Ενότητα 5Ο Ελληνισμός από τα μέσα του 18ου ως τις αρχές του 19ου αιώναΙστορία Γ’ Γυμνασίου

Γκύζης 1880 – Το κρυφό σχολειό

2Ελένη Χαραλαμπίδου

Ο Ελληνισμός από τα μέσα του 18ου ως τις αρχές του 19ου αιώνα

15ος αι. – 1821 Οθωμανική κυριαρχία

1750 – 1821 Νεοελληνικός Διαφωτισμός

1821 Ελληνική επανάσταση

ΠΡΙΝ ΤΩΡΑ ΜΕΤΑ

Ανάπτυξη ελληνικού εμπορίου και ναυτιλίας. Γιατί:◦Ρωσο-τουρκική συνθήκη Κιουτσούκ-

Καϊναρτζή (1774) : επέτρεπε την ελεύθερη κίνηση των πλοίων με ρωσική σημαία στον Βόσπορο.

◦Ναπολεόντειοι πόλεμοι (1797-1815) : είχαν ως συνέπεια την περιορισμένη παρουσία γαλλικών και αγγλικών πλοίων στην μεσόγειο

◦Ανάπτυξη πόλεων-εμπορικών κέντρων : Θεσσαλονίκη – Γιάννενα – Σμύρνη – Χίος

◦Ανάπτυξη ελληνικών παροικιών (παροικία: ενότητα ομοεθνών σε ξένη χώρα)

3Ελένη Χαραλαμπίδου

Οικονομικές αλλαγές

Ορθόδοξη εκκλησία o ανώτερος κλήρος : συντηρητικός (ηγετική

θέση στους υπόδουλους, εναντίωση στον διαφωτισμό)

o κατώτερος κλήρος : προοδευτικός (υπέρ της επανάστασης και των αντιλήψεων του Διαφωτισμού

Φαναριώτες: αρχικά διερμηνείς, αργότερα κατέλαβαν θέσεις εξουσίας (κοσμικοί άρχοντες των υπόδουλων Ελλήνων σε συνεργασία με το πατριαρχείο)

Προεστοί : κοινοτικοί άρχοντες με βασικό καθήκον την είσπραξη φόρων

4Ελένη Χαραλαμπίδου

Κοινωνικές αλλαγές (1)

Έμποροι και καραβοκύρηδες : οικονομική δύναμη και πνευματικά ενδιαφέροντα (διάδοση νεωτερικών ιδεών λόγω εμπορικής δραστηριότητας με ξένους – ίδρυαν σχολεία, τύπωναν βιβλία και εφημερίδες)

Αρματολοί : ένοπλα στρατιωτικά σώματα οργανωμένα από την οθωμανική διοίκηση για την τήρηση της τάξης

5Ελένη Χαραλαμπίδου

Κοινωνικές αλλαγές (2)

Κλέφτες : κατέφευγαν στα βουνά και επιβίωναν με τη ληστεία (θεωρήθηκαν πρότυπο ανυπότακτης στάσης και υμνήθηκαν στα δημοτικά τραγούδια)

Αγρότες : το 80% του πληθυσμού, ζούσαν με στερήσεις

Απασχολούμενοι στο εμπόριο και ναύτες (ολοένα και αυξάνονταν με την ανάπτυξη ναυτιλίας και εμπορίου)

6Ελένη Χαραλαμπίδου

Κοινωνικές αλλαγές (3)

Ορλωφικά (1770 - στην Πελοπόννησο με παρακίνηση των αδελφών Ορλώφ) και κίνημα Λάμπρου Κατσώνη (1787-1792) — υποκινούμενα από τη Ρωσία, απέτυχαν λόγω έλλειψης οργάνωσης

Σουλιώτες εναντίον Αλή πασά (1789-1804)

7Ελένη Χαραλαμπίδου

Κινήματα εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Σουλιώτες πολεμιστές, χαλκογραφία, μέσα 19ου αιώνα.

Λάμπρος Κατσώνης

Πνευματικό κίνημα με στόχο τη μόρφωση των Ελλήνων και την ανάπτυξη εθνικής συνείδησης. Εμπνεόταν από τις ιδέες του γαλλικού διαφωτισμού.

Αντίπαλοι του διαφωτισμού ήταν ο ανώτερος κλήρος και ορισμένοι συντηρητικοί λόγιοι (γλωσσικό ζήτημα: νέα ελληνική ή αρχαΐζουσα;)

8Ελένη Χαραλαμπίδου

Νεοελληνικός Διαφωτισμός (1750-1821)

Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798): ανέπτυξε παιδαγωγικό και επαναστατικό έργο. Οραματιζόταν τη δημιουργία μιας παμβαλκανικής ομοσπονδίας. Είχε μαρτυρικό θάνατο.

Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833): οπαδός της μέσης οδού. Πίστευε στην ανάγκη της μόρφωσης των Ελλήνων και την συνέδεε με τον αγώνα για την ελευθερία.

9Ελένη Χαραλαμπίδου

Βασικοί εκπρόσωποι του Διαφωτισμού

Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798)

Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833)

10Ελένη Χαραλαμπίδου

Βασικοί εκπρόσωποι του Διαφωτισμού