ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και...

18
[1] 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ - PROJECT ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2011-2012 Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΜΗΜΑ: ΕΕ1 Έκθεση Ερευνητικής εργασίας Τίτλος: «Η Δημοκρατία στο χθες και στο σήμερα: θεωρία και πράξη» Συγγραφείς: Δημήτρης Μουταφίδης, Ιωάννης Κουνιατσιώτης, Ευστάθιος Μελαχρόπουλος, Ευάγγελος Μέρμηγκας, Αθανάσιος Τσουτσούκας Επιβλέπουσες καθηγήτριες: Μαρίνα Κολλάτου, ΠΕ06 Περσεφόνη Γρηγοράκου, ΠΕ02 Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας των μαθητών του ΕΕ1 τμήματος της Α΄ Λυκείου του 3 ου ΓΕΛ Λάρισας Συμμετέχοντες μαθητές: Κωνσταντίνος Γαρουφαλιάς, Φώτης Δεσπόπουλος, Ιωάννης Κουνιατσιώτης, Γεώργιος Κυρατζούλης, Ιωάννης Λεωνίδας, Ευστάθιος Μελαχρόπουλος, Ευάγγελος Μέρμηγκας, Νικόλαος Μητρολιός, Δημήτριος Μουταφίδης, Βασίλειος-Όθων Μυργιώτης, Χρήστος Νάνης, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Γεώργιος Σίνης, Αντώνιος Τσιακλάγκανος, Αθανάσιος Τσιότρας, Αθανάσιος Τσουτσούκας

Transcript of ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και...

Page 1: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[1]

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ - PROJECT

ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2011-2012

Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ: ΕΕ1

Έκθεση Ερευνητικής εργασίας

Τίτλος: «Η Δημοκρατία στο χθες και στο σήμερα: θεωρία και πράξη»

Συγγραφείς:

Δημήτρης Μουταφίδης, Ιωάννης Κουνιατσιώτης, Ευστάθιος Μελαχρόπουλος,

Ευάγγελος Μέρμηγκας, Αθανάσιος Τσουτσούκας

Επιβλέπουσες καθηγήτριες:

Μαρίνα Κολλάτου, ΠΕ06

Περσεφόνη Γρηγοράκου, ΠΕ02

Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας των μαθητών του ΕΕ1

τμήματος της Α΄ Λυκείου του 3ου

ΓΕΛ Λάρισας

Συμμετέχοντες μαθητές:

Κωνσταντίνος Γαρουφαλιάς, Φώτης Δεσπόπουλος, Ιωάννης Κουνιατσιώτης,

Γεώργιος Κυρατζούλης, Ιωάννης Λεωνίδας, Ευστάθιος Μελαχρόπουλος, Ευάγγελος

Μέρμηγκας, Νικόλαος Μητρολιός, Δημήτριος Μουταφίδης, Βασίλειος-Όθων

Μυργιώτης, Χρήστος Νάνης, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Γεώργιος Σίνης, Αντώνιος

Τσιακλάγκανος, Αθανάσιος Τσιότρας, Αθανάσιος Τσουτσούκας

Page 2: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[2]

Εισαγωγή

Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα το οποίο γεννήθηκε στην Αθήνα του 5ου

αιώνα,

κάνοντάς την μια πόλη- πρότυπο για κάθε κοινωνία που θέλει τα μέλη της να ευημερούν.

Ανά τους αιώνες διαμορφώθηκε και διαφοροποιήθηκε φτάνοντας στο σήμερα όπου κάθε

άνθρωπος ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, οικονομικής ευμάρειας κ. α μπορεί και

απολαμβάνει τα αγαθά και τις ελευθερίες που του παρέχει. Η ελευθερία σκέψης, βούλησης

και έκφρασης είναι τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται από τη δημοκρατία και

αποβλέπουν στην αναβάθμιση του επιπέδου ζωής του κάθε ανθρώπου. Σε θεωρητικό

επίπεδο, το πολίτευμα αυτό μπορεί να δημιουργήσει μία κοινωνία όπου τα μέλη της

ευδαιμονούν. Όμως, όπως έχει δείξει και η ιστορία υπάρχει μεγάλη απόκλιση από τη

θεωρία στη πράξη. Σκοπός της εργασίας είναι η πραγματική γνώση του δημοκρατικού

πολιτεύματος, η εξέλιξή του ανά τους αιώνες, το κατά πόσο επηρεάζει τη ζωή του κάθε

ανθρώπου και η ευαισθητοποίησή του έτσι ώστε να μετατραπεί σε έναν ενεργό πολίτη που

έχει δικαιώματα αλλά και ταυτόχρονα υποχρεώσεις. Ουσιαστικά, σκοπός του όλου

εγχειρήματος είναι οι μαθητές να τηρούν τις δημοκρατικές αξίες στην πράξη. Πιο

συγκεκριμένα, να μάθουμε να συνεργαζόμαστε, να λειτουργούμε με ομαδικότητα και να

αλληλοβοηθούμαστε. Επιπρόσθετα, να μάθουμε να διακρίνουμε και να αξιολογούμε τις

χρήσιμες και μη πληροφορίες και να χρησιμοποιούμε τις καταλληλότερες. Τέλος, να

γνωρίσουμε και να αντιληφθούμε τον όρο <<υποχρέωση>> και να αναλάβουμε το κάθε τι

στο ποσοστό που μας αναλογεί.

Εκτός όμως από τους βασικούς σκοπούς της εργασίας υπάρχουν και δευτερεύοντες.

Αρχικά, η εργασία αποφασίστηκε να γραφεί και στην αγγλική γλώσσα έχοντας ως σκοπό

τη βελτίωση των γλωσσικών μας ικανοτήτων σε αυτή. Επίσης, για την εύρεση

πληροφοριών και για την τελειοποίηση της εργασίας χρησιμοποιήθηκε η τεχνολογία και

αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητες της στο έπακρο διευκολύνοντας κατά ένα μεγάλο βαθμό τη

διαδικασία. Τέλος, δευτερεύοντες στόχοι υπήρξαν και η εξοικείωση με τη συγγραφή

έκθεσης που θα αφορούσε στην ερευνητική εργασία και η παρουσίαση αυτής.

Αρχικά χωριστήκαμε σε υποομάδες. Η κάθε υποομάδα ασχολήθηκε με ένα

συγκεκριμένο θέμα και άντλησε πληροφορίες περί αυτού. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν

από διάφορες πηγές όπως παραδείγματος χάριν το διαδίκτυο και από διάφορες ιστορικές

πηγές. Μετά από πολύμηνη έρευνα καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα τα οποία

Page 3: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[3]

αργότερα βοήθησαν στη δημιουργία της τελικής εργασίας. Επίσης, δημιουργήθηκε ένα

ερωτηματολόγιο το οποίο αναφερόταν στο κατά πόσο υπάρχει και πραγματοποιείται η

δημοκρατία στο σχολείο και το κατά πόσο ο κάθε μαθητής είναι συνειδητοποιημένος όσον

αφορά τις δημοκρατικές αρχές και αξίες.

Στην εργασία θα αναλυθούν και θα απαντηθούν ερωτήματα που μας απασχόλησαν

σχετικά με τη δημοκρατία. Κάθε κεφάλαιο πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο θέμα, που

αναλύεται και συσχετίζεται με αυτή. Τα ερωτήματα αυτά έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με

το πολίτευμα αυτό και απαντώνται σε κάθε κεφάλαιο. Ο διαχωρισμός τους έχει ως εξής:

Α. Θεωρία και Β. Πράξη.

Σε θεωρητικό επίπεδο οι ερωτήσεις έχουν ως εξής:

. Τι είναι δημοκρατία, πότε, πού και γιατί καθιερώθηκε;

. Ποιοί καθιέρωσαν τη δημοκρατία με τις προσπάθειές τους;

Σε πρακτικό επίπεδο οι ερωτήσεις έχουν ως εξής:

Πραγματοποιείται η δημοκρατία με τον καταλληλότερο τρόπο;

Είναι οι πολίτες καλά ενημερωμένοι για τη δημοκρατία;

Σέβονται οι πολίτες τη δημοκρατία αλλά και τους συμπολίτες τους;

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ- Θεωρητική προσέγγιση.

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ ΣΤΟΝ 5ο ΑΙΏΝΑ Π.Χ.

Σε όλο τον κόσμο γίνεται αναφορά στη δημοκρατία της Αθήνας στην αρχαία

Ελλάδα. Τον 5ο π.Χ. αιώνα οι αθηναίοι πολίτες συγκεντρώνονταν και εξέφραζαν

δημοκρατικά την άποψή τους αλλά μόνο οι ενήλικοι διότι οι γυναίκες, οι δούλοι και οι

μικρότεροι σε ηλικία Αθηναίοι δεν είχαν κανένα δημοκρατικό δικαίωμα. Μία πλευρά της

ανθρώπινης δραστηριότητας που σχετιζόταν με τη δημοκρατία ήταν και η αρχιτεκτονική η

οποία σαφώς επηρεάστηκε από τη ιδεολογία της δημοκρατίας. Όλα τα κτίρια αλλά και τα

αγάλματα δήλωναν το σκεπτικό της δημοκρατίας. Όλα αυτά τα κτίσματα είναι καθρέφτης

για τον ελληνικό πολιτισμό και τον τρόπο διακυβέρνησής της πόλης. Οι κανόνες της

δημοκρατίας ορίζονταν από τους νομοθέτες που ήταν φιλόσοφοι αλλά και από τους

Page 4: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[4]

μάντεις της εποχής που είχαν το ταλέντο της ενόρασης. Όμως λόγω του δημοκρατικού

πολιτεύματος οι κανόνες ορίζονταν από το λαό στην Εκκλησία του Δήμου.

Οι βασικές αρχές του Δημοκρατικού πολιτεύματος του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν:

• Η εξουσία ασκείται από τους περισσότερους και όχι από τους λίγους*

• Στα ανώτερα αξιώματα επιλέγονται οι πιο άξιοι πολίτες και όχι όσοι

κατάγονται από πλούσια και μεγάλη γενιά (αξιοκρατία)

• Υπάρχει ισονομία για ιδιωτικές διαφορές

• Υπάρχει ανοχή για το διαφορετικό

• Οι πολίτες είναι νομοταγείς όχι λόγω τιμωρίας του νόμου αλλά από

εσωτερικό σέβας δια δέος (αιδώς).

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Η δημοκρατία ως πολίτευμα κατοχυρώνει δικαιώματα σε κάθε μέλος της κοινωνίας

ισότιμα και ισάξια. Κάθε άνθρωπος έχει ελευθερίες και ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση,

την υγεία και τη ζωή. Τα δικαιώματα αυτά κατοχυρώνονται νομικά και αποβλέπουν στην

αναβάθμιση του επιπέδου ζωής κάθε ανθρώπου και τη γενικότερη ευημερία της κάθε

κοινωνίας. Τα κοινωνικά δικαιώματα με προσπάθειες μπόρεσαν ως ένα βαθμό να

εξαλείψουν τις κοινωνικές διαφορές και ιδιαίτερα να αναβαθμίσουν, όχι μόνο τα κατώτερα

κοινωνικά στρώματα, αλλά γενικότερα να υπάρξει μία εξομάλυνση των τεράστιων

διαφορών ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Δηλαδή, να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες

μεταξύ των μελών της κοινωνίας.

Με την πάροδο των αιώνων τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφοροποιήθηκαν δίνοντας

περισσότερες ελευθερίες στον κάθε άνθρωπο και προσπαθώντας να εξαλείψουν την κάθε

είδους κοινωνική διάκριση και ανισότητα. Έτσι, τα πρώτα βήματα για την καθιέρωση

δικαιωμάτων και για μια είδους κοινωνική ισότητα έγιναν από την εποχή του Περικλή και

τελικά καθιερώθηκαν επίσημα γύρω στα μέσα του 20ού αιώνα. Η εξέλιξη των ανθρωπίνων

δικαιωμάτων έχει ως εξής:

5ος

αιώνας π. Χ: η γέννηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων

δικαιωμάτων.

1215: Μάγκνα Κάρτα- η οποία καθιέρωσε νέα δικαιώματα και κατέστησε το

βασιλιά υποτελή στο νόμο.

Page 5: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[5]

1618: Η αναφορά Δικαιώματος- η οποία προέβαλε τα δικαιώματα και τις

ελευθερίες του λαού.

1776: Η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών- η οποία

διακήρυξε το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας.

1948: Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το πρώτο

καταστατικό που δηλώνει επίσημα τα τριάντα δικαιώματα που έχει κάθε ανθρώπινο ον.

Από την παραπάνω αναδρομή διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι ανά τους αιώνες τα

δικαιώματα εξελίχθηκαν και διαφοροποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό φτάνοντας στα

σημερινά δεδομένα όπου οι ελευθερίες και τα δικαιώματα εξασφαλίζουν στον κάθε

άνθρωπο τις κατάλληλες συνθήκες για μια δίκαιη και ελεύθερη ζωή. Έτσι, δημιουργείται

ένα βασικό υπόβαθρο για την προσωπική του ευδαιμονία και κατ΄ επέκταση για την

γενικότερη ευημερία της κάθε κοινωνίας.

Στις αναπτυγμένες χώρες οι προσπάθειες δεκαετιών μέσω επαναστάσεων,

οργανώσεων ή ατομικών προσπαθειών μπόρεσαν και κατοχύρωσαν δικαιώματα τα οποία

σήμερα θεωρούνται δεδομένα. Δυστυχώς, αυτό δε συμβαίνει σε πολλές υποανάπτυκτες

χώρες στις οποίες οι παραβιάσεις δικαιωμάτων και προσωπικών ελευθεριών είναι συχνό

φαινόμενο. Ο Adam Parsons σε μία εισήγησή του περί μερισμού για τη διασφάλιση

ανθρωπίνων δικαιωμάτων παράθεσε την άποψή του. Συγκεκριμένα, είπε:

«Σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει την

ανισότητα μεταξύ των δικαιωμάτων που απολαμβάνονται στις πλούσιες χώρες και την

έλλειψη ακόμη και των πιο βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων σε αυτό που αποκαλείται

Παγκόσμιος Νότος. Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ εκείνων των δικαιωμάτων που

απολαμβάνονται εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως για παράδειγμα- το δικαίωμα στη ζωή,

το δικαίωμα στη τροφή ή το δικαίωμα στην εκπαίδευση- και η καθημερινή παραβίαση

αυτών των βασικών δικαιωμάτων για δισεκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά στις

λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Σε αυτά τα τριτοκοσμικά κράτη είναι αναγκαία η

κατοχύρωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατ΄ επέκταση η εκδημοκράτισή τους που θα

έχουν ως συνέπεια την ανάπτυξή τους σε όλους τους τομείς. Σε κοινωνικό, ανθρωπιστικό

και οικονομικό τομέα και γενικότερα στην ευημερία αυτών των κρατών. Όπως είχε είπε ο

Τόμας Γούντροου Γουίλσον, «Ο κόσμος θα γίνει ασφαλής με τη δημοκρατία».

Page 6: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[6]

ΤΑ ΑΝΘΡΏΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΥΠΟΑΝΑΠΤΥΚΤΕΣ ΧΩΡΕΣ

Οι υποανάπτυκτες χώρες δεν έχουν κατοχυρωμένα δικαιώματα ή αν έχουν, δεν

υπάρχει κατάλληλη υποδομή για τη προστασία κάθε ανθρώπου. Όμως, μη κυβερνητικές

οργανώσεις και το διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων με προσπάθειες ετών

μπόρεσαν να δημιουργήσουν ένα πλέγμα προστασίας υπέρ των ανήμπορων ανθρώπων και

ιδιαίτερα των παιδιών τα οποία υφίστανται κυρίως σωματικές αλλά και ψυχικές κακουχίες,

όπως η έλλειψη βασικών αγαθών (τροφή, νερό, στέγαση, μόρφωση κ.α.). Ιδιαιτέρως στην

Αφρική οι προσπάθειες είναι πιο έντονες εξαλείφοντας σε άλλοτε μεγάλο ή μικρό βαθμό

διάφορες κοινωνικές ανισότητες ή διάφορες παραβιάσεις εις βάρος παιδιών, γυναικών ή

διάφορων μειονοτήτων. Οι προσπάθειες τα τελευταία χρόνια εντείνονται κυρίως με τη

βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης .Η προηγούμενη έχει δημιουργήσει με την Αφρική την

Κοινή Στρατηγική ΕΕ-Αφρικής όπου έχει δοθεί βαρύτητα και έχει αποδοθεί μεγάλη

προσοχή στη προαγωγή και προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του κράτους

δικαίου και της χρηστής διακυβέρνησης. Η συνεργασία αυτή έχει επιφέρει θετικές

συνέπειες σε πολλά μέρη της αφρικανικής ηπείρου, όπως για παράδειγμα στη Δυτική

Αφρική (Ακτή του Ελεφαντοστού, Λιβερία κ.α.). Η ΕΕ παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την

κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διάφορες χώρες, όπως: Βόρειο Μάλι,

Σενεγάλη, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), Ζιμπάμπουε, Σουδάν. Επίσης, έχει

εκφράσει πολλές φορές τη δυσαρέσκειά της για τυχόν παραβιάσεις και βαρβαρότητες

(θανατική ποινή, βασανιστήρια κ.α.) μέσω δημόσιων δηλώσεων. Τέλος, έχει δημιουργήσει

κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτά τα έγγραφα

πολιτικής έχουν εγκριθεί από το Συμβούλιο και καλύπτουν ζητήματα που έχουν άμεση

σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και γενικότερα με την υπεράσπισή τους. Επίσης,

αφορούν στη προώθηση της συμμόρφωσης προς το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο (ΔΑΔ).

Όμως, αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές δεν είναι νομικά δεσμευτικές, αλλά συνιστούν

πολύ πρακτικό μέσο της πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η προηγούμενη

έχει καθιερώσει περίπου 30 διαλόγους, διαβουλεύσεις και ειδικά φόρουμ συζήτησης με

χώρες του Τρίτου Κόσμου περί προάσπισης των προαναφερθεισών πρωτοβουλιών και

κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ.

Η προηγούμενη υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπόρεσε και έθεσε κατά ένα

βαθμό τα θεμέλια για μια καλυτέρευση στο θέμα των δικαιωμάτων και της κατοχύρωσής

Page 7: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[7]

τους. Βέβαια, με τον εκδημοκρατισμό των χωρών της αφρικανικής ηπείρου θεμελιώνονται

και κατοχυρώνονται οι βασικές αρχές των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δυστυχώς, η αλλαγή

πολιτεύματος γίνεται πολλές φορές με εξεγέρσεις οι οποίες καταστέλλονται με βίαιο τρόπο

από διάφορα απολυταρχικά καθεστώτα και έχουν ως συνέπεια τον τραυματισμό ή ακόμα

και το θάνατο πολλών εξεγερθέντων. Παραδείγματος χάριν, στην Αίγυπτο όπου οι

πρόσφατες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις απέβησαν μοιραίες για πολλούς ανθρώπους

αλλά είχαν ως θετική συνέπεια την αλλαγή κυβέρνησης και της απομάκρυνσης του

Μουμπάρακ από τη προεδρία της χώρας. Ο στρατός που αυτή τη στιγμή ηγείται

υποσχέθηκε τη μεταβίβαση της Αιγύπτου προς τη δημοκρατία. Μετά όμως από συνεχείς

πιέσεις των υπέρ της δημοκρατίας διαδηλωτών σχηματίστηκε μία προσωρινή κυβέρνηση.

Τέλος, οι πρόωρες εκλογές εγκρίθηκαν και τώρα το πολιτικό μέλλον της χώρας επαφίεται

στα χέρια του λαού. Τους τελευταίους μήνες και άλλες χώρες της Αφρικής εξεγέρθηκαν

έχοντας ως κύριο σκοπό τον εκδημοκρατισμό τους και την πτώση των δικτατόρων οι

οποίοι με βίαιο τρόπο θέλησαν να ηγηθούν όπως για παράδειγμα, στη Λιβύη όπου για

πολλούς μήνες ο εμφύλιος πόλεμος μαίνονταν αφήνοντας πολλά θύματα. Όπως έχει δείξει

η ιστορία, ο δρόμος για τη δημοκρατία είναι αρκετά δύσκολος και μόνο ο λαός μπορεί να

ανατρέψει τα απολυταρχικά καθεστώτα μέσω εξεγέρσεων και διαδηλώσεων και να δώσει

τις βάσεις για ένα δημοκρατικό και δίκαιο κράτος.

Κάποιες άλλες αφρικανικές χώρες παραμένουν υπό τη διοίκηση μη δημοκρατικών

καθεστώτων. Πολλές έρευνες έχουν διεξαχθεί περί δημοκρατίας και έχουν αποδείξει ότι ο

αφρικανικός λαός είναι υπέρ αυτού του πολιτεύματος. Συγκεκριμένα, μια έρευνα του

1999- 2000 του Κέντρου Δημοκρατικής Ανάπτυξης Γκάνας σε συνεργασία με το

πανεπιστήμιο του Michigan, US, ο αφρικανικός λαός σε αρκετά μεγάλο ποσοστό προτιμά

το δημοκρατικό πολίτευμα από άλλα όπως φαίνεται στο γράφημα παρακάτω (εικ.1). Στην

έρευνα συμμετείχαν 1200 άτομα σε κάθε μία από τις 17 συμμετέχουσες χώρες

Συνεπώς, από την μέχρι τώρα έρευνα είναι ξεκάθαρο ότι η κατοχύρωση των

ανθρώπινων δικαιωμάτων σχετίζεται άμεσα με τη δημοκρατία ως πολίτευμα. Τα

δικαιώματα αυτά κατοχυρώθηκαν με προσπάθειες πολλών δεκαετιών από διάφορες

οργανώσεις, ΜΚΟ, ΟΗΕ και με ατομικές ενέργειες σημαντικών προσώπων της διεθνούς

ιστορίας. Διαφαίνεται σαφώς ο άρρηκτος συσχετισμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων με

τη δημοκρατία. Και τα δύο μαζί δημιουργούν μία αμφίδρομη και αλληλένδετη σχέση. Σε

Page 8: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[8]

κάθε δημοκρατικό κράτος τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα. Οι προσπάθειες

και οι ενέργειες για την κατοχύρωση αυτών στράφηκαν προς τις αναπτυσσόμενες-

υποανάπτυκτες χώρες και ιδιαίτερα της αφρικανικής ηπείρου στην οποία η καταπάτηση

των δικαιωμάτων, η παιδική εκμετάλλευση, η βία κ.α. είναι συχνό φαινόμενο. Ο

εκδημοκρατισμός και η κατοχύρωση ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι αναγκαία για την

γενικότερη ανάπτυξη αυτών των κρατών και την εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων

ώστε να υπάρχει κοινωνική ευημερία.

Η Δημοκρατία στην Ευρώπη τον 20ο αιώνα.

Η Δημοκρατία είναι εκείνο το πολιτικό σύστημα κατά το οποίο η εξουσία πηγάζει

από το λαό (M. Mazower,) Η ιδέα της Δημοκρατίας γεννήθηκε στην Ευρώπη, συγκεκριμένα

στην Αρχαία Αθήνα πριν 2.500 χρόνια. Όσον αφορά τον εικοστό αιώνα, η Δημοκρατία,

κατά το διάστημα αυτό, υπήρξε ιδιαίτερα εύθραυστη. Ο ναζισμός, ο φασισμός και ο

σταλινισμός δεν άφηναν περιθώρια στη δημοκρατία για πολλές δεκαετίες. Τα

σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που συντάραξαν τον 20ο αιώνα την Ευρώπη ήταν:

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ψυχρός Πόλεμος

Ίδρυση της Ε.Ο.Κ. (Ευρωπαϊκή Οικονομική Ένωση) που μετονομάστηκε σε

Ε.Ε. (Ευρωπαϊκή Ένωση).

Παράλληλα, γεννήθηκαν κι αναπτύχθηκαν κινήματα που επηρέασαν την πορεία της

ανθρωπότητας. Στις αρχές του 20ού αιώνα κύμα απεργιών σαρώνει την Ευρώπη.

Απεργούν οι εργάτες των χαλυβουργείων στη Βιέννη, των υαλουργείων στις Βρυξέλλες,

διαφόρων κλάδων στη Γερμανία. Στη Ρωσία οι εργάτες ζητούν “ψωμί κι ελευθερία” ενώ

αντιμετωπίζονται ένοπλα από τα τσαρικά στρατεύματα. Άρχιζε, έτσι, ο αιώνας των

κοινωνικών αναστατώσεων και των βάρβαρων συγκρούσεων. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος,

ήταν μια γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων που διήρκεσε από το 1914

ως το 1918. Οι Δυνάμεις της Αντάντ, (κυρίως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, ως τις αρχές

του 1918 η Ρωσία και, από το 1917, οι ΗΠΑ) νίκησαν τις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία,

Page 9: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[9]

Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία) και οδήγησαν στην κατάρρευση τεσσάρων

αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης.

Τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανήλθαν σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους,

21εκατ. τραυματίες και 7,5 εκατ. πιάστηκαν αιχμάλωτοι ή χάθηκαν. Μια ολόκληρη γενιά

εξαφανίστηκε.

Μετά την νίκη της Αντάντ, το αίτημα της συνταγματικής μεταρρύθμισης σάρωσε

την κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Το παλαιό καθεστώς τελικά γκρεμίστηκε –

σουλτάνοι, πασάδες, αυτοκράτορες και δούκες αποδυναμώθηκαν πλήρως. Μετά την

εντελώς απρόβλεπτη κατάρρευση των μεγάλων απολυταρχικών αυτοκρατοριών της

Ρωσίας, της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής Τουρκίας, με τη συνθήκη του

Παρισιού η κοινοβουλευτική δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε σε όλη την Ευρώπη. Οι

περισσότερες χώρες εξοπλίστηκαν με νέα συντάγματα. Τα περισσότερα νέα συντάγματα

ξεκινούσαν τονίζοντας το δημοκρατικό, εθνικό και αβασίλευτο χαρακτήρα τους. Συνήθως

αναφερόταν ότι η εξουσία ανήκε στο λαό.

Μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, τα χρόνια ήταν δύσκολα αφού η οικονομική κρίση

που είχε εκδηλωθεί, είχε μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Στη Γερμανία, την

Ιταλία, την Ισπανία, αλλά και στην Ελλάδα επιβλήθηκε το δικτατορικό καθεστώς.

Ειδικά στη Γερμανία το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ επιδίωκε να ξεπλύνει την

ντροπή του Α' Παγκοσμίου πολέμου και να κυριαρχήσει στον κόσμο. Έτσι, συμμάχησε με

τον ηγέτη της φασιστικής Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι και μαζί (Άξονας Βερολίνου -

Ρώμης) προσπάθησαν να επιτεθούν εναντίον των άλλων χωρών της Ευρώπης. Το

φασιστικό κόμμα του Μουσολίνι άρχισε να αναπτύσσεται με την υποστήριξη πλούσιων

γαιοκτημόνων και αξιωματικών του στρατού. Στη χώρα του, ο Μουσολίνι επιβάλλει τη

διάλυση όλων των πολιτικών κομμάτων εκτός από το δικό του, την παύση όλων των

βουλευτών της αντιπολίτευσης, την απογραφή και την παρακολούθηση των ύποπτων

πολιτών και την ίδρυση της μυστικής αστυνομίας.

Η Δημοκρατία γρονθοκοπήθηκε ανελέητα κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής

Γερμανίας ή Τρίτο Ράιχ. Ο όρος αναφέρεται στη Γερμανία της περιόδου 1933–1945, κατά

την οποία το Ναζιστικό Κόμμα με επικεφαλής τον Αδόλφο Χίτλερ, ήταν στην εξουσία. Το

ναζιστικό καθεστώς άλλαξε ολοσχερώς τις πολιτικές και κοινωνικές δομές στη χώρα,

Page 10: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[10]

καθιερώνοντας τον "υπέρτατο Ηγέτη" (Φύρερ) και υιοθετώντας φυλετική πολιτική, η

οποία οδήγησε στη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης. Το στρατόπεδο

συγκέντρωσης είναι τόπος όπου κρατείται μεγάλος αριθμός ανθρώπων, που εγκλείεται

συχνά χωρίς δίκη και με συνοπτικές διαδικασίες. Σκοπό κυρίως είχε την φυσική εξόντωση

των Εβραίων της Ευρώπης αλλά και την κράτηση όλων των αντιτιθεμένων στο Ναζιστικό

καθεστώς.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στις χώρες όπου υπάρχει αντίσταση,

οι εκτελέσεις γίνονται θεσμός αντιποίνων για τους Γερμανούς. Η Γκεστάπο, η γερμανική

μυστική αστυνομία, συλλαμβάνει, φυλακίζει, καταδικάζει, σκοτώνει. Άλλωστε, οι ισχυροί

στρατοί του Χίτλερ του ήταν απόλυτα αφοσιωμένοι. Από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά

της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν ήταν το ολοκαύτωμα των Εβραίων στα ναζιστικά

στρατόπεδα του Χίτλερ, Άουσβιτς και Νταχάου όπου πάνω από 5.000.000 Εβραίοι

θανατώθηκαν με απάνθρωπο τρόπο. Ο Χίτλερ στρέφεται κατά των Εβραίων, των Ρομά,

(Τσιγγάνους), Σίντι, Πολωνών αλλά και των ομοφυλόφιλων, των σωματικά και διανοητικά

υστερούντων και άλλων. Η αστυνομική καταστολή και η ιατρική βία εντάθηκαν. Ως το

1939 τα δικαστήρια είχαν εκδώσει πολλές χιλιάδες θανατικές καταδίκες. Όσον αφορά τους

ασθενείς και τους ανάπηρους, κατά τη γνώμη του Χίτλερ οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν καν

το δικαίωμα ζωής. Η παγκόσμια ιστορία, κατά την άποψή του, είναι ένας αιώνιος πόλεμος

των «δυνατών» εναντίον των «αδύναμων», της «ισχυροτέρας φυλής» εναντίον της

«ασθενεστέρας» με τελικό σκοπό την εξολόθρευση των ασθενέστερων φυλών. Έτσι λέει

π.χ. το 1929 στην Νυρεμβέργη, σε συνέδριο του NSDAP: «Εάν στην Γερμανία γεννιόνταν

κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο παιδιά και σκοτώναμε τα 700.000 με 800.000 πιο αδύναμα,

το αποτέλεσμα θα ήταν ίσως η αναβάθμιση της δύναμης» (Τ. Οικονόμου, …). Οι δε

τσιγγάνοι, αφού συγκεντρώθηκαν σε διάφορα στρατόπεδα, χρησιμοποιήθηκαν ως

πειραματόζωα σε διάφορες έρευνες. Οι θάλαμοι αερίων διέκοψαν τη λειτουργία τους στο

Άουσβιτς τον Νοέμβρη του 44 όταν στο στρατόπεδο έφθασε ο κόκκινος στρατός. Αξίζει

να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία του γερμανικού πληθυσμού δεν ψήφισε τον Χίτλερ αλλά

ούτε και του αντιστάθηκε. Οι άνθρωποι αποδέχθηκαν τη νέα κατάσταση πραγμάτων και το

καθεστώς έγινε μέρος της κανονικής ζωής.

Η ήττα του Χίτλερ επέτρεψε στη δημοκρατία να ξαναριζώσει στην ευρωπαϊκή ζωή.

Όμως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στοίχισε περίπου 55 εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές.

Page 11: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[11]

Πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι τραυματίστηκαν και έχασαν τα σπίτια τους, καταδιώχτηκαν

ή φυλακίστηκαν. Οι ερειπωμένες πόλεις, οι κατεστραμμένες οικονομίες και το βαθύ

αίσθημα φρίκης και απελπισίας ήταν μερικές από τις συνέπειες του πολέμου για όλο τον

κόσμο.

Μια άλλη συνέπεια ήταν η διάλυση του Γερμανικού Ράιχ και η διαίρεση της

Γερμανίας σε δύο ζώνες κατοχής. Ταυτόχρονα, η εξάπλωση της επικυριαρχίας της

Ε.Σ.Σ.Δ. στην Ανατολική Ευρώπη χώρισε τον κόσμο σε δύο ιδεολογικά στρατόπεδα για

τέσσερις περίπου δεκαετίες, μέχρι το 1989/90. Είχε ανοίξει ο δρόμος για τη διαίρεση της

Ευρώπης σε ανατολικό και δυτικό μπλοκ.

Οκτωβριανή επανάσταση

Για πολλούς μήνες το 1917 φαινόταν πως η Ρωσία θα ήταν ο τόπος του πρώτου

θριάμβου της δημοκρατικής επανάστασης στην Ευρώπη.

Ο κόσμος αρχικά συνταράχθηκε από ελπίδες, δέος και φόβο. Τέθηκαν τα βασικά

αιτήματα: ν’ αλλάξει η μορφή της εξουσίας, να ανατραπούν οι κυρίαρχες τάξεις, να

αλλάξει η ίδια η κοινωνία και ο πολιτισμός της. Ο καλύτερος, όμως, κόσμος που

ονειρεύτηκε ο Λένιν δεν κτίστηκε. Τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας “Γκουλάγκ”

έγιναν διαβόητα καθώς εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που κρατούνταν στις φυλακές

αυτές, εξαφανίζονταν και έχαναν κάθε επαφή με τις οικογένειες τους, βασανίζονταν και

έμεναν φυλακισμένοι σε φρικώδεις συνθήκες διαβίωσης για χρόνια, συχνά χωρίς καν

νόμιμες δικαστικές διαδικασίες. Ο Στάλιν, μη ανεχόμενος κανενός είδους κριτική, εκδίωξε

διακεκριμένους κομμουνιστές στέλνοντάς τους στη Σιβηρία. Γενικότερα, εκατομμύρια

ήταν οι πάσης φύσεως αντιφρονούντες πολιτικοί κρατούμενοι, ύποπτοι κ.λπ. που

εξορίζονταν διότι κατηγορούνταν για αντισοβιετική δράση.

Έτσι, αυτή η επανάσταση, έπειτα από μια ταραχώδη ζωή περίπου 73 ετών,

κατέρρευσε, «διότι η ανελευθερία και η ολοκληρωτική υποταγή δεν φέρνουν ποτέ την

ελευθερία και τη χειραφέτηση». Αρκετές χώρες (κυρίως οι Ευρωπαίοι νικητές, η Βρετανία

και η Γαλλία) ανησυχούσαν περισσότερο για τον κομμουνισμό παρά για τη δικτατορία.

Κυρίως ο φόβος του κομμουνισμού έσπρωξε πολλούς προς αυταρχικές λύσεις. Αυτό

συνέβη και στην πατρίδα μας.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Page 12: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[12]

Η Ευρώπη την επομένη της λήξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1945), ήταν μια

κατεστραμμένη και εξαντλημένη ήπειρος. «Δεν θα υπάρξει ειρήνη για την Ευρώπη, αν τα

κράτη συνεχίζουν να βασίζονται στην εθνική κυριαρχία. Οι χώρες της Ευρώπης είναι πολύ

μικρές για να εγγυηθούν στους πολίτες τους την αναγκαία ευημερία και την κοινωνική

πρόοδο». Έτσι δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία βασίζεται σε «τέσσερις

ελευθερίες» (ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ανθρώπων). Η Ε.Ε.

ισχυρίζεται ότι προάγει ενεργά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Χάρη στην

κατάργηση των συνοριακών ελέγχων μεταξύ των χωρών της ΕΕ, οι πολίτες μπορούν

πλέον να ταξιδεύουν ελεύθερα στις περισσότερες χώρες της Ένωσης. Είναι επίσης

ευκολότερη η διαμονή και η εργασία σε άλλη χώρα της ΕΕ. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι

σήμερα η Ευρώπη υποφέρει από ιδεολογική εξάντληση. Στην Ελλάδα (αλλά και σε άλλες

χώρες κυρίως της Ν. Ευρώπης) βιώνουμε την οικονομική κρίση και συμβιώνουμε με την

προοπτική της αποχώρησης από το Ευρώ, από τη Συνθήκη Σέγκεν* και ίσως από την ίδια

την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν οι ισχυρές χώρες αποφασίζουν για την τύχη των πιο

οικονομικά αδύναμων χωρών, τότε οι τελευταίες οδηγούνται στη φτώχεια και την

υποτέλεια. Για παράδειγμα, οι μετανάστες που έχουν κατακλύσει τη χώρα μας, δεν πρέπει

να περάσουν τα σύνορά μας για να μην προκαλέσουν προβλήματα στην ευρωπαϊκή

ήπειρο. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν πρέπει να ξεχνούν ότι είναι εταίροι μεταξύ

τους και όχι αντίπαλοι. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται η κυριαρχία κάποιων χωρών.

Στόχος των Ευρωπαίων ηγετών πρέπει να είναι η χάραξη κοινής στρατηγικής και η

βοήθεια για τις χώρες που το χρειάζονται ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να

αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρονται. Αυτό είναι η μεγαλύτερη εξασφάλιση για

τη Δημοκρατία

*(Σέγκεν: προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα, ελεύθερη

κυκλοφορία για όλα τα πρόσωπα – υπηκόους των κρατών που υπέγραψαν τη συμφωνία

καθώς και αστυνομική και δικαστική συνεργασία)

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟΥ 20ΟΥ

ΑΙΩΝΑ

Τα γεγονότα που περιγράψαμε συνοπτικά στο προηγούμενο κεφάλαιο ήταν φυσικό

να επηρεάσουν και τη πορεία της Ελλάδας. Μετά την καταλυτική περιπέτεια του πολέμου

Page 13: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[13]

και της Κατοχής και τη δραματική δοκιμασία του Εμφυλίου, ο ελληνικός λαός ήταν σε

κατάσταση απελπισίας.

Βέβαια, δημοκρατία δεν νοείται χωρίς την τιμωρία των υπευθύνων. Παρόλ' αυτά, το

1945 απελευθερώνονται όλοι οι κρατούμενοι ταγματασφαλίτες και δοσίλογοι που

κρατούνταν στις φυλακές (κατά εντολή του αρμόδιου Υπουργού) εν αναμονή της δίκης

τους. Αντίθετα, για καιρό στη Μακρόνησο, τη Γυάρο και διάφορες άλλες φυλακές

κρατούνται χιλιάδες αριστεροί, πολλοί χωρίς καμία συγκεκριμένη κατηγορία και υπό

συνθήκες απάνθρωπες. Διαπράττονται φρικτά βασανιστήρια . Το 1960 οι δίκες για

κατασκοπεία συνεχίζονται και το παρακράτος είναι σε δράση. Το 1961 γίνονται εκλογές

βίας και νοθείας. Και στις 21/4/1967 επιβάλλεται η Δικτατορία της Χούντας των

Συνταγματαρχών. Ανοίγεται μια από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής

ιστορίας. Η δημοκρατία βιάζεται. Δεκάδες χιλιάδες δημοκρατικοί πολίτες κρατούνται στις

φυλακές, κακοποιούνται, δολοφονούνται, ανακρίνονται, βασανίζονται ή μεταφέρονται σε

απομακρυσμένους τόπους εξορίας. Παράλληλα, δημιουργούνται οι πρώτες αντιστασιακές

οργανώσεις. Το 1973 γίνεται η εξέγερση του Πολυτεχνείου και το 1974 η χούντα πέφτει.

Στη δημοκρατική πλέον Ελλάδα το 1975 ψηφίζεται το νέο Σύνταγμα.

Από το 1981 η Ελλάδα είναι πλήρες μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Μετά την

πολύμηνη εργασία της ομάδας μας βρέθηκαν πολύ χρήσιμα στοιχεία για το πολίτευμα της

Δημοκρατίας ανά τους αιώνες. Έγινε μια ιστορική αναδρομή και μία ανασκόπηση τον

τελευταίο αιώνα με σκοπό να εντοπίσουμε την εξέλιξη του πολιτεύματος της Δημοκρατίας

τον 20ο αιώνα. Τελικώς δημιουργήθηκε το εξής ερώτημα: Η Ελλάδα σαν κράτος και σαν

χώρα εξελίσσεται, μένει στάσιμη, ή έχει πισωγυρίσματα;

Μέσα από την έρευνα που έγινε βγήκαν πολλά χρήσιμα συμπεράσματα ως

αποτέλεσμα των ιστορικών πληροφοριών και των γεγονότων που μελετήθηκαν. Η Ελλάδα

έζησε πολλές και μεγάλες πολιτικές κρίσεις οι οποίες συχνά οδηγούσαν σε αδιέξοδο.

Βροντερό παράδειγμα είναι η διαμάχη μεταξύ του τότε πρωθυπουργού Ελευθέριου

Βενιζέλου και του βασιλέα Κωνσταντίνου στην αρχή του 20ου αιώνα. Επήλθε ο εθνικός

διχασμός η Ελλάδα χωρίστηκε σε δύο πολιτικά στρατόπεδα: αυτό της Θες/νίκης και αυτό

της Αθήνας. Έπρεπε να περάσει αρκετός καιρός για να μπορέσει το ελληνικό κράτος να

βρει μία ισορροπία. Συγχρόνως οι μεγάλοι παγκόσμιοι πόλεμοι που βρίσκονταν στο

απόγειο τους κλόνιζαν την ισορροπία του όλου κράτους. Όμως δεν φτάνει αυτό. ‘Ήρθαν

Page 14: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[14]

και οι συνέπειες των πολέμων να καταδικάσουν την ήδη αποδεκατισμένη χώρα. Το

χειρότερο για τους Έλληνες πολίτες ήταν οι στρατιωτικές κατοχές που ιδρύθηκαν από τους

τότε δικτάτορες. Πρώτη η δικτατορία του Μεταξά λίγα χρόνια πριν την έναρξη του Β

Παγκοσμίου πολέμου και δεύτερη η δικτατορία του Παπαδόπουλου η οποία ήρθε να

καταστρέψει την τότε ακόμα αδύναμη ανάπτυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος. Βέβαια

αποδειγμένα το καθεστώς του Παπαδόπουλου ώθησε την ελληνική χώρα σε κάποια

στοιχειώδη ανάπτυξη που τελικώς βοήθησε την χώρα πάρα πολύ. Δυστυχώς ή ευτυχώς το

μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού δεν άντεχε την στρατιωτική κατοχή και άρχισαν οι

πρώτες αντιδράσεις. Το μεγάλο γεγονός του Πολυτεχνείου ώθησε τον λαό και

σηματοδότησε την έναρξη της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά. Μετά την εγκαθίδρυση

της Δημοκρατίας τα πράγματα ισορρόπησαν κάπως και επιτέλους άρχισαν τα πάντα να

λειτουργούν με βάση τους δημοκρατικούς νόμους που είχαν θεσπιστεί. Αργότερα ήρθε η

είσοδος της Ελλάδας στην πλέον ενωμένη Ευρώπη (ΕΕ) και οι περισσότεροι πίστευαν πως

από εδώ και πέρα θα ερχόταν η ανάπτυξη της χώρας με την βοήθεια των υπολοίπων

κρατών μελών της ενωμένης Ευρώπης. Λίγες δεκαετίες αργότερα η χώρα μπήκε στο ίδιο

νομισματικό ταμείο με τις άλλες χώρες και το νέο νόμισμα μπήκε για τα καλά στις ζωές

των Ελλήνων. Όμως ποιος θα φανταζόταν ότι μετά από μία δεκαετία τα γεγονότα που θα

εμφανίζονταν δεν θα ήταν τόσο ευχάριστα για τους Έλληνες. Πλέον επίσημα έφτασε και

στην Ελλάδα η διεθνής οικονομική κρίση. Η συνέχεια των γεγονότων εκτυλίσσεται ακόμα

και όλοι αναμένουν το τι θα ακολουθήσει. Η έλλειψη ικανών ηγετών, η έλλειψη

διορατικότητας και οι λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις δημιουργούν ένα όχι και τόσο

αισιόδοξο μέλλον.

Συμπεράσματα

Η μελέτη των ιστορικών πηγών, η ανάλυση των ιστορικών γεγονότων καθώς και η

παρατήρηση και συζήτηση των σύγχρονων γεγονότων μας οδήγησαν στην εξαγωγή

συγκεκριμένων συμπερασμάτων. Στη σημερινή εποχή ένα από τα χαρακτηριστικά της

χώρας μας είναι το πολίτευμα της, η δημοκρατία. Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που

παρέχει στον άνθρωπο αρκετές ελευθερίες και πολλά δικαιώματα. Όμως στη χώρα μας, με

το πέρασμα των χρόνων, το δημοκρατικό πολίτευμα έχει πάρει μορφή φιλελεύθερου

πολιτεύματος με βάση την ιδεολογία των πολιτικών που έχουν κυβερνήσει και κυβερνούν

Page 15: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[15]

μέχρι σήμερα τη χώρα. Φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις πως η άποψη πολλών

μορφωμένων και λόγιων ότι στη χώρα μας έχουμε δημοκρατία μόνο στη θεωρία και όχι

στην πράξη είναι ορθή. Για παράδειγμα, ενώ σύμφωνα με το σύνταγμα όλοι οι πολίτες

είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, στην πραγματικότητα παρατηρείται ότι οι "ισχυροί", εκείνοι

με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, δρουν σε βάρος των υπολοίπων πολιτών αποφεύγοντας

την καταβολή των φόρων που τους αναλογούν χωρίς καμιά συνέπεια ή τιμωρία. Συχνά το

οικονομικό έγκλημα παίρνει τρομακτικές διαστάσεις και το επίσημο κράτος άλλοτε

φαίνεται να παρακολουθεί ανήμπορο να δράσει και άλλοτε να διαπλέκεται και να

διευκολύνει. Έτσι ενώ μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα έρχονται στο φως κανείς δεν

τιμωρείται. Τέτοιες πρακτικές αποτελούν προσβολή προς τη δημοκρατία καθώς η

εκμετάλλευση των "αδύνατων" πολιτών είναι διαρκής και προκλητική. όταν παύει να

υπάρχει ισότητα και ισονομία, παύει να υπάρχει και δημοκρατία.

Όπως έχουν πει μεγάλοι σοφοί η γνώση της αλήθειας απαιτεί κόπο και η αναζήτησή

της είναι μια δύσκολη διαδικασία που προϋποθέτει πολίτες με ανεξάρτητο και κριτικό

πνεύμα, πολίτες με παιδεία. Η αλήθεια δεν φθάνει στον απλό πολίτη καθώς τα έντυπα και

ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, υποκύπτοντας στα συμφέροντα ισχυρών

οικονομικών παραγόντων χειραγωγούν τους ανθρώπους. Το ερώτημα λοιπόν επανέρχεται.

Είναι η δημοκρατία που βιώνουμε σήμερα αυτή που θέλουμε; Πιστεύουμε ότι υπάρχει

μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη. Αυτό όμως μπορεί ν' αλλάξει διότι

τη δημοκρατία δεν την καθορίζει το κράτος αλλά οι πολίτες οι οποίοι αν διατηρήσουν τις

δημοκρατικές τους αξίες και τα ιδεώδη ακλόνητα θα υπάρχει ισότητα και δημοκρατία στην

πράξη.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εργασίας δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο

στην αγγλική γλώσσα το οποίο είχε ως σκοπό να πληροφορήσει τους αναγνώστες για το

κατά πόσο η δημοκρατία υφίσταται στην πράξη.

Page 16: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[16]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Σύμφωνα με την έρευνα που έγινε μέσω ενός ερωτηματολόγιου προέκυψαν πολλά

και χρήσιμα συμπεράσματα. Ως μαθητές και ως άνθρωποι μπορούμε να είμαστε

χαρούμενοι με τα αποτελέσματα της έρευνας μας διότι μέσα από τις απαντήσεις φαίνεται

ότι υπάρχουν και τηρούνται οι δημοκρατικές αξίες στη μικρή κοινότητα όπως είναι ο

χώρος του σχολείου. Βέβαια δεν θα έπρεπε να αποκρύψουμε και κάποια αρνητικά

αποτελέσματα σε ερωτήσεις που έγιναν τα οποία θα πρέπει να προβληματίσουν τους

αρμόδιους εντός της σχολικής κοινότητας. Πάντως σε μεγάλο βαθμό υπάρχει

ενθουσιασμός για τα κατά μεγάλο ποσοστό θετικά αποτελέσματα και συμπεράσματα.

Φάνηκε ότι υπάρχει σεβασμός στους κανόνες του σχολείου και πως οι περισσότεροι

μαθητές τους τηρούν. Επίσης κάτι πολύ σημαντικό είναι πως υπάρχει αλληλοβοήθεια και

κατανόηση μεταξύ των μαθητών. Ακόμα τα παιδιά συμμετέχουν στα σχολικά συνέδρια

που γίνονται από τα εκλεγμένα όργανα των τάξεων και εκφράζουν τις απόψεις για τα

θέματα που τίθενται και υπάρχει προσπάθεια για την επίλυση των προβλημάτων που

προκύπτουν. Στο σημείο αυτό κάνοντας μια παρένθεση θα πούμε πως σύμφωνα με τα

«λεγόμενα» των περισσοτέρων παιδιών, ότι δεν τους αρέσει το σχολείο και ότι δεν

περνούν ευχάριστα, έρχεται το ερωτηματολόγιο μας, να διαψεύσει αυτά τα λεγόμενα. Και

με αποδεδειγμένα αποτελέσματα. Ήταν απαντήσεις μαθητών. Όπως λοιπόν φάνηκε, όταν

τα παιδιά εντοπίζουν κάποια ενέργεια άλλου μαθητή ο οποίος προσπαθεί να κάνει ζημιά

σε σχολική περιουσία τότε υπάρχει αντίδραση. Συνήθως, μιλούν στον δράστη και

προσπαθούν να τον αποτρέψουν. Εδώ φαίνεται πως τα «συνετά» παιδιά νοιάζονται για τον

χώρο όπου περνούν ένα μεγάλο μέρος της ημέρας τους. Συνεχίζοντας ακόμα πιο

χαρούμενους μας κάνει το γεγονός ότι όταν εμφανίζεται ενδοσχολική βία προσπαθούν να

την εξαλείψουν με οποιονδήποτε τρόπο. Ακόμα ένα ωραίο παράδειγμα είναι, όταν υπάρχει

αδικία από το μέρος του καθηγητή είτε σε θέμα αξιολόγησης είτε σε θέμα συμπεριφοράς

οι μαθητές αντιδρούν σωστά θέτοντας το ζήτημα αυτό σε συζήτηση πρώτα με τον ίδιο τον

καθηγητή, κάνοντάς τον να αλλάξει γνώμη και αργότερα, αν δεν υπάρχει επίλυση του

θέματος, απευθύνονται στον/στην διευθυντή/τρια του σχολείου.

Αυτά ήταν τα αποτελέσματα της έρευνας μας και εμφανώς διατυπώθηκε, πως οι

δημοκρατικές αξίες τηρούνται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα από την πλευρά των

μαθητών με την συνδρομή του συλλόγου διδασκόντων. Τα αποτελέσματα του

Page 17: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[17]

ερωτηματολογίου απεικονίζονται στο παράρτημα παρακάτω με τη βοήθεια

ραβδογραμμάτων, πιτών κ.α

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Questionnaire for the "democracy: theory and practice" project

At school

1. Do you interrupt others while speaking?

2. Do you respect the school rules?

3. Do you support the younger or weaker students?

4. Do you contribute to solving school or class problems?

5. What is your attitude during your class meetings?

6. What is your attitude towards your class's decisions?

7. When a bad decision is made and you disagree?

8. When you notice that a student causes some damage to the school property

9. When you see a student suffering from bullying

10. When a teacher is unfair or mistreats you or other students

The questionnaire can be retrieved from:

https://docs.google.com/spreadsheet/viewform?formkey=dGtacmVoNEdRTjI5ZjhNeFZmNGtIM0E

6MQ#gid=0

And the complete responses from:

https://docs.google.com/spreadsheet/gform?key=0AuluDyBCsILedGtacmVoNEdRTjI5ZjhNeFZmN

GtIM0E&gridId=0#chart

Page 18: ΈΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η δημοκρατία στο χθες και το σήμερα¨θεωρία και πράξη.

[18]

Βιβλιογραφία:

Berstein, Ser., 1998. Ιστορία της Ευρώπης από τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά κράτη,

μτφ. Δημητρακόπουλος Αναστ., εκδ. Αλεξάνδρεια.

De Romilly, J., 1992. Προβλήματα της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας, μετ. Αγκαβανίκης Ν.,

Αθήνα, Καρδαμίτσας

De Tocqueville, A., Η δημοκρατία στην Αμερική, μτφ. Μπάμπης Λυκούδης, Αθήνα, Στοχαστής

Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, 1924. Η Ελληνική Ιστορία, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών

Καστοριάδης, Κ., 1999. Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα,

Αθήνα, Ύψιλον/βιβλία.

Keane, J. 1996. Μέσα επικοινωνίας και δημοκρατία, μετ. Χατζηπαντελή Παναγιώτα, Αθήνα,

Πατάκης.

Popper, K. - Kondry, J. 1995. Τηλεόραση: κίνδυνος για τη δημοκρατία, μετ. Φιλιππάτος Άγγ.,

Αθήνα, Νέα Σύνορα.

Srarr, CH. G., 1999, Η γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας: Η εκκλησία του δήμου κατά τον

πέμπτο αιώνα, μετ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, Καρδαμίτσα.

Τσάτσου, Δ., 1975. Προβλήματα δημοκρατίας, Αθήνα, Ίκαρος.

Τσάτσου, Δ., 1998. Η Ελληνική Πολιτεία 1974-1997, Αθήνα, Καστανιώτης. Mazower, M.,

Σκοτεινή Ήπειρος, Ο Ευρωπαϊκός εικοστός αιώνας, Χρονικό του εικοστού αιώνα

Marshall, T- Bottomore, T., 1997. Ιδιότητα του πολίτη και κοινωνική τάξη, Αθήνα , Gutenberg,.

Οικονόμου Τ. (άρθρο του στην “καθημερινή”).

Μuller, Τhe concentration camps, 1993-1945

Ιστότοποι:

www.solon.org.

www.youthforhumanrights.org

www.sansimera.gr

www.asylumaware.eu

www.bbc.co.uk

www.worldpublicopinion.org