Δύο μικρά αφιερώματα στον Λούη Τίκα

Λούης Τίκας, ο κρητικός που έβαλε φωτιά στο Κολοράδο

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Απτον Σίνκλερ "βασιλιάς άνθρακας" από την "σύγχρονη εποχή"(http :// www 1. rizospastis . gr / columnPage . do ? publDate =7/8/2011& columnId =81 ), αναδημοσιεύεται ένα έρθρο του "//παραλληλογράφου//" αφιερωμένο στον ηγέτη των ανθρακορύχων του Λάντλου, Λούη Τίκα ή Ηλία Σπαντιδάκη που έπεσε νεκρός  κατά την διάρκεια ένοπλης απεργίας στο Κολοράδο των Ε.Π.Α. Είναι διδακτικό και για τον τρόπο που βλέπουμε οι ίδιοι τους μετανάστες. Προσθέτω εδώ και την είσαγωγή από το μπλοκ "προμηθέας", πάνω στο ίδιο θέμα, που

μου άρεσε: Σας θυμίζει τίποτα το όνομα Λούης Τίκας (Louis Tikas); Αν όχι, μήπως το όνομα

Ηλίας Σπαντιδάκης; Προφανώς όχι. Η νεότερη ελληνική ιστορία δεν καταδέχεται ν' ασχοληθεί με «ρετάλια» που ηγήθηκαν λούστρων και ανθρακωρύχων. Προτιμά στρατηγούς ή πρωθυπουργούς κι ας μην διέθεταν αυτοί ούτε μια σπίθα από τη φλόγα που έκαιγε στην ψυχή απλών ανθρώπων σαν τον Λούη.

Ο κρητικός που τα έβαλε με τους   Ροκφέλερ!

του Κώστα Α. Μπογδανίδη απο το Cretalive . gr

Στην Κρήτη τον ξέρουν ελάχιστοι, στην Αμερική τον αντιμετωπίζουν ως ήρωα. Η Παγκόσμια εργατική τάξη τον τιμά ως ένα από τους πρωτοπόρους του συνδικαλισμού και των αγώνων για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Στο Κολοράντο του έστησαν άγαλμα και το όνομά του έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα. Το όνομά του Λούης Τίκας, αλλά όταν έφυγε από το χωριό του , κοντά στο Ρέθυμνο τα χαρτιά του έγραφαν Ηλίας Σπαντιδάκης!

Ο κρητικός που τιμάται σήμερα σε όλο τον κόσμο το Πάσχα του 1914 έπεσε νεκρός από τις σφαίρες της Πολιτοφυλακής του Κολοράντο. Ήταν το θύμα σε μια αιματηρή μάχη που έδωσαν οι ανθρακωρύχοι κατά του καθεστώτος που ήθελε να επιβάλει ο Ροκφέλερ. Ο Λούης Τίκας ήταν στην πραγματικότητα ο αρχηγός των εργατών ανάμεσα στους οποίους ήταν ακόμη πολλοί Έλληνες και κρητικοί που πήγαν στις ΗΠΑ για να ζήσουν το ‘αμερικάνικο όνειρο’. Αντ’ αυτού έζησαν την επονομασθείσα «Σφαγή του Λάντλοου» που υπήρξε μία από τις αιματηρότερες επιθέσεις της εργοδοσίας και του κράτους στο συνδικαλιστικό κίνημα των ΗΠΑ. Έγινε στις 20 Απριλίου του 1914 στην πόλη Λάντλοου του Κολοράντο και ήταν το αποκορύφωμα της εργατικής καταπίεσης των 12.000 ανθρακωρύχων της περιοχής.

Το χρονικό δεν γράφτηκε ποτέ και δεν περιλαμβάνεται στα βιβλία της αμερικανικής ιστορίας.Και είχε σχεδόν ξεχαστεί, ώσπου το 1944 ο Γούντυ Γκάρθυ έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο «The Ludlow Massacre»( «Σφαγή του Λάντλοου» ). Το τραγούδι ακουγόταν συχνά στις διαδηλώσεις της δεκαετίας του ’60, κι έπειτα όλα ξεχάστηκαν πάλι…Πώς έγινε και στην Ελλάδα το όνομα του Τίκα έσβησε ίσως εξηγείται από τις συνθήκες-πολιτικές και κοινωνικές-που επικράτησαν στην χώρα μας. Δεν ήθελαν να ακούσουν για συνδικαλισμό, δεν ήθελαν να ακούσουν για δικαιώματα…

Η αρχή

Η κατάσταση στα αμερικάνικα ορυχεία ήταν σχεδόν μεσαιωνική: από το 1910 μέχρι το 1913, 618 ανθρακωρύχοι είχαν χάσει τη ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα. Και τα ημερομίσθια ήταν τόσο χαμηλά ώστε πολλές οικογένειες ικανοποιούνταν με τις «αποζημιώσεις θανάτου» που έφταναν τα εφτακόσια δολάρια (χώρια το φέρετρο των είκοσι δολαρίων). Τα ορυχεία είχαν ήδη μακριά ιστορία απεργιών: το 1894 –μόλις τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση του παναμερικανικού συνδικάτου εργατών ορυχείων- είχε γίνει απεργία στο Κριπλ Κρηκ του Κολοράντο, το 1896 στο Λέντβιλλ, το 1899 στο Κερνταλέν του Άινταχο, το 1902, η λεγόμενη απεργία του ανθρακίτη στην Πενσυλβάνια είχε διαρκέσει 164 μέρες. Το 1903 είχε σημειωθεί κύμα απεργιών σ’ όλα τα ορυχεία το Κολοράντο, το 1907 είχε γίνει η απεργία των ανθρακωρύχων στη Νεβάντα, ενώ την ίδια χρονιά είχε συμβεί η μεγαλύτερη εργατική τραγωδία των ΗΠΑ στα ορυχεία του Μόνονγκα της Δυτικής Βιρτζίνια (361 νεκροί).

Ήταν η εποχή που στην Αμερική κυκλοφορούσε ένας μύθος. Ότι δήθεν οι Έλληνες που δούλευαν στους σιδηροδρόμους και τα εργοστάσια ήταν συχνά απεργοσπάστες. Αν και δούλευαν σκληρά, σέρνονταν στα καφενεία και έμπλεκαν σε καβγάδες, είχαν τα χαρακτηριστικά ανθρώπων της εργοδοσίας: Ήταν αναλφάβητοι, ανοργάνωτοι, και επιρρεπείς στις κλεψιές και τα συνοπτικά μαχαιρώματα. Ήταν θύματα-αν και καθόλου αθώα. Έτσι τους παρουσίαζαν, αλλά υπήρχε κι ένα κομμάτι που ήθελε τους Έλληνες αγωνιστές, μαχητικούς και αλληλέγγυους με κινήματα που άρχισαν να αναπτύσσονται σε όλο τον κόσμο. Ένας από τους ηγέτες αυτής της ομάδας ήταν ο Λούης Τίκας. Ο Ηλίας Σπαντιδάκης που έγινε στη συνέχεια Λούης Τίκας ήταν είκοσι χρονών όταν μπήκε στο καράβι που τον έφερε από το Ρέθυμνο στη Νέα Υόρκη τον Μάρτιο του 1906. Έξι μήνες αργότερα βρέθηκε στο Κολοράντο μέσα στο βαγόνι ενός εμπορικού τραίνου. Οι δυτικές πολιτείες υπόσχονταν δουλειά και αγροτική ζωή, που φαινόταν πιο οικεία από εκείνη της μεγαλούπολης: ο Λούης Τίκας εγκαταστάθηκε στο Ντένβερ κι άρχισε να δουλεύει στα χαλυβουργία του Πουέμπλο καμιά τριανταριά μίλια μακριά, με ημερομίσθιο $1.75, για δώδεκα ώρες την ημέρα. Το 1910 ορκίστηκε Αμερικανός πολίτης και άνοιξε καφενείο στην οδό Μάρκετ του Ντένβερ, μια εργατική γειτονιά που έγινε η τοπική ελληνική παροικία: την εποχή εκείνη στο Ντένβερ ζούσαν 240 Έλληνες.Συμπτωματικά, απέναντι απ’ το καφενείο βρίσκονταν τα γραφεία της τοπικής οργάνωσης των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου. Ο Τίκας, είτε έγινε από την αρχή μέλος των Wobblies, είτε όχι (οι μαρτυρίες είναι συγκεχυμένες), ήταν αποφασισμένος να αφομοιωθεί στην καινούρια χώρα, αντίθετα από τους περισσότερους συμπατριώτες του … Κάποιες πληροφορίες λένε ότι προσπάθησε να μπει στο αστυνομικό σώμα (πράγμα που για τα σημερινά δεδομένα φαίνεται λιγάκι παράδοξο), αλλά απερρίφθη εξαιτίας της εμπλοκής του με τους Wobblies. Είχε μια αθέατη πλευρά: αν πιστέψει κανείς τις φήμες, ήταν επικεφαλής ενός συνδικάτου λούστρων που το 1910 έκαναν απεργία ζητώντας αύξηση 100% (από πέντε σε δέκα σέντς!) ενώ άλλοι λένε πως δούλευε για μια ασφαλιστική εταιρία. Όπως και να έχει ο Λούης Τίκας αναδείχτηκε σε ηγετική μορφή ανάμεσα στον συρφετό των καφενόβιων: μιλούσε καλύτερα αγγλικά απ’ οποιονδήποτε άλλον, και έστελνε τα εμβάσματα στην Ελλάδα για λογαριασμό των συμπατριωτών του που δεν ήξεραν πώς να φερθούν στο ταχυδρομείο και στην τράπεζα.Ο Τίκας δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε ίσως αριστερός, οργανωμένος ριζοσπάστης ή συνεδητοποιημένος μαχητής των εργατικών δικαιωμάτων. Μάλλον κινούνταν απλός από την παραδοσιακή αξία του κρητικού «φιλότιμου». Ο κόσμος γύρω του είχε επιτακτική ανάγκη από φιλότιμο: οι Έλληνες του Κολοράντο

βρίσκονταν στο έλεος των εταιριών και των αφεντικών που γεννιόνταν μέσα στην ίδια την ελληνοαμερικανική μειονότητα. Την εποχή που ο Λούης Τίκας έφτασε στο Ντένβερ, το μεγάλο αφεντικό ήταν ο Λεωνίδας Σκλήρης, από τη Σπάρτη, που έλεγχε τους Έλληνες εργάτες όχι μόνο στο Κολοράντο αλλά στη Γιούτα και τη Νεβάντα. Επρόκειτο για ένα είδος μαφίας: στην ελληνοαμερικάνικη εφημερίδα Ο εργάτης, ο Σκλήρης είχε μεταφέρει τη νοοτροπία της οθωμανικής ρουσφετολογίας στην αμερικάνικη ήπειρο, έβρισκε ευτελείς και υπηρετικές δουλειές για τη συμμορία του και τη χρησιμοποιούσε για ρουφιανιές. Οι Έλληνες «του Σκλήρη» εργάζονταν για $1.75 την ημέρα ενώ οι Γερμανοί και οι Ουαλοί έπαιρναν $2,.50.Έτσι, το 1912, ενώ ξεσπούσε ο πόλεμος στα Βαλκάνια, ο Λούης Τίκας εγκατέλειψε το καφενείο χωρίς να δώσει εξηγήσεις. Είτε πήγε να δουλέψει χαφιές στα ορυχεία (οι εταιρείες προσλάμβαναν τους λεγόμενους scabs με σχετικά καλούς μισθούς), είτε πήγε να οργανώσει τους εργάτες: κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια. Πάντως, το Νοέμβριο του 1912 βρισκόταν στα ορυχεία του Φρέντερικ στο Κολοράντο, που ήταν σκαλαβοπάζαρα. Και στις 19 Νοεμβρίου ήταν επικεφαλής των 63 Ελλήνων που κατέβηκαν σε απεργία. Ίσως εκείνη τη στιγμή συνέβη η μεταστροφή του διστακτικού χαφιέ σε εργατικό ηγέτη. Η απεργία του Φρέντερικ ήταν η πρώτη «αμερικανική» του πράξη: η πρώτη πράξη ενός προλετάριου δυτικού τύπου σε πλήρη διάσταση από ανθρώπους σαν τον Σκλήρη που εκπροσωπούσαν το ήθος ενός παλιού κόσμου άγνοιας και υποτέλειας. Στη διάρκεια αυτής της απεργία συνέβησαν πολλά: όργιο εγκάθετων, προβοκάτσιες (οι «scabs» έβαλαν φωτιά στο κτίριο δίπλα στο φρέαρ του ορυχείου), συλλήψεις και φυλακίσεις. Ο Τίκας περιδιάβαινε τα ορυχεία του Νότιου Κολοράντο όλη εκείνη τη χρονιά. Κι όπως φαντάζεται κανείς δεν άργησε να ονομαστεί «Louis the Greek» που μερικοί αργότερα θυμούνταν και ως «Leo the Gretan» .

Η απεργία στο Λάντλοου

Η απεργία στο Λάντλοου άρχισε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1913, με πρωτοβουλία του συνδικάτου και με αιτήματα συστήματα ασφαλείας για τους εργαζόμενους, υψηλότερους μισθούς και αναγνώριση του συνδικάτου. Οι απεργοί ζητούσαν οχτάωρο και το δικαίωμα να ζουν έξω από τους οικισμούς των εταιρειών. Δεκατρείς χιλιάδες άνθρωποι άφησαν τα χαμόσπιτά του οικισμού και έστησαν σκηνές όπου εγκαταστάθηκαν και οργανώθηκαν με όποιο τρόπο μπορούσαν. Επικεφαλής της απεργίας ήταν ο Τζον Λώζον και ο Λούης Τίκας που είχε μια ομάδα στήριξης από Κρητικούς, μερικοί από τους οποίους είχαν πάρει μέρος στις απεργίες του Μπίνγκχαμ στη Γιούτα. Τον Οκτώβριο, ο καταυλισμός των απεργών λειτουργούσε κιόλας σαν πόλη: πεντακόσιοι άνδρες, τριακόσιες πενήντα γυναίκες, τετρακόσια πενήντα παιδιά, ελληνικός φούρνος, ελληνικό καφενείο κλπ.Η απεργία προκάλεσε την άγρια αντίδραση της οικογένειας Ροκφέλερ. Προσέλαβε το Πρακτορείο Ντετέκτιβ «Μπάλντουιν-Φελτς», προκειμένου να τρομοκρατήσει τους απεργούς και τη συνδικαλιστική τους ηγεσία. Το Πρακτορείο είχε σπουδαία φήμη σ’ όλη την Αμερική για την αποτελεσματικότητά του στην καταστολή απεργιών. Προμήθευσε την εργοδοσία με οπλισμένους φρουρούς, ελεύθερους σκοπευτές, πράκτορες, επαγγελματίες προβοκάτορες, ακόμη μ’ ένα τεθωρακισμένο όχημα με πολυβόλο.Οι επιθέσεις των ανθρώπων της εργοδοσίας ήταν καθημερινό φαινόμενο στις κατασκηνώσεις, που εν τω μεταξύ είχαν στήσει οι απεργοί. Στις 17 Οκτωβρίου 1913 ένας απεργός σκοτώθηκε και δύο παιδιά τραυματίσθηκαν από τους πολυβολισμούς του τεθωρακισμένου οχήματος. Η κατάσταση είχε φθάσει στο απροχώρητο με τους

απεργούς να μην υποχωρούν. Στις 28 Οκτωβρίου ο κυβερνήτης του Κολοράντο, Ιλάιας Άμονς, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Απέστειλε την Εθνοφρουρά στο Λάντλοου για να επιβάλει την τάξη και να διαλύσει την απεργία. Η Εθνοφρουρά συνέχισε να κατατρομοκρατεί τους απεργούς, το ηθικό των οποίων χαλυβδωνόταν με την πάροδο του χρόνου. Ύστερα από τρεις μήνες στασιμότητας, ο κυβερνήτης Άμονς αποφάσισε να αποσύρει την Εθνοφρουρά, μη αντέχοντας το κόστος διατήρησής της επί μακρόν στο πεδίο της μάχης. Τότε οι Ροκφέλερ προσφέρθηκαν να επανδρώσουν με δικό τους προσωπικό την Εθνοφρουρά.Στις 10 Μαρτίου 1914 ένας απεργοσπάστης βρέθηκε νεκρός στις γραμμές του τρένου κοντά στον καταυλισμό των απεργών. Ηταν η αφορμή για τις δυνάμεις καταστολής να ξεκαθαρίσουν μια και καλή την κατάσταση. Η Εθνοφρουρά με τη νέα της σύνθεση αποφάσισε να ισοπεδώσει τις τεντουπόλεις, αν και ήταν σε χώρο ιδιοκτησίας των ανθρακωρύχων. Επελέγη η κατασκήνωση Λάντλοου, 30 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Τρίνινταντ. Το πρωί της 20ης Απριλίου οι εθνοφρουροί άνοιξαν πυρ, την ώρα που η ελληνική κοινότητα των ανθρακωρύχων γιόρταζε το Πάσχα με τον πατροπαράδοτο τρόπο. Οι απεργοί ανταπέδωσαν το πυρ και η μάχη διήρκεσε επί ώρες. Ο Λούης Τίκας, επικεφαλής της κατασκήνωσης, ζήτησε αργά το απόγευμα εκεχειρία από την Εθνοφρουρά. Ο επικεφαλής της, υπολοχαγός Λίντερφελντ, χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου τον Τίκα και τον έριξε στο έδαφος. Τρεις σφαίρες από όπλα εθνοφρουρών βρήκαν στην πλάτη τον πεσμένο συνδικαλιστή και τον αποτελείωσαν, σε ηλικία 30 ετών. Οι εθνοφρουροί επέδραμαν στη συνέχεια στην κατασκήνωση του Λάντλοου και την παρέδωσαν στις φλόγες. 17 άνθρωποι από την πλευρά των ανθρακωρύχων σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα, που έμεινε στην ιστορία ως «Η σφαγή του Λάντλοου».Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα απ’ άκρου εις άκρον των ΗΠΑ. Οπλισμένοι εργάτες από παρακείμενα ανθρακωρυχεία κινήθηκαν εναντίον της εθνοφρουράς του Κολοράντο, πολλοί άνδρες της οποίας αρνήθηκαν να χτυπήσουν τους απεργούς. Ομάδες απεργών δυναμίτισαν ανθρακωρυχεία και κατέλαβαν πόλεις του Κολοράντο. Στο Κογκρέσο, ο σοσιαλιστής βουλευτής του Ουισκόνσιν Βίκτωρ Μπέργκερ ζήτησε απ’ τους εργαζομένους να πάρουν τα όπλα για να υπερασπισθούν τους εαυτούς τους. Η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου. Έπειτα από 10 μέρες συγκρούσεων, ο κυβερνήτης του Κολοράντο, Ιλάιας Άμονς, ζήτησε την συνδρομή του Προέδρου Γούντροου Ουίλσον. Ο ομοσπονδιακός στρατός που εστάλη στην περιοχή αφόπλισε τους απεργούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα ανθρακωρυχεία χωρίς να γίνουν δεκτά τα αιτήματά τους. Μάλιστα, η εργοδοσία προχώρησε σε εκτεταμένες απολύσεις, αντικαθιστώντας τους απεργούς με μη συνδικαλισμένους εργάτες. Από την Εθνοφρουρά κανείς δεν διώχθηκε για τις επιθέσεις στους απεργούς και τις οικογένειές τους, που στοίχισαν τη ζωή σε 66 ανθρώπους, ηλικίας από 2,5 έως 45 ετών.Σε ένδειξη διαμαρτυρία για τα γεγονότα του Λάντλοου, διάφοροι μεταρρυθμιστές και σοσιαλιστές οργάνωσαν πικετοφορίες σ’ όλη τη χώρα. Ο συγγραφέας Άπτον Σίνκλαιρ (που αργότερα έγραψε το μυθιστόρημα «King Coal») στήθηκε επί μέρες έξω από τα γραφεία του Ροκφέλλερ στη Νέα Υόρκη σε «σιωπηλή διαδήλωση», αλλά το Σοσιαλιστικό Κόμμα (με τη συνηθισμένη του στενοκεφαλιά) τον επέκρινε με το σκεπτικό, ότι «δεν φταίνε τα πρόσωπα αλλά το σύστημα». Στο Σικάγο πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση με πρωτοβουλία της εφημερίδας Masses. Ο Σίνκλαιρ και ο προοδευτικός δικαστής του Ντένβερ, Μπ. Μπ. Λίντσεϋ, ταξίδεψαν μαζί με γυναίκες απεργών σ’ όλη την Αμερική μιλώντας σε συγκεντρώσεις για την σφαγή του Λάντλοου. Τέλος, στο Τάρρυταουν της Νέας Υόρκης τέσσερα μέλη

των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου σκοτώθηκαν από ωρολογιακή βόμβα που προοριζόταν για το σπίτι του Ροκφέλλερ.

η προτομή του Ηλία Σπαντιδάκη στην είσοδο της μαρίνας Ρεθύμνου.

ΠΗΓΕΣ:-ΠΑΤΡΙΣ-Ζήση Παπανικόλα: «Αμοιρολόϊτος: Ο Λουίς Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου»-Γιώργος Σταυρουλάκης, Λούης Τίκας, ο ήρωας της ξενιτιάς, Αθήνα, 1998.-Δημήτρη Καμπουρακη, μια σταγόνα ιστορίας-Βικιπεδία-ντοκιμαντέρ Μαρίας Ηλιού «Το Ταξίδι. Το ελληνικό όνειρο στην Αμερική»-The Ludlow Massacre on libcom.org/historyThe lyrics to Woodie Guthrie’s Ludlow Massacre are here [3] and the lyrics to Guthrie’s closely related song about copper miners in Calumet, Michigan, 1913 Massacre, are here. [4]-The Ludlow Massacre and the birth of Company Unions An emotionally charged article that connects the Ludlow Massacre to the Nazi party and a Canadian Prime Minister.Copyright Workers World Service: Permission to reprint granted if source is cited

Ο Ελληνας ήρωας των εργατών της Αμερικής. Στη δημοσιότητα νέα στοιχεία για τον Λούη Τίκα

Απρίλιος 1914. Ιδιωτική φρουρά των ανθρακωρυχείων και μέλη της εθνοφυλακής έχουν τοποθετήσει τα πολυβόλα και σκοπεύουν

τον καταυλισμό των απεργών

Από τον οικοδόμο

Περίπου δυο βδομάδες πριν το ιστολόγιο παρουσίασε ένα μικρό αφιέρωμα στον Έλληναπρωτεργάτη της εξέγερσης των εργατών στα ορυχεία του Κολοράντο των ΗΠΑ το 1914, που έμεινε στην Ιστορία σαν η  «Σφαγή του Λάντλοου». Σήμερα η  ιστορία αυτή έρχεται εκ νέου στο φως από τον ανιψιό του Λούη Τίκα, Γιώργο Σταυρουλάκη, που συμπτωματικά έμαθε λεπτομέρειες για τα γεγονότα της εποχής και ύστερα από εντατική έρευνα κατέγραψε την ιστορία του προγόνου του σε ένα βιβλίο με τίτλο «Λούης Τίκας: Ο ήρωας της ξενιτιάς». Πριν από λίγο καιρό ο κ. Σταυρουλάκης ταξίδεψε στην Αμερική, έφτασε στη μακρινή πόλη Τρινιτάν στο Κολοράντο, όπου διαπίστωσε ότι ο πρόγονός του αποτελεί σημείο αναφοράς.

Γράφει ο  Γιώργος Αποστολίδης στο ethnos . gr :

Ενας Ελληνας ανθρακωρύχος έχει μετατραπεί σε σύμβολο των εργατικών αγώνων στις ΗΠΑ και το μνημείο του στο Κολοράντο κηρύχθηκε επίσημα ως εθνικός ιστορικός τόπος. Ο Λούης Τίκας έμεινε στην Ιστορία ως ο πρωταγωνιστής μίας μεγάλης απεργίας στα ανθρακωρυχεία, η οποία, έπειτα από μήνες, κατέληξε στη σφαγή του Λάντλοου. Ηταν Δευτέρα του Πάσχα 19 Απριλίου του 1914, όταν η ιδιωτική φρουρά των ορυχείων και η εθνοφυλακή, με μυδραλιοβόλα άνοιξαν πυρ κατά των απεργών που είχαν στρατοπεδεύσει στην κοιλάδα. Από το μακελειό σκοτώθηκαν 50 απεργοί, πολλοί τραυματίστηκαν, ενώ γυναικόπαιδα κάηκαν από τη φωτιά. Ανάμεσα στα θύματα και 17 Ελληνες, μεταξύ αυτών ο Ηλίας

Σπαντιδάκης, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Λούη Τίκα από τα Λούτρα Ρεθύμνου.

Προσκύνημα έναν αιώνα μετά. Ο κ. Γιώργος Σταυρουλάκης μπροστά στον τάφο του Λούη Τίκα, του προγόνου του που πέρασε στην

Ιστορία

 Η ιστορία έρχεται εκ νέου στο φως από τον ανιψιό του, κ. Γιώργο Σταυρουλάκη, που συμπτωματικά έμαθε λεπτομέρειες για τα γεγονότα της εποχής και ύστερα από εντατική έρευνα κατέγραψε την ιστορία του προγόνου του σε ένα βιβλίο με τίτλο «Λούης Τίκας: Ο ήρωας της ξενιτιάς». Πριν από λίγο καιρό ο κ. Σταυρουλάκης ταξίδεψε στην Αμερική, έφτασε στη μακρινή πόλη Τρινιτάν στο Κολοράντο, όπου διαπίστωσε ότι ο πρόγονός του αποτελεί σημείο αναφοράς.

«Εμεινα έκπληκτος από την τιμή που γίνεται στον ήρωα του εργατικού αγώνα. Εφτασα στην πόλη, όπου υπάρχει ο τάφος του, καθώς και άλλων Ελληνων που σκοτώθηκαν στη σφαγή. Η μνήμη του βρίσκεται εκεί, στον λόφο της Πυθίας. Σε κεντρικό σημείο της πόλης βρίσκεται το μνημείο με το άγαλμά του. Ακριβώς εκεί υπάρχει ακόμα ένα από τα ορύγματα που έσκαψαν για να προφυλαχθούν τα γυναικόπαιδα που τελικά έκαψε η εθνοφρουρά. Μάλιστα έμαθα ότι το 2009 η αμερικανική κυβέρνηση χαρακτήρισε το μνημείο ως εθνικό ιστορικό τόπο», λέει ο κ. Γιώργος Σταυρουλάκης.

Το μνημείο του Λούη Τίκα στο Τρινιτάν έχει χαρακτηριστεί

από το 2009 επίσημα ως εθνικός ιστορικός τόπος

 «Επίσης το ιστορικό μουσείο της πόλης έχει αφιερώσει ένα από τα πέντε κτίρια στον Λούη Τίκα και τους συντρόφους του, όπου περιλαμβάνονται φωτογραφική έκθεση, πολλά βιβλία που έχουν γραφεί και υλικό εποχής. Τα συνδικάτα ανθρακωρύχων τιμούν ιδιαίτερα τη θυσία τους, ενώ κάθε καλοκαίρι εκεί λαμβάνει χώρα το συνέδριο των ανθρακωρύχων από όλη την Αμερική». Η απεργία στα ανθρακωρυχεία ξεκίνησε 13 Σεπτεμβρίου του 1913 με αίτημα ανθρώπινα δικαιώματα και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ανάμεσα σε 11.000 απεργούς υπήρχαν και 800 Ελληνες προερχόμενοι κυρίως από την Κρήτη και τη Μυτιλήνη. Επί μήνες άντεξαν στον κρύο καταυλισμό και είχαν να αντιμετωπίσουν μαζί με την ανέχεια, τις παντοδύναμες εταιρείες που είχαν επιστρατεύσει ιδιωτικούς αστυνομικούς και φύλακες.

Ο ηγέτης των απεργών ήταν ένας νέος Κρητικός, που είχε ταξιδέψει στην Αμερική από τη Λούτρα του Ρεθύμνου, είχε πρωτοστατήσει στην απεργία και εμψύχωνε τους εργάτες να συνεχίσουν. «Ο Λούης Τίκας κατάφερε σε μια δύσκολη εποχή με τις συνθήκες δουλειάς που επικρατούσαν, να ενώσει ανθρακωρύχους από 26 εθνικότητες, που δεν γνώριζαν ούτε την αγγλική γλώσσα», λέει ο κ. Γ. Σταυρουλάκης. «Κατάφερε να συνεννοηθεί μαζί τους, αλλά και να τους κάνει να τον πιστέψουν και να τον ακολουθήσουν σε έναν μεγάλο αγώνα».

Στο μουσείο έχουν αφιερωθεί ειδικές αίθουσες όπου παρουσιάζεται

η ζωή των ανθρακωρύχων. Εργαλεία, εξαρτήματα της δουλειάς, φτυάρια, αξίνες. Ακόμα και τα εργαλεία της δουλειάς

ήταν υποχρεωμένοι να τα αγοράζουν και μάλιστα από το κατάστημα που είχαν οι εργοδότες τους... 

Η επίθεση στους απεργούςΟταν τα πολυβόλα άρχισαν να θερίζουν...

Το πρωινό μετά την Πασχαλιά ιδιωτικοί αστυνομικοί και η εθνοφυλακή είχαν περικυκλώσει το στρατόπεδο στο Λάντλοου και είχαν τοποθετήσει μυδράλια στα γύρω υψώματα. Στις παγωμένες σκηνές γυναίκες και παιδιά μοιράζονταν την αγωνία των εργατών και τις ελπίδες για μια καλύτερη τύχη. Λίγες ώρες πριν είχαν ανταλλάξει ευχές, ενώ ένας Ελληνας ιερέας είχε τελέσει τη Θεία Λειτουργία. Ηταν ένα παραδοσιακό ελληνικό Πάσχα για τους μετανάστες που είχαν έρθει στην άλλη άκρη της Γης με σκοπό να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη.

Νωρίς το πρωί, ενώ ο Τίκας έκανε διαπραγματεύσεις με τον επικεφαλής της εθνοφρουράς για να εκτονωθεί η κατάσταση, δόθηκε το σύνθημα και τα πολυβόλα άρχισαν να θερίζουν τους απεργούς που προσπαθούσαν να απαντήσουν με τα λιγοστά όπλα που είχαν στη διάθεσή τους. Κάποια στιγμή ο Τίκας θέλησε να ξανασυναντήσει τον αρχηγό της φρουράς για να σταματήσει τη σφαγή. Ομως, αντ' αυτού ο υπαρχηγός της εθνοφρουράς, έφιππος, χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου στο πρόσωπο τον Λούη Τίκα, που έπεσε αιμόφυρτος. Πεσμένο στο έδαφος, όπως ήταν, άρχισαν να τον πυροβολούν και βρέθηκε με τρεις σφαίρες στην πλάτη.  Εν τω μεταξύ η σφαγή στον καταυλισμό συνεχιζόταν.

Σε περίοπτη θέση προβάλλει την ιστορία των ανθρακωρύχων και του

 Λούη Τίκα το μουσείο της πόλης όπου έγινε η σφαγή του Λάντλοου. Ενα από τα πέντε κτίρια είναι αφιερωμένο στον αγώνα τους

 Η σφαγή

Μερικοί είχαν καταφύγει σε μεγάλες τρύπες ή ολόκληρα δωμάτια που είχαν σκάψει από καιρό. Δεν κατάφεραν όμως να γλιτώσουν αφού οι εθνοφρουροί έβαλαν φωτιά και πολλά γυναικόπαιδα κάηκαν. Η τραγωδία του Λάντλοου όμως είχε συνέχεια. Ο ίδιος ο Τίκας έμεινε άταφος μέχρι τις 26 Απριλίου αφού δεν επέτρεπαν σε κανέναν να τον πλησιάσει. Το δράμα των ανθρακωρύχων ξεσήκωσε την κοινή γνώμη των ΗΠΑ και ο Τύπος έγραφε συνεχώς για τη σφαγή. Υστερα από τέσσερις ημέρες ο Ερυθρός Σταυρός πήρε τελικά την άδεια του κυβερνήτη, για να μεταφέρει τη σορό του.Αμερικανοί ταξιδιώτες

Ψάχνουν στο Ρέθυμνο για το σπίτι που γεννήθηκε

Μία τεράστια πομπή ανθρακωρύχων συνόδευε τον Λούη Τίκα στο κοιμητήριο της περιοχής που είχε την ονομασία «Οι Ιππότες της Πυθίας». Εκεί, επάνω στη σορό του οι νέοι ηγέτες των Ελλήνων εργατών με επικεφαλής τον Πέτρο Κατσούλη, ορκίστηκαν ότι θα συνεχίσουν τον αγώνα. Η εφημερίδα της ομογένειας «Ατλαντίς» έγραφε για καιρό και πίεζε να γίνουν ανακρίσεις, οι οποίες όμως δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Τα αραιά γράμματα που έστελνε πότε πότε ο Λούης Τίκας στην οικογένειά του στην Κρήτη, είχαν γίνει από καιρό πολύ σπάνια.

 «Ο παππούς μου πληροφορήθηκε τον θάνατο του αδελφού του από ένα τηλεγράφημα που έλαβε από το συνδικάτο των ανθρακωρύχων. Αργότερα έμαθε περισσότερες λεπτομέρειες για τη δράση του, από έναν συγχωριανό που είχε φύγει μαζί με τον Τίκα για την Αμερική», καταλήγει στην αφήγησή του ο Γιώργος Σταυρουλάκης, ο οποίος τώρα ελπίζει ότι το παλαιό σπίτι με το ελαιοτριβείο θα γίνει κάποτε μουσείο. Στο Κολοράντο, 98 χρόνια μετά τα γεγονότα του Λάντλοου, υπάρχει πάντα το μνημείο των πεσόντων ανθρακωρύχων και κάθε χρόνο η ομογένεια και ιδίως οι κρητικοί σύλλογοι τιμούν τη θυσία των Ελλήνων προγονών τους. Η δημοσιότητα των τελευταίων ετών στην Ελλάδα, έφερε εκ νέου στο προσκήνιο την ιστορία των Ελλήνων ανθρακωρύχων και του Λούη Τίκα.

Αναγνώριση

Στο Ρέθυμνο ο δήμος έδωσε το όνομά του σε έναν δρόμο της πόλης και κάθε χρόνο διοργανώνει τιμητικές εκδηλώσεις. «Ολα ξεκίνησαν όταν διαπίστωσα ότι αρκετοί ξένοι και ιδίως Αμερικανοί ταξιδιώτες που έφταναν στο Ρέθυμνο, ζητούσαν να βρουν το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Τίκας. Γρήγορα διαπίστωσα ότι -αν και παραμένει σχετικά άγνωστος στην Ελλάδα- κατέχει τιμητική θέση στο πάνθεον της αμερικανικής εργατικής ιστορίας», αφηγείται ο κ. Σταυρουλάκης, που μέχρι τότε το μόνο που γνώριζε ήταν ότι επρόκειτο για τον αδελφό του παππού του, ο οποίος είχε φύγει πολύ νέος για να αναζητήσει την τύχη του στη «Νέα Γη». Ετσι ξεκίνησε η έρευνά του, που κράτησε χρόνια μέχρι να έρθουν στο φως στοιχεία και λεπτομέρειες για τη ζωή του ξεχασμένου Κρητικού μετανάστη.

Κάποτε στο Κολοράντο. Ο Λούης Τίκας (τρίτος από αριστερά) έμελλε να γίνει ηγέτης όλων των απεργών στα ορυχεία

 Το μεταναστευτικό κύμα του 1900450.000 πέρασαν τον Ατλαντικό

Την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα κάπου 167.000 Ελληνες είχαν φτάσει στις ΗΠΑ και μέχρι το 1920 ο αριθμός των μεταναστών είχε ανέλθει σε 450.000 ψυχές που είχαν διασχίσει τον Ατλαντικό προερχόμενοι από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Συνήθως οι Ελληνες τότε εργάζονταν ως ανθρακωρύχοι, στους σιδηροδρόμους και σε βιομηχανίες. Ηταν αναγκασμένοι να μένουν πολλοί μαζί, μέσα σε ένα μικρό διαμέρισμα, με μεγάλες στερήσεις. Είχαν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη τροφής, τη φυματίωση, αλλά επιπροσθέτως και την εχθρική αντιμετώπιση της κοινωνίας.

Οι συνθήκες προφανώς ήταν εξαιρετικά δύσκολες, αφού οι περισσότεροι ούτε ήξεραν τη γλώσσα ούτε είχαν επάνω τους τα απαραίτητα χρήματα για να ζήσουν. Εφευγαν από την Ευρώπη με ελάχιστα δολάρια και επιπλέον έπρεπε να φτάσουν στον προορισμό τους υγιείς, για να κερδίσουν την άδεια παραμονής, αφού οι αμερικανικές Αρχές δεν έκαναν δεκτούς στη χώρα όσους έπασχαν από ασθένειες. Στο νησί Ελλις περνούσαν εξετάσεις και ολόκληρες οικογένειες με καρφιτσωμένους αριθμούς περίμεναν υπομονετικά να ανέβουν τα σκαλιά που οδηγούσαν στη νέα τους πατρίδα.

Οι κακουχίες

Κανείς από τους μετανάστες δεν μπορεί να ξεχάσει την πρώτη ημέρα που είδε την Αμερική. Είχαν φτάσει στον προορισμό τους ερχόμενοι από έναν τόπο όπου δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, οι λιγοστοί χωματόδρομοι με δυσκολία οδηγούσαν στην κοντινή πόλη, οι περισσότεροι δεν είχαν μπει ποτέ σε αυτοκίνητο και αρκετοί, ίσως, δεν είχαν δει ποτέ στο παρελθόν τη θάλασσα... Σε αυτό το περιβάλλον τοποθετείται και η ιστορία του Λούη Τίκα, ο

οποίος στις αρχές του 20ού αιώνα βρέθηκε από το Ρέθυμνο, στο Κολοράντο, πρωταγωνιστής των μεγάλων εργατικών κινητοποιήσεων και ιδρυτής του πρώτου εργατικού συνδικάτου ανθρακωρύχων.