Η έννοια του πλοίου κατά τον ΚΙΝΔ και κατά τον ΚΔΝΔ

Πανεπιστήμιο ΑιγαίουΣχολή Επιστημών της Διοίκησης

Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών ΥπηρεσιώνΠ.Μ.Σ. ΝΑ.Μ.Ε.

Ναυτικό Δίκαιο

Η έννοια του πλοίου κατά τον ΚΙΝΔ και κατά τον ΚΔΝΔ

Πέτρος Κυλαδίτης__________________________

Ακαδημαϊκό έτος 2007 – 2008


ΠεριεχόμεναΤο πλοίο....................................................................................................................................3

Ιστορία......................................................................................................................................3

Ορισμός....................................................................................................................................5

Αρμοδιότητες...........................................................................................................................6

Ταυτότητα πλοίου....................................................................................................................6

Νομική ιδιομορφία...................................................................................................................7

Πολεμικό πλοίο........................................................................................................................7

Νομικό καθεστώς.................................................................................................................7

2 | Σ ε λ ί δ α


Το πλοίο

Το Πλοίο (αρχαία ελληνική: η ναυς, της νηός, πληθ.: αι νήες) είναι μια ειδική κατασκευή (ναυπήγημα), σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό.

Ιστορία

Τα πρώτα αξιόπλοα σκάφη που κατασκευάστηκαν εξ' ολοκλήρου από ανθρώπους τοποθετούνται από τους ιστορικούς γύρω στο 9000 π.Χ. και επρόκειτο για επιπλέοντες διαμορφωμένους κορμούς δέντρων και σχεδίες. Αυτές οι κατασκευές είχαν ως κύριο μέσο πρόωσης είτε τα ρεύματα των υδάτων είτε κουπιά. Τα πανιά θα εμφανιστούν πολύ αργότερα, το 4000 π.Χ. πιθανών στην Μεσοποταμία.

Η εφεύρεση των πανιών για την χρήση της δύναμης του αέρα για κίνηση είχε ως αποτέλεσμα να κατασκευαστούν τα πρώτα πραγματικά μεγάλα πλοία τα οποία είχαν δυνατότητα μεταφοράς αγαθών. Είναι γνωστό πως μέχρι το 1200 π.Χ. η τεχνολογία των πλοίων είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να είναι ασφαλέστατη η επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών, όπως πχ. τα νησιά του Αιγαίου. Αυτό καταμαρτυρείται στα Ομηρικά έπη όπου αναφέρεται συχνότατα ο στόλος των Αχαιών. Αργότερα, τα πλοία μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο. Η μυθική Αργώ της Αργοναυτικής Εκστρατείας ήταν ένα πενηντάκοπο (με 50 κουπιά) πλοίο, πράγμα που δείχνει την ανάγκη δύναμης για την κίνηση ενός πραγματικά μεγάλου σκάφους για τα ανθρώπινα δεδομένα. Το 700 π.Χ. έχουμε σίγουρα πλοία τα οποία μπορούν να διασχίσουν ασφαλώς τη Μεσόγειο. Έτσι καθίσταται δυνατή η επικοινωνία των Ελλήνων με άλλους λαούς και μέρη, τα οποία οδηγούν στις πρώτες αποικίες των Ελλήνων αλλά και στην επαφή των Ελλήνων με τους Φοίνικες που οδήγησε στην πρώτη μορφή του ελληνικού αλφάβητου.

Σε αυτήν την εποχή τοποθετείται επίσης και η δημιουργία των πρώτων πλοίων με σοβαρή ικανότητα να διεξάγουν ναυμαχίες. Καθώς οι πιο πολλές πόλεις ήταν χτισμένες κοντά στα παράλια, η ύπαρξη ισχυρού στόλου σήμαινε και ισχυρότερη άμυνα για την πόλη. Η τεχνολογία της αρχαίας ναυπηγικής φτάνει στο αποκορύφωμά της στον Ελληνικό χώρο γύρω στο 500 π.Χ. όταν οι Αθηναίοι και Κορίνθιοι βρίσκουν την χρυσή τομή μεταξύ μεγέθους, ευελιξίας, ταχύτητας και όγκου και δημιουργούν την πασίγνωστη τριήρη. Το σκάφος αυτό διαθέτει τρείς σειρές από κουπιά και τετράγωνο πανί για την κίνηση σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ διαθέτει και εξοχή μεταλλικός υπενδεδυμένη η οποία της επιτρέπει να εμβολίζει τα εχθρικά πλοία, προσφέροντας ένα πλοίο πολλαπλών ρόλων. Βεβαίως υπάρχουν και μεγαλύτερα πλοία όμως η τριήρης με πολύ καλά μελετημένα χαρακτηριστικά δεν βρίσκει αντίπαλο σε αυτά.

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο κατασκευάζονται από τους Ρωμαίους πλοία (γαλέρες) τα οποία αγγίζουν τους 1000 μετρικούς τόνους εκτόπισμα και χρησιμοποιούνται και για πολεμικούς και για εμπορικούς σκοπούς. Χρησιμοποιούντο ευρέως για την άμεση πρόσβαση σε οποιαδήποτε άκρη της ρωμαϊκής επικράτειας και την αντιμετώπιση της πειρατείας, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και ως επιθετικά όπλα για πολιορκίες, πράγμα που



δείχνει την προνοητικότητα των Ρωμαίων. Ο τύπος αυτός πλοίου θα περάσει και στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως δρόμων, το βασικό πλοίο μάχης του βυζαντινού ναυτικού. Διέθετε κωπηλατικό πλήρωμα 50 κωπηλατών και μεταφορική ικανότητα εως και 200 ατόμων. Είχε την ικανότητα μεταφοράς καταπελτών, βαλλιστρών κλπ. Αργότερα, κατά τον 7ο-8ο αιώνα μ.Χ., οι βυζαντινοί επιστήμονες επινοούν το "υγρόν πύρ" και οι βυζαντινοί ναυπηγοί το τοποθετούν ως κύριο όπλο στους δρόμωνες δημιουργώντας έτσι την πασίγνωστη και ιδιαίτερα τρομακτική για τους αντιπάλους κατηγορία των "πυροφόρων δρομώνων". Για πολλούς και διάφορους λόγους, η εξέλιξη της ναυπηγικής τεχνολογίας στο βυζάντιο έμεινε πίσω σχετικά με τις άλλες ναυτικές δυνάμεις, κι έτσι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας η μόνη παρουσία ελληνικής ναυσιπλοΐας περιορίζεται στα μικρά εμπορικά σκάφη.

Αντίθετα, στις χώρες της δυτικής Ευρώπης οι ναυπηγοί μεγαλώνουν περισσότερο τα πλοία και επινοούν νέες μεθόδους που επιτρέπουν στα πλοία να αντέχουν την καταπόνηση από τα νέα πυροβόλα όπλα που μόλις εμφανίζονται. Πρωτοπόροι σε αυτόν τον τομέα εμφανίζονται οι Άγγλοι, οι Βενετοί και οι Ίβηρες. Τα πλοία είναι πλέον τόσο μεγάλα και βαριά που η χρήση κωπηλατών κρίνεται ασύμφορη, και την θέση τους παίρνουν πολλαπλά ιστία με πανιά. Η απομάκρυνση των κωπηλατών επιτρέπει και την μαζική χρήση κανονιών και άλλων πυροβόλων όπλων στα πλάγια του πλοίου. Έτσι δημιουργούνται πλοία όπως τα καρράκ (πχ. Mary Rose, Αγγλία και Santa Maria, Ισπανία), κορβέτες και man of wars για πολεμικούς σκοπούς και οι καραβέλες (πχ. Pinta και Nina, Ισπανία), για εμπορικούς. Ειδικά τα καρράκ ήταν ιδιαίτερα μεγάλα και ευσταθή στον ποντοπόρο πλού, πράγμα που επέτρεψε την διάσχιση του Ατλαντικού και άλλων ωκεανών και την εξερεύνηση της υφηλίου από τους Ισπανούς και Πορτογάλους κατά τον 15ο και 16ο αιώνα.



Ορισμός

Τα πλοία διέπονται από τη νομοθεσία αφενός του Ναυτικού Δικαίου, το οποίο και διακρίνεται στο Δημόσιο Ναυτικό Δίκαιο και στο Ιδιωτικό Ναυτικό Δίκαιο, που απαρτίζουν και τα δύο σχετικούς Κώδικες (σύνολα ομοειδούς νομοθεσίας), τον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου Κ.Δ.Ν.Δ. και τον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου Κ.Ι.Ν.Δ. και αφετέρου από το Διεθνές Ναυτικό Δίκαιο.

Σύμφωνα λοιπόν με τις παραπάνω υφιστάμενες νομοθεσίες:

α). Κατά τον Κ.Ι.Ν.Δ. άρ.1 παρ.11 Πλοίο είναι κάθε σκάφος καθαρής χωρητικότητας (δηλ. μεγίστης εκμεταλλεύσιμης) τουλάχιστον 10 κόρων, προορισμένο να κινείται αυτοδύναμα στη Θάλασσα".

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό απαραίτητες προϋποθέσεις είναι 1ον να είναι σκάφος, 2ον να έχει καθαρή χωρητικότητα από 10 κόρους και άνω, και 3ον να έχει αυτοδύναμη κίνηση.

β). Κατά τον Κ.Δ.Ν.Δ. άρ.3 παρ.12 Πλοίο είναι κάθε σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό για μεταφορά προσώπων, ή πραγμάτων, ρυμούλκηση, επιθαλάσσια αρωγή, αλιεία, αναψυχή, επιστημονικές έρευνες ή άλλο σκοπό.

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό μοναδική βασική προϋπόθεση είναι: να είναι σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό, ανεξάρτητα χωρητικότητας ή αυτοδύναμης κίνησης.

Και όμως οι παραπάνω διατάξεις δεν συγκρούονται αλλά ανάλογα με ποίου Κώδικα τις διατάξεις παρακολουθείται κάποια εφαρμογή με τον ίδιο θα ισχύει και ο ορισμός του πλοίου. Τέλος τα ναυπηγήματα, δηλαδή τα κάτω των 10 κόρων χαρακτηρίζονται Πλοιάρια και είναι κυρίως σκάφη αγώνων (racing boats), αλιευτικά (fishing boats), βοηθητικών υπηρεσιών (service boats) κ.ά.

Επίσης κατά το άρ.4 παρ.1 του Κ.Δ.Ν.Δ. προβλέπεται και μια ακόμη κατηγορία το "βοηθητικό ναυπήγημα" που θεωρείται κάθε πλωτό ναυπήγημα ανεξαρτήτως χωρητικότητας που προορίζεται να χρησιμοποιείται σε σταθερή παραμονή για βοηθητικούς σκοπούς εντός λιμένων και αλλού.

1 Κ.Ι.Ν.Δ. άρ.1 παρ.1:«Πλοίον, κατά την έννοιαν του παρόντος νόμου, είναι παν σκάφος, χωρητικότητος καθαράςτουλάχιστον δέκα κόρων προωρισμένον όπως κινήται αυτοδυνάμως εν θαλάσση. Αι διατάξειςτων τρίτου, τετάρτου, έκτου, εβδόμου, δωδεκάτου, δεκάτου τρίτου και δεκάτου τετάρτουτίτλων του παρόντος νόμου εφαρμόζονται αναλόγως και επί παντός άλλου πλωτούναυπηγήματος.»2 Κ.Δ.Ν.Δ. άρ.3 παρ.1: «1. Πλοίον, κατά την έννοια του παρόντος Κώδικος, είναι παν σκάφος, προορισμένον όπωςμετακινείται επί του ύδατος προς μεταφοράν προσώπων ή πραγμάτων, ρυμούλκησιν,επιθαλάσσιον αρωγήν, αλιείαν, αναψυχήν, επιστημονικάς ερεύνας ή άλλον σκοπόν.2. Τα πλοία, αναλόγως του μέσου κινήσεως, του ειδικού προορισμού των, της εκτάσεωςπλόων ή άλλων κριτηρίων, διακρίνονται εις κατηγορίας κατά τα δια Π.Διατάγματος οριζόμενα.»



Νομική ιδιομορφία

Στη νομική επιστήμη γενικά το πλοίο θεωρείται ότι έχει ζωή. Γεννιέται με την κατασκευή - ναυπήγηση και μάλιστα από την ημέρα που τοποθετείται η τρόπιδα πάνω στις σχάρες του ναυπηγείου. Ζει δε όσο αυτό βρίσκεται σε υπηρεσία, εκτελεί πλόες ή ακόμα και σε κατάσταση παροπλισμού, "πεθαίνει" δε μόνο λόγω απώλειας, διάλυσής του ή οριστικής εγκατάλειψης.

Στην έννοια του Δικαίου το πλοίο φέρεται ως αντικείμενο και όχι ως "υποκείμενο" του Δικαίου, η δε νομική του υπόσταση αυτή καθ΄ αυτή είναι ιδιόμορφη (sui generis). Συγκεκριμένα ενώ το πλοίο είναι "κινητό" εφαρμόζονται σε αυτό θεσμοί που προσδίδονται σε ακίνητα όπως είναι ο θεσμός της υποθήκης και όπως είναι βασικά για τα πλοία ο θεσμός της προτιμώμενης υποθήκης.

Η τελετή καθέλκυσης προσομοιάζει με εκείνη της βάπτισης όπου δημοσιοποιείται το όνομα του πλοίου.

Ταυτότητα πλοίου

Κάθε πλοίο έχει δική του νομική ταυτότητα, στοιχεία της οποίας είναι:

1. Το όνομα (που ορίζεται ελεύθερα από τον πλοιοκτήτη ή την υπηρεσία αν είναι κρατικό πχ πολεμικό, ακταιωρός κλπ) που αναγράφεται στη πρύμνη και στις παρειές του σκάφους, ενώ τα κρατικά φέρουν κωδικό αριθμό. (Σημείωση: Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες δίδουν ονόματα τέτοια έτσι που από μόνα τους να προσδιορίζεται η πλοιοκτησία, για παράδειγμα τα πλοία της εταιρείας του Α. Ωνάση φέρουν το πρόθεμα Ολύμπικ, ολύμπικ βάλλευ, ολύμπικ πήις, ολύμπικ μπρουκ, κ.λπ. ή με αριθμούς όπως στην εταιρεία Ι. Λάτση, Πετρόλα 1, Πετρόλα 2 κ.λπ.)

2. Η χωρητικότητα πλοίου που υπολογίζεται σε κόρους (από ειδικούς φορείς-Νηογνώμονες) και διακρίνεται σε ολική (κ.ο.χ.) και καθαρή (κ.κ.χ.) (πολύ σημαντικό στοιχείο για τα φορτηγά πλοία).

3. Λιμένας νηολόγησης (που είναι ελεύθερης επιλογής του πλοιοκτήτου) και ο αριθμός νηολογίου. Το πρώτο προσδιορίζει και την εθνικότητα - σημαία του πλοίου και σημειώνεται στη πρύμνη κάτω από το όνομα. (Δεν σημειώνεται στα κρατικά, αρκεί η επίδειξη της σημαίας). (Σημείωση: Κάθε πλοίο είναι υπόχρεο σε νηολόγηση ανεξάρτητα μεγέθους και τύπου, τα δε κρατικά νηολογούνται στο κυρίως λιμάνι της χώρας. Χώρες ηπειρωτικές, με διακρατικές συμβάσεις καθορίζουν ως λιμάνι νηολόγησης των πλοίων τους λιμάνι όμορης ή άλλης χώρας).

4. Το διεθνές διακριτικό σήμα Δ.Δ.Σ. (που αποτελείται από συνδυασμό τεσσάρων γραμμάτων του λατινικού αλφαβήτου) δίνεται σε πλοία άνω των 30 κόρων καθαρής χωρητικότητας (κ.κ.χ.). Στην Ελλάδα έχουν παραχωρηθεί από SVAA μέχρι SZZZ, αρμόδιος φορέας διαχείρισης είναι η Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων (ΕΕΠ) του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ). (Σημείωση: Δ.Δ.Σ. λαμβάνουν και τα κρατικά πλοία. Μετά τη καταστροφή πλοίου ή διάλυσή του, το Δ.Δ.Σ. που είχε, δεν δίδεται σε άλλο πλοίο).



Ευνόητο είναι ότι μετά τα παραπάνω αποκλείεται δύο πλοία να έχουν ίδια στοιχεία ταυτότητας έστω κι αν έχουν ίδιο όνομα, χωρητικότητα και λιμάνι νηολογίου αφού θα διαφέρουν στον αριθμό νηολόγησης και στο Δ.Δ.Σ.

Αρμοδιότητες

Η κατασκευή "Ναυπήγηση" των πλοίων αποτελεί το κύριο αντικείμενο της Ναυπηγικής (Shipbuilding).

Η ασφαλής πλεύση του πλοίου είναι αντικείμενο της Ναυτιλίας - Ναυσιπλοΐας (Navigation).

Η οικονομική εκμετάλλευση των πλοίων είναι αντικείμενο της Οικονομικής Ναυτιλίας.

Η ασφαλής επάνδρωση των πλοίων είναι αντικείμενο της Ναυτολογίας. Ο τακτικός (περιοδικός) και έκτακτος έλεγχος - επιθεώρηση των πλοίων είναι

αντικείμενο της Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων (Ε.Ε.Π.), ειδική υπηρεσία του ΥΕΝ, και των Νηογνωμόνων (Registers).

Στους ελληνικούς λιμένες και στα ελληνικά χωρικά ύδατα την αρμοδιότητα παρακολούθησης εφαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας, επί παντός συμβάντος στα πάσης φύσεως πλοία, καθώς και επί διαφορών ασκεί το Λιμενικό Σώμα.

Πολεμικό πλοίο

Ως πολεμικό πλοίο νοείται "το σκάφος εκείνο όπερ ανήκει στις ένοπλες δυνάμεις μιας πολιτείας υπό την διοίκηση αξιωματικού τοποθετουμένου από την κυβέρνηση του κράτους του οποίου φέρει τη σημαία και επανδρωμένο με πλήρωμα υπό στρατιωτική πειθαρχία".

Τον αυτό ορισμό έδωσε και η Διακήρυξη του Προέδρου των ΗΠΑ στις 23 Μαρτίου 1917. Τον ορισμό αυτό έχει υιοθετήσει και η Σύμβαση της Γενεύης "Περί ανοικτών θαλασσών" 1958 στο αρθρ. 8.2 όσο και στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης 1982, στο άρθρο 29.

Έτσι σύμφωνα με το παραπάνω ορισμό το πολεμικό πλοίο ορίζεται να είναι σκάφος, με κυβερνήτη Αξιωματικό των ενόπλων δυνάμεων χώρας και να διέπεται εσωτερικά από στρατιωτικούς κανονισμούς (χωρίς να γίνεται μνεία σε χωρητικότητα πλοίου, αυτοδυναμία κίνησης, εξοπλισμό ή οπλισμό)

Νομικό καθεστώς

Τα πολεμικά πλοία παντός τύπου εξομοιώνονται προς το έδαφος του κράτους της σημαίας που φέρουν. Κατόπιν αυτού το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ασκήσει σε ξένο πολεμικό πλοίο καμία εξουσία αφού δεν μπορούν αυτά να αποτελέσουν αντικείμενο κατάσχεσης, κράτησης, απαγόρευσης απόπλου η άλλου δικαστικού μέτρου. Ακόμη και αγωγές λόγω ναυτικών ατυχημάτων πχ συγκρούσεις εγείρονται συνήθως ενώπιον των



δικαστηρίων της χώρας που φέρουν τη σημαία, εκτός κάποιων εξαιρέσεων αναγνωριζομένων από το διεθνές δίκαιο σε θέματα ετεροδικίας.

Σύμφωνα λοιπόν με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης άρθρο 30: "αν οποιοδήποτε πολεμικό πλοίο δεν συμμορφώνονται προς τους κανονισμούς του παράκτιου Κράτους τους αναφερομένους στη διέλευση μέσω της χωρικής θαλάσσης, αγνοεί δε οιοδήποτε αίτημα προς συμμόρφωση που του απευθύνεται, το παράκτιο κράτος δύναται να απαιτήσει από το πολεμικό πλοίο όπως εγκαταλείψει πάραυτα τη χωρική του θάλασσα".

Οποιαδήποτε δε ζημία προκληθεί από τη μη συμμόρφωση του πολεμικού πλοίου ακεραία ευθύνη φέρει το κράτος της σημαίας του.

Στα ελληνικά χωρικά ύδατα η διέλευση ξένων υποβρυχίων επιτρέπεται μόνο " εν αναδύσει".

Γενικά όμως τα πολεμικά πλοία κατά τους διεθνείς κανονισμούς έχουν προτεραιότητα πλεύσης ανταλλάσοντας χαιρετισμούς μεταξύ τους, ο νεώτερος Κυβερνήτης προς τον αρχαιότερο και κατ΄ εθιμικό ναυτικό δίκαιο πρώτα τα εμπορικά πλοία προς τα πολεμικά. Ο δε χαιρετισμός γίνεται κατά το χρόνο της παράλλαξης με την μερική υποστολή της σημαίας που επαναλαμβάνει αμέσως ο αποδέκτης του χαιρετισμού.

Αν οποιοσδήποτε φυγόποινος ή φυγόδικος καταφέρει και ανέλθει σε πολεμικό πλοίο, η παράδοσή του στην παράκτια αρχή γίνεται μόνο από τον κυβερνήτη και αν είναι ξένο κατόπιν αιτήσεως από το Υπ. Εξ. προς την πρεσβεία της χώρας του πολεμικού πλοίου αν και εφόσον δεν παρασχεθεί άσυλο.


Η έννοια του πλοίου κατά τον ΚΙΝΔ και κατά τον ΚΔΝΔ

Documents

Transcript of Η έννοια του πλοίου κατά τον ΚΙΝΔ και κατά τον ΚΔΝΔ