ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Δρ. Βασιλική

ΚαζάναΑναπλ. Καθηγήτρια

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας

Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής

Τηλ. & Φαξ: 25210 60435

E-mail: vkazana@teikav.edu.gr

Διαλέξεις

Θεωρίας

Δασική

Οικονομία

& Εκτιμητική

Οικονομική

Επιστήμη Η

μελέτη

του

πως

η

κοινωνία

αποφασίζει

τι, πώς

και

για

ποιόν

να

παράγει.

Παραδείγματα

Οικονομικών Θεμάτων

Α) Το

΄΄ΣΟΚ΄΄

των

τιμών

πετρελαίου

Σπάνιος

πόρος:

Ο

πόρος

για

την

οποία

ζήτηση

σε μηδενική

τιμή

θα

ξεπερνούσε

την

διαθέσιμη

προσφορά.

71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95

35

30

25

20

15

10

5Τιμή

πετρελαίου

1971-95

Τιμή

Πετρελαίου

($/βαρέλι)

Β) Κατανομή

Εισοδήματος

Εθνικό

εισόδημα

Το

άθροισμα

των

εισοδημάτων

όλων των

πολιτών

του

Παγκόσμιο

εισόδημα

Το

άθροισμα

των

εισοδημάτων όλων

των

χωρών

ήΤο

άθροισμα

των

εισοδημάτων

που

κερδίζουν

όλοι

οι

άνθρωποι

στη

γη

Κατανομή

Εισοδήματος

Πόσο

εισόδημα

μοιράζεται

σε

διαφορετικές

ομάδες

ή

άτομα.

Παγκόσμιος

πληθυσμός

και

Εισόδημα

(Μέσα

1990)

(Πηγή: Διεθνής

Τράπεζα, 1986)

Φτωχές

χώρες Χώρες

Μετρίου

Εισοδήματος

Πλούσιες

Χώρες

Κατά

κεφαλή

εισόδημα

($./έτος)32.375 907.000 8.461.000

% του

πληθυσμού

της

γης

57 28 15

% του

παγκόσμιου

εισοδήματος

5 16 79

Γ) Σπανιότητα

και

Ανταγωνιστική

Χρήση

των

Πόρων

Έστω: Οικονομία

με

4 εργάτες

που

μπορούν να

παράγουν

ή

τροφή

ή

κάμερες.

Δυνατότητες

ΠαραγωγήςΤροφή

Εργαζόμενοι

ΠαραγωγήΚάμερες

Εργαζόμενοι

Παραγωγή

4

25 0 0

3

22 1

9

2

17 2

17

1

10 3

24

0 0 4

30

0 5 10 15 20 25 30Κάμερες

25

20

15

10

5

Τροφή

ΑΒ

C

DEG

H

Καμπύλη

παραγωγικών

δυνατοτήτων

(Production Possibility Frontier)

•

Νόμος

φθινουσών

Αποδόσεων

•

Καμπύλη

παραγωγικών

δυνατοτήτωνΔείχνει

για

κάθε

επίπεδο

παραγωγής

ενός

αγαθού, το

μέγιστο

ποσό

άλλου

αγαθού

που

μπορεί

να

παραχθεί

•

Ευκαιριακό

Κόστος

Η

ποσότητα

άλλων

αγαθών

που πρέπει

να

΄΄θυσιαστούν΄΄

για

να

κερδίσουμε

μια

άλλη

μονάδα

αυτού

του

αγαθού

•

Αγορά

Η

διαδικασία

με

την

οποία

οι

αποφάσεις

των νοικοκυριών

για

κατανάλωση

εναλλακτικών

αγαθών, οι

αποφάσεις

των

επιχειρήσεων

για

το

τι

και

πως

θα παράγουν

και

οι

αποφάσεις

των

εργαζομένων

για

το

πόσο

και

για

ποιον

να

εργάζονται, όλες

προσαρμόζονται με

τον

μηχανισμό

τιμών.

Κεντρική

Σχεδιασμένη

Οικονομία

Η Κυβέρνηση αποφασίζει

τι

θα

παραχθεί, πως

θα

παραχθεί

και

για

ποιον

θα

παραχθεί. Λεπτομερείς

οδηγίες

κατόπιν

σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις

και

εργαζόμενους.

Σύστημα

Ελεύθερης

Οικονομίας

(Ελεύθερες

αγορές) Σύστημα

στο

οποίο

οι

κυβερνήσεις

δεν

παρεμβαίνουν

στις

αγορές

Μικρή

Οικονομία

Δημόσιος

και

Ιδιωτικός

Τομέας αλληλεπιδρούν

για

να

λύσουν

οικονομικά

προβλήματα.

Η

Κυβέρνηση

ελέγχει

σημαντικό

μέρος

της

παραγωγής με

φορολογία, μεταφορά

πληρωμών

και

παροχή

υπηρεσιών

όπως

η

άμυνα

και

η

αστυνομία. Παρεμβαίνει ακόμη

στον

τρόπο

επιδιώκουν

το

ατομικό

τους

συμφέρον.

Μικρο-Οικονομία

Λεπτομερής

επεξεργασία

ατομικών αποφάσεων

για

συγκεκριμένα

αγαθά

Μακρο-Οικονομία

Αλληλεπιδράσεις

της

Οικονομίας

ως σύνολο

Ακαθάριστο

Εθνικό

Προϊόν

Η

αξία

όλων

των

αγαθών

και υπηρεσιών

που

παράγονται

σε

μία

Οικονομία

σε

ορισμένη

περίοδο, όπως

το

έτος

Ρυθμός

ανεργίας

Ποσοστό

εργατικής

δύναμης

που

δεν έχει

απασχόληση

ΕΡΓΑΛΕΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Για

την

ανάλυση

των

Οικονομικών

Θεμάτων

χρησιμοποιούμε:•

Μοντέλα

(models)•

Στοιχεία

(Data)

Μοντέλο

ή

Θεωρία

Σειρά

απλοποιημένων

παραδοχών

από

όπου

προκύπτει

πως

συμπεριφέροντε

οι

άνθρωποι. Αποτελεί

σκόπιμη

απλοποίηση

της

πραγματικότητας(1)

Οικονομικά

Στοιχεία

Α) Χρονοσειρές

(Time Series Data)

Χρονοσειρά

Ακολουθία

μετρήσεων

μίας

μεταβλητής

σε

διαφορετικά

χρονικά

σημείαΤΙΜΗ

ΑΡΓΥΡΟΥ, 1996 (US cents/troy ounce)

ΙΑΝ.

ΦΕΒ.

ΜΑΡ.

ΑΠΡ.

547

563

551

540

(Πηγή: IMF)

ΤΙΜΗ

ΑΡΓΥΡΟΥ

95-96 (US cents/troy ounce)

95Ι

95ΙΙ

95ΙΙΙ

95ΙV

96I470

548

533

526

554

B) Αντιπροσωπευτικό

δείγμα

(Cross-Section Data)

Αντιπροσωπευτικό

δείγμα

Ο

τρόπος

κατά

τον

οποίο

μία

οικονομική

μεταβλητή

διαφέρει

ανάμεσα

σε

άτομα

ή

ομάδες

ατόμων

σε

μία

χρονική

στιγμή

ΑΝΕΡΓΙΑ

ΑΝΑ

ΧΩΡΑ, 1996 (% της

εργατικής

δύναμης)

Η.Π.Α.

ΙΑΠΩΝΙΑ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΓΑΛΛΙΑ

Μ.ΒΡΕΤΑΝΙΑ

5,5 3,1 8,2 11,6 8,7

ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ.

580

570

560

550

540

600

500

400

300

200

100Α

ΤΙΜΗ

ΑΡΓΥΡΟΥ, 1996

Τιμή

(Cents per troy ounce)

(2)

Δείκτες

(Index Numbers)

Δείκτης

Εκφράζει

στοιχεία

σχετικά

με

μία

αξία

βάση

ΤΙΜΕΣ

ΑΡΓΥΡΟΥ

(cents/troy ounce)

και

ΧΑΛΚΟΥ

(cents/pound)

1970

1990

1995Τιμή

Αργυρού

177

482

519

Τιμή

Χαλκού

64

121

134Δείκτης

αργυρού

(1990=100)

37*

100

108

Δείκτης

χαλκού

(1990=100)

53

100

111

(*177/482 = 0,37χ100=37)

Δείκτης

Τιμών

ως

μέσοι

όροι

Δείκτες

τιμών

για

Άργυρο, Χαλκό

και

Μέταλλα

(1960=100, Στ.Β.Αργ.=0,2 , Στ.Β.Χαλ.=0,8)

1970

1990

1995Άργυρος

37

100

108

Χαλκός

53

100

111Μέταλλα

50

100

110*

*110 = [ (0,8χ111) + (0,2χ108) ]

Δείκτης

τιμών

καταναλωτή

Δείκτης

τιμών

καταναλωτή

Δείκτης

τιμών

των

καταναλωτικών

αγαθών

που αγοράζονται

από

ένα

τυπικό

νοικοκυριό

Ρυθμός

πληθωρισμού

Εκατοστιαία

αύξηση

στον

δείκτη

τιμών

καταναλωτή για

12 μήνες

Δείκτη

τιμών

βιομηχανικής

παραγωγής

Σταθμικός

μέσος

όρος

της ποσότητας

των

αγαθών

που

αγοράζονται

από

την

Βιομηχανία

(3) Ονομαστικές

και

πραγματικές

Μεταβλητές

Ονομαστικές

Μεταβλητές

Αυτές

που

μετρούνται

σε

χρήματα

Πραγματικές

Μεταβλητές

Αυτές

που

έχουν

αποπληθωριστεί

•

Οι

πραγματικές

τιμές

είναι

δείκτες

οικονομικής

σπανιότητας. Δείχνουν

πως μεταβάλλεται

η

τιμή

ενός

αγαθού

σε

σχέση

με

τις

τιμές

των

άλλων

αγαθών

γενικά. Γι’

αυτό

λέγονται

και

σχετικές

τιμές.

Σταθμικά

βάρη

ΔΤΚ

(Μ.Βρετανία)

Είδος

ΒάροςΟικονομικά

Είδη

0,072

Φαγητό

0,143Αυτοκίνητο

0,124

Στέγαση

0,190Αλκοόλ

0,078

Διασκέδαση

(υπηρεσίες)

0,065Ένδυση

και

Υπόδηση

0,065

Διασκέδαση

(αγαθά)

0,054Καύσιμα

και

Φως

0,045

Υπηρεσίες

εξυπηρέτησης

(Catering)

0,043Προσωπικά

Αγαθά

και

Υπηρεσίες

0,048

Καπνός

0,038Έξοδα

Ταξιδίου

και

Εισιτηρίου

0,016

Υπηρεσίες

νοικοκυριού

0,048

Αγοραστική

δύναμη

χρήματος

Δείκτης

της

ποσότητας

αγαθών

που μπορούν

να

αγορασθούν

με

μία

χρωματική

μονάδα

(4) Μετρήσεις

αλλαγών

σε

Οικονομικές

Μεταβλητές

Απόλυτη αλλαγήΠοσοστιαία αλλαγή

Ρυθμός

Ανάπτυξης

Ποσοστιαία

αλλαγή

ανά

περίοδο

(τυπικά

ανά έτος)

(5) Οικονομικά

Μοντέλα

και

Στοιχεία

Εμπειρική έρευναΣτικτά διαγράμματα (Scatter plots)

[Σχεδιάζουν

ζεύγη

τιμών

συγχρόνως

για

2 διαφορετικές μεταβλητές]

ΖΗΤΗΣΗ, ΠΡΟΣΦΟΡΑ

και

ΑΓΟΡΑ

Αγορά

Σύνολο

διακανονισμών

με

τους

οποίους οι

αγοραστές

και

πωλητές

βρίσκονται

σε

επαφή

για

να

ανταλλάξουν

αγαθά

και

υπηρεσίες

Ζήτηση

Η

ποσότητα

ενός

αγαθού

το

οποίο

οι αγοραστές

επιθυμούν

να

αγοράσουν

σε

κάθε

ενδεχόμενη

τιμή

Προσφορά

Η

ποσότητα

ενός

αγαθού

το

οποίο

οι παραγωγοί

(πωλητές) επιθυμούν

να

παράγουν

(πωλήσουν) σε

κάθε

ενδεχόμενη

τιμή

ΖΗΤΗΣΗ

ΚΑΙ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ

ΞΥΛΟΥ

Τιμή

(χιλ.€)

Ζήτηση

(m3

χιλ.)

Προσφορά

(m3

χιλ.)

0 200 010

160

0

20

120

4030

80

80

40

40

12050

0

160

40 80 120 160 2000

50

40

30

20

10

Ποσότητα

που

ζητείται

(χιλ. m3)

Τιμή

(χιλ.)

0 40 80 120 160

50

40

30

20

10

Τιμή

(χιλ.)

ΚΑΜΠΥΛΗ

ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΜΠΥΛΗ

ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΓΙΑ

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟ

ΠΡΟΙΟΝ

ΞΥΛΟΥ

0 40 80 120 160 200

50

40

30

20

10

Α Β

F G

SD

D

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: ΖΗΤΗΣΗ

-

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΠΟΥ

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ

-

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΠΟΥ

ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ

•

Όταν

οι

άλλοι

παράγοντες

είναι

σταθεροί

όσο χαμηλότερη

είναι

η

τιμή

του

αγαθού

τόσο

υψηλότερη

είναι

η

ποσότητα

του

αγαθού

η

οποία

ζητείται

•

Όταν

οι

άλλοι

παράγοντες

είναι

σταθεροί

όσο

υψηλότερη είναι

η

τιμή

του

αγαθού

τόσο

υψηλότερη

είναι

η

ποσότητα

του

αγαθού

που

προσφέρεται

Τιμή

ισορροπίας

Η

τιμή

στην

οποία

η

ποσότητα

που προσφέρεται

είναι

ίση

με

την

ποσότητα

η

οποία

ζητείται

Συνθήκες

ζήτησης

Τιμή του αγαθούΤιμή άλλων αγαθών (υποκατάστατα συμπληρωματικά)Εισοδήματα καταναλωτώνΠροτιμήσεις καταναλωτών

Επέκταση

–

Συμπίεση

Ζήτησης

0 Qo Q1

P1

P0

Ποσότητα

ΤιμήD

D

A

B

Αύξηση

-

Μείωση

Ζήτησης

Συνθήκες

Προσφοράς

ΤεχνολογίαΚρατικές παρεμβάσειςΣυντελεστές παραγωγής

Ποσότητα

Τιμή

Αυξημένη

ΖήτησηΜειωμένη

Ζήτηση

Ελεύθερες

αγορές

Επιτρέπουν

τιμές

να διαμορφώνονται

καθαρά

από

τους

νόμους

της

προσφοράς

και

της

ζήτησης

Έλεγχος

τιμών

Κρατικοί

κανόνες

ή

νόμοι

που εμποδίζουν

τις

τιμές

να

φθάσουν

στα

σημεία

ισορροπίας

Μπορεί

να

είναι:

Κατώτατες τιμές (floor prices)ή

Ανώτατες τιμές (ceiling prices)

Ελεύθερες

αγορές

Επιτρέπουν

στις

τιμές

να διαμορφώνονται

καθαρά

από

τους

νόμους

της

προσφοράς

και

της

ζήτησης

Έλεγχος

τιμών Κρατικοί

κανόνες

ή

νόμοι

που

εμποδίζουν

τις

τιμές

να

φθάσουν

στα

σημεία

ισορροπίας

Μπορεί

να

είναι:

Κατώτατες τιμές (floor prices)ή

Ανώτατες τιμές (ceiling prices)