«Μια μέρα στο δημοτικό σχολείο του παλιού καιρού» Θεατρικό

(Τα παιδιά βρίσκονται συγκεντρωμένα μέσα στην αίθουσα και κουβεντιάζουν. Ένας μαθητής είναι παράμερα.)Κων/νος: Παιδιά βλέπω καινούριο μαθητή. Πώς να τον λένε άραγε; Ας τον

ρωτήσουμε. (Τον πλησιάζουν όλοι)Ζήσης: Πώς σε λένε; Πότε ήρθες; Γιατί κάθεσαι μόνος σου;Τάσος: Με λένε Τάσο. Κάθομαι εδώ, επειδή δε σας γνωρίζω. Ήρθαμε χτες στο

χωριό, γιατί ο πατέρας μου βρήκε εδώ δουλειά. Μόνο εσείς είστε στο σχολείο.

Βασιλική: Ναι, εμείς είμαστε όλοι όλοι, αν και σήμερα λείπουν μερικοί.Τάσος: Πώς το λένε το δάσκαλο που έχετε; Είναι καλός σαν τον προηγούμενο

που είχα ή είναι αυστηρός;Κυριακή: Είναι λίγο αυστηρός. (Χαμογελώντας) Τον φωνάζουν κύριο Ψηλολέλεκα. Τάσος: (Με απορία) Τι παράξενο όνομα είναι αυτό! Αλλά αφού το λέτε εσείς....(Χτυπάει το κουδούνι. Τα παιδιά κάθονται γρήγορα στα θρανία τους. Μόλις δουν το δάσκαλο σηκώνονται όλα όρθια.)Δάσκαλος: Καλημέρα παιδιά. Καθίστε. (Τα παιδιά κάθονται) Για να δούμε ποιοι

είστε σήμερα εδώ; (Βγάζει τον κατάλογο) Αναγνώστου Κων/νος: (Σηκώνεται) Παρόν.Δάσκαλος: Αθανασίου.Αφροδίτη: (Σηκώνεται) Παρούσα.Δάσκαλος: Βλάχου.Όλγα: (Σηκώνεται) Παρούσα.Δάσκαλος: Γεωργίου.Θανάσης: (Σηκώνεται) Παρών.Δάσκαλος: Μιχαηλίδης.Τάσος: (Σηκώνεται) Παρών.Δάσκαλος: Ντίσιου.Βασιλική: (Σηκώνεται) Παρούσα.Δάσκαλος: Ντόντας.Όλοι μαζί: Απών.Δάσκαλος: Σεργιαννίδου.Όλοι μαζί: Απούσα.Δάσκαλος: Σιώμου.Όλοι μαζί: Απούσα.Δάσκαλος: Τσαλουκίδου.Κυριακή: (Σηκώνεται) Παρούσα.Δάσκαλος: Φώτης.Ζήσης: (Σηκώνεται) Παρών.Δάσκαλος: Όπως κάθε Δευτέρα θα ελέγξω αν ήρθατε καθαροί στο σχολείο. Για να

δω κόψατε τα νύχια σας;

(Τα παιδιά ετοιμάζονται. Ο δάσκαλος περνάει από κάθε θρανίο και λέει.)Στον Κων/νο: Μπράβο, παιδί μου!Στον Τάσο: Αν και καινούριος, μπράβο σου! Ήρθες καθαρός σήμερα.Στο Ζήση: Εύγε, παιδί μου!Στο Θανάση: Τι νύχια είναι αυτά; (Χτυπάει με τη βέργα το θρανίο)Στις Κυριακή και Βασιλική:

Εύγε, κορίτσια!

Στις Αφροδίτη και Όλγα:

Μπράβο σας! (Προς όλα τα παιδιά) Έχουμε πει ότι «Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά!!!» Φροντίστε όλοι να το εφαρμόζετε!Τι γίνεται όμως εδώ; Γιατί λείπουν τόσοι σήμερα;

(Η Ολγα σηκώνει το χέρι της.)Δάσκαλος: Τι είναι Όλγα;Όλγα: Κύριε, τα κορίτσια που λείπουν τα είδα όταν ξεκίνησα για το σχολείο.

Ήρθαμε μαζί μέχρι τη διασταύρωση και μετά τις έχασα. Δάσκαλος: Ποιος ξέρει πού πήγαν. Αφού λείπουν όμως τόσοι ας μην ξεκινήσω

αμέσως το μάθημα. Ας πούμε το τραγούδι που μάθαμε την προηγούμενη εβδομάδα. Για να δω... Το θυμάστε;

Όλοι μαζί: Το θυμόμαστε.Δάσκαλος: Ένα, δύο, τρία...Όλοι μαζί: «Η μικρά εκκλησιά».

Εις το βουνό ψηλά εκείείν’ εκκλησιά ερημική·

το σήμαντρό της δεν κτυπά...―δεν έχει ψάλτη ουδέ παπά!

Ένα κανδήλι θαμπερό,και ένα πέτρινο σταυρό,

έχει στολίδι μοναχότο εκκλησάκι το φτωχό.

Μα ο διαβάτης σαν περνά,στέκεται και το προσκυνά,

και με ευλάβεια πολλήτον άσπρο του σταυρό φιλεί.

Επάνω στο σταυρό εκείείναι εικόνα μυστική!

Μ’ αίμα την έγραψ’ ο θεός,και την λατρεύει ο λαός.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΟΣ «Τριάκοντα ασμάτια», Νέα Εστία 539 (Χριστούγεννα 1949).

(Χτυπά η πόρτα)Δάσκαλος: Εμπρός...Νίκος: (Μπαίνει μέσα) Καλημέρα κύριε και συγγνώμη που άργησα.

Δάσκαλος: Πού ήσουν παιδί μου και ήρθες καθυστερημένος;Νίκος: Κατέβηκα στο ποτάμι. Πήγα να φωνάξω τα κορίτσια που ήταν εκεί και να

τις πω να βιαστούν και να έρθουν γρήγορα. Συγγνώμη... Ξεχάστηκα...Δάσκαλος: Καλά παιδί μου, αφού είναι έτσι κάθισε στη θέση σου. Τώρα που ήρθε

και ο Νίκος μπορούμε να αρχίσουμε το μάθημα. Ανοίξτε τα τετράδιά σας να γράψετε την προπαίδεια του οχτώ και του εννιά. Για να δω... Τη θυμάστε ή την ξεχάσατε;

(Τα παιδιά γράφουν αλλά ο δάσκαλος βλέπει δυο κορίτσια που αντιγράφουν η μια από την άλλη)

Τι κάνετε εκεί Κυριακή και Βασιλική!!! Αντιγράφετε η μια από την άλλη;;; Σα δε ντρέπεστε λίγο!!! Θα γράψετε η καθεμιά στο σπίτι την προπαίδεια ολόκληρη από 100 φορές για τιμωρία.(Ο Τάσος σηκώνει το χέρι του. Ο δάσκαλος τον βλέπει.)

Τι θέλεις, Τάσο, παιδί μου;Τάσος: Πόσο κάνει 8Χ8; Το ξέχασα, κύριε Ψηλολέλεκα.

(Οι υπόλοιποι κρυφογελούν)Δάσκαλος: Ποιόν είπες Ψηλολέλεκα; Αυτό δεν είναι το όνομά μου; Με λένε

Μαρκόπουλο Βασίλειο. Άκου εκεί Ψηλολέλεκας.... Ποιος σου το είπε αυτό;;;

(Οι υπόλοιποι του κάνουν νοήματα)Τάσος: Έτσι άκουσα να σας λένε στο χωριό και νόμισα ότι αυτό είναι το όνομά

σας. Συγγνώμη, κύριε.Δάσκαλος: Σε συγχωρώ αυτή τη φορά, αλλά μην τολμήσεις ούτε εσύ ούτε κανείς

άλλος εδώ μέσα να με αποκαλέσετε έτσι ξανά.(Χτυπάει η πόρτα)

Δάσκαλος: Εμπρός...Αναστασία και Χρυσή:

Καλημέρα, κύριε...

Δάσκαλος: Βρε, βρε καλώς τες... Πού ήσαστε και έρχεστε τέτοια ώρα;;;Αναστασία: Εμείς... Εμείς... Εμείς... ήμασταν στο ποτάμι.Δάσκαλος: Και για να ’χουμε καλό ρώτημα, τι κάνατε εκεί;Χρυσή: Να, κύριε. Την προηγούμενη Πέμπτη ήταν της Αναλήψεως! Εμείς πήραμε

τη βαφή από τα αυγά και...Δάσκαλος: Τι μαλλιά είναι αυτά! Τα βάψατε με τη βαφή από τα αυγά; Και λείψατε

από το σχολείο για να πάτε να βάψετε τα μαλλιά σας; Σα δε ντρέπεστε λίγο... Καθίστε γρήγορα στις θέσεις σας και στο διάλειμμα θα πάτε να καθαρίσετε τις τουαλέτες. Αυτή η τιμωρία σας αξίζει...

Αναστασία και Χρυσή:

Μάλιστα, κύριε... (Κάθονται με σκυμμένα τα κεφάλια)

Δάσκαλος: Παιδιά, ακούστε με προσεκτικά. Αύριο θα έρθει στο σχολείο μας ο Επιθεωρητής. Θέλω όλοι να είστε διαβασμένοι, καθαροί και φρόνιμοι.

(Όσο μιλά ο δάσκαλος ο Θανάσης πειράζει το Ζήση. Ο Ζήσης σηκώνει το χέρι του.)Δάσκαλος: Τι θέλεις, παιδί μου;

Ζήσης: Κύριε, με πειράζει ο Θανάσης.Θανάσης: Ψέματα λέει, κύριε. Αυτός με πειράζει...Ζήσης: Με ενοχλεί την ώρα του μαθήματος...Θανάσης: Δε λέει αλήθεια. Εγώ δεν κάνω τίποτα...Δάσκαλος: Σταματήστε και οι δυο. Γρήγορα στη γωνία με τα μούτρα στον τοίχο!Ζήσης: Μα, κύριε... Εγώ δε φταίω...Δάσκαλος: Μα, κύριε!!! Τολμάς και αντιμιλάς. Κακομοίρη μου... Γρήγορα στη γωνία!

Αλλά πριν πας θέλω να σε ρωτήσω κάτι. Τι μου είπε η κυρά – Μαρίκα η γειτόνισσά σου; Έκλεψες τα αυγά από το κοτέτσι της; Ντροπή σου!!! Κλέφτης θα γίνεις;;; Σου αξίζει μια πραγματική τιμωρία. Στάσου εδώ και περάστε όλοι με τη σειρά να τον φτύσετε στο πρόσωπο γι’ αυτό που έκανε...

( Αφού περάσουν όλοι από μπροστά του)Γρήγορα τώρα στη γωνία και μην κουνηθείς από κει.Παιδιά, όπως σας έλεγα πριν από λίγο, αύριο θα έρθει ο επιθεωρητής. Για να δούμε... Μπορείτε να λύνετε προβλήματα. Γράψτε στο τετράδιό σας.«Γεωργός επώλησεν διακοσίας πενήντα οκάδας σίτον προς 5 λεπτά την οκάν και τριακοσίας οκάδας αραβόσιτον προς 3 λεπτά την οκάν. Πόσας δραχμάς εισέπραξεν;Λύστε το. (Περνά λίγος χρόνος όσο τα παιδιά λύνουν το πρόβλημα.)

Δάσκαλος: Ποιος θα μας πει πώς το έλυσε;(Τα παιδιά που ξέρουν, Κων/νος, Τάσος, Όλγα, Αφροδίτη, σηκώνουν χέρι)

Πώς το έλυσες Βασιλική;Βασιλική: (Καμαρωτά) Πρόσθεσα τον σίτον με τον αραβόσιτον...Δάσκαλος: Έχουμε πει τόσες φορές ότι προσθέτουμε μόνο ομοειδείς ποσότητες. Τι

είναι αυτά τα πράγματα!!! Βασιλική: Ομοειδείς είναι... Τι σίτος, τι αραβόσιτος! Σίτος ο ένας, σίτος και ο άλλος.

Πειράζει που ο ένας είναι από την Αραβία;Δάσκαλος: (Πιάνει απελπισμένος το κεφάλι του) Για πες μας εσύ Κυριακή.Κυριακή: (Διστακτικά) Δεν το έλυσα, κύριε...Δάσκαλος: Δεν το έλυσες; Προχτές δεν τα είπαμε αυτά; Λέγε, Τάσο!Τάσος: Πολλαπλασίασα τας οκάδας σίτου με τα 5 λεπτά και βρήκα πόσα λεπτά

εισέπραξε ο γεωργός από την πώλησιν του σίτου.Δάσκαλος: Εύγε, Τάσο. Και μετά τι άλλο κάνατε;

(Οι ίδιοι μαθητές σηκώνουν πάλι χέρι)Τι έκανες, εσύ Αναστασία;

Αναστασία: Δεν έκανα τίποτα, κύριε. Δεν ήξερα πώς να το λύσω!!!Δάσκαλος: Και γιατί δεν ήξερες; Μήπως δε σας το εξήγησα τόσες φορές. «Όταν

γνωρίζομεν την τιμήν της μίας μονάδος και θέλομεν να εύρωμεν την τιμήν των πολλών ομοίων μονάδων πράττωμεν πολλαπλασιασμόν.» Άνοιξε το χέρι σου. (Δίνει μια ξυλιά) Τι θα κάνω; Θα έρθει και ο

επιθεωρητής αύριο. Θα με κάψετε...Τι κάνατε παιδιά για να το λύσετε;

(Οι ίδιοι μαθητές σηκώνουν πάλι χέρι)Λέγε, Κωνσταντίνε.

Κων/νος: Πολλαπλασίασα τας οκάδας αραβοσίτου με τα 3 λεπτά και βρήκα πόσα εισέπραξε ο γεωργός από την πώλησιν του αραβοσίτου.

Δάσκαλος: Άριστος μαθητής, Κωνσταντίνε. Εύγε... Εύγε...Και πώς συνεχίσατε;

(Οι ίδιοι μαθητές σηκώνουν πάλι χέρι)Λέγε, Όλγα.

Όλγα: Αφού εκτέλεσα τους πολλασιασμούς, άθροισα τα δυο γινόμενα και αυτό το άθροισμα το διαίρεσα με το 100 για να μετατρέψω τα λεπτά εις δραχμάς.

Δάσκαλος: Πολύ ωραία παιδί μου. Ευτυχώς που έχω μερικούς σαν εσάς που ξέρετε. Αύριο, που θα είναι ο Επιθεωρητής εδώ, εσάς θα σηκώσω στον πίνακα. Το ίδιο πρόβλημα θα σας βάλω πάλι. Φροντίστε να το ξέρετε όλοι.Τελειώσαμε με την Αριθμητική. Ας κάνουμε τώρα Γεωγραφία. Για ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδος μιλήσαμε προχθές;

(Οι περισσότεροι μαθητές σηκώνουν το χέρι)Πες μας Αφροδίτη.

Αφροδίτη: Μιλήσαμε για τη Θράκη.Δάσκαλος: Πες μας τους νομούς με τας πρωτεύουσας της Θράκης.Αφροδίτη: Νομός Έβρου με πρωτεύουσαν την Αλεξανδρούπολην, Νομός Ροδόπης

με πρωτεύουσαν την Κομοτηνήν και Νομός Ξάνθης με πρωτεύουσαν την Ξάνθην.

Δάσκαλος: Ωραία μας τα είπες. Σήκω τώρα να μας δείξεις τους νομούς και στο χάρτη της Ελλάδος.

Αφροδίτη: (Πηγαίνει και στέκεται μπροστά στο χάρτη) Δε φτάνω, κύριε.Δάσκαλος: (Τη σηκώνει από τ’ αυτιά, κι εκείνη δείχνει) Τώρα φτάνεις στο χάρτη να

μας δείξεις;(Η Αφροδίτη κάθεται κάτω με κατεβασμένο το κεφάλι) (Η Χρυσή σηκώνει το χέρι της)Τι είναι, Χρυσή;

Χρυσή: Κύριε τα δέντρα που φυτέψαμε προχτές στην αυλή του Σχολείου να τα ποτίσουμε στο μεσημεριανό διάλειμμα;

Δάσκαλος: Ναι, να τα ποτίσετε. Μόνο που δυο από σας τις τρύπες που ανοίξαμε τις έκλεισαν χωρίς να φυτέψουν μέσα δέντρα. Εγώ τις είδα αλλά δεν είπα τίποτε προχτές, για να δω τι θα κάνουν. Ποιες ήταν αυτές;(Η Ολγα και η Αφροδίτη σηκώνουν δειλά δειλά το χέρι)

Όλγα: Εμείς ήμασταν, κύριε.Αφροδίτη: Το κάναμε για να τελειώσουμε πιο γρήγορα...Δάσκαλος: Πολύ απογοητεύτηκα από τη συμπεριφορά σας. Είστε και καλές

μαθήτριες. Γρήγορα στο υπόγειο. Ούτε το μεσημέρι δε θα πάτε στα

σπίτια σας. Θα μείνετε εκεί μέχρι να βραδιάσει. (Η Ολγα και η Αφροδίτη φεύγουν από τη σκηνή με κατεβασμένο το κεφάλι)

Λοιπόν παιδιά, τελειώσαμε για τώρα. Πηγαίνετε στα σπίτια σας για μεσημέρι και θα τα ξαναπούμε το απόγευμα.

Όλοι μαζί: Καλό μεσημέρι, κύριε!Δάσκαλος: Επίσης, παιδιά! (Χτυπά το κουδούνι.) Μπορείτε να φύγετε...

(Τα παιδιά σηκώνονται από τις θέσεις τους και κάνουν πως φεύγουν, αλλά ανεβαίνουν όλα στη σκηνή και υποκλίνονται στους θεατές)

Σημείωση: Το θεατρικό αυτό το γράψαμε μόνοι μας, δραματοποιώντας και ζωντανεύοντας περιστατικά που θυμούνταν κάποιοι από αυτούς που συμμετείχαν στην έρευνά μας.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Τα αυθεντικά περιστατικά, που μας διηγήθηκαν αυτοί που ρωτήσαμε από τη σχολική τους ζωή, όπως τα θυμούνταν.

Στο σχολείο κρύωνα, γιατί δεν είχα ρούχα και ήμουν ξυπόλητη. Επίσης πεινούσα πολύ...

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’50.

Κάποια φορά, όταν κάναμε μία δεντροφύτευση, μαζί με δυο φίλες μου, κλείσαμε τις τρύπες χωρίς να φυτέψουμε δέντρα και η τιμωρία μας γι’ αυτό ήταν να κάτσουμε τρεις ώρες κλεισμένες σε ένα δωμάτιο. Κάποια στιγμή χρειάστηκε να πάμε τουαλέτα αλλά δεν μπορούσαμε. Έτσι χρησιμοποιήσαμε φύλλα εφημερίδας, τα οποία στη συνέχεια πετάξαμε από το παράθυρο...

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’50.

Κάποιος συμμαθητής μου είχε κάνει κάτι – δε θυμάμαι τι - πάντως πρέπει να ήταν κάτι σοβαρό. Ο δάσκαλός μας, για τιμωρία, τον σήκωσε όρθιο και μας υποχρέωσε να περάσουμε από μπροστά του ένας ένας και να τον ...φτύσουμε. Θυμάμαι ότι δεν ήθελα να το κάνω αλλά φοβούμουν μήπως τιμωρηθώ κι εγώ κι έτσι το έκανα.

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’50.

Θυμάμαι ότι έκανα πολλές σκανταλιές. Πείραζα το διπλανό μου, αυτός έκανε παράπονα και εγώ έλεγα ότι δεν τον πείραξα. Στο τέλος παίρναμε τιμωρία και οι δύο!

Μαρτυρία άντρα από τη δεκαετία του ’60.

Όταν έγινε αυτό το ατυχές περιστατικό εγώ πήγαινα για πρώτη φορά στο σχολείο. Το δάσκαλο δεν τον ήξερα. Τον ήξερε όμως ένα παιδί από τη Β΄ τάξη. Μου είπε πως το δάσκαλο τον έλεγαν κ. Ψηλολέλεκα. Έτσι κι εγώ την πάτησα - δε λέω. Το επίθετό του μου φάνηκε πάρα πολύ περίεργο. Την πρώτη μέρα μας είπε ο δάσκαλος να γράψουμε τους αριθμούς από το 1 ως το 20. Εγώ βαριόμουν αφάνταστα και λέω:- Κύριε Ψηλολέλεκα, βαριέμαι.

- Ποιον είπες Ψηλολέλεκα. Αυτό δεν είναι το όνομά μου, είναι το παρατσούκλι μου.- Συγγνώμη, κύριε.

Κι όλα αυτά έγιναν, γιατί αυτό το παιδί από τη Β΄ τάξη ξέχασε να μου πει ότι αυτό ήταν το παρατσούκλι! Όλα τα παιδιά γελούσαν μαζί μου. Μόνο που η μάνα μου, όταν πήγα στο σπίτι με χτύπησε με τον κλώστη...

Μαρτυρία άντρα από τη δεκαετία του ’60.

Όταν μια μέρα δεν έφτανα να δείξω μια χώρα στο χάρτη, ο δάσκαλος με έπιασε από τα αυτιά με σήκωσε και μου είπε: «Τώρα φτάνεις στο χάρτη να μας δείξεις;»

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’60.

Την ημέρα της Αναλήψεως όλα τα κορίτσια της τάξης μου πήραμε τη μπογιά από τα κόκκινα αυγά του Πάσχα και πήγαμε στο ποτάμι να βάψουμε τα μαλλιά μας. Όταν γυρίσαμε στο σχολείο ο δάσκαλος μας μάλωσε, γιατί φύγαμε την ώρα του μαθήματος.

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’60.

Ήταν μια περίπτωση με μια έκθεση που έγραψα και δεν μπόρεσα να τη διαβάσω, γιατί συγκινήθηκα πάρα πολύ. Μετά την πήρε ο δάσκαλος να τη διαβάσει μόνος του αλλά κι αυτός συγκινήθηκε πάρα πολύ. Έκλεισε το τετράδιό μου, έκαναν σιωπή όλοι και άρχισε να μας μιλάει για τα ανθρώπινα συναισθήματα...

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’60.

Μια φορά δεν μπορούσαμε να λύσουμε μία άσκηση στην αριθμητική και ο δάσκαλος άρχισε να μας χτυπάει με τη βέργα, ώσπου έσπασε!

Μαρτυρία άντρα από τη δεκαετία του ’70.

Μια φορά, όταν ήταν διάλειμμα φύγαμε από το σχολείο και πήγαμε στο ποτάμι και αργήσαμε. Όταν γυρίσαμε ο δάσκαλος μας έβαλε τιμωρία.

Μαρτυρία άντρα από τη δεκαετία του ’70.

Θυμάμαι στην πρώτη δημοτικού ένας συμμαθητής μου, επειδή δεν ήθελε να πάει στο σχολείο, γέμισε τη σάκα του με πέτρες κι όταν μπήκαμε στη σειρά για αν μπούμε στην αίθουσα άρχισε να πετάει τις πέτρες στο δάσκαλο!

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’80.

Στο τέλος της χρονιάς, κάποιοι συμμαθητές μου είχαν την ιδέα να παίξουν γιαουρτοπόλεμο, για να γελάσουμε. Θυμάμαι πως μου πέταξαν στο πρόσωπο και στα μαλλιά γιαούρτι και έσκασαν στα γέλια, γιατί πραγματικά ήμουν πολύ αστεία!

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’80.

Θυμάμαι που κάθε Δευτέρα ο δάσκαλός μας, πριν αρχίσουμε το μάθημα, μας ζητούσε να δει αν έχουμε κομμένα τα νύχια από τα χέρια μας και αν έχουμε μαζί μας άσπρο καθαρό μαντήλι. Απλώναμε τα χέρια μας πάνω στο θρανίο και δείχναμε τα νύχια μας και το μαντήλι μας στο δάσκαλο. Αλίμονο σε όποιον ή όποια δεν είχε φροντίσει γι’ αυτά... Η τιμωρία ήταν σίγουρη...

Μαρτυρία γυναίκας από τη δεκαετία του ’80.