ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

12
Ο ιονεί ... Κ ρατούμενος ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΙΔΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΥΛΩΝΑ (ΕΚΚΝΑ) ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΟΣΥΕ) ΕΔΡΑ: ΑΥΛΩΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Τ.Κ. 190 11 ΤΗΛ./FAX: 22950-29924 • [email protected], www.syekkna.gr, [email protected], www.osye.org.gr Χρόνος 4ος • Αρ. φύλλου 15 • Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012 ΑΥΛΩΝΑΣ 04 Κωδικός: 018506 Όλοι έχουμε δικαίωμα στην Υγεία ακόμα και οι έγκλειστοι στις φυλακές Δημοσιεύθηκε Παρασκευή, 24 Αυγούστου 2012 Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Αντώνη Ρουπακιώτη Αθήνα, 24/8/2012 Α.Π. 31951 ΘΕΜΑ: «ΟΛΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΙ ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ» «ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΧΘΕΙ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ» Αξιότιμε κε. Υπουργέ, Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών είχε επισημάνει στον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης κο Παπαϊωάννου, το δημόσιο κίνδυνο που ελλοχεύει από αυτή τη βραδυφλεγή Βόμβα απρόβλεπτων διαστάσεων που είναι τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα μέσα στις φυλακές λόγω του μεγάλου συγχρωτισμού. Είχαμε προτείνει τον έλεγχο από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές των φυλακών Κορυδαλλού και την έκβαση των πορισμάτων τους από τα σωφρονιστικά ιδρύματα, όμως απάντηση μέχρι σήμερα, δεν έχουμε λάβει από αυτές. Επειδή γνωρίζουμε το έργο σας στο χώρο της δικαιοσύνης, καθώς επίσης και την ευαισθησία, που σας διακρίνει στα θέματα υγείας, απευθυνόμαστε σε εσάς και σας ενημερώνουμε ότι ως ιατρικός φορέας και θεματοφύλακας της Δημόσιας υγείας προτιθέμεθα να σας προσφέρουμε την αμέριστη βοήθειά μας. Το Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και της Ιεράς Αρχιε- πισκοπής Αθηνών προτίθεται να στηρίξει σε συνεργασία με τις σωφρονιστικές μονάδες τις ανάγκες σε φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό. Συγκεκριμένα έχουμε την δυνατότητα να διαθέσουμε 1) δωρεάν εμβολιασμό στους κρατούμενους 2) φαρμακευτική αγωγή σε κρατούμενους που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και οι οποίοι δεν διαθέτουν πόρους για να τα προμηθευτούν 3) σειρά σκευασμάτων βιταμινών. Μέσα από έναν συντονισμό για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας πιστεύουμε ότι δεν θα εκραγεί η βραδυφλεγής αυτή Βόμβα της εξάπλωσης της φυματίωσης και των λοιπών λοιμωδών νοσημάτων και ότι κατά αυτό τον τρόπο θα διαφυλαχθεί η υγεία των κρατουμένων, ώστε όποιος εισέρχεται στο σωφρονιστικό σύστημα να εξέρχεται ζωντανός, υγιής και να μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του χωρίς να μεταδώσει λοιμώδη νοσήματα σε χιλιάδες άλλους συνανθρώπους του. ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Γ. ΠΑΤΟΥΛΗΣ ΕΥΣΤ.ΤΣΟΥΚΑΛΟΣ Κοινοποίηση: Υφυπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Κώστα Καραγκούνη (1) (βλ. http://www.isathens.gr/syllogos/arxeio-drasewn-isa/arxeio-syndikalistiko/1324-dikaioma-stin-ygeia- kai-egkleistoi-se-fylakes.html) Σ το παρόν τεύχος της εφημερίδας μας αναδημοσιεύουμε (1)(2) δύο πρόσφατα κείμενα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών τα οποία αφορούν την υγεία στις φυλακές. Τα κείμενα αυτά – μια επιστολή προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Αντώνιο Ρουπακιώτη, και ένα άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο «Βραδυφλεγής Βόμβα για τη Δημόσια Υγεία τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα στις φυ- λακές» - αναδεικνύουν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο την τραγική υγειονομική κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές. Μια κατά- σταση η οποία θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες, όχι μόνο για τους κρατουμένους και το σωφρονιστικό προσωπικό, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνία. Η επίλυση των σοβαρότατων προβλημάτων υγείας και υγιεινής στα καταστήματα κράτησης της χώρας μας (στην οποία στο- χεύουν και οι προτάσεις του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών) δεν είναι απλώς ένα ανθρωπιστικό ζήτημα και, συγχρόνως, μια επιτακτική ανάγκη για τη διασφάλιση της υγείας, της ευεξίας και – εν δυνάμει – της ίδιας της ζωής των μελών του κοινωνικού συνόλου· είναι και μια νομική υποχρέωση της Πολιτείας, η οποία απορρέει από το, κυρωμένο από τη χώρα μας με νόμο (Ν. 1532/1985), Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορ- φωτικά Δικαιώματα. Το Άρθρο 12 του εν λόγω διεθνούς Συμφώνου (κυ- ρωθέντος από την ελληνική Πολιτεία, όπως προαναφέρθηκε, ήδη από το 1985) προβλέπει με σαφήνεια «το δικαίωμα κάθε προσώπου να απολαύει της καλύτερης δυνατής σωματικής και ψυχικής υγείας». Δεδομένου ότι ο όρος «κάθε πρόσωπο» περιλαμβάνει (ασφαλώς) και τα μέλη του σω- φρονιστικού προσωπικού, καθώς και τους κρατουμένους, συνάγεται το εύλογο συμπέρασμα ότι η Πολιτεία υποχρεούται να εξασφαλίζει και σε εκείνους, τόσο στους μεν όσο και στους δε, «την καλύτερη δυνατή σωματική και ψυχική υγεία» - όπως ακριβώς οφείλει να πράττει και για τα υπόλοιπα μέλη του κοινωνικού συνόλου. Ας εφαρμόσει, λοιπόν, η ελληνική Πολιτεία τον νόμο. Τον νόμο που, πριν από 27 έτη, ανέλαβε αυτοβούλως να εφαρμόζει, θέτοντας την ίδια της την υπογραφή. Η Συντακτική Ομάδα Βραδυφλεγής Βόμβα για τη Δημόσια Υγεία τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα στις φυλακές Δημοσιεύθηκε Τρίτη, 14 Αυγούστου 2012 • Βραδυφλεγής Βόμβα απρόβλεπτων διαστάσεων τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσή- ματα για τους κρατουμένους των φυλακών. • Την υιοθεσία των υγειονομικών προ- βλημάτων και τη φαρμακευτική κάλυψη τους προτείνει το Ιατρείο Κοινωνικής Απο- στολής. Επ’ αφορμής της συνέντευξης του κ. Σπύρου Καρακίτσου, Προέδρου των Σωφρο- νιστικών Υπαλλήλων με θέμα τη φυματίωση που θερίζει στις φυλακές όλης της χώρας, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εκπέμπει σήμα κινδύνου διότι κατά συρροή είναι τα περι- στατικά κρατουμένων που εισέρχονται στο σωφρονιστικό σύστημα και εξέρχονται άρ- ρωστοι με λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδουν σε χιλιάδες άλλους συνανθρώπους τους. (Συνέχεια στην 3η σελ.) Διαβάστε 2 Σεβασμός στον λύκο ....................σελ. 2 2 Προκήρυξη ΤΟΠΕΚΟ - ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣ ..................................σελ. 3 2 Μαρτυρία... έξω από τα κάγκελα σελ. 4 2 Το σωφρονιστικό προσωπικό υπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας ......σελ. 5-7 2 Το μόνο πραγματικό ταξίδι ......σελ. 7-8 2 «Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ» ....................σελ. 9-11 2 Στον κόσμο όσο περπάτησα, λαδιές δεν έχω κάνει... Αν λεν πως βαριαμάρτησα, υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι ........σελ. 12 2 Επιστολή από το Κ.Α.Τ.Κ. Ελεώνα Θηβών ..........................σελ. 12 OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19/10/2012 11:23 ΠΜ Page 1

description

Τεύχος 15

Transcript of ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Page 1: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οι ο ν ε ί Κρατούμενος

ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΙΔΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΥΛΩΝΑ (ΕΚΚΝΑ)

ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ

ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΟΣΥΕ)

ΕΔΡΑ ΑΥΛΩΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΚ 190 11 ΤΗΛFAX 22950-29924 bull syekknayahoogr wwwsyekknagr osyeotenetgr wwwosyeorggr

Χρόνος 4ος bull Αρ φύλλου 15 bull Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΑΥΛΩΝΑΣ

04

Κωδικός 018506

Όλοι έχουμε δικαίωμα στην Υγεία ακόμα και οι έγκλειστοι στις φυλακέςΔημοσιεύθηκε Παρασκευή 24 Αυγούστου 2012Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ Αντώνη Ρουπακιώτη

Αθήνα 2482012ΑΠ 31951

ΘΕΜΑ laquoΟΛΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΙ ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣraquo laquoΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΧΘΕΙ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑraquo

Αξιότιμε κε ΥπουργέΘα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών είχε επισημάνει στον πρώην

Υπουργό Δικαιοσύνης κο Παπαϊωάννου το δημόσιο κίνδυνο που ελλοχεύει από αυτή τη βραδυφλεγήΒόμβα απρόβλεπτων διαστάσεων που είναι τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα μέσα στις φυλακέςλόγω του μεγάλου συγχρωτισμού Είχαμε προτείνει τον έλεγχο από τις αρμόδιες υγειονομικέςεπιτροπές των φυλακών Κορυδαλλού και την έκβαση των πορισμάτων τους από τα σωφρονιστικάιδρύματα όμως απάντηση μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει από αυτές

Επειδή γνωρίζουμε το έργο σας στο χώρο της δικαιοσύνης καθώς επίσης και την ευαισθησία πουσας διακρίνει στα θέματα υγείας απευθυνόμαστε σε εσάς και σας ενημερώνουμε ότι ως ιατρικόςφορέας και θεματοφύλακας της Δημόσιας υγείας προτιθέμεθα να σας προσφέρουμε την αμέριστηβοήθειά μας Το Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και της Ιεράς Αρχιε-πισκοπής Αθηνών προτίθεται να στηρίξει σε συνεργασία με τις σωφρονιστικές μονάδες τις ανάγκεςσε φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό Συγκεκριμένα έχουμε την δυνατότητα να διαθέσουμε 1)δωρεάν εμβολιασμό στους κρατούμενους 2) φαρμακευτική αγωγή σε κρατούμενους που πάσχουναπό χρόνια νοσήματα και οι οποίοι δεν διαθέτουν πόρους για να τα προμηθευτούν 3) σειράσκευασμάτων βιταμινών

Μέσα από έναν συντονισμό για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας πιστεύουμε ότι δεν θα εκραγείη βραδυφλεγής αυτή Βόμβα της εξάπλωσης της φυματίωσης και των λοιπών λοιμωδών νοσημάτωνκαι ότι κατά αυτό τον τρόπο θα διαφυλαχθεί η υγεία των κρατουμένων ώστε όποιος εισέρχεται στοσωφρονιστικό σύστημα να εξέρχεται ζωντανός υγιής και να μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του χωρίςνα μεταδώσει λοιμώδη νοσήματα σε χιλιάδες άλλους συνανθρώπους του

ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣΓ ΠΑΤΟΥΛΗΣ ΕΥΣΤΤΣΟΥΚΑΛΟΣ

Κοινοποίηση Υφυπουργό Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ Κώστα Καραγκούνη(1) (βλ httpwwwisathensgrsyllogosarxeio-drasewn-isaarxeio-syndikalistiko1324-dikaioma-stin-ygeia-kai-egkleistoi-se-fylakeshtml)

Στο παρόν τεύχος της εφημερίδας μας αναδημοσιεύουμε(1)(2) δύοπρόσφατα κείμενα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών τα οποία αφορούντην υγεία στις φυλακές Τα κείμενα αυτά ndash μια επιστολή προς τον

Υπουργό Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κΑντώνιο Ρουπακιώτη και ένα άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο laquoΒραδυφλεγήςΒόμβα για τη Δημόσια Υγεία τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα στις φυ-λακέςraquo - αναδεικνύουν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο την τραγικήυγειονομική κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές Μια κατά-σταση η οποία θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες όχι μόνογια τους κρατουμένους και το σωφρονιστικό προσωπικό αλλά και για τηνευρύτερη κοινωνία Η επίλυση των σοβαρότατων προβλημάτων υγείαςκαι υγιεινής στα καταστήματα κράτησης της χώρας μας (στην οποία στο-χεύουν και οι προτάσεις του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών) δεν είναι απλώςένα ανθρωπιστικό ζήτημα και συγχρόνως μια επιτακτική ανάγκη για τηδιασφάλιση της υγείας της ευεξίας και ndash εν δυνάμει ndash της ίδιας της ζωήςτων μελών του κοινωνικού συνόλου είναι και μια νομική υποχρέωση της

Πολιτείας η οποία απορρέει από το κυρωμένο από τη χώρα μας με νόμο(Ν 15321985) Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά Κοινωνικά και Μορ-φωτικά Δικαιώματα Το Άρθρο 12 του εν λόγω διεθνούς Συμφώνου (κυ-ρωθέντος από την ελληνική Πολιτεία όπως προαναφέρθηκε ήδη από το1985) προβλέπει με σαφήνεια laquoτο δικαίωμα κάθε προσώπου να απολαύειτης καλύτερης δυνατής σωματικής και ψυχικής υγείαςraquo Δεδομένου ότιο όρος laquoκάθε πρόσωποraquo περιλαμβάνει (ασφαλώς) και τα μέλη του σω-φρονιστικού προσωπικού καθώς και τους κρατουμένους συνάγεται τοεύλογο συμπέρασμα ότι η Πολιτεία υποχρεούται να εξασφαλίζει και σεεκείνους τόσο στους μεν όσο και στους δε laquoτην καλύτερη δυνατήσωματική και ψυχική υγείαraquo - όπως ακριβώς οφείλει να πράττει και για ταυπόλοιπα μέλη του κοινωνικού συνόλου

Ας εφαρμόσει λοιπόν η ελληνική Πολιτεία τον νόμο Τον νόμο πουπριν από 27 έτη ανέλαβε αυτοβούλως να εφαρμόζει θέτοντας την ίδιατης την υπογραφή

Η Συντακτική Ομάδα

Βραδυφλεγής Βόμβα για τη Δημόσια Υγεία

τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσήματα στις φυλακές

Δημοσιεύθηκε Τρίτη 14 Αυγούστου 2012 bull Βραδυφλεγής Βόμβα απρόβλεπτων

διαστάσεων τα μεταδοτικά λοιμώδη νοσή-ματα για τους κρατουμένους των φυλακών

bull Την υιοθεσία των υγειονομικών προ-βλημάτων και τη φαρμακευτική κάλυψητους προτείνει το Ιατρείο Κοινωνικής Απο-στολής

Επrsquo αφορμής της συνέντευξης του κΣπύρου Καρακίτσου Προέδρου των Σωφρο-νιστικών Υπαλλήλων με θέμα τη φυματίωσηπου θερίζει στις φυλακές όλης της χώραςο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εκπέμπει σήμακινδύνου διότι κατά συρροή είναι τα περι-στατικά κρατουμένων που εισέρχονται στοσωφρονιστικό σύστημα και εξέρχονται άρ-ρωστοι με λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδουνσε χιλιάδες άλλους συνανθρώπους τους

(Συνέχεια στην 3η σελ)

Διαβάστε2 Σεβασμός στον λύκο σελ 22 Προκήρυξη ΤΟΠΕΚΟ -

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗΕΠΑΝΟΔΟΣ σελ 3

2 Μαρτυρία έξω από τα κάγκελα σελ 42 Το σωφρονιστικό προσωπικό

υπό το πρίσμα της διεθνούςσωφρονιστικής νομοθεσίαςσελ 5-7

2 Το μόνο πραγματικό ταξίδι σελ 7-82 laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo σελ 9-112 Στον κόσμο όσο περπάτησα

λαδιές δεν έχω κάνει Αν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι σελ 12

2 Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών σελ 12

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 1

Δύο αδέλφια αλληλοσκοτώνονταιΟ Κρέων διατάζει να μην ταφεί ο Πολυνείκης Η Ισμήνη υπακούει Η Αντιγόνη όμως πράττοντας αντίθετα στο

βασιλικό πρόσταγμα λυτρώνει το άψυχο σώματου αδελφού της θάβοντάς το με τα ίδια της ταχέρια

Παρακούει δηλαδή τον νόμο της πόλης υπα-κούοντας στον ηθικό νόμο

Ο Σοφοκλής επεξεργάζεται 2500 χρόνια πριναυτή τη σύγκρουση ανάμεσα στους νόμους τηςπόλης και στους νόμους του ήθους

Σήμερα αυτή η σύγκρουση μοιάζει σε κάποιεςπεριπτώσεις να διατηρείται ακόμα αφού ο άν-θρωπος βλέπει τον δρόμο του νόμου και τονδρόμο του ήθους να μην ταυτίζονται πάντα

Έτσι λοιπόν τα δύο laquoπρέπειraquo μέσα του συγ-κρούονται κι εκείνος καλείται να επιλέξει laquoζυγί-ζονταςraquo τις καταστάσεις κατά περίπτωση

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και σήμερα ο σύγ-χρονος άνθρωπος δεν έχει καταλήξει στο πούεπιτέλους επιθυμεί να ανήκει και σε ποιους κανόνεςθέλει να υπόκειται Θέλει τη μικρή κοινωνία μετην άμεση αυτοδικία ή την κοινωνία των πόλεωνμε τους νόμους και τα συντάγματα

Μερικές φορές μάλιστα κάποιος που δια-πράττει ένα έγκλημα τιμωρείται αδίκως και μετους δύο τρόπους Τα πράγματα είναι απλά Ή θααποδεχόμαστε τη νομική laquoπολιτισμένηraquo λύση στοπρόβλημα εφόσον μπορούμε να αντέξουμε τιςέμφυτες εσωτερικές ηθικές πιέσεις μας ή ανόχι τότε θα αναγνωρίζουμε την αδυναμία του νό-μου να αποδώσει ικανοποιητικά δίκαιο και θα laquoοπι-σθοχωρούμεraquo στην αυτοδικία

Υπάρχει όμως και μια παράμετρος την οποίααμφότεροι τόσο ο ηθικός όσο και ο αστικόςνόμος επιχειρούν να προσπεράσουν Αναφέρομαιστην επιρροή του ενστίκτου στις σκέψεις τάσειςκαι πράξεις μας

Είναι αποτυχία και των δύο νόμων (αστικούκαι ηθικού) η αδυναμία τους να κατανοήσουν καινα ελέγξουν το ζωώδες ανθρώπινο ένστικτο καινα προβλέψουν πιθανές παλινδρομήσεις του laquoπο-λιτισμένουraquo ατόμου

Ο Νίτσε μάς προσφέρει μια εξαιρετική βάσηγια τον προβληματισμό μας Παραλληλίζει τονάνθρωπο της πόλης με τον εξημερωμένο σκύλοπου δεν έχει πάψει να ακούει τις φωνές του εν-στίκτου του μακρινού του προγόνου του λύκου

Νόμος ήθος και ένστικτο μοιάζει να αλληλο-επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις του ατό-μου

Κάποιες φορές μάλιστα οι συμβουλές τωντριών αυτών διαφορετικών πόλων συγκρούονταιδημιουργώντας διλήμματα

Στην τελική απόφαση του ατόμου άλλοτε τιςπερισσότερες φορές επικρατεί ο νόμος άλλοτευπερισχύει το ήθος και σπανιότερα το ένστικτο

Διαφωνεί ο νόμος με το ήθος σε σχέση με τηδικαιωματική τήρηση του laquoοφθαλμός αντί οφθαλ-μούraquo

Το ζωώδες ανθρώπινο ένστικτο τάσσεται υπέρ Συμφωνούν ο νόμος και το ήθος με την παρα-

δειγματική τιμωρία ακραίων πράξεων όπως γιαπαράδειγμα ενός βιασμού Το ζωώδες ανθρώπινοένστικτο όμως δεν αποκλείει τέτοιες πράξεις

Είτε μας αρέσει είτε όχιΈτσι ζευγάρωναν κάποιες χιλιάδες χρόνια

πριν οι μακρινοί μας πρόγονοιΈτσι ζευγαρώνουν ακόμα τις περισσότερες

φορές στη φύση τα υπόλοιπα είδη που δενέχουν εκπολιτιστεί

Φυσικά κανείς δεν υποστηρίζει ότι αυτή η πα-λινδρόμηση σε ανεξέλεγκτες ενστικτώδεις πράξειςδεν πρέπει να τιμωρείται Και ασφαλώς κανείςμας δεν θα ήθελε να ζήσει σε ένα χώρο που οιβιασμοί και οι φόνοι θα ήταν ελεύθεροι

Όμως η παρουσία ακραίων πράξεων ας μη

μας προξενεί τόσο μεγάλη εντύπωσηΑς μην κρίνουμε ως ανεξήγητες και αδιανόητες

τις επιφανειακά ακατανόητες πράξειςΑυτό δεν βοηθάει Μονάχα διαιώνιση του προβλήματος φέρνει

αφού μας αποτρέπει από το να κοιτάξουμε ταπραγματικά βαθύτερα αίτια και κυρίως να προ-φυλαχτούμε από αυτά να προφυλαχτούμε απόπιθανή επανεμφάνισή τους στο μέλλον (στο ίδιοή σε άλλο άτομο)

Όμως στον σύγχρονο άνθρωπο αρέσει νακρύβεται

Νομίζει ότι ο απόλυτος πολιτισμός είναι ηκρυψώνα του η ασφάλειά του

Δηλώνει πολιτισμένος και τέλοςΝομίζει ότι η δήλωση αρκεί Λες και τα 5000 χρόνια πολιτισμού έσβησαν

μονομιάς τον ημιάγριο άνθρωπο που προϋπήρχε Λες και σκότωσε ο σκύλος τον λύκοΜα αυτό δεν μπορεί να γίνειΓιατί ο λύκος βρίσκεται μέσα τουΑυτό συναισθάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος

και πανικοβάλλεται Διακρίνει μια πρωτόγνωρηγιrsquo αυτόν παράμετρο που δεν ξέρει να ελέγξει

Ούτε η πόλη ούτε η θρησκεία ούτε η αστικήτου παιδεία τού έχουν μάθει να τη σέβεται αρκετάαυτή την παράμετρο Δεν είναι ούτε καν ενημε-ρωμένος

ούτε καν υποψιασμένοςΚάποιες φορές αυτή η ακατανόητη άγρια τάση

μοιάζει να ξυπνάει μέσα τουΣα να βρυχάται ξαφνικά ένα ηφαίστειο που

είναι laquoκοιμισμένοraquo για αιώνεςΟ σύγχρονος άνθρωπος τρομάζει

αισθάνεται μικρόςΑδυνατεί να εξηγήσει το ένστικτο με τη λογική

του ΞαφνιάζεταιΜακρινές φωνές προσπαθούν να ταράξουν

την εικόνα τουακόμα και το ίδιο του το είναι

Ίσως γιrsquo αυτό με τόση μανία οι πράξεις πουβασίζονται στο ένστικτο καταδικάζονται τόσο απότους νόμους της πόλης όσο και από τους νόμουςτου ήθους Πίσω από τη μανία να τις καταδικά-σουμε θέλουμε να κρύψουμε κάποια μακρινήεσωτερική και μισητή κατανόηση τέτοιων πράξε-ων

Φωνάζει το έξω μαςΞυπνάει το μέσα μαςΚάτι αρχίζει να θυμάταιΜας προκαλεί τρόμο η υπενθύμιση ότι κάποτε

δεν είμασταν σκύλοι αλλά λύκοιΓιrsquo αυτό ορμάμε να ξεσκίσουμε τον λύκο με

τόση μανία για να αποποιηθούμε τη ζωώδη προ-έλευσή μας

να αποστασιοποιηθούμε από αυτήΌμως και αυτήν πρέπει να τη σεβόμαστεδιότι και αυτή υπόκειται σε ιερούς νόμουςΣαφώς αρμονικότερους μάλιστα από εκείνους

του ήθους ή της πόληςΗ φύση επιβιώνει με αυτούς χιλιάδες αιώνεςΕμείς οι laquoνεοβάρβαροιraquo εδώ τώρα νομίσαμε

ότι μπορούμε να ξεριζώσουμε και να αντικατα-στήσουμε μονομιάς τη φυσική τάξη και να στρα-φούμε σε κάτι τεχνητό και μεταβλητό όπως οΘεός το κράτος ή ακόμα και το ήθος

Κι ακόμη κι όταν καταλαβαίνουμε πως ήτανλάθος η αποποίηση της φύσης και της φυσικήςμας προέλευσης εμείς επιμένουμε να την υπο-στηρίζουμε αυτή την αποποίηση

Κι αυτό συμβαίνει γιατί είμαστε δειλοίΚαι για τους δειλούς δεν υπάρχει γυρισμόςΠαραμένουμε εγκλωβισμένοιΒολεμένοι στην ασφάλεια των παραμυθιών

μαςΑλληλοδιαβεβαιώνοντας για το ορθόν της επι-

λογής μας όποτε αισθανόμαστε το παράλογο να

γίνεται προφανέςΚι όποιος δεν μας ταράζει από τη γαλήνη μας

είναι καλός και ευπρόσδεκτος ενώ εκείνον πουθα τολμήσει να εκφράσει τις ίδιες τις δικές μαςκρυφές ανομολόγητες αμφιβολίες για τους χάρ-τινους πύργους μας τον απομακρύνουμε χαρα-κτηρίζοντάς τον βλάσφημο

Ο σύγχρονος άνθρωπος μού θυμίζει κάτι κυρίεςυψηλής κοινωνίας που παρότι γεννήθηκαν σεκάποιο χωριό τώρα ζουν για χρόνια στην πόλη

Και τόσο πολύ υπερήφανες και ενθουσιασμένεςείναι με το κατόρθωμά τους αυτό να αποποιηθούντις ρίζες τους που όταν συναντούν στον δρόμοκαμιά παλιά συγχωριανή αποστρέφουν με σνομ-πισμό το βλέμμα

Αχ πότε θα μάθει ο άνθρωπος να μην ντρέπεταιγια την προέλευσή του

Πότε θα κατανοήσει ότι η δυνατότητά του νακοιτάζει τον άγριο πρόγονό του με ειλικρίνεια θατον βοηθήσει να πατήσει καλύτερα στα πόδιατου αναγνωρίζοντας αδυναμίες προβλέπονταςκαι προφταίνοντας ξεσπάσματα μα ακόμα καιβρίσκοντας γαλήνη στη συνειδητοποίηση ότι απο-τελεί μέρος της φύσης

Σκύλε μην προσπαθείς να ξεσκίσεις τον λύκοΟύτως ή άλλως μάταιο είναιΛύκος ήσουνΜέσα σου τον έχειςΜάθε να τον σέβεσαιΠαραδέξου την ύπαρξή τουΈνωσε μαζί του τη φωνή σουκαι μείνε άγρυπνοςμη ενδίδοντας στο άγριο κάλεσμά του

Οιονεί

κρατούμενος2 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Οιονεί ΚρατούμενοςΤρίμηνη έκδοση του Συλλόγου Υπαλλήλων

Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα

Συλλόγων Υπαλλήλων ΣυγκροτήματοςΚορυδαλλού με τη στήριξη

της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΣΥΕ)

Έδρα Αυλώνα Αττικής ΤΚ 190 11ΤΗΛFAX 22950-29924

syekknayahoogr wwwsyekknagrosyeotenetgr wwwosyeorggr

ΕΚΔΟΤΕΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣΛαμπρόπουλος Κωννος

Καρακίτσος Σπυρίδων (Πρόεδρος ΟΣΥΕ)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΑραβαντινός Αντώνης

Λαμπρόπουλος Κωννος Καρακίτσος Σπυρίδων Μπισμπίκης

Βασίλης Βαρβατάκος ΝίκοςΟικονομάκης Μάριος Δούλος ΒασίληςΔΙΟΡΘΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Βαρβατάκος ΝίκοςΕΠΙΛΟΓΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Δούλος Βασίλης

Τα άρθρα δεν εκφράζουν υποχρεωτικά τιςαπόψεις της εφημερίδας Κάθε άρθρο πρέ-πει να είναι ενυπόγραφο εκτός αυτών πουπροέρχονται από νυν κρατουμένους υπότην προϋπόθεση ότι θα αναφέρουν από ποιοκατάστημα κράτησης προέρχονται

Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση - ΕκτύπωσηΕκδόσεις - Γραφικές Τέχνες

Καρπούζη Αριστέα amp Υιοί ΟΕΘεοδοσίου 23 Ίλιον

τηλ-fax 210-2619003 amp 210-2619696 e-mail karpouziotenetgr

Σεβασμός στον λύκοΤου Κατσιλάμπρου Γιάννη

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 2

Οιονεί

κρατούμενος 3Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 1η σελ)

amp

1 000 0041

22 0130 4

1 000 - 0041

www sodonaep

210- 095188

s rgo gr amp www sodonaep - ot

-30 404 amp 210- 2305188

okpeo gr

Ως Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών είχαμε επι-σημάνει στον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης κοΠαπαϊωάννου το δημόσιο κίνδυνο που ελλοχεύειαπό αυτή τη βραδυφλεγή Βόμβα απρόβλεπτωνδιαστάσεων που είναι τα μεταδοτικά λοιμώδηνοσήματα μέσα στις φυλακές λόγω του μεγάλουσυγχρωτισμού σε απαράδεκτες υγειονομικέςσυνθήκες Είχαμε προτείνει τον έλεγχο από τιςαρμόδιες υγειονομικές επιτροπές και την έκβασητων πορισμάτων τους από τα σωφρονιστικάιδρύματα Απάντηση μέχρι σήμερα δεν έχουμελάβει Όμως σημειώνουμε ότι η ολιγωρία και ηκαθυστέρηση ανάληψης των ευθυνών από τουςαρμόδιους φορείς θα προκαλέσει σύντομα μεγάληκοινωνική και υγειονομική έκρηξη

Ήδη έχουμε στα χέρια μας καταγγελίες για-τρών για τις απαράδεκτες συνθήκες υγιεινήςπου επικρατούν στις φυλακές του Κορυδαλλούαλλά και για τις άθλιες συνθήκες και τις τραγικέςελλείψεις του Νοσοκομείου Κρατουμένων τωνΦυλακών Κορυδαλλού

Θεωρούμε ως πρωταρχική προτεραιότητατης Πολιτείας μαζί με όλους τους αρμόδιουςφορείς μέσα στις φυλακές του Κορυδαλλού οιοποίες είναι και οι πιο πυκνοκατοικημένες αλλάκαι σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύματα να ξεκινήσειάμεσα μια εθνική υγειονομική προσπάθεια πουθα περιλαμβάνει 1) σειρά προληπτικών και άλλωνεξετάσεων 2) εμβολιασμό όπου χρειάζεται ανά-λογα με τον επιπολασμό των νοσημάτων και τηνοσηρότητα που υπάρχει 3) κατάλληλη θερα-πευτική αγωγή η οποία θα δίδεται μπροστάστους σωφρονιστικούς υπαλλήλους 4) αποπε-ράτωση της θεραπείας τους 9 ή 12 μήνες ανά-λογα με τα εργαστηριακά ευρήματα και να υπάρ-ξει έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος και φυ-ματινοαντίδραση Mantoux 5) διαφύλαξη τωνσυνθηκών υγιεινής και απολύμανση με χλωρίνηκαι πλύσιμο σε πολύ υψηλή θερμοκρασία

Ιδιαίτερα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι πουέρχονται σε επαφή με τους κρατουμένους πρέπεινα γνωρίζουν πολύ καλά τους τρόπους μετάδοσηςτης φυματίωσης καθώς και τους τρόπους προ-φύλαξης από αυτήν

Μέσα από έναν τέτοιο συντονισμό για τηδιαφύλαξη της δημόσιας υγείας δε θα κινδυ-νεύουν ούτε οι προφυλακιστέοι για απλά ή σο-βαρότερα αδικήματα που μπορεί να αποφυλακι-στούν και να απαλλαγούν από τα αδικήματα ναπεθάνουν όμως από μία μεταδοτική ασθένεια

Ο Πρόεδρος του ΙΣΑ κος Γιώργος Πατούληςκάνοντας έκκληση προς κάθε κατεύθυνση δη-λώνει δώστε τη δύναμη στους Ιατρικούς Φορείςνα βοηθήσουν σε ένα κράτος που προσπαθείαλλά δε μπορεί να διατηρήσει την υγεία χιλιάδωνανθρώπων Σε φτωχούς φυλακισμένους πουέχουν φυματίωση ή άλλες χρόνιες ασθένειεςτο Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του ΙατρικούΣυλλόγου Αθηνών και της Ιεράς ΑρχιεπισκοπήςΑθηνών προτίθεται να στηρίξει σε συνεργασίαμε τις σωφρονιστικές μονάδες τις ανάγκες σεφαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό

Θεματοφύλακας της Δημόσιας υγείας ο Ια-τρικός Σύλλογος Αθηνών προειδοποιεί για ναμην εκραγεί η βραδυφλεγής αυτή Βόμβα τηςεξάπλωσης της φυματίωσης και των λοιπών λοι-μωδών νοσημάτων και προτείνει λύσεις ώστεόποιος εισέρχεται στο σωφρονιστικό σύστημανα εξέρχεται ζωντανός υγιής και να μπορεί νασυνεχίσει τη ζωή του χωρίς να μεταδώσει λοι-μώδη νοσήματα σε χιλιάδες άλλους συνανθρώ-πους του

Για το ΔΣ του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΟΥΛΗΣ

Ο ΓΕΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣΣΤΑΘΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΟΣ

(2) (βλ httpwwwisathensgrsyllogosarxeio-drasewn-isaarxeio-syndikalistiko1062-fimatiosi-fi-lakes-koridalouhtml)

Έργο του Daaboul Moussa (Μωυσή)

laquoΑφιερωμένο στη Μαριάννα και την οικογένειά της

που μrsquo έχει στηρίξει μέσα στη φυλακήraquo

ΔΩΡΕΑΝ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 3

Οιονεί

κρατούμενος4 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Μαρτυρία έξω από τα κάγκελα

Ο Δημήτρης 27 χρονών σήμερα μοιράζεταιμαζί μας την εμπειρία του από τη φυλάκισή τουΠερίπου ενάμιση χρόνο μετά την αποφυλάκισήτου από τις Φυλακές Κορυδαλλού ο ίδιος αι-σθάνεται βελτιωμένος μετά από προσωπική προ-σπάθεια εντός των προβλεπόμενων δομών καιέχει ήδη κάνει την αρχή για μια νέα ζωή

Ε Πόσο διαφορετικά βιώνεται η καθημερι-νότητα μέσα σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα

Α Είναι πραγματικά ένας άλλος κόσμοςΑποκόβεσαι τελείως από αξίες από ενδιαφέ-ροντα που έχεις μηδενίζεις τα πάντα μέσα σουκαι απλά προσπαθείς να προσαρμοστείς στοκλίμα της φυλακής[hellip] εγώ έκανα δύο με δυόμισημήνες για να νιώσω πως δεν χρειάζεται ναρωτάω συνέχεια ούτε να rsquoμαι φοβισμένος μηνκάνω κάποια χαζομάρα Συχνά ακούγεται ηφράση laquoκι εγώ φυλακή βγάζωraquo Όλοι έχουμετην ίδια μοίρα εκεί μέσα και ο καθένας κοιτάειτον εαυτό του Οι αξίες είναι διαφορετικές [hellip]μπορεί να φας και μαχαιριά αν δανειστείς κάτικαι δεν το επιστρέψεις στην ώρα του ακόμα καιγια ένα πακέτο τσιγάρα Δεν μπορείς να έχειςότι θέλεις ανά πάσα στιγμή Μια φορά τηνεβδομάδα έχεις τον laquoμπακάληraquo σου και άλλημια την laquoκαντίναraquo σου [hellip] περιμένεις σε ουράγια σχεδόν τα πάνταhellip ακόμα και για να τηλε-φωνήσεις [hellip] πρέπει να έχεις σεβασμό καιειδικά αν είσαι πιτσιρικάς

Ε Ποιοι είναι εκείνοι που χαίρουν σεβασμούστη φυλακή Λόγω ποιων κριτηρίων

Α Μετράει πολύ το αδίκημα που έχεις κάνειΤο πρώτο πράγμα που σε ρωτάνε δεν είναι τοόνομά σου αλλά γιατί είσαι μέσα Αν έχεις μπειμέσα για ένα laquoκαλόraquo αδίκημα πχ μια απαγωγήμεγάλη ποσότητα ναρκωτικών κτλ [hellip] αμέσωςαυτοί οι άνθρωποι έχουν σεβασμό και έχουν καιξεχωριστή μεταχείριση Πάντως για να απο-κτήσεις τον σεβασμό των άλλων δεν θα πρέπεινα τους αφήσεις να σου πάρουν τη laquoμαγκιάraquo[hellip] σε δοκιμάζουν [hellip] αν αποτύχεις γίνεσαιαυτό που λένε laquoλεγκίνιraquo έχεις το κεφάλι κάτωκαι κάνεις όλες τις δουλειές των άλλων

Ε Ποιες ήταν οι καθημερινές δραστηριότητέςσου κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού σου

Α Αναλόγως με τη ζωή του καθένα Εγώπροσωπικά δεν ήξερα ούτε μια ντομάτα να κόψωπριν μπω φυλακή [hellip] όμως κάποια πράγματαπου σου δίνει η φυλακή δεν τα δέχεσαι [hellip] καιαγόραζα το φαγητό μου και μαγείρευα μόνοςμου Πολλοί το ρίχνουν στη γυμναστική εγώεπίσης είχα κοιτάξει να μπω στα laquoμεροκάματαraquoόπου μία μέρα μετράει για δύο κι έτσι εκτίειςπιο γρήγορα την ποινή σου [hellip] ακόμα καθα-ριότητα στο κελί τάβλι τηλέφωνοhellip

Ε Ποια ήταν η κατάσταση στο κελί Πώςείναι να μοιράζεσαι ένα δωμάτιο με κάποιουςαγνώστους

Α Στα κελιά ήμασταν από τέσσερα άτομαάρα βρέθηκα σε ένα κελί με τρεις αγνώστουςόπως είπες Παίζει ρόλο η τύχη βασικά και εγώήμουν πολύ τυχερός Βασικά άλλαξα τρεις ακτί-νες Η πρώτη που πήγα ήταν των τοξικομανών[hellip] είναι εκεί που σου δίνουν τα ψυχοφάρμακααβέρτα για την καταστολή και τίποτε άλλο [hellip]ήταν χάλια Στη βδομάδα πάνω έφυγα και πήγασε ένα κελί με άτομα με τελείως διαφορετικάαδικήματα Με το που μπήκα μέσα με ρώτησαντι έχω να προσφέρω στο κελί [hellip] έπεσα και σεανθρώπους που είχαν ξανακάνει φυλακή καιήξεραν πώς να φερθούν Μέχρι να μπουν τα λε-φτά στην καρτέλα σου κτλ φροντίζουν οιάλλοι για όσα χρειάζεσαι Από rsquoκει και πέρα

κάνεις συμφωνία για το τι μπορείς να προσφέρειςΑν εγώ μπορώ να βάζω 100 ευρώ τη βδομάδαενώ ο άλλος 300 δεν έχεις τα ίδια δικαιώματαμε εκείνονhellip πάει αναλογικά Καθάριζαν αυτοίπου έβαζαν τα λιγότερα χρήματα στο κελί [hellip]εμένα ο ένας μου ζητούσε να του φτιάχνω τονκαφέ του μόνο όχι όμως με απειλή απλά τουάρεσε ο καφές που έφτιαχνα

Ε Τα χρήματα πού τα βρίσκεις Αν δεν υπάρ-χουν χρήματα τότε ο έγκλειστος τι κάνει

Α Εμένα μου τα έστειλαν οι δικοί μου άν-θρωποι [hellip] έχεις δικαίωμα μέχρι 6000 ευρώΑν δεν έχεις λεφτά θα δουλέψεις μέσα Πολλοίπιτσιρικάδες που δεν είχαν δουλέψει ή δενείχαν κάνει καμιά μεγάλη παρανομία για ναέχουν λεφτά [hellip] αυτοί έτρεχαν για το φαγητόndash πρωί μεσημέρι βράδυ ndash έκαναν δουλειές κα-θάριζαν κελιά τα πάντα [hellip] για έναν καπνό τηβδομάδα Κάποιοι μαγείρευαν για άλλους καιμε αυτό τον τρόπο έπαιρναν τα τσιγάρα τουςκαι την τηλεκάρτα τους έτσι επιβίωνανhellip

Ε Τι θα πρέπει να προσέχεις μέσα στη φυ-λακή

Α Υπάρχει μια στατιστική έρευνα όπου το95 όσων κάνουν φυλακή στην Ελλάδα έχουνυποτροπή γίνονται ακόμα χειρότεροι δηλαδήενώ μόνο το 5 σωφρονίζεται Πιστεύω πωςδεν φταίει το σύστημα τόσο όσο ο ίδιος σου οεαυτός Η πιο μεγάλη παγίδα ξέρεις ποια είναιΝα μπεις για πρώτη φορά στη φυλακή να μάθειςτα παραθυράκια να γνωρίσεις και κάποιο laquoκαλόraquoκόσμο [hellip] μετά αρχίζεις και μπαινοβγαίνειςγιατί έχεις την ασφάλεια πως ξέρεις τι σε περι-μένει [hellip] πας για laquoκαριέραraquo Ευτυχώς εμένα τομυαλό μου γύρισε από την αρχή [hellip] τότε γύρισακαι είπα στον εαυτό μου laquoΤι δουλειά έχω εγώεδώ μέσαraquo Πάντως γίνονται πολλά [hellip] laquoλαϊκάδικαστήριαraquo βιασμοί ndash όχι τόσοι όσοι παλιότερααπrsquo όσα λέγονται δηλαδή οργανώσεις ανά εθνι-κότητα [hellip] όταν έρχεται κάποιος μέσα τονπλησιάζουν οι ομάδες για να γίνουν δυνατότερεςτον προφυλάσσουν τον διευκολύνουν και τονπαίρνουν στον κύκλο τους [hellip] οι πιο laquoξέφραγοιraquoείναι οι Έλληνεςhellip είναι ο καθένας για τονεαυτό του το κελί του τον θάλαμό του καιμέχρι εκεί

Ε Ένα περιστατικό που σου έκανε εντύπωσησε φόβισε ίσως σε προβλημάτισε και θα ήθελεςνα το μοιραστείς μαζί μας

Α Στο 8μηνο περίπου που ήμουν μέσα θυ-μάμαι μια μέρα που ξύπνησα το πρωί να πάω ναπάρω ψωμί το είχαμε παραγγείλει και ήταν ησειρά μου να πάω να το πάρω Λοιπόν κατέβηκααπό τον θάλαμο ndash είχα φύγει από το κελί καιήμουν σε θάλαμο με άλλους δεκατρείς τότεήμουν και στο πρόγραμμα και υπήρχε και μιατελείως διαφορετική αντιμετώπιση Λοιπόν είναικαλοκαίρι ακόμα δεν έχω ανοίξει το μάτι καικατεβαίνω για το ψωμί [hellip] γύρω μου ένα σωρόκρατούμενοι να τσακώνονται να φωνάζουνκτλ [hellip] κατεβαίνω σαν να πηγαίνω στο μπάνιοτου σπιτιού μου παίρνω το ψωμί και ξανανεβαίνωΣυνειδητοποίησα το πόσο άνετος ήμουν ενώστην αρχή ήμουν στην τσίταhellip τώρα τους αγνο-ούσαhellip ιδρυματοποίηση καθαρά

Ε Πώς ένιωσες όταν πλέον αποφυλακίστη-κες Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που έκανες

Α Και μόνο το ότι πατάς το πόδι σου ξανάέξω είναι πραγματικά ένα πολύ περίεργο συναί-σθημα Τα πάντα μέσα στη φυλακή κυλούν τόσοαργά Όταν βγαίνεις έξω έχεις ξεσυνηθίσει τόσοπολύ που φοβάσαι τα πάντα και τους πάντεςακόμα και τα αμάξια που πάνε πέρα-δώθεhellip

διαφορετικός χώρος και χρόνος Μετά από τόσηπροσπάθεια να προσαρμοστείς σε κάτι ξένοόπως η φυλακή χρειάζεται να προσαρμοστείςκαι πάλι στη ζωή Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμααπλά πιο ανώδυνο και πιο γρήγορο Αυτό πουμε έσωσε εμένα ήταν ότι είχα πάρει και δύοάδειες και είχα κρατήσει μια μικρή επαφή μετον κόσμο έξω [hellip] και πάλι όμως υπάρχει σοκΜε το που βγήκα με περίμεναν οι γονείς μου[] εγώ πήγα σε Κοινότητα κατευθείαν Η προ-σαρμογή μου ήταν λοιπόν ως προς το πρόγραμματης Κοινότητας και αυτό το κατάφερα εύκολα[hellip] έγινε πιο ομαλή η μετάβαση εφόσον ήμουνκαι σε Κοινότητα μέσα στη φυλακή Όταν απο-φυλακίζεσαι νιώθεις πράγματα ανάμεικτα Εμέναη φυλακή μού βγήκε σε καλό Μrsquo έσωσε απόπολλά χειρότερα πράγματα [hellip] όχι η φυλακήαπό μόνη της αλλά ο εαυτός μου το έκανεμέσα στις συνθήκες της Στην Κοινότητα έκατσαάλλους 7 μήνες και ύστερα άρχισα να ψάχνωγια δουλειά

Ε Στην αναζήτηση εργασίας ποιες δυσκολίεςσυνάντησες

Α Είχα κόψει τις επαφές που είχα από πρινκι έτσι ξεκίνησα να ψάχνω από την αρχή Ξεκί-νησα με εφημερίδα και επειδή τόσα χρόνια δενείχα αλλάξει δουλειά [hellip] εν ολίγοις μέσα σrsquoένα μήνα βρήκα δουλειάhellip πολύ γρήγορα Έπρεπεόμως να πηγαίνω και στο Πρόγραμμα της Κοι-νότητας η δουλειά μου δεν είχε ωράριο και συ-νέχεια κρυβόμουν κι έψαχνα να βρω δικαιολογίεςγια να απουσιάσω από τις 1600 και μετά [hellip] μεενοχλούσε κι εμένα μέσα μου και έτσι αναγκά-στηκα και το είπα [hellip] μίλησα για το παρελθόνμου και τι έχω περάσει και ότι πρέπει αυτή τηστιγμή να απουσιάσω γιατί έχω μπροστά μουένα Πρόγραμμα που πρέπει να βγει Η απάντησηπου πήρα ήταν πως αν το ήξερε από την αρχήδεν θα με έπαιρνε Εγώ όμως ήθελα να δείξωπρώτα την αξία μου στη δουλειά [hellip] και μουβγήκε σε καλό που το έκανα έτσι [hellip] μου είπεlaquoΑφού είσαι αυτός που είσαι και μου lsquoχεις φερθείάψογα εγώ θα σε βοηθήσω Έχεις το ελεύθεροαπό rsquoμένα να φεύγεις για το Πρόγραμμαraquo καιέτσι κι έγινε μέχρι που εγώ άφησα τη δουλειάγια άλλους λόγους Στον άνθρωπο που δουλεύωτώρα δεν το έχω πει και δεν χρειάζεται καθώςέχω ωράριο που δεν συμπίπτει Οι άνθρωποι κα-ταλαβαίνουν πολλά αλλά από τακτ ή επειδήείσαι εντάξει απέναντί τους δεν ρωτάνε Πάντωςδεν είναι το πρώτο πράγμα που θα πω σεκάποιον

Ε Πώς είναι οι σχέσεις σου με τον υπόλοιποκύκλο σου σε δέχτηκαν ξανά πίσω

Α Έχουν απομακρυνθεί όσοι βρίσκονται ακό-μα μπλεγμένοι [hellip] οι περισσότεροι σοκαρίστηκανμε την αλλαγή μου [hellip] πήρα και πολλά συγχα-ρητήρια από ανθρώπους που με ήξεραν από πα-λιά Αντιμετώπισα όμως και από πολλούς αν-θρώπους απόρριψη [hellip] κάποιοι βάζουν απλάμια ταμπέλα και δεν θέλουν να δουν ποιος είσαιπραγματικά [hellip] δεν βλέπουν το τώρα την προ-σπάθεια που κάνεις και το πόσο αλλάζεις Μετις νέες γνωριμίες δοκίμαζα Δεν είναι εύκολονα πεις σε κάποιον που γνωρίζεις laquoέχω κάνειφυλακήraquo Αν όμως έχεις μια φιλική μια ερωτικήή μια στενή επαγγελματική σχέση κάπου σουπαρουσιάζεται η ανάγκη να το πεις κι εσύ οίδιος Κυρίως για να είσαι ειλικρινής και νακοιτάς τον άλλο στα μάτια Θα πρέπει να απο-δεικνύεις με κάθε τρόπο σε όλους διπλά πωςέχεις αλλάξει Αν θες να επανενταχτείς σωστάκαι να rsquoσαι κι εσύ καλά θα πρέπει να προσπαθή-σεις με όλες σου τις δυνάμεις

Από την Εύη Χαραλάμπους Εθελόντρια στην ΕΠΑΝΟΔΟ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 4

Οιονεί

κρατούμενος 5Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΠρόλογοςΣε προηγούμενα τεύχη της ανά χείρας εφη-

μερίδας έχω αναφερθεί συχνά στο σωφρονιστικόπροσωπικό διατυπώνοντας κάποιες απόψεις γιαζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευσητην υγεία καθώς και τον εργασιακό και κοινωνικότου ρόλο Στις αναφορές αυτές έχω χρησιμοποι-ήσει προς επίρρωσίν τους διάφορες παραθέσειςαπό τα κείμενα της διεθνούς σωφρονιστικής νο-μοθεσίας Στα εν λόγω κείμενα περιλαμβάνονταιαρχές και κανόνες περιφερειακής ή και παγκόσμιαςεμβέλειας (όπως είναι για παράδειγμα τα ψηφί-σματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνω-μένων Εθνών αντίστοιχα) δεσμευτικής καθώςκαι μη δεσμευτικής ισχύος (όπως είναι επί παρα-δείγματι οι κυρωμένες με νόμο Συμβάσεις και οιΔιακηρύξεις αντιστοίχως) Στο παρόν άρθρο πα-ραθέτω μεταξύ άλλων ορισμένους κανόνες οιοποίοι αναφέρονται γενικώς στον εργασιακό καικοινωνικό ρόλο που (πρέπει να) διαδραματίζει τοσωφρονιστικό προσωπικό στο κύρος που (πρέπεινα) απολαμβάνει από την Πολιτεία και το κοινωνικόσύνολο καθώς και στις αποδοχές που (πρέπεινα) του παρέχονται ως αντιστάθμισμα για τηναπαιτητική και δύσκολη εργασία που επιτελείΠαρrsquo όλο που στην πράξη η εφαρμογή των κανόνωναυτών συχνά απέχει παρασάγγας από την πραγ-ματικότητα η αξία τους έγκειται στο ότι θεμελιώ-νουν το πρακτέον διανοίγοντας και προσφέρονταςέναν ορίζοντα προς τον οποίο μπορεί και πρέπεινα οδεύει η εκάστοτε σωφρονιστική πολιτική Έγ-κειται επίσης στο ότι οι εν λόγω κανόνες αποτελούνένα πολυτιμότατο laquoόπλοraquo στο ιδεολογικό laquoοπλο-στάσιοraquo εκείνων που αγωνίζονται για τη βελτίωσηόχι μόνο της θέσης του σωφρονιστικού προσωπι-κού αλλά και των συνθηκών κράτησης των εγ-κλείστων καθώς και του σωφρονιστικού συστή-ματος εν γένει

Διεθνή σωφρονιστικά κείμεναΠριν παρατεθούν οι διεθνείς κανόνες που

αφορούν τη θέση και τον ρόλο του προσωπικούτων φυλακών θα ήταν χρήσιμο να γίνει μιασύντομη αναφορά στα διεθνή κείμενα που τουςπεριέχουν Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητηόχι τόσο για χάρη της ιστορικής γνώσης καθrsquoεαυτήν όσο για να τονιστούν δύο βασικά στοιχείαΤο πρώτο είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω κείμενααποτελούν καρπό συλλογικής εργασίας περιφε-ρειακής ή παγκόσμιας Η οιονεί οικουμενική τουςοπτική συνιστά μια βασική παράμετρο η οποίατους προσδίδει εγκυρότητα καθιστώντας τα ου-σιώδες σημείο αναφοράς Το δεύτερο στοιχείοείναι η πολιτιστική σημασία των κειμένων αυτώνndash σημασία η οποία έγκειται στο γεγονός ότι απο-τελούν λίγο ως πολύ απόρροια των βαρβαροτήτωνπου συνέβησαν κατά τη διάρκεια του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου Είναι χαρακτηριστικό ότιτο πρώτο διεθνές κείμενο των Ηνωμένων Εθνώνγια τα ανθρώπινα δικαιώματα η Οικουμενική Δια-κήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διατυ-πώθηκε τρία χρόνια μετά τη λήξη του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου (το 1948) ενώ το δεύτεροτέτοιου είδους κείμενο που παρήγαγαν τα ΗνωμέναΈθνη ήταν ένα σύνολο κανόνων σωφρονιστικούπεριεχομένου (οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τηΜεταχείριση των Κρατουμένων το 1955)sup1 Τα διε-θνή κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμ-βουλίου της Ευρώπης που αφορούν τα δικαιώματα

του ανθρώπου διατυπώθηκαν και υιοθετήθηκανώστε να αποτελέσουν ένα ανάχωμα απέναντιστην αυθαιρεσία και τη βαρβαρότητα κατοχυρώ-νοντας την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαΜε άλλα λόγια αποτελούν κείμενα του παγκόσμιουπολιτισμού Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτάτα κείμενα έχουν ως θέμα τους την αξιοπρεπήδιαβίωση και μεταχείριση των κρατουμένων είναικάτι που επιμαρτυρά την κομβική σημασία πουέχει ο σωφρονιστικός χώρος όχι μόνο για τηδιεθνή νομοθεσία αλλά και για τον ίδιο τον αν-θρώπινο πολιτισμό Το γεγονός τέλος ότι ταίδια αυτά κείμενα αναδεικνύουν τη θέση και τονρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού είναι κάτιπου τονίζει τη σημασία του εν λόγω προσωπικούόχι μόνο για το πολιτειακό σύστημα απονομής δι-καιοσύνης αλλά και για την ευρύτερη κοινωνικήειρήνη και ευημερία

Οι κανόνεςΟι κανόνες οι οποίοι αφορούν το προσωπικό

των φυλακών και παρατίθενται αυτολεξεί κατω-τέρωsup2 αποτελούν εν προκειμένω μέρος δύο ιδι-αίτερα σημαντικών σωφρονιστικών κειμένων τωνΣτοιχειωδών Κανόνων για τη Μεταχείριση τωνΚρατουμένων (1955) των Ηνωμένων Εθνών καιτων αναθεωρημένων Ευρωπαiumlκών ΣωφρονιστικώνΚανόνων (2006) του Συμβουλίου της Ευρώπηςsup3Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων είναι εν-δεικτική αλλά και αντιπροσωπευτική δεδομένουότι εκφράζουν συστάσεις οι οποίες αφενός μενέχουν διατηρηθεί στον χρόνο αφετέρου δε δια-τυπώνονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περι-φερειακό (ευρωπαiumlκό) επίπεδο ndash από τα ΗνωμέναΈθνη το 1955 και από το Συμβούλιο της Ευρώπηςτο 2006

Ας παρατεθούν λοιπόν οι κανόνες αυτοί ταξι-νομημένοι σε επιμέρους θεματικές ενότητες

Εργασιακή σπουδαιότητα

του σωφρονιστικού προσωπικού

Στους κανόνες αυτούς διατυπώνεται με σα-φήνεια η υψηλή κοινωνική αξία του επαγγέλματοςτου σωφρονιστικού υπαλλήλου Όπως μπορεί κα-νείς να αντιληφθεί η συγκεκριμένη αυτή θεώρησητης σωφρονιστικής εργασίας έρχεται σε ευθείααντίθεση με τις ρατσιστικές και στερεοτυπικέςαντιλήψεις που καλλιεργεί η τηλεοπτική κοινωνίατου θεάματος ndash η οποία πολύ συχνά προβάλλειτους σωφρονιστικούς υπαλλήλους λίγο ως πολύως διεφθαρμένους και βασανιστές Σε αντίθεσηεπίσης έρχεται και με την απαξία την οποία ει-σπράττει ενίοτε το σωφρονιστικό προσωπικό απότην πολιτική εξουσία ndash η οποία συχνά εμφανίζειτην τάση να το αντιμετωπίζει ως τον laquoπαρίαraquo τουόλου μηχανισμού της ποινικής δικαιοσύνης Οιπροαναφερθέντες κανόνες όχι μόνο δεν συνηγο-ρούν υπέρ αυτής της απαξιωτικής αντιμετώπισηςαλλά τουναντίον τονίζουν το καθήκον που έχειη σωφρονιστική διοίκηση (και η εν γένει πολιτικήεξουσία κατrsquo επέκταση) να ενημερώνει διαρκώςτο κοινωνικό σύνολο για τη σπουδαιότητα τηςεργασίας του σωφρονιστικού προσωπικού ndash ανα-γνωρίζοντας προφανώς και η ίδια αυτή τη σπου-δαιότητα

Καθεστώς εργασίας

Στα αποσπάσματα αυτά περιγράφεται το κα-θεστώς υπό το οποίο (πρέπει να) εργάζεται τοπροσωπικό των φυλακών Η κατοχύρωση της δη-μοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων είναι κάτι που αποκτά ειδική βαρύτηταστο πλαίσιο της όλης συζήτησης ndash όπου και όταναυτή διεξάγεται ndash για τη θεσμοθέτηση ιδιωτικώνφυλακών

(Συνέχεια στην 6η σελ)

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 8laquoΤο σωφρονιστικό προσωπικό επιτελεί ένα

σπουδαίο δημόσιο λειτούργημα και η πρόσληψηη εκπαίδευση και οι συνθήκες εργασίας τωνμελών του θα πρέπει να τα καθιστούν ικανάνα διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στη φρον-τίδα τους για τους κρατουμένουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 901laquoΟι σωφρονιστικές αρχές θα ενημερώνουν

διαρκώς το κοινό για τους σκοπούς του σω-φρονιστικού συστήματος και για το έργο τοοποίο επιτελεί το σωφρονιστικό προσωπικόγια να ενθαρρύνεται η καλύτερη κατανόησηεκ μέρους του κοινού του ρόλου της φυλακήςστην κοινωνίαraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (2)laquoΘα αποτελεί σταθερή επιδίωξη της σω-

φρονιστικής διοίκησης η συνειδητοποίηση καιη διατήρηση στον νου τόσο του προσωπικού

όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλουτης πεποίθησης ότι η εργασία αυτή αποτελείμια κοινωνική υπηρεσία μεγάλης σπουδαιότη-τας Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιο-ποιούνται όλα τα κατάλληλα μέσα για τηνενημέρωση του κοινωνικού συνόλουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46(3)laquo(Για τη διασφάλιση της πραγματοποίησης

των προαναφερθέντων σκοπών) τα μέλη τουπροσωπικού θα προσλαμβάνονται υπό καθεστώςπλήρους απασχόλησης ως επαγγελματίες σω-φρονιστικοί υπάλληλοι και θα έχουν δημοσι-οϋπαλληλική ιδιότητα με ασφάλεια εργασίαςυπό τους όρους μόνο της καλής διαγωγήςτης αποδοτικότητας και της σωματικής τουςικανότηταςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 78laquoΤο επαγγελματικό σωφρονιστικό προσω-

πικό θα προσλαμβάνεται κανονικά σε μόνιμηβάση και θα έχει δημοσιοϋπαλληλική ιδιότηταμε ασφάλεια εργασίας υπό τους όρους μόνονκαλής συμπεριφοράς ικανότητος καλής φυ-σικής και πνευματικής υγείας και ενός επαρκούςεπιπέδου μορφώσεωςraquo

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Του Νικολάου Βαρβατάκου Σωφρονιστικού υπαλλήλου-μεταφραστή

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 5

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 2: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Δύο αδέλφια αλληλοσκοτώνονταιΟ Κρέων διατάζει να μην ταφεί ο Πολυνείκης Η Ισμήνη υπακούει Η Αντιγόνη όμως πράττοντας αντίθετα στο

βασιλικό πρόσταγμα λυτρώνει το άψυχο σώματου αδελφού της θάβοντάς το με τα ίδια της ταχέρια

Παρακούει δηλαδή τον νόμο της πόλης υπα-κούοντας στον ηθικό νόμο

Ο Σοφοκλής επεξεργάζεται 2500 χρόνια πριναυτή τη σύγκρουση ανάμεσα στους νόμους τηςπόλης και στους νόμους του ήθους

Σήμερα αυτή η σύγκρουση μοιάζει σε κάποιεςπεριπτώσεις να διατηρείται ακόμα αφού ο άν-θρωπος βλέπει τον δρόμο του νόμου και τονδρόμο του ήθους να μην ταυτίζονται πάντα

Έτσι λοιπόν τα δύο laquoπρέπειraquo μέσα του συγ-κρούονται κι εκείνος καλείται να επιλέξει laquoζυγί-ζονταςraquo τις καταστάσεις κατά περίπτωση

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και σήμερα ο σύγ-χρονος άνθρωπος δεν έχει καταλήξει στο πούεπιτέλους επιθυμεί να ανήκει και σε ποιους κανόνεςθέλει να υπόκειται Θέλει τη μικρή κοινωνία μετην άμεση αυτοδικία ή την κοινωνία των πόλεωνμε τους νόμους και τα συντάγματα

Μερικές φορές μάλιστα κάποιος που δια-πράττει ένα έγκλημα τιμωρείται αδίκως και μετους δύο τρόπους Τα πράγματα είναι απλά Ή θααποδεχόμαστε τη νομική laquoπολιτισμένηraquo λύση στοπρόβλημα εφόσον μπορούμε να αντέξουμε τιςέμφυτες εσωτερικές ηθικές πιέσεις μας ή ανόχι τότε θα αναγνωρίζουμε την αδυναμία του νό-μου να αποδώσει ικανοποιητικά δίκαιο και θα laquoοπι-σθοχωρούμεraquo στην αυτοδικία

Υπάρχει όμως και μια παράμετρος την οποίααμφότεροι τόσο ο ηθικός όσο και ο αστικόςνόμος επιχειρούν να προσπεράσουν Αναφέρομαιστην επιρροή του ενστίκτου στις σκέψεις τάσειςκαι πράξεις μας

Είναι αποτυχία και των δύο νόμων (αστικούκαι ηθικού) η αδυναμία τους να κατανοήσουν καινα ελέγξουν το ζωώδες ανθρώπινο ένστικτο καινα προβλέψουν πιθανές παλινδρομήσεις του laquoπο-λιτισμένουraquo ατόμου

Ο Νίτσε μάς προσφέρει μια εξαιρετική βάσηγια τον προβληματισμό μας Παραλληλίζει τονάνθρωπο της πόλης με τον εξημερωμένο σκύλοπου δεν έχει πάψει να ακούει τις φωνές του εν-στίκτου του μακρινού του προγόνου του λύκου

Νόμος ήθος και ένστικτο μοιάζει να αλληλο-επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις του ατό-μου

Κάποιες φορές μάλιστα οι συμβουλές τωντριών αυτών διαφορετικών πόλων συγκρούονταιδημιουργώντας διλήμματα

Στην τελική απόφαση του ατόμου άλλοτε τιςπερισσότερες φορές επικρατεί ο νόμος άλλοτευπερισχύει το ήθος και σπανιότερα το ένστικτο

Διαφωνεί ο νόμος με το ήθος σε σχέση με τηδικαιωματική τήρηση του laquoοφθαλμός αντί οφθαλ-μούraquo

Το ζωώδες ανθρώπινο ένστικτο τάσσεται υπέρ Συμφωνούν ο νόμος και το ήθος με την παρα-

δειγματική τιμωρία ακραίων πράξεων όπως γιαπαράδειγμα ενός βιασμού Το ζωώδες ανθρώπινοένστικτο όμως δεν αποκλείει τέτοιες πράξεις

Είτε μας αρέσει είτε όχιΈτσι ζευγάρωναν κάποιες χιλιάδες χρόνια

πριν οι μακρινοί μας πρόγονοιΈτσι ζευγαρώνουν ακόμα τις περισσότερες

φορές στη φύση τα υπόλοιπα είδη που δενέχουν εκπολιτιστεί

Φυσικά κανείς δεν υποστηρίζει ότι αυτή η πα-λινδρόμηση σε ανεξέλεγκτες ενστικτώδεις πράξειςδεν πρέπει να τιμωρείται Και ασφαλώς κανείςμας δεν θα ήθελε να ζήσει σε ένα χώρο που οιβιασμοί και οι φόνοι θα ήταν ελεύθεροι

Όμως η παρουσία ακραίων πράξεων ας μη

μας προξενεί τόσο μεγάλη εντύπωσηΑς μην κρίνουμε ως ανεξήγητες και αδιανόητες

τις επιφανειακά ακατανόητες πράξειςΑυτό δεν βοηθάει Μονάχα διαιώνιση του προβλήματος φέρνει

αφού μας αποτρέπει από το να κοιτάξουμε ταπραγματικά βαθύτερα αίτια και κυρίως να προ-φυλαχτούμε από αυτά να προφυλαχτούμε απόπιθανή επανεμφάνισή τους στο μέλλον (στο ίδιοή σε άλλο άτομο)

Όμως στον σύγχρονο άνθρωπο αρέσει νακρύβεται

Νομίζει ότι ο απόλυτος πολιτισμός είναι ηκρυψώνα του η ασφάλειά του

Δηλώνει πολιτισμένος και τέλοςΝομίζει ότι η δήλωση αρκεί Λες και τα 5000 χρόνια πολιτισμού έσβησαν

μονομιάς τον ημιάγριο άνθρωπο που προϋπήρχε Λες και σκότωσε ο σκύλος τον λύκοΜα αυτό δεν μπορεί να γίνειΓιατί ο λύκος βρίσκεται μέσα τουΑυτό συναισθάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος

και πανικοβάλλεται Διακρίνει μια πρωτόγνωρηγιrsquo αυτόν παράμετρο που δεν ξέρει να ελέγξει

Ούτε η πόλη ούτε η θρησκεία ούτε η αστικήτου παιδεία τού έχουν μάθει να τη σέβεται αρκετάαυτή την παράμετρο Δεν είναι ούτε καν ενημε-ρωμένος

ούτε καν υποψιασμένοςΚάποιες φορές αυτή η ακατανόητη άγρια τάση

μοιάζει να ξυπνάει μέσα τουΣα να βρυχάται ξαφνικά ένα ηφαίστειο που

είναι laquoκοιμισμένοraquo για αιώνεςΟ σύγχρονος άνθρωπος τρομάζει

αισθάνεται μικρόςΑδυνατεί να εξηγήσει το ένστικτο με τη λογική

του ΞαφνιάζεταιΜακρινές φωνές προσπαθούν να ταράξουν

την εικόνα τουακόμα και το ίδιο του το είναι

Ίσως γιrsquo αυτό με τόση μανία οι πράξεις πουβασίζονται στο ένστικτο καταδικάζονται τόσο απότους νόμους της πόλης όσο και από τους νόμουςτου ήθους Πίσω από τη μανία να τις καταδικά-σουμε θέλουμε να κρύψουμε κάποια μακρινήεσωτερική και μισητή κατανόηση τέτοιων πράξε-ων

Φωνάζει το έξω μαςΞυπνάει το μέσα μαςΚάτι αρχίζει να θυμάταιΜας προκαλεί τρόμο η υπενθύμιση ότι κάποτε

δεν είμασταν σκύλοι αλλά λύκοιΓιrsquo αυτό ορμάμε να ξεσκίσουμε τον λύκο με

τόση μανία για να αποποιηθούμε τη ζωώδη προ-έλευσή μας

να αποστασιοποιηθούμε από αυτήΌμως και αυτήν πρέπει να τη σεβόμαστεδιότι και αυτή υπόκειται σε ιερούς νόμουςΣαφώς αρμονικότερους μάλιστα από εκείνους

του ήθους ή της πόληςΗ φύση επιβιώνει με αυτούς χιλιάδες αιώνεςΕμείς οι laquoνεοβάρβαροιraquo εδώ τώρα νομίσαμε

ότι μπορούμε να ξεριζώσουμε και να αντικατα-στήσουμε μονομιάς τη φυσική τάξη και να στρα-φούμε σε κάτι τεχνητό και μεταβλητό όπως οΘεός το κράτος ή ακόμα και το ήθος

Κι ακόμη κι όταν καταλαβαίνουμε πως ήτανλάθος η αποποίηση της φύσης και της φυσικήςμας προέλευσης εμείς επιμένουμε να την υπο-στηρίζουμε αυτή την αποποίηση

Κι αυτό συμβαίνει γιατί είμαστε δειλοίΚαι για τους δειλούς δεν υπάρχει γυρισμόςΠαραμένουμε εγκλωβισμένοιΒολεμένοι στην ασφάλεια των παραμυθιών

μαςΑλληλοδιαβεβαιώνοντας για το ορθόν της επι-

λογής μας όποτε αισθανόμαστε το παράλογο να

γίνεται προφανέςΚι όποιος δεν μας ταράζει από τη γαλήνη μας

είναι καλός και ευπρόσδεκτος ενώ εκείνον πουθα τολμήσει να εκφράσει τις ίδιες τις δικές μαςκρυφές ανομολόγητες αμφιβολίες για τους χάρ-τινους πύργους μας τον απομακρύνουμε χαρα-κτηρίζοντάς τον βλάσφημο

Ο σύγχρονος άνθρωπος μού θυμίζει κάτι κυρίεςυψηλής κοινωνίας που παρότι γεννήθηκαν σεκάποιο χωριό τώρα ζουν για χρόνια στην πόλη

Και τόσο πολύ υπερήφανες και ενθουσιασμένεςείναι με το κατόρθωμά τους αυτό να αποποιηθούντις ρίζες τους που όταν συναντούν στον δρόμοκαμιά παλιά συγχωριανή αποστρέφουν με σνομ-πισμό το βλέμμα

Αχ πότε θα μάθει ο άνθρωπος να μην ντρέπεταιγια την προέλευσή του

Πότε θα κατανοήσει ότι η δυνατότητά του νακοιτάζει τον άγριο πρόγονό του με ειλικρίνεια θατον βοηθήσει να πατήσει καλύτερα στα πόδιατου αναγνωρίζοντας αδυναμίες προβλέπονταςκαι προφταίνοντας ξεσπάσματα μα ακόμα καιβρίσκοντας γαλήνη στη συνειδητοποίηση ότι απο-τελεί μέρος της φύσης

Σκύλε μην προσπαθείς να ξεσκίσεις τον λύκοΟύτως ή άλλως μάταιο είναιΛύκος ήσουνΜέσα σου τον έχειςΜάθε να τον σέβεσαιΠαραδέξου την ύπαρξή τουΈνωσε μαζί του τη φωνή σουκαι μείνε άγρυπνοςμη ενδίδοντας στο άγριο κάλεσμά του

Οιονεί

κρατούμενος2 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Οιονεί ΚρατούμενοςΤρίμηνη έκδοση του Συλλόγου Υπαλλήλων

Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα

Συλλόγων Υπαλλήλων ΣυγκροτήματοςΚορυδαλλού με τη στήριξη

της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΣΥΕ)

Έδρα Αυλώνα Αττικής ΤΚ 190 11ΤΗΛFAX 22950-29924

syekknayahoogr wwwsyekknagrosyeotenetgr wwwosyeorggr

ΕΚΔΟΤΕΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣΛαμπρόπουλος Κωννος

Καρακίτσος Σπυρίδων (Πρόεδρος ΟΣΥΕ)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΑραβαντινός Αντώνης

Λαμπρόπουλος Κωννος Καρακίτσος Σπυρίδων Μπισμπίκης

Βασίλης Βαρβατάκος ΝίκοςΟικονομάκης Μάριος Δούλος ΒασίληςΔΙΟΡΘΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Βαρβατάκος ΝίκοςΕΠΙΛΟΓΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Δούλος Βασίλης

Τα άρθρα δεν εκφράζουν υποχρεωτικά τιςαπόψεις της εφημερίδας Κάθε άρθρο πρέ-πει να είναι ενυπόγραφο εκτός αυτών πουπροέρχονται από νυν κρατουμένους υπότην προϋπόθεση ότι θα αναφέρουν από ποιοκατάστημα κράτησης προέρχονται

Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση - ΕκτύπωσηΕκδόσεις - Γραφικές Τέχνες

Καρπούζη Αριστέα amp Υιοί ΟΕΘεοδοσίου 23 Ίλιον

τηλ-fax 210-2619003 amp 210-2619696 e-mail karpouziotenetgr

Σεβασμός στον λύκοΤου Κατσιλάμπρου Γιάννη

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 2

Οιονεί

κρατούμενος 3Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 1η σελ)

amp

1 000 0041

22 0130 4

1 000 - 0041

www sodonaep

210- 095188

s rgo gr amp www sodonaep - ot

-30 404 amp 210- 2305188

okpeo gr

Ως Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών είχαμε επι-σημάνει στον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης κοΠαπαϊωάννου το δημόσιο κίνδυνο που ελλοχεύειαπό αυτή τη βραδυφλεγή Βόμβα απρόβλεπτωνδιαστάσεων που είναι τα μεταδοτικά λοιμώδηνοσήματα μέσα στις φυλακές λόγω του μεγάλουσυγχρωτισμού σε απαράδεκτες υγειονομικέςσυνθήκες Είχαμε προτείνει τον έλεγχο από τιςαρμόδιες υγειονομικές επιτροπές και την έκβασητων πορισμάτων τους από τα σωφρονιστικάιδρύματα Απάντηση μέχρι σήμερα δεν έχουμελάβει Όμως σημειώνουμε ότι η ολιγωρία και ηκαθυστέρηση ανάληψης των ευθυνών από τουςαρμόδιους φορείς θα προκαλέσει σύντομα μεγάληκοινωνική και υγειονομική έκρηξη

Ήδη έχουμε στα χέρια μας καταγγελίες για-τρών για τις απαράδεκτες συνθήκες υγιεινήςπου επικρατούν στις φυλακές του Κορυδαλλούαλλά και για τις άθλιες συνθήκες και τις τραγικέςελλείψεις του Νοσοκομείου Κρατουμένων τωνΦυλακών Κορυδαλλού

Θεωρούμε ως πρωταρχική προτεραιότητατης Πολιτείας μαζί με όλους τους αρμόδιουςφορείς μέσα στις φυλακές του Κορυδαλλού οιοποίες είναι και οι πιο πυκνοκατοικημένες αλλάκαι σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύματα να ξεκινήσειάμεσα μια εθνική υγειονομική προσπάθεια πουθα περιλαμβάνει 1) σειρά προληπτικών και άλλωνεξετάσεων 2) εμβολιασμό όπου χρειάζεται ανά-λογα με τον επιπολασμό των νοσημάτων και τηνοσηρότητα που υπάρχει 3) κατάλληλη θερα-πευτική αγωγή η οποία θα δίδεται μπροστάστους σωφρονιστικούς υπαλλήλους 4) αποπε-ράτωση της θεραπείας τους 9 ή 12 μήνες ανά-λογα με τα εργαστηριακά ευρήματα και να υπάρ-ξει έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος και φυ-ματινοαντίδραση Mantoux 5) διαφύλαξη τωνσυνθηκών υγιεινής και απολύμανση με χλωρίνηκαι πλύσιμο σε πολύ υψηλή θερμοκρασία

Ιδιαίτερα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι πουέρχονται σε επαφή με τους κρατουμένους πρέπεινα γνωρίζουν πολύ καλά τους τρόπους μετάδοσηςτης φυματίωσης καθώς και τους τρόπους προ-φύλαξης από αυτήν

Μέσα από έναν τέτοιο συντονισμό για τηδιαφύλαξη της δημόσιας υγείας δε θα κινδυ-νεύουν ούτε οι προφυλακιστέοι για απλά ή σο-βαρότερα αδικήματα που μπορεί να αποφυλακι-στούν και να απαλλαγούν από τα αδικήματα ναπεθάνουν όμως από μία μεταδοτική ασθένεια

Ο Πρόεδρος του ΙΣΑ κος Γιώργος Πατούληςκάνοντας έκκληση προς κάθε κατεύθυνση δη-λώνει δώστε τη δύναμη στους Ιατρικούς Φορείςνα βοηθήσουν σε ένα κράτος που προσπαθείαλλά δε μπορεί να διατηρήσει την υγεία χιλιάδωνανθρώπων Σε φτωχούς φυλακισμένους πουέχουν φυματίωση ή άλλες χρόνιες ασθένειεςτο Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του ΙατρικούΣυλλόγου Αθηνών και της Ιεράς ΑρχιεπισκοπήςΑθηνών προτίθεται να στηρίξει σε συνεργασίαμε τις σωφρονιστικές μονάδες τις ανάγκες σεφαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό

Θεματοφύλακας της Δημόσιας υγείας ο Ια-τρικός Σύλλογος Αθηνών προειδοποιεί για ναμην εκραγεί η βραδυφλεγής αυτή Βόμβα τηςεξάπλωσης της φυματίωσης και των λοιπών λοι-μωδών νοσημάτων και προτείνει λύσεις ώστεόποιος εισέρχεται στο σωφρονιστικό σύστημανα εξέρχεται ζωντανός υγιής και να μπορεί νασυνεχίσει τη ζωή του χωρίς να μεταδώσει λοι-μώδη νοσήματα σε χιλιάδες άλλους συνανθρώ-πους του

Για το ΔΣ του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΟΥΛΗΣ

Ο ΓΕΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣΣΤΑΘΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΟΣ

(2) (βλ httpwwwisathensgrsyllogosarxeio-drasewn-isaarxeio-syndikalistiko1062-fimatiosi-fi-lakes-koridalouhtml)

Έργο του Daaboul Moussa (Μωυσή)

laquoΑφιερωμένο στη Μαριάννα και την οικογένειά της

που μrsquo έχει στηρίξει μέσα στη φυλακήraquo

ΔΩΡΕΑΝ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 3

Οιονεί

κρατούμενος4 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Μαρτυρία έξω από τα κάγκελα

Ο Δημήτρης 27 χρονών σήμερα μοιράζεταιμαζί μας την εμπειρία του από τη φυλάκισή τουΠερίπου ενάμιση χρόνο μετά την αποφυλάκισήτου από τις Φυλακές Κορυδαλλού ο ίδιος αι-σθάνεται βελτιωμένος μετά από προσωπική προ-σπάθεια εντός των προβλεπόμενων δομών καιέχει ήδη κάνει την αρχή για μια νέα ζωή

Ε Πόσο διαφορετικά βιώνεται η καθημερι-νότητα μέσα σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα

Α Είναι πραγματικά ένας άλλος κόσμοςΑποκόβεσαι τελείως από αξίες από ενδιαφέ-ροντα που έχεις μηδενίζεις τα πάντα μέσα σουκαι απλά προσπαθείς να προσαρμοστείς στοκλίμα της φυλακής[hellip] εγώ έκανα δύο με δυόμισημήνες για να νιώσω πως δεν χρειάζεται ναρωτάω συνέχεια ούτε να rsquoμαι φοβισμένος μηνκάνω κάποια χαζομάρα Συχνά ακούγεται ηφράση laquoκι εγώ φυλακή βγάζωraquo Όλοι έχουμετην ίδια μοίρα εκεί μέσα και ο καθένας κοιτάειτον εαυτό του Οι αξίες είναι διαφορετικές [hellip]μπορεί να φας και μαχαιριά αν δανειστείς κάτικαι δεν το επιστρέψεις στην ώρα του ακόμα καιγια ένα πακέτο τσιγάρα Δεν μπορείς να έχειςότι θέλεις ανά πάσα στιγμή Μια φορά τηνεβδομάδα έχεις τον laquoμπακάληraquo σου και άλλημια την laquoκαντίναraquo σου [hellip] περιμένεις σε ουράγια σχεδόν τα πάνταhellip ακόμα και για να τηλε-φωνήσεις [hellip] πρέπει να έχεις σεβασμό καιειδικά αν είσαι πιτσιρικάς

Ε Ποιοι είναι εκείνοι που χαίρουν σεβασμούστη φυλακή Λόγω ποιων κριτηρίων

Α Μετράει πολύ το αδίκημα που έχεις κάνειΤο πρώτο πράγμα που σε ρωτάνε δεν είναι τοόνομά σου αλλά γιατί είσαι μέσα Αν έχεις μπειμέσα για ένα laquoκαλόraquo αδίκημα πχ μια απαγωγήμεγάλη ποσότητα ναρκωτικών κτλ [hellip] αμέσωςαυτοί οι άνθρωποι έχουν σεβασμό και έχουν καιξεχωριστή μεταχείριση Πάντως για να απο-κτήσεις τον σεβασμό των άλλων δεν θα πρέπεινα τους αφήσεις να σου πάρουν τη laquoμαγκιάraquo[hellip] σε δοκιμάζουν [hellip] αν αποτύχεις γίνεσαιαυτό που λένε laquoλεγκίνιraquo έχεις το κεφάλι κάτωκαι κάνεις όλες τις δουλειές των άλλων

Ε Ποιες ήταν οι καθημερινές δραστηριότητέςσου κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού σου

Α Αναλόγως με τη ζωή του καθένα Εγώπροσωπικά δεν ήξερα ούτε μια ντομάτα να κόψωπριν μπω φυλακή [hellip] όμως κάποια πράγματαπου σου δίνει η φυλακή δεν τα δέχεσαι [hellip] καιαγόραζα το φαγητό μου και μαγείρευα μόνοςμου Πολλοί το ρίχνουν στη γυμναστική εγώεπίσης είχα κοιτάξει να μπω στα laquoμεροκάματαraquoόπου μία μέρα μετράει για δύο κι έτσι εκτίειςπιο γρήγορα την ποινή σου [hellip] ακόμα καθα-ριότητα στο κελί τάβλι τηλέφωνοhellip

Ε Ποια ήταν η κατάσταση στο κελί Πώςείναι να μοιράζεσαι ένα δωμάτιο με κάποιουςαγνώστους

Α Στα κελιά ήμασταν από τέσσερα άτομαάρα βρέθηκα σε ένα κελί με τρεις αγνώστουςόπως είπες Παίζει ρόλο η τύχη βασικά και εγώήμουν πολύ τυχερός Βασικά άλλαξα τρεις ακτί-νες Η πρώτη που πήγα ήταν των τοξικομανών[hellip] είναι εκεί που σου δίνουν τα ψυχοφάρμακααβέρτα για την καταστολή και τίποτε άλλο [hellip]ήταν χάλια Στη βδομάδα πάνω έφυγα και πήγασε ένα κελί με άτομα με τελείως διαφορετικάαδικήματα Με το που μπήκα μέσα με ρώτησαντι έχω να προσφέρω στο κελί [hellip] έπεσα και σεανθρώπους που είχαν ξανακάνει φυλακή καιήξεραν πώς να φερθούν Μέχρι να μπουν τα λε-φτά στην καρτέλα σου κτλ φροντίζουν οιάλλοι για όσα χρειάζεσαι Από rsquoκει και πέρα

κάνεις συμφωνία για το τι μπορείς να προσφέρειςΑν εγώ μπορώ να βάζω 100 ευρώ τη βδομάδαενώ ο άλλος 300 δεν έχεις τα ίδια δικαιώματαμε εκείνονhellip πάει αναλογικά Καθάριζαν αυτοίπου έβαζαν τα λιγότερα χρήματα στο κελί [hellip]εμένα ο ένας μου ζητούσε να του φτιάχνω τονκαφέ του μόνο όχι όμως με απειλή απλά τουάρεσε ο καφές που έφτιαχνα

Ε Τα χρήματα πού τα βρίσκεις Αν δεν υπάρ-χουν χρήματα τότε ο έγκλειστος τι κάνει

Α Εμένα μου τα έστειλαν οι δικοί μου άν-θρωποι [hellip] έχεις δικαίωμα μέχρι 6000 ευρώΑν δεν έχεις λεφτά θα δουλέψεις μέσα Πολλοίπιτσιρικάδες που δεν είχαν δουλέψει ή δενείχαν κάνει καμιά μεγάλη παρανομία για ναέχουν λεφτά [hellip] αυτοί έτρεχαν για το φαγητόndash πρωί μεσημέρι βράδυ ndash έκαναν δουλειές κα-θάριζαν κελιά τα πάντα [hellip] για έναν καπνό τηβδομάδα Κάποιοι μαγείρευαν για άλλους καιμε αυτό τον τρόπο έπαιρναν τα τσιγάρα τουςκαι την τηλεκάρτα τους έτσι επιβίωνανhellip

Ε Τι θα πρέπει να προσέχεις μέσα στη φυ-λακή

Α Υπάρχει μια στατιστική έρευνα όπου το95 όσων κάνουν φυλακή στην Ελλάδα έχουνυποτροπή γίνονται ακόμα χειρότεροι δηλαδήενώ μόνο το 5 σωφρονίζεται Πιστεύω πωςδεν φταίει το σύστημα τόσο όσο ο ίδιος σου οεαυτός Η πιο μεγάλη παγίδα ξέρεις ποια είναιΝα μπεις για πρώτη φορά στη φυλακή να μάθειςτα παραθυράκια να γνωρίσεις και κάποιο laquoκαλόraquoκόσμο [hellip] μετά αρχίζεις και μπαινοβγαίνειςγιατί έχεις την ασφάλεια πως ξέρεις τι σε περι-μένει [hellip] πας για laquoκαριέραraquo Ευτυχώς εμένα τομυαλό μου γύρισε από την αρχή [hellip] τότε γύρισακαι είπα στον εαυτό μου laquoΤι δουλειά έχω εγώεδώ μέσαraquo Πάντως γίνονται πολλά [hellip] laquoλαϊκάδικαστήριαraquo βιασμοί ndash όχι τόσοι όσοι παλιότερααπrsquo όσα λέγονται δηλαδή οργανώσεις ανά εθνι-κότητα [hellip] όταν έρχεται κάποιος μέσα τονπλησιάζουν οι ομάδες για να γίνουν δυνατότερεςτον προφυλάσσουν τον διευκολύνουν και τονπαίρνουν στον κύκλο τους [hellip] οι πιο laquoξέφραγοιraquoείναι οι Έλληνεςhellip είναι ο καθένας για τονεαυτό του το κελί του τον θάλαμό του καιμέχρι εκεί

Ε Ένα περιστατικό που σου έκανε εντύπωσησε φόβισε ίσως σε προβλημάτισε και θα ήθελεςνα το μοιραστείς μαζί μας

Α Στο 8μηνο περίπου που ήμουν μέσα θυ-μάμαι μια μέρα που ξύπνησα το πρωί να πάω ναπάρω ψωμί το είχαμε παραγγείλει και ήταν ησειρά μου να πάω να το πάρω Λοιπόν κατέβηκααπό τον θάλαμο ndash είχα φύγει από το κελί καιήμουν σε θάλαμο με άλλους δεκατρείς τότεήμουν και στο πρόγραμμα και υπήρχε και μιατελείως διαφορετική αντιμετώπιση Λοιπόν είναικαλοκαίρι ακόμα δεν έχω ανοίξει το μάτι καικατεβαίνω για το ψωμί [hellip] γύρω μου ένα σωρόκρατούμενοι να τσακώνονται να φωνάζουνκτλ [hellip] κατεβαίνω σαν να πηγαίνω στο μπάνιοτου σπιτιού μου παίρνω το ψωμί και ξανανεβαίνωΣυνειδητοποίησα το πόσο άνετος ήμουν ενώστην αρχή ήμουν στην τσίταhellip τώρα τους αγνο-ούσαhellip ιδρυματοποίηση καθαρά

Ε Πώς ένιωσες όταν πλέον αποφυλακίστη-κες Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που έκανες

Α Και μόνο το ότι πατάς το πόδι σου ξανάέξω είναι πραγματικά ένα πολύ περίεργο συναί-σθημα Τα πάντα μέσα στη φυλακή κυλούν τόσοαργά Όταν βγαίνεις έξω έχεις ξεσυνηθίσει τόσοπολύ που φοβάσαι τα πάντα και τους πάντεςακόμα και τα αμάξια που πάνε πέρα-δώθεhellip

διαφορετικός χώρος και χρόνος Μετά από τόσηπροσπάθεια να προσαρμοστείς σε κάτι ξένοόπως η φυλακή χρειάζεται να προσαρμοστείςκαι πάλι στη ζωή Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμααπλά πιο ανώδυνο και πιο γρήγορο Αυτό πουμε έσωσε εμένα ήταν ότι είχα πάρει και δύοάδειες και είχα κρατήσει μια μικρή επαφή μετον κόσμο έξω [hellip] και πάλι όμως υπάρχει σοκΜε το που βγήκα με περίμεναν οι γονείς μου[] εγώ πήγα σε Κοινότητα κατευθείαν Η προ-σαρμογή μου ήταν λοιπόν ως προς το πρόγραμματης Κοινότητας και αυτό το κατάφερα εύκολα[hellip] έγινε πιο ομαλή η μετάβαση εφόσον ήμουνκαι σε Κοινότητα μέσα στη φυλακή Όταν απο-φυλακίζεσαι νιώθεις πράγματα ανάμεικτα Εμέναη φυλακή μού βγήκε σε καλό Μrsquo έσωσε απόπολλά χειρότερα πράγματα [hellip] όχι η φυλακήαπό μόνη της αλλά ο εαυτός μου το έκανεμέσα στις συνθήκες της Στην Κοινότητα έκατσαάλλους 7 μήνες και ύστερα άρχισα να ψάχνωγια δουλειά

Ε Στην αναζήτηση εργασίας ποιες δυσκολίεςσυνάντησες

Α Είχα κόψει τις επαφές που είχα από πρινκι έτσι ξεκίνησα να ψάχνω από την αρχή Ξεκί-νησα με εφημερίδα και επειδή τόσα χρόνια δενείχα αλλάξει δουλειά [hellip] εν ολίγοις μέσα σrsquoένα μήνα βρήκα δουλειάhellip πολύ γρήγορα Έπρεπεόμως να πηγαίνω και στο Πρόγραμμα της Κοι-νότητας η δουλειά μου δεν είχε ωράριο και συ-νέχεια κρυβόμουν κι έψαχνα να βρω δικαιολογίεςγια να απουσιάσω από τις 1600 και μετά [hellip] μεενοχλούσε κι εμένα μέσα μου και έτσι αναγκά-στηκα και το είπα [hellip] μίλησα για το παρελθόνμου και τι έχω περάσει και ότι πρέπει αυτή τηστιγμή να απουσιάσω γιατί έχω μπροστά μουένα Πρόγραμμα που πρέπει να βγει Η απάντησηπου πήρα ήταν πως αν το ήξερε από την αρχήδεν θα με έπαιρνε Εγώ όμως ήθελα να δείξωπρώτα την αξία μου στη δουλειά [hellip] και μουβγήκε σε καλό που το έκανα έτσι [hellip] μου είπεlaquoΑφού είσαι αυτός που είσαι και μου lsquoχεις φερθείάψογα εγώ θα σε βοηθήσω Έχεις το ελεύθεροαπό rsquoμένα να φεύγεις για το Πρόγραμμαraquo καιέτσι κι έγινε μέχρι που εγώ άφησα τη δουλειάγια άλλους λόγους Στον άνθρωπο που δουλεύωτώρα δεν το έχω πει και δεν χρειάζεται καθώςέχω ωράριο που δεν συμπίπτει Οι άνθρωποι κα-ταλαβαίνουν πολλά αλλά από τακτ ή επειδήείσαι εντάξει απέναντί τους δεν ρωτάνε Πάντωςδεν είναι το πρώτο πράγμα που θα πω σεκάποιον

Ε Πώς είναι οι σχέσεις σου με τον υπόλοιποκύκλο σου σε δέχτηκαν ξανά πίσω

Α Έχουν απομακρυνθεί όσοι βρίσκονται ακό-μα μπλεγμένοι [hellip] οι περισσότεροι σοκαρίστηκανμε την αλλαγή μου [hellip] πήρα και πολλά συγχα-ρητήρια από ανθρώπους που με ήξεραν από πα-λιά Αντιμετώπισα όμως και από πολλούς αν-θρώπους απόρριψη [hellip] κάποιοι βάζουν απλάμια ταμπέλα και δεν θέλουν να δουν ποιος είσαιπραγματικά [hellip] δεν βλέπουν το τώρα την προ-σπάθεια που κάνεις και το πόσο αλλάζεις Μετις νέες γνωριμίες δοκίμαζα Δεν είναι εύκολονα πεις σε κάποιον που γνωρίζεις laquoέχω κάνειφυλακήraquo Αν όμως έχεις μια φιλική μια ερωτικήή μια στενή επαγγελματική σχέση κάπου σουπαρουσιάζεται η ανάγκη να το πεις κι εσύ οίδιος Κυρίως για να είσαι ειλικρινής και νακοιτάς τον άλλο στα μάτια Θα πρέπει να απο-δεικνύεις με κάθε τρόπο σε όλους διπλά πωςέχεις αλλάξει Αν θες να επανενταχτείς σωστάκαι να rsquoσαι κι εσύ καλά θα πρέπει να προσπαθή-σεις με όλες σου τις δυνάμεις

Από την Εύη Χαραλάμπους Εθελόντρια στην ΕΠΑΝΟΔΟ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 4

Οιονεί

κρατούμενος 5Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΠρόλογοςΣε προηγούμενα τεύχη της ανά χείρας εφη-

μερίδας έχω αναφερθεί συχνά στο σωφρονιστικόπροσωπικό διατυπώνοντας κάποιες απόψεις γιαζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευσητην υγεία καθώς και τον εργασιακό και κοινωνικότου ρόλο Στις αναφορές αυτές έχω χρησιμοποι-ήσει προς επίρρωσίν τους διάφορες παραθέσειςαπό τα κείμενα της διεθνούς σωφρονιστικής νο-μοθεσίας Στα εν λόγω κείμενα περιλαμβάνονταιαρχές και κανόνες περιφερειακής ή και παγκόσμιαςεμβέλειας (όπως είναι για παράδειγμα τα ψηφί-σματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνω-μένων Εθνών αντίστοιχα) δεσμευτικής καθώςκαι μη δεσμευτικής ισχύος (όπως είναι επί παρα-δείγματι οι κυρωμένες με νόμο Συμβάσεις και οιΔιακηρύξεις αντιστοίχως) Στο παρόν άρθρο πα-ραθέτω μεταξύ άλλων ορισμένους κανόνες οιοποίοι αναφέρονται γενικώς στον εργασιακό καικοινωνικό ρόλο που (πρέπει να) διαδραματίζει τοσωφρονιστικό προσωπικό στο κύρος που (πρέπεινα) απολαμβάνει από την Πολιτεία και το κοινωνικόσύνολο καθώς και στις αποδοχές που (πρέπεινα) του παρέχονται ως αντιστάθμισμα για τηναπαιτητική και δύσκολη εργασία που επιτελείΠαρrsquo όλο που στην πράξη η εφαρμογή των κανόνωναυτών συχνά απέχει παρασάγγας από την πραγ-ματικότητα η αξία τους έγκειται στο ότι θεμελιώ-νουν το πρακτέον διανοίγοντας και προσφέρονταςέναν ορίζοντα προς τον οποίο μπορεί και πρέπεινα οδεύει η εκάστοτε σωφρονιστική πολιτική Έγ-κειται επίσης στο ότι οι εν λόγω κανόνες αποτελούνένα πολυτιμότατο laquoόπλοraquo στο ιδεολογικό laquoοπλο-στάσιοraquo εκείνων που αγωνίζονται για τη βελτίωσηόχι μόνο της θέσης του σωφρονιστικού προσωπι-κού αλλά και των συνθηκών κράτησης των εγ-κλείστων καθώς και του σωφρονιστικού συστή-ματος εν γένει

Διεθνή σωφρονιστικά κείμεναΠριν παρατεθούν οι διεθνείς κανόνες που

αφορούν τη θέση και τον ρόλο του προσωπικούτων φυλακών θα ήταν χρήσιμο να γίνει μιασύντομη αναφορά στα διεθνή κείμενα που τουςπεριέχουν Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητηόχι τόσο για χάρη της ιστορικής γνώσης καθrsquoεαυτήν όσο για να τονιστούν δύο βασικά στοιχείαΤο πρώτο είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω κείμενααποτελούν καρπό συλλογικής εργασίας περιφε-ρειακής ή παγκόσμιας Η οιονεί οικουμενική τουςοπτική συνιστά μια βασική παράμετρο η οποίατους προσδίδει εγκυρότητα καθιστώντας τα ου-σιώδες σημείο αναφοράς Το δεύτερο στοιχείοείναι η πολιτιστική σημασία των κειμένων αυτώνndash σημασία η οποία έγκειται στο γεγονός ότι απο-τελούν λίγο ως πολύ απόρροια των βαρβαροτήτωνπου συνέβησαν κατά τη διάρκεια του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου Είναι χαρακτηριστικό ότιτο πρώτο διεθνές κείμενο των Ηνωμένων Εθνώνγια τα ανθρώπινα δικαιώματα η Οικουμενική Δια-κήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διατυ-πώθηκε τρία χρόνια μετά τη λήξη του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου (το 1948) ενώ το δεύτεροτέτοιου είδους κείμενο που παρήγαγαν τα ΗνωμέναΈθνη ήταν ένα σύνολο κανόνων σωφρονιστικούπεριεχομένου (οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τηΜεταχείριση των Κρατουμένων το 1955)sup1 Τα διε-θνή κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμ-βουλίου της Ευρώπης που αφορούν τα δικαιώματα

του ανθρώπου διατυπώθηκαν και υιοθετήθηκανώστε να αποτελέσουν ένα ανάχωμα απέναντιστην αυθαιρεσία και τη βαρβαρότητα κατοχυρώ-νοντας την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαΜε άλλα λόγια αποτελούν κείμενα του παγκόσμιουπολιτισμού Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτάτα κείμενα έχουν ως θέμα τους την αξιοπρεπήδιαβίωση και μεταχείριση των κρατουμένων είναικάτι που επιμαρτυρά την κομβική σημασία πουέχει ο σωφρονιστικός χώρος όχι μόνο για τηδιεθνή νομοθεσία αλλά και για τον ίδιο τον αν-θρώπινο πολιτισμό Το γεγονός τέλος ότι ταίδια αυτά κείμενα αναδεικνύουν τη θέση και τονρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού είναι κάτιπου τονίζει τη σημασία του εν λόγω προσωπικούόχι μόνο για το πολιτειακό σύστημα απονομής δι-καιοσύνης αλλά και για την ευρύτερη κοινωνικήειρήνη και ευημερία

Οι κανόνεςΟι κανόνες οι οποίοι αφορούν το προσωπικό

των φυλακών και παρατίθενται αυτολεξεί κατω-τέρωsup2 αποτελούν εν προκειμένω μέρος δύο ιδι-αίτερα σημαντικών σωφρονιστικών κειμένων τωνΣτοιχειωδών Κανόνων για τη Μεταχείριση τωνΚρατουμένων (1955) των Ηνωμένων Εθνών καιτων αναθεωρημένων Ευρωπαiumlκών ΣωφρονιστικώνΚανόνων (2006) του Συμβουλίου της Ευρώπηςsup3Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων είναι εν-δεικτική αλλά και αντιπροσωπευτική δεδομένουότι εκφράζουν συστάσεις οι οποίες αφενός μενέχουν διατηρηθεί στον χρόνο αφετέρου δε δια-τυπώνονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περι-φερειακό (ευρωπαiumlκό) επίπεδο ndash από τα ΗνωμέναΈθνη το 1955 και από το Συμβούλιο της Ευρώπηςτο 2006

Ας παρατεθούν λοιπόν οι κανόνες αυτοί ταξι-νομημένοι σε επιμέρους θεματικές ενότητες

Εργασιακή σπουδαιότητα

του σωφρονιστικού προσωπικού

Στους κανόνες αυτούς διατυπώνεται με σα-φήνεια η υψηλή κοινωνική αξία του επαγγέλματοςτου σωφρονιστικού υπαλλήλου Όπως μπορεί κα-νείς να αντιληφθεί η συγκεκριμένη αυτή θεώρησητης σωφρονιστικής εργασίας έρχεται σε ευθείααντίθεση με τις ρατσιστικές και στερεοτυπικέςαντιλήψεις που καλλιεργεί η τηλεοπτική κοινωνίατου θεάματος ndash η οποία πολύ συχνά προβάλλειτους σωφρονιστικούς υπαλλήλους λίγο ως πολύως διεφθαρμένους και βασανιστές Σε αντίθεσηεπίσης έρχεται και με την απαξία την οποία ει-σπράττει ενίοτε το σωφρονιστικό προσωπικό απότην πολιτική εξουσία ndash η οποία συχνά εμφανίζειτην τάση να το αντιμετωπίζει ως τον laquoπαρίαraquo τουόλου μηχανισμού της ποινικής δικαιοσύνης Οιπροαναφερθέντες κανόνες όχι μόνο δεν συνηγο-ρούν υπέρ αυτής της απαξιωτικής αντιμετώπισηςαλλά τουναντίον τονίζουν το καθήκον που έχειη σωφρονιστική διοίκηση (και η εν γένει πολιτικήεξουσία κατrsquo επέκταση) να ενημερώνει διαρκώςτο κοινωνικό σύνολο για τη σπουδαιότητα τηςεργασίας του σωφρονιστικού προσωπικού ndash ανα-γνωρίζοντας προφανώς και η ίδια αυτή τη σπου-δαιότητα

Καθεστώς εργασίας

Στα αποσπάσματα αυτά περιγράφεται το κα-θεστώς υπό το οποίο (πρέπει να) εργάζεται τοπροσωπικό των φυλακών Η κατοχύρωση της δη-μοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων είναι κάτι που αποκτά ειδική βαρύτηταστο πλαίσιο της όλης συζήτησης ndash όπου και όταναυτή διεξάγεται ndash για τη θεσμοθέτηση ιδιωτικώνφυλακών

(Συνέχεια στην 6η σελ)

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 8laquoΤο σωφρονιστικό προσωπικό επιτελεί ένα

σπουδαίο δημόσιο λειτούργημα και η πρόσληψηη εκπαίδευση και οι συνθήκες εργασίας τωνμελών του θα πρέπει να τα καθιστούν ικανάνα διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στη φρον-τίδα τους για τους κρατουμένουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 901laquoΟι σωφρονιστικές αρχές θα ενημερώνουν

διαρκώς το κοινό για τους σκοπούς του σω-φρονιστικού συστήματος και για το έργο τοοποίο επιτελεί το σωφρονιστικό προσωπικόγια να ενθαρρύνεται η καλύτερη κατανόησηεκ μέρους του κοινού του ρόλου της φυλακήςστην κοινωνίαraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (2)laquoΘα αποτελεί σταθερή επιδίωξη της σω-

φρονιστικής διοίκησης η συνειδητοποίηση καιη διατήρηση στον νου τόσο του προσωπικού

όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλουτης πεποίθησης ότι η εργασία αυτή αποτελείμια κοινωνική υπηρεσία μεγάλης σπουδαιότη-τας Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιο-ποιούνται όλα τα κατάλληλα μέσα για τηνενημέρωση του κοινωνικού συνόλουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46(3)laquo(Για τη διασφάλιση της πραγματοποίησης

των προαναφερθέντων σκοπών) τα μέλη τουπροσωπικού θα προσλαμβάνονται υπό καθεστώςπλήρους απασχόλησης ως επαγγελματίες σω-φρονιστικοί υπάλληλοι και θα έχουν δημοσι-οϋπαλληλική ιδιότητα με ασφάλεια εργασίαςυπό τους όρους μόνο της καλής διαγωγήςτης αποδοτικότητας και της σωματικής τουςικανότηταςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 78laquoΤο επαγγελματικό σωφρονιστικό προσω-

πικό θα προσλαμβάνεται κανονικά σε μόνιμηβάση και θα έχει δημοσιοϋπαλληλική ιδιότηταμε ασφάλεια εργασίας υπό τους όρους μόνονκαλής συμπεριφοράς ικανότητος καλής φυ-σικής και πνευματικής υγείας και ενός επαρκούςεπιπέδου μορφώσεωςraquo

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Του Νικολάου Βαρβατάκου Σωφρονιστικού υπαλλήλου-μεταφραστή

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 5

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 3: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος 3Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 1η σελ)

amp

1 000 0041

22 0130 4

1 000 - 0041

www sodonaep

210- 095188

s rgo gr amp www sodonaep - ot

-30 404 amp 210- 2305188

okpeo gr

Ως Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών είχαμε επι-σημάνει στον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης κοΠαπαϊωάννου το δημόσιο κίνδυνο που ελλοχεύειαπό αυτή τη βραδυφλεγή Βόμβα απρόβλεπτωνδιαστάσεων που είναι τα μεταδοτικά λοιμώδηνοσήματα μέσα στις φυλακές λόγω του μεγάλουσυγχρωτισμού σε απαράδεκτες υγειονομικέςσυνθήκες Είχαμε προτείνει τον έλεγχο από τιςαρμόδιες υγειονομικές επιτροπές και την έκβασητων πορισμάτων τους από τα σωφρονιστικάιδρύματα Απάντηση μέχρι σήμερα δεν έχουμελάβει Όμως σημειώνουμε ότι η ολιγωρία και ηκαθυστέρηση ανάληψης των ευθυνών από τουςαρμόδιους φορείς θα προκαλέσει σύντομα μεγάληκοινωνική και υγειονομική έκρηξη

Ήδη έχουμε στα χέρια μας καταγγελίες για-τρών για τις απαράδεκτες συνθήκες υγιεινήςπου επικρατούν στις φυλακές του Κορυδαλλούαλλά και για τις άθλιες συνθήκες και τις τραγικέςελλείψεις του Νοσοκομείου Κρατουμένων τωνΦυλακών Κορυδαλλού

Θεωρούμε ως πρωταρχική προτεραιότητατης Πολιτείας μαζί με όλους τους αρμόδιουςφορείς μέσα στις φυλακές του Κορυδαλλού οιοποίες είναι και οι πιο πυκνοκατοικημένες αλλάκαι σε όλα τα σωφρονιστικά ιδρύματα να ξεκινήσειάμεσα μια εθνική υγειονομική προσπάθεια πουθα περιλαμβάνει 1) σειρά προληπτικών και άλλωνεξετάσεων 2) εμβολιασμό όπου χρειάζεται ανά-λογα με τον επιπολασμό των νοσημάτων και τηνοσηρότητα που υπάρχει 3) κατάλληλη θερα-πευτική αγωγή η οποία θα δίδεται μπροστάστους σωφρονιστικούς υπαλλήλους 4) αποπε-ράτωση της θεραπείας τους 9 ή 12 μήνες ανά-λογα με τα εργαστηριακά ευρήματα και να υπάρ-ξει έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος και φυ-ματινοαντίδραση Mantoux 5) διαφύλαξη τωνσυνθηκών υγιεινής και απολύμανση με χλωρίνηκαι πλύσιμο σε πολύ υψηλή θερμοκρασία

Ιδιαίτερα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι πουέρχονται σε επαφή με τους κρατουμένους πρέπεινα γνωρίζουν πολύ καλά τους τρόπους μετάδοσηςτης φυματίωσης καθώς και τους τρόπους προ-φύλαξης από αυτήν

Μέσα από έναν τέτοιο συντονισμό για τηδιαφύλαξη της δημόσιας υγείας δε θα κινδυ-νεύουν ούτε οι προφυλακιστέοι για απλά ή σο-βαρότερα αδικήματα που μπορεί να αποφυλακι-στούν και να απαλλαγούν από τα αδικήματα ναπεθάνουν όμως από μία μεταδοτική ασθένεια

Ο Πρόεδρος του ΙΣΑ κος Γιώργος Πατούληςκάνοντας έκκληση προς κάθε κατεύθυνση δη-λώνει δώστε τη δύναμη στους Ιατρικούς Φορείςνα βοηθήσουν σε ένα κράτος που προσπαθείαλλά δε μπορεί να διατηρήσει την υγεία χιλιάδωνανθρώπων Σε φτωχούς φυλακισμένους πουέχουν φυματίωση ή άλλες χρόνιες ασθένειεςτο Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του ΙατρικούΣυλλόγου Αθηνών και της Ιεράς ΑρχιεπισκοπήςΑθηνών προτίθεται να στηρίξει σε συνεργασίαμε τις σωφρονιστικές μονάδες τις ανάγκες σεφαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό

Θεματοφύλακας της Δημόσιας υγείας ο Ια-τρικός Σύλλογος Αθηνών προειδοποιεί για ναμην εκραγεί η βραδυφλεγής αυτή Βόμβα τηςεξάπλωσης της φυματίωσης και των λοιπών λοι-μωδών νοσημάτων και προτείνει λύσεις ώστεόποιος εισέρχεται στο σωφρονιστικό σύστημανα εξέρχεται ζωντανός υγιής και να μπορεί νασυνεχίσει τη ζωή του χωρίς να μεταδώσει λοι-μώδη νοσήματα σε χιλιάδες άλλους συνανθρώ-πους του

Για το ΔΣ του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΟΥΛΗΣ

Ο ΓΕΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣΣΤΑΘΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΟΣ

(2) (βλ httpwwwisathensgrsyllogosarxeio-drasewn-isaarxeio-syndikalistiko1062-fimatiosi-fi-lakes-koridalouhtml)

Έργο του Daaboul Moussa (Μωυσή)

laquoΑφιερωμένο στη Μαριάννα και την οικογένειά της

που μrsquo έχει στηρίξει μέσα στη φυλακήraquo

ΔΩΡΕΑΝ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 3

Οιονεί

κρατούμενος4 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Μαρτυρία έξω από τα κάγκελα

Ο Δημήτρης 27 χρονών σήμερα μοιράζεταιμαζί μας την εμπειρία του από τη φυλάκισή τουΠερίπου ενάμιση χρόνο μετά την αποφυλάκισήτου από τις Φυλακές Κορυδαλλού ο ίδιος αι-σθάνεται βελτιωμένος μετά από προσωπική προ-σπάθεια εντός των προβλεπόμενων δομών καιέχει ήδη κάνει την αρχή για μια νέα ζωή

Ε Πόσο διαφορετικά βιώνεται η καθημερι-νότητα μέσα σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα

Α Είναι πραγματικά ένας άλλος κόσμοςΑποκόβεσαι τελείως από αξίες από ενδιαφέ-ροντα που έχεις μηδενίζεις τα πάντα μέσα σουκαι απλά προσπαθείς να προσαρμοστείς στοκλίμα της φυλακής[hellip] εγώ έκανα δύο με δυόμισημήνες για να νιώσω πως δεν χρειάζεται ναρωτάω συνέχεια ούτε να rsquoμαι φοβισμένος μηνκάνω κάποια χαζομάρα Συχνά ακούγεται ηφράση laquoκι εγώ φυλακή βγάζωraquo Όλοι έχουμετην ίδια μοίρα εκεί μέσα και ο καθένας κοιτάειτον εαυτό του Οι αξίες είναι διαφορετικές [hellip]μπορεί να φας και μαχαιριά αν δανειστείς κάτικαι δεν το επιστρέψεις στην ώρα του ακόμα καιγια ένα πακέτο τσιγάρα Δεν μπορείς να έχειςότι θέλεις ανά πάσα στιγμή Μια φορά τηνεβδομάδα έχεις τον laquoμπακάληraquo σου και άλλημια την laquoκαντίναraquo σου [hellip] περιμένεις σε ουράγια σχεδόν τα πάνταhellip ακόμα και για να τηλε-φωνήσεις [hellip] πρέπει να έχεις σεβασμό καιειδικά αν είσαι πιτσιρικάς

Ε Ποιοι είναι εκείνοι που χαίρουν σεβασμούστη φυλακή Λόγω ποιων κριτηρίων

Α Μετράει πολύ το αδίκημα που έχεις κάνειΤο πρώτο πράγμα που σε ρωτάνε δεν είναι τοόνομά σου αλλά γιατί είσαι μέσα Αν έχεις μπειμέσα για ένα laquoκαλόraquo αδίκημα πχ μια απαγωγήμεγάλη ποσότητα ναρκωτικών κτλ [hellip] αμέσωςαυτοί οι άνθρωποι έχουν σεβασμό και έχουν καιξεχωριστή μεταχείριση Πάντως για να απο-κτήσεις τον σεβασμό των άλλων δεν θα πρέπεινα τους αφήσεις να σου πάρουν τη laquoμαγκιάraquo[hellip] σε δοκιμάζουν [hellip] αν αποτύχεις γίνεσαιαυτό που λένε laquoλεγκίνιraquo έχεις το κεφάλι κάτωκαι κάνεις όλες τις δουλειές των άλλων

Ε Ποιες ήταν οι καθημερινές δραστηριότητέςσου κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού σου

Α Αναλόγως με τη ζωή του καθένα Εγώπροσωπικά δεν ήξερα ούτε μια ντομάτα να κόψωπριν μπω φυλακή [hellip] όμως κάποια πράγματαπου σου δίνει η φυλακή δεν τα δέχεσαι [hellip] καιαγόραζα το φαγητό μου και μαγείρευα μόνοςμου Πολλοί το ρίχνουν στη γυμναστική εγώεπίσης είχα κοιτάξει να μπω στα laquoμεροκάματαraquoόπου μία μέρα μετράει για δύο κι έτσι εκτίειςπιο γρήγορα την ποινή σου [hellip] ακόμα καθα-ριότητα στο κελί τάβλι τηλέφωνοhellip

Ε Ποια ήταν η κατάσταση στο κελί Πώςείναι να μοιράζεσαι ένα δωμάτιο με κάποιουςαγνώστους

Α Στα κελιά ήμασταν από τέσσερα άτομαάρα βρέθηκα σε ένα κελί με τρεις αγνώστουςόπως είπες Παίζει ρόλο η τύχη βασικά και εγώήμουν πολύ τυχερός Βασικά άλλαξα τρεις ακτί-νες Η πρώτη που πήγα ήταν των τοξικομανών[hellip] είναι εκεί που σου δίνουν τα ψυχοφάρμακααβέρτα για την καταστολή και τίποτε άλλο [hellip]ήταν χάλια Στη βδομάδα πάνω έφυγα και πήγασε ένα κελί με άτομα με τελείως διαφορετικάαδικήματα Με το που μπήκα μέσα με ρώτησαντι έχω να προσφέρω στο κελί [hellip] έπεσα και σεανθρώπους που είχαν ξανακάνει φυλακή καιήξεραν πώς να φερθούν Μέχρι να μπουν τα λε-φτά στην καρτέλα σου κτλ φροντίζουν οιάλλοι για όσα χρειάζεσαι Από rsquoκει και πέρα

κάνεις συμφωνία για το τι μπορείς να προσφέρειςΑν εγώ μπορώ να βάζω 100 ευρώ τη βδομάδαενώ ο άλλος 300 δεν έχεις τα ίδια δικαιώματαμε εκείνονhellip πάει αναλογικά Καθάριζαν αυτοίπου έβαζαν τα λιγότερα χρήματα στο κελί [hellip]εμένα ο ένας μου ζητούσε να του φτιάχνω τονκαφέ του μόνο όχι όμως με απειλή απλά τουάρεσε ο καφές που έφτιαχνα

Ε Τα χρήματα πού τα βρίσκεις Αν δεν υπάρ-χουν χρήματα τότε ο έγκλειστος τι κάνει

Α Εμένα μου τα έστειλαν οι δικοί μου άν-θρωποι [hellip] έχεις δικαίωμα μέχρι 6000 ευρώΑν δεν έχεις λεφτά θα δουλέψεις μέσα Πολλοίπιτσιρικάδες που δεν είχαν δουλέψει ή δενείχαν κάνει καμιά μεγάλη παρανομία για ναέχουν λεφτά [hellip] αυτοί έτρεχαν για το φαγητόndash πρωί μεσημέρι βράδυ ndash έκαναν δουλειές κα-θάριζαν κελιά τα πάντα [hellip] για έναν καπνό τηβδομάδα Κάποιοι μαγείρευαν για άλλους καιμε αυτό τον τρόπο έπαιρναν τα τσιγάρα τουςκαι την τηλεκάρτα τους έτσι επιβίωνανhellip

Ε Τι θα πρέπει να προσέχεις μέσα στη φυ-λακή

Α Υπάρχει μια στατιστική έρευνα όπου το95 όσων κάνουν φυλακή στην Ελλάδα έχουνυποτροπή γίνονται ακόμα χειρότεροι δηλαδήενώ μόνο το 5 σωφρονίζεται Πιστεύω πωςδεν φταίει το σύστημα τόσο όσο ο ίδιος σου οεαυτός Η πιο μεγάλη παγίδα ξέρεις ποια είναιΝα μπεις για πρώτη φορά στη φυλακή να μάθειςτα παραθυράκια να γνωρίσεις και κάποιο laquoκαλόraquoκόσμο [hellip] μετά αρχίζεις και μπαινοβγαίνειςγιατί έχεις την ασφάλεια πως ξέρεις τι σε περι-μένει [hellip] πας για laquoκαριέραraquo Ευτυχώς εμένα τομυαλό μου γύρισε από την αρχή [hellip] τότε γύρισακαι είπα στον εαυτό μου laquoΤι δουλειά έχω εγώεδώ μέσαraquo Πάντως γίνονται πολλά [hellip] laquoλαϊκάδικαστήριαraquo βιασμοί ndash όχι τόσοι όσοι παλιότερααπrsquo όσα λέγονται δηλαδή οργανώσεις ανά εθνι-κότητα [hellip] όταν έρχεται κάποιος μέσα τονπλησιάζουν οι ομάδες για να γίνουν δυνατότερεςτον προφυλάσσουν τον διευκολύνουν και τονπαίρνουν στον κύκλο τους [hellip] οι πιο laquoξέφραγοιraquoείναι οι Έλληνεςhellip είναι ο καθένας για τονεαυτό του το κελί του τον θάλαμό του καιμέχρι εκεί

Ε Ένα περιστατικό που σου έκανε εντύπωσησε φόβισε ίσως σε προβλημάτισε και θα ήθελεςνα το μοιραστείς μαζί μας

Α Στο 8μηνο περίπου που ήμουν μέσα θυ-μάμαι μια μέρα που ξύπνησα το πρωί να πάω ναπάρω ψωμί το είχαμε παραγγείλει και ήταν ησειρά μου να πάω να το πάρω Λοιπόν κατέβηκααπό τον θάλαμο ndash είχα φύγει από το κελί καιήμουν σε θάλαμο με άλλους δεκατρείς τότεήμουν και στο πρόγραμμα και υπήρχε και μιατελείως διαφορετική αντιμετώπιση Λοιπόν είναικαλοκαίρι ακόμα δεν έχω ανοίξει το μάτι καικατεβαίνω για το ψωμί [hellip] γύρω μου ένα σωρόκρατούμενοι να τσακώνονται να φωνάζουνκτλ [hellip] κατεβαίνω σαν να πηγαίνω στο μπάνιοτου σπιτιού μου παίρνω το ψωμί και ξανανεβαίνωΣυνειδητοποίησα το πόσο άνετος ήμουν ενώστην αρχή ήμουν στην τσίταhellip τώρα τους αγνο-ούσαhellip ιδρυματοποίηση καθαρά

Ε Πώς ένιωσες όταν πλέον αποφυλακίστη-κες Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που έκανες

Α Και μόνο το ότι πατάς το πόδι σου ξανάέξω είναι πραγματικά ένα πολύ περίεργο συναί-σθημα Τα πάντα μέσα στη φυλακή κυλούν τόσοαργά Όταν βγαίνεις έξω έχεις ξεσυνηθίσει τόσοπολύ που φοβάσαι τα πάντα και τους πάντεςακόμα και τα αμάξια που πάνε πέρα-δώθεhellip

διαφορετικός χώρος και χρόνος Μετά από τόσηπροσπάθεια να προσαρμοστείς σε κάτι ξένοόπως η φυλακή χρειάζεται να προσαρμοστείςκαι πάλι στη ζωή Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμααπλά πιο ανώδυνο και πιο γρήγορο Αυτό πουμε έσωσε εμένα ήταν ότι είχα πάρει και δύοάδειες και είχα κρατήσει μια μικρή επαφή μετον κόσμο έξω [hellip] και πάλι όμως υπάρχει σοκΜε το που βγήκα με περίμεναν οι γονείς μου[] εγώ πήγα σε Κοινότητα κατευθείαν Η προ-σαρμογή μου ήταν λοιπόν ως προς το πρόγραμματης Κοινότητας και αυτό το κατάφερα εύκολα[hellip] έγινε πιο ομαλή η μετάβαση εφόσον ήμουνκαι σε Κοινότητα μέσα στη φυλακή Όταν απο-φυλακίζεσαι νιώθεις πράγματα ανάμεικτα Εμέναη φυλακή μού βγήκε σε καλό Μrsquo έσωσε απόπολλά χειρότερα πράγματα [hellip] όχι η φυλακήαπό μόνη της αλλά ο εαυτός μου το έκανεμέσα στις συνθήκες της Στην Κοινότητα έκατσαάλλους 7 μήνες και ύστερα άρχισα να ψάχνωγια δουλειά

Ε Στην αναζήτηση εργασίας ποιες δυσκολίεςσυνάντησες

Α Είχα κόψει τις επαφές που είχα από πρινκι έτσι ξεκίνησα να ψάχνω από την αρχή Ξεκί-νησα με εφημερίδα και επειδή τόσα χρόνια δενείχα αλλάξει δουλειά [hellip] εν ολίγοις μέσα σrsquoένα μήνα βρήκα δουλειάhellip πολύ γρήγορα Έπρεπεόμως να πηγαίνω και στο Πρόγραμμα της Κοι-νότητας η δουλειά μου δεν είχε ωράριο και συ-νέχεια κρυβόμουν κι έψαχνα να βρω δικαιολογίεςγια να απουσιάσω από τις 1600 και μετά [hellip] μεενοχλούσε κι εμένα μέσα μου και έτσι αναγκά-στηκα και το είπα [hellip] μίλησα για το παρελθόνμου και τι έχω περάσει και ότι πρέπει αυτή τηστιγμή να απουσιάσω γιατί έχω μπροστά μουένα Πρόγραμμα που πρέπει να βγει Η απάντησηπου πήρα ήταν πως αν το ήξερε από την αρχήδεν θα με έπαιρνε Εγώ όμως ήθελα να δείξωπρώτα την αξία μου στη δουλειά [hellip] και μουβγήκε σε καλό που το έκανα έτσι [hellip] μου είπεlaquoΑφού είσαι αυτός που είσαι και μου lsquoχεις φερθείάψογα εγώ θα σε βοηθήσω Έχεις το ελεύθεροαπό rsquoμένα να φεύγεις για το Πρόγραμμαraquo καιέτσι κι έγινε μέχρι που εγώ άφησα τη δουλειάγια άλλους λόγους Στον άνθρωπο που δουλεύωτώρα δεν το έχω πει και δεν χρειάζεται καθώςέχω ωράριο που δεν συμπίπτει Οι άνθρωποι κα-ταλαβαίνουν πολλά αλλά από τακτ ή επειδήείσαι εντάξει απέναντί τους δεν ρωτάνε Πάντωςδεν είναι το πρώτο πράγμα που θα πω σεκάποιον

Ε Πώς είναι οι σχέσεις σου με τον υπόλοιποκύκλο σου σε δέχτηκαν ξανά πίσω

Α Έχουν απομακρυνθεί όσοι βρίσκονται ακό-μα μπλεγμένοι [hellip] οι περισσότεροι σοκαρίστηκανμε την αλλαγή μου [hellip] πήρα και πολλά συγχα-ρητήρια από ανθρώπους που με ήξεραν από πα-λιά Αντιμετώπισα όμως και από πολλούς αν-θρώπους απόρριψη [hellip] κάποιοι βάζουν απλάμια ταμπέλα και δεν θέλουν να δουν ποιος είσαιπραγματικά [hellip] δεν βλέπουν το τώρα την προ-σπάθεια που κάνεις και το πόσο αλλάζεις Μετις νέες γνωριμίες δοκίμαζα Δεν είναι εύκολονα πεις σε κάποιον που γνωρίζεις laquoέχω κάνειφυλακήraquo Αν όμως έχεις μια φιλική μια ερωτικήή μια στενή επαγγελματική σχέση κάπου σουπαρουσιάζεται η ανάγκη να το πεις κι εσύ οίδιος Κυρίως για να είσαι ειλικρινής και νακοιτάς τον άλλο στα μάτια Θα πρέπει να απο-δεικνύεις με κάθε τρόπο σε όλους διπλά πωςέχεις αλλάξει Αν θες να επανενταχτείς σωστάκαι να rsquoσαι κι εσύ καλά θα πρέπει να προσπαθή-σεις με όλες σου τις δυνάμεις

Από την Εύη Χαραλάμπους Εθελόντρια στην ΕΠΑΝΟΔΟ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 4

Οιονεί

κρατούμενος 5Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΠρόλογοςΣε προηγούμενα τεύχη της ανά χείρας εφη-

μερίδας έχω αναφερθεί συχνά στο σωφρονιστικόπροσωπικό διατυπώνοντας κάποιες απόψεις γιαζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευσητην υγεία καθώς και τον εργασιακό και κοινωνικότου ρόλο Στις αναφορές αυτές έχω χρησιμοποι-ήσει προς επίρρωσίν τους διάφορες παραθέσειςαπό τα κείμενα της διεθνούς σωφρονιστικής νο-μοθεσίας Στα εν λόγω κείμενα περιλαμβάνονταιαρχές και κανόνες περιφερειακής ή και παγκόσμιαςεμβέλειας (όπως είναι για παράδειγμα τα ψηφί-σματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνω-μένων Εθνών αντίστοιχα) δεσμευτικής καθώςκαι μη δεσμευτικής ισχύος (όπως είναι επί παρα-δείγματι οι κυρωμένες με νόμο Συμβάσεις και οιΔιακηρύξεις αντιστοίχως) Στο παρόν άρθρο πα-ραθέτω μεταξύ άλλων ορισμένους κανόνες οιοποίοι αναφέρονται γενικώς στον εργασιακό καικοινωνικό ρόλο που (πρέπει να) διαδραματίζει τοσωφρονιστικό προσωπικό στο κύρος που (πρέπεινα) απολαμβάνει από την Πολιτεία και το κοινωνικόσύνολο καθώς και στις αποδοχές που (πρέπεινα) του παρέχονται ως αντιστάθμισμα για τηναπαιτητική και δύσκολη εργασία που επιτελείΠαρrsquo όλο που στην πράξη η εφαρμογή των κανόνωναυτών συχνά απέχει παρασάγγας από την πραγ-ματικότητα η αξία τους έγκειται στο ότι θεμελιώ-νουν το πρακτέον διανοίγοντας και προσφέρονταςέναν ορίζοντα προς τον οποίο μπορεί και πρέπεινα οδεύει η εκάστοτε σωφρονιστική πολιτική Έγ-κειται επίσης στο ότι οι εν λόγω κανόνες αποτελούνένα πολυτιμότατο laquoόπλοraquo στο ιδεολογικό laquoοπλο-στάσιοraquo εκείνων που αγωνίζονται για τη βελτίωσηόχι μόνο της θέσης του σωφρονιστικού προσωπι-κού αλλά και των συνθηκών κράτησης των εγ-κλείστων καθώς και του σωφρονιστικού συστή-ματος εν γένει

Διεθνή σωφρονιστικά κείμεναΠριν παρατεθούν οι διεθνείς κανόνες που

αφορούν τη θέση και τον ρόλο του προσωπικούτων φυλακών θα ήταν χρήσιμο να γίνει μιασύντομη αναφορά στα διεθνή κείμενα που τουςπεριέχουν Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητηόχι τόσο για χάρη της ιστορικής γνώσης καθrsquoεαυτήν όσο για να τονιστούν δύο βασικά στοιχείαΤο πρώτο είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω κείμενααποτελούν καρπό συλλογικής εργασίας περιφε-ρειακής ή παγκόσμιας Η οιονεί οικουμενική τουςοπτική συνιστά μια βασική παράμετρο η οποίατους προσδίδει εγκυρότητα καθιστώντας τα ου-σιώδες σημείο αναφοράς Το δεύτερο στοιχείοείναι η πολιτιστική σημασία των κειμένων αυτώνndash σημασία η οποία έγκειται στο γεγονός ότι απο-τελούν λίγο ως πολύ απόρροια των βαρβαροτήτωνπου συνέβησαν κατά τη διάρκεια του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου Είναι χαρακτηριστικό ότιτο πρώτο διεθνές κείμενο των Ηνωμένων Εθνώνγια τα ανθρώπινα δικαιώματα η Οικουμενική Δια-κήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διατυ-πώθηκε τρία χρόνια μετά τη λήξη του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου (το 1948) ενώ το δεύτεροτέτοιου είδους κείμενο που παρήγαγαν τα ΗνωμέναΈθνη ήταν ένα σύνολο κανόνων σωφρονιστικούπεριεχομένου (οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τηΜεταχείριση των Κρατουμένων το 1955)sup1 Τα διε-θνή κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμ-βουλίου της Ευρώπης που αφορούν τα δικαιώματα

του ανθρώπου διατυπώθηκαν και υιοθετήθηκανώστε να αποτελέσουν ένα ανάχωμα απέναντιστην αυθαιρεσία και τη βαρβαρότητα κατοχυρώ-νοντας την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαΜε άλλα λόγια αποτελούν κείμενα του παγκόσμιουπολιτισμού Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτάτα κείμενα έχουν ως θέμα τους την αξιοπρεπήδιαβίωση και μεταχείριση των κρατουμένων είναικάτι που επιμαρτυρά την κομβική σημασία πουέχει ο σωφρονιστικός χώρος όχι μόνο για τηδιεθνή νομοθεσία αλλά και για τον ίδιο τον αν-θρώπινο πολιτισμό Το γεγονός τέλος ότι ταίδια αυτά κείμενα αναδεικνύουν τη θέση και τονρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού είναι κάτιπου τονίζει τη σημασία του εν λόγω προσωπικούόχι μόνο για το πολιτειακό σύστημα απονομής δι-καιοσύνης αλλά και για την ευρύτερη κοινωνικήειρήνη και ευημερία

Οι κανόνεςΟι κανόνες οι οποίοι αφορούν το προσωπικό

των φυλακών και παρατίθενται αυτολεξεί κατω-τέρωsup2 αποτελούν εν προκειμένω μέρος δύο ιδι-αίτερα σημαντικών σωφρονιστικών κειμένων τωνΣτοιχειωδών Κανόνων για τη Μεταχείριση τωνΚρατουμένων (1955) των Ηνωμένων Εθνών καιτων αναθεωρημένων Ευρωπαiumlκών ΣωφρονιστικώνΚανόνων (2006) του Συμβουλίου της Ευρώπηςsup3Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων είναι εν-δεικτική αλλά και αντιπροσωπευτική δεδομένουότι εκφράζουν συστάσεις οι οποίες αφενός μενέχουν διατηρηθεί στον χρόνο αφετέρου δε δια-τυπώνονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περι-φερειακό (ευρωπαiumlκό) επίπεδο ndash από τα ΗνωμέναΈθνη το 1955 και από το Συμβούλιο της Ευρώπηςτο 2006

Ας παρατεθούν λοιπόν οι κανόνες αυτοί ταξι-νομημένοι σε επιμέρους θεματικές ενότητες

Εργασιακή σπουδαιότητα

του σωφρονιστικού προσωπικού

Στους κανόνες αυτούς διατυπώνεται με σα-φήνεια η υψηλή κοινωνική αξία του επαγγέλματοςτου σωφρονιστικού υπαλλήλου Όπως μπορεί κα-νείς να αντιληφθεί η συγκεκριμένη αυτή θεώρησητης σωφρονιστικής εργασίας έρχεται σε ευθείααντίθεση με τις ρατσιστικές και στερεοτυπικέςαντιλήψεις που καλλιεργεί η τηλεοπτική κοινωνίατου θεάματος ndash η οποία πολύ συχνά προβάλλειτους σωφρονιστικούς υπαλλήλους λίγο ως πολύως διεφθαρμένους και βασανιστές Σε αντίθεσηεπίσης έρχεται και με την απαξία την οποία ει-σπράττει ενίοτε το σωφρονιστικό προσωπικό απότην πολιτική εξουσία ndash η οποία συχνά εμφανίζειτην τάση να το αντιμετωπίζει ως τον laquoπαρίαraquo τουόλου μηχανισμού της ποινικής δικαιοσύνης Οιπροαναφερθέντες κανόνες όχι μόνο δεν συνηγο-ρούν υπέρ αυτής της απαξιωτικής αντιμετώπισηςαλλά τουναντίον τονίζουν το καθήκον που έχειη σωφρονιστική διοίκηση (και η εν γένει πολιτικήεξουσία κατrsquo επέκταση) να ενημερώνει διαρκώςτο κοινωνικό σύνολο για τη σπουδαιότητα τηςεργασίας του σωφρονιστικού προσωπικού ndash ανα-γνωρίζοντας προφανώς και η ίδια αυτή τη σπου-δαιότητα

Καθεστώς εργασίας

Στα αποσπάσματα αυτά περιγράφεται το κα-θεστώς υπό το οποίο (πρέπει να) εργάζεται τοπροσωπικό των φυλακών Η κατοχύρωση της δη-μοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων είναι κάτι που αποκτά ειδική βαρύτηταστο πλαίσιο της όλης συζήτησης ndash όπου και όταναυτή διεξάγεται ndash για τη θεσμοθέτηση ιδιωτικώνφυλακών

(Συνέχεια στην 6η σελ)

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 8laquoΤο σωφρονιστικό προσωπικό επιτελεί ένα

σπουδαίο δημόσιο λειτούργημα και η πρόσληψηη εκπαίδευση και οι συνθήκες εργασίας τωνμελών του θα πρέπει να τα καθιστούν ικανάνα διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στη φρον-τίδα τους για τους κρατουμένουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 901laquoΟι σωφρονιστικές αρχές θα ενημερώνουν

διαρκώς το κοινό για τους σκοπούς του σω-φρονιστικού συστήματος και για το έργο τοοποίο επιτελεί το σωφρονιστικό προσωπικόγια να ενθαρρύνεται η καλύτερη κατανόησηεκ μέρους του κοινού του ρόλου της φυλακήςστην κοινωνίαraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (2)laquoΘα αποτελεί σταθερή επιδίωξη της σω-

φρονιστικής διοίκησης η συνειδητοποίηση καιη διατήρηση στον νου τόσο του προσωπικού

όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλουτης πεποίθησης ότι η εργασία αυτή αποτελείμια κοινωνική υπηρεσία μεγάλης σπουδαιότη-τας Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιο-ποιούνται όλα τα κατάλληλα μέσα για τηνενημέρωση του κοινωνικού συνόλουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46(3)laquo(Για τη διασφάλιση της πραγματοποίησης

των προαναφερθέντων σκοπών) τα μέλη τουπροσωπικού θα προσλαμβάνονται υπό καθεστώςπλήρους απασχόλησης ως επαγγελματίες σω-φρονιστικοί υπάλληλοι και θα έχουν δημοσι-οϋπαλληλική ιδιότητα με ασφάλεια εργασίαςυπό τους όρους μόνο της καλής διαγωγήςτης αποδοτικότητας και της σωματικής τουςικανότηταςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 78laquoΤο επαγγελματικό σωφρονιστικό προσω-

πικό θα προσλαμβάνεται κανονικά σε μόνιμηβάση και θα έχει δημοσιοϋπαλληλική ιδιότηταμε ασφάλεια εργασίας υπό τους όρους μόνονκαλής συμπεριφοράς ικανότητος καλής φυ-σικής και πνευματικής υγείας και ενός επαρκούςεπιπέδου μορφώσεωςraquo

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Του Νικολάου Βαρβατάκου Σωφρονιστικού υπαλλήλου-μεταφραστή

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 5

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 4: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος4 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Μαρτυρία έξω από τα κάγκελα

Ο Δημήτρης 27 χρονών σήμερα μοιράζεταιμαζί μας την εμπειρία του από τη φυλάκισή τουΠερίπου ενάμιση χρόνο μετά την αποφυλάκισήτου από τις Φυλακές Κορυδαλλού ο ίδιος αι-σθάνεται βελτιωμένος μετά από προσωπική προ-σπάθεια εντός των προβλεπόμενων δομών καιέχει ήδη κάνει την αρχή για μια νέα ζωή

Ε Πόσο διαφορετικά βιώνεται η καθημερι-νότητα μέσα σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα

Α Είναι πραγματικά ένας άλλος κόσμοςΑποκόβεσαι τελείως από αξίες από ενδιαφέ-ροντα που έχεις μηδενίζεις τα πάντα μέσα σουκαι απλά προσπαθείς να προσαρμοστείς στοκλίμα της φυλακής[hellip] εγώ έκανα δύο με δυόμισημήνες για να νιώσω πως δεν χρειάζεται ναρωτάω συνέχεια ούτε να rsquoμαι φοβισμένος μηνκάνω κάποια χαζομάρα Συχνά ακούγεται ηφράση laquoκι εγώ φυλακή βγάζωraquo Όλοι έχουμετην ίδια μοίρα εκεί μέσα και ο καθένας κοιτάειτον εαυτό του Οι αξίες είναι διαφορετικές [hellip]μπορεί να φας και μαχαιριά αν δανειστείς κάτικαι δεν το επιστρέψεις στην ώρα του ακόμα καιγια ένα πακέτο τσιγάρα Δεν μπορείς να έχειςότι θέλεις ανά πάσα στιγμή Μια φορά τηνεβδομάδα έχεις τον laquoμπακάληraquo σου και άλλημια την laquoκαντίναraquo σου [hellip] περιμένεις σε ουράγια σχεδόν τα πάνταhellip ακόμα και για να τηλε-φωνήσεις [hellip] πρέπει να έχεις σεβασμό καιειδικά αν είσαι πιτσιρικάς

Ε Ποιοι είναι εκείνοι που χαίρουν σεβασμούστη φυλακή Λόγω ποιων κριτηρίων

Α Μετράει πολύ το αδίκημα που έχεις κάνειΤο πρώτο πράγμα που σε ρωτάνε δεν είναι τοόνομά σου αλλά γιατί είσαι μέσα Αν έχεις μπειμέσα για ένα laquoκαλόraquo αδίκημα πχ μια απαγωγήμεγάλη ποσότητα ναρκωτικών κτλ [hellip] αμέσωςαυτοί οι άνθρωποι έχουν σεβασμό και έχουν καιξεχωριστή μεταχείριση Πάντως για να απο-κτήσεις τον σεβασμό των άλλων δεν θα πρέπεινα τους αφήσεις να σου πάρουν τη laquoμαγκιάraquo[hellip] σε δοκιμάζουν [hellip] αν αποτύχεις γίνεσαιαυτό που λένε laquoλεγκίνιraquo έχεις το κεφάλι κάτωκαι κάνεις όλες τις δουλειές των άλλων

Ε Ποιες ήταν οι καθημερινές δραστηριότητέςσου κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού σου

Α Αναλόγως με τη ζωή του καθένα Εγώπροσωπικά δεν ήξερα ούτε μια ντομάτα να κόψωπριν μπω φυλακή [hellip] όμως κάποια πράγματαπου σου δίνει η φυλακή δεν τα δέχεσαι [hellip] καιαγόραζα το φαγητό μου και μαγείρευα μόνοςμου Πολλοί το ρίχνουν στη γυμναστική εγώεπίσης είχα κοιτάξει να μπω στα laquoμεροκάματαraquoόπου μία μέρα μετράει για δύο κι έτσι εκτίειςπιο γρήγορα την ποινή σου [hellip] ακόμα καθα-ριότητα στο κελί τάβλι τηλέφωνοhellip

Ε Ποια ήταν η κατάσταση στο κελί Πώςείναι να μοιράζεσαι ένα δωμάτιο με κάποιουςαγνώστους

Α Στα κελιά ήμασταν από τέσσερα άτομαάρα βρέθηκα σε ένα κελί με τρεις αγνώστουςόπως είπες Παίζει ρόλο η τύχη βασικά και εγώήμουν πολύ τυχερός Βασικά άλλαξα τρεις ακτί-νες Η πρώτη που πήγα ήταν των τοξικομανών[hellip] είναι εκεί που σου δίνουν τα ψυχοφάρμακααβέρτα για την καταστολή και τίποτε άλλο [hellip]ήταν χάλια Στη βδομάδα πάνω έφυγα και πήγασε ένα κελί με άτομα με τελείως διαφορετικάαδικήματα Με το που μπήκα μέσα με ρώτησαντι έχω να προσφέρω στο κελί [hellip] έπεσα και σεανθρώπους που είχαν ξανακάνει φυλακή καιήξεραν πώς να φερθούν Μέχρι να μπουν τα λε-φτά στην καρτέλα σου κτλ φροντίζουν οιάλλοι για όσα χρειάζεσαι Από rsquoκει και πέρα

κάνεις συμφωνία για το τι μπορείς να προσφέρειςΑν εγώ μπορώ να βάζω 100 ευρώ τη βδομάδαενώ ο άλλος 300 δεν έχεις τα ίδια δικαιώματαμε εκείνονhellip πάει αναλογικά Καθάριζαν αυτοίπου έβαζαν τα λιγότερα χρήματα στο κελί [hellip]εμένα ο ένας μου ζητούσε να του φτιάχνω τονκαφέ του μόνο όχι όμως με απειλή απλά τουάρεσε ο καφές που έφτιαχνα

Ε Τα χρήματα πού τα βρίσκεις Αν δεν υπάρ-χουν χρήματα τότε ο έγκλειστος τι κάνει

Α Εμένα μου τα έστειλαν οι δικοί μου άν-θρωποι [hellip] έχεις δικαίωμα μέχρι 6000 ευρώΑν δεν έχεις λεφτά θα δουλέψεις μέσα Πολλοίπιτσιρικάδες που δεν είχαν δουλέψει ή δενείχαν κάνει καμιά μεγάλη παρανομία για ναέχουν λεφτά [hellip] αυτοί έτρεχαν για το φαγητόndash πρωί μεσημέρι βράδυ ndash έκαναν δουλειές κα-θάριζαν κελιά τα πάντα [hellip] για έναν καπνό τηβδομάδα Κάποιοι μαγείρευαν για άλλους καιμε αυτό τον τρόπο έπαιρναν τα τσιγάρα τουςκαι την τηλεκάρτα τους έτσι επιβίωνανhellip

Ε Τι θα πρέπει να προσέχεις μέσα στη φυ-λακή

Α Υπάρχει μια στατιστική έρευνα όπου το95 όσων κάνουν φυλακή στην Ελλάδα έχουνυποτροπή γίνονται ακόμα χειρότεροι δηλαδήενώ μόνο το 5 σωφρονίζεται Πιστεύω πωςδεν φταίει το σύστημα τόσο όσο ο ίδιος σου οεαυτός Η πιο μεγάλη παγίδα ξέρεις ποια είναιΝα μπεις για πρώτη φορά στη φυλακή να μάθειςτα παραθυράκια να γνωρίσεις και κάποιο laquoκαλόraquoκόσμο [hellip] μετά αρχίζεις και μπαινοβγαίνειςγιατί έχεις την ασφάλεια πως ξέρεις τι σε περι-μένει [hellip] πας για laquoκαριέραraquo Ευτυχώς εμένα τομυαλό μου γύρισε από την αρχή [hellip] τότε γύρισακαι είπα στον εαυτό μου laquoΤι δουλειά έχω εγώεδώ μέσαraquo Πάντως γίνονται πολλά [hellip] laquoλαϊκάδικαστήριαraquo βιασμοί ndash όχι τόσοι όσοι παλιότερααπrsquo όσα λέγονται δηλαδή οργανώσεις ανά εθνι-κότητα [hellip] όταν έρχεται κάποιος μέσα τονπλησιάζουν οι ομάδες για να γίνουν δυνατότερεςτον προφυλάσσουν τον διευκολύνουν και τονπαίρνουν στον κύκλο τους [hellip] οι πιο laquoξέφραγοιraquoείναι οι Έλληνεςhellip είναι ο καθένας για τονεαυτό του το κελί του τον θάλαμό του καιμέχρι εκεί

Ε Ένα περιστατικό που σου έκανε εντύπωσησε φόβισε ίσως σε προβλημάτισε και θα ήθελεςνα το μοιραστείς μαζί μας

Α Στο 8μηνο περίπου που ήμουν μέσα θυ-μάμαι μια μέρα που ξύπνησα το πρωί να πάω ναπάρω ψωμί το είχαμε παραγγείλει και ήταν ησειρά μου να πάω να το πάρω Λοιπόν κατέβηκααπό τον θάλαμο ndash είχα φύγει από το κελί καιήμουν σε θάλαμο με άλλους δεκατρείς τότεήμουν και στο πρόγραμμα και υπήρχε και μιατελείως διαφορετική αντιμετώπιση Λοιπόν είναικαλοκαίρι ακόμα δεν έχω ανοίξει το μάτι καικατεβαίνω για το ψωμί [hellip] γύρω μου ένα σωρόκρατούμενοι να τσακώνονται να φωνάζουνκτλ [hellip] κατεβαίνω σαν να πηγαίνω στο μπάνιοτου σπιτιού μου παίρνω το ψωμί και ξανανεβαίνωΣυνειδητοποίησα το πόσο άνετος ήμουν ενώστην αρχή ήμουν στην τσίταhellip τώρα τους αγνο-ούσαhellip ιδρυματοποίηση καθαρά

Ε Πώς ένιωσες όταν πλέον αποφυλακίστη-κες Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που έκανες

Α Και μόνο το ότι πατάς το πόδι σου ξανάέξω είναι πραγματικά ένα πολύ περίεργο συναί-σθημα Τα πάντα μέσα στη φυλακή κυλούν τόσοαργά Όταν βγαίνεις έξω έχεις ξεσυνηθίσει τόσοπολύ που φοβάσαι τα πάντα και τους πάντεςακόμα και τα αμάξια που πάνε πέρα-δώθεhellip

διαφορετικός χώρος και χρόνος Μετά από τόσηπροσπάθεια να προσαρμοστείς σε κάτι ξένοόπως η φυλακή χρειάζεται να προσαρμοστείςκαι πάλι στη ζωή Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμααπλά πιο ανώδυνο και πιο γρήγορο Αυτό πουμε έσωσε εμένα ήταν ότι είχα πάρει και δύοάδειες και είχα κρατήσει μια μικρή επαφή μετον κόσμο έξω [hellip] και πάλι όμως υπάρχει σοκΜε το που βγήκα με περίμεναν οι γονείς μου[] εγώ πήγα σε Κοινότητα κατευθείαν Η προ-σαρμογή μου ήταν λοιπόν ως προς το πρόγραμματης Κοινότητας και αυτό το κατάφερα εύκολα[hellip] έγινε πιο ομαλή η μετάβαση εφόσον ήμουνκαι σε Κοινότητα μέσα στη φυλακή Όταν απο-φυλακίζεσαι νιώθεις πράγματα ανάμεικτα Εμέναη φυλακή μού βγήκε σε καλό Μrsquo έσωσε απόπολλά χειρότερα πράγματα [hellip] όχι η φυλακήαπό μόνη της αλλά ο εαυτός μου το έκανεμέσα στις συνθήκες της Στην Κοινότητα έκατσαάλλους 7 μήνες και ύστερα άρχισα να ψάχνωγια δουλειά

Ε Στην αναζήτηση εργασίας ποιες δυσκολίεςσυνάντησες

Α Είχα κόψει τις επαφές που είχα από πρινκι έτσι ξεκίνησα να ψάχνω από την αρχή Ξεκί-νησα με εφημερίδα και επειδή τόσα χρόνια δενείχα αλλάξει δουλειά [hellip] εν ολίγοις μέσα σrsquoένα μήνα βρήκα δουλειάhellip πολύ γρήγορα Έπρεπεόμως να πηγαίνω και στο Πρόγραμμα της Κοι-νότητας η δουλειά μου δεν είχε ωράριο και συ-νέχεια κρυβόμουν κι έψαχνα να βρω δικαιολογίεςγια να απουσιάσω από τις 1600 και μετά [hellip] μεενοχλούσε κι εμένα μέσα μου και έτσι αναγκά-στηκα και το είπα [hellip] μίλησα για το παρελθόνμου και τι έχω περάσει και ότι πρέπει αυτή τηστιγμή να απουσιάσω γιατί έχω μπροστά μουένα Πρόγραμμα που πρέπει να βγει Η απάντησηπου πήρα ήταν πως αν το ήξερε από την αρχήδεν θα με έπαιρνε Εγώ όμως ήθελα να δείξωπρώτα την αξία μου στη δουλειά [hellip] και μουβγήκε σε καλό που το έκανα έτσι [hellip] μου είπεlaquoΑφού είσαι αυτός που είσαι και μου lsquoχεις φερθείάψογα εγώ θα σε βοηθήσω Έχεις το ελεύθεροαπό rsquoμένα να φεύγεις για το Πρόγραμμαraquo καιέτσι κι έγινε μέχρι που εγώ άφησα τη δουλειάγια άλλους λόγους Στον άνθρωπο που δουλεύωτώρα δεν το έχω πει και δεν χρειάζεται καθώςέχω ωράριο που δεν συμπίπτει Οι άνθρωποι κα-ταλαβαίνουν πολλά αλλά από τακτ ή επειδήείσαι εντάξει απέναντί τους δεν ρωτάνε Πάντωςδεν είναι το πρώτο πράγμα που θα πω σεκάποιον

Ε Πώς είναι οι σχέσεις σου με τον υπόλοιποκύκλο σου σε δέχτηκαν ξανά πίσω

Α Έχουν απομακρυνθεί όσοι βρίσκονται ακό-μα μπλεγμένοι [hellip] οι περισσότεροι σοκαρίστηκανμε την αλλαγή μου [hellip] πήρα και πολλά συγχα-ρητήρια από ανθρώπους που με ήξεραν από πα-λιά Αντιμετώπισα όμως και από πολλούς αν-θρώπους απόρριψη [hellip] κάποιοι βάζουν απλάμια ταμπέλα και δεν θέλουν να δουν ποιος είσαιπραγματικά [hellip] δεν βλέπουν το τώρα την προ-σπάθεια που κάνεις και το πόσο αλλάζεις Μετις νέες γνωριμίες δοκίμαζα Δεν είναι εύκολονα πεις σε κάποιον που γνωρίζεις laquoέχω κάνειφυλακήraquo Αν όμως έχεις μια φιλική μια ερωτικήή μια στενή επαγγελματική σχέση κάπου σουπαρουσιάζεται η ανάγκη να το πεις κι εσύ οίδιος Κυρίως για να είσαι ειλικρινής και νακοιτάς τον άλλο στα μάτια Θα πρέπει να απο-δεικνύεις με κάθε τρόπο σε όλους διπλά πωςέχεις αλλάξει Αν θες να επανενταχτείς σωστάκαι να rsquoσαι κι εσύ καλά θα πρέπει να προσπαθή-σεις με όλες σου τις δυνάμεις

Από την Εύη Χαραλάμπους Εθελόντρια στην ΕΠΑΝΟΔΟ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 4

Οιονεί

κρατούμενος 5Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΠρόλογοςΣε προηγούμενα τεύχη της ανά χείρας εφη-

μερίδας έχω αναφερθεί συχνά στο σωφρονιστικόπροσωπικό διατυπώνοντας κάποιες απόψεις γιαζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευσητην υγεία καθώς και τον εργασιακό και κοινωνικότου ρόλο Στις αναφορές αυτές έχω χρησιμοποι-ήσει προς επίρρωσίν τους διάφορες παραθέσειςαπό τα κείμενα της διεθνούς σωφρονιστικής νο-μοθεσίας Στα εν λόγω κείμενα περιλαμβάνονταιαρχές και κανόνες περιφερειακής ή και παγκόσμιαςεμβέλειας (όπως είναι για παράδειγμα τα ψηφί-σματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνω-μένων Εθνών αντίστοιχα) δεσμευτικής καθώςκαι μη δεσμευτικής ισχύος (όπως είναι επί παρα-δείγματι οι κυρωμένες με νόμο Συμβάσεις και οιΔιακηρύξεις αντιστοίχως) Στο παρόν άρθρο πα-ραθέτω μεταξύ άλλων ορισμένους κανόνες οιοποίοι αναφέρονται γενικώς στον εργασιακό καικοινωνικό ρόλο που (πρέπει να) διαδραματίζει τοσωφρονιστικό προσωπικό στο κύρος που (πρέπεινα) απολαμβάνει από την Πολιτεία και το κοινωνικόσύνολο καθώς και στις αποδοχές που (πρέπεινα) του παρέχονται ως αντιστάθμισμα για τηναπαιτητική και δύσκολη εργασία που επιτελείΠαρrsquo όλο που στην πράξη η εφαρμογή των κανόνωναυτών συχνά απέχει παρασάγγας από την πραγ-ματικότητα η αξία τους έγκειται στο ότι θεμελιώ-νουν το πρακτέον διανοίγοντας και προσφέρονταςέναν ορίζοντα προς τον οποίο μπορεί και πρέπεινα οδεύει η εκάστοτε σωφρονιστική πολιτική Έγ-κειται επίσης στο ότι οι εν λόγω κανόνες αποτελούνένα πολυτιμότατο laquoόπλοraquo στο ιδεολογικό laquoοπλο-στάσιοraquo εκείνων που αγωνίζονται για τη βελτίωσηόχι μόνο της θέσης του σωφρονιστικού προσωπι-κού αλλά και των συνθηκών κράτησης των εγ-κλείστων καθώς και του σωφρονιστικού συστή-ματος εν γένει

Διεθνή σωφρονιστικά κείμεναΠριν παρατεθούν οι διεθνείς κανόνες που

αφορούν τη θέση και τον ρόλο του προσωπικούτων φυλακών θα ήταν χρήσιμο να γίνει μιασύντομη αναφορά στα διεθνή κείμενα που τουςπεριέχουν Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητηόχι τόσο για χάρη της ιστορικής γνώσης καθrsquoεαυτήν όσο για να τονιστούν δύο βασικά στοιχείαΤο πρώτο είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω κείμενααποτελούν καρπό συλλογικής εργασίας περιφε-ρειακής ή παγκόσμιας Η οιονεί οικουμενική τουςοπτική συνιστά μια βασική παράμετρο η οποίατους προσδίδει εγκυρότητα καθιστώντας τα ου-σιώδες σημείο αναφοράς Το δεύτερο στοιχείοείναι η πολιτιστική σημασία των κειμένων αυτώνndash σημασία η οποία έγκειται στο γεγονός ότι απο-τελούν λίγο ως πολύ απόρροια των βαρβαροτήτωνπου συνέβησαν κατά τη διάρκεια του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου Είναι χαρακτηριστικό ότιτο πρώτο διεθνές κείμενο των Ηνωμένων Εθνώνγια τα ανθρώπινα δικαιώματα η Οικουμενική Δια-κήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διατυ-πώθηκε τρία χρόνια μετά τη λήξη του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου (το 1948) ενώ το δεύτεροτέτοιου είδους κείμενο που παρήγαγαν τα ΗνωμέναΈθνη ήταν ένα σύνολο κανόνων σωφρονιστικούπεριεχομένου (οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τηΜεταχείριση των Κρατουμένων το 1955)sup1 Τα διε-θνή κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμ-βουλίου της Ευρώπης που αφορούν τα δικαιώματα

του ανθρώπου διατυπώθηκαν και υιοθετήθηκανώστε να αποτελέσουν ένα ανάχωμα απέναντιστην αυθαιρεσία και τη βαρβαρότητα κατοχυρώ-νοντας την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαΜε άλλα λόγια αποτελούν κείμενα του παγκόσμιουπολιτισμού Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτάτα κείμενα έχουν ως θέμα τους την αξιοπρεπήδιαβίωση και μεταχείριση των κρατουμένων είναικάτι που επιμαρτυρά την κομβική σημασία πουέχει ο σωφρονιστικός χώρος όχι μόνο για τηδιεθνή νομοθεσία αλλά και για τον ίδιο τον αν-θρώπινο πολιτισμό Το γεγονός τέλος ότι ταίδια αυτά κείμενα αναδεικνύουν τη θέση και τονρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού είναι κάτιπου τονίζει τη σημασία του εν λόγω προσωπικούόχι μόνο για το πολιτειακό σύστημα απονομής δι-καιοσύνης αλλά και για την ευρύτερη κοινωνικήειρήνη και ευημερία

Οι κανόνεςΟι κανόνες οι οποίοι αφορούν το προσωπικό

των φυλακών και παρατίθενται αυτολεξεί κατω-τέρωsup2 αποτελούν εν προκειμένω μέρος δύο ιδι-αίτερα σημαντικών σωφρονιστικών κειμένων τωνΣτοιχειωδών Κανόνων για τη Μεταχείριση τωνΚρατουμένων (1955) των Ηνωμένων Εθνών καιτων αναθεωρημένων Ευρωπαiumlκών ΣωφρονιστικώνΚανόνων (2006) του Συμβουλίου της Ευρώπηςsup3Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων είναι εν-δεικτική αλλά και αντιπροσωπευτική δεδομένουότι εκφράζουν συστάσεις οι οποίες αφενός μενέχουν διατηρηθεί στον χρόνο αφετέρου δε δια-τυπώνονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περι-φερειακό (ευρωπαiumlκό) επίπεδο ndash από τα ΗνωμέναΈθνη το 1955 και από το Συμβούλιο της Ευρώπηςτο 2006

Ας παρατεθούν λοιπόν οι κανόνες αυτοί ταξι-νομημένοι σε επιμέρους θεματικές ενότητες

Εργασιακή σπουδαιότητα

του σωφρονιστικού προσωπικού

Στους κανόνες αυτούς διατυπώνεται με σα-φήνεια η υψηλή κοινωνική αξία του επαγγέλματοςτου σωφρονιστικού υπαλλήλου Όπως μπορεί κα-νείς να αντιληφθεί η συγκεκριμένη αυτή θεώρησητης σωφρονιστικής εργασίας έρχεται σε ευθείααντίθεση με τις ρατσιστικές και στερεοτυπικέςαντιλήψεις που καλλιεργεί η τηλεοπτική κοινωνίατου θεάματος ndash η οποία πολύ συχνά προβάλλειτους σωφρονιστικούς υπαλλήλους λίγο ως πολύως διεφθαρμένους και βασανιστές Σε αντίθεσηεπίσης έρχεται και με την απαξία την οποία ει-σπράττει ενίοτε το σωφρονιστικό προσωπικό απότην πολιτική εξουσία ndash η οποία συχνά εμφανίζειτην τάση να το αντιμετωπίζει ως τον laquoπαρίαraquo τουόλου μηχανισμού της ποινικής δικαιοσύνης Οιπροαναφερθέντες κανόνες όχι μόνο δεν συνηγο-ρούν υπέρ αυτής της απαξιωτικής αντιμετώπισηςαλλά τουναντίον τονίζουν το καθήκον που έχειη σωφρονιστική διοίκηση (και η εν γένει πολιτικήεξουσία κατrsquo επέκταση) να ενημερώνει διαρκώςτο κοινωνικό σύνολο για τη σπουδαιότητα τηςεργασίας του σωφρονιστικού προσωπικού ndash ανα-γνωρίζοντας προφανώς και η ίδια αυτή τη σπου-δαιότητα

Καθεστώς εργασίας

Στα αποσπάσματα αυτά περιγράφεται το κα-θεστώς υπό το οποίο (πρέπει να) εργάζεται τοπροσωπικό των φυλακών Η κατοχύρωση της δη-μοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων είναι κάτι που αποκτά ειδική βαρύτηταστο πλαίσιο της όλης συζήτησης ndash όπου και όταναυτή διεξάγεται ndash για τη θεσμοθέτηση ιδιωτικώνφυλακών

(Συνέχεια στην 6η σελ)

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 8laquoΤο σωφρονιστικό προσωπικό επιτελεί ένα

σπουδαίο δημόσιο λειτούργημα και η πρόσληψηη εκπαίδευση και οι συνθήκες εργασίας τωνμελών του θα πρέπει να τα καθιστούν ικανάνα διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στη φρον-τίδα τους για τους κρατουμένουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 901laquoΟι σωφρονιστικές αρχές θα ενημερώνουν

διαρκώς το κοινό για τους σκοπούς του σω-φρονιστικού συστήματος και για το έργο τοοποίο επιτελεί το σωφρονιστικό προσωπικόγια να ενθαρρύνεται η καλύτερη κατανόησηεκ μέρους του κοινού του ρόλου της φυλακήςστην κοινωνίαraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (2)laquoΘα αποτελεί σταθερή επιδίωξη της σω-

φρονιστικής διοίκησης η συνειδητοποίηση καιη διατήρηση στον νου τόσο του προσωπικού

όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλουτης πεποίθησης ότι η εργασία αυτή αποτελείμια κοινωνική υπηρεσία μεγάλης σπουδαιότη-τας Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιο-ποιούνται όλα τα κατάλληλα μέσα για τηνενημέρωση του κοινωνικού συνόλουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46(3)laquo(Για τη διασφάλιση της πραγματοποίησης

των προαναφερθέντων σκοπών) τα μέλη τουπροσωπικού θα προσλαμβάνονται υπό καθεστώςπλήρους απασχόλησης ως επαγγελματίες σω-φρονιστικοί υπάλληλοι και θα έχουν δημοσι-οϋπαλληλική ιδιότητα με ασφάλεια εργασίαςυπό τους όρους μόνο της καλής διαγωγήςτης αποδοτικότητας και της σωματικής τουςικανότηταςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 78laquoΤο επαγγελματικό σωφρονιστικό προσω-

πικό θα προσλαμβάνεται κανονικά σε μόνιμηβάση και θα έχει δημοσιοϋπαλληλική ιδιότηταμε ασφάλεια εργασίας υπό τους όρους μόνονκαλής συμπεριφοράς ικανότητος καλής φυ-σικής και πνευματικής υγείας και ενός επαρκούςεπιπέδου μορφώσεωςraquo

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Του Νικολάου Βαρβατάκου Σωφρονιστικού υπαλλήλου-μεταφραστή

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 5

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 5: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος 5Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

ΠρόλογοςΣε προηγούμενα τεύχη της ανά χείρας εφη-

μερίδας έχω αναφερθεί συχνά στο σωφρονιστικόπροσωπικό διατυπώνοντας κάποιες απόψεις γιαζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευσητην υγεία καθώς και τον εργασιακό και κοινωνικότου ρόλο Στις αναφορές αυτές έχω χρησιμοποι-ήσει προς επίρρωσίν τους διάφορες παραθέσειςαπό τα κείμενα της διεθνούς σωφρονιστικής νο-μοθεσίας Στα εν λόγω κείμενα περιλαμβάνονταιαρχές και κανόνες περιφερειακής ή και παγκόσμιαςεμβέλειας (όπως είναι για παράδειγμα τα ψηφί-σματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνω-μένων Εθνών αντίστοιχα) δεσμευτικής καθώςκαι μη δεσμευτικής ισχύος (όπως είναι επί παρα-δείγματι οι κυρωμένες με νόμο Συμβάσεις και οιΔιακηρύξεις αντιστοίχως) Στο παρόν άρθρο πα-ραθέτω μεταξύ άλλων ορισμένους κανόνες οιοποίοι αναφέρονται γενικώς στον εργασιακό καικοινωνικό ρόλο που (πρέπει να) διαδραματίζει τοσωφρονιστικό προσωπικό στο κύρος που (πρέπεινα) απολαμβάνει από την Πολιτεία και το κοινωνικόσύνολο καθώς και στις αποδοχές που (πρέπεινα) του παρέχονται ως αντιστάθμισμα για τηναπαιτητική και δύσκολη εργασία που επιτελείΠαρrsquo όλο που στην πράξη η εφαρμογή των κανόνωναυτών συχνά απέχει παρασάγγας από την πραγ-ματικότητα η αξία τους έγκειται στο ότι θεμελιώ-νουν το πρακτέον διανοίγοντας και προσφέρονταςέναν ορίζοντα προς τον οποίο μπορεί και πρέπεινα οδεύει η εκάστοτε σωφρονιστική πολιτική Έγ-κειται επίσης στο ότι οι εν λόγω κανόνες αποτελούνένα πολυτιμότατο laquoόπλοraquo στο ιδεολογικό laquoοπλο-στάσιοraquo εκείνων που αγωνίζονται για τη βελτίωσηόχι μόνο της θέσης του σωφρονιστικού προσωπι-κού αλλά και των συνθηκών κράτησης των εγ-κλείστων καθώς και του σωφρονιστικού συστή-ματος εν γένει

Διεθνή σωφρονιστικά κείμεναΠριν παρατεθούν οι διεθνείς κανόνες που

αφορούν τη θέση και τον ρόλο του προσωπικούτων φυλακών θα ήταν χρήσιμο να γίνει μιασύντομη αναφορά στα διεθνή κείμενα που τουςπεριέχουν Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητηόχι τόσο για χάρη της ιστορικής γνώσης καθrsquoεαυτήν όσο για να τονιστούν δύο βασικά στοιχείαΤο πρώτο είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω κείμενααποτελούν καρπό συλλογικής εργασίας περιφε-ρειακής ή παγκόσμιας Η οιονεί οικουμενική τουςοπτική συνιστά μια βασική παράμετρο η οποίατους προσδίδει εγκυρότητα καθιστώντας τα ου-σιώδες σημείο αναφοράς Το δεύτερο στοιχείοείναι η πολιτιστική σημασία των κειμένων αυτώνndash σημασία η οποία έγκειται στο γεγονός ότι απο-τελούν λίγο ως πολύ απόρροια των βαρβαροτήτωνπου συνέβησαν κατά τη διάρκεια του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου Είναι χαρακτηριστικό ότιτο πρώτο διεθνές κείμενο των Ηνωμένων Εθνώνγια τα ανθρώπινα δικαιώματα η Οικουμενική Δια-κήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διατυ-πώθηκε τρία χρόνια μετά τη λήξη του ΔεύτερουΠαγκόσμιου Πολέμου (το 1948) ενώ το δεύτεροτέτοιου είδους κείμενο που παρήγαγαν τα ΗνωμέναΈθνη ήταν ένα σύνολο κανόνων σωφρονιστικούπεριεχομένου (οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τηΜεταχείριση των Κρατουμένων το 1955)sup1 Τα διε-θνή κείμενα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμ-βουλίου της Ευρώπης που αφορούν τα δικαιώματα

του ανθρώπου διατυπώθηκαν και υιοθετήθηκανώστε να αποτελέσουν ένα ανάχωμα απέναντιστην αυθαιρεσία και τη βαρβαρότητα κατοχυρώ-νοντας την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαΜε άλλα λόγια αποτελούν κείμενα του παγκόσμιουπολιτισμού Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτάτα κείμενα έχουν ως θέμα τους την αξιοπρεπήδιαβίωση και μεταχείριση των κρατουμένων είναικάτι που επιμαρτυρά την κομβική σημασία πουέχει ο σωφρονιστικός χώρος όχι μόνο για τηδιεθνή νομοθεσία αλλά και για τον ίδιο τον αν-θρώπινο πολιτισμό Το γεγονός τέλος ότι ταίδια αυτά κείμενα αναδεικνύουν τη θέση και τονρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού είναι κάτιπου τονίζει τη σημασία του εν λόγω προσωπικούόχι μόνο για το πολιτειακό σύστημα απονομής δι-καιοσύνης αλλά και για την ευρύτερη κοινωνικήειρήνη και ευημερία

Οι κανόνεςΟι κανόνες οι οποίοι αφορούν το προσωπικό

των φυλακών και παρατίθενται αυτολεξεί κατω-τέρωsup2 αποτελούν εν προκειμένω μέρος δύο ιδι-αίτερα σημαντικών σωφρονιστικών κειμένων τωνΣτοιχειωδών Κανόνων για τη Μεταχείριση τωνΚρατουμένων (1955) των Ηνωμένων Εθνών καιτων αναθεωρημένων Ευρωπαiumlκών ΣωφρονιστικώνΚανόνων (2006) του Συμβουλίου της Ευρώπηςsup3Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων είναι εν-δεικτική αλλά και αντιπροσωπευτική δεδομένουότι εκφράζουν συστάσεις οι οποίες αφενός μενέχουν διατηρηθεί στον χρόνο αφετέρου δε δια-τυπώνονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε περι-φερειακό (ευρωπαiumlκό) επίπεδο ndash από τα ΗνωμέναΈθνη το 1955 και από το Συμβούλιο της Ευρώπηςτο 2006

Ας παρατεθούν λοιπόν οι κανόνες αυτοί ταξι-νομημένοι σε επιμέρους θεματικές ενότητες

Εργασιακή σπουδαιότητα

του σωφρονιστικού προσωπικού

Στους κανόνες αυτούς διατυπώνεται με σα-φήνεια η υψηλή κοινωνική αξία του επαγγέλματοςτου σωφρονιστικού υπαλλήλου Όπως μπορεί κα-νείς να αντιληφθεί η συγκεκριμένη αυτή θεώρησητης σωφρονιστικής εργασίας έρχεται σε ευθείααντίθεση με τις ρατσιστικές και στερεοτυπικέςαντιλήψεις που καλλιεργεί η τηλεοπτική κοινωνίατου θεάματος ndash η οποία πολύ συχνά προβάλλειτους σωφρονιστικούς υπαλλήλους λίγο ως πολύως διεφθαρμένους και βασανιστές Σε αντίθεσηεπίσης έρχεται και με την απαξία την οποία ει-σπράττει ενίοτε το σωφρονιστικό προσωπικό απότην πολιτική εξουσία ndash η οποία συχνά εμφανίζειτην τάση να το αντιμετωπίζει ως τον laquoπαρίαraquo τουόλου μηχανισμού της ποινικής δικαιοσύνης Οιπροαναφερθέντες κανόνες όχι μόνο δεν συνηγο-ρούν υπέρ αυτής της απαξιωτικής αντιμετώπισηςαλλά τουναντίον τονίζουν το καθήκον που έχειη σωφρονιστική διοίκηση (και η εν γένει πολιτικήεξουσία κατrsquo επέκταση) να ενημερώνει διαρκώςτο κοινωνικό σύνολο για τη σπουδαιότητα τηςεργασίας του σωφρονιστικού προσωπικού ndash ανα-γνωρίζοντας προφανώς και η ίδια αυτή τη σπου-δαιότητα

Καθεστώς εργασίας

Στα αποσπάσματα αυτά περιγράφεται το κα-θεστώς υπό το οποίο (πρέπει να) εργάζεται τοπροσωπικό των φυλακών Η κατοχύρωση της δη-μοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων είναι κάτι που αποκτά ειδική βαρύτηταστο πλαίσιο της όλης συζήτησης ndash όπου και όταναυτή διεξάγεται ndash για τη θεσμοθέτηση ιδιωτικώνφυλακών

(Συνέχεια στην 6η σελ)

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 8laquoΤο σωφρονιστικό προσωπικό επιτελεί ένα

σπουδαίο δημόσιο λειτούργημα και η πρόσληψηη εκπαίδευση και οι συνθήκες εργασίας τωνμελών του θα πρέπει να τα καθιστούν ικανάνα διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στη φρον-τίδα τους για τους κρατουμένουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 901laquoΟι σωφρονιστικές αρχές θα ενημερώνουν

διαρκώς το κοινό για τους σκοπούς του σω-φρονιστικού συστήματος και για το έργο τοοποίο επιτελεί το σωφρονιστικό προσωπικόγια να ενθαρρύνεται η καλύτερη κατανόησηεκ μέρους του κοινού του ρόλου της φυλακήςστην κοινωνίαraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (2)laquoΘα αποτελεί σταθερή επιδίωξη της σω-

φρονιστικής διοίκησης η συνειδητοποίηση καιη διατήρηση στον νου τόσο του προσωπικού

όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλουτης πεποίθησης ότι η εργασία αυτή αποτελείμια κοινωνική υπηρεσία μεγάλης σπουδαιότη-τας Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιο-ποιούνται όλα τα κατάλληλα μέσα για τηνενημέρωση του κοινωνικού συνόλουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46(3)laquo(Για τη διασφάλιση της πραγματοποίησης

των προαναφερθέντων σκοπών) τα μέλη τουπροσωπικού θα προσλαμβάνονται υπό καθεστώςπλήρους απασχόλησης ως επαγγελματίες σω-φρονιστικοί υπάλληλοι και θα έχουν δημοσι-οϋπαλληλική ιδιότητα με ασφάλεια εργασίαςυπό τους όρους μόνο της καλής διαγωγήςτης αποδοτικότητας και της σωματικής τουςικανότηταςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 78laquoΤο επαγγελματικό σωφρονιστικό προσω-

πικό θα προσλαμβάνεται κανονικά σε μόνιμηβάση και θα έχει δημοσιοϋπαλληλική ιδιότηταμε ασφάλεια εργασίας υπό τους όρους μόνονκαλής συμπεριφοράς ικανότητος καλής φυ-σικής και πνευματικής υγείας και ενός επαρκούςεπιπέδου μορφώσεωςraquo

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Του Νικολάου Βαρβατάκου Σωφρονιστικού υπαλλήλου-μεταφραστή

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 5

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 6: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Συνθήκες εργασίας

Στα σημεία αυτά όχι μόνο αναγνωρίζεται ηαπαιτητική φύση της σωφρονιστικής εργασίαςαλλά προβλέπεται σαφώς ότι η εν λόγω εργασιακήφύση θα πρέπει να μεταφράζεται εμπράκτως σεελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκες και παροχέςΗ ενδεικνυόμενη αυτή ελκυστικότητα των συνθη-κών εργασίας πολύ δύσκολα μπορεί να γίνει κα-τανοητή αν ndash μεταξύ πολλών άλλων ndash δεν εξα-σφαλισθεί και η αριθμητική επάρκεια του σωφρο-νιστικού προσωπικού Είναι αδιανόητο να γίνεταιλόγος για laquoελκυστικές υπηρεσιακές συνθήκεςraquoαν οι εργαζόμενοι (τους οποίους αφορούν αυτέςοι συνθήκες) δεν αναπαύονται όπως πρέπει (ότανπχ δεν λαμβάνουν τον απαιτούμενο αριθμόρεπό λόγω υποστελέχωσης των καταστημάτωνκράτησης) και αν εργάζονται σε συνθήκες διαρκούςέντασης και άγχους ndash συνθήκες που οφείλονταιμεταξύ άλλων και στη διαρκή αύξηση του αριθμούτων κρατουμένων

Αποδοχές

Η πρόβλεψη για επάρκεια των αποδοχών τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι πλήρως εναρ-μονισμένη με την προαναφερθείσα προβλεπόμενηελκυστικότητα των παροχών και των υπηρεσιακώντου συνθηκών Η εν λόγω πρόβλεψη αποκτάιδίως στην παρούσα οικονομική συγκυρία μείζονασημασία ndash αν μη τι άλλο επειδή μπορεί να αποτε-λέσει μια θεωρητική βάση για τα οικονομικής φύ-σεως αιτήματα του σωφρονιστικού κλάδου Επrsquo

αυτού αξίζει να σημειωθεί ότι στο απόσπασμασχολίου του Κανόνα 79 των Ευρωπαiumlκών Σωφρο-νιστικών Κανόνων αναφέρεται αυτολεξεί μεταξύάλλων ότι laquoΟι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ανα-γνωρίζουν το δικαίωμα του σωφρονιστικού προ-σωπικού σε κατάλληλο μισθό σε σχέση με τονχαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας της εργασίαςτους στη φυλακή καθώς και την πολύπλοκη καιενίοτε επικίνδυνη φύση της εργασίας αυτής λαμ-βάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανεπαρκές επίπεδοαποδοχών δύναται να οδηγήσει στη διαφθοράraquo

Εργασιακός ρόλος

Στους κανόνες αυτούς τέλος διατυπώνεταιμε σαφήνεια η καθοριστική σημασία την οποίαέχει η συμπεριφορά και η εργασία του σωφρονι-στικού προσωπικού για τους κρατουμένους Ησημασία αυτή δεν περιορίζεται γενικώς στηνάσκηση ευεργετικής επίδρασης αλλά συνεπάγεταικαι την εκτέλεση των εργασιακών σωφρονιστικώνκαθηκόντων με γνώμονα και τη μελλοντική κοι-νωνική επανένταξη των κρατουμένων Ο συγκε-κριμένος αυτός εργασιακός ρόλος σημαίνει γιατο σωφρονιστικό προσωπικό κάτι πολύ περισσότεροαπό την απλή άσκηση φυλακτικών καθηκόντωνσυνεπάγεται και την ενεργή συμμετοχή του στηνεπανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων ndash στηνομαλή επιστροφή τους στην κοινωνία μετά τηναποφυλάκιση

Θα πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι ηκοινωνική επανένταξη των κρατουμένων μετά τηναποφυλάκιση δεν είναι απλώς ένας στόχος τονοποίο οφείλει να λαμβάνει υπrsquo όψιν της η σωφρο-νιστική υπηρεσία κατά την άσκηση των καθηκόντωντης είναι ο επίσημος σκοπός του σωφρονιστικούσυστήματος όπως εκφράζεται μέσα από τηνισχύουσα νομοθεσία Το Διεθνές Σύμφωνο για ταΑτομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (διεθνές κείμενοτο οποίο έχει κυρωθεί από την ελληνική Πολιτείαμε τον Νόμο 24621997 [ΦΕΚ Αrsquo 2526297] απο-κτώντας για τη χώρα μας δεσμευτική ισχύ) ορίζειμε σαφήνεια ότι laquoΤο σωφρονιστικό σύστημα θαπεριλαμβάνει μεταχείριση των κρατουμένων τηςοποίας ουσιαστικός σκοπός θα είναι η βελτίωσηκαι η κοινωνική τους αποκατάστασηraquo (Άρθρο10 παρ 3)⁴ Με άλλα λόγια η κοινωνική αποκα-τάσταση (επανένταξη) των κρατουμένων αποτελείεπίσημη πολιτειακή υποχρέωση ndash μια υποχρέωση

που συνάδει πλήρως με τον ενδεδειγμένο εργα-σιακό ρόλο του σωφρονιστικού προσωπικού πουπροαναφέρθηκε

Φυσικά η ανάληψη και εκπλήρωση εκ μέρουςτης σωφρονιστικής υπηρεσίας αυτού του διευρυ-μένου εργασιακού ρόλου είναι κάτι που πρέπεινα συνοδεύεται και από την αντίστοιχη εκπλήρωσητων υποχρεώσεων που έχει έναντι του σωφρονι-στικού προσωπικού η ίδια η Πολιτεία σύμφωναμε τις προβλέψεις των κανόνων που παρατέθηκανανωτέρω

Λοιπές ενδεικτικές αναφορέςΌπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο

η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων και κανό-νων που εξετάστηκαν παραπάνω είναι ενδεικτικήκαι δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση το σύνολοτων όσων προβλέπονται για το προσωπικό τωνφυλακών ndash πολύ δε περισσότερο για το εν γένεισωφρονιστικό σύστημα ndash στα διεθνή κείμενα τωνΗνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπηςπου αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα Στη συ-ναφή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές άλλες ανα-φορές στο εν λόγω προσωπικό Μια τέτοια ση-μαντική και ιδιαιτέρως αντιπροσωπευτική αναφοράείναι και η Σύσταση No R (97) 12 η οποία υιοθε-τήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-λίου της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 1997 καιαφορά laquoΤο προσωπικό το οποίο είναι αρμόδιο γιατην εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρωνraquo (τοσωφρονιστικό κυρίως προσωπικό καθώς και τοπροσωπικό επίβλεψης απολυομένων) Στη Σύστασηαυτή μεταξύ άλλων διατυπώνεται η ανάγκη ναπαρέχεται στα μέλη του προσωπικού των φυλακώνlaquoένα καθεστώς ανάλογο προς το ουσιώδες λει-τούργημα το οποίο επιτελούν για χάρη της κοινό-τηταςraquo καθώς και laquoσυνθήκες εργασίας αρμόζουσεςπρος τα προσόντα τους που θα λαμβάνουν υπόψητην απαιτητική φύση της εργασίας τουςraquo⁵ Επι-πλέον προβλέπεται ότι laquoΤο προσωπικό το αρμόδιογια την εφαρμογή των κυρώσεων και μέτρων θαπρέπει να είναι αριθμητικά επαρκές για τη διεκ-περαίωση των διαφόρων καθηκόντων που τουέχουν ανατεθείraquo⁶ Τέλος διατυπώνονται διάφορεςάλλες αρχές που αφορούν την πρόσληψη και τηνεπιλογή του σωφρονιστικού προσωπικού την εκ-παίδευσή του τις συνθήκες εργασίας του κοκ

Δεδομένου επίσης ότι τα διεθνή κείμενα εμ-περιέχουν πληθώρα κανόνων που αφορούν τηδέουσα μεταχείριση των εγκλείστων και τις εν-δεδειγμένες συνθήκες κράτησης και λαμβάνονταςυπrsquo όψιν ότι αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης γιατους εγκλείστους σημαίνουν και αξιοπρεπείς συν-θήκες εργασίας για το προσωπικό των φυλακώνείναι εύλογο το συμπέρασμα ότι οι κανόνες πουαναφέρονται εξ ολοκλήρου στη βελτίωση της κα-τάστασης των κρατουμένων είναι επωφελείς καιγια τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους Το πρό-βλημα του υπερκορεσμού των φυλακών για πα-ράδειγμα (το σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικούσωφρονιστικού συστήματος η επίλυση του οποίουαποτελεί πάγιο αίτημα και διαρκής προσπάθειατης σωφρονιστικής μας υπηρεσίας) έχει αποτελέσειαντικείμενο αυτοτελούς Σύστασης της ΕπιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδηαπό το 1999 Η εν λόγω Σύσταση προβλέπει με-ταξύ άλλων ότι laquoΗ στέρηση της ελευθερίας θαπρέπει να θεωρείται ως κύρωση ή μέτρο της τε-λευταίας καταφυγής και γιrsquo αυτό θα πρέπει να

Οιονεί

κρατούμενος6 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

(Συνέχεια απrsquo την 5η σελ)

(Συνέχεια στην 7η σελ)

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι εργασιακές παροχές και οι υπηρε-σιακές συνθήκες θα είναι ελκυστικές δεδομέ-νης της απαιτητικής φύσης της εργασίαςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 792laquoΠρονόμια και συνθήκες απασχολήσεως

θα εκφράζουν την απαιτητική φύση της εργα-σίας ως μέρους μιας υπηρεσίας επιβολής τουνόμουraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 48laquoΌλα τα μέλη του προσωπικού θα συμπε-

ριφέρονται και θα εκπληρώνουν τα καθήκοντάτους σε όλες τις περιπτώσεις κατά τρόποώστε να ασκούν με το παράδειγμά τους ευερ-γετική επίδραση στους κρατουμένους και ναπροκαλούν τον σεβασμό τουςraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 723laquoΤα καθήκοντα του προσωπικού είναι ευ-

ρύτερα εκείνων τα οποία επιβάλλει η απλήφύλαξη και θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκηνα διευκολύνεται η επανένταξη των κρατου-μένων στην κοινωνία μετά τη λήξη της εκτίσεωςτης ποινής τους χάρη σε ένα πρόγραμμαθετικής μέριμνας και βοήθειαςraquo

Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων Κανόνας 46 (3)laquoΓια τη διασφάλιση των προαναφερθέντων

σκοπών τα μέλη του προσωπικού θα προσ-λαμβάνονται υπό καθεστώς πλήρους απασχό-λησης ως επαγγελματίες σωφρονιστικοί υπάλ-ληλοι Οι αποδοχές θα είναι επαρκείς γιατην προσέλκυση και τη διατήρηση των κατάλ-ληλων ανδρών και γυναικώνraquo

Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί ΚανόνεςΚανόνας 791laquoΟι αποδοχές θα είναι επαρκείς για την

προσέλκυση και διατήρηση καταλλήλου προ-σωπικούraquo

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 6

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 7: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος 7Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

προβλέπεται μόνον όταν η σοβαρότητα του εγ-κλήματος θα καθιστούσε κάθε άλλη κύρωση ή μέ-τρο αναμφίβολα ακατάλληληraquo⁷ Αν η Πολιτείαεφήρμοζε εμπράκτως αυτήν και τις υπόλοιπεςαρχές της συγκεκριμένης Σύστασης του Συμβου-λίου της Ευρώπης το πρόβλημα του υπερσυνω-στισμού στις φυλακές θα ήταν πολύ λιγότερο έν-τονο (αν όχι ανύπαρκτο) και ndash κατrsquo επέκταση ndash ηποιότητα των συνθηκών εργασίας του σωφρονι-στικού προσωπικού θα ήταν ασύγκριτα καλύτερη

Επίλογος Πέραν όμως των διαφόρων επιμέρους κανόνων

και των προβλέψεών τους εκείνο που πρέπει κυ-ρίως να υπογραμμιστεί είναι το όλο πνεύμα πουδιαποτίζει τα εν λόγω κείμενα καθώς και η ενγένει θεώρηση την οποία επιφυλάσσουν τόσο γιατους κρατουμένους και τους σωφρονιστικούςυπαλλήλους όσο και ndash γενικότερα ndash για τις φυ-λακές και το σωφρονιστικό σύστημα Σύμφωναμε αυτή τη θεώρηση οι φυλακές είναι χώροι προ-ετοιμασίας για μια καινούργια ζωή (και όχι οlaquoσκουπιδοντενεκέςraquo της κοινωνίας) τα μέλη τουσωφρονιστικού προσωπικού είναι εργαζόμενοιπου επιτελούν μια σπουδαία κοινωνική εργασία(και όχι laquoδιεφθαρμένοι βασανιστέςraquo) και τέλοςοι κρατούμενοι είναι ενεργά μέλη του κοινωνικούσυνόλου με κάθε δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωήκαι σε ένα καλύτερο μέλλον (και όχι laquoαπόβλητοιraquoή laquoάγρια θηρίαraquo) Η συγκεκριμένη αυτή θεώρησηαποτελεί επαρκή λόγο όχι μόνο για υιοθέτησηκαι αφομοίωση των διεθνών κειμένων για τα αν-

θρώπινα δικαιώματα από το σωφρονιστικό προ-σωπικό αλλά και για την όσο γίνεται μεγαλύτερηπροβολή και διάδοσή τους στο κοινωνικό σύνολοκαι στα κέντρα χάραξης της εκάστοτε σωφρονι-στικής πολιτικής

Τα διεθνή κείμενα σωφρονιστικού περιεχομένουτων Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου τηςΕυρώπης αποτελούν τον πλέον δυνατό και αξιό-

πιστο σύμμαχο όσων αγωνίζονται για αξιοπρεπέ-στερες συνθήκες εργασίας των σωφρονιστικώνυπαλλήλων για αξιοπρεπέστερες συνθήκες κρά-τησης των εγκλείστων και ndash εν κατακλείδι ndash γιαένα δικαιότερο και ανθρωποκεντρικότερο σωφρο-νιστικό σύστημα Ευχή και παρότρυνση του πα-ρόντος άρθρου είναι να μετουσιωθούν τα κείμενααυτά σε πράξη Για την αξιοπρέπεια του ατόμουγια την ευημερία του συνόλου

Σημειώσεις1) Βλ Πιτσελά Α (εισαγωγή σχολιασμός

απόδοση επιμέλεια) Διεθνή Κείμενα Σωφρονι-στικής Πολιτικής Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη2003 σελ 98

2) Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες πουπαρατίθενται σε αυτό το άρθρο αποτελούν αυτο-λεξεί μεταφορά της επίσημης μετάφρασής τουςστα Ελληνικά (Νο Φ09222732-11 μεταφράστριαΜαρία Π Παπαδοπούλου) και βρίσκονται (με σχό-λια) στην ηλεκτρονική διεύθυνση httpwwwcoeinttDGHLSTANDARDSETTINGPRIS-ONSEPREPRGreekpdf Οι παρατιθέμενοι Στοι-χειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρα-τουμένων έχουν ληφθεί αυτολεξεί από Coyle A

(μετάφραση - γλωσσική επιμέλεια Ν Βαρβατάκοςεπιστημονική επιμέλεια Ν Κουλούρης) Η διοίκησητων φυλακών Μια θεώρηση υπό το πρίσμα τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντ Ν Σάκκουλα Αθή-να-Κομοτηνή 2012 σελ 75 82 και 91

3) Οι Στοιχειώδεις Κανόνες για τη Μεταχείρισητων Κρατουμένων υιοθετήθηκαν από το ΠρώτοΣυνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψητου Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκλη-ματιών (Γενεύη 1955) και εγκρίθηκαν από το Οι-κονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των ΗνωμένωνΕθνών με τις αποφάσεις 663 C (XXIV) της 31ηςΙουλίου 1957 και 2076 (LXII) της 13ης Μαΐου 1977(βλ Coyle A [μετάφραση ndash γλωσσική επιμέλειαΝ Βαρβατάκος επιστημονική επιμέλεια Ν Κου-λούρης] Η διοίκηση των φυλακών Μια θεώρησηυπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΑντΝ Σάκκουλα Αθήνα-Κομοτηνή 2012 σελ 25)

Οι Ευρωπαiumlκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες [Σύ-σταση Rec (2006) 2 προς τα κράτη-μέλη για τουςΕυρωπαiumlκούς Σωφρονιστικούς Κανόνες] υιοθετή-θηκαν από την Επιτροπή Υπουργών των κρατώνμελών του Συμβουλίου της Ευρώπης την 11η Ια-νουαρίου 2006 κατά την 952η συνάντηση των Εκ-προσώπων των Υπουργών (βλ Coyle A όπ ανωτσελ 33-34)

4) Βλ Coyle A όπ ανωτ σελ 2665) Βλ Αλεξιάδης Σ (επιλογή σχολιασμός

απόδοση) Ευρωπαiumlκή Αντεγκληματική ΠολιτικήΚείμενα Αντεγκληματικής Πολιτικής ΣάκκουλαΑθήνα-Θεσσαλονίκη 2006⁵ σελ 321

6) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 3227) Βλ Αλεξιάδης Σ όπ ανωτ σελ 365

Το σωφρονιστικό προσωπικόυπό το πρίσμα της διεθνούς σωφρονιστικής νομοθεσίας

(Συνέχεια απrsquo την 6η σελ)

laquoΔεν αντέχω άλλο Έχω φτάσει στα όριά

μου Τι ελπίδα μου rsquoχει μείνει Όλα με πνί-

γουνhellip Καμία λύση Καμία διέξοδος Πώς βρέ-

θηκα σrsquo αυτή τη θέση Φοβάμαιhellip Δεν έχω πια

άλλες δυνάμεις Δεν μπορώ να κάνω τίποταhellip

Ποιος κρατάει την τύχη της ζωής μου Πάντως

όχι εγώ Δεν μπορεί να είναι έτσι Δεν είναι

λογικό αυτό που ζωhellip Τι θrsquo απογίνωhellipraquo

Προσπαθώ να laquoφέρωraquo στο μυαλό μου τον

άνθρωπο που βασανίζεται από τις σκέψεις αυ-

τές

Ποιος είναι άραγε Σε τι κατάσταση βρίσκε-

ται Ποια είναι η ηλικία του Ποιο το φύλο του

ή η φυλή του Ποιο είναι το επάγγελμα ή η

μόρφωσή του Είναι παντρεμένος ή δεν είναι

Έχει παιδιά Ποιες πολιτικές ή θρησκευτικές

πεποιθήσεις έχει Ποια γλώσσα μιλάει Σε ποια

χώρα ζει Δεν ξέρωhellip

Δοκιμάζω λοιπόν να μαντέψω Για ποιο

λόγο μπορεί να νιώθει έτσι Τι του έχει συμβεί

Αστραπιαία περνούν απrsquo το μυαλό μου αμέ-

τρητες υποθέσεις και σενάρια για τον ίδιο και

τη ζωή του

Μήπως είναι ένας επιχειρηματίας που από

προσωπικά λάθη ή και από εξωτερικούς παρά-

γοντες βρέθηκε ξαφνικά σε δεινή θέση να

κινδυνεύει να χάσει τα πάντα και τώρα παλεύει

να καλύψει τα χρέη του για να σώσει την επι-

χείρησή του ώστε να μην υποβαθμιστεί τραγικά

η προσωπική και οικογενειακή του ζωή

Ή μήπως είναι κάποιος άνεργος που νιώθει

laquoφτερό στον άνεμοraquo να μην μπορεί ούτε τη

ζωή του να ελέγξει ούτε να στηρίξει τους

δικούς του ανθρώπους αλλά πιστεύει πια ότι

όλοι τους βρίσκονται στο έλεος δυνάμεων που

τον υπερβαίνουν χωρίς να μπορεί να κάνει τί-

ποτα για να αλλάξει την κατάστασή του

Μήπως θα μπορούσε να είναι ένας υπόδικος

κρατούμενος που περιμένοντας επί μήνες το

δικαστήριό του έχει τρομερή αγωνία και απαι-

σιοδοξία για το μέλλον του και νιώθει να τον

εγκαταλείπουν οι ελπίδες και οι αντοχές του

ενώ είναι πια πεπεισμένος ότι η τύχη του δεν

βρίσκεται στα δικά του χέρια

Ή μήπως είναι τελικά μια εργαζόμενη μη-

τέρα που νιώθει όλο και πιο αδύναμη να αντε-

πεξέλθει στις υπερβολικές υποχρεώσεις της

η οποία πασχίζει να κρατήσει υπό έλεγχο τη

ζωή της αλλά απελπίζεται και ndashτη δεδομένη

στιγμήndash λειτουργεί πια στα όρια των αντοχών

της αισθανόμενη ότι η άπληστα απαιτητική κα-

θημερινότητα τής ρουφάει αδιάκοπα και αχόρ-

ταγα όλο το laquoμεδούλιraquo της ζωτικότητάς της

Αλλά ίσως να είναι και κάποιος που γνωρίζει

ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και κάτω

από τη μακροχρόνια αφόρητη πίεση της θαρ-

ραλέας μα άνισης πάλης του εναντίον της λυ-

γίζει πια αποθαρρυμένος απογοητευμένος

φοβισμένοςhellip

Μήπωςhellip μήπωςhellip μήπωςhellip Δεν ξέρωhellip

Καθένας φυσικά μπορεί αφήνοντας ελεύ-

θερη τη φαντασία του να σκεφτεί τόσα κι

άλλα τόσα εξίσου πιθανά σενάρια ή να σκεφτεί

ακόμα και κάτι πολύ πιο απίθανο ή ακραίο

hellipΕγώ εξακολουθώ πάντως να μη γνωρίζω

τίποτε περισσότερο γιrsquo αυτόν τον laquoαγνώστου

ταυτότητοςraquo άνθρωπο που φανερά υποφέρειhellip

Ωστόσο αποφασίζω να δοκιμάσω ndashμονά-

χαndash να φέρω έντονα μέσα μου το συναίσθημα

της απόγνωσης την αίσθηση του αδιεξόδου

την απελπισία και την ανασφάλεια που βιώνει

Αναρωτιέμαι μπορώ να καταφέρω να φανταστώ

πώς νιώθει έστω κι αν δεν ξέρω τον ακριβή

λόγο που τον κάνει να αισθάνεται έτσι Ίσως

για παράδειγμα να έχω ζήσει κι εγώ μια ανά-

λογη στιγμή που αν τη φέρω στο μυαλό μου

με κάθε της λεπτομέρεια τότε μπορεί να έρθει

μαζί με την ανάμνηση αυτή και το δυσάρεστο

συναίσθημα που τη συνοδεύει Αναλογίζομαιhellip

Ναι έρχεται στον νου μου μια τέτοια στιγμή ndash

θολή και συγκεχυμένη στην αρχή Τώρα όμως

ανακαλώ συνειδητά την ανάμνηση αυτή επι-

κεντρώνοντας επάνω της όλη μου την προσοχή

και χαλαρώνοντας στο μέγιστο την επαφή μου

με την πραγματικότητα του laquoεδώraquo και του

laquoτώραraquo Οι λεπτομέρειες του σκηνικού ολοένα

διαγράφονται καθαρότερα Χμhellip Ναιhellip θυμά-

μαιhellip εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι

(Συνέχεια στην 8η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 7

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 8: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος8 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

μου είχα νιώσει τρομερά πιεσμένη ανήμπο-

ρηhellip και φοβισμένηhellip Η πραγματικότητα φάν-

ταζε μπροστά μου αμείλικτα σκληρή και δύ-

σκολη Τα εμπόδια ανυπέρβλητα για εμένα

Ήμουν πολύ ανήσυχη για το μέλλον μου

Ένιωθα ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου

Πίστευα ότι βρισκόμουν πραγματικά σε ένα

αδιέξοδο Ήμουν σίγουρη ότι δεν υπήρχε καμία

λύσηhellip Ήμουν απροστάτευτη και μόνηhellip Έτσι

ένιωθαhellip Έτσι πίστευαhellip Ναι λοιπόν τώρα

μπορώ να θυμηθώ το συναίσθημα της απόγνω-

σηςhellip της απελπισίαςhellip της ανασφάλειαςhellip

Καθώς μάλιστα βυθίζομαι όλο και περισσότερο

στην ανάμνηση του σκοτεινού αυτού στιγμιό-

τυπου της ζωής μου νιώθω σιγά-σιγά να ζων-

τανεύουν όλα αυτά τα παλιά συναισθήματα

μέσα μου και να κατακλύζουν πάλι την ψυχή

μουhellip Δακρύζωhellip

Μάλλον σκέφτομαι κάπως έτσι αισθάνεται

αυτός ο άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζω

τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό καθαυτό το οδυ-

νηρό συναίσθημα που βιώνει Συγκρίνω προς

στιγμήν τη δική μου με τη δική του θέση Συμ-

περαίνω ότι εγώ σήμερα βρίσκομαι στην πιο

laquoπρονομιακήraquo να έχω αφήσει πίσω μου το δυ-

σάρεστο αυτό βίωμα που μόνο σαν ανάμνηση

πια το κουβαλάω μέσα μου ενώ εκείνος ndashδυ-

στυχώςndash μοιάζει να δίνει laquoμάχη ζωήςraquo καθώς

βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξολοκλήρου εγκλω-

βισμένος στα τρομακτικά και αδιέξοδα μονο-

πάτια που το δικό του τωρινό βίωμα τού επι-

βάλλει

Αναρωτιέμαι πάλι λοιπόν ποιος είναι άραγε

και τι έχει περάσει στη ζωή του αυτός ο άν-

θρωπος που νιώθει τόση απόγνωση Με laquoτρώειraquo

η περιέργεια τελικά Θέλω να μάθω τι του συ-

νέβη αλλά και τι τον laquoπεριμένειraquo στο μέλλον

Γιατί όμως θέλω να μάθω Τι μrsquo έπιασε Γιατί

ξαφνικά ενδιαφέρομαι τόσο Ίσως να φταίει

που ένιωσα κι εγώ ndashλίγη έστωndash από την από-

γνωσή του Ναι τη μοιράστηκα μαζί του του-

λάχιστον για όσο διήρκεσε ο σύντομος στοχα-

σμός μου και η αναδρομή της μνήμης μου

Ίσως ανησύχησα γιrsquo αυτόν τον άγνωστό μου

άνθρωπο κι άρχισα να λυπάμαι που αισθάνεται

έτσι Άρχισα μάλιστα να επιθυμώ και να

εύχομαι να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντι-

μετωπίζει να βρει κάποια λύση στα προβλήματά

του και τελικά να νιώσει καλύτερα κάποια στιγ-

μήhellip όποιος κι αν είναι αυτόςhellip όποια κι αν

είναι η ιστορία τουhellip

Θα καταφέρει άραγε να ξεφύγει από την

απόγνωση Αγωνιώ Θα βρει την ελπίδα και το

κουράγιο του κάποτε Θα νιώσει ξανά δυνατός

και αισιόδοξος Αναρωτιέμαι τελικάhellip Θα μπο-

ρούσα να κάνω κάτι εγώ γιrsquo αυτόν Μπορεί

ναι˙ μπορεί όχιhellip

Μήπως τελικά ο άνθρωπος αυτός που

αγνοώ την ταυτότητά του είναι ένα πρόσωπο

που όλοι έχουμε μέσα μας Θα μπορούσε δη-

λαδή κάλλιστα να είναι ο οποιοσδήποτε από

εμάς

Κάποτε διάβασα τη φράση ενός φιλοσόφου

laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo Μου

είχε φανεί τότε πολύ απαισιόδοξο το μήνυμα

αυτό και με έκανε να νιώσω απέραντη μοναξιά

Όχι δεν το πιστεύω αυτό Εγώ ndashελπίζω κι

εσείςndash μπορώ να καταλάβω την απόγνωση

του συνανθρώπου μου τη θλίψη του τον θυμό

του τη χαρά την αγωνία την αγανάκτησή

του την ευχαρίστηση τον ενθουσιασμό τον

φόβο την ελπίδα τουhellip Αυτό σημαίνει για

μένα να μη λέγομαι απλώς αλλά να Είμαι

Πραγματικά Άνθρωπος Διότι από την αλληλο-

κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων από αυτό

το laquoμοίρασμαraquo των βιωμάτων και των συναι-

σθημάτων μας γεννιούνται πιστεύω όλα όσα

έχουν αξία στη ζωή μας και στις ανθρώπινες

σχέσεις Από αυτήν την πολύτιμη κοινή αφετηρία

προκύπτουν ο σεβασμός η συμπόνια η στοργή

η συμπαράσταση η συντροφικότητα η αγάπη

καθώς και άλλες κινητήριες δυνάμεις που σαν

συνδετικοί κρίκοι μάς συνενώνουν μεταξύ μας

δημιουργώντας τα μικρά ή μεγάλα ανθρώπινα

δίκτυα και τελικά τις κοινωνίες και την αν-

θρωπότητα

Υπάρχει δηλαδή αυτή η μαγική κοινή πε-

ριοχή της ndashκατά τα άλλαndash απόλυτα ιδιωτικής

εμπειρίας της ζωής που κάνει εφικτό το θαύμα

της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων

από το οποίο πηγάζουν όλα όσα μας δίνουν

αισιοδοξία και σθένος όλα όσα έχουμε τόσο

ανάγκη ώστε να βρίσκουμε κουράγιο να συνε-

χίζουμε να ζούμε όλα αυτά που φέρνουν τους

ανθρώπους πιο κοντά τον έναν στον άλλον

κάνοντάς μας να νοιαζόμαστε για τον διπλανό

μας αλλά και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι

αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας Γιατί

τελικά το laquoΕσύraquo από το laquoΕγώraquo απέχει όσο το

μήκος μιας απεραντοσύνης και ταυτόχρονα

όσο το πάχος μιας κλωστήςhellip ανάλογα με

την οπτική γωνία που επιλέγουμε να έχουμε

Όταν το θαύμα της αληθινής επικοινωνίας

συμβαίνει τότε είναι δυνατόν να μεταφερθούμε

από τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό Αυτό

σημαίνει πολύ απλά ότι αρχίζουμε να laquoβλέ-

πουμεraquo και να laquoνιώθουμεraquo αυτά που συμβαίνουν

γύρω μας και δεν μπορούμε πια παρά να εν-

διαφερόμαστε για όλους για όλα Όλα όσα

γνωρίζουμε μας αφορούν Από τη στιγμή αυτή

για καθετί που συμβαίνει γύρω μας υπάρχει

κάτι ndashμικρό ή μεγάλοndash που περνάει από το

χέρι μας να κάνουμε Από το laquoμοίρασμαraquo του

βιώματος επομένως γεννιέται η ευθύνη του

ενός για τον άλλον και του καθενός μας για το

σύνολο διότι έτσι αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε

τη συμμετοχή μας στα δρώμενα της ζωής

Και αναρωτιέμαι από πού προέρχονται οι

ποικίλες ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινω-

νιών αν όχι από την ικανότητά μας να laquoμοιρα-

ζόμαστεraquo τις εμπειρίες μας και να κατανοούμε

ο ένας τον άλλον Από πού προκύπτει η δυνα-

τότητα της αποδοχής και εφαρμογής των αξιών

αυτών αν όχι από τη συνειδητοποίηση ότι -

υπό προϋποθέσεις- στη θέση του άλλου θα

μπορούσε να είμαστε εμείς Μόλις το υποψια-

στούμε αυτό είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να

καταργούμε τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές

που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους Απο-

τέλεσμα είμαστε για παράδειγμα νέοι αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να προσβάλλουμε τον ηλι-

κιωμένο Έχουμε περγαμηνές αλλάhellip δεν μπο-

ρούμε πια να περιφρονούμε τον αγράμματο

Είμαστε άντρες αλλάhellip δεν μπορούμε πια να

υποτιμούμε τη γυναίκα Είμαστε υγιείς αλλάhellip

δεν μπορούμε πια να περιγελούμε τον ανάπηρο

ή τον άρρωστοhellip

Τότε μέσα από το laquoάγγιγμαraquo του βιώματος

του διπλανού μας μπορούν να υπάρξουν μόνο

δύο κατηγορίες ανθρώπων Άνθρωπος ndash Συ-

νάνθρωπος Καμία άλλη διαχωριστική γραμμή

δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο η λεπτή

κλωστή που υπάρχει μεταξύ του laquoΕγώraquo και

του laquoΕσύraquo Αν δηλαδή πρόκειται να διαλέξω

μεταξύ της απεραντοσύνης ή της κλωστής ως

όριο τότε προτιμώ ndashκαι προτείνωndash την οπτική

της λεπτής κλωστής ως μοναδικό σύνορο που

εμποδίζει ndashαπαγορεύει θα λέγαμεndash την πλήρη

ταύτιση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό

του

Αυτό το σύνορο μεταξύ του laquoΕγώraquo και του

laquoΕσύraquo προτιμώ μάλιστα να το φαντάζομαι

σαν έναν τοίχο καθόλου θεόρατο αλλά αντίθετα

μονάχα τόσο ψηλό που να φτάνει ίσαμε το

ύψος μου έτσι ώστε να μου κρύβει ότι βρίσκεται

στην πίσω του πλευρά το μυστήριο του laquoΕσύraquo

Μόλις όμως αποφασίσω ndashκι αποτολμήσωndash να

ανασηκωθώ καλά στις μύτες των ποδιών μου

τότε ολόκληρη η εικόνα απλώνεται καθαρά

μπροστά μου και το μυστήριο αρχίζει να δια-

λύεται δίνοντας τη θέση του σε μια γαλήνια

αίσθηση πληρότητας σε μια βαθιά αίσθηση

ενότητάς μου με τον υπόλοιπο κόσμο Δεν

είμαι πια μόνη

Αυτό το άκρως ανθρώπινο αλλά και ζωτικό

για την επιβίωσή μας χαρακτηριστικό η ικανό-

τητά μας να κατανοούμε τον άλλον αποτελεί

ένα στοιχείο που μας ωθεί να laquoβουτήξουμεraquo

την ψυχή μας σε εμπειρίες που ίσως δεν θα

γευόμασταν ποτέ Αυτές οι πραγματικά νέες

εμπειρίες για εμάς εμπλουτίζουν τον προσωπικό

εσωτερικό μας κόσμο Πετυχαίνοντας επομέ-

νως να καταλάβουμε τον συνάνθρωπό μας ndash

όποιος κι αν είναιndash συνειδητοποιούμε πολλά

για εμάς τους ίδιους Σαν ndashμε την αφορμή

αυτήndash να ξεδιπλώνονται καλοκρυμμένες πτυχές

του εαυτού μας που με κανέναν άλλον τρόπο

δεν θα μας φανερώνονταν Όπως και αντι-

στρόφως όσο βαθύτερη είναι η αυτογνωσία

μας τόσο περισσότερο ικανοί γινόμαστε να

laquoαγγίξουμεraquo την εμπειρία των συνανθρώπων

μας Αποφασίζοντας να διασχίσουμε αυτή τη

συναρπαστική ή και συνταρακτική διαδρομή

από την εμπειρία του laquoΕγώraquo προς την περιοχή

της εμπειρίας του laquoΕσύraquo δίνουμε την ευκαιρία

να αναδειχθεί μια νέα διάσταση στις σχέσεις

με τους γύρω μας που μπορεί να αλλάξει

ακόμη και την ποιότητα της ζωής μας

Ναι λοιπόνhellip κάποτε ο φιλόσοφος ισχυρί-

στηκε ότι laquoκανείς δεν κατάλαβε ποτέ κανένανraquo

ένας άλλος συγγραφέας όμως ο Γάλλος Μαρ-

σέλ Προυστ υποστήριξε ότι

laquoΤο μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι να

πάμε σε νέους τόπους αλλά να δούμε με άλλα

μάτια Να δούμε το σύμπαν με τα μάτια ενός

άλλου ανθρώπουraquo

Το πραγματικό αυτό ταξίδι ndashπροσθέτω εγώndash

επίπονο κάποιες φορές απολαυστικό άλλες

ενδέχεται να είναι δύσκολο στην επίτευξή του

ποτέ όμως δεν είναι ανέφικτο καθώς και ποτέ

δεν είναι ανώφελο Αξίζει καθένας να έχει την

τόλμη να το επιχειρήσει και να αφεθεί στη μα-

γεία του

Ναταλία Βαλεοντή

Ψυχολόγος Καταστήματος

Κράτησης Κορυδαλλού

Τ ο μ ό ν ο π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ α ξ ί δ ι(Συνέχεια απrsquo την 7η σελ)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 8

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 9: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος 9Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

1 ΕισαγωγήΚοινό στοιχείο των ομάδων που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά

αποκλεισμένων είναι αυτό του αποκλεισμού τους από την πρόσβαση στηναπορρόφηση δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (Τσιάκαλος 1998) Στηνπερίπτωση της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής οι επι-πτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία η απομάκρυνση των ατόμων απότην αγορά εργασίας η έλλειψη εξειδίκευσης οι δυσμενείς κοινωνικοοικο-νομικές τους συνθήκες και η ελλιπής μετασωφρονιστική μέριμνα συμβάλλουνμε τρόπο τέτοιο ώστε μετά την αποφυλάκιση να βρίσκονται αντιμέτωποιμε μια πληθώρα προβλημάτων ενσωμάτωσης

Η laquoΕπάνοδοςraquo ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ως μοναδικόςδημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης για αποφυλακισμένους επο-πτευόμενος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτων στόχο έχει την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξητων αποφυλακιζομένων (ΠΔ 3002003) Ως θεσμικό εργαλείο χάραξηςμετασωφρονιστικής πολιτικής ο εν λόγω φορέας καλείται να ανταποκριθείσε ένα πλήθος ετερόκλητων αιτημάτων των αποφυλακισθέντων

Καθώς η πλειοψηφία των ατόμων που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoέχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περίναρκωτικών και το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου αυτών παραμένουνχρήστες ουσιών και μετά την αποφυλάκιση κύριο μέλημα πριν από τηνόποια συντονισμένη ενέργεια για κοινωνική επανένταξή τους αποτελεί ηδικτύωση και η συνεργασία με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοε-ξαρτημένων ατόμων

Επίκεντρο αυτής της εργασίας θα αποτελέσει η σχέση του αποφυλακι-σθέντα χρήστη ουσιών με την laquoΕπάνοδοraquo και η δικτύωση αυτής με τουςφορείς υποστήριξης και θεραπείας ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩ ΟΚΑΝΑ Μέσω τηςπαρούσας περιπτωσιολογικής μελέτης (Bell J 2001) θα επιχειρηθεί ηαποτύπωση της αλληλεπίδρασηςδικτύωσης μεταξύ των προαναφερθέντωνφορέων με σκοπό την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζόμενων χρηστών

2 Το προφίλ της laquoΕπανόδουraquoΈνας από τους διακηρυσσόμενους σκοπούς της εκτέλεσης της

στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι και η κοινωνική επανένταξη (Λαμ-προπούλου 1994) η οποία μπορεί να ορισθεί ως laquoτο καθήκον του κράτουςνα υποβοηθά τον απολυόμενο από τη φυλακή να επανέλθει στην κοινωνικήζωή έχοντας τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις οικογενειακές εργα-σιακές και κοινωνικές του σχέσεις με ίσες ευκαιρίες με τον μη εγκλημα-τήσανταraquo (Γιοβάνογλου 2006 σ 244) Στα πλαίσια της αντεγκληματικήςπολιτικής και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού των απο-φυλακιζομένων η δημιουργία ενός επιτελικού συντονιστικού φορέα μεκύριο έργο την παροχή ουσιαστικής βοήθειας σε κρατουμένους και απο-φυλακιζομένους καθίσταται αναγκαία

Η ίδρυση της laquoΕπανόδουraquo είχε προβλεφθεί ήδη από το 1999 σε βασικήνομοθετική ρύθμιση στο άρθρο 81 παρ1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (ν27761999) Ωστόσο για τη σύσταση του φορέα προαπαιτούμενο υπήρξεη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο δημοσιεύθηκε μόλις μετά 4έτη την 5η Νοεμβρίου 2003 (πδ 3002003 ΦΕΚ Α 256) Όμως και τότε ηlaquoΕπάνοδοςraquo δεν μπόρεσε να λειτουργήσει αφού απαιτήθηκε επιπλέονμία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης για τη συγκρότηση του Διοικητικούτης Συμβουλίου απόφαση που εκδόθηκε ύστερα από 4 ακόμη έτη την132007 ενώ μια αναδιάρθρωση του Διοικητικού της Συμβουλίου πραγμα-τοποιήθηκε στις 29102007 Μόλις τον Μάιο του 2008 και με καθυστέρησηδεκαετιών ξεκινά επιτέλους να λειτουργεί θεσμικά Ως θεσμικός παράγονταςμετασωφρονιστικής πολιτικής η laquoΕπάνοδοςraquo έχει αποστολή την επαγ-γελματική κατάρτιση και αποκατάσταση την οικονομική συμπαράστασηκαι τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων

Όλες οι υπηρεσίες του φορέα από την έναρξη λειτουργίας του έωςσήμερα παρά το ότι στον κανονισμό λειτουργίας του ως δημοσίου οργα-νισμού προβλέπονται 12 οργανικές θέσεις παρέχονται ως επί το πλείστοναπό συμβούλους ndash εξωτερικούς συνεργάτες Τον φορέα στελεχώνουν ωςωρομίσθιοι εξωτερικοί συνεργάτες κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοςεγκληματολόγος νομικός ενώ το μόνιμο προσωπικό της laquoΕπανόδουraquoαποτελούν δύο αποσπασμένοι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και ένας κοινωνικόςεπιστήμονας-νομικός που ασκεί καθήκοντα Διευθυντή

Το προσωπικό της συνεπικουρούν επιστήμονες ακαδημαϊκού κύρουςπου αποτελούν την επιστημονική ομάδα της οι οποίοι εποπτεύουν συν-τονίζουν και οργανώνουν τις ειδικότερες δράσεις του πλαισίου

Ως φορέας με ευρύ αντικείμενο στον χώρο της κοινωνικής επανένταξηςαποφυλακιζομένων υλοποιεί και εκπαιδεύσεις σε συνεργασία με άλλουςφορείς Επιπρόσθετα διενεργείται εποπτεία της διεπιστημονικής ομάδαςαπό εξωτερικό επόπτη ειδικό στην ανάλυση ομάδας Στόχος της εξωτερικήςεποπτείας αποτελεί η συνδρομή των συμβούλων της laquoΕπανόδουraquo στηναποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των επωφελουμένων η διασφάλισητης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ο δόκιμος σχεδιασμόςτης συμβουλευτικής διαδικασίας

3 Χαρακτηριστικά αποφυλακισμένων χρηστών ουσιών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoΌλες οι εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο εγ-

κάθειρκτος πληθυσμός είναι κοινωνικοοικονομικά προσδιορισμένος (βλμεταξύ άλλων και ΕΚΤΕΠΝ 2011) Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους χα-μηλού εκπαιδευτικού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου Στην περίπτωσητων αλλοδαπών οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εγκάθειρκτουπληθυσμού ισχύουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την επιπρόσθετη δυσκολίακατά κανόνα της έλλειψης επαρκών νομιμοποιητικών εγγράφων για τηνπαραμονή στη χώρα Σε αυτά τα χαρακτηριστικά έρχονται να προστεθούνόλες οι δευτερογενείς επιπτώσεις του εγκλεισμού στην κοινωνική οικο-νομική επαγγελματική και ψυχολογική ζωή του ατόμου

Σύμφωνα με την Έκθεση Πεπραγμένων της laquoΕπανόδουraquo για το έτος2009 προκύπτει ότι ο μέσος επωφελούμενος της laquoΕπανόδουraquo είναιάνδρας ελληνικής υπηκοότητας σε μεγάλο ποσοστό χρήστης ουσιώνπου έχει καταδικασθεί κυρίως για αδικήματα που έχουν σχέση με τα ναρ-κωτικά και δευτερευόντως για άλλα αδικήματα Ο επωφελούμενος είναικάθε ηλικίας με κάποια προβλήματα υγείας (πιθανώς λόγω του εγκλεισμούκαι της χρήσης ουσιών) και χαμηλού κοινωνικού - οικονομικού επιπέδουΤα κύρια αιτήματά του προς την laquoΕπάνοδοraquo είναι η εξεύρεση εργασίαςκαι η επίλυση προβλημάτων οικονομικής φύσεως

Από τα στατιστικά στοιχεία του φορέα (Έκθεση Πεπραγμένων 2009 σ59-65) η συντριπτική πλειονότητα των ποινικών αδικημάτων που έχουνεκτίσει οι επωφελούμενοι φαίνεται να έχει σχέση με ναρκωτικά σεποσοστό 64 όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα

Σε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης του είδους των αδικημάτωναυτών προκύπτει καθαρά πως το 49 περίπου των αδικημάτων που σχετί-ζονταν με τα αδικήματα του Νόμου Περί Ναρκωτικών ήταν laquoΚατοχή καιεμπορίαraquo 12 laquoΑγορά και κατοχήraquo 8 laquoΑγορά κατοχή και μεταφοράraquoκαι μόνο 3 laquoΧρήσηraquo Βέβαια υπάρχει και ένα ποσοστό 21 όπου εντάσ-σονται γενικότερα κάποια αδικήματα με ναρκωτικά και όπου ένας μεγάλοςαριθμός έχει να κάνει και με χρήση όπως φαίνεται στο παρακάτωγράφημα

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑΤης Καρασιώτου Βαρβάρας Κοινωνικής Λειτουργού

(Συνέχεια στην 10η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 1 Ποινικά Αδικήματα (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 63)

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 9

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 10: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος10 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Κατά τις ατομικές συμβουλευτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταιστον φορέα και τη συλλογή προσωπικών στοιχείων προκύπτουν τα κάτωθιστοιχεία για την κατάσταση υγείας των επωφελουμένων (Γράφημα 3) Ηχρήση ουσιών επανέρχεται σε ποσοστό 47

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω το ζήτημα της εξάρτησης αναδει-κνύεται ως ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας κοινωνικής επα-νένταξης Πριν από την όποια συντονισμένη ενέργεια πρωταρχικό στόχοτου φορέα σχετικά με τις Υποστηρικτικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες πουπαρέχονται σε αυτή την κατηγορία επωφελουμένων αποτελεί η κινητοποίησηκαι η παραπομπή των χρηστών σε θεραπεία

4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας

ουσιοεξαρτημένων ατόμωνΣε διεθνές επίπεδο παρότι οι έρευνες σχετικά με τη χρήση παράνομων

ουσιών στις φυλακές εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυ-ποποιημένων ορισμών ερευνητικών ερωτηματολογίων και μεθοδολογίας(Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία2010 σ 116) οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι η επικράτηση τηςχρήσης ουσιών εντός της φυλακής είναι πολύ μεγαλύτερη από την επι-κράτηση της χρήσης στον γενικό πληθυσμό

Σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμη-ρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά 13000 άτομα κατηγορήθηκαντο 2010 για παραβάσεις του Νόμου Περί Ναρκωτικών Ο αριθμός αυτόςυπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια Παράλληλα είναι γνωστόαπό παλαιότερες έρευνες στον πληθυσμό των φυλακισμένων ότι έναυψηλό ποσοστό κρατουμένων είτε καταδικάστηκαν για αδικήματα σχετικάμε τα ναρκωτικά είτε όχι κάνει χρήση κάποιας ουσίας ή είναι εξαρτημένοι(ΕΚΤΕΠΝ 2011 σ 227)

Αξιοσημείωτη αντίφαση στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματοςείναι πως μετά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή οι περισσότεροι χρήστεςδηλώνουν ότι μειώνουν ή διακόπτουν την κατανάλωση ουσιών Ωστόσοοι παράνομες ουσίες κατορθώνουν να μπαίνουν στις περισσότερες φυλακέςπαρά το πλήθος μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση προσφοράς

Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των αποφυλακισμένων επωφελουμένωντης laquoΕπανόδουraquo είναι χρήστες ουσιών καθίσταται επιβεβλημένη η πρόληψητης υποτροπής αφού αυτή συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό παρεκκλι-νουσών συμπεριφορών και με την ομαλότερη κοινωνική επανένταξή τους

Με γνώμονα τα ανωτέρω στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμναςτο 2008 ξεκίνησε η δικτύωση του φορέα με τους συναρμόδιους φορείςυποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων ΚΕΘΕΑ 18ΑΝΩκαι ΟΚΑΝΑ Πρωταρχικοί στόχοι αυτής της δικτύωσης των υπηρεσιώνείναι η δημιουργία η υλοποίηση και η στήριξη στοχευμένων ψυχοκοινωνικώνπαρεμβάσεων για τη θεραπεία και την υποστήριξη των επωφελουμένων

Δεδομένου ότι οι ανάγκες των αποφυλακισμένων χρηστών που επι-σκέπτονταν την laquoΕπάνοδοraquo ήταν πολυδιάστατες με πρώτιστο το πρόβληματης χρήσης και τη διερεύνηση θεραπευτικών επιλογών προέκυπτε ηανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παραπομπών προς αυτή τηνκατεύθυνση

Επειδή οι ανάγκες αυτού του πληθυσμού χρήζουν εξατομικευμένηςπροσέγγισης και διαφορετικής στοχοθέτησης και θεραπευτικών επιλογώνη laquoΕπάνοδοςraquo απευθύνεται σε διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα μετο πλαίσιο δράσης τους (στεγνά προγράμματα - ψυχική συννοσηρότητα -υποκατάστατα) προκειμένου να ανταποκριθούν εξειδικευμένα σε αυτήτην ανομοιογένεια του εξυπηρετούμενου πληθυσμού (πχ ιστορικό χρήσηςηλικία κουλτούρα εθνικότητα κλπ) όπως φαίνεται σχηματικά στοπαρακάτω Γράφημα

Η διαδικασία υποδοχής των επωφελουμένων και η διαδικασία παρα-πομπών που έχει καθιερώσει η laquoΕπάνοδοςraquo στο πλαίσιο της κοινωνικήςδικτύωσης με τα θεραπευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν ανωτέρωέχει ως εξής

bull Στάδιο υποδοχής στην laquoΕπάνοδοraquo

Α Καταγραφή αιτήματοςΈχοντας υπόψη πως το αίτημα και οι λόγοι που οδηγούν ένα αποφυ-

λακισμένο εξαρτημένο άτομο στον φορέα είναι αμφιθυμικά και έχουνσχεδόν πάντα τον χαρακτήρα του επείγοντος θα πρέπει να αναλύεται τονόημα και το περιεχόμενό τους

Ο ρόλος των συμβούλων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του φορέαείναι επικουρικός όσον αφορά στον καθορισμό στη διατύπωση και στηνιεράρχηση των ζητημάτων που φέρνει ως αιτήματα ο εξαρτημένος απο-φυλακισμένος με πρώτιστο το πρόβλημα της χρήσης και τη διερεύνησηαπό κοινού θεραπευτικών επιλογών

(Συνέχεια στην 11η σελ)

(Συνέχεια απrsquo την 9η σελ)

ΓΡΑΦΗΜΑ 2 Ποινικά Αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 64)

ΓΡΑΦΗΜΑ 3 Προβλήματα Υγείας (Πηγή laquoΕπάνοδοςraquo 2009 laquoΈκθεση Πεπραγμένων 2009raquo σελ 60)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4 Δικτύωση laquoΕπανόδουraquo με φορείς υποστήριξης και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 10

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 11: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος 11Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Β Ιεράρχηση αναγκώνΌπως έχει ήδη αναφερθεί στο προφίλ του πληθυσμού των επωφελού-

μενων αποφυλακιζόμενων χρηστών που απευθύνονται στην laquoΕπάνοδοraquoτα βασικά τους αιτήματα δεν εμπεριέχουν ως πρώτο το αίτημα γιαθεραπεία Συνήθως αφορούν οικονομική βοήθεια εξεύρεση εργασίαςυγειονομική περίθαλψη Αφού δοθούν πληροφορίες σχετικές με αυτά ταθέματα και κάποιες βασικές παροχές προκύπτει το ζήτημα αντιμετώπισηςτης εξάρτησης το οποίο αποτελεί καθοριστικής σημασίας παράγοντα γιατην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση (εντοπισμός προβλήματος χρήσης)

Γ Ευαισθητοποίησησυνειδητοποίηση

του προβλήματος της χρήσης Θεωρώντας πως η διαδικασία υποδοχής στον φορέα αποτελεί σημαντικό

κομμάτι - πρόδρομο σε θεραπευτική παρέμβαση ο σύμβουλος λειτουργείεμψυχωτικά και στα πλαίσια ευαισθητοποίησης με σκοπό τη συμμετοχήτου εξαρτημένου στην ανάληψη ευθύνης για τη θεραπεία του Ο σύμβουλοςοφείλει να σεβαστεί τη βούληση του επωφελουμένου και όχι να επιβάλειτη θεραπευτική οδό

Η ενδυνάμωση κινήτρων προς την θεραπευτική κατεύθυνση και ηελεύθερη απόφαση για αλλαγή συμβάλλουν καταλυτικά στη διαμόρφωσηαπό κοινού ενός μελλοντικού θεραπευτικού πλάνου (Miller amp Rollnick2010)

Δ Προετοιμασία για συμμετοχή σε θεραπευτική διαδικασία Στο στάδιο αυτό ο σύμβουλος έχοντας διερευνήσει από κοινού με τον

επωφελούμενο τις θεραπευτικές του ανάγκες παρέχει πληροφόρηση γιαθεραπευτικά προγράμματα τα είδη των θεραπευτικών επιλογών που υπάρ-χουν συζητώντας και για τις δυσκολίες που πιθανόν να κληθεί να αντιμε-τωπίσει

bull Στάδιο παραπομπής

Ε) Παραπομπή και ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμαΒάσει των θεραπευτικών αναγκών του ο επωφελούμενος παραπέμπεται

στο θεραπευτικό πλαίσιο που έχει συναποφασίσει με τον σύμβουλο τηςlaquoΕπανόδουraquo

ΣΤ) Follow upσυνεργασία του συμβούλου

με θεραπευτικό πλαίσιοΠεραιτέρω ακολουθεί η συνεργασία του συμβούλου της laquoΕπανόδουraquo

με το θεραπευτικό πλαίσιο και η παρακολούθηση της εξέλιξης του προ-γράμματος απεξάρτησης του χρήστη με στόχο τη δημιουργία εξατομικευ-μένου σχεδίου δράσης κοινωνικής επανένταξης (τελικό στάδιο απεξάρτησης)- προώθηση στην απασχόληση

Ζ) Αξιολόγηση- Αξιολόγηση αποτελέσματος συμβουλευτικής παρέμβασης αμέσως

μετά την υλοποίησή της (συμβουλευτική παρέμβαση έως 3 συναντήσεις)- Αξιολόγηση αποτελέσματος θεραπευτικής παρέμβασης ως ενισχυτικό

μέτρο κοινωνικής επανένταξης του αποφυλακισμένου χρήστηΕργαλεία αξιολόγησης- έκθεση αξιολόγησης συμβούλου μετά τη λήξη υλοποίησης της συμ-

βουλευτικής παρέμβασης- έκθεση αξιολόγησης της συνεργασίας και του αποτελέσματος με το

θεραπευτικό πλαίσιο

5 ΣυμπεράσματαΣύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) ο όρος laquoθεραπείαraquo

χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τη διαδικασία που ξεκινά όταν οχρήστης έρχεται σε επαφή με τον επαγγελματία υγείας ή με κάποια άλληυπηρεσία και που ενδέχεται να συνεχιστεί μέσα από διαδοχικές εξειδι-κευμένες παρεμβάσεις έως ότου επιτευχθεί το ανώτατο δυνατό επίπεδουγείας και ευημερίας του

Η laquoΕπάνοδοςraquo ως μοναδικός δημόσιος φορέας κοινωνικής επανένταξης

για αποφυλακισμένους έχει έναν ιδιαίτερα laquoεπιβαρυμένοraquo ρόλο Καλείταινα ανταποκριθεί ικανοποιητικά αφενός στις πολυπαραγοντικές και πιεστικέςανάγκες των επωφελουμένων της αφετέρου στις 14 ειδικές δράσεις πουτης αναθέτει η ιδρυτική της πράξη (βλ αρ 2 στοιχεία αrsquo ndash ιδrsquo του ΠΔ3002003)

Στα πλαίσια της μετασωφρονιστικής μέριμνας η συνεργασία της με θε-ραπευτικά πλαίσιαφορείς δεν διασφαλίζει απλώς έναν αποτελεσματικόμηχανισμό παραπομπών αλλά διατηρεί ένα συνεχές δίκτυο παρακολούθησηςκαθrsquo όλη τη διάρκεια της θεραπείας Επίσης προσδιορίζει και την ποιότητατων επαγγελματικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στις εμπλε-κόμενες υπηρεσίες με στόχο την προώθηση θετικής αλλαγής

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αναφερθούμε στη διαδικασία δικτύωσηςτης laquoΕπανόδουraquo ως διαδικασία κοινωνικής δικτύωσης με φορείς υποστήριξης

και θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ατόμων με στόχο τη δημιουργία και τηδιασφάλιση μιας ενοποιημένης θεραπευτικής διαδικασίας και ενός αποτε-λεσματικού μηχανισμού δικτύου παραπομπών στο θεραπευτικό συνεχές

Τέλος η laquoΕπάνοδοςraquo θεωρεί πολύ βασικό για μια εθνική πολιτική επα-νένταξης να υπάρχει όραμα που μοιράζονται όλοι οι συμμετέχοντεςφορείς για την επίτευξη του οποίου είναι απαραίτητο πλέον να δημιουργηθείμια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας θα ανταλλάσσονται ιδέεςκαι απόψεις θα ενημερώνονται οι φορείς για τις σύγχρονες τάσεις καιεξελίξεις στους τομείς ενδιαφέροντος και θα αναπτύσσεται η γνώση μετη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεδρίων μέσω τηλεδιασκέψεων(εξ αποστάσεως εκπαίδευση)

Σε κάθε περίπτωση η laquoΕπάνοδοςraquo ως φορέας που άρχισε να δραστη-ριοποιείται ουσιαστικά σχετικώς πρόσφατα αντιμετωπίζει σημαντικές δυ-σκολίες στη λειτουργία τη χρηματοδότηση και τη στελέχωσή της ενώαξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία που παρέχει το νομικό καθεστώς τηςπροσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση τωνυπηρεσιών της συμμετέχοντας σε προγράμματα εθνικής και ευρωπαϊκήςεμβέλειας παρέχοντας συστηματικά υπηρεσίες ενημέρωσης κοινωνικήςψυχολογικής και νομικής υποστήριξης καθώς και συμβουλευτικής για τηναπασχόληση ενώ συνεργάζεται με άλλους εθνικούς φορείς που σχετίζονταιμε το αντικείμενό της (όπως το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακώντο ΚΕΣΑΘΕΑ τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς τη Γενική Γραμματείαγια την Ισότητα των Φύλων τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης αλλάκαι με μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως είναι η laquoΆρσιςraquo και η laquoΠράξιςraquo)και συμμετέχει ενεργά σε συναφή εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα (όπωςΔΙΣΥΝ και laquoΟρέστηςraquo του ΚΕΣΑΘΕΑ European Offender EmploymentForum CEP-The European Organisation for Probation Ex-Offender Communityof Practice Grundtvig)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1 Γιοβάνογλου Σ (2006) Θεσμικά προβλήματα της κοινωνικής επα-

νένταξης των αποφυλακιζομένων Αθήνα-Θεσσαλονίκη Σάκκουλας 2 ΕΚΤΕΠΝ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (2011) - Ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση του Προβλήματοςτων Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών στην Ελλάδα

3 laquoΕπάνοδοςraquo Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό τηνΕποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δι-καιωμάτων - Έκθεση Πεπραγμένων (2009)

4 Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά - Η Κατάστασητου Προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη (2010)

5 Λαμπροπούλου Ε (1999) Κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου καιτων θεσμών της ποινικής δικαιοσύνης Αθήνα Ελληνικά Γράμματα

6 Τσιάκαλος Γ (1998) Κοινωνικός αποκλεισμός ορισμοί πλαίσιο καισημασία στο Κασιμάτη Κ (επιμ) Κοινωνικός αποκλεισμός η ελληνικήεμπειρία σ 39-65 Αθήνα Gutenberg

7 Πρακτικά της Βουλής (2011) Βουλή των Ελλήνων περίοδος ΙΓrsquo σύ-νοδος Βrsquo laquoΔιακομματική Επιτροπή για την εξέταση του σωφρονιστικούσυστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένωνraquo

8 Bell J (2001) Μεθοδολογικός Σχεδιασμός Παιδαγωγικής καιΚοινωνικής Έρευνας Αθήνα Gutenberg

9 Miller W R Rollnick S (2010) Κινητοποιητική Συνέντευξη προετοι-μάζοντας ανθρώπους για αλλαγή Αθήνα Λίτσας

10 United Nations WHO (2008) Discussion Paper ndash Principles of DrugDependence Treatment United Nations Office on Drugs and Crime

(Συνέχεια απrsquo την 10η σελ)

laquoΗ ΕΠΑΝΟΔΟΣraquo(Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων)

ως φορέας κοινωνικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων χρηστών ουσιών -

Δικτύωση με ΚΕΘΕΑ - 18 ΑΝΩ - ΟΚΑΝΑ

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 11

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12

Page 12: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΟΙΟΝΕΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ"

Οιονεί

κρατούμενος12 Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2012

Ομεγάλος στιχουργός και μουσικός ΆκηςΠάνου ένας πρώην κρατούμενος των Ελ-ληνικών Φυλακών (που πλέον σπανίως

συναντάς στις φυλακές) έγραψε το τραγούδιlaquoΆνοιξε Πέτροraquo στίχους του οποίου παραθέτωως τίτλο του άρθρου μου

Αντικειμενικά υπάρχουν άνθρωποι που έχουνμαζέψει πάνω τους όλα τα κακά του κόσμου Ήγια να γίνω πιο συγκεκριμένος έχουν μαζέψειπάνω τους όλες τις ιδιότητες που η κοινωνία μετη λεγόμενη laquoκοινή αντίληψηraquo θεωρεί ότι είναιαρνητικές Και για να ακριβολογώ υπάρχουνάνθρωποι τους οποίους η χαρακτηριζόμενη απότους δημοσιογράφους και τους laquoυπεύθυνους επι-κοινωνίαςraquo ως laquoκοινή γνώμηraquo έχοντας υποστείπλύση εγκεφάλου θεωρεί ως κάφρους και τουςστοχοποιεί Αυτή δε η στοχοποίηση σταδιακά ήκαι περιοδικά μετεξελίσσεται σε θυματοποίησηαγγίζοντας τα όρια του διασυρμού και της δημό-σιας διαπόμπευσης ενίοτε δε παίζει και τον ρόλοτου αποδιοπομπαίου τράγου

Για παράδειγμα ίσως σε ορισμένους να απο-τελεί πρόκληση η ιδιότητα που φέρει κάποιοςεργαζόμενος ως σωφρονιστικός υπάλληλος Επι-προσθέτως σωφρονιστικός υπάλληλος και συν-δικαλιστής Ακόμα χειρότερα σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής και διεκδικητικός στιςαπόψεις του Ε αυτό πια είναι πρόκληση και κα-ταντάει γελοίο Αν τέλος αυτός ο σωφρονιστικόςυπάλληλος συνδικαλιστής ιδεολόγος και ορα-ματιστής έχει ονοματεπώνυμο και το λέει δημόσιατότε αναλαμβάνουν ρόλο και μάλιστα καθοριστικόόλες οι εξουσίες της συντεταγμένης μας πολι-τείας καθώς επίσης και οι υπόλοιπες παραεξου-σίες (τέταρτες πέμπτες κοκ)

Ο αλησμόνητος πολυπράγμων δημοσιογράφοςκαι συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός λίγο πριν απότον θάνατό του έγραφε το τελευταίο του βιβλίοαφιερωμένο σε ένα ομολογουμένως αμφιλεγό-μενο πρόσωπο τον Νίκο Ζαχαριάδη με τίτλοlaquoΤο Αντικείμενοraquo Χάριν συντομίας λοιπόν αλλάκαι για εντελώς σημειολογικούς λόγους ο πα-ραπάνω και εν τω λόγω σωφρονιστικός υπάλληλοςθα καλείται από τούδε και στο εξής laquoΤο Αντικεί-μενοraquo

Το Αντικείμενο λοιπόν για όσους το γνωρίζουνέχει συνείδηση και μάλιστα Ελληνική Από αυτή

που σπάνια πλέον συναντά κάποιος στην Ελληνικήκοινωνία των νεοελλήνων της υποκουλτούραςκαι της ψευτοδιανόησης Και όπως διατείνεταικαι το ίδιο το Αντικείμενο laquoη συνείδηση διαμορ-φώνει ιδεολογίαraquo

Ως εκ τούτου το Αντικείμενο έχει διαμορφώσειαυτήν την ιδεολογία όχι συγκεχυμένη και διά-σπαρτη αλλά ξεκάθαρη και κοφτή Κάτι σαν τασυνθήματα του Ανδρέα Παπανδρέου laquoΗ Ελλάδαανήκει στους Έλληνεςraquo Αλλά το Αντικείμενοέχει το θράσος να σκέφτεται και το σύνθημα νατο βροντοφωνάζει και να το επικαιροποιεί laquoΗΕλλάδα ανήκει στους Έλληνες και όχι στουςτραπεζίτεςraquo λέει Στους παντός είδους τραπεζίτεςΕγχώριους ή αλλοδαπούς εθνικούς ή παγκόσμι-ους μικρούς ή μεγάλους Τραπεζίτες όχι μόνοστην ιδιότητα αλλά στη συμπεριφορά τραπεζίτεςστην πράξη Τραπεζίτες με πένα τραπεζίτες μεγραβάτες και ωραία γραφεία τραπεζίτες πανελί-στες τραπεζίτες συστημικά πιόνια ενός σαθρούπαρασυστήματος

Αυτά αποτελούν πρόκληση σε κατεστημένεςδομές του συστήματος αλλά αποτελούν πολύμεγαλύτερη ενόχληση στις προοδευτικές αντι-λήψεις και θεωρήσεις που αντιμάχεται την πα-ράδοση και που στην θέση του πανανθρώπινουκαι οικουμενικού Ελληνικού πολιτισμού και τηςΕλληνικής παράδοσης τοποθετεί θολές αντιλήψειςτου στυλ laquoπαγκόσμιος πολίτηςraquo Το Αντικείμενοαντιδρά και σε αυτό επιμένοντας ότι το ανθρώπινοδικαίωμα καταπατάται στον βωμό της γενίκευσηςκαι της θολοποίησης ιδεών αντιτείνοντας ότι ηελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει ηελευθερία του άλλου

Το σύστημα πλέον έχει προ πολλού ξεπουληθείκαι τον ρόλο του ανέλαβε το παρασύστημα αυτόπου χρόνια κρυβόταν στα μετόπισθεν και που σεάλλες εποχές το ονόμαζαν laquoπαρακράτοςraquo Μά-λιστα το παρασύστημα είναι αυτό που βρήκε έναλαμπρό πεδίο εφαρμογής υποχθόνιων και ασελγώνπολιτικών στη θεωρία του laquoμαζί τα φάγαμεraquo Τοπαραμύθι αλλάζει Εσείς τα φάγατε εσείς τα κά-νατε εσείς φταίτε εσείς θα πληρώσετε εσείςθα μαρτυρήσετε εσείς θα κρεμαστείτε Το Αντι-κείμενο αντιτείνει Πλανάσθε Πλάνην Οικτράν

Εν τέλει έχω την πεποίθηση ότι είναι πιθα-νότερο το ενδεχόμενο της κατάρρευσης της Ελ-

λάδας και η έξοδος από την Ευρωζώνη παρά νακαμφθεί το φρόνημα και οι διεκδικήσεις του Αν-τικειμένου ακόμα και στη δυνητική περίπτωσηπου το παρασύστημα κηρύξει laquoιερό πόλεμοraquo ΤοΑντικείμενο λέει laquoσυνηθισμένα τα βουνά από ταχιόνιαraquo

Θα παρακαλούσα τον Αρχισυντάκτη της έγ-κριτης εφημερίδας του κυριακάτικου φύλλου τηςΚαθημερινής και με αφορμή το άρθρο του δημο-σιογράφου κ Γιάννη Σουλιώτη με τίτλο laquoΚύκλωμαμεταφοράς κρατουμένωνraquo και υπότιτλο laquoτο θέματης πισίνας ανέδειξε την δράση επίορκων υπαλ-λήλων στις φυλακέςraquo να επιδείξει την ευγενήκαλοσύνη και να δημοσιεύσει την παρούσα επι-στολή μου

Εκτός του γεγονότος ότι υπάρχουν διοικητικέςκαι δικαστικές παρεμβάσεις και έρευνες γιrsquo αυτάπου ισχυρίζεται το άρθρο και για το αποτέλεσματων οποίων είμαστε σίγουροι είναι απορίας άξιοαν οι επικαλούμενες από τον δημοσιογράφο ωςπηγές του από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουναρχίσει να μυρίζουν το πτώμα των φυλακών Ανόχι να είναι σίγουροι ότι η μυρωδιά θα τουςlaquoκόψει την ανάσα και την ουρά τους δεν θα τηνβγάλουν απrsquo έξωraquo

Στην όλη υπόθεση κάποιος αγανακτώνταςαπό το μέγα σκάνδαλο κάλεσε τον Πρωθυπουργότης χώρας να παρέμβει στο θέμα της γούρνας (εσυγγνώμη της πισίνας εννοούσα) κατά το παρά-δειγμα της Χαλυβουργικής και αναφέρθηκε σεlaquoλαμόγια και απατεώνεςraquo λόγω laquoασέλγειας καιαναρχίαςraquo

Από ότι μαθαίνουμε μέχρι στιγμής η NASAπροσεδάφισε στον πλανήτη Άρη διαστημόπλοιογια να μάθουμε αν και τι είδους ζωή υπάρχειΑναρωτιέμαι πέρα από τα πολυτελή καφέ τουΨυχικού και του Κολωνακίου υπάρχει άραγεζωή

O tempora o mores Σπύρος Καρακίτσος

Πρόεδρος ΟΣΥΕ μικρό Αντικείμενο

ΥΓ Το παρόν άρθρο είχε σταλεί στον Αρχι-συντάκτη της εφημερίδας laquoΚαθημερινήraquo αλλάμου απαντήθηκε ότι δεν υπάρχει χώρος για τόσομεγάλο άρθρο Βέβαια για τις laquoφοβερές αποκα-λύψειςraquo υπήρχε χώρος

Στον κόσμο όσο περπάτησα λαδιές δεν έχω κάνειΑν λεν πως βαριαμάρτησα υπάρχουν (και ψεύτες) και ρουφιάνοι

Είμαστε θεραπευόμενοι στο ΚΑΤΚ ΕλεώναΘηβών Για όσους δεν το γνωρίζετε είναι έναπρότυπο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρα-τουμένων μοναδικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδακαι απrsquo ότι γνωρίζουμε και στην Ευρώπη

Έτσι όπως καταλαβαίνετε νιώθουμε τυχεροίαλλά και προνομιούχοι Δεν είναι και μικρό πράγμανα εκτίεις μια ποινή κάθειρξης και ταυτόχρονα ναβρίσκεσαι σε ένα χώρο που δεν έχει καμία σχέσημε τη φυλακή που γνωρίζουμε Η σωφρονιστικήυπηρεσία εδώ μας αντιμετωπίζει πρώτα σαν αν-θρώπους που προσπαθούμε να διορθώσουμε ταlaquoκακώς κείμεναraquo της ζωής μας και κατόπιν σανκρατουμένους Με ευγένεια ανθρωπιά και ενδια-φέρον Ο χώρος αποτελείται από σπιτάκια αντίγια κελιά και αντί για μάντρες τα μάτια χάνονταιστην απέραντη καταπράσινη φύση Εκεί που στιςφυλακές κοιτάζαμε γύρω μας και βλέπαμε φριχτέςαρρωστημένες φάτσες (όπως ήταν και οι δικέςμας άλλωστε) εδώ βλέπουμε υγιή χαμογελαστάπρόσωπα (όπως γίνανε και τα δικά μας) Υπάρχειβέβαια και η θεραπευτική ομάδα Είναι μια ομάδαψυχολόγων θεραπευτών που μας καθοδηγούν μεενδιαφέρον και φροντίδα για να δούμε τι δενέχουμε κάνει σωστά στη ζωή μας ώστε να μπο-ρέσουμε να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορέςκαι συνήθειες Να μάθουμε πλέον να βλέπουμετα πράγματα και τις καταστάσεις και από άλλεςοπτικές γωνίες με σκοπό να διαχειριζόμαστε συ-ναισθήματα και σκέψεις προς δικό μας όφελοςπλέον Να καταφέρουμε τελικά να κάνουμε πιοξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτόμας όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους

Πρόσφατα άνοιξε στον χώρο μας και η

Α΄Φάση Είναι ένα μέρος καινούργιο σε αυτό τοκέντρο και έρχεται κάποιος από οποιαδήποτεφυλακή με αίτημά του για απεξάρτηση Στη φάσηαυτή γίνονται οι Ομάδες Προετοιμασίας πουσκοπό έχουν να δώσουν μια πρώτη γεύση απότις θεραπευτικές ομάδες και τα όρια του Προ-γράμματος Να αρχίσουν οι θεραπευόμενοι νααφήνουν πίσω τους συμπεριφορές και τακτικέςlaquoπιάτσαςraquo και φυλακής Όταν οι θεραπευτές κρί-νουν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επό-μενη φάση περνούν από εισαγγελέα και μετα-βαίνουν στη Β΄Φάση Εκεί αρχίζουν να laquoδου-λεύουνraquo πιο έντονα κάποια κομμάτια του εαυτούτους μέσα από τις Θεραπευτικές Ομάδες τηνΟμάδα Παραβατικότητας και τις υπόλοιπες διαδι-κασίες που λαμβάνουν χώρα εκεί Η περίοδοςπροσαρμογής έχει περάσει ήδη από την Α΄Φάσηκι εδώ στη Β΄Φάση έρχεται το ψάξιμο η συνει-δητοποίηση και η ενεργοποίηση γιατί τα ναρκωτικάείναι ένα πρόβλημα αλλά όχι το μόνο Είναι τοαποτέλεσμα συνάθροισης πολλών μικρών ή με-γαλύτερων προβλημάτων που εδώ έχουμε τονχρόνο τον χώρο και τη βοήθεια που χρειάζεταιγια να δούμε τι θα κάνουμε τελικά με όλα αυτάΜετά από ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3μηνών και έως 12 μήνες το αργότερο αν κριθείκάποιος έτοιμος από τη Θεραπευτική Ομάδα προ-χωρεί στη Γ΄Φάση όπου είναι η Κοινότητα Εκείτηρείται αυστηρά η αυτοδιαχείριση η ισοτιμία ηαλληλοβοήθεια και γενικότερα υπάρχει αυστηρήτήρηση ορίων και ωραρίων Υπάρχουν περισσό-τερες Θεραπευτικές Ομάδες και είναι πιο διακριτότο τι πρέπει να αλλάξει ο καθένας από εμάςώστε να έχει ελπίδες να καταφέρει κάτι Εδώ δί-

νεται πολύ περισσότερη βάση στο κομμάτι τωνσχέσεων και της αυτογνωσίας Για τον λόγο αυτόυπάρχουν και οι Ομάδες Γονέων που πραγματο-ποιούνται μία φορά τον μήνα Για να λυθεί τοδικό μας πρόβλημα πρέπει να ενημερωθούν ναμάθουν και να βοηθήσουν και οι άνθρωποι του οι-κογενειακού μας κύκλου ώστε από εδώ και πέρανα γίνουν οι σχέσεις μας ξεκάθαρες και ειλικρινείςκαι πάνω σε νέες βάσεις εμπιστοσύνης και κατα-νόησης

Τέλος υπάρχει και η Επανένταξη που είναι ησυνέχεια του Προγράμματος έξω πλέον από τοΚέντρο Απεξάρτησης Είναι ένα πολύ σημαντικόστήριγμα γιατί όλο αυτό το διάστημα χτίζεταιμια σχέση εμπιστοσύνης με τους θεραπευτέςαλλά και με τους θεραπευόμενους που παρακο-λουθούν την Επανένταξη Έτσι υπάρχει στήριξηκαι παρέα με ανθρώπους που έχουν κοινό πρό-βλημα και κοινό στόχο

Αυτά θέλαμε να σας γράψουμε μόνο και μόνογια να σας ενημερώσουμε τι είναι το ΚΑΤΚΕλεώνα Θηβών και πως εδώ υπάρχουν άνθρωποιπου προσπαθούν και διεκδικούν το δικαίωμα στοόνειρο Στο όνειρο που για εμάς λέγεται ΖΩΗΣας ευχαριστούμε που μας δώσατε βήμα ώστενα ακουστεί και η δική μας φωνή

Με εκτίμησηΗ Συντακτική Ομάδα του ΚΑΤΚ Ελεώνα

ΥΣ 1 Το Πρόγραμμά μας λέγεται ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΣ 2 Η εφημερίδα που εκδίδουμε λέγεται

ΕΜΕΙΣ ΥΣ 3 ΕΜΕΙΣ λοιπόν κάναμε την ΕΠΙΛΟΓΗ

μας

Επιστολή από το ΚΑΤΚ Ελεώνα Θηβών

OIONEI KRATOUMENOS 15_Layout 1 19102012 1123 ΠΜ Page 12