Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ...

26
Μία πρόταση για τη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου στο σχολείο

Transcript of Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ...

Page 1: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Μία πρόταση για τη διδασκαλία ολόκληρουλογοτεχνικού έργου στο σχολείο

Page 2: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Η λογοτεχνία …• «είναι μια πόρτα ανοιχτή./Πολλοί κοιτάζουν μέσαχωρίς να βλέπουν / τίποτακαι προσπερνούνε. Όμωςμερικοί / κάτι βλέπουν, τομάτι τους αρπάζει κάτι / καιμαγεμένοι πηγαίνουνε ναμπουν.»

• Το λογοτεχνικό βιβλίο είναιένας κόσμος μυστικός, πουκαλεί τον αναγνώστη να τονανακαλύψει.

Page 3: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Ορχάν Παμούκ:

«Η λογοτεχνία αποτελείέναν αποκαλυπτικόκαθρέφτη μέσα απότον οποίο ο άνθρωποςκατακτά τηναυτογνωσία του κιαναγνωρίζει τιςαντιφάσεις, τις πλάνεςκαι τα αδιέξοδά του».

Page 4: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Η ανάγνωση ως ιεροτελεστίαΝτανιέλ Πενάκ:

• «Αυτή η ξαφνική ανακωχή μετά το σαματάτης μέρας, αυτή η συνάντηση πέρα απόκάθε συγκυρία, αυτή η στιγμή ευλαβικήςσιωπής πριν απ’ τα πρώτα λόγια τηςαφήγησης, η φωνή μας (επιτέλους,αληθινή), η τελετουργία των επεισοδίων»αποτελεί «μιαν επιστροφή στον μοναδικόπαράδεισο που αξίζει: την οικειότητα».

Page 5: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Η ανάγνωση ενός ολόκληρου βιβλίου

• Η συνεχής εναλλαγή τωνκειμένων καταστρέφει τημυσταγωγία, διασπά τηναυτοσυγκέντρωση, δενευνοεί τη διατήρηση τουνήματος της αφήγησης καιτην προσήλωση στη δομή,πλοκή κι εξέλιξη τηςιστορίας.

Page 6: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Προς μια νέα αντίληψη τηςδιδασκαλίας του μαθήματος

Page 7: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίαςεντάσσεται δυναμικά στην Α΄Λυκείου με τα νέα Π.Σ.

Page 8: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΠρότασηΝίκος Θέμελης, Η αναζήτηση

"Έξι αφηγήσεις γύρω από μια μυθιστορία"

Page 9: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΚριτήριαΚριτήρια επιλογήςεπιλογής

nn ΜέσαΜέσα απόαπό τιςτις αναζητήσειςαναζητήσεις ενόςενός κεντρικούκεντρικούήρωαήρωα,, καταγράφεταικαταγράφεται ολόκληρηολόκληρη ηηανθρώπινηανθρώπινη περιπέτειαπεριπέτεια γιαγια τηντην αναζήτησηαναζήτησητηςτης ευτυχίαςευτυχίας καικαι τηςτης αυτοπραγμάτωσηςαυτοπραγμάτωσης..

Page 10: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

•• ΠαρουσιάζονταιΠαρουσιάζονται βαθύταταβαθύτατα ανθρώπινοιανθρώπινοιχαρακτήρεςχαρακτήρες,, άνδρεςάνδρες καικαι γυναίκεςγυναίκες,, οιοιοποίοιοποίοι,, ακολουθώνταςακολουθώντας τουςτους δρόμουςδρόμους τουτουκόσμουκόσμου,, αγωνίζονταιαγωνίζονται νανα εδραιώσουνεδραιώσουν καικαινανα περιχαρακώσουνπεριχαρακώσουν τηντην παρουσίαπαρουσία τουςτουςστηστη ζωήζωή..

•• ΈχειΈχει,, ακόμαακόμα,, πρωτότυπηπρωτότυπη απόαπόαφηγηματικήςαφηγηματικής σκοπιάςσκοπιάς πλοκήπλοκή::έξιέξι πρωτοπρόσωπεςπρωτοπρόσωπες αφηγήσειςαφηγήσειςαποτυπώνουναποτυπώνουν τηντην ιστορίαιστορία ενόςενός ΈλληναΈλληνααπόαπό τατα ΖαγοροχώριαΖαγοροχώρια..

Page 11: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Στόχοι διδασκαλίας• Η γνωριμία με μια μεταιχμιακήεποχή (τέλη 19ου κι αρχές 20ουαιώνα)

Το βιβλίο αποτελεί την τοιχογραφία μιαςεποχής κι αποτυπώνει ανάγλυφα όλες τιςαντινομίες που την συνθέτουν καικαθορίζουν την ελληνική ταυτότητα καικοινωνία.

Page 12: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΗΗ εμβάθυνσηεμβάθυνση σεσε ένανέναν πολυσύνθετοπολυσύνθετοχαρακτήραχαρακτήρα

uu ΟΟ ήρωαςήρωας,, μεμε ανήσυχοανήσυχο πνεύμαπνεύμα καικαιπολύπαθηπολύπαθη ψυχήψυχή,, εκτελείεκτελεί πολλαπλέςπολλαπλέςδιαδρομέςδιαδρομές στοστο χώροχώρο καικαι τοτο χρόνοχρόνο,,αναζητώνταςαναζητώντας τηντην ταυτότητάταυτότητά τουτου καικαιπροσπαθώνταςπροσπαθώντας νανα αφήσειαφήσει κάτικάτι στέρεοστέρεο σεσεέναένα διαρκώςδιαρκώς μεταβαλλόμενομεταβαλλόμενο ιστορικόιστορικό καικαιανθρώπινοανθρώπινο τοπίοτοπίο..

Page 13: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΗΗ μετάγγισημετάγγιση τουτου φιλοσοφικούφιλοσοφικούπροβληματισμούπροβληματισμού

•• ΗΗ ρευστότηταρευστότητα καικαι ηη πολλαπλότηταπολλαπλότητα τωντωνανθρωπίνωνανθρωπίνων πραγμάτωνπραγμάτων

•• ΔενΔεν υπάρχειυπάρχει μιαμια καικαι μοναδικήμοναδικήπραγματικότηταπραγματικότητα,, αλλάαλλά τατα πράγματαπράγματαμπορείμπορεί νανα είναιείναι έτσιέτσι όπωςόπως τατα βλέπουμεβλέπουμεκαικαι τατα ζούμεζούμε,, μπορείμπορεί νανα είναιείναι καικαι αλλιώςαλλιώς..

Page 14: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

• Η ανάδειξη των ποικίλων αφηγηματικώντεχνικών και της ρέουσας γλώσσας τουσυγγραφέως.

Page 15: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Προγραμματισμός

n Προτείνεται η ανάγνωση στην τάξη καιστο σπίτι και στη συνέχεια η συζήτησηστην τάξη.

Page 16: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Οι πολλαπλές ωφέλειες της οργανικής καιδυναμικής ένταξης στη διδακτική πράξη

n Ανάγνωση και επεξεργασία στο σχολείοσε συνεχόμενο δίωρο, κατά ενότητεςκαι με φύλλο εργασίας.

n Ομαδοσυνεργατική εργασία

n Σύνθεση σε ολομέλεια

Page 17: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΧρονοδιάγραμμαΧρονοδιάγραμμα διδασκαλίαςδιδασκαλίαςnn 11οο δίωροδίωρο:: ΠροσέλκυσηΠροσέλκυση τουτου ενδιαφέροντοςενδιαφέροντος τωντωνμαθητώνμαθητών μεμε τιςτις προσδοκίεςπροσδοκίες πουπου τουςτουςδημιουργείδημιουργεί οο τίτλοςτίτλος,, αδρομερήςαδρομερής παρουσίασηπαρουσίασητουτου ιστορικούιστορικού πλαισίουπλαισίου καικαι εισαγωγικάεισαγωγικά στοιχείαστοιχείαγιαγια τοτο συγγραφέασυγγραφέα καικαι τοτο έργοέργο τουτου..

nn ΕπόμεναΕπόμενα 66 περίπουπερίπου δίωραδίωρα:: ανάγνωσηανάγνωση καικαιεπεξεργασίαεπεξεργασία τωντων έξιέξι ««φωνώνφωνών»» τουτουμυθιστορήματοςμυθιστορήματος..

nn 22 τελευταίατελευταία δίωραδίωρα:: τελικήτελική σύνθεσησύνθεση,, συζήτησησυζήτηση,,εργασίεςεργασίες..

Page 18: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΦύλλαΦύλλα εργασίαςεργασίαςΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

•Ποιο είναι το βασικό θέμα;

•Πώς συσχετίζεται ο τίτλος μετο περιεχόμενο του βιβλίου;

Page 19: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ – ΣΚΗΝΙΚΟ

n Σε ποιους γεωγραφικούς χώρουςεξακτινώνεται η αφήγηση και ποιο το νήμαπου τους δένει;

n Σε ποιες χρονικές φάσεις συμβαίνουν ταθεμελιακά γεγονότα και πώς συνδέεται ηΙστορία με την προσωπική μοίρα τωνκυριοτέρων ηρώων;

n Ποιες λεπτομέρειες του σκηνικού τονίζει οσυγγραφέας και γιατί; Τι ατμόσφαιραδημιουργούν;

Page 20: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΟΚΗ

n Ποια τα μέρη του μυθιστορήματος καιπώς συνδέονται μεταξύ τους;

n Σε ποια σημεία του βιβλίου έχουμεσυγκρούσεις και κορυφώσεις;

n Γιατί ο συγγραφέας εισάγει τομεταφυσικό στοιχείο στο τέλος;

Page 21: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

• Πώς σκιαγραφείται ο χαρακτήρας τουπρωταγωνιστή, Νικολή-εφέντη; Εξελίσσεταιστο έργο ή παραμένει σταθερός;

• Ποια η ψυχογραφία του;• Ποιοι άλλοι χαρακτήρες υπάρχουν στομυθιστόρημα και πώς συμβάλλουν στηναληθοφάνεια της αφήγησης;

Page 22: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

• Ποιος αφηγείται και σε ποιο/α πρόσωπο/α;Συμμετέχει στα συμβάντα;

• Ποιες εναλλαγές της οπτικής γωνίαςπαρατηρούνται και ποιος ο ρόλος τους;

• Πώς προχωρεί ο χρόνος της αφήγησης;Ευθύγραμμα ή με αναχρονίες;

• Υπάρχουν αφηγηματικά κενά; Πώςενώνονται τελικά τα νήματα της αφήγησης;

Page 23: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

n Πώς θα περιγράφατε τη γλώσσα καιτην επιλογή του λεξιλογίου;

n Ποιες εικόνες σάς εντυπωσίασαν;Ποιοι άλλοι εκφραστικοί τρόποιπροσδίδουν αμεσότητα στη γραφή;

Page 24: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΗΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙΚΑΙ ΗΗ ΓΝΩΜΗΓΝΩΜΗ ΣΑΣΣΑΣ

nn ΠοιαΠοια μηνύματαμηνύματα ήή αξίεςαξίες γιαγια τητη ζωήζωή σαςσας,, σαςσαςπρόσφερεπρόσφερε τοτο βιβλίοβιβλίο;;

nn ΔιαβάσατεΔιαβάσατε κάποιακάποια κριτικήκριτική;; ΣυμφωνείτεΣυμφωνείτε μεμεαυτήναυτήν;; ΑνΑν γράφατεγράφατε εσείςεσείς μίαμία,, μεμε ποιαποιαεπιχειρήματαεπιχειρήματα θαθα ενθαρρύνατεενθαρρύνατε τουςτους φίλουςφίλουςσαςσας στηνστην ανάγνωσήανάγνωσή τουτου;;

nn ΠοιεςΠοιες ιστορικέςιστορικές,, κοινωνικέςκοινωνικές καικαι πολιτικέςπολιτικέςαναφορέςαναφορές υποδεικνύουνυποδεικνύουν τηντην εποχήεποχή στηνστηνοποίαοποία αναφέρεταιαναφέρεται;;

nn ΜεταθέστεΜεταθέστε τηντην έμπνευσήέμπνευσή σαςσας απόαπό τοτο βιβλίοβιβλίοαυτόαυτό σεσε μιαμια άλληάλλη μορφήμορφή τέχνηςτέχνης,, ππ..χχ..ζωγραφικήζωγραφική,, ποίησηποίηση,, δραματοποίησηδραματοποίηση..

Page 25: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

Η διαθεματική προσέγγιση

l Λογοτεχνία (μύθος, θεωρία της αφήγησης,σημειολογία, πλοκή)

l Γλώσσα (ύφος, εκφραστικά μέσα, εικόνες,λεξιλόγιο, παραγωγή λόγου)

l Ιστορία (ο ελληνισμός στα τέλη 19ου αιώνα –αρχές 20ου)

l Φιλοσοφία (έρωτας, ζωή, θάνατος, ταυτότητα)l Ψυχολογία (εσωτερικές συγκρούσεις, διλήμματα)l Τέχνη (μετασχηματισμός σε ποίηση, ζωγραφική,κλπ)

Page 26: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ(ΒΙΒΛΙΑ Ν. ΘΕΜΕΛΗ)

ΑγάθηΓεωργιάδου