Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΤΟΥ Γ. ΒΙΖΥΗΝΟΥ

«ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ»

Α. ΕΞΩΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ1. Χρόνος γεγονότων: β’ μισό 19ου αιώνα2. Χρόνος πομπού: 18833. Χρόνος δέκτη: 2004

Β. ΕΝΔΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ (28 έτη, 1846 – 1874)(I) Χρονολογική σειρά γεγονότων 1η χρονική ζώνη 1. Γέννηση Α’ Αννιώς (~ 1846)

2. Θάνατος Α΄ Αννιώς (~1846)3. Γέννηση Γιωργή (1849) – η βρεφική ηλικία4. Γέννηση Β΄ Αννιώς (~ 1851/2)5. Θάνατος πατέρα (1854)6. Θρήνος και μοιρολόι για τον πατέρα

2η χρονική ζώνη 7. Η Αννιώ και τα αδέλφια της8. Η ασθένεια της Αννιώς και οι προσπάθειες αντιμετώπισής της9. Τα 40 μερόνυχτα στην εκκλησία10. Η αντιπροσευχή του Γιωργή11. Η εμφάνιση της χρυσαλίδας12. Ο θάνατος της Αννιώς (~1860)

3η χρονική ζώνη 13. Η προσπάθεια της μάνας να μεγαλώσει τα παιδιά της14. Η πρώτη υιοθεσία15. Το επεισόδιο στο ποτάμι16. Η φυγή του Γιωργή (~ 1861)

4η χρονική ζώνη 17. Η δεύτερη υιοθεσία18. Η ζωή στα ξένα ( ~1861 – 1875)19. Η επιστροφή20. Η εξομολόγηση του «αμαρτήματος»21. Η συμφιλίωση22. Η εξομολόγηση στον Πατριάρχη

(II) Αφηγηματικός Χρόνος: 1. Η χρονική σειρά/τάξηΗ ιστορία καλύπτει χρονική περίοδο 28 περίπου ετών: από τη γέννηση της πρώτης Αννιώς (1846) μέχρι την εξομολόγηση της μάνας στον Πατριάρχη ( 1875). Αυτός είναι και ο χρόνος της ιστορίας (Χ.Ι.). Το διήγημα δεν είναι γραμμικό, αφού οι δύο σειρές (ιστορία/fabula και αφήγηση) δε συμβαδίζουν. Ο χρόνος της αφήγησης (Χ.Α.) διαμορφώνεται ως εξής:

7-8-9-7-9-6-14-6-10-11-5-12-13-14-16-17-15-16-19-20-1-2-3-21-22Παρατηρούνται αναχρονίες: αναδρομικές και προληπτικές αφηγήσεις, που διασπούν τη γραμμική σειρά της πλοκής. Πιο συγκεκριμένα, οι πιο σημαντικές είναι:Η 1η αναδρομή («Ανεκάλεσα εις την μνήμην μου …το αδικημένο του», σελ. 133/4): αποτελεί μια προσπάθεια να αιτιολογήσει ο αφηγητής το περιεχόμενο της προσευχής της μητέρας του.Η 2η αναδρομή («Το μοιρολόγιον τούτο … εξήλθε της αυλής μας», σελ. 134-136): υπηρετεί τη δραματική αποφόρτιση και διαφυγή από τον κλειστό και δυσοίωνο χώρο του παρόντος.Η 3η αναδρομή («Ήτο καθ΄ ήν εποχήν … εις τα ξένα», σελ. 142/3): καλύπτει το χρονικό διάστημα του ξενιτεμού του αφηγητή και συμπληρώνει το κενό της ιστορίας: ποια είναι η υπόσχεση που ισχυρίζεται η μητέρα πως έδωσε και με ποιον τρόπο την έδωσε.Η 4η αναδρομή («Ήταν τότε κοντά … να φύγω», σελ. 147-151): η πιο σημαντική εξωτερική/εξωδιηγητική αναδρομική αφήγηση (η αρχή και το τέλος της λαμβάνουν χώρα πριν από το αφηγηματικό ΤΩΡΑ), με μεγάλη εμβέλεια/απόσταση: από το χρονικό σημείο (20) στο χρονικό σημείο (1). Με αυτήν δίνεται η απάντηση στην αινιγματική διατύπωση του τίτλου, το αρχικό γεγονός της οικογενειακής τραγωδίας, αυτό που προκάλεσε όλα τα άλλα. Στην περίπτωση αυτής της αναχρονίας διαπιστώνουμε μιαν οριακή ανατροπή της χρονολογικής σειράς των γεγονότων: αυτό που συνέβη πρώτο παρουσιάζεται στο τέλος του διηγήματος.Προληπτικές αφηγήσεις, με τη μορφή των προσημάνσεων υπάρχουν διάσπαρτες στο κείμενο. Για παράδειγμα, η προσήμανση στη σελ. 135 «Τότε είχομεν ακόμη αρκετούς», ενσωματωμένη στην αναδρομή της σύνθεσης του μοιρολογιού, προοιωνίζεται τα βάσανα της οικογένειας

μετά το θάνατο της Αννιώς και την υιοθεσία του πρώτου κοριτσιού. Επίσης, ολόκληρη η 2η

αναδρομή προσημαίνει το τέλος της Αννιώς.

2. Ο ρυθμόςΟ χρόνος της αφήγησης είναι, φυσικά, πολύ μικρότερος από το χρόνο της ιστορίας. Ο συγγραφέας είναι υποχρεωμένος να αποδώσει τα γεγονότα, που εκτείνονται 28 περίπου χρόνια σε αφηγηματικό χρόνο μίας περίπου ώρας. Διακρίνουμε, ωστόσο, τέσσερις κατηγορίες αφηγηματικού ρυθμού:1) Έλλειψη (Χ.Α.=0 vs Χ.Ι.=ν): μια ορισμένη διάρκεια της ιστορίας αποσιωπάται στην αφήγηση (ρυθμός επιτάχυνσης): «Και όταν, μετά μακράν απουσίαν, επέστρεψα εις τον οίκον μας…», σελ. 145. Μια ολόκληρη περίοδος αποσιωπάται, καθώς ο αφηγητής δεν ενδιαφέρεται να εξιστορήσει τη ζωή του στα ξένα.2) Περίληψη (Χ.Α.< Χ.Ι.): μια ορισμένη διάρκεια της ιστορίας αποδίδεται περιληπτικά (ρυθμός επιτάχυνσης). Χαρακτηριστική περίπτωση πύκνωσης έχουμε στη σελ. 141: «Πριν δε κατορθώσω να επιστρέψω, το ξένον κοράσιον ηυξήθη, ανετράφη, επροικίσθη και υπανδρεύθη…»: Μια χρονική περίοδος 15 περίπου ετών συνοψίζεται με 5 ρήματα, που αποτυπώνουν τη βρεφική, παιδική και νεανική ηλικία της πρώτης υιοθετημένης κόρης. 3) Σκηνή (Χ.Α.=Χ.Ι.): χαρακτηρίζεται από την ισοχρονία ανάμεσα στην ιστορία και την αφήγηση (διάλογος): «- Μη δουλεύεις πια … Κ’ εκείνο εγώ!»4) Παύση (Χ.Α.=ν vs Χ.Ι.=0): η αφήγηση της ιστορίας διακόπτεται, για να παρεμβληθούν σχόλια, παρεκβάσεις, σκέψεις του αφηγητή (ρυθμός επιβράδυνσης). Βλ.: «Και δεν λείπουσι διηγήσεις …σώζουν την ψυχήν των», σελ. 130.

3. Η συχνότηταΟ συγγραφέας εναλλάσσει τη μοναδική με τη θαμιστική αφήγηση:1) Μοναδική ή ενική αφήγηση (αφήγηση μια φορά αυτού που συνέβη στην ιστορία μια φορά.). Χαρακτηριστική η χρήση του αορίστου.- «Μίαν ημέραν … το κορίτσι», σελ. 133- «Ήτο καθ’ ην εποχήν…βλέπουμε», σελ. 142/32) Θαμιστική αφήγηση που επιτρέπει την επιτάχυνση του ρυθμού. Χαρακτηριστική η χρήση του παρατατικού:- «Υπέφερον λοιπόν … επροσηύχετο» (σελ. 132/3)- «Τότε μου ήλθεν ... ευδαιμονίαν» (σελ. 137)

Χ.Ι. X.A. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

1η ΧΡΟΝΙΚΗ ΖΩΝΗ

2η ΧΡΟΝΙΚΗ ΖΩΝΗ

3η ΧΡΟΝΙΚΗ ΖΩΝΗ

4η ΧΡΟΝΙΚΗ ΖΩΝΗ