1

ΠΟΙΟΙ ΖΟΥΣΑΝ ΜΕ ΔΑΝΕΙΚΑ ΤΕΛΙΚΑ;

Μια από τις βασικές προϋποθέσεις κατά τη διαδικασία της λεγόμενης

«δημοσιονομικής» προσαρμογής, δηλαδή των πολιτικών που εφαρμόζονται και στην

Ελλάδα από το 2010, είναι η αδρανοποίηση των λαϊκών αντιδράσεων. Δύο είναι

ουσιαστικά οι τακτικές της αδρανοποίησης. Η πρώτη είναι το ίδιο το σοκ που

προκαλεί η κυνική και δραματική παραδοχή πως η χώρα, ή όποια χώρα, και η

οικονομία της έχουν καταρρεύσει. Στην Ελλάδα η διαδικασία αυτή ήταν ιδιαίτερα

σοκαριστική καθώς η ανακοίνωση πως τα δημόσια οικονομικά έχουν καταρρεύσει

έγινε σε μια περίοδο που η συντριπτική πλειονότητα του λαού βρισκόταν κάτω από

τη μαγική εικόνα της ισχυρής Ελλάδας που είχαν δημιουργήσει οι προπαγανδιστικοί

μηχανισμοί του Σημίτη και του Καραμανλή. Για να είναι ακόμη ισχυρότερο το σοκ και

η παράλυση των λαϊκών αντιδράσεων η ανακοίνωση αυτή σκηνοθετήθηκε με ένα

ιδιαίτερο θεατρικό και δραματικό τρόπο.

Η δεύτερη τακτική είναι η διάχυση των ευθυνών για την διαμορφωθείσα κατάσταση

και η ενοχοποίηση του συνόλου του πληθυσμού. Αυτό αρχικά επιχειρήθηκε να

περάσει μέσα από τις συνεχείς και επίμονες δηλώσεις για μια χώρα διεφθαρμένων,

φοροφυγάδων και τεμπέληδων. Τα αποτελέσματα των τακτικών αυτών αποδείχτηκαν

αποτελεσματικά αρχικά καθώς συνδυάζονταν τόσο με το γεγονός πως οι λαϊκές

μάζες αγνοούσαν τι τις περίμεναν όσο και με τον τεμαχισμό της κοινωνίας σε

υποτιθέμενα, ή και πραγματικά, διαφορετικά συμφέροντα των διαφόρων κοινωνικών

ομάδων. Ο κατατεμαχισμός αυτός αποτελούσε ουσιαστικά και τη βάση πάνω στην

οποία θα στηριζόταν η κατάρρευση αυτού του κατατεμαχισμού και η υποβίβαση

μεγάλων κοινωνικών ομάδων και στρωμάτων προς τα κάτω στην κοινωνική και

οικονομική πυραμίδα.

Κατόπιν ήρθε η βίαιη, κυνική και χυδαία άποψη του «όλοι μαζί τα φάγαμε» η οποία

μέσα στη βαρβαρότητά της και στη χυδαιότητά της ήταν αδύνατο να μη προκαλέσει

αντιδράσεις αλλά έστρωσε το δρόμο σε μια πιο ήπια εκδοχή, η οποία ήταν

ουσιαστικά και η βασική γραμμή επίθεσης στον τομέα της ενοχοποίησης

εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων, αυτή δηλαδή του «ζούσαμε με δανεικά».

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε την αλήθεια της παραπάνω

θέσης. Πριν ξεκινήσουμε την παράθεση των δεδομένων που θα μας επιτρέψουν να

καταλήξουμε σε συμπεράσματα πρέπει να επισημάνουμε πως από τη δεκαετία του

1970, και ιδιαίτερα από αυτή του 1980 και μετά, στις χώρες του αναπτυγμένου

καπιταλισμού έγιναν μεγάλες μεταβολές που σχετίζονται με την αδυναμία παραπέρα

ανάπτυξής του. Μία από τις βασικές μεταβολές ήταν και η ραγδαία αύξηση του

δανεισμού. Δανεισμού του δημοσίου, των επιχειρήσεων αλλά και των νοικοκυριών.

Κάθε, επομένως, προσπάθεια κατανόησης των συμπεριφορών των Ελλήνων

εργαζόμενων των λαϊκών στρωμάτων αλλά και των μικρών επιχειρήσεων και

επαγγελματιών πρέπει να ενταχθεί μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο που

δημιουργούσαν οι ίδιες οι μεταβολές στο οικονομικό πεδίο του καπιταλισμού. Πρέπει

δηλαδή να έχουμε συνεχώς μπροστά μας και τα δεδομένα για τις υπόλοιπες

αναπτυγμένες χώρες. Σε διαφορετική περίπτωση οποιαδήποτε προσπάθεια

κατανόησης των οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων χωρίς βάση και πλαίσιο

αναφοράς είναι καταδικασμένη σε αποτυχία και θα μας οδηγήσει σε απλούς

αφορισμούς δηλαδή σε προπαγάνδα. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε το

συνολικό χρέος και τις συνιστώσες του για μια σειρά χωρών το 2008 οπότε και

2

ξέσπασε η κρίση ενώ στον πίνακα 1 το χρέος και τις συνιστώσες του από τη δεκαετία

του 1980 και μετά.

Διάγραμμα 1

ΠΗΓΗ:MacKinsey Global Institut.http://www.finfacts.ie/irishfinancenews/article_1018849.shtml

Πίνακας 1

http://www.bis.org/publ/othp16.pdf

3

Στο διάγραμμα παρατηρούμε πως οι χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού είχαν

ένα τεράστιο ύψος συνολικών χρεών το 2008. Το χρέος των νοικοκυριών άρχισε να

αυξάνει δραματικά από τη δεκαετία του 1970 και μετά, κατά την ίδια δηλαδή περίοδο

που άρχισε και η αύξηση του δημοσίου χρέους. Η διαδικασία επομένως της

υπερχρέωσης ήταν μια γενικευμένη διαδικασία και αφορούσε το σύνολο των

αναπτυγμένων χωρών. Μπορούμε μάλιστα, με τη βοήθεια του πίνακα 1, να

διαπιστώσουμε πως το συνολικό χρέος στην Ελλάδα ήταν το μικρότερο μεταξύ των

χωρών του πίνακα σε όλες τις δεκαετίες από το 1980 και μετά υπολειπόμενο λίγο

μόνο αυτού της Γερμανίας κατά τη δεκαετία του 1990 και κατά το 2010.

Στο διάγραμμα που ακολουθεί βλέπουμε τη χρονική εξέλιξη του οικιακού χρέους,

σαν ποσοστό του ΑΕΠ, σε μια σειρά αναπτυγμένων χωρών από το 1980 ως το 2009

όπως δίνονται, από την Κεντρική Τράπεζα της Αυστραλίας.

Διάγραμμα 4

ΠΗΓΗ: http://www.rba.gov.au/speeches/2010/images/sp-dg-150610-graph2.gif

Το χρέος των νοικοκυριών έπαιρνε εκρηκτικές διαστάσεις σε όλες τις αναπτυγμένες

χώρες από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Παρόμοια ήταν και η πορεία χρέωσης των

ελληνικών νοικοκυριών αλλά η έντασή της ήταν κατά πολύ μικρότερη. Από τον

πίνακα 2 διαπιστώνουμε πως κατά τη δεκαετία του 1980 το οικιακό χρέος στην

Ελλάδα ανερχόταν μόλις στο 8% του ΑΕΠ για να ανεβεί στο 9% κατά τη δεκαετία του

1990. Κατά τις ίδιες δεκαετίες το οικιακό χρέος στη Γερμανία ανερχόταν στο 59%

του ΑΕΠ, στις ΗΠΑ στο 52%, στην Ιαπωνία στο 60%, στην Ολλανδία 43%, στην

Αυστρία στο 41% κατά τη δεκαετία του 1980 ενώ κατά τη δεκαετία του 1990 τα

ποσοστά για τις παραπάνω χώρες ήσαν στη Γερμανία 61%, στις ΗΠΑ στο 64%, στην

Ιαπωνία στο 82%, στην Ολλανδία 49%, στην Αυστρία στο 41% και πάει λέγοντας.

4

Πίνακας 2

http://www.bis.org/publ/othp16.pdf

Το 2000 το οικιακό χρέος στην Ελλάδα ανερχόταν στο 20% παραμένοντας πάντα το

χαμηλότερο μεταξύ των χωρών του παραπάνω πίνακα εξαιρουμένης της

Αυστραλίας. Η δεκαετία του 2000 ήταν μια δεκαετία κατά την οποία άρχισε να

αυξάνεται ο δανεισμός των νοικοκυριών στην Ελλάδα φτάνοντας το 2010 στο 65%

του ΑΕΠ. Παρ’ όλη την αύξηση το οικιακό χρέος στην Ελλάδα εξακολουθούσε να

παραμένει ένα από τα μικρότερα μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών. Η αύξηση του

χρέους των νοικοκυριών κατά τη δεκαετία του 2000 συνδέεται άμεσα με την

υιοθέτηση του ευρώ σαν νομίσματος της Ελλάδας και τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια

που καθόρισε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να βοηθήσει τη Γερμανία. Στα

παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε και το φορτικό και παραπλανητικό τρόπο με τον

οποίο οι ελληνικές τράπεζες προωθούσαν το δανεισμό των νοικοκυριών καθ’ όλη την

περίοδο 2002-2008.

Για μια καλύτερη σύγκριση ας δούμε στον επόμενο πίνακα τα δάνεια προς τον

ιδιωτικό τομέα στην ευρωζώνη και την Ελλάδα για το 1998 και το 2009.

5

Πίνακας 3

http://62.1.43.74/5Ekdosis/UplPDFs/syllogikostomos/2-a%20Moschos-Xortareas53-66.pdf

Όπως επιβεβαιώνει και ο πίνακας 3 τα νοικοκυριά στην Ελλάδα είχαν μικρή έκθεση

στο δανεισμό, τόσο σε στεγαστικά όσο και σε καταναλωτικά δάνεια, ενώ αυτός

αυξήθηκε μόνο κατά την περίοδο 2002-2008 παραμένοντας πάντα κάτω από το μέσο

όρο της ευρωζώνης. Για τι όμως χρεώνονταν τα ελληνικά νοικοκυριά; Στο επόμενο

διάγραμμα βλέπουμε τη χρονική εξέλιξη του ιδιωτικού δανεισμού ανά κατηγορία

δανείων των Ελλήνων από το 1994 ως το 2008.

Διάγραμμα 5

http://62.1.43.74/5Ekdosis/UplPDFs/syllogikostomos/2-a%20Moschos-Xortareas53-66.pdf

Το διάγραμμα 5 μας αποκαλύπτει πως ο δανεισμός των νοικοκυριών στην Ελλάδα

γινόταν για την απόκτηση κατοικίας κυρίως. Τα πάσης φύσεως καταναλωτικά δάνεια

ήσαν, στο μέγιστό τους, κάτω από 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Πριν μάλιστα την

υιοθέτηση του ευρώ ως νομίσματος το σύνολο των δανείων προς τα νοικοκυριά

βρίσκονταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα μη ξεπερνώντας, ως σύνολο, τα 20

δισεκατομμύρια ευρώ. Ακόμη όμως και αυτός ο δανεισμός των νοικοκυριών είναι

πλασματικός επί της ουσίας διότι, καθώς οι τράπεζες δημιουργούσαν τη φούσκα των

6

ακινήτων, τα νοικοκυριά υποχρεώνονταν να δανείζονται όλο και μεγαλύτερα ποσά

για την αγορά σπιτιού καθώς οι τιμές τους εκτοξεύονταν. Τα μέχρι τώρα στοιχεία που

παραθέσαμε καθιστούν απολύτως σαφές και αδιαμφισβήτητο πως τα νοικοκυριά

στην Ελλάδα δε ζούσαν με δανεικά. Ιδιαίτερα δε κατά την περίοδο μέχρι την

υιοθέτηση του ευρώ ένας τέτοιος ισχυρισμός αποτελεί την απόλυτη διαστρέβλωση

της πραγματικότητας και είναι ύβρις. Τα ελληνικά νοικοκυριά είναι μέχρι και τώρα τα

λιγότερα εκτεθειμένα στο δανεισμό σε σχέση με αυτά όλων σχεδόν των

αναπτυγμένων χωρών. Παρά τα παραπάνω συχνά προβάλλεται ο ισχυρισμός πως

το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (Διάγραμμα 6) καλυπτόταν με

δανεικά πράγμα που είναι γενικά σωστό.

Διάγραμμα 6

http://62.1.43.74/7Omilies-

parousiaseis/UplFiles/parousiaseis/others/%CE%A7%CE%B1%CF%81%CE%B4%CE%BF%CF%8D%CE%B2%CE

%B5%CE%BB%CE%B7%CF%82_%CE%97%20%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7_%CE%BA%CE

%B1_%CE%B7_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1.pdf

Στο διάγραμμα βλέπουμε πως πράγματι το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου

κυρίως άρχισε να παρουσιάζει ισχυρές αυξητικές τάσεις από το 2004 και μετά. Εδώ

πρέπει να σημειώσουμε, χωρίς να επεκταθούμε, πως ένα μεγάλο μέρος αυτού του

ελλείμματος οφειλόταν στην εισαγωγή τελείως άχρηστων αγαθών ή αγαθών που η

παραγωγή τους καταστράφηκε στην Ελλάδα από τις πολιτικές της ΕΕ. Τα παραπάνω

αφορούν μια μικρά περίοδο αυτή κυρίως των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του

2000 και ιδιαίτερα μετά το 2002.

Παρά το μικρό δανεισμό όμως των νοικοκυριών ισχυρίζονται κάποιοι πως ζούσαμε

με δανεικά μέσω του κρατικού δανεισμού. Αν αυτό ήταν σωστό τότε αυτό θα είχε σαν

αποτέλεσμα οι μισθοί να συμμετέχουν στο σχηματισμό του ΑΕΠ με υψηλό ποσοστό.

Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τις διάφορες εισοδηματικές συνιστώσες του ΑΕΠ

στις χώρες μέλη της ΕΕ.

7

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ % ΑΕΠ

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-GK-10-001/EN/KS-GK-10-001-EN.PDF

Τα στοιχεία του πίνακα αποκαλύπτουν πως οι μισθοί στην Ελλάδα συνεισέφεραν το

μικρότερο ποσοστό στο σχηματισμό του ΑΕΠ από όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ. Από

όλες! Ακόμη και από τη Ρουμανία, την Πολωνία και την Σλοβακία. Το συμπέρασμα

είναι επομένως αβίαστο. Μόνο στους εργαζόμενους μισθωτούς δεν κατέληγαν τα

δάνεια που συνήπτε το ελληνικό δημόσιο. Το ερώτημα που γεννάται αυτόματα είναι

πλέον που πήγαιναν τα χρήματα των δανείων του ελληνικού δημοσίου; Στο επόμενο

διάγραμμα βλέπουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας από το 1970 έως

σήμερα.

8

Διάγραμμα 6

http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/01571/greece-reuters_1571055c.jpg

Το γράφημα μας επιτρέπει να βγάλουμε το συμπέρασμα πως κατά τα τελευταία

σαράντα χρόνια δημιουργούσε συνεχώς ελλείμματα και το ελληνικό δημόσιο

δανειζόταν συνεχώς, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο προκειμένου να

καλύψει τις ανάγκες του. Τα αίτια της δημιουργίας των ελλειμμάτων μας έχουν

απασχολήσει αλλού (Δημόσιες δαπάνες, ελλείμματα και

δανεισμος:http://eparistera.blogspot.gr/2011/07/blog-post_17.html).Στο επόμενο

διάγραμμα βλέπουμε τη διαχρονική εξέλιξη του χρέους σε απόλυτες τιμές από το

1988 ως το 2009.

Διάγραμμα 7

http://www.levyinstitute.org/pubs/sr_01_12GR.pdf

9

Το συνολικό χρέος, της γενικής κυβέρνησης, του δημοσίου το 2008 ανερχόταν στα

263,284 δισεκατομμύρια ευρώ ή στο 113% του ΑΕΠ. Το χρέος του ελληνικού

δημοσίου ήταν πράγματι πολύ υψηλό κατά το 2008. Το ερώτημα όμως είναι που

πήγαν τα χρήματα που δανειζόταν το δημόσιο. Ζούσαν από αυτά οι Έλληνες

εργαζόμενοι; Αν τα δάνεια δεν κατέληγαν, με οποιοδήποτε τρόπο, στους μισθούς των

εργαζόμενων τότε που πήγαιναν; Μήπως στην κάλυψη των πρωτογενών δαπανών

του δημοσίου; Μια πρώτη απάντηση δίνεται από τον πίνακα 5, όσον αφορά τους

μισθούς στο σύνολο της οικονομίας, αλλά μήπως υπήρχαν κάποιες υποχρεωτικές

μεταβιβάσεις δανεικών πόρων στους μισθούς και τις συντάξεις του δημοσίου ή προς

τις μεταβιβαστικές πληρωμές και τους κοινωνικούς λογαριασμούς; Στον επόμενο

πίνακα βλέπουμε έναν τυπικό προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους όπου και

βλέπουμε κάποια στοιχεία, πραγματικά και προβλέψεις, για τα έτη 2003, 2004 και

2005. Παρατηρούμε πως τα έσοδα του ελληνικού δημοσίου υπερκάλυπταν τις

πρωτογενείς δαπάνες του, κι αυτό παρά το ότι οι δαπάνες για τη χρηματοδότηση των

ασφαλιστικών ταμείων ήσαν ιδιαίτερα αυξημένες για τους λόγους που έχουμε

παρουσιάσει στο Ποιο κοινωνικό κράτος Γιάννη μ’;

http://eparistera.blogspot.gr/2012/09/blog-post.html.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

http://www.minfin.gr/budget/2005/eis/5.pdf

10

Από τα δεδομένα του πίνακα βλέπουμε πως οι πρωτογενείς δαπάνες

καλύπτονταν από τα δημόσια έσοδα όπως ήταν μάλλον και αναμενόμενο. Στο

επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τα χρεολύσια, τους τόκους και το πρωτογενές ισοζύγιο

της γενικής κυβέρνησης από το 1988 ως το 2009 όπου και επιβεβαιώνεται η

διαχρονική θέση του πλεονασματικού πρωτογενούς ισοζυγίου του ελληνικού

δημοσίου αλλά αποκαλύπτουν ταυτόχρονα και έναν από τους λόγους του δανεισμού.

Μια από τις αιτίες του δανεισμού ήταν το ίδιο το χρέος και η ανάγκη εξυπηρέτησής

του.

Διάγραμμα 8

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/books/pdf/meleti12.pdf

Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε πως κατά την εικοσαετία 1990-2010 περίπου 470

δισεκατομμύρια ευρώ πληρώθηκαν σε τοκοχρεολύσια εκ των οποίων τα 183

δισεκατομμύρια ήσαν τόκοι και δαπάνες. Μόνο κατά την περίοδο 2001-2010

πληρώθηκαν σαν τόκοι 101 δισεκατομμύριο ευρώ.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7

ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΧΡΕΟΥΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ( σε εκ. ευρω)

ΈΤΟΣ ΧΡΕΟΛΥΣΙΑ ΤΟΚΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΥΝΟΛΟ

1991 2.703 4.203 46 6.952

1992 6.406 4.123 71 10.600

1993 4.707 6.228 135 11.070

1994 7.162 8.990 190 16.342

1995 7.907 9.098 307 17.312

1996 10.263 9.641 339 20.243

11

1997 10.145 8.809 308 19.262

1998 9.682 9.018 170 18.870

1999 9.251 9.290 101 18.642

2000 13.131 9.499 58 22.688

2001 11.618 9.289 39 20.946

2002 20.280 8.535 59 28.874

2003 20.763 9.208 70 30.041

2004 18.444 9.283 72 27.799

2005 20.379 9.616 71 30.066

2006 16.589 9.441 56 26.086

2007 22.195 9.657 71 31.923

2008 26.246 11.134 72 37.452

2009 29.000 12.195 145 41.340

2010 19.510 12.950 0 32.460

ΣΥΝΟΛΟ 286.381 180.207 2380 468.968

ΠΗΓΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010, ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ

ΕΚΘΕΣΗ http://www.minfin.gr/budget/2010/

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της συνεχούς αύξησης του χρέους οφείλεται επομένως

στο ίδιο το χρέος. Τα δάνεια πήγαιναν επομένως σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τους

πάλι στους δανειστές. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τους τόκους σαν ποσοστό

των συνολικών πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης για την περίοδο

1988-2009.

Διάγραμμα 8

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/books/pdf/meleti12.pdf

12

Φυσικά από τα δάνεια έμενε και ένα σημαντικό ποσοστό που διοχετευόταν στο

εσωτερικό. Που όμως; Η πλήρης διερεύνηση είναι δύσκολη αλλά δεν είναι και κάτι

που μας αφορά εδώ. Δεν είναι λογιστικό δεφτέρι εδώ. Εκείνο που μας ενδιαφέρει

είναι οι γενικές πολιτικές πορείες. Ας προσπαθήσουμε επομένως να διερευνήσουμε

την πορεία κάποιων δαπανών για να καταλήξουμε με μια σχετική ασφάλεια σε

συμπεράσματα. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τη χρονική μεταβολή των

αμυντικών δαπανών από το 1990 ως το 2006.

Διάγραμμα 9

http://www.ellinikos-stratos.com/arthra/dapanes.asp

Το διάγραμμα μας αποκαλύπτει μία από τις αιτίες του υπερδανεισμού και το που

πήγαιναν τα δάνεια. Από 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ το 1990 εκτινάχτηκαν στα 5,5

δισεκατομμύρια ευρώ το 2000. Το συνολικό ποσό για τις αμυντικές δαπάνες κατά την

παραπάνω περίοδο ανέρχονται στα 55,56 δισεκατομμύρια ευρώ. Όλα σχεδόν

δανεικά. Τα δάνεια πήγαν λοιπόν, κατά το παραπάνω ποσό, στις αμυντικές

βιομηχανίες του εξωτερικού κυρίως, δηλαδή πάλι στις τσέπες των δανειστών, στους

εδώ αντιπροσώπους τους και στις μίζες των πολιτικών.

Δεν έμειναν όμως μόνο εκεί. Υπήρχαν δανεικά για όλους που θα τα πλήρωναν τα

κορόιδα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φαρμακευτική δαπάνη. Αν και

η φαρμακευτική δαπάνη εντάσσεται στις πρωτογενείς δαπάνες και έχουμε ήδη δει

πως αυτές καλύπτονταν από τα έσοδα η εκτόξευσή τους μείωνε τα χρήματα τα οποία

θα κατευθύνονταν σε άλλους τομείς. Αυτοί μπορεί να ήσαν αύξηση των κοινωνικών

παροχών ή η αύξηση των μισθών των χαμηλόμισθων δημοσίων υπαλλήλων ή η

αύξηση των κονδυλίων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Έτσι

δανείζονταν γι να καλύπτουν άλλες ανάγκες του δημοσίου. Στα επόμενα

διαγράμματα βλέπουμε τη χρονική εξέλιξη των κατά κεφαλή φαρμακευτικών

δαπανών από το 1970 έως σήμερα (Διάγραμμα 10) καθώς και την κατάταξη των

χωρών μελών του ΟΟΣΑ ανάλογα με τη φαρμακευτικά δαπάνη το 2009 (Διάγραμμα

11).

13

Διάγραμμα 10

http://www.ispor.org/congresses/prague1110/ReleasedPresentations/IP9_All-Slides.pdf

Διάγραμμα 11

http://www.oecd-ilibrary.org/sites/health_glance-2011-en/07/04/g7-04-

01.html?contentType=/ns/Chapter,/ns/StatisticalPublication&itemId=/content/chapter/health_glance-2011-63-

en&containerItemId=/content/serial/19991312&accessItemIds=&mimeType=text/html

Τι βλέπουμε στο διάγραμμα 10; Τι εκτόξευση είναι αυτή; Είναι γεγονός πως η

Ελλάδα υπολειπόταν των φαρμακευτικών δαπανών κατέχοντας μια από τις

τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ στη φαρμακευτική δαπάνη ως το

14

2010. Αυτό φυσικά έπρεπε να αλλάξει αλλά οι κυβερνώντες αποφάσισαν να στήσουν

ένα τρελό πάρτι δεκάδων δισεκατομμυρίων. Μόνο για την περίοδο 2000-2010 η

φαρμακευτική δαπάνη ανήλθε στα 27 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι φαρμακευτικές

δαπάνες αυξάνονταν ιλιγγιωδώς χωρίς βέβαια να αυξάνεται και η ποιότητα των

υπηρεσιών υγείας προς τους εργαζόμενους. κάθε άλλο. Αυτές μειώνονταν καθώς το

ΕΣΥ έμπαινε σε τροχιά διάλυσης. Ποιοι κέρδισαν δισεκατομμύρια από την εκτόξευση

της φαρμακευτικής δαπάνης; Πρώτα απ’ όλα οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι

φαρμακοβιομήχανοι, οι φαρμακαποθήκες και τελευταίοι και οι φαρμακοποιοί.

Θυμάστε την υπόθεση με τα εμβόλια για τη γρίπη των πουλερικών;

Παραγγέλθηκαν εμβόλια για 13 εκατομμύρια άτομα. Κόστισαν γύρω στα 120

εκατομμύρια ευρώ. Χρησιμοποιήθηκαν τελικά γύρω στις 300.000. τα άλλα;

Τουλάχιστον κάποιοι είναι στη φυλακή με τα εξοπλιστικά. Ο άλλος γυρίζει με τα

κοστουμάκια του και με την από την υπουργική του καρέκλα μας κάνει μαθήματα

πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε πολιτικά για να σωθούμε κατακεραυνώνοντας τη

διαφθορά!

Η τρίτη μεγάλη παρέα προς την οποία κατευθύνονταν τα δάνεια είναι η μεγάλη και

αγία οικογένεια των εθνικών εργολάβων. Θυμάστε τους ολυμπιακούς αγώνες; Αυτή

τη Μεγάλη Ιδέα της Ισχυρής Ελλάδας του Σημίτη; Ε λοιπόν. κανείς δεν ξέρει πόσο

στοίχισαν. Ας δούμε κάποια στοιχεία όπως δίνονται από τους προϋπολογισμούς.

http://www.minfin.gr/budget/2005/eis/5.pdf

15

Κατά τον προϋπολογισμό οι δαπάνες για τους ολυμπιακούς αγώνες 9

δισεκατομμύρια αλλά στη υποσημείωση προσθέτει και δαπάνες άλλων οργανισμών

του δημοσίου. Τα παραπάνω αποκρύπτουν την πραγματικότητα καθώς οι δαπάνες

για τους ολυμπιακούς αγώνες είχαν διασκορπιστεί στην κεντρική κυβέρνηση, σε

οργανισμούς, στην περιφέρεια, στις νομαρχίες και τους δήμους. Γράφει η

Ελευθεροτυπία:

«Μα είναι δυνατόν οι Ολυμπιακοί Αγώνες να ευθύνονται για το έλλειμμα-παγόβουνο των

300 δισ. ευρώ που μας φέρνει στο χείλος της αβύσσου;», αναρωτιούνται κάποιοι... Και

έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν, όχι μόνο διότι μπορεί να ωφελήθηκαν προσωπικά

αναλαμβάνοντας δημόσια έργα, κερδίζοντας χρήμα, φήμη και αξιώματα. Φταίει και το

γεγονός ότι έξι χρόνια μετά ουδείς έχει καταλήξει σε μια σαφή και συνολική κοστολόγηση

του εγχειρήματος. Τον Νοέμβριο του 2004 η τότε κυβέρνηση ανακοίνωσε κόστος 8,95 δισ.

ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται «δαπάνες για την κατασκευή έργων που

ολοκληρώθηκαν ή επισπεύτηκαν λόγω των Αγώνων» (π.χ. Αττική Οδός, τραμ, προαστιακός

κ.λπ.). Αργότερα, η Standard&Poor's το ανέβασε στα 11,27 δισ. ευρώ ή 6% του ελληνικού

ΑΕΠ. Σήμερα πληροφορούμαστε ότι υπάρχουν ακόμη σημαντικά έργα που δεν έχουν καν

αποπληρωθεί (π.χ. Ολυμπιακό Χωριό), ενώ μόνο στον τομέα του τουρισμού ουδέποτε

επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη για διπλασιασμό των εσόδων και αύξηση από τα 10 στα 20 δισ.

ευρώ ετησίως. Εκτιμήσεις ανεβάζουν το τελικό κόστος μεταξύ των 20-30 δισ. ευρώ αν

συμπεριληφθούν δαπάνες που δεν θα γίνονταν ποτέ ή θα περνούσαν από λιγότερο

ταχύρρυθμες διαδικασίες αν δεν υπήρχε η χρονική πίεση και ο μεγαλοϊδεατισμός της

Ολυμπιάδας. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=140838

Ένα κόστος επομένως γύρω στα 15 με 20 δισεκατομμύρια ευρώ, δανεικά φυσικά,

πρέπει να βρίσκεται πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Αν σε αυτά προσθέσουμε και

τα δάνεια του ελληνικού δημοσίου για έργα όπως η Αττική Οδός, που κανείς δε

γνωρίζει πόσο στοίχισε τελικά, και κατευθύνονταν με τρόπο προκλητικό στα ταμεία

των κατασκευαστικών εταιρειών φτάνουν και περισσεύουν για να καλύψουν το

σύνολο των δανείων του ελληνικού δημοσίου. Δε μένει τίποτα για να τους

μισθοσυντήρητους. Και όχι μόνο δεν έπαιρναν από τα δάνεια αλλά πλήρωναν

κιόλας. Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε πως από το 2001 ως το 2009 διοχετεύτηκαν

στο εξωτερικό υπό μορφή αμοιβών, κερδών, τόκων, καταθέσεων,repos, και

επενδύσεων σε μετοχές πάνω από 252 δισεκατομμύρια ευρώ. Το σύνολο σχεδόν

του ποσού αυτού είναι πλούτος που παράχθηκε από τους Έλληνες εργαζόμενους

στην Ελλάδα και φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό. Το ποσό αυτό κατέληξε, σε μεγάλο

ποσοστό, στα θησαυροφυλάκια εκείνων που κατόπιν το δάνειζαν στο ελληνικό

δημόσιο.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ (ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ, ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ)

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

*

4.081,6 3.699,9 4.166,5 7.188,0 8.949,6 10.744,9 13.702,7 16.621,8 13.928,4

16

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ

514,7 2.230,0 8.737,9 11.489,4 18.459,7 6.961,2 16.351,1 268,9 4.533,0

ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

**

1.467,0 7.481,9 4.034,5 6.215,7 6.301,5 5.851,0 16.266,1 27.823,3 23.875,7

1 ΣΥΝΟΛΟ 6.052,3 13.411,8 16.938,9 24.893,1 33.710,8 23.557,1 46.319,9 44.714,0 42.319,1

2 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ

21.610,9 22.708,7 22.643,5 25.435,8 27.558,9 35.286,3 41.499,2 44.048,8 30.760,3

ΣΥΝΟΛΟ 1+2 27.663,2 36.120,5 39.582,1 50.328,9 61.269,7 58.843,4 87.819,1 88.762,8 73.079,4

% ΑΕΠ 18,9 23,1 23,0 27,1 31,4 28,0 38,9 37,1 30,5

*ΑΜΟΙΒΕΣ, ΜΙΣΘΟΙ, ΤΟΚΟΙ, ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ, ΚΕΡΔΗ.

** ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ REPOS ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.

ΠΗΓΗ: ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ.

Μετά τα παραπάνω δεν εκπλήττουν τα δεδομένα του επόμενου διαγράμματος όπου

βλέπουμε πως οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν την υψηλότερη κερδοφορία μεταξύ

όλων των χωρών της ΕΕ. Μεγάλο μέρος αυτών των κερδών προέρχονταν από τα

δάνεια του δημοσίου.

Διάγραμμα 11

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-GK-10-001/EN/KS-GK-10-001-EN.PDF

Τι μπορούμε επομένως να συμπεράνουμε από τα παραπάνω;

1. Η διαδικασία της υπερχρέωσης- νοικοκυριών, κρατών και επιχειρήσεων- που

ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 στις καπιταλιστικά αναπτυγμένες

χώρες άγγιξε και την Ελλάδα αλλά αργότερα γενικά και σε μικρότερο βαθμό από τις

υπόλοιπες χώρες.

2. Τα ελληνικά νοικοκυριά και οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα είχαν πολύ μικρή έκθεση

στο δανεισμό πριν τη δεκαετία του 2000 και άρχισε να αυξάνεται από την υιοθέτηση

του ευρώ και μετά σαν αποτέλεσμα των χαμηλών επιτοκίων και των φορτικών και

παραπλανητικών τακτικών των τραπεζών.

17

3. Η τελική έκθεση των νοικοκυριών στην Ελλάδα στο δανεισμό είναι περιορισμένη,

για αναπτυγμένη χώρα, και ο δανεισμός κατευθυνόταν κυρίως στην απόκτηση

κατοικίας.

4. Η πιστωτική πολιτική των τραπεζών δημιούργησε μια φούσκα στα ακίνητα

υποχρεώνοντας έτσι τα νοικοκυριά να δανείζονται όλο και μεγαλύτερα ποσά καθώς

περνούσε ο χρόνος και οι τιμές αυξάνονταν.

5. Τα δάνεια του ελληνικού δημοσίου δεν επηρέασαν παρά ελάχιστα, και αυτό υπό

αίρεση, τους μισθούς στην Ελλάδα.

6. Τα δάνεια κατευθύνονταν στην εξυπηρέτηση των δανείων και των δανειστών. Ένα

σημαντικό μέρος τους πήγαινε στις προμήθειες των τραπεζών και ένα άλλο στην

αγορά οπλικών συστημάτων και προμηθειών του δημοσίου από εταιρείες του

εξωτερικού.

7. Το υπόλοιπο κατέληγε στους Έλληνες αστούς – μεγαλομετόχους τραπεζών,

μεγαλοκατασκευαστές, αντιπροσώπους εταιρειών, βιομήχανους και πολιτικούς – και

τελικά σε τράπεζες του εξωτερικού.

8. Όσον αφορά τώρα το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αυτό φυσικά καλυπτόταν

με δανεικά. Κοιτάζοντας λίγο λεπτομερώς τα είδη που εισάγονταν θα καταλήξουμε

στο συμπέρασμα, πως πέρα από κάποια αναγκαία, ένα μεγάλο μέρος ήσαν είδη

πολυτελείας που κάλυπταν τις ανάγκες των αστών ή των ανώτερων τμημάτων του

στρώματος των μικροαστών στους οποίους κατέληγε πράγματι ένα μικρό μέρος των

δανεικών και εξ΄ αντανακλάσεως.

Αν επομένως ενδιαφέρεται κάποιος να μάθει που πήγαν τα δάνεια του ελληνικού

κράτους ας ψάξει στις τσέπες της, κατ ευφημισμόν, ελληνικής αστικής τάξης.

Αγράμματοι και άπληστοι, χυδαίοι και ποταποί, συμπλεγματικοί που υπάρχουν μόνο

μέσα από την απόκτηση χρήματος και εξουσίας, απευθείας κληρονόμοι των

χειρότερων παραδόσεων των Ελλήνων. Των προσκυνημένων της τουρκοκρατίας,

των μαυραγοριτών των δωσίλογων των κουκουλοφόρων και των ταγματασφαλιτών

της ιταλογερμανικής κατοχής. Αυτοί δηλαδή που επάνδρωσαν το

μετεμφυλιοπολεμικό κράτος. Ένα κράτος λάφυρο που είχε χρέος να δανείζεται και να

τους τα δίνει. Όπως έκανε πάντα. Από τότε. Από το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας

Για το κοινωνικό κράτος μπορείτε να δείτε:

ΠΟΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΓΙΑΝΝΗ Μ’;

http://eparistera.blogspot.gr/2012/09/blog-post.html.