ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ ένας από τους πρωτοπόρους του...

12
ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ Ενας από τους πρωτοπόρους του απελευθερωτικού αγώνα Εξήντα χρόνια από το θάνατό του Την Τρίτη 19 Ιουνίου του 1945, η εφημερίδα του Πολιτικού Συνασπισμού Κομμάτων του ΕΑΜ ォΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑサ ανήγγειλε στο βασικό θέμα της πρώτης της σελίδας την επιβεβαίωση μιας συγκλονιστικής είδησης για όλο το ΕΑΜικό κίνημα εθνικής αντίστασης 1941- 1944, ιδιαίτερα δε για τους αγωνιστές του ΕΛΑΣ. Η είδηση, που κυκλοφορούσε ως φήμη από τις προηγούμενες ημέρες, αφορούσε το θάνατο του Θανάση Κλάρα, του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ, που πλέον περνούσε στην ιστορία με το αντιστασιακό του όνομα ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ. Εγραφε η ォΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑサ στον τίτλο του βασικού της θέματος: ォΟ ΑΡΗΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥΩΡΗ ΣΥΜΠΛΟΚΗ - Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα αποκήρυξε ΕΝΑΝ ΑΠΕΙΘΑΡΧΟ ΟΠΑΔΟ ΤΟΥ αλλά ο Δοσιλογισμός εκρέμασε το κεφάλι ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗサ. Ο τίτλος αυτός απέδιδε πλήρως την αλήθεια των πραγμάτων. Δεν μπορεί να συγχέεται ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε το ΚΚΕ και το ΕΑΜικό κίνημα τον Αρη Βελουχιώτη, μετά την απόφαση του τελευταίου να αντιταχθεί εμπράκτως στην πολιτική του κινήματος, όπως αυτή εκφραζόταν στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Βάρκιζας, με τη στάση που κράτησε απέναντί του η αντίδραση. Εκείνη την εποχή, την εποχή του θανάτου του, δεν υπήρχε δεύτερη άποψη σε ολόκληρο το ΕΑΜικό κίνημα: Ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, από τους πρωτοπόρους του αντιστασιακού κινήματος, ένας από τους κορυφαίους λαϊκούς αγωνιστές, που μετά τη Βάρκιζα είχε παραβιάσει τους κανόνες πειθαρχίας του κινήματος. Την ίδια αξία απέδιδε στον Αρη και η αντίδραση: Τον θεωρούσε κορυφαίο λαϊκό - εθνικό αγωνιστή κι ακριβώς γι' αυτό το λόγο επιδίωξε και πέτυχε την εξόντωσή του, βοηθούμενη αντικειμενικά και από τη δική του στάση, μια στάση που τον ωθούσε στη σύγκρουση με το Κόμμα του και το ΕΑΜ και εκ των πραγμάτων στην αυτοαπομόνωσή του. Πριν προχωρήσουμε σε μια πιο ολοκληρωμένη έκθεση της προσωπικότητας του Αρη Βελουχιώτη και των γεγονότων που οδήγησαν στο τραγικό του τέλος, οφείλουμε να δώσουμε στον αναγνώστη δύο ακόμη ιστορικά στοιχεία που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση των όσων έγραφε η εφημερίδα του ΕΑΜ στο προαναφερόμενο δημοσίευμά της. Ο Αρης Βελουχιώτης μιλάει στους συγκεντρωμένους

Transcript of ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ ένας από τους πρωτοπόρους του...

ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣΕνας από τους πρωτοπόρους του απελευθερωτικού αγώνα

Εξήντα χρόνια από τοθάνατό του

Την Τρίτη 19 Ιουνίου του1945, η εφημερίδα τουΠολιτικού ΣυνασπισμούΚομμάτων του ΕΑΜ«ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ»ανήγγειλε στο βασικό θέματης πρώτης της σελίδας τηνεπιβεβαίωση μιαςσυγκλονιστικής είδησης γιαόλο το ΕΑΜικό κίνημαεθνικής αντίστασης 1941-1944, ιδιαίτερα δε για τουςαγωνιστές του ΕΛΑΣ. Ηείδηση, που κυκλοφορούσεως φήμη από τιςπροηγούμενες ημέρες,αφορούσε το θάνατο τουΘανάση Κλάρα, τουπρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ,που πλέον περνούσε στην ιστορία με το αντιστασιακό του όνομα ΑΡΗΣΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ. Εγραφε η «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ» στον τίτλο του βασικού τηςθέματος: «Ο ΑΡΗΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥΩΡΗ ΣΥΜΠΛΟΚΗ - Τολαϊκό δημοκρατικό κίνημα αποκήρυξε ΕΝΑΝ ΑΠΕΙΘΑΡΧΟ ΟΠΑΔΟ ΤΟΥ αλλά οΔοσιλογισμός εκρέμασε το κεφάλι ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗ». Ο τίτλος αυτόςαπέδιδε πλήρως την αλήθεια των πραγμάτων. Δεν μπορεί να συγχέεται ο τρόπος μετον οποίο αντιμετώπισε το ΚΚΕ και το ΕΑΜικό κίνημα τον Αρη Βελουχιώτη, μετάτην απόφαση του τελευταίου να αντιταχθεί εμπράκτως στην πολιτική του κινήματος,όπως αυτή εκφραζόταν στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Βάρκιζας, με τη στάση πουκράτησε απέναντί του η αντίδραση.

Εκείνη την εποχή, την εποχή του θανάτου του, δεν υπήρχε δεύτερη άποψη σεολόκληρο το ΕΑΜικό κίνημα: Ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ο πρωτοκαπετάνιος τουΕΛΑΣ, από τους πρωτοπόρους του αντιστασιακού κινήματος, ένας από τουςκορυφαίους λαϊκούς αγωνιστές, που μετά τη Βάρκιζα είχε παραβιάσει τους κανόνεςπειθαρχίας του κινήματος. Την ίδια αξία απέδιδε στον Αρη και η αντίδραση: Τονθεωρούσε κορυφαίο λαϊκό - εθνικό αγωνιστή κι ακριβώς γι' αυτό το λόγο επιδίωξεκαι πέτυχε την εξόντωσή του, βοηθούμενη αντικειμενικά και από τη δική του στάση,μια στάση που τον ωθούσε στη σύγκρουση με το Κόμμα του και το ΕΑΜ και εκ τωνπραγμάτων στην αυτοαπομόνωσή του. Πριν προχωρήσουμε σε μια πιοολοκληρωμένη έκθεση της προσωπικότητας του Αρη Βελουχιώτη και των γεγονότωνπου οδήγησαν στο τραγικό του τέλος, οφείλουμε να δώσουμε στον αναγνώστη δύοακόμη ιστορικά στοιχεία που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση των όσωνέγραφε η εφημερίδα του ΕΑΜ στο προαναφερόμενο δημοσίευμά της.

Ο Αρης Βελουχιώτης μιλάει στους συγκεντρωμένους

Λίγες ημέρες πριν το τέλος...Στις 16 Ιουνίου του 1945,ημέρα θανάτου του Αρη, απότραγική σύμπτωση, ο«ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ»δημοσίευσε την απόφαση τηςΚΕ για τη διαγραφή του απότο Κόμμα. Η απόφαση αυτήείχε ληφθεί στην 11ηΟλομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕστις αρχές Απρίλη του ιδίουέτους. Λίγες ημέρες πριν, μεδήλωσή του στο «Ρ» ο ΓΓ τηςΚΕ του Κόμματος Ν.Ζαχαριάδης είχεπροαναγγείλει τη δημοσίευσητης διαγραφής,καταγγέλλοντας ανοιχτά τηναπειθαρχία του ΑρηΒελουχιώτη. Υπό τον τίτλο«Το ΚΚΕ καταγγέλλει ανοιχτάτον Αρη Βελουχιώτη», ο «Ρ»έγραψε1: «Ο σ. Ζαχαριάδηςμας ανακοίνωσε ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσειςπου ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτάτην ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Αρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ήΜιζέρια). Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζαςσυνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε ναεξυπηρετήσει, γιατί της έδινε όπλα για να χτυπά το ΚΚΕ, να παραβιάζει τη συμφωνίατης Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμίακαθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Αρη Βελουχιώτη. Οπως είναι γνωστό οΒελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) στον καιρό της δικτατορίας του Μεταξά είχε πιαστείκαι είχε κάνει δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης του ΚΚΕ».

Η καταγγελία του Αρη από το Κόμμα καθιστούσε πλέον τυπικό το ζήτημα τηςκοινοποίησης της διαγραφής του. Ο ταξικός αντίπαλος, αντιλαμβανόμενος τησημασία του, δεν άφησε ανεκμετάλλευτο το γεγονός, όπως άλλωστε έκανε και κάνεισε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις. Ηταν μάλιστα τόσο προκλητική αυτή ησυμπεριφορά της αντίδρασης που ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» δεν μπόρεσε να την αγνοήσει.Στο φύλλο που βγήκε την παραμονή του θανάτου του Αρη, στην πρώτη σελίδα, υπότον τίτλο «Χαμένος Κόπος» δημοσιεύτηκε ένα ανυπόγραφο σχόλιο γραμμής στοοποίο μεταξύ άλλων αναφερόταν2: «Η αντίδραση θορυβεί γύρω από το ζήτημα τηςδιαγραφής του Αρη Βελουχιώτη και ανέλαβε την υπεράσπισή του. Μάταια όμωςθορυβεί... Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ο Θανάσης Κλάρας ή Αρης Βελουχιώτης,όπως γράψαμε ήδη, συνεχίζει τη δράση που μόνο την αντίδραση εξυπηρετεί καιξέχασε την υπόσχεση που είχε δώσει στο κόμμα όταν το 1942 ζήτησε ναχρησιμοποιηθεί καθώς και τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη και τα στελέχη τουΚΚΕ. Για τους λόγους αυτούς και ανεξάρτητα από τις υπηρεσίες που πρόσφερε στοναντάρτικο αγώνα το ΚΚΕ δε δίστασε ούτε στιγμή και τον διέγραψε... Σήμερα ηαντίδραση, που έβριζε χυδαία τον Θανάση Κλάρα, όταν πάλευε για τα συμφέροντα

Ο Αρης με τον Στέφανο Σαράφη

του έθνους, ανέλαβε την υπεράσπισή του και είναι αφειδώλευτη σε επαίνουςδείχνοντας έτσι τη συμπάθειά της προς κάθε τι αντιλαϊκό. Και μόνο το γεγονός αυτόείναι αρκετό για ν' αποδείξει πόσο το ΚΚΕ έχει δίκιο και πόσο βάζει πάνω απ' όλα τασυμφέροντα του λαού. Χαμένος κόπος, λοιπόν, οι υστερικές κραυγές». Λίγες ημέρεςαργότερα, όταν ο Αρης θα είναι πια νεκρός, η ντόπια αντίδραση δε θα διστάσει, γιαπαραδειγματισμό του λαού, να κρεμάσει το κεφάλι του και το κεφάλι του συντρόφουτου Τζαβέλα σ' ένα φανοστάτη στα Τρίκαλα και να αφήσει τα ακέφαλα κορμιά τουςβορά στα αγρίμια.

Ας δούμε όμως τώρα ποιοςήταν ο Αρης Βελουχιώτης,παρακολουθώντας τηνπορεία του από τα πρώταβήματα της ζωής του.Τα πρώτα του βήματα στηζωή

Ο Αρης Βελουχιώτης(Θανάσης Κλάρας)γεννήθηκε στη Λαμία στις27 Αυγούστου του 1905.Ηταν το τρίτο παιδί τουΔημήτρη και της ΑγλαΐαςΚλάρα. Στην οικογένειαυπήρχαν άλλα τρία παιδιά:Ο Περικλής, η Ευαγγελίακαι ο Μπάμπης. Ηοικογένεια του Αρη ήτανγενικά εύπορη με ρίζεςαγωνιστικές. Ο πατέρας τουήταν δικηγόρος, αλλά είχεκαι κτηματική περιουσία,ελαιοτριβείο καισαπουνοποιείο. Οιπροπάπποι του, από μητέρα κι από πατέρα, είχαν πάρει ενεργό μέρος στηνΕπανάσταση του 1821. Γράφει σχετικά ο Πάνος Λαγδάς στην κλασική, πλέον,εργασία του για τον Αρη3: «Οι πρόγονοί του πήραν μέρος στην επανάσταση τουΕικοσιένα και διακρίθηκαν για την τόλμη τους και την παλικαριά τους. Ενας απ'αυτούς, ο Ανδρέας Κλάρας, στα ηρωικά εκείνα χρόνια του ξεσηκωμού του έθνουςαγωνίστηκε για την απελευθέρωση της πατρίδας πολεμώντας τους Τούρκους σαναξιωματικός στα σώματα των οπλαρχηγών του Εικοσιένα Πανουργιά καιΔυοβουνιώτη. Αλλά και άλλος πρόγονός του, από τη μητέρα του - που ανήκε στηΣουλιώτικη οικογένεια Ζέρβα, η οποία ύστερα από την καταστροφή του Σουλίουκατέφυγε στο Μεσολόγγι - πολέμησε γενναία τους Τούρκους με τον ΜάρκοΜπότσαρη, στις μάχες που έδωσε κοντά στο Καρπενήσι, επίσης και στο Μεσολόγγι.Μάλιστα την εποχή που βρισκόταν στο Μεσολόγγι (όπως το θέλει η παράδοση) ήτανστα σώματα που είχε οργανώσει ο Μπάιρον».

Το 1911 ο μικρός Θανάσης Κλάρας γράφτηκε στο Δημοτικό σχολείο του «Λαχανά»και το 1915 γράφτηκε στο σχολαρχείο. Μετά το σχολαρχείο θα γραφεί στο ανώτερο

ΜΕΛΕΤΖΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

ΕΛΑΣ - πρώτες αντάρτικες ομάδες στο Ψάρι Τριφυλίας

τμήμα της «Αβερώφειου Γεωργικής Σχολής» της Λάρισας (Μέση Γεωπονική Σχολήμε τρίχρονη φοίτηση), απ' όπου και θα αποφοιτήσει το 1922. Ο Θανάσης ήταν πολύδραστήριος, σωστός ταραξίας, από πολύ μικρός. Απείθαρχος, ανυπότακτος, ερχότανσυχνά αντιμέτωπος με τους κανόνες ζωής της μικρής κοινωνίας της Λαμίας. Ετσι,όταν στα 1919 έφυγε για να σπουδάσει στη Λάρισα «ησύχασε κι η Λαμία από τηνπέτρα του σκανδάλου της», γράφει ο αδελφός του Μπάμπης4.

Απόφοιτος πια γεωπόνος, με τη βοήθεια τουπατέρα του, ο Θανάσης διορίζεται στη ΓεωργικήΥπηρεσία και αρχικά υπηρετεί στα Μπούκια(Παρανέστιο) Δράμας, ενώ το 1923 θα μετατεθείστα Τρίκαλα. Γρήγορα, όμως, θα παραιτηθείερχόμενος σε διαφωνία με την υπηρεσία,ειδικότερα δε με το καθεστώς της συναλλαγήςκαι του ρουσφετιού που κυριαρχούσε στοδημόσιο. Κατόπιν θα αρνηθεί την πρόταση τουπατέρα του να ασχοληθεί με την κτηματικήπεριουσία της οικογένειας και θα πάρει το δρόμοπρος την πρωτεύουσα για να φτιάξει μόνος τουτη ζωή του5.Η μεγάλη στροφή στη ζωή του

Στην Αθήνα ο Θ. Κλάρας θα συνδεθεί στενά μετον συμπατριώτη του Τάκη Φίτσο, ο οποίοςστάθηκε δάσκαλός του, τον βοήθησε ναξεκαθαρίσει τις ανησυχίες του, να διευρύνει τουςορίζοντές του. Σύντομα ο Φίτσος χρησιμοποιεί

τον Θανάση σε διάφορες κομματικές δουλιές που αποτελούσαν τότε απαραίτητηπροϋπόθεση δοκιμασίας του οποιουδήποτε υποψηφίου για ένταξη στο Κόμμα ή στηνοργάνωση της Νεολαίας.

Με την ένταξή του στο επαναστατικό κίνημα ο Θανάσης κλείνει οριστικά τον πρώτοκύκλο της ζωής του και βρίσκει ουσιαστική διέξοδο και περιεχόμενο ζωής,πραγματικό σκοπό για να διοχετεύσει τις δημιουργικές ανησυχίες του, την τόλμη καιτο ατίθασο του εαυτού του. Για το θέμα αυτό έχει μιλήσει ο ίδιος με επιστολή τουπου δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» το Σεπτέμβρη του 1931, σε απάντηση τηςκατηγορίας που είχαν εκτοξεύσει σε βάρος του, ότι το 1924 είχε καταδικαστεί γιακλοπή. Γράφει χαρακτηριστικά6:

«Καταδικάστηκα για κλοπή το 1924; Εκανα κλοπή το 1924; Ναι! Και έκανα τηνκλοπή και καταδικάστηκα!

Γιατί έκλεψα; Γεννημένος μέσα στο καθεστώς αυτό της ληστείας, της διαφθοράς, τουπνευματικού σκότους και της διαστρέβλωσης της πνευματικής, έχοντας για σύμβουλοτον διεφθαρμένο αστικό πολιτισμό, έφτασα στο σημείο να κλέψω. Οχι αυτό μόνο.Ρωτήστε τον τόπο της καταγωγής μου: Θα μάθετε πως στα μικρά μου χρόνιαχαρτόπαιζα, μεθούσα, πιστόλιζα για το τίποτε και τον τυχόντα μέσα στα καφενεία.

Αυτά ως το 1924, ακόμα και το '25 σχεδόν, όταν επί τέλους άρχισα με τη βοήθειακομμουνιστών εργατών και διανοουμένων να βλέπω όχι θολά, μα με κάποιακαθαρότητα. Εφτασε λίγος καιρός να απαλλαγώ απ' την επίδραση του διεφθαρμένουαστικού πολιτισμού. Ημουνα πια στους κόλπους του Κομμουνιστικού κόμματος. Ανστη ζωή μου υπάρχει ένα σημείο που με συγκίνηση και με υπερηφάνεια αφάνταστηαπό καιρού σε καιρό γυρίζω και βλέπω, είναι ακριβώς η εποχή που μπήκα στοΚομμουνιστικό Κόμμα. Διαπαιδαγωγήθηκα ταξικά, έμαθα το συμφέρο μου, πέταξατον κεφαλαιοκρατικό πολιτισμό στα μούτρα της λωποδύτριας μπουρζουαζίας καιρίχτηκα με πίστη, με θέληση, με ηρωισμό στον αγώνα για τις εργαζόμενες μάζες.Εκτοτε δεν έχω στο ενεργητικό μου παρά φυλακίσεις για πάλη επαναστατική. Μιλάντα γεγονότα, μιλάει αυτή η αλήθεια. Ούτε ΜΙΑ ΚΗΛΙΔΑ. Είναι αυτό σε βάρος μου;Είναι αυτό στοιχείο ενάντια στο Κομμουνιστικό Κόμμα; ΤΙΜΗ ΜΟΥ ΜΕΓΑΛΗΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙΜΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΜΟΥΑΝΗΚΕΙ ότι γλίτωσα απ' τη διαφθορά της συνείδησης, στην οποία με οδηγούσε τοληστρικό αστικό καθεστώς και κόσμησα τον Κλάρα που φερόντανε τροχάδην στονγκρεμό με ΑΓΝΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ στοιχεία και μόνο με τέτοια».

Στο επαναστατικό κίνημαΗ αρχή της οργανωμένης δράσης του Θ. Κλάρα μέσα από τις γραμμές της ΟΚΝΕτοποθετείται χρονολογικά στα 1924 με 1925. Ο ισχυρισμός του Λευτέρη Αποστόλουότι τον γνώρισε ως στέλεχος της ΟΚΝΕ το 1923 μάλλον οφείλεται σε παραπλάνησημνήμης7. Πάντως, το 1925, που θα καταταγεί στο στρατό για να υπηρετήσει τη θητείατου, ο Θανάσης είναι ήδη μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Στο στρατό, λόγωτης μόρφωσής του, αλλά και των ικανοτήτων του, παίρνει το βαθμό του δεκανέα καιτον προτείνουν για τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών. Στη σχολή δεν πρόκειται ναπάει ποτέ. Γρήγορα γίνεται αντιληπτός για την επαναστατική του δράση, καθαιρείταιαπό δεκανέας και στέλνεται «ως επικίνδυνος κομμουνιστής» να περάσει το υπόλοιπο

Λαμία. Πίσω και αριστερά από τον Αρη Βελουχιώτη, ο Τάκης Φίτσος, Γραμματέαςτου ΕΑΜ

της θητείας του περιορισμένος στον «πειθαρχικό ουλαμό» στο Καλπάκι8. ΣτοΚαλπάκι, ο Θανάσης Κλάρας κράτησε στάση πραγματικού λαϊκού αγωνιστή και ο«Ριζοσπάστης» της εποχής πολλές φορές αναφέρει το όνομά του σε ρεπορτάζ από τομαρτυρικό στρατόπεδο.

Το 1927 ο Κλάρας απολύεται από το στρατό. Φτάνει στην Αθήνα, ξανασυνδέεται μετην ΟΚΝΕ και γρήγορα θα αναδειχτεί στέλεχός της. Στην κομματική δουλιά δενεμφανίζεται με το πραγματικό του όνομα, αλλά με ψευδώνυμο για λόγουςσυνωμοτικούς. Το ψευδώνυμο που χρησιμοποιεί είναι «ΜΙΖΕΡΙΑΣ». Λέγεται πως οίδιος διάλεξε αυτό το ψευδώνυμο, γιατί απηχούσε τη μιζέρια και την εξαθλίωση τουλαού9. Στην ΟΚΝΕ δούλεψε σε διάφορες δουλιές, υπήρξε συντάκτης της εφημερίδας«ΝΕΟΛΑΙΑ» και μέλος της Περιφερειακής Επιτροπής Αθήνας της Οργάνωσης.Επίσης δούλεψε στο κομματικό «Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο», που είχε διευθυντήτον Γ. Ζέβγο, και είχε συνεργασία με τον «Ριζοσπάστη», ενώ αργότερα υπήρξεσυντάκτηςτου.

Το 1929 οΚλάραςπερνάει στοΚόμμα και,ανάμεσα στιςδουλιές πουείχε,χρεώθηκε καιειδική δουλιά,που, μεταξύάλλων,αφορούσε τηνκομματικήπεριφρούρηση, τηνοργάνωσηδραπετεύσεων αγωνιστώναπό τιςφυλακές, τηνεξασφάλιση πλαστών ταυτοτήτων για τους παράνομους συντρόφους κλπ. Από το1934 έως τη σύλληψή του από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, ο Θανάσης Κλάραςχρησιμοποιείται σε υπεύθυνες κομματικές δουλιές στην επαρχία (Μυτιλήνη, Εβρος,Μακεδονία κλπ.) και ανταποκρίνεται με επιτυχία. Σ' όλη, δε, την περίοδο τηςκομματικής του ζωής και μέχρι το '36, θα συλληφθεί, θα φυλακιστεί και θα εξοριστείπολλές φορές.

Η δικτατορία του Μεταξά θα τον συλλάβει στα τέλη του '36 - αρχές του '37 και θατον φυλακίσει στην Αίγινα. Οταν, όμως, μεταφέρθηκε στην Αθήνα (1937) για ναδικαστεί, κατάφερε να αποδράσει από το δικαστήριο και πέρασε στην παρανομία.Στο διάστημα αυτής της νέας παρανομίας του, θα δουλέψει στην παράνομηκομματική δουλιά στη Μακεδονία, αλλά θα τον ξανασυλλάβουν στη Δράμα, στις 28Σεπτέμβρη του 1937, και θα τον ξαναστείλουν στις φυλακές της Αίγινας.

Ο Αρης Βελουχιώτης με αντάρτες στους Αγ. Αναργύρους στη Βίνιανη

Οπως προκύπτει από κάποια, προσφάτως δημοσιευμένα, ντοκουμέντα του Αρχείουτου Μανιαδάκη, στις αρχές Ιούνη του 1939, ο Θανάσης Κλάρας μεταφέρθηκε στιςφυλακές της Κέρκυρας. Στις 8 του ιδίου μήνα υπέγραψε την πρώτη «δήλωσημετανοίας», η οποία, όμως, είχε πολύ γενικό χαρακτήρα - ήταν μια απλή υπόσχεσηαποχής από την πολιτική δράση και ιδιώτευσης. Ετσι δεν έγινε αποδεκτή από τοκαθεστώς της δικτατορίας, με αποτέλεσμα να μην του επιτραπεί η αποφυλάκιση, εάνδεν υπέγραφε συμπληρωματική δήλωση με την οποία θα αποκήρυσσε «τονκομμουνισμόν ως σύστημα ολέθριον διά την ελληνικήν πραγματικότητα καιδιαλυτικόν των μεγάλων ηθικών εννοιών, Πατρίδος, θρησκείας και οικογένειας». Τησυμπληρωματική αυτή δήλωση την υπέγραψε στις 27 Ιούνη 1939. Στις 23 Αυγούστουτου ιδίου έτους, εκδόθηκε η απόφαση αποφυλάκισή τους και στις 5 Σεπτέμβρηαποφυλακίστηκε10.

Γύρω από τη δήλωσημετανοίας του Κλάρα, έχειδημιουργηθεί πλήθοςσυγχύσεων. Η πρώτησύγχυση αφορά τοπεριεχόμενο της δήλωσης -που απ' ορισμένους δεθεωρήθηκε τίποτε τοεξαιρετικό11 - διότι στον Τύποτης εποχής δημοσιεύτηκε ηαρχική δήλωση12, χωρίς τησυμπληρωματική τηςαποκήρυξης τουκομμουνισμού. Επρόκειτο γιαμια πάγια τακτική τωνδιωκτικών αρχών να κρατάνεστα χέρια τους κρυφά χαρτιά,με τα οποία μπορούσαν ναελέγχουν, να απειλούν, να εκβιάζουν, ακόμη και να χρησιμοποιούν για πολλά χρόνιαμετά τους αγωνιστές που είχαν κάνει υποχώρηση. Η δεύτερη σύγχυση αφορά τιςσυνθήκες, κάτω από τις οποίες ο Θανάσης Κλάρας έφτασε στη δήλωση μετανοίας.Εχει υποστηριχτεί πως ό,τι έκανε το έκανε ύστερα από εντολή του Ν. Ζαχαριάδη, οοποίος, δήθεν, του ανέθεσε την αποστολή να βγει από τη φυλακή και να βοηθήσειστο ξεκαθάρισμα του παράνομου μηχανισμού του Κόμματος από τους χαφιέδες13.Ενας τέτοιος ισχυρισμός, όμως, δεν αποδεικνύεται από πουθενά και, φυσικά,ελάχιστους πείθει. Ο Μπάμπης Κλάρας τον επικαλείται εντελώς χλιαρά, ο Λαγδάςτον απορρίπτει και το ίδιο κάνει ακόμη κι αυτός ο Χαριτόπουλος, ο οποίος μιλάει γιαμυθολογία14.

Πάντως, μετά την αποφυλάκισή του, ο Κλάρας δεν ιδιώτευσε, δε λούφαξε, δενεγκατέλειψε το κίνημα. Εδρασε, με όσες δυνατότητες είχε κι όσο φυσικά τουεπέτρεπαν οι συνθήκες.

Πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ

ΕΛΑΣίτες στη μάχη

Με την έναρξη του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου, ο Θ. Κλάρας θα βρεθεί στο Αλβανικόμέτωπο σαν λοχίας του πυροβολικού και με την είσοδο της Γερμανίας στον πόλεμοκαι την κατάρρευση του μετώπου θα επιστρέψει στην Αθήνα. Στους συναδέλφουςτου φαντάρους, λέγεται ότι συνιστούσε να μην παραδώσουν τον οπλισμό τους, αλλάνα τον κρύψουν για να μπορέσουν στη συνέχεια να αντισταθούν στον κατακτητή.Στις 15/5/1941 ο Κλάρας συμμετέχει σε σύσκεψη στο δασύλλιο της Καισαριανής μεθέμα την οργάνωση της αντίστασης. Παράλληλα, ο ίδιος με δικιά του πρωτοβουλίασυγκροτεί μηχανισμό, τον οποίο και παραδίδει στη συνέχεια στη νέα ΚΕ που θααναλάβει να ανασυγκροτήσει το Κόμμα.

Το Νοέμβρη του 1941 στέλνεται από την ΚΕ του ΚΚΕ στη Ρούμελη για να εξετάσειτις δυνατότητες ανάπτυξης του αντάρτικου κινήματος. Επιστρέφει το Δεκέμβρη τουίδιου έτους, υποβάλλει σχετική έκθεση στο Κόμμα η οποία και εγκρίνεται. Το Γενάρητου 1942, βγαίνει οριστικά στο βουνό και αρχίζει τη δουλιά της συγκρότησης τωνανταρτοομάδων. Η δουλιά αυτή στέφεται με επιτυχία και στις 7/6/1942 θα μπει στοχωριό Δομνίτσα της Ευρυτανίας με το όνομα Αρης Βελουχιώτης. Από κει και μετά,το όνομά του θα αντηχήσει σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Είναι ο δημιουργός και οφυσικός αρχηγός του ΕΛΑΣ. Η συντριβή του ιταλικού καταδιωκτικού αποσπάσματος«Ρυκά», ο Γοργοπόταμος, οι μάχες του Κρικέλου, του Μικρού Χωριού καιεκατοντάδες άλλες θα συνδεθούν με τ' όνομά του. Στις 2/5/1943 με τη συγκρότησητου Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ θα οριστεί καπετάνιος του, μέλος της τριμερούςηγεσίας, δίπλα στον Σαράφη, που ήταν ο στρατιωτικός αρχηγός, και τον αντιπρόσωποτου ΕΑΜ - κάτι σαν πολιτικός επίτροπος - Α. Τζήμα - Σαμαρινιώτη.

Οι καπετάνιοι των μεγάλων μονάδων του ΕΛΑΣ στη σύσκεψη της Λαμίας 16-11-1944

Στις 22/4/1944 ο Αρης θα περάσει στην Πελοπόννησο με αποστολή να βοηθήσειστην ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος και στη συντριβή των εθνοπροδοτικώνταγμάτων ασφαλείας. Πετυχαίνει στην αποστολή του απόλυτα και επιστρέφει στηΡούμελη τον Οκτώβρη του ίδιου έτους. Στις 20/10/1944 μπαίνει στη γενέτειρά τουΛαμία όπου γίνεται δεκτός από χιλιάδες κόσμο και εκφωνεί την περίφημη ιστορικήτου ομιλία.Το τέλος

Στις μάχες του Δεκέμβρη του '44 ο Αρης δε θα πάρει μέρος. Θα σταλεί μαζί με τονΣαράφη και τον κύριο όγκο των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Ηπειρο εναντίον τουΖέρβα, ενώ με τη συμφωνία της Βάρκιζας θα διαφωνήσει αν και αρχικά θαπειθαρχήσει στην κομματική γραμμή και θα υπογράψει τη διαταγή αποστράτευσηςτου ΕΛΑΣ. Στη συνέχεια όμως θα ξαναρχίσει την αντάρτική δράση ορμώμενος απότην ορθή γενικά εκτίμηση ότι η παρουσία των Αγγλων στην Ελλάδα είχε ως μοναδικόστόχο την εξόντωση του λαϊκού ΕΑΜικού κινήματος. Ετσι επιχείρησε ναανασυγκροτήσει τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ με τα χαρακτηριστικά που είχαν στηνπερίοδο της τριπλής φασιστικής κατοχής 1941- 1944. Τον καινούριο αντάρτικοστρατό που συγκροτεί τον ονομάζει «ΕΛΑΣ- Νέος» και το ανασυγκροτημένο ΕΑΜ,το ονομάζει «Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας» (ΜΕΑ). Ο Νέος ΕΛΑΣ, με τις πιοαισιόδοξες εκτιμήσεις δεν κατάφερε ποτέ να συγκεντρώσει στις τάξεις του πάνω από80 μαχητές, ενώ το ΜΕΑ δεν πήρε ποτέ σάρκα και οστά, δεν έγινε ποτέ έστω και μιαμικρή, πολύ μικρή απειροελάχιστη μικρογραφία του ΕΑΜ της Κατοχής, έμεινε σταχαρτιά.

Από τα ιδρυτικά κείμενα του ΜΕΑ και κάποια κείμενα του Νέου ΕΛΑΣ που έχουνδει το φως της δημοσιότητας προκύπτει αβίαστα ότι ο Αρης δεν κατανοεί τοδιαφορετικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης περιόδου σε σχέση με την τριπλήφασιστική κατοχή της χώρας στα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Τα κείμενα

Ο καλλιτέχνης Γιολδάσης φωτογραφίζει τον Αρη και ο ίδιος φωτογραφίζεται από τονΣπύρο Μελετζή

αυτά θέτουν το ζήτημα της πάλης στη συγκεκριμένη περίοδο με τον ίδιο τρόπο πουετίθετο στα κείμενα του ΕΑΜ στην περίοδο της κατοχής από τους Γερμανούς,Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες, λες και δεν είχε συμβεί τίποτα στη χώρα από τοΣεπτέμβρη του '41 που δημιουργήθηκε το ΕΑΜ. Ηταν φανερό πως τόσο ο Αρης όσοκαι οι άμεσοι συνεργάτες του δεν κατανοούσαν ότι τα αγγλικά στρατεύματαβρίσκονταν στην Ελλάδα για να εμποδίσουν κοινωνικές αλλαγές και να επιβάλουντην παλινόρθωση της αστικής τάξης που είχε ξεθεμελιωθεί στα χρόνια της πρώτηςκατοχής και του εαμικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και δεν ήταν σε θέση απόμόνη της να ξαναδιεκδικήσει την εξουσία. Τα αγγλικά στρατεύματα βρίσκοντανεπίσης στη χώρα για να στηρίξουν το παλινορθωμένο ελληνικό καπιταλισμό και νατον εντάξουν στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα. Υπό αυτή την έννοια ο αγώναςήταν ταξικός. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι η Συμφωνία της Βάρκιζας, όσοολέθρια κι αν ήταν για το κίνημα, από τη στιγμή που υπογράφηκε και εκτελέστηκεστο βασικό της ζήτημα, δηλαδή στο ζήτημα της παράδοσης των όπλων, δεν ήταν κάτιπου μπορούσε κανείς να το αναιρέσει με μια μονοκονδυλιά. Ο Νίκος Ζαχαριάδης έχειδίκιο όταν γράφει15: «Η συμφωνία ήταν κρατική πράξη. Εγώ δεν μπορούσα να τηδιαγράψω με μια μονοκοντυλιά δίχως να προκαλέσω χάος και ανεπανόρθωτο, τότε,χτύπημα του κινήματος... εκείνος ακριβώς ο χαρακτήρας της Βάρκιζας (κρατικήπράξη) με ανάγκασε ν' αποδοκιμάσω το Βελουχιώτη παρά το ότι τον εχτιμούσαπαλιά».

Στις 16/6/1945 έξω από τη Μεσούντα, ο Αρης έδωσε ο ίδιος τέλος στη ζωή του με τοπερίστροφό του. Στο θάνατο τον ακολούθησε και ο πιστός του αντάρτης ο Τζαβέλας.Οι διώκτες τους, αποκεφάλισαν τους δύο νεκρούς συντρόφους και κρέμασαν τακεφάλια τους, από τις 18 ως τις 20 Ιούνη σ' ένα φανοστάτη στα Τρίκαλα.

Για την αυτοκτονία του Αρη έχουν πολλά γραφτεί. Και για το πώς έγινε και για τηναιτία που την προκάλεσε. Ο πιο διαδεδομένος ισχυρισμός θέλει τον Αρη νααυτοκτόνησε είτε γιατί δεν άντεξε την αποκήρυξή του από το κόμμα είτε γιατί μ' αυτότον τρόπο ήθελε να εκφράσει την πολιτική του διαμαρτυρία για το γεγονός τηςαποκήρυξης. Αν δεχτούμε αυτό τον ισχυρισμό, τότε θα πρέπει να καταλήξουμε ότι οΑρης ήταν εντελώς αφελής ή ένας συναισθηματικός τύπος που δεν πολυκαταλάβαινετη σημασία των ενεργειών του. Είναι όμως δυνατό να δεχτούμε κάτι τέτοιο για τονΑρη; Μπορούμε δηλαδή να υποθέσουμε πως δεν αντιλαμβανόταν ότι οδηγούντανεκτός κόμματος - και η διαγραφή του θα καθίστατο τυπικό ζήτημα - όταν αποφάσιζενα εναντιωθεί στην πολιτική του κόμματος μετά τη Βάρκιζα, να προχωρήσει σε νέοαντάρτικο, να επιχειρήσει να φτιάξει το Νέο ΕΛΑΣ και το νέο ΕΑΜ; Αν υποθέσουμεκάτι τέτοιο, τότε δε μιλάμε για τον Αρη αλλά για κάποιον άλλον. Ο Αρης αποφάσισετην αυτοκτονία του, αφού ήταν έξω από την όρεξή του κάθε τι άλλο εκτός απόπόλεμο, όταν πλέον συνειδητοποίησε ότι το εγχείρημά του είχε οδηγηθεί σε πλήρηαδιέξοδο.

Τρεις μέρες μετά το θάνατό του ο Ριζοσπάστης έγραφε, ανάμεσα σε άλλα, στηνπρώτη του σελίδα16: «Ο τόσο τραγικός θάνατος του Αρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψηανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες και αγωνιστές της εθνικής ιδέας. Γιατίανεξάρτητα από τη θέση που πήρε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, θέση πουαντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται ναξεχνάει κανείς ότι ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του αγώνατης αντίστασης, από τους πρωταθλητές για την οργάνωση του αντάρτικουκινήματος».

Ο Αρης πέθανε, όπως έζησε, ηρωικά: Ως αντάρτης μαχόμενος.

Πηγές:

1. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 12 Ιουνίου 1945.

2. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 15 Ιουνίου 1945.

3. Π. Λαγδά: «Αρης Βελουχιώτης - Ο πρώτος του Αγώνα», εκδόσεις «ΚΥΨΕΛΗ»,τόμος Α' σελ. 85-86.

4. Μπάμπης Δ. Κλάρας: «Ο αδελφός μου ο Αρης», εκδόσεις «ΔΩΡΙΚΟΣ», σελ. 56.

5. Μπ. Κλάρας, στο ίδιο, σελ. 78-80.

6. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 9/9/1931.

7. Λευτέρη Αποστόλου: «Ο Αρης Βελουχιώτης όπως τον γνώρισα - 1923-1944»,εκδόσεις «Φιλίστωρ» / «Παρασκήνιο», σελ. 23.

8. Το Καλπάκι ήταν «πειθαρχικός ουλαμός», το χειρότερο στρατιωτικό κάτεργοτης εποχής, ένα πραγματικό, μ' όλη τη σημασία της λέξης, στρατόπεδοσυγκέντρωσης. Βρισκόταν σε ορεινή περιοχή της Ηπείρου κοντά στο χωριόΔολιανά. Εκεί έστελναν τους κομμουνιστές αλλά και ποινικούς. Το στρατόπεδοδιαλύθηκε το 1934 αλλά όλο το διάστημα της λειτουργίας του συγκέντρωνε τιςκαθημερινές διαμαρτυρίες όλου του λαϊκού κινήματος. Διαμαρτυρίες για τοΚαλπάκι υπήρξαν και από πνευματικούς ανθρώπους του εξωτερικού.

9. Μπ. Κλάρας, στο ίδιο, σελ. 99, Π. Λαγδά, στο ίδιο, 260-263.

10. Θ.Μ. Λυμπερίου: «Το Κομμουνιστικό Κίνημα στην Ελλάδα», Εκδόσεις«Παπαζήση», τόμος Α' σελ. 243-247.

11. Γράφει ο Μπ. Κλάρας: «Σωστή βόμβα ήταν η δήλωσή του κι έτσι ακούστηκε ηέκρηξή της. Οχι πως ήταν τίποτα το εξαιρετικό. Απείχε μάλιστα παρασάγγας απότις συνηθισμένες δηλώσεις μετανοίας. Καμιά αποκάλυψη και καμιά αποκήρυξηδεν έκανε μ' αυτήν ο Θανάσης. Καμιά μετάνοια για τις ιδέες του και τη δράση τουδε δήλωνε. Μόνο ότι αποφάσισε ν' αποσυρθεί από το κίνημα, χωρίς καμιά λέξηεναντίον του» (στο ίδιο, σελ. 114-115).

12. Εφημερίδες 25/7/1939.

13. Λ. Αποστόλου, στο ίδιο, σελ. 36, Γιάννη Γ. Χατζηπαναγιώτου (Καπετάν Θωμά):«Η Πολιτική Διαθήκη του Αρη Βελουχιώτη», εκδόσεις «ΔΩΡΙΚΟΣ», σελ. 36-38,618-627 κ.ά.

14. Διονύσης Χαριτόπουλος: «Αρης ο Αρχηγός των ατάκτων», εκδόσεις«Εξάντας», τόμο Α' σελ. 64.

15. Πέτρος Ανταίος: «Ν. Ζαχαριάδης: Θύτης και θύμα», εκδόσεις «Φυτράκη»,σελ. 502

16. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 19 Ιουνίου 1945.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

_____________________________________________________________________Το πρωτότυπο κείμενο του «Ριζοσπάστη» εδώ:http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=2903676&publDate=