θα εντάσσονταν σε τρέχοντα προγράμματα όπως το Γ’ ΚΠΣ και θα υλοποιούνταν άμεσα. Το δεύτερο ορόσημο είναι το 2013 που αποτελεί την καταληκτική ημερομηνία υλοποίησης του συνόλου των προτεινόμενων παρεμβάσεων. Το διάγραμμα που ακολουθεί απεικονίζει ακριβώς τις δράσεις που προγραμματίστηκαν για τα δύο χρονικά ορόσημα (Επιτροπή Πληροφορικής, 2005):

Σχήμα 7: Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 (πηγή: Παρατηρητήριο της ΚτΠ)

Κοινός παρανομαστής για όλα τα έργα είναι η ευρυζωνικότητα, ενώ ρόλο-κλειδί παίζει το ανθρώπινο δυναμικό για το οποίο προβλέπεται η κατάλληλη ανάπτυξη κι κατάρτιση, ώστε ο δημόσιος τομέας να κερδίσει σε αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα.

3.4 Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης ΕΡΜΗΣ

Η Εθνική Πύλη ΕΡΜΗΣ αποτελεί την ενιαία κυβερνητική διαδικτυακή πύλη για την πληροφόρηση πολιτών και επιχειρήσεων και την παροχή ασφαλών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Πρόκειται για ένα έργο που χρηματοδοτείται από το ΕΠΚτΠ στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ σε ποσοστό 80% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 20% από Εθνικούς Πόρους, ενώ την υλοποίηση και λειτουργία έχουν αναλάβει συνεργατικά η ΚτΠ ΑΕ και η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών (Υπουργείο Εσωτερικών).

Προσδοκά να αποτελέσει μια «υπηρεσία μια στάσης» (e-Government portal), όπου ενοποιούνται οι διαδικασίες του δημόσιου τομέα και παράλληλα προωθείτε η ψηφιακή επικοινωνία και οι ηλεκτρονικές συναλλαγές των πολιτών και των επιχειρήσεων με τη δημόσια διοίκηση. Στοχεύει τόσο στην ενημέρωση πολιτών και επιχειρήσεων για τις συναλλαγές τους –είτε φυσικές είτε ηλεκτρονικές— με το δημόσιο τομέα και επιπλέον στην παροχή επιλεγμένων ολοκληρωμένων υπηρεσιών ηλεκτρονικών συναλλαγών 3ου και 4ου

επιπέδου από ένα κεντρικό σημείο προσφέροντας όλες τις απαραίτητες υποδομές και εφαρμογές για την επίτευξη πλήρους διαλειτουργικότητας μεταξύ πληροφοριακών συστημάτων της δημόσιας διοίκησης και τη ψηφιακή αυθεντικοποίηση πολιτών και





επιχειρήσεων (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007).

Από επιχειρησιακής πλευράς, η πύλη ΕΡΜΗΣ αποτελεί το «ηλεκτρονικό πολυκατάστημα» της δημόσιας διοίκησης και κινείται σε τρεις βασικούς άξονες που αφορούν (Υπουργείο Εσωτερικών):

Παροχή πληροφοριών: η παροχή πληροφοριών αφορά την ολοκληρωμένη συλλογή και οργάνωση της απαιτούμενης πληροφορίας από το σύνολο της δημόσιας διοίκησης και την διάθεσή της στο Διαδίκτυο για την αξιόπιστη ενημέρωση πολιτών και επιχειρήσεων όσον αφορά στις συναλλαγές τους και στην αλληλεπίδρασή τους με τον κρατικό μηχανισμό παρέχοντας 5 διαφορετικούς τρόπους αναζήτησης και πλοήγησης στην πύλη

Διαλειτουργικότητα: η πύλη ΕΡΜΗΣ παρέχει τις απαραίτητες υποδομές για την πλήρη υποστήριξη της διαλειτουργικότητας μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων της δημόσιας διοίκησης. Επίσης η διαλειτουργικότητα συνδέεται και με την ανάπτυξη εφαρμογών για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών συναλλαγών από ένα κεντρικό σημείο. Έτσι οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν να αξιοποιήσουν ένα μεγάλο πλήθος ηλεκτρονικών υπηρεσιών που είτε μπορούν να υποβληθούν ηλεκτρονικά προς οποιοδήποτε ΚΕΠ είτε διεκπεραιώνονται πλήρως ηλεκτρονικά από τον χρήστη

Ασφάλεια συναλλαγών: ο ΕΡΜΗΣ παρέχει ασφαλείς υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε κάθε επίπεδο με την χρήση κλιμακούμενων μεθόδων ψηφιακής αυθεντικοποίησης. Ανάλογα με τον τύπο των δεδομένων που διακινούνται στα πλαίσια της υποβολής της εκάστοτε υπηρεσίας, υποστηρίζονται διαφορετικά επίπεδα ταυτοποίησης των πολιτών/επιχειρήσεων.

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ

Η απλοποίηση διαδικασιών στη δημόσια διοίκηση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για μια λειτουργική και αποτελεσματική υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Διαφορετικά θα αναπτυχθεί ένα ιδιαίτερα δυσκίνητο και δύσχρηστο ηλεκτρονικό σύστημα, το οποίο θα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που κλήθηκε να λύσει σε εξαρχής. Με νόμους, κοινές υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους το Υπουργείο Εσωτερικών ήδη από το 2001 καταβάλει προσπάθειες να διευκολύνει την





συνδιαλλαγή των πολιτών με τις Υπηρεσίες του, αλλά επίσης να απλουστεύσει –άρα και να επιταχύνει— την εργασία των ίδιων δημόσιων υπαλλήλων ώστε να την κάνει πιο παραγωγική και αποτελεσματικότερη. Ορισμένα σημαντικά νομοθετήματα είναι:

Ν. 2672/1998 «Διακίνηση εγγράφων με ηλεκτρονικά μέσα (τηλεομοιοτυπία – ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)»

Ν. 2690/1999 «Κύρωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις» Ν. 3242/2004 «Ρυθμίσεις για την οργάνωση και τη λειτουργία της Κυβέρνησης, τη

διοικητική διαδικασία και τους ΟΤΑ» Ν. 3448/2006 «Για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα και τη

ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης»

Ν. 3844/2010 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά και άλλες διατάξεις»

ΥΑΠ/Φ.19.7/14/380 «Οργάνωση, Λειτουργία και Αρμοδιότητες Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης (ΕΚΕ)»

Εγκύκλιος 5.2 (ΔΙΑΔΠ/Φ.Α1/2001) «Βασικές κατευθύνσεις και αρχές για την απλούστευση διαδικασιών»

Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Α1/3753/19-2-2001 «Ηλεκτρονική Διοίκηση» Κανονισμός Επικοινωνίας Δημοσίων Υπηρεσιών (ΚΕΔΥ)

4.1 Αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών

Στο πλαίσιο της διαλειτουργικότητας εντάσσεται και η αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών από τους κρατικούς φορείς της κεντρικής κυβέρνησης αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού. Η αυτεπάγγελτη αναζήτηση διακρίνεται σε:

1. Υποχρεωτική αυτεπάγγελτη αναζήτηση από τους φορείς της δημόσιας διοίκησης καθιερώθηκε με τη διάταξη του αρθρου 16 του Ν. 3448/2006 «Για τη περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα» βάσει της οποίας οι Υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες να αναζητούν υποχρεωτικά οποιοδήποτε από τα 28 δικαιολογητικά που εντάσσονται στη διάταξη χωρίς την υποχρέωση να τα προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος στην εκάστοτε Υπηρεσία.

2. Η αυτεπάγγελτη αναζήτηση κατόπιν συναίνεσης του ενδιαφερομένου καθιερώθηκε με τη διάταξη του άρθρου 5 του Ν. 3242/2004 «Ρυθμίσεις για την οργάνωση και λειτουργία της Κυβέρνσησης, τη διοικητική διαδικασία και τους Ο.Τ.Α.» βάσει της οποίας οι Υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες να αναζητούν αυτεπάγγελτα κάποιο από τα 183 δικαιολογητικά που απαιτείται για τη διεκπεραίωση του αιτήματος, κι εφόσον έχει ζητηθεί εγγράφως από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο είτε στην ίδια την αίτηση είτε σε χωριστό έγγραφο υπεύθυνης δήλωσης.

Η αυτεπάγγελτη αναζήτηση επεκτάθηκε και στις επιχειρήσεις σύμφωνα με το υπ’ αριθμό έγγραφο ΔΙΑΔΠ/Φ.Α.1.2./4194 της 16ης Φεβρουαρίου 2009 του Υπουργείου Εσωτερικών βάσει του οποίου «…σε περίπτωση συμμετοχής φυσικών ή νομικών προσώπων σε διαγωνισμούς του Δημοσίου για παροχή αγαθών ή υπηρεσιών οι οικείες υπηρεσίες οφείλουν να αναζητούν αντί των ενδιαφερομένων όσα από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για συμμετοχή στους διαγωνισμούς αυτούς, έχουν ενταχθεί στην αυτεπάγγελτη αναζήτηση δικαιολογητικών (υποχρεωτική ή κατόπιν συναίνεσης του πολίτη)».

Επίσης, στα πλαίσια εφαρμογής του Ν. 3230/2004 «Καθιέρωση συστήματος διοίκησης με στόχους, μέτρηση της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις» η προσκόμιση ενός αρκετά μεγάλου αριθμού δικαιολογητικών αντικαταστάθηκε με την υποβολή μιας απλής υπεύθυνης δήλωσης του Ν. 1599/1986. Περισσότερες πληροφορίες για ποια δικαιολογητικά υπόκεινται σε αυτεπάγγελτη αναζήτηση ή αντικαταστάθηκαν από την υπεύθυνη δήλωση βρίσκονται στο δικτυακό τόπο του





Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στη διαδρομή Δημόσια Διοίκηση / Εκσυγχρονισμός (www.gspa.gr).

4.2 Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.)

Την άνοιξη του 2002 στα πλαίσια του Ε.Π. ΑΡΙΑΔΝΗ ξεκίνησαν τη λειτουργία τους τα πρώτα δέκα (10) ΚΕΠ που ανήκαν στην τοπική αυτοδιοίκηση –νομαρχίες και δήμους— και σιγά-σιγά επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την επικράτεια. Σκοπός τους είναι να λειτουργούν ως ένα «διοικητικό κατάστημα μιας στάσης», όπου θα υπάρχει ένας ευέλικτος μηχανισμός που θα σκοπεύει στη βελτίωση του τρόπου με τον οποίον οι πολίτες συναλλάσσονται με το δημόσιο τομέα και μέσω του οποίου έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες των δημοσίων υπηρεσιών, καθώς και σε ένα αριθμό προτυποποιημένων διοικητικών διαδικασιών. Τα ΚΕΠ πρόκειται σταδιακά να ενσωματώσουν όλες τις διοικητικές διαδικασίες μέσω της χρήσης των ΤΠΕ (Markellos, 2007).

Στην πορεία δημιουργήθηκε η διαδικτυακή πύλη των ΚΕΠ <www.kep.gov.gr> και μια δωρεάν τηλεφωνική γραμμή εξυπηρέτηση (1500). Όσον αφορά τη διαδικτυακή πύλη δίνει πληροφορίες για τις υπηρεσίες που εξυπηρετούν τα ΚΕΠ, ενώ επίσης διεκπεραιώνει πιστοποιημένες διαδικασίες ηλεκτρονικά και ταυτόχρονα παραπέμπει με συνδέσμους (links) στην κυβερνητική διαδικτυακή πύλη ΕΡΜΗΣ. Η τηλεφωνική γραμμή εξυπηρέτησης επίσης δίνει πληροφορίες για τις υπηρεσίες και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ενώ παρέχεται η δυνατότητα τηλεφωνικής συμπλήρωσης της αίτησης (Παππάς, Θ & Κάκκαρης, Ν).

4.3 Ενιαία Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Ε.Κ.Ε.)

Τον Σεπτέμβριο του 2010 με την ΥΑΠ/Φ.19.7/14/380 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ τ. Β΄ 1561/23-09-2010 54 ΚΕΠ σε όλη τη χώρα μετεξελίσσονται σε Ενιαία Κέντρα Εξυπηρέτησης στα πλαίσια της εφαρμογής του Ν. 3844/2010 που εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο με την Κοινοτική Οδηγία 123/2006. Έτσι τα ΕΚΕ υποχρεώνονται να παρέχουν 1) ενημέρωση στους παρόχους και αποδέκτες κυβερνητικών πληροφοριών σύμφωνα με τις υποδείξεις τους άρθρου 8 του Ν. 3844/2010 και 2) να διεκπεραιώνουν ηλεκτρονικά και από απόσταση διαδικασίες που αφορούν την ηλεκτρονική υποδοχή αιτήσεων και μεταβίβασή τους προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, την ηλεκτρονική υποδοχή ερωτημάτων επί συγκεκριμένων υποθέσεων και μεταβίβασή τους στις αρμόδιες υπηρεσίες, και υποδοχή εγγράφων από τις αρμόδιες υπηρεσίες και την ηλεκτρονική αποστολή τους στους παρόχους ή αποδέκτες υπηρεσιών. Για την τέλεση των αρμοδιοτήτων τα ΕΚΕ θα πρέπει να χρησιμοποιούν την Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης «ΕΡΜΗΣ».

Οι διαδικασίες που διεκπεραιώνονται μέσω των ΕΚΕ είναι ποικίλες και κυρίως σχετίζονται με τη χρήση της Εθνικής Πύλης ΕΡΜΗΣ και την ηλεκτρονική προώθηση αιτημάτων προς τον ΕΡΜΗ και τις απαντήσεις προς τους αιτούντες. Συγκεκριμένα:

1. Ηλεκτρονική υποδοχή της αίτησης μέσω ΕΡΜΗ2. Διαβίβαση του φακέλου της υπόθεσης στις αρμόδιες Υπηρεσίες3. Ηλεκτρονική υποδοχή και διαβίβαση ερωτημάτων παρόχων και αποδεκτών

υπηρεσίων προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες που αφορούν σε προσωποποιημένη πληροφόρηση

4. Διαβίβαση στους αιτούντες των απαντήσεων των αρμοδίων Υπηρεσιών σε ηλεκτρονική μορφή

5. Ηλεκτρονικές πληρωμές, εφόσον προβλέπεται από τη σχετική διαδικασία που εντάσσεται στα ΚΕΠ

6. Παροχή ψηφιακού αποδεκτικού από τον ΕΡΜΗ για την παραλαβή της αίτησης, δικαιολογητικών και λοιπών στοιχείων με σήμανση ημερομηνίας και ώρας υποβολής

7. Παροχή από τον ΕΡΜΗ αποδεικτικού εγκυρότητας των ηλεκτρονικών εγγράφων που εκδίδει.





Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2011 εκδόθηκε η Κ.Υ.Α. Κ1-802/23-03-2011, η οποία θέτει σε ισχύ την έναρξη λειτουργίας των Επιμελητηρίων για την Ίδρυση Επιχειρήσεων καθορίζοντας τα Γ.Ε.ΜΗ (Γενικό Εμπορικό Μητρώο) που λειτουργούν στα Επιμελητήρια ως Υπηρεσία μιας Στάσης για τη σύσταση προσωπικών εταιρειών (ΟΕ, ΕΕ), ενώ για τις ανώνυμες εταιρείες και τις εταιρείες περιορισμένης ευθύνης καθώς και προσωπικών εταιρειών που για τη σύστασή τους συμφωνείται από τα μέρη ή απαιτείται η σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου, ως Υπηρεσία μιας Στάσης ορίζεται ο συμβολαιογράφος, ο οποίος συντάσσει τη συμβολαιογραφική πράξη σύστασης, εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του άρθρου 17 της Κ.Υ.Α. Κ1-802/23-03-2011.

4.4 Κέντρα Προώθησης Απασχόλησης (Κ.Π.Α.)

Τα Κέντρα Προώθησης Απασχόλησης συστάθηκαν με τον ιδρυτικό Ν. 3144/2003 και λειτουργούν από τον Μάιο της ίδιας χρονιάς ως ειδική υπηρεσία του ΟΑΕΔ (Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού) με στόχο να παρέχουν επαγγελματική πληροφόρηση, επαγγελματική συμβουλευτική ή συμβουλευτική σταδιοδρομίας και τοποθέτηση σε θέσεις εργασίας. Ο ρόλος των Κ.Π.Α. είναι η αποτύπωση των αναγκών των ανέργων και των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να δημιουργούνται οι καταλληλότερες δυνατές προυποθέσεις για την αποτελεσματικότερη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Στα Κ.Π.Α. μπορούν να απευθύνονται οι εξής κατηγορίες ανέργων (Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού, 2009):

Οι μακροχρόνια άνεργοι Οι νέοι ή ενήλικες άνεργοι Όσοι απειλούνται από την ανεργία Όσοι εγκατέλειψαν το σχολείο για οποιονδήποτε λόγο και αναζητούν μια θέση

εργασίας ή κατάρτισης Όσοι η επιχείρηση που εργάζονταν έκλεισε για οποιονδήποτε λόγο Οι ειδικές κοινωνικές ομάδες όπως τα ΑμΕΑ, οι παλιννοστούντες, οι απεξαρτημένοι,

γυναίκες, μονογονεϊκές οικογένειες κλπ. Οι νέοι ή ενήλικες που ζητούν να επαναπροσανατολιστούν σε νέα ειδικότητα, γιατί

αυτή που έχουν δεν έχει αγοραστική αξία Όποιος ενδιαφέρεται για την κινητικότητα θέσεων εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

και παραπέμπεται στον αρμόδιο Ευρωσύμβουλο.

Ακολουθείται η μέθοδος της ατομικής ή ομαδικής προσέγγισης που αντιστοιχεί την προσωπικότητα και τα μοναδικά χαρακτηριστικά κάθε ενδιαφερόμενου, ώστε να αντιμετωπιστεί με σεβασμό και αποτελεσματικά το πρόβλημα και να επιτευχθεί η εύρεση θέση εργασίας ή θέσης κατάρτισης, ή επιπλέον να συμμετέχει σε ομάδα Συμβουλευτικής Αναζήτησης Εργασίας για κάποιον που λόγω ιδιαιτέρων συνθηκών –κοινωνικών, οικονομικών, ψυχολογικών ή οικογενειακών— χρειάζεται εξειδικευμένη υποστήριξη (Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού, 2009).

4.4 Ηλεκτρονικό Πρωτόκολλο

Η τήρηση πρωτοκόλλου στη δημόσια διοίκηση είναι μια από τις θεμελιώδεις διαδικασίες όλων των Υπηρεσιών, καθώς πρόκειται για την πρώτη εργασία που επιτελείται κατά την εισαγωγή ή την εξαγωγή ενός εγγράφου στην εκάστοτε Υπηρεσία όπου χρεώνεται μια αναγνωριστική σήμανση για την ημερομηνία, το φάκελο και το είδος του εγγράφου. Βασικά πρόκειται για ένα σύνολο δραστηριοτήτων με τις οποίες τα δημόσια έγγραφα συλλέγονται, καταγράφονται και διανέμονται στους αντίστοιχους αποδέκτες. Η αυτοματοποίηση μιας τέτοιας διαδικασίας αποτελεί κρίσιμο σημείο για τη δημιουργία της απαραίτητης υποδομής στο δρόμο προς την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.





Τα πλεονεκτήματα στις κρατικές Υπηρεσίες από την αντικατάσταση του χειρόγραφου με ηλεκτρονικό πρωτόκολλου περιλαμβάνουν την ενίσχυση της διαφάνειας και την αποφυγή άσχημων παραδειγμάτων του παρελθόντος, διευκόλυνση των διοικητικών υπαλλήλων καθώς μειώνει το φόρτο εργασίας π.χ. λιγότερο γράψιμο, εύκολη αναζήτηση, αυτόματες εκτυπώσεις, και συγχρόνως διευκολύνει τους ενδιαφερόμενους καθώς επιτρέπει τη γρηγορότερη αναζήτηση των στοιχείων τους με άμεση πληροφόρηση για τον αρμόδιο στον οποίο προωθήθηκε το αίτημά τους.

Υπάρχουν τα απλά και τα σύνθετα συστήματα ηλεκτρονικής επεξεργασίας εγγράφων. Στα απλά συστήματα χρησιμοποιείται ένας προσωπικός υπολογιστής όπου εγκαθίσταται το πρόγραμμα ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου και με την εισαγωγή του εγγράφου στο σύστημα παίρνει αυτόματα έναν αριθμό, διαχωρίζει τα έγγραφα σε ομάδες αποδεκτών, τυπώνει καταστάσεις διανομής εγγράφων κ.ο.κ. Αντίθετα, στα σύνθετα συστήματα υπάρχουν χειριστές που δουλεύουν ταυτόχρονα συνδεδεμένοι σε δίκτυο, ενώ με τη χρήση σαρωτών τα έγγραφα αποθηκεύονται και διανέμονται ηλεκτρονικά στους αποδέκτες.

Για την επιτυχή εγκατάσταση και λειτουργία, προς όφελος τόσο των υπαλλήλων όσο και των πολιτών, του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου στην εκάστοτε Υπηρεσία υπάρχουν κάποιες παράμετροι που πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα:

Εκπαίδευση των χειριστών και τεχνική υποστήριξη. Με την εγκατάσταση του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου θα πρέπει να οριστούν τουλάχιστον δύο (2) υπάλληλοι σε κάθε Υπηρεσία αρμόδιοι για τη χρήση της εφαρμογής, οι οποίοι θα πρέπει να κατέχουν τις βασικές δεξιότητες στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχιση της εργασίας σε κάθε περίπτωση. Επίσης, ιδιαίτερα για τον πρώτο καιρό, θα πρέπει να υπάρχει συνεχής τεχνική υποστήριξη για την αντιμετώπιση προβλημάτων και τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του συστήματος

Ασφάλεια δεδομένων. Πρόκειται για ένα βασικό και ιδιαίτερο κομμάτι, καθώς η εγκυρότητα και η ακεραιότητα των δεδομένων είναι πρωταρχικό ζητούμενο στις εφαρμογές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Για το λόγο αυτό, το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο θα πρέπει να χειρίζονται πιστοποιημένοι χρήστες με διαβαθμισμένα επίπεδα εξουσιοδότησης παρέχοντας μεμονωμένα δικαιώματα τροποποίησης ή διαγραφής δεδομένων από το σύστημα. Επίσης, θα πρέπει να κρατούνται απαρεγκλίτως αντίγραφα ασφαλείας (back-up) σε καθημερινή βάση σε αλλά ηλεκτρονικά μέσα όπως cd-rom, zip drives, εξωτερικοί σκληροί δίσκοι κ.ο.κ. Τέλος, θα πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη μνεία για τη χρήση ενημερωμένων αντιϊκών προγραμμάτων ώστε να προστατεύονται τα δεδομένα, αλλά και οι χειριστές του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου να είναι πολύ προσεκτικοί κατά την επικοινωνία τους μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τη χρήση του Διαδικτύου.

Καταχώρηση στο ηλεκτρονικό πρωτόκολλο και χορήγηση βεβαίωσης. Τα έγγραφα που εισέρχονται σε κάθε Υπηρεσία με οποιονδήποτε τρόπο θα πρέπει να πρωτοκολλούνται αυθημερόν αναγράφοντας όλα τα σχετικά στοιχεία. Κυρίως η Υπηρεσία οφείλει να χορηγεί βεβαίωση καταχώρισης του εγγράφου στην οποία θα αναγράφονται τα εξής στοιχεία:

o Η Υπηρεσία που πρωτοκόλλησε το έγγραφοo Αύξων αριθμός καταχώρησηςo Ημερομηνία καταχώρησηςo Θέμα εγγράφου επιγραμματικάo Απαρίθμηση τυχόν συνοδευτικών εγγράφωνo Όργανο προς το οποίο απευθύνεται το έγγραφο

Η εφαρμογή του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου, ειδικά στις μεγάλες υπηρεσίες με άμεση και διαρκή επικοινωνία και συνδιαλλαγή με το κοινό όπως π.χ. Υπουργεία, έχει συντελέσει αποφασιστικά στη γρηγορότερη, αμεσότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση των





υποθέσεων των πολιτών. Φυσικά, το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ, στο οποίο θα πρέπει να ενωθούν τα υπόλοιπα ώστε να μπορέσει η ελληνική δημόσια διοίκηση να ενσωματώσει την ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην καθημερινότητά της. Οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου στην ελληνική δημόσια διοίκηση ορίζεται από την εγκύκλιο ΔΙΑΔΠ/Α1/3753/19-2-2001 περί ηλεκτρονικής διοίκησης με προθεσμία εφαρμογής τον Αύγουστο του 2001.

4.5 Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικά Μέσα

Η διακίνηση εγγράφων με ηλεκτρονικά μέσα αφορά τη διακίνηση εγγράφων μεταξύ δημόσιων υπηρεσιών και ιδιωτών με τηλεομοιοτυπία (fax) ή/και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Η Ελληνική Πολιτεία προσαρμοζόμενη στις ευρωπαϊκές οδηγίες για απλοποίηση των διαδικασιών του δημόσιο τομέα θέσπιση την ηλεκτρονική διακίνηση των εγγράφων με το άρθρο 14 του Ν. 2672/1998, ενώ ενίσχυσε τη διακίνηση με την εισαγωγή ηλεκτρονικών υπογραφών υπό τις προϋποθέσεις του Π.Δ. 150/2001 και δημιούργησε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την πλήρη συναλλαγή ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιώτες με ηλεκτρονικά μέσα με την ΥΑΠ/Φ.19.7/14/380 για την μετεξέλιξη των ΚΕΠ σε ΕΚΕ και το Σχέδιο Νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνης που κατατέθηκε τον Ιανουάριο του 2011.

Σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν. 2672/1998 ορίζονται συγκεκριμένες κατηγορίες εγγράφων που διακινούνται τόσο με τηλεομοιοτυπία όσο και με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, και περαιτέρω υπάρχουν εξαιρέσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες «ευαίσθητων» εγγράφων, όπως απεικονίζονται στον ακόλουθο πίνακα:

ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΤΗΛΕΟΜΟΙΟΤΥΠΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ

Μεταξύ ΔΥ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ Μεταξύ ΔΥ Μεταξύ ΔΥ & Πολίτη

Αποφάσεις Αιτήσεις παροχής πληροφοριών

Γνωμοδοτήσεις Γνωμοδοτήσεις Απαντήσεις σε αιτήσεις παροχής πληροφοριών

Πιστοποιητικά

Ερωτήματα Ερωτήματα

Βεβαιώσεις

Απαντήσεις Απαντήσεις

Αιτήσεις Αιτήσεις

Εγκύκλιοι Εγκύκλιοι

Οδηγίες Οδηγίες

Εκθέσεις Εκθέσεις





Μελέτες Μελέτες

Πρακτικά Πρακτικά

Στατιστικά Στοιχεία Στατιστικά Στοιχεία

Υπηρεσιακά Σημειώματα Υπηρεσιακά Σημειώματα

Έγγραφες Εισηγήσεις Έγγραφες Εισηγήσεις

Πίνακας 4: Έγγραφα που διακινούνται με ηλεκτρονικά μέσα

Στις εξαιρέσεις του νόμου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 14 εμπίπτουν: Απόρρητα έγγραφα για τη χορήγηση αντιγράφων κατά την παράγραφο 3 του άρθρου

16 του Ν. 1599/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του Ν. 2690/1999. Έγγραφα που περιέχουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα κατά τον Ν. 2472/1997 Οι αιτήσεις συμμετοχής σε διαδικασία πρόσληψης ή σε διαγωνισμούς δημοσίου Έγγραφα που απαιτείται η υποβολή τους μόνο σε πρωτότυπα ή επικυρωμένα

αντίγραφα Αποδεικτικά είσπραξης ανεξαρτήτως ποσού Διάφορα έγγραφα που εξαιρέθηκαν για ειδικούς λόγους με ΚΥΑ εντός τεσσάρων (4)

μηνών από την έκδοση του νόμου (παράγραφος 6, άρθρο 14).

Τόσο η σχετική εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Α1/2523/4-2-1999 περί διακίνησης εγγράφων με ηλεκτρονικά μέσα όσο και ο Κανονισμός Επικοινωνίας Δημόσιων Υπηρεσιών ορίζουν συγκεκριμένα τις προϋποθέσεις για τη διακίνηση εγγράφων που διασφαλίζουν την εγκυρότητα και ακεραιότητα των εγγράφων. Βασική προϋπόθεση, πέραν των τεχνικών, είναι η συγκατάθεση του ιδιώτη από ή προς τον οποίο αποστέλλεται το τηλεομοιότυπο ή το μήνυμα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η συγκατάθεση αυτή παρέχεται είτε π.χ. με αίτηση ή δήλωση του ιδιώτη στην οικεία υπηρεσία, είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο που αποδεικνύει την αποδοχή αυτής της μορφής επικοινωνίας.

Τα έγγραφα που διακινούνται είτε με τηλεομοιοτυπία είτε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο φέρουν την αποδεικτική ισχύ του πρωτοτύπου, εφόσον τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις διακίνησης. Συγκεκριμένα, το τηλεομοιότυπο, εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία έκδοσής του που προβλέπουν οι διατάξεις (παράγραφοι 9-12, άρθρο 14) έχει την ισχύ του μεταβιβαζόμενου εγγράφου, δηλαδή, την αποδεικτική ισχύ του πρωτοτύπου. Όσον αφορά το μήνυμα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου η αυθεντικότητα ή γνησιότητα αυτού κατοχυρώνεται με την ψηφιακή υπογραφή, στην οποία αναγνωρίζεται η αποδεικτική ισχύς της ιδιόχειρης υπογραφής. Τούτο, συνεπώς, σημαίνει ότι η πραγματοποιούμενη εμφάνιση / καταχώρηση στον ηλεκτρονικό υπολογιστή θεωρείται ακριβής και έχει ισχύ πρωτοτύπου, με δυνατότητα ανταπόδειξης.

Τέλος στην ΥΑΠ/Φ.19.7/380 για τα ΕΚΕ, στον Πλαίσιο για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και στο Σχέδιο Νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση ορίζονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι προϋποθέσεις των ηλεκτρονικών εγγράφων, τα οποία υποστηρίζουν και διευκολύνουν την πλήρη και ολοκληρωμένη συνδιαλλαγή των ενδιαφερομένων με τη δημόσια διοίκηση.





ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η εισαγωγή των ΤΠΕ στη δημόσια διοίκηση και η υλοποίηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όλων των μοντέλων (G2G, G2C, G2B) επιφέρει διάφορες ανησυχίες σχετικά με ζητήματα προστασίας και ιδιωτικότητας των δεδομένων, καθώς και διασφάλισης των πληροφοριών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Συνεπώς προκύπτουν πολλαπλά και πολύπλευρα θέματα ασφάλειας, τα οποία απαιτεί να έχουν επιλυθεί προτού υπάρξει επιτυχής εφαρμογή λύσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Την τελευταία πενταετία πολλά από τα Κράτη – Μέλη της Ενωμένης Ευρώπης έχουν υιοθετήσει συστήματα διαχείρισης ηλεκτρονικών ταυτοτήτων (eIDM) στο πλαίσιο





εκσυγχρονισμού των δημόσιων υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα φορολογικές υπηρεσίες, χορήγηση πιστοποιητικών και αδειών. Το πλήθος των ηλεκτρονικΠών υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα στο κοντινό μέλλον σαν αποτέλεσμα της αξιοποίησης των επενδύσεων στις υποδομές ευρυζωνικότητας που βρίσκονται σε εξέλιξη. Στην Ελλάδα, ο «Καλλικράτης» θα αναδείξει τη διοικητική μεταρρύθμιση και θα συμβάλει στη δημιουργία του ψηφιακού δήμου με την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις, με την αξιοποίηση την ηλεκτρονικής κάρτας για την ταυτοποίηση των πολιτών-δημοτών. Ο κάθε πολίτης-δημότης θα διαθέτει τη δική του ηλεκτρονική κάρτα με την οποία θα γίνεται αυτόματη εξυπηρέτηση σε τις ψηφιακές υπηρεσίες (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, 2010).

Ορισμένα από τα ζητήματα που αντιμετωπίζονται είναι (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007):

Εμπιστευτικότητα: οι χρήστες απαιτούν την μη αποκάλυψη πληροφοριών σε μη εξουσιοδοτημένες οντότητες

Ακεραιότητα: όλα τα δεδομένα που ανταλλάσσονται δεν πρέπει να τροποποιούνται από μη εξουσιοδοτημένες οντότητες κι ο παραλήπτης χρειάζεται να έχει την δυνατότητα να επικυρώσει ότι τα δεδομένα που έλαβε είναι ακριβώς ίδια με τα δεδομένα που είχε στείλει ο αποστολέας

Ταυτοποίηση: όλες οι συμμετέχουσες οντότητες πρέπει να προσδιορίζουν με ασφάλεια την ταυτότητά τους

Αυθεντικότητα: παραλήπτης των δεδομένων που ανταλλάσσονται (όντας εφαρμογή ή τερματικός χρήστης) θα πρέπει να είναι ικανός να πιστοποιήσει ότι ο αποστολέας είναι πράγματι αυτός που δηλώνει ότι είναι κι όχι κάποιος που τον παριστάνει

Μη αποποίηση ευθύνης: οι οντότητες που συμμετέχουν σε μια ηλεκτρονική συναλλαγή δεν πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αρνηθούν τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη συναλλαγή σε οποιαδήποτε μελλοντική στιγμή.

4.1 Ταυτοποίηση

Η ταυτοποίηση αφορά τον προσδιορισμό των πληροφοριών/δεδομένων που μπορούν να ταυτοποιήσουν μια οντότητα (πολίτες / επιχειρήσεις). Εντός του πλαισίου υλοποίησης εφαρμογών ταυτοποίησης εμπίπτουν (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας 2007):

H προστασία της ιδιωτικότητας και η διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων αφορούν το σχεδιασμό και ανάπτυξη συστημάτων που θα συλλέγουν και θα επεξεργάζονται τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών με απόλυτη ασφάλεια και χωρίς κινδύνους παραποίησης ή/και υποκλοπής εφαρμόζοντας το Ν. 2742/1997 για τα προσωπικά δεδομένα και την Κοινοτική Οδηγία 95/46/ΈΚ

H εγκυρότητα μητρώων αφορά τις ιδιότητες βάσει των οποίων κάθε πολίτης συναλλάσσεται με τις δημόσιες υπηρεσίες. Για την εγκυρότητα και την ποιότητα των δεδομένων που συλλέγονται είναι ανάγκη να υφίσταται μια μοναδική και ενιαία πηγή πιστοποίησης της ταυτότητας μιας οντότητας ανεξαρτήτως από την ιδιότητα με την οποία εμφανίζεται

O μοναδικός αριθμός ταυτοποίησης για πολίτες και επιχειρήσεις αποτελεί το βασικό μέσο ταυτοποίησης και διευκολύνει τις συναλλαγές και τη διαχείριση εγγράφων στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Παρόλα αυτά δεν μπορεί να εφαρμοστεί ένας τρόπος ταυτοποίησης για όλους, αλλά αντίθετα μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά αναγνωριστικά ανά περίπτωση όπως κωδικοί πρόσβασης, κρυπτογραφημένες έξυπνες κάρτες, ψηφιακά πιστοποιητικά κλπ.

4.2 Αυθεντικοποίηση

Ως αυθεντικοποίηση ορίζεται η δυνατότητα παροχής αδιαμφισβήτητων στοιχείων για την





επαλήθευση της ταυτότητας μιας οντότητας. Πιο συγκεκριμένα αφορά τους ακόλουθους τομείς (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας 2007):

Έλεγχος αυθεντικότητας κι επίπεδα εμπιστοσύνης πρόκειται για την επαλήθευση την ταυτότητας ενός χρήστη, ότι δηλαδή είναι αυτός που ισχυρίζεται ότι είναι. Οι συνηθέστεροι μηχανισμοί αυθεντικοποίησης για τον έλεγχο πρόσβασης είναι οι κωδικοί πρόσβασης (passwords), οι κρυπτογραφημένες έξυπνες κάρτες (smart cards) και η βιομετρική (π.χ. δακτυλικά αποτυπώματα, φωνητική αναγνώριση). Ο έλεγχος της αυθεντικότητας κατά την πρόσβαση σε μια ηλεκτρονική υπηρεσία θα πρέπει να ταυτοποιεί τους χρήστες και στη συνέχεια να παρέχεται πρόσβαση στα αντίστοιχα επίπεδα εξουσιοδοτήσεων

Αναγνωριστικά & ψηφιακά πιστοποιητικά πρακτικά αποτελούν την ηλεκτρονική βεβαίωση, η οποία επαληθεύει την ταυτότητα μιας οντότητας και συνήθως περιλαμβάνει στοιχεία όπως:- το όνομα του κατόχου- έναν σειριακό αριθμό- τα δημόσια κλειδιά του κατόχου (ένα για μυστική ανταλλαγή κλειδιού ως αποδέκτη

και ένα για ψηφιακή υπογραφή ως αποστολέα)- τον αλγόριθμο που χρησιμοποιεί αυτά τα κλειδιά- τον τύπο του πιστοποιητικού- το όνομα της Αρχής Πιστοποίησης- την ημερομηνία λήξης της ισχύος του πιστοποιητικού- την ψηφιακή υπογραφή της Αρχής Πιστοποίησης

4.3 Κρυπτογράφηση

Η έκδοση ενός μοναδικού ψηφιακού πιστοποιητικού για κάθε χρήστη βασίζεται στις αρχές της κρυπτογράφησης. Στο πλαίσιο αυτό, τα σύγχρονα συστήματα χρησιμοποιούν αλγόριθμους και κλειδιά. Κύριος τύπος ψηφιακών πιστοποιητικών είναι τα πιστοποιητικά δημοσίου κλειδιού (public key certificates) (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας 2007): Κρυπτογράφηση δημόσιου κλειδιού πρόκειται για τον κυριότερο μηχανισμό

προστασίας δεδομένων και ασφαλούς διεξαγωγής των ηλεκτρονικών συναλλαγών διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα (privacy), την ακεραιότητα (integrity) και την εμπιστευτικότητα (confidentiality). Υπάρχουν δύο (2) βασικές τεχνικές κρυπτογράφησης. Η συμμετρική κρυπτογραφία στην οποία χρησιμοποιείται το ίδιο κλειδί για την κρυπτογράφηση κι αποκρυπτογράφηση, δηλαδή ο αποστολέας κρυπτογραφεί κι ο παραλήπτης αποκρυπτογραφεί με το ίδιο κλειδί. Αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι αφενός τα συναλλασσόμενα μέρη δεν θα πρέπει να γνωστοποιούν σε τρίτους το κλειδί για λόγους ασφαλείας κι αφετέρου δεν τηρείται η απαίτηση για αυθεντικότητα, καθώς δεν μπορεί να αποδειχτεί η ταυτότητα των συναλλασσομένων μερών.Η δεύτερη τεχνική είναι η ασύμμετρη κρυπτογραφία όπου ο κάθε χρήστης έχει στη διάθεσή του δύο κλειδιά για την κρυπτογράφηση και την αποκρυπτογράφηση –το δημόσιο κλειδί και το ιδιωτικό κλειδί. Το δημόσιο κλειδί γνωστοποιείται στους τρίτους, ενώ το ιδιωτικό κλειδί το γνωρίζει μόνο ο κατέχων. Έτσι ο,τιδήποτε κρυπτογραφείται με το δημόσιο κλειδί μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί χρησιμοποιώντας μόνο το άλλο κλειδί. Η κρυπτογράφηση δημοσίου κλειδιού (public key encryption) θεωρείται η καταλληλότερη για τις δημόσιες συναλλαγές καθώς εξασφαλίζει την εμπιστευτικότητα του μηνύματος, παρέχει πιο ευέλικτα μέσα ελέγχου της ταυτότητας των χρηστών (authentication) και υποστηρίζει τις ψηφιακές υπογραφές (ακεραιότητα μηνύματος).

Οι ηλεκτρονικές και οι ψηφιακές υπογραφές στηρίζονται στην ασύμμετρη κρυπτογράφηση, καθώς ο χρήστης διαθέτει τα δύο κλειδιά (δημόσιο και ιδιωτικό), τα οποία έχουν κάποιο μαθηματικό συσχετισμό (αλγόριθμο). Έτσι το ένα κλειδί





χρησιμοποιείται για τη δημιουργία της υπογραφής και το άλλο για την επαλήθευσή της. Πρακτικά ο αποστολέας χρησιμοποιεί το ιδιωτικό του κλειδί για τη δημιουργία της ψηφιακής υπογραφής και ο παραλήπτης χρησιμοποιεί το δημόσιο κλειδί του αποστολέα για την επαλήθευσή της. Τόσο η ψηφιακή όσο και η ηλεκτρονική υπογραφή για να είναι έγκυρη κι αξιόπιστη θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις ακόλουθες απαιτήσεις:- να συνδέεται μονοσήμαντα με τον υπογράφοντα- να ταυτοποιεί τον υπογράφοντα- να δημιουργείται με μέσα τα οποία ο υπογράφων μπορεί να διατηρήσει υπό τον

αποκλειστικό του έλεγχο- να συνδέεται με τα δεδομένα στα οποία αναφέρεται κατά τρόπο ώστε να μπορεί να

εντοπιστεί οποιαδήποτε επακόλουθη αλλοίωση των εν λόγω δεδομένων. Έξυπνες κάρτες επιτρέπουν την ασφαλή αποθήκευση, μεταφορά και διαχείριση

ευαίσθητων δεδομένων όπως δικαιώματα χρήστη και κρυπτογραφικά κλειδιά καθώς και την τοπική εκτέλεση αλγόριθμων κρυπτογραφίας βασίζοντας τη λειτουργία τους στην ύπαρξη ενός μικρο-υπολογιστή και στην επανα-προγραμματιζόμενη μνήμη τους. Έχουν συνήθως μικρό μέγεθος, είναι κατασκευασμένες από πλαστικό, ενώ ανάλογα με τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του μικρο-υπολογιστή μπορούν να χωριστούν σε διάφορες κατηγορίες όπως κάρτες μνήμης, κάρτες ευφυούς μνήμης, υπερ-έξυπνες κάρτες ασύρματες κάρτες, υβριδικές κάρτες. Γενικά τα αρχιτεκτονικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των έξυπνων καρτών, τις καθιστούν ως ασφαλείς συσκευές για την υλοποίηση ψηφιακών υπογραφών.

4.4 Υποδομή Δημοσίου Κλειδιού (Public Key Infrastructure – PKI)

Στο πλαίσιο πιστοποίησης των πολιτών και των επιχειρήσεων κατά τη διεξαγωγή ηλεκτρονικών συναλλαγών με το δημόσιο τομέα, πρέπει να υπάρχει ο κατάλληλος μηχανισμός επαλήθευσης των ταυτοτήτων των προσώπων του δημόσιου κλειδιού. Ο μηχανισμός αυτός ονομάζεται «Υποδομή Δημοσίου Κλειδιού», όπου εκδίδει, διαθέτει και διαχειρίζεται τα πιστοποιητικά του δημόσιου κλειδιού.

Το PKI αποτελεί ένα συνδυασμό λογισμικού, τεχνολογιών κρυπτογραφίας και υπηρεσιών, που πιστοποιεί την εγκυρότητα του κάθε φυσικού προσώπου που εμπλέκεται σε μια συναλλαγή στο Διαδίκτυο και παράλληλα προστατεύει την ασφάλεια της συναλλαγής. Από τεχνολογικής πλευράς, ενσωματώνει ψηφιακά πιστοποιητικά, κρυπτογραφία δημοσίου κλειδιού και αρχές πιστοποίησης σε ένα ασφαλές αρχιτεκτονικό σχήμα, ενώ προσφέρει εργαλεία για τη διαχείριση, ανανέωση και ανάκληση των πιστοποιητικών (‘Η Υποδομή του Δημόσιου Κλειδιού και Η Κρυπτογράφηση στην Πράξη’).

Ο οργανισμός που εκδίδει πιστοποιητικά (ηλεκτρονικά αρχεία) που πιστοποιούν την ταυτότητα του προσώπου και το δημόσιο κλειδί του ονομάζεται Πάροχος Υπηρεσιών (ΠΥΠ) ή Αρχή Πιστοποίησης (ΑΠ). Η κατοχή του ψηφιακού πιστοποιητικού διασφαλίζεται από την αποκλειστική κατοχή συγκεκριμένων ψηφιακών δεδομένων (ιδιωτικό κλειδί) από το φυσικό πρόσωπο. Ο ΠΥΠ δημοσιεύει ψηφιακά δεδομένα σχετικά με την επαλήθευση της κατοχής του πιστοποιητικού (δημόσιο κλειδί) και εγγυάται για τα στοιχεία του φυσικού προσώπου. Στην Ελλάδα, οι ΠΥΠ και οι βεβαιώσεις για την ασφάλεια της ηλεκτρονικής υπογραφής ελέγχονται από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.) (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας 2007).

Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει με το Παράρτημα Ι του Προεδρικού Διατάγματος 150/2001 ότι τα αναγνωρισμένα πιστοποιητικά πρέπει να περιλαμβάνουν:

ένδειξη ότι το πιστοποιητικό εκδίδεται ως ένα αναγνωρισμένα πιστοποιητικό τα στοιχεία αναγνώρισης του ΠΥΠ και το κράτος, στο οποίο είναι εγκατεστημένος το όνομα του υπογράφοντος πρόβλεψη ειδικού χαρακτηριστικού του υπογράφοντος, που θα περιληφθεί εφόσον

είναι σημαντικό σε σχέση με το σκοπό για τον οποίο προορίζεται το πιστοποιητικό





δεδομένα επαλήθευσης υπογραφής που αντιστοιχούν σε δεδομένα δημιουργίας υπογραφής υπό τον έλεγχο του υπογράφοντος

ένδειξη της έναρξης και του τέλους της περιόδου ισχύος του πιστοποιητικού τον κωδικό ταυτοποίησης του πιστοποιητικού την προηγμένη ψηφιακή υπογραφή του ΠΥΠ που το εκδίδει τυχόν περιορισμούς του πεδίου χρήσης του πιστοποιητικού

4.5 Εθνικός Σχεδιασμός για την Ψηφιακή Αυθεντικοποίηση

Οι νομοθετικές προβλέψεις της Ελληνικής Πολιτείας αναφορικά με την ψηφιακή αυθεντικοποίηση βασίστηκαν στην Οδηγία 1999/93/ΕΚ σχετικά με το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές υπογραφές. Η πρώτη αναφορά για τις ψηφιακές υπογραφές γίνεται στο άρθρο 14 του Ν. 2672/98, ενώ με τον Ν. 2672/99 δίνεται ο ορισμός και τα χαρακτηριστικά της ψηφιακής υπογραφής. Το Π.Δ. 150/2001 εναρμόνισε το ελληνικό δίκαιο με την Οδηγία 1999/93/ΕΚ και καθόρισε τις προϋποθέσεις ώστε μια ψηφιακή υπογραφή να αναγνωρίζεται νομικά ως ιδιόχειρη. Επίσης όριζε την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων ως αρμόδια αρχή για την εποπτεία των ΠΥΠ ηλεκτρονικής υπογραφής εγκατεστημένων στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο άσκησης των σχετικών αρμοδιοτήτων της η ΕΕΤΤ έχει εκδώσει, με την υπ. αρ. 248/71/2002 απόφασή της, έναν γενικό «Κανονισμό Παροχής Υπηρεσιών Πιστοποίησης Ηλεκτρονικής Υπογραφής» (ΦΕΚ 603/Β’/16-5-2002), που ρυθμίζει ζητήματα αναγνωρισμένων πιστοποιητικών και θέτει το θεσμικό πλαίσιο για την εποπτεία και τον έλεγχο των εγκατεστημένων στην Ελλάδα ΠΥΠ. Επιπλέον με το άρθρο 20 του Ν. 3448/2006 η Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Προγραμμάτων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διοίκησης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών ορίζεται σαν Πρωτεύουσα Αρχή Πιστοποίησης, αρμόδια για την πιστοποίηση και τον καθορισμό των κατευθύνσεων και το συντονισμό των άλλων δημόσιων υπηρεσιών και φορέων (Υποκείμενες Αρχές Πιστοποίησης), οι οποίοι εκδίδουν ψηφιακά πιστοποιητικά για την παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημοσίου φορέα μέσω του ΣΥΖΕΥΞΙΣ. (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007).

Στα πλαίσια του ΕΠΚτΠ 2000-2006 και την Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 εντάσσεται ο εθνικός σχεδιασμός την ψηφιακή αυθεντικοποίηση των χρηστών της δημόσιας διοίκησης μέσω τριών (3) βασικών έργων (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας 2007):

1. Την Κεντρική Υποδομή Ψηφιακής Αυθεντικοποίησης Πολιτών & Επιχειρήσεων μέσω της «Εθνικής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης -ΕΡΜΗΣ»

2. Την Κεντρική Υποδομή Ψηφιακής Αυθεντικοποίησης των χρηστών της Δημόσιας Διοίκησης στο πλαίσιο του έργου ΣΥΖΕΥΞΙΣ (υποέργο PKI)

3. Το Εθνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας και η υποδομή Διαλειτουργικότητας που θα εγκαταστήσει το έργο της «Εθνικής Πύλης Δημόσιας Διοίκησης – ΕΡΜΗΣ». Στο ακόλουθο σχήμα φαίνεται το Πλαίσιο Ψηφιακής Αυθεντικότητας που έχει υιοθετηθεί από την ελληνική πολιτεία:





Σχήμα 8: Πλαίσιο Ψηφιακής Αυθεντικοποίησης (πηγή :ΠΗΔ)

Ειδικότερα η Υποδομή Δημόσιου Κλειδιού έχει ενταχθεί στο εθνικό δίκτυο ΣΥΖΕΥΞΙΣ και ήδη προσφέρεται ως υπηρεσία περιλαμβάνοντας την έκδοση ψηφιακών πιστοποιητικών για εξουσιοδοτημένους χρήστες, την Αρχή Πιστοποίησης και Εγγραφής που διαχειρίζεται και εκδίδει ψηφιακά πιστοποιητικά για τους φορείς της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, την παροχή υπηρεσιών πιστοποίησης για τους φορείς-μέλη του ΣΥΖΕΥΞΙΣ (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007).

Η διάρθρωση των Αρχών Πιστοποίησης της υπηρεσίας PKI του ΣΥΖΕΥΞΙΣ έχει ως ακολούθως:

Σχήμα 9: Δομή υπηρεσίας PKI (Πηγή: Παρατηρητήριο για την ΚτΠ)

Με την ολοκλήρωση της εγκατάστασης της υπηρεσίας Υποδομής Δημόσιου Κλειδιού, οι φορείς θα είναι σε θέση να εκδώσουν και να διαχειριστούν τα πιστοποιητικά με τα οποία οι χρήστες μπορεί να υπογράφουν ηλεκτρονικά έγγραφα και συναλλαγές με συγκεκριμένες παραμέτρους χρήσης. Με το ίδιο πιστοποιητικό παρέχεται στο χρήστη η δυνατότητα να επιβεβαιώνει την ταυτότητά του και να έχει πρόσβαση στις ιστοσελίδες και διαδικτυακές εφαρμογές. Με την ολοκλήρωση του έργου θα έχει υλοποιηθεί η έκδοση ψηφιακών πιστοποιητικών για 50.000 στελέχη της δημόσιας διοίκησης υπό τη μορφή των έξυπνων





καρτών (Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνίας της Πληροφορίας, 2007).





ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο κλάδος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης παρέχει πολλαπλές και ποικιλόμορφες ευκαιρίες τόσο για την ίδια τη δημόσια διοίκηση όσο και για τους συμβαλλόμενους μαζί της. Παρέχει την ευκαιρία στη δημόσια διοίκηση να μεταρρυθμιστεί απλοποιώντας και προτυποποιώντας τις διαδικασίες και δίνοντας έμφαση στην οριζόντια διατμηματική επικοινωνία των υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο καταργείται η γραφειοκρατική και δυσκίνητη εικόνα των κρατικών υπηρεσιών μεταπηδώντας σταδιακά σε μια σύγχρονη, πιο ευέλικτη και πιο αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, ενώ ταυτόχρονα σημειώνεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων τόσο με τη μείωση του συνολικού κόστους λειτουργίας των υπηρεσιών όσο και με την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

Επιπλέον με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων και του Διαδικτύου δίνεται ευρεία πρόσβαση στις κυβερνητικές πληροφορίες δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την αμφίδρομη επικοινωνία κράτους-πολιτών, αλλάζοντας την εικόνα της απομονωμένης διοίκησης και ενισχύοντας το δημόσιο διάλογο με στόχο πάντα την πιο ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και την ισχυροποίηση της ηλεκτρονικής δημοκρατίας.

Παράλληλα οι χρήστες –είτε πολίτες είτε επιχειρήσεις— των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης επωφελούνται από την εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος στη διεξαγωγή των διαδικασιών, ενδυναμώνουν την εμπιστοσύνη τους στη δημόσια διοίκηση καθώς ενισχύεται η διαφάνεια των διαδικασιών και έχουν την ευκαιρία για την ενεργή συμμετοχή τους στην κατάρτιση πολιτικών που θα επιφέρουν επωφελή αποτελέσματα στην καθημερινότητά τους.

Σχήμα 10: Λόγοι υιοθέτησης εφαρμογών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Παρόλα αυτά προκύπτουν αρκετά ζητήματα προς επίλυση όπως η πολιτική βούληση των διοικούντων για την προώθηση των απαιτούμενων τομών που θα στηρίζουν με μετάβαση στην ηλεκτρονικής διακυβέρνηση, η αλλαγή νοοτροπίας αναφορικά με τη χρήση των εφαρμογών και των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κτίζοντας το κατάλληλο πλαίσιο εμπιστοσύνης, η εκπαίδευση και κατάρτιση των δημόσιων λειτουργών στις νέες συνθήκες εργασίας, η ασφάλεια της ιδιωτικότητας και η προστασία των δεδομένων με την επένδυση στις κατάλληλες υλικοτεχνικές υποδομές που θα διασφαλίζουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και θα προστατεύουν τα διακινηθέντα δεδομένα από κακόβουλες πρακτικές, η πρόβλεψη για την ένταξη όλων των πολιτών στην νέα ψηφιακή πραγματικότητα (e-inclusion) και η μείωση του ψηφιακού χάσματος, η υιοθέτηση ενός ρεαλιστικού νομικού και θεσμικού





πλαισίου και κυρίως η κοινωνική στήριξη των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών.

Γενικότερα η εφαρμογή λύσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι κάθε άλλο παρά θέμα τεχνολογίας. Τόσο η απαιτούμενη τεχνολογία όσο και η τεχνογνωσία υπάρχει και εξελίσσεται διαρκώς. Ο θεμέλιος λίθος είναι η ύπαρξη ενός εθνικού και συντονισμένου σχεδιασμού που να προβλέπει την επίλυση όλων των ακανθωδών ζητημάτων και ο οποίος πρέπει να είναι (Pardo, 2000):

Περιεκτικός, δηλαδή να δίνει πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης μέσω μιας κεντρικής κυβερνητικής διαδικτυακής πύλης

Ολοκληρωμένος, δηλαδή όλες οι εφαρμογές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης θα πρέπει να είναι συνδεδεμένες αναμεταξύ τους, ώστε να περιορίζεται η επανάληψη υποβολής των ίδιων δεδομένων από τους πολίτες

Ενιαίος, δηλαδή η πρόσβαση θα πρέπει να γίνεται από οποιαδήποτε πλατφόρμα και υπολογιστή

Διαφάνεια/Ευκολία στη χρήση, δηλαδή οι κυβερνητικές πύλες πρέπει να είναι σχεδιασμένες ώστε να χρησιμοποιούνται με άνεση κι ευκολία ακόμα και από τον πιο αρχάριο χρήστη

Προσβασιμότητα, δηλαδή όλες οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης πρέπει να είναι σχεδιασμένες ώστε να διευκολύνουν τη χρήση τους από τα ΑμΕΑ ή κοινωνικές ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι ή οι μετανάστες

Ασφάλεια, δηλαδή οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης πρέπει να διασφαλίζουν την εμπιστευτικότητα των δεδομένων και των διαδικτυακών συναλλαγών

Ιδιωτικότητα, δηλαδή τα δεδομένα σχετικά με τις συναλλαγές πολιτών-κυβέρνησης και το περιεχόμενο αυτών των συναλλαγών πρέπει να προστατεύονται αυστηρά από την κυβέρνηση

Αναδιαμόρφωση, δηλαδή απαιτείται η λεπτομερής αξιολόγηση του στόχου και των διαδικασιών και μετά να δημιουργηθεί η κατάλληλη ψηφιακή δομή που θα απλοποιεί και θα streamline τις διαδικασίες μεμονωμένα αλλά και τη συνολική δημόσια διοίκηση συνολικά

Διαλειτουργικότητα, δηλαδή η συνεργασία και απρόσκοπτη επικοινωνία όλων των κυβερνητικών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ανεξαρτήτως των υιοθετημένων τεχνολογιών υλοποίησης

Το επόμενο στάδιο πέρα των απλών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις είναι η υλοποίηση δημοκρατικών διεργασιών, συμμετοχή στην υιοθέτηση πολιτικών και στη δημιουργία μιας ενεργής ηλεκτρονικής κοινότητας, ώστε η ηλεκτρονική διακυβέρνησης να καταστεί ένα πρωταρχικό εργαλείο συλλογικής και δημοκρατικής λήψης αποφάσεων και συμμετοχής στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Εν κατακλείδι, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι μονόδρομος. Βρίσκεται ήδη στην καθημερινότητά μας, την οποία αλλάζει ριζικά κι ελπίζουμε προς το καλύτερο. Η παραδοσιακή μορφή των κρατικών υπηρεσιών αλλάζει και υιοθετείται ένα πιο καινοτόμο και πιο αποτελεσματικό πρόσωπο δημόσιας διοίκησης. Πέραν όλων των σχεδιασμών, νομικών και θεσμικών πλαισίων, πολιτικών αποφάσεων ή διαφημιστικών καμπανιών, το κυριότερο είναι οι ίδιο οι πολίτες να αποδεχτούν αυτές τις αλλαγές, να τις υποστηρίξουν και να συμμετέχουν ενεργά.





ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

1. Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης <www.ypmed.gov.gr>.

2. Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης & Πρότυπα Διαλειτουργικότητας <http://www.e-gif.gov.gr/portal/page/portal/egif/>.

3. Κοινωνία της Πληροφορίας <http://www.infosoc.gr/infosoc/el-GR/>.

4. Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας <http://www.observatory.gr/page/default.asp?id=4>.

5. Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων <http://www.gsis.gr/>.

6. Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης ΕΡΜΗΣ <http://www.ermis.gov.gr/>.

7. i2010 – A European Information Society for growth and employment <http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/index_en.htm>.

8. Information Society and Media Directorate <http://ec.europa.eu/dgs/information_society/see_more/vb/index_en.htm#i2010.

9. IDABC <http://ec.europa.eu/idabc/en/home>.

10. ePractice.eu <http://epractice.eu/index.php?page=home>.

11. Europatweets: what is Europe doing? <http://europatweets.eu/>.





ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Ξενόγλωσσες

1. Curtin, GG, Sommer, MH & Vis-Sommer, V 2003, ‘The World of E-Government, Journal of Political Marketing, vol. 2, issue ¾, pp. 1-16.

2. ‘eEurope: An Information Society for All’, in Europa, viewed 23 August 2010, from <http://europa.eu/legislation_summaries/information_society/l24221_en.htm>.

3. European Commission 2000, ‘eEurope 2002: An Information Society for All Action Plan’, in Europa, viewed 23 July 2009, from <http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/2002/documents/ archiv_eEurope2002/actionplan_en.pdf>.

4. European Commission 2002, ‘eEurope 2005: An Information Society for All Action Plan’, in Europa, viewed 23 July 2009, from <http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/2002/news_library/documents/eeurope2005_en.pdf>.

5. European Commission 2005, ‘i2010 – An Information Society for Growth and Employment’, in Europa, viewed 23 July 2009, from <http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ.do?uri=COM:2005:0229:FIN:EN:PDF>.

6. European Commission 2006, ‘i2010 eGovernment Action Plan: 3. Accelerating eGovernment in Europe for the Benefit of All’ in Europa, viewed 24 July 2009, from <http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/docs/highlights/comm._pdf_com_2006_0173_en_acte_pdf>.

7. European Commission 2010, “A Digital Agenda for Europe” in Europa, viewed 5 April 2011, from <http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/documents/digital-agenda-communication-en.pdf>.

8. European Commission (2010), eGovernment in Greece, in Europa, viewed 18 April 2011, from <http://www.observatory.gr/files/meletes/eGovernment_in_GR_April_2010_en.pdf>.

9. Fang, Z 2002, ‘E-Government in Digital Era: Concept, Practice and Development’, International Journal of The Computer, The Internet and Management, vol. 10, issue 2. pp. 1-22.

10. Forlano, L 2004, ‘The Emergence of Digital Government: International Perspectives’, in A Pavlichev and GD Garson (eds.), Digital Government: Principles and Best Practises, Idea Group Publishing, Hershey, pp. 34-50.

11. Garson, DG 2004, ‘The Promise of Digital Government, in A Pavlichev and GD Garson (eds.), Digital Government: Principles and Best Practises, Idea Group Publishing, Hershey, pp. 2-15.

12. Hahamis, P, Iles J and Healy, M 2005, ‘e-Government in Greece: Bridging The Gap Between Need and Reality’, The Electronic Journal of E-Government, vol. 3, issue 4, pp. 185-192, viewed 28 July 2009, from <http://www.ejeg.com/volume-3/vol3-iss4/Hahamisetal.pdf>.

13. ‘iDABC: The Programme’, in Europa, viewed 24 July 2009, from < http://ec.europa.eu/idabc/en/chapter/3>.

14. ‘iDABC: Interoperability, in Europa, viewed 24 July 2009, from < http://ec.europa.eu/idabc/en/chapter/5883>.





15. iDABC 2005, ‘eGovernment in Greece: Factsheet’, in Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 28 Ιουλίου 2009, από <http://www.observe.gr/files/meletes/eGovernment in Greece – June 2005.pdf>.

16. Lan, Z & Falcone, S 1997, ‘Factors Influencing Internet Use: A Policy Model for Electronic Government Information Provision, Journal of Government Information, vol. 24, issue. 4, pp. 251-257.

17. Liinkanen, E 2003, ‘eGovernment: An EU Perspective’, Journal of Political Marketing, vol. 2, issue ¾, pp. 65-88.

18. Markellos, K et al 2007, ‘Current State of Greek E-Government Initiatives’, Journal of Business Systems, Governance and Ethics, vol 2, issue 3, pp. 67-88.

19. McGinnis, P 2003, ‘Creating a Blueprint for E-Government, Journal of Political Marketing, vol. 2, issue ¾, pp. 51-63.

20. Pardo, TA 2000, ‘Realizing the Promise of Digital Government: It’s More Than Building A Website’, Information Magazine Impacts, viewed 21 July 2009, from <http://www.cisp.org/imp/october_2000/10_00pardo.htm>.

21. Seifert, JW & Petersen, RE 2002, ‘The Promise of All Thing E?: Expectations and Challenges of Emergent Electronic Government’, Perspectives on Global Development and Technology, vol. 1, issue 2, pp. 193-212.

Ελληνόγλωσσες

1. Βεργή, Ε & Παππάς, Θ 2007, ‘Εξέλιξη των 20 Βασικών Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στην Ελλάδα’, στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 30 Ιουλίου 2009, στο <http://www.observatory.gr/files/meletes/eGov20basicServices.pdf>.

2. Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού (2009), ‘Κέντρα Προώθησης

στην Απασχόληση’, στο Ε.Κ.Ε.Π., πρόσβαση 6 Απριλίου 2011, στο

<http://www.ekep.gr/Guidance/kpa.asp>.

3. ‘Ε.Π. ΠΟΛΙΤΕΙΑ 2008-2010’, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ, πρόσβαση 30 Ιουλίου 2009, στο <http://www.politeia.gov.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=45&Itemid=81>.

4. ‘Εθνικό Δίκτυο Δημόσιας Διοίκησης ΣΥΖΕΥΞΙΣ’, στο ΣΥΖΕΥΞΙΣ, πρόσβαση 30 Ιουλίου 2009, από <http://www2.syzefxis.gov.gr/Default.aspx>.

5. Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, ‘Η Κοινωνία της Πληροφορίας’, στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 30 Ιουλίου 2009, στο <http://www.observe.gr/page/default.asp?la=1&id=7>.

6. Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας 2007, ‘Διαχείριση Ηλεκτρονικών Ταυτοτήτων στο Πλαίσιο της Χρήσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικών Συναλλαγών της Δημόσιας Διοίκησης’, στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 3 Αυγούστου 2009, στο <http://www.observatory.gr/files/meletes/Ταυτοποίηση στην ΗΔ τελικό.pdf>.

7. Ελληνικό Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας 2010, Ηλεκτρονική Ταυτότητα των Πολιτών και Επιλογές Πολιτικής & Υποδομών’, στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 20 Αυγούστου 2010, στο <http://www.observatory.gr/files/meletes/eID%20Status%20&%20Citizen%20benefits%20v1.3%20final.pdf>.





8. Επιτροπή Πληροφορικής 2005, ‘Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013’, στο Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 17 Αυγούστου 2010, στο <http://www.infosoc.gr/NR/rdonlyres/A13F889F-DE92-4DCF-B64A-37351BFC69B9/3053/ktp_all.pdf>.

9. Κεμαλής, Κωνσταντίνος. Ηλεκτρονική δημοκρατία. Διπλωματική Έργασία. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων, 2006.

10. Παππάς, Θ & Κάκαρης, N, ‘Παραδείγματα Xρήσης Δημοσίων Υπηρεσιών Διαθέσιμων Online’, στο Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, πρόσβαση 3 Αυγούστου 2006, από <http://www.observatory.gr/files/meletes/sbs.pdf>.

11. Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 2011, ‘Μητρώο Υπηρεσιών και Φορέων της Ελληνικής Διοίκησης, πρόσβαση 25 Μαρτίου 2011, από <http://www.gspa.gr/%280202736618051257%29/eCPortal.asp?id=4948&nt=19&lang=1&pID=235&p2ID=707&lang=1>.

12. Υπουργείο Εσωτερικών, Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 2008, ‘Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ 2008-2010: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Διοίκηση 2008-2010’, στο Υπουργείο Εσωτερικών, πρόσβαση 31 Ιουλίου 2009, από <http://www.gspa.gr/(0312261255118256)/documents/p12b_07_05_08b.pdf>.

13. Υπουργείο Εσωτερικών, ‘Σχετικά με την Πύλη Ermis’, στο Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης, πρόσβαση 31 Ιουλίου 2009, από <http://www.ermis.gov.gr/portal/page/portal/ermis/aboutErmis>.

14. ‘Η Υποδομή του Δημόσιου Κλειδιού και Η Κρυπτογράφηση στην Πράξη’, στο η-Επιχειρείν, πρόσβαση 4 Αυγούστου 2009, από <http://www.go-online.gr/ebusiness/specials/html?article_id=714>.

15. Κανονισμός Επικοινωνίας Δημοσίων Υπηρεσιών 2003, πρόσβαση 5 Απριλίου 2011, στο

16. Ν. 3448/2006 «Για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα και τη ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας ΥπουργείουΕσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.

17. Ν. 3844/2010 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά και άλλες διατάξεις».

18. ΥΑΠ /Φ.19.7/14/380 «Οργάνωση, λειτουργία και Αρμοδιότητες των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης (ΕΚΕ) – Ηλεκτρονική Διεκπεραίωση Διαδικασιών από τα ΕΚΕ».




Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

Documents

Transcript of Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση