Θεωρίες Μάθησης

141
Έλενα Ελληνιάδου Έλενα Ελληνιάδου Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις της μάθησης της μάθησης

description

 

Transcript of Θεωρίες Μάθησης

Page 1: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις της Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις της μάθησηςμάθησης

Page 2: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΜάθησηΜάθηση

ΜάθησηΜάθηση είναι η διαδικασία που υποβοηθεί είναι η διαδικασία που υποβοηθεί τους οργανισμούς να τροποποιήσουν τη τους οργανισμούς να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους μέσα σε σχετικά σύντομο συμπεριφορά τους μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με μόνιμο τρόπο, ώστε χρονικό διάστημα και με μόνιμο τρόπο, ώστε η ίδια τροποποίηση να μη χρειαστεί να η ίδια τροποποίηση να μη χρειαστεί να επαναληφθεί σε κάθε νέα ανάλογη επαναληφθεί σε κάθε νέα ανάλογη περίπτωση.περίπτωση.

((Gagne: Essential of Learning for Instruction, 1975)Gagne: Essential of Learning for Instruction, 1975)

Page 3: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΔιδασκαλίαΔιδασκαλία

Σύνολο από προγραμματισμένες σκόπιμες Σύνολο από προγραμματισμένες σκόπιμες ενέργειες που γίνονται από τον εκπαιδευτικό και ενέργειες που γίνονται από τον εκπαιδευτικό και το μαθητή, σκοπός των οποίων είναι η το μαθητή, σκοπός των οποίων είναι η κατάκτηση της γνώσης από τον τελευταίο και η κατάκτηση της γνώσης από τον τελευταίο και η απόκτηση ποικίλων δεξιοτήτων που θα τον απόκτηση ποικίλων δεξιοτήτων που θα τον καταστήσουν ικανό να μαθαίνει διαρκώς να καταστήσουν ικανό να μαθαίνει διαρκώς να ανταποκριθεί με επιτυχία στις ανάγκες της ανταποκριθεί με επιτυχία στις ανάγκες της ζωής και να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα.ζωής και να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα.

Page 4: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μάθηση & διδασκαλίαΜάθηση & διδασκαλία Η μάθηση είναι συνδεδεμένη με το σχολείο Η μάθηση είναι συνδεδεμένη με το σχολείο

χώρος αλληλεπίδρασης όπου μέσω διδασκαλίας χώρος αλληλεπίδρασης όπου μέσω διδασκαλίας διενεργείται η μάθησηδιενεργείται η μάθηση

Η μάθηση συμβαίνει ανεξάρτητα από τη Η μάθηση συμβαίνει ανεξάρτητα από τη διδασκαλίαδιδασκαλία

Αλλά και Αλλά και όπου υπάρχει διδασκαλία δεν όπου υπάρχει διδασκαλία δεν πραγματοποιείται αναγκαστικά και μάθησηπραγματοποιείται αναγκαστικά και μάθηση

Η διδασκαλία δεν είναι μια μετάδοση Η διδασκαλία δεν είναι μια μετάδοση πληροφοριών αλλά μία ενεργοποίηση των πληροφοριών αλλά μία ενεργοποίηση των δυνάμεων του μαθητήδυνάμεων του μαθητή((Gagne)Gagne)

Ο μαθητής μεταβάλλει τη διδασκαλία σε Ο μαθητής μεταβάλλει τη διδασκαλία σε μάθηση και όχι ο εκπαιδευτικόςμάθηση και όχι ο εκπαιδευτικός

Page 5: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μάθηση & διδασκαλίαΜάθηση & διδασκαλία◘ Όταν η διδασκαλία δεν επιτύχει, τότε οι αιτίες πρέπει Όταν η διδασκαλία δεν επιτύχει, τότε οι αιτίες πρέπει

να αναζητηθούν τόσο στην πλευρά του δασκάλου, όσο να αναζητηθούν τόσο στην πλευρά του δασκάλου, όσο και στην πλευρά του μαθητή. και στην πλευρά του μαθητή.

Η μάθηση εξαρτάται από προϋποθέσεις τόσο Η μάθηση εξαρτάται από προϋποθέσεις τόσο εντόςεντός όσο και όσο και εκτόςεκτός του μαθητή. Αυτό σημαίνει του μαθητή. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον δεν ισχύει η άποψη ότι η μάθηση ότι μάλλον δεν ισχύει η άποψη ότι η μάθηση εξαρτάται αποκλειστικά και υπόκειται στον εξαρτάται αποκλειστικά και υπόκειται στον απόλυτο έλεγχο του περιβάλλοντος.απόλυτο έλεγχο του περιβάλλοντος.

Υπεραπλουστεύει (και άρα διαστρεβλώνει) την Υπεραπλουστεύει (και άρα διαστρεβλώνει) την ουσία της διδασκαλίας η αντίληψη ότι ο ουσία της διδασκαλίας η αντίληψη ότι ο δάσκαλος απλώς προσφέρει και ο μαθητής από δάσκαλος απλώς προσφέρει και ο μαθητής από την πλευρά του απλώς αποδέχεται τις επιδράσεις την πλευρά του απλώς αποδέχεται τις επιδράσεις της διδασκαλίαςτης διδασκαλίας..

Page 6: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Αρχές 20ου αιώνα

Συμπεριφοριστική ΓνωστικήΚοινωνικογνωστική

Μέσα 20ου αιώνα Τέλη 20ου αιώνα

Η μάθηση συνίσταται στην αλλαγή της συμπεριφοράς, ως αποτέλεσμα της ανταπόκρισης του ατόμου σε ένα ερέθισμα.

Η μάθηση είναι η αλλαγή της γνώσης, που αποθηκεύεται στη μνήμη.

Οι άνθρωποι μαθαίνουν αλληλεπιδρώντας και παρατηρώντας άλλους.

Παιδαγωγικές κατευθύνσειςΠαιδαγωγικές κατευθύνσεις

Page 7: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Οι κυριότερες παιδαγωγικές Οι κυριότερες παιδαγωγικές προσεγγίσειςπροσεγγίσεις

Συμπεριφορισμός Συμπεριφορισμός ((BehaviorismBehaviorism)) Γνωστικές θεωρίες Γνωστικές θεωρίες ((CognitivismCognitivism)) Κοινωνικογνωστικές θεωρίες Κοινωνικογνωστικές θεωρίες ((Social Social

Learning TheoryLearning Theory)) Κονστρουκτιβισμός- Εποικοδομισμός Κονστρουκτιβισμός- Εποικοδομισμός

((Social ConstructivismSocial Constructivism)) Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης

((Multiple IntelligencesMultiple Intelligences))

Page 8: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Συμπεριφοριστικές θεωρίεςΣυμπεριφοριστικές θεωρίες

Θεωρία της κλασικής εξαρτημένης Θεωρία της κλασικής εξαρτημένης μάθησης (Pavlov, Watson)μάθησης (Pavlov, Watson)

Μάθηση με δοκιμή και πλάνη (Thorndike)Μάθηση με δοκιμή και πλάνη (Thorndike) Θεωρία συντελεστικής μάθησης (Skinner)Θεωρία συντελεστικής μάθησης (Skinner)

Page 9: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Γνωστικές ΘεωρίεςΓνωστικές Θεωρίες

Μορφολογική Ψυχολογία Μορφολογική Ψυχολογία Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget)Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget) Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner)Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Αθροιστικό μοντέλο μάθησης (GagnΑθροιστικό μοντέλο μάθησης (Gagnee)) Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π)Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π)

Page 10: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Κοινωνικογνωστικές θεωρίεςΚοινωνικογνωστικές θεωρίες

Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky)Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky) Κοινωνική μάθηση (Bandura)Κοινωνική μάθηση (Bandura) Λεκτική αυτοκαθοδήγηση (Meichenbaum)Λεκτική αυτοκαθοδήγηση (Meichenbaum) Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) – Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) –

μετασχηματιστική μάθηση μετασχηματιστική μάθηση

Ο εκπαιδευτικός οφείλει να αξιοποιεί τις παραπάνω Ο εκπαιδευτικός οφείλει να αξιοποιεί τις παραπάνω θεωρίες στην παιδαγωγική πράξη συνθέτοντας τη δική θεωρίες στην παιδαγωγική πράξη συνθέτοντας τη δική τουτου προσωπική θεωρίαπροσωπική θεωρία

Page 11: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Προσωπική θεωρίαΠροσωπική θεωρία

Όλοι έχουμε μία!Όλοι έχουμε μία! Από εμπειρίες, κοσμοθεωρία, σπουδέςΑπό εμπειρίες, κοσμοθεωρία, σπουδές Είναι οι γνώσεις, στάσεις, αξίες, εμπειρίες Είναι οι γνώσεις, στάσεις, αξίες, εμπειρίες

που επηρεάζουν το διδακτικό μας έργο, που επηρεάζουν το διδακτικό μας έργο, υπεύθυνες για τις διδακτικές και υπεύθυνες για τις διδακτικές και μεθοδολογικές επιλογές μας μεθοδολογικές επιλογές μας (χαλαρές, συχνά (χαλαρές, συχνά αντιφατικές, ασυστηματοποίητες, όχι σπάνια αντιφατικές, ασυστηματοποίητες, όχι σπάνια αντιπαιδαγωγικές)αντιπαιδαγωγικές)

Είναι ισχυρότερη από τις επίσημες θεωρίεςΕίναι ισχυρότερη από τις επίσημες θεωρίες

Page 12: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

τις δυνατότητες του παιδιού, τις δυνατότητες του παιδιού, τον τρόπο μάθησης και ανάπτυξης, τον τρόπο μάθησης και ανάπτυξης, τα κίνητρα μιας συμπεριφοράς, τα κίνητρα μιας συμπεριφοράς, την αποστολή του σχολείου, την αποστολή του σχολείου, τη σχολική αίθουσα, τη σχολική αίθουσα, την κατάταξη των μαθητών και τις διαπροσωπικές σχέσεις τους,την κατάταξη των μαθητών και τις διαπροσωπικές σχέσεις τους, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις μορφές πειθαρχίας. τις μορφές πειθαρχίας.

Οι επιλογές αυτές όμως, μπορεί να μην είναι απόλυτα Οι επιλογές αυτές όμως, μπορεί να μην είναι απόλυτα συνειδητοποιημένες, ή να μην ανταποκρίνονται στη διδακτική συνειδητοποιημένες, ή να μην ανταποκρίνονται στη διδακτική

πραγματικότηταπραγματικότητα Η Η συνειδητοποίησησυνειδητοποίηση, , συστηματοποίησησυστηματοποίηση και ο και ο

εμπλουτισμόςεμπλουτισμός της προσωπικής θεωρίας της προσωπικής θεωρίας

– – μέσα από τη μελέτη των επιστημονικών θεωριώνμέσα από τη μελέτη των επιστημονικών θεωριών – –

καθώς και η άμεση συσχέτιση της με τη διδακτική πράξη.καθώς και η άμεση συσχέτιση της με τη διδακτική πράξη.

Η προσωπική θεωρία για τη σχολική τάξηΗ προσωπική θεωρία για τη σχολική τάξη

Page 13: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Page 14: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΣυμπεριφορισμόςΣυμπεριφορισμός

Η μάθηση είναι η τροποποίηση της Η μάθηση είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράςσυμπεριφοράς

Επικεντρώνεται στην έκδηλη, εξωτερική, Επικεντρώνεται στην έκδηλη, εξωτερική, παρατηρούμενη συμπεριφοράπαρατηρούμενη συμπεριφορά

Η βάση της μάθησης είναι βιολογικήΗ βάση της μάθησης είναι βιολογική Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι

αποτέλεσμα μάθησης μέσω εξωτερικών αποτέλεσμα μάθησης μέσω εξωτερικών συνδέσεων συνδέσεων Ερεθίσματος Ερεθίσματος Αντίδρασης Αντίδρασης

Τα αποτελέσματα είναι άμεσα, τα λάθη Τα αποτελέσματα είναι άμεσα, τα λάθη απλώς επισημαίνονται.απλώς επισημαίνονται.

Page 15: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Για τους συμπεριφοριστές:Για τους συμπεριφοριστές:

δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις νοητικές καταστάσεις των υποκειμένωννοητικές καταστάσεις των υποκειμένων

τα «πιστεύω» τους, οι προσδοκίες τους, οι τα «πιστεύω» τους, οι προσδοκίες τους, οι

προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν είναι προσβάσιμαείναι προσβάσιμα

το μόνο που προέχει να γίνει είναι η περιγραφή το μόνο που προέχει να γίνει είναι η περιγραφή της συμπεριφοράς και όχι η εξήγησή τηςτης συμπεριφοράς και όχι η εξήγησή της

Page 16: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Συμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησηςΣυμπεριφοριστικές θεωρίες μάθησης

◘ ο συμπεριφορισμός ο συμπεριφορισμός δεν ενδιαφέρεται για την εσωτερική δεν ενδιαφέρεται για την εσωτερική (τη νοητική(τη νοητική)) λειτουργία των υποκειμένων αλλά εστιάζει λειτουργία των υποκειμένων αλλά εστιάζει την προσοχή στην ανάλυση των χαρακτηριστικών την προσοχή στην ανάλυση των χαρακτηριστικών εισόδου – εξόδουεισόδου – εξόδου της ανθρώπινης συμπεριφοράς της ανθρώπινης συμπεριφοράς

◘ οι συνδέσεις ενισχύονται μέσω οι συνδέσεις ενισχύονται μέσω επαναλήψεωνεπαναλήψεων◘ περισσότερες πιθανότητες επανάληψης οι θετικές περισσότερες πιθανότητες επανάληψης οι θετικές

(επιβράβευση) παρά οι αρνητικές (ποινή) συμπεριφορές (επιβράβευση) παρά οι αρνητικές (ποινή) συμπεριφορές [στοιχεία ανατροφοδότησης ([στοιχεία ανατροφοδότησης (feedback)feedback)]]

◘ η συμπεριφορά διαμορφώνεται και ελέγχεται από τους η συμπεριφορά διαμορφώνεται και ελέγχεται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντεςπεριβαλλοντικούς παράγοντες. Ο συνειρμικός . Ο συνειρμικός δεσμός μεταξύ Ε-Α είναι απαραίτητος για την δεσμός μεταξύ Ε-Α είναι απαραίτητος για την πραγματοποίηση της μάθησης και κατά συνέπεια η πραγματοποίηση της μάθησης και κατά συνέπεια η κατάλληλη χειραγώγηση του μπορεί να επιφέρει τις κατάλληλη χειραγώγηση του μπορεί να επιφέρει τις επιθυμητές ή ανεπιθύμητες παρατηρήσιμες αλλαγές επιθυμητές ή ανεπιθύμητες παρατηρήσιμες αλλαγές στη συμπεριφορά του ανθρώπουστη συμπεριφορά του ανθρώπου..

Page 17: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Οργανισμός

ΑντίδρασηΕρέθισμα

Ο Οργανισμός θεωρείται «μαύρο» κουτί

Σύνδεση S-R

(stimulus-reactio, ερέθισμα-αντίδραση)

συμπεριφορισμόςσυμπεριφορισμός

Page 18: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ivan Pavlov (1849-1936)Ivan Pavlov (1849-1936)

Ο Ρώσος φυσιολόγος Ο Ρώσος φυσιολόγος Ivan Ivan PavlovPavlov ερεύνησε τα αντανακλαστικά που ερεύνησε τα αντανακλαστικά που αποκτώνται με τη μάθηση (επίκτητα) αποκτώνται με τη μάθηση (επίκτητα) και δημιουργούνται με αυτόματο και δημιουργούνται με αυτόματο τρόπο μέσω κάποιας μαθησιακής τρόπο μέσω κάποιας μαθησιακής διαδικασίας. Τα πειράματα του έγιναν διαδικασίας. Τα πειράματα του έγιναν με ζώα, και το πιο χαρακτηριστικό με ζώα, και το πιο χαρακτηριστικό είναι το πείραμα με το σκύλο είναι το πείραμα με το σκύλο

Ivan Pavlov

Page 19: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Θα μάθει ο σκύλος να συνδέει ένα βιολογικό χαρακτηριστικό με ένα ανεξάρτητο χαρακτηριστικό;

Κλασική υποκατάσταση

Page 20: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Τροφή

Τροφή

Αντίδραση

Αντίδραση

Αντίδραση

Αντίδραση

Ήχος

Ήχος

Ήχος Έκκριση σάλιου

Έκκριση σάλιου

1. Πριν την εξάρτηση

3. Κατά τη διάρκεια της εξάρτησης

2. Πριν την εξάρτηση

4. Μετά την εξάρτηση

Εξαρτημένη Αντίδραση

Ανεξάρτητη Αντίδραση

Εξαρτημένο Ερέθισμα

Ουδέτερο Ερέθισμα

Ανεξάρτητο Ερέθισμα

Ανεξάρτητη Αντίδραση

Έκκριση σάλιου

Μη Εξαρτημένη Αντίδραση

Μη έκκριση σάλιου

Κλασική εξάρτηση. Πριν την εξάρτηση, η τροφή στο στόμα του σκύλου προκαλεί έκκριση σιέλου, αλλά ένας ήχος - ένα ουδέτερο, δηλαδή, ερέθισμα - δεν την προκαλεί. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της εξάρτησης, ο ήχος συνδυάζεται επανειλημμένα με τη τροφή. Αφού έχει συντελεστεί η κλασική εξάρτηση ο ήχος από μόνος του λειτουργεί ως ένα εξαρτημένο ερέθισμα προκαλώντας έκκριση σιέλου.

http://nobelprize.org/educational_games/medicine/pavlov/pavlov.html

Page 22: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

John Watson (1878-1958)John Watson (1878-1958)

Ο John Watson εφάρμοσε τη θεωρία του Pavlov της κλασικής εξάρτησης σε πειράματα μ’ ένα νήπιο, τον μικρό Albert, αποδεικνύοντας πως τα συναισθήματα και οι φόβοι δεν είναι έμφυτοι αλλά μαθαίνονται. Η προσωπικότητα είναι το σύνολο των παρατηρήσιμων δραστηριοτήτων και είναι επίκτητη και ανανεώσιμη.

Page 23: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η Η κλασική εξαρτημένη μάθησηκλασική εξαρτημένη μάθηση είναι μορφή μάθησης είναι μορφή μάθησης κυρίως βιολογική. Προετοιμάζει τον οργανισμό για τη ζωή, κυρίως βιολογική. Προετοιμάζει τον οργανισμό για τη ζωή, βοηθάει την προσαρμογή του στο περιβάλλον. Δεν είναι ο βοηθάει την προσαρμογή του στο περιβάλλον. Δεν είναι ο μοναδικός τρόπος μάθησης.μοναδικός τρόπος μάθησης.

Συνηθίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία για εξαρτημένες Συνηθίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία για εξαρτημένες αντιδράσεις (πιπίλα, η εκμάθηση της τουαλέτας), στη αντιδράσεις (πιπίλα, η εκμάθηση της τουαλέτας), στη σχολική ηλικία για πολλές μνημονικές δεξιότητες σχολική ηλικία για πολλές μνημονικές δεξιότητες ανακλαστικές κινήσεις της επαγγελματικής ζωής, την ανακλαστικές κινήσεις της επαγγελματικής ζωής, την οδήγηση κλπ.οδήγηση κλπ.

Page 24: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Edward Lee Thorndike (1879-1949Edward Lee Thorndike (1879-1949))Μέθοδος δοκιμής και πλάνης (Μέθοδος δοκιμής και πλάνης (trial & error)trial & error)

Στα πειράματα του γάτες τοποθετούνταν σ’ ένα κουτί και μάθαιναν σταδιακά να ανοίγουν την πόρτα και να φτάνουν την τροφή πατώντας το πετάλι.

Εισήγαγε τον «νόμο του αποτελέσματος» («νόμο του αποτελέσματος» (law of effectlaw of effect)) Η σύναψη ερεθίσματος-αντίδρασης ενισχύεται όταν το αποτέλεσμα είναι ευχάριστο και οδηγεί στην επανάληψη.

ο Thorndike ενδιαφέρεται για το αποτέλεσμα της αντίδρασης.

Page 25: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μετά από συνεχείς δοκιμές οι γάτες μάθαιναν να ανοίγουν την πόρτα του κουτιού και να βγαίνουν έξω. Το σχήμα αυτό δείχνει το χρόνο που χρειάστηκε μια από τις γάτες του Thorndike για να βγει έξω από το κουτί.

Page 26: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

η μάθηση επιτυγχάνεται με τη συνάφεια της η μάθηση επιτυγχάνεται με τη συνάφεια της συμπεριφοράς με τις συμπεριφοράς με τις συνέπειεςσυνέπειες της και όχι της και όχι μέσα από την τοποχρονική σύνδεση της με μέσα από την τοποχρονική σύνδεση της με κάποιες αντιδράσεις.κάποιες αντιδράσεις.

Αντανακλαστική – συντελεστική συμπεριφοράΑντανακλαστική – συντελεστική συμπεριφορά

Μορφές συντελεστικής μάθησηςΜορφές συντελεστικής μάθησης θετική ενίσχυσηθετική ενίσχυση

αρνητική ενίσχυσηαρνητική ενίσχυση άμεση τιμωρίαάμεση τιμωρία

έμμεση τιμωρίαέμμεση τιμωρία απόσβεσηαπόσβεση

Burhus Skinner 1904-1990Burhus Skinner 1904-1990

Page 27: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

παραδείγματα του λειτουργικού κουτιού του Skinner

Όταν το ποντίκι πιέζει τον μοχλό ενισχύεται με μπαλίτσες από τροφή. Το περιστέρι πρέπει να χτυπήσει με το ράμφος του την τρύπα για να ενισχυθεί με τροφή.

Page 28: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

οι οι ενισχυτέςενισχυτές ερεθίσματα που αυξάνουν ή μειώνουν την πιθανότητα επανάληψης μίας ερεθίσματα που αυξάνουν ή μειώνουν την πιθανότητα επανάληψης μίας

συμπεριφοράς. συμπεριφοράς. Ορίζονται από την επίδραση τους. Ορίζονται από την επίδραση τους. Όταν επιβάλλουμε τους αρνητικούς ενισχυτές είναι Όταν επιβάλλουμε τους αρνητικούς ενισχυτές είναι θετική τιμωρίαθετική τιμωρία. Όταν . Όταν

τους καταργούμε είναι τους καταργούμε είναι θετική ενίσχυσηθετική ενίσχυση..

ΕΙΔΗ ΕΝΙΣΧΥΤΩΝ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ

ΘΕΤΙΚΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΙ

(βιοφυσιολογικέςανάγκες)

(προσφέρουν κάτι ευχάριστο στο

σύστημα επικοινωνίας)

(αφαιρούν κάτιδυσάρεστο από το

σύστημα επικοινωνίας)

Νερό Τροφή Ύπνος Τρυφερότητα Σεξουαλική ικανοποίηση

Υλικοί Κοινωνικοί Δραστηριότητας Πληροφόρησης

Μορφές αποστέρησης Αποφυγή δυσάρεστων

καταστάσεων

Γόητρο Δόξα Χρήμα Τιμή Ευφυΐα

Page 29: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Αρχές λειτουργικής μάθησηςΑρχές λειτουργικής μάθησης

Θετική και αρνητική ενίσχυση- αυξάνει ή Θετική και αρνητική ενίσχυση- αυξάνει ή μειώνει την πιθανότητα επανάληψης μιας μειώνει την πιθανότητα επανάληψης μιας συμπεριφοράς. συμπεριφοράς.

Διάκριση/Διάκριση/ γενίκευση συμπεριφοράςγενίκευση συμπεριφοράς Διαμόρφωση συμπεριφοράς Διαμόρφωση συμπεριφοράς ΤιμωρίαΤιμωρία, , άμεση, έμμεσηάμεση, έμμεση Απόσβεση Απόσβεση Κοινωνικοί ενισχυτέςΚοινωνικοί ενισχυτές Χρόνος και ενίσχυση – σχέδια ενίσχυσης Χρόνος και ενίσχυση – σχέδια ενίσχυσης

(συνεχές και διακοπτόμενο, αμετάβλητο και (συνεχές και διακοπτόμενο, αμετάβλητο και μεταβλητό)μεταβλητό)

Page 30: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Δύο Είδη Τιμωρίας Στο ένα είδος τιμωρίας μια συμπεριφορά ακολουθείται από ένα αρνητικό ή δυσάρεστο ερέθισμα. Στο δεύτερο είδος τιμωρίας ένα ευχάριστο ερέθισμα απομακρύνεται μετά την εκδήλωση της συμπεριφοράς. Σε άλλες περιπτώσεις η τιμωρία μειώνει τις πιθανότητες ότι η συμπεριφορά θα εκδηλωθεί στο μέλλον.

Page 31: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Προγραμματισμένη διδασκαλίαΠρογραμματισμένη διδασκαλία

στηρίζεται στις αρχές της συντελεστικής μάθησης, στηρίζεται στις αρχές της συντελεστικής μάθησης, και κυρίως στην θετική και αρνητική ενίσχυση.και κυρίως στην θετική και αρνητική ενίσχυση.

απαιταπαιτείεί την ενεργ την ενεργήή συμμετοχή του παιδιού, συμμετοχή του παιδιού,

τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, διδακτικές ενότητες,

τη τη σταδιακή σταδιακή πρόοδο τηςπρόοδο της διδασκόμενης ύλης διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητήσύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή (προσαρμογή) (προσαρμογή)

την την άμεσηάμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτησηερώτηση

Page 32: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

απαιταπαιτείεί την ενεργ την ενεργήή συμμετοχή του παιδιού, συμμετοχή του παιδιού,

τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, ενότητες,

τη τη σταδιακή σταδιακή πρόοδο τηςπρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητήμε τους ρυθμούς του μαθητή

την την άμεσηάμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση. ερώτηση.

Page 33: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Προγραμματισμένη διδασκαλίαΠρογραμματισμένη διδασκαλία

Διδακτικές μηχανές

Page 34: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η μάθηση μέσω της Διαμόρφωσης της ΣυμπεριφοράςΗ διαμόρφωση της συμπεριφοράς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μάθηση με υπολογιστές. Οι σωστές διαδικασίες παρουσιάζονται κατ’ αρχάς στην οθόνη και στη συνέχεια «ευτυχισμένα πρόσωπα» εμφανίζονται για να αμείβουν τον μαθητή όσο πλησιάζει στη σωστή ακολουθία των εντολών. Σ’ αυτή την εικόνα ο υπολογιστής λέει «τα κατάφερες!».

Page 35: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επιδράσεις του συμπεριφορισμού στην εκπαίδευσηΕπιδράσεις του συμπεριφορισμού στην εκπαίδευση

Συγκεκριμένη – σαφής διδασκαλίαΣυγκεκριμένη – σαφής διδασκαλία Έμφαση στην εξάσκηση – λύση ασκήσεων (δοκιμή– Έμφαση στην εξάσκηση – λύση ασκήσεων (δοκιμή–

λάθος)λάθος) Μάθηση εκλαμβάνεται ως αθροιστική Μάθηση εκλαμβάνεται ως αθροιστική Έμφαση στη Έμφαση στη δηλωτική γνώσηδηλωτική γνώση Αξιολόγηση με βάση την ίδια την πληροφορία που Αξιολόγηση με βάση την ίδια την πληροφορία που

δίνεται στο μάθημα (όχι στην παραγωγική, δίνεται στο μάθημα (όχι στην παραγωγική, δημιουργική σκέψη)δημιουργική σκέψη)

Ατομική όχι συνεργατική μάθησηΑτομική όχι συνεργατική μάθηση η γνώση είναι σαφής και αναμφισβήτητη, και η γνώση είναι σαφής και αναμφισβήτητη, και

υπάρχουν πάντα σωστές απαντήσεις αν υπάρχουν πάντα σωστές απαντήσεις αν ακολουθηθούν οι σωστές διαδικασίεςακολουθηθούν οι σωστές διαδικασίες

Το αποτέλεσμα μετράει, το λάθος δεν αξιοποιείταιΤο αποτέλεσμα μετράει, το λάθος δεν αξιοποιείται

Page 36: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Κριτική του συμπεριφορισμούΚριτική του συμπεριφορισμού

Αγνοεί βιολογικές προδιαθέσεις για Αγνοεί βιολογικές προδιαθέσεις για μάθησημάθηση

Αντιμετωπίζει τα συμπτώματα όχι τα Αντιμετωπίζει τα συμπτώματα όχι τα αίτια αίτια

Η μάθηση ως αλληλεπίδραση εξωτερικών Η μάθηση ως αλληλεπίδραση εξωτερικών παραγόντων και κινήτρων – αγνοεί τα παραγόντων και κινήτρων – αγνοεί τα εσωτερικά κίνητρα (επιθυμία για μάθηση). εσωτερικά κίνητρα (επιθυμία για μάθηση).

Page 37: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Φαίνεται πως ακόμη και τα ποντίκια είναι ικανά να σχηματίσουν νοητικές αναπαραστάσεις.

“Δεν μου φαίνεσαι και πολύ σαν μια πειραματική ψυχολόγος!”

Page 38: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Γνωστική Γνωστική προσέγγισηπροσέγγιση

◘ Η μάθηση είναι μια Η μάθηση είναι μια γνωστική διαδικασία γνωστική διαδικασία επεξεργασίας επεξεργασίας πληροφοριών και όχι πληροφοριών και όχι απλή σύνδεση απλή σύνδεση ερεθίσματος ερεθίσματος αντίδρασης. αντίδρασης.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗR (response)

ΕΡΕΘΙΣΜΑS (stimulus)

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

(μνήμη, αντίληψη, νόηση, γλώσσα, κριτική

σκέψη κλπ)

Page 39: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Γνωστικές θεωρίεςΓνωστικές θεωρίες

Μορφολογική Ψυχολογία Μορφολογική Ψυχολογία Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget)Λογικομαθηματική μάθηση (Piaget) Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner)Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Νοηματική – προσληπτική μάθηση (Ausubel) Αθροιστικό μοντέλο μάθησης (GagnΑθροιστικό μοντέλο μάθησης (Gagnee)) Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π)Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π)

Page 40: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μορφολογική Ψυχολογία Μορφολογική Ψυχολογία //θεωρία θεωρία GestaltGestalt

το όλο είναι κάτι περισσότερο από το όλο είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερώντο άθροισμα των μερών

Νόμος της ειδοτροπίας:Νόμος της ειδοτροπίας:

Page 41: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΕγγύτηταΕγγύτητα Seeing 3 pair of Seeing 3 pair of

lines in Alines in A ΟμοιότηταΟμοιότητα

Seeing columns of Seeing columns of orange and red dots orange and red dots in Bin B

Καλή συνέχειαΚαλή συνέχεια Seeing lines that Seeing lines that

connect 1 to 2 and connect 1 to 2 and 3 to 4 in C3 to 4 in C

ΚλείσιμοΚλείσιμο Seeing a horse in DSeeing a horse in D

Page 42: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΓιΑπΑρΑδΕιΓμΑεΙνΑιΔύΣκΟλΟνΑδΙαΒάΣοΥμΕαΥτΗτΗνΠρΟτΑσΗ

Γιαπαράδειγμαείναιδύσκολοναδιαβάσουμεαυτήτηνπρόταση

Page 43: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Νόμος της μορφής και του βάθους

Ποιοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν το αν μια επιφάνεια θα γίνει αντιληπτή ως μορφή ή φόντο.

Figure/ground ambiguity.

Βάζο του Rubin

Page 44: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Αμφίσημες μορφές

Το πορτραίτο της κυρίας Leeper

Page 45: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

““It may take a magician It may take a magician to pull a rabbit out of a to pull a rabbit out of a hat, but we all possess hat, but we all possess sufficient magic to pull a sufficient magic to pull a duck out of a rabbit”duck out of a rabbit”

R. N. Shephard, 1990R. N. Shephard, 1990

Page 46: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Οι γνωστικές προσεγγίσειςΟι γνωστικές προσεγγίσεις

◘ Αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο Αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο σχολείο διαθέτουν γνώσεις και αυτό που σχολείο διαθέτουν γνώσεις και αυτό που χρειάζεται είναι να βοηθηθούν ώστε να χρειάζεται είναι να βοηθηθούν ώστε να οικοδομήσουν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη οικοδομήσουν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη κατέχουν. κατέχουν.

◘ Τα παιδιά, κάτω από αυτό το πρίσμα, συμμετέχουν Τα παιδιά, κάτω από αυτό το πρίσμα, συμμετέχουν ενεργά στην οικοδόμηση των γνώσεών τους. ενεργά στην οικοδόμηση των γνώσεών τους.

◘ Το πλαίσιο αυτό οδηγεί στην άποψη ότι η Το πλαίσιο αυτό οδηγεί στην άποψη ότι η εκπαίδευση πρέπει να έχει ως κύριο σκοπό να εκπαίδευση πρέπει να έχει ως κύριο σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να γεφυρώσουν το χάσμα βοηθήσει τους μαθητές να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις άτυπες και τις τυπικές γνώσεις τους. ανάμεσα στις άτυπες και τις τυπικές γνώσεις τους.

46

Page 47: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

PiagetPiaget

O Piaget O Piaget δεν δεν ενδιαφέρθηκε άμεσα για ενδιαφέρθηκε άμεσα για την εκπαίδευση αλλά την εκπαίδευση αλλά ενδιαφέρθηκε να ενδιαφέρθηκε να απαντήσει σε βασικά απαντήσει σε βασικά φιλοσοφικά ερωτήματαφιλοσοφικά ερωτήματα

Page 48: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Το φιλοσοφικό πλαίσιοΤο φιλοσοφικό πλαίσιο

Ποια είναι η πηγή της γνώσης;Ποια είναι η πηγή της γνώσης; Οι συμπεριφοριστές είναι εμπειριστές, όλη η Οι συμπεριφοριστές είναι εμπειριστές, όλη η

γνώση παράγεται μέσω της εμπειρίαςγνώση παράγεται μέσω της εμπειρίας Οι αιτιοκράτες αρνούνται τον εμπειρισμό και Οι αιτιοκράτες αρνούνται τον εμπειρισμό και

πιστεύουν ότι η γνώση προϋπάρχει και δεν πιστεύουν ότι η γνώση προϋπάρχει και δεν απαιτείται πάντα η εμπειρία απαιτείται πάντα η εμπειρία

Ο Ο Kant Kant πρότεινε την ύπαρξη πρότεινε την ύπαρξη a priori a priori βασικών βασικών κατηγοριών γνώσηςκατηγοριών γνώσης

Για τον Για τον Piaget Piaget οι βασικές κατηγορίες γνώσης οι βασικές κατηγορίες γνώσης δεν είναι δεδομένες, αλλά μαθαίνονταιδεν είναι δεδομένες, αλλά μαθαίνονται

Page 49: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Το νοητικό «σχήμα»Το νοητικό «σχήμα»

Το «σχήμα»Το «σχήμα»: : μια θεμελιώδης μια θεμελιώδης ψυχολογική κατασκευήψυχολογική κατασκευή

Κάθε στάδιο έχει τα δικά του Κάθε στάδιο έχει τα δικά του σχήματασχήματα

Η μάθηση των παιδιών γίνεται μέσω Η μάθηση των παιδιών γίνεται μέσω νοητικών σχημάτωννοητικών σχημάτων

Νέα σχήματα δημιουργούνται μέσω Νέα σχήματα δημιουργούνται μέσω της επίδρασης των παλαιών της επίδρασης των παλαιών σχημάτων και του περιβάλλοντοςσχημάτων και του περιβάλλοντος

Page 50: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Λογικομαθηματική μάθηση Λογικομαθηματική μάθηση Δομικός εποικοδομισμός Δομικός εποικοδομισμός του του PiagetPiaget (βασικές έννοιες) (βασικές έννοιες)

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ

ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ((assimilation)assimilation)

η ενέργεια του οργανισμού για να εντάξει νέα ερεθίσματα σε γνωστικά η ενέργεια του οργανισμού για να εντάξει νέα ερεθίσματα σε γνωστικά σχήματα που ήδη διαθέτεισχήματα που ήδη διαθέτει

◘.

◘.

◘.

αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μονάδα μάθησης, ένα είδος αρχέτυπο που αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μονάδα μάθησης, ένα είδος αρχέτυπο που αναπαριστά τα βασικά - και συνήθως στερεότυπα – χαρακτηριστικά μιας αναπαριστά τα βασικά - και συνήθως στερεότυπα – χαρακτηριστικά μιας έννοιαςέννοιας

◘.

Page 51: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ Η ((accommodationaccommodation))

διαδικασία κατά την οποία ο οργανισμός αλλάζει τις προηγούμενες διαδικασία κατά την οποία ο οργανισμός αλλάζει τις προηγούμενες γνωστικές δομές του, για να ανταποκριθεί καλύτερα σε νέες γνωστικές δομές του, για να ανταποκριθεί καλύτερα σε νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και εμπειρίες, που συνήθως περιβαλλοντικές απαιτήσεις και εμπειρίες, που συνήθως αντιφάσκουν με τα προηγούμενα γνωστικά του σχήματααντιφάσκουν με τα προηγούμενα γνωστικά του σχήματα

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ((adaptation)adaptation)αποτελεί τη συνισταμένη της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης, αποτελεί τη συνισταμένη της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης, βασικό στοιχείο του ορισμού της ανθρώπινης νοημοσύνης, αφού, κατά βασικό στοιχείο του ορισμού της ανθρώπινης νοημοσύνης, αφού, κατά τον τον PiagetPiaget , , «νοημοσύνη είναι εξ` ορισμού η προσαρμογή σε «νοημοσύνη είναι εξ` ορισμού η προσαρμογή σε νέες καταστάσεις»νέες καταστάσεις»

Page 52: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Αφομοίωση (Αφομοίωση (AssimilationAssimilation))

Page 53: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Συμμόρφωση Συμμόρφωση (accommodation)(accommodation)

Page 54: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Δομικός εποικοδομισμός Δομικός εποικοδομισμός του του PiagetPiaget

54

δεν είναι μια απλή καταγραφή

της πραγματικότητας αλλάμια εποικοδόμηση αυτής

με βάση τις αναπαραστάσεις και την εμπειρία

του ατόμου

τι είναι γνώση;

πως οικοδομείται η γνώση;

Page 55: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Σχήμα: «Διατήρηση Σχήμα: «Διατήρηση αντικειμένου»αντικειμένου»

Page 56: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Σχήμα: «Διατήρηση του Σχήμα: «Διατήρηση του όγκου»όγκου»

Page 57: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Το παιχνίδι ως αφομοίωση Το παιχνίδι ως αφομοίωση και συμμόρφωσηκαι συμμόρφωση

Το παιδί έχει ένα Το παιδί έχει ένα σχήμα του κόσμου σχήμα του κόσμου (αφομοίωση)(αφομοίωση)

Μιμείται κάτι που έχει Μιμείται κάτι που έχει δει (συμμόρφωση)δει (συμμόρφωση)

Το παιχνίδι οδηγεί Το παιχνίδι οδηγεί στην ανάπτυξη μέσω στην ανάπτυξη μέσω αφομοίωσης και αφομοίωσης και συμμόρφωσηςσυμμόρφωσης

Page 58: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Νοητικά σχήματαΝοητικά σχήματα

Τα νοητικά σχήματα πάντα Τα νοητικά σχήματα πάντα εμπεριέχουν αφομοίωση και εμπεριέχουν αφομοίωση και συμμόρφωσησυμμόρφωση

……αλλά σε διαφορετικές ποσότητες αλλά σε διαφορετικές ποσότητες Η νοημοσύνη είναι αποτέλεσμα Η νοημοσύνη είναι αποτέλεσμα

εξισορρόπησης μεταξύ αφομοίωσης εξισορρόπησης μεταξύ αφομοίωσης και συμμόρφωσηςκαι συμμόρφωσης

Page 59: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Στάδια της γνωστικής ανάπτυξηςΣτάδια της γνωστικής ανάπτυξης

Page 60: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Στάδια της γνωστικής ανάπτυξηςΣτάδια της γνωστικής ανάπτυξης

Α΄ Φάση των αισθησιοκινητικών Α΄ Φάση των αισθησιοκινητικών λειτουργιών (0-2 έτη περίπου),λειτουργιών (0-2 έτη περίπου),

Β΄ Φάση των συμβολικών λειτουργιών (2-Β΄ Φάση των συμβολικών λειτουργιών (2-7 έτη περίπου)7 έτη περίπου)

Γ΄ Φάση των συγκεκριμένων γνωστικών Γ΄ Φάση των συγκεκριμένων γνωστικών λειτουργιών (7-11 έτη περίπου)λειτουργιών (7-11 έτη περίπου)

Δ΄ Φάση των αφηρημένων γνωστικών Δ΄ Φάση των αφηρημένων γνωστικών λειτουργιών (11-15 έτη περίπου)λειτουργιών (11-15 έτη περίπου)

Page 61: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η θεωρία του Η θεωρία του PiagetPiaget στη στη σχολική τάξησχολική τάξη

Έμφαση στη διαδικασία σκέψης του παιδιού Έμφαση στη διαδικασία σκέψης του παιδιού και όχι στα προϊόντα της.και όχι στα προϊόντα της.Αναγνώριση του κεντρικού ρόλου της Αναγνώριση του κεντρικού ρόλου της άμεσης και ενεργητικής εμπλοκής του άμεσης και ενεργητικής εμπλοκής του παιδιού στις δραστηριότητες μάθησης.παιδιού στις δραστηριότητες μάθησης.Αποδοχή των ατομικών διαφορών στην Αποδοχή των ατομικών διαφορών στην πορεία της ανάπτυξηςπορεία της ανάπτυξης

ίδιες φάσεις ανάπτυξης για όλα τα παιδιά αλλά ίδιες φάσεις ανάπτυξης για όλα τα παιδιά αλλά όχι και ίδιοι ρυθμοίόχι και ίδιοι ρυθμοίερεθίσματα και δραστηριότητες για μικρές ερεθίσματα και δραστηριότητες για μικρές ομάδες παιδιών και όχι για όλη την τάξηομάδες παιδιών και όχι για όλη την τάξη

Page 62: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Κριτική στον Κριτική στον PiagetPiaget

Η θεωρία των σταδίων του Η θεωρία των σταδίων του Piaget Piaget υποεκτιμά τις ικανότητες των παιδιώνυποεκτιμά τις ικανότητες των παιδιών

Η μετάβαση μεταξύ των σταδίων μπορεί να Η μετάβαση μεταξύ των σταδίων μπορεί να μην είναι μόνο ποιοτική αλλά και ποσοτικήμην είναι μόνο ποιοτική αλλά και ποσοτική

Page 63: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Κριτική στον Κριτική στον PiagetPiaget

Τα παιδιά συνήθως Τα παιδιά συνήθως δεν είναι μόνα αλλά δεν είναι μόνα αλλά δέχονται δέχονται κοινωνικές κοινωνικές επιρροές επιρροές

Η θεωρία του Η θεωρία του Piaget Piaget παραμένει ισχυρή. παραμένει ισχυρή. Οι κριτικοί του την Οι κριτικοί του την επεκτείνουν δεν την επεκτείνουν δεν την γκρεμίζουν γκρεμίζουν

Page 64: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ανακαλυπτική μάθησηΑνακαλυπτική μάθηση (Bruner, 1996)(Bruner, 1996)

ΑνακαλυπτικήΜάθηση

βασική θεωρία για τη μάθηση

οι μαθητές

ο εκπαιδευτικός

σταδιακή, καθοδηγούμενηανακάλυψη

των γνώσεων μέσα από ανακαλυπτικές

διαδικασίες (πείραμα,δοκιμή, επαλήθευση

ή διάψευση)

έχει το ρόλο του εμψυχωτή,του διευκολυντή,

του καθοδηγητή στη διαδικασία της ανακάλυψης

ενεργοποίηση τηςαναλυτικής και

διαισθητικής σκέψηςτων μαθητών και γενικά

των ανώτερων διεργασιώνπου σχετίζονται με

την επίλυση προβλημάτων

«Κάθε αντικείμενο μπορεί να διδαχθεί σε κάθε παιδί σε οποιαδήποτε ηλικία

αρκεί να του προσφερθεί με μια μορφή κατάλληλη και αποτελεσματική»

Bruner 1973

Page 65: Θεωρίες Μάθησης

Κάθε αντικείμενο Κάθε αντικείμενο μπορεί να διδαχθεί σε μπορεί να διδαχθεί σε

κάθε παιδί σε κάθε παιδί σε οποιαδήποτε ηλικία οποιαδήποτε ηλικία

αρκεί να παρουσιαστεί αρκεί να παρουσιαστεί σ' αυτό με μια μορφή σ' αυτό με μια μορφή

κατάλληλη και κατάλληλη και αποτελεσματική αποτελεσματική

(Bruner 1973)(Bruner 1973)

Learning by doing

Page 66: Θεωρίες Μάθησης

OOι γνώσεις δεν είναι απλές ι γνώσεις δεν είναι απλές αναπαραστάσεις του αναπαραστάσεις του

φυσικού κόσμου, αλλά φυσικού κόσμου, αλλά αλληλοσυσχετίζονται, αλληλοσυσχετίζονται,

οργανωμένες σε μια δομή, οργανωμένες σε μια δομή, αποτελούν ένα νοητικό αποτελούν ένα νοητικό

πρότυπο, χάρη στο οποίο πρότυπο, χάρη στο οποίο μπορούμε να προβλέπουμε μπορούμε να προβλέπουμε και να κάνουμε υποθέσεις.και να κάνουμε υποθέσεις.

Page 67: Θεωρίες Μάθησης

Η Η ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗ περιλαμβάνει:περιλαμβάνει:

γνώσειςγνώσειςικανότητεςικανότητες

τεχνικές επίλυσης τεχνικές επίλυσης προβλημάτωνπροβλημάτων

θετική στάση απέναντι θετική στάση απέναντι στην επίλυση στην επίλυση προβλημάτωνπροβλημάτων

Page 68: Θεωρίες Μάθησης
Page 69: Θεωρίες Μάθησης

1.1. Το πρώτο σύστημα Το πρώτο σύστημα που αναπτύσσεται που αναπτύσσεται

είναι το είναι το σύστημα της σύστημα της πραξιακής πραξιακής

αναπαράστασηςαναπαράστασης,, (0-3) (0-3) αντίστοιχο με το αντίστοιχο με το

στάδιο της στάδιο της αισθησιοκινητικής αισθησιοκινητικής νοημοσύνης του νοημοσύνης του Piaget, Piaget, συνιστά μια συνιστά μια

παραδειγματική παραδειγματική διδασκαλία με τη χρήση διδασκαλία με τη χρήση

προτύπων επίδειξης, προτύπων επίδειξης, παιχνίδια ρόλων και παιχνίδια ρόλων και

παραδειγμάτωνπαραδειγμάτων

Page 70: Θεωρίες Μάθησης

22. Το δεύτερο είναι . Το δεύτερο είναι το το σύστημα της σύστημα της

εικονιστικής εικονιστικής αναπαράστασηςαναπαράστασης (3-(3-

8) 8) όταν πια οι όταν πια οι πράξεις πράξεις

διατηρούνται στο διατηρούνται στο νου μέσω εικόνων νου μέσω εικόνων που συνδέονται με που συνδέονται με

αυτέςαυτές..Συνιστά μάθηση μέσα Συνιστά μάθηση μέσα

από εικόνες, από εικόνες, σχεδιαγράμματα, σχεδιαγράμματα,

σκίτσα και ζωγραφιές σκίτσα και ζωγραφιές π.χ. Γεωγραφία, π.χ. Γεωγραφία,

Ιστορία.Ιστορία.

Page 71: Θεωρίες Μάθησης

3. Το τρίτο πια στάδιο είναι 3. Το τρίτο πια στάδιο είναι όταν τα αντικείμενα , οι όταν τα αντικείμενα , οι

πράξεις, οι έννοιες πράξεις, οι έννοιες αναπαρίστανται πια από αναπαρίστανται πια από σύμβολα συνδεδεμένα με σύμβολα συνδεδεμένα με αυτές. Είναι το αυτές. Είναι το σύστημα σύστημα

της της συμβολικής συμβολικής αναπαράστασηςαναπαράστασης,, (8- ) (8- ) όπου πια παίζει κυρίαρχο όπου πια παίζει κυρίαρχο

ρόλο η γλώσσα και τα άλλα ρόλο η γλώσσα και τα άλλα συμβολικά συστήματασυμβολικά συστήματα..

Κάθε σύστημα είναι κυρίαρχο Κάθε σύστημα είναι κυρίαρχο στα διάφορα στάδια, αλλά στα διάφορα στάδια, αλλά συνυπάρχουν και τα άλλα συνυπάρχουν και τα άλλα δύο σε όλες τις ηλικίες.δύο σε όλες τις ηλικίες.

Page 72: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Σπειροειδής διάταξη της ύλης στα αναλυτικά προγράμματα

Page 73: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ο μαθητής παράγει μάθηση, δεν είναι απλός Ο μαθητής παράγει μάθηση, δεν είναι απλός δέκτης αλλά παραγωγός και δέκτης αλλά παραγωγός και μετασχηματιστής πληροφοριώνμετασχηματιστής πληροφοριών

έμφαση στη μάθηση στο σχολείοέμφαση στη μάθηση στο σχολείο Πλεονεκτήματα: η ελεύθερη, ενεργητική Πλεονεκτήματα: η ελεύθερη, ενεργητική

και αυτόνομη συμμετοχή του μαθητή στην και αυτόνομη συμμετοχή του μαθητή στην μαθησιακή διαδικασία, μαθησιακή διαδικασία, (αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση) η ανάπτυξη (αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση) η ανάπτυξη της δημιουργικής και διαισθητικής σκέψης, της δημιουργικής και διαισθητικής σκέψης, η ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων, η η ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων, η μεταβίβαση της μάθησης και η ικανότητα μεταβίβαση της μάθησης και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.επίλυσης προβλημάτων.

Η θεωρία αυτή στοχεύει στο Η θεωρία αυτή στοχεύει στο να μαθαίνει να μαθαίνει το παιδί πώς να μαθαίνειτο παιδί πώς να μαθαίνει..

Page 74: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Νοηματική-Προσληπτική Νοηματική-Προσληπτική μάθηση μάθηση Ausubel (1918- 2008 )Ausubel (1918- 2008 )

First find out what students First find out what students know; then teach them know; then teach them accordingly accordingly (1968)(1968)

οι νέες γνώσεις συνδέονται, με οι νέες γνώσεις συνδέονται, με τις ήδη υπάρχουσες τις ήδη υπάρχουσες οργανωμένες γνώσεις. οργανωμένες γνώσεις.

Page 75: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ο μαθητής Ο μαθητής δεν βρίσκεται σε κατάσταση δεν βρίσκεται σε κατάσταση παθητικότηταςπαθητικότητας, , όταν όταν οι μαθητές οι μαθητές ενδιαφέρονται για το διδασκόμενο ενδιαφέρονται για το διδασκόμενο αντικείμενο. Επομένως, η παραληπτική αντικείμενο. Επομένως, η παραληπτική μάθηση είναι ουσιαστική και σταθερή, αρκεί μάθηση είναι ουσιαστική και σταθερή, αρκεί η νέα ύλη η νέα ύλη να συσχετιστείνα συσχετιστεί με τη συγκεκριμένη με τη συγκεκριμένη γνωστική δομή του κάθε μαθητή χωριστά.γνωστική δομή του κάθε μαθητή χωριστά.

Οι Οι «προκαταβολικοί οργανωτές» «προκαταβολικοί οργανωτές» ((advanced organizers)advanced organizers) συνιστούν ένα συνιστούν ένα προετοιμασμένο σύνολο ιδεών, οι οποίες προετοιμασμένο σύνολο ιδεών, οι οποίες παρουσιάζονται στουςπαρουσιάζονται στους μαθητές πριν από το μαθητές πριν από το κύριο μάθημα και δημιουργούν το αναγκαίο κύριο μάθημα και δημιουργούν το αναγκαίο υπόβαθρουπόβαθρο για τη νέα γνώση.για τη νέα γνώση.

Page 76: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

την αρχή της προοδευτικής διαφοροποίησης της την αρχή της προοδευτικής διαφοροποίησης της γνώσηςγνώσης: πρώτα προσφέρονται γενικές, καθολικές και : πρώτα προσφέρονται γενικές, καθολικές και περιεκτικές έννοιες και στη συνέχεια οι λεπτομερείς και περιεκτικές έννοιες και στη συνέχεια οι λεπτομερείς και συγκεκριμένες πληροφορίεςσυγκεκριμένες πληροφορίες

την αρχή της ενσωματωμένης συσχέτισηςτην αρχή της ενσωματωμένης συσχέτισης: Ο μαθητής : Ο μαθητής πρέπει να μάθει να βρίσκει σχέσεις και διασυνδέσεις πρέπει να μάθει να βρίσκει σχέσεις και διασυνδέσεις ανάμεσα στα διάφορα μαθήματαανάμεσα στα διάφορα μαθήματα

την αρχή της χρήσης προκαταβολικών οργανωτώντην αρχή της χρήσης προκαταβολικών οργανωτών:: είναι οργανωτικές διδακτικές βοήθειες, τα «σημεία είναι οργανωτικές διδακτικές βοήθειες, τα «σημεία στήριξης», και στοχεύουν να εξηγήσουν, να ολοκληρώσουν στήριξης», και στοχεύουν να εξηγήσουν, να ολοκληρώσουν και να συσχετίσουν τη νέα μαθησιακή ύλη με την και να συσχετίσουν τη νέα μαθησιακή ύλη με την προηγούμενη. Υπάρχουν δυο είδη προκαταβολικών προηγούμενη. Υπάρχουν δυο είδη προκαταβολικών οργανωτώνοργανωτών

την αρχή της σταθεροποίησηςτην αρχή της σταθεροποίησης: : η διαδικασία της η διαδικασία της νοηματικής μάθησης θεωρείται ότι έχει αποπερατωθεί νοηματικής μάθησης θεωρείται ότι έχει αποπερατωθεί όταν οι νέες πληροφορίες αποκτήσουν καθαρότητα, όταν οι νέες πληροφορίες αποκτήσουν καθαρότητα, σταθερότητα και είναι καλά οργανωμένες, άρα αποτελούν σταθερότητα και είναι καλά οργανωμένες, άρα αποτελούν τις νέες μετασχηματισμένες έννοιες.τις νέες μετασχηματισμένες έννοιες.

Page 77: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ο GagnΟ Gagnee υποστηρίζει, ότι υπάρχουν υποστηρίζει, ότι υπάρχουν διαφορετικά διαφορετικά είδη μάθησηςείδη μάθησης

Η φύση τους είναι αθροιστική και η Η φύση τους είναι αθροιστική και η εκμάθηση της μιας προϋποθέτει την εκμάθηση της μιας προϋποθέτει την εκμάθηση όλων των προηγούμενων:εκμάθηση όλων των προηγούμενων:

Το αθροιστικό μοντέλο του Το αθροιστικό μοντέλο του GagneGagne

Page 78: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Πληροφορίες και γνώσεις (αναφέρω και Πληροφορίες και γνώσεις (αναφέρω και απομνημονεύω)απομνημονεύω)

Νοητικές δεξιότητεςΝοητικές δεξιότητες Γνωστικές στρατηγικές (επινοώ ή Γνωστικές στρατηγικές (επινοώ ή

δημιουργώ)δημιουργώ) οι στάσεις (επιλέγω)οι στάσεις (επιλέγω) Κινητικές δεξιότητες (εκτελώ)Κινητικές δεξιότητες (εκτελώ)

Ταξινόμηση Ταξινόμηση

στόχωνστόχων

Page 79: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μοντέλο επεξεργασίας της Μοντέλο επεξεργασίας της πληροφορίαςπληροφορίας

◘ το ανθρώπινο το ανθρώπινο πνεύμα πνεύμα μοντελοποιείται μοντελοποιείται ως ένα σύστημα ως ένα σύστημα επεξεργασίας επεξεργασίας της πληροφορίαςτης πληροφορίας

◘ κάθε γνωστική κάθε γνωστική διεργασία διεργασία συνίσταται σεσυνίσταται σε επεξεργασίες επεξεργασίες αναπαραστάσειςαναπαραστάσεις

79

Είσοδοι δεδομένων (input)

[αισθήσεις]

αισθητηριακή μνήμη από 0,1 μέχρι 1 sec για την όραση και από 2 – 4

sec για την ακοή

επεξεργασίες

αναπαραστάσεις(δημιουργήθηκαν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και για συγκεκριμένους στόχους και βρίσκονται

αποθηκευμένες στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη»

Έξοδοι επεξεργασμένων αποτελεσμάτων (output)

(συμπεριφορά)

Page 80: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π), (information processing Το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών (Μ.Ε.Π), (information processing learning) μελετά τον τρόπο με τον οποίον η γνώση εισέρχεται, learning) μελετά τον τρόπο με τον οποίον η γνώση εισέρχεται,

αποθηκεύεται και ανακαλείται από τη μνήμη.αποθηκεύεται και ανακαλείται από τη μνήμη. Αυτή ήταν η πιο εξέχουσα Αυτή ήταν η πιο εξέχουσα

γνωστική θεωρία του 20ου αιώνα και έχει σημαντικές εφαρμογές στην γνωστική θεωρία του 20ου αιώνα και έχει σημαντικές εφαρμογές στην διδασκαλία. διδασκαλία.

Page 81: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

◘ οι γνώσεις είναι δομές σταθεροποιημένες στη οι γνώσεις είναι δομές σταθεροποιημένες στη «μακροπρόθεσμη μνήμη»«μακροπρόθεσμη μνήμη»◘ περιστασιακές οι αναπαραστάσεις, για περιστασιακές οι αναπαραστάσεις, για

συγκεκριμένο σκοπό στη «βραχυπρόθεσμη συγκεκριμένο σκοπό στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη (μνήμη (RAMRAM)»)»

◘ η μάθηση συντελείται όταν οι πληροφορίες η μάθηση συντελείται όταν οι πληροφορίες μεταφέρονται από τη βραχυπρόθεσμη στη μεταφέρονται από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμημακροπρόθεσμη μνήμη

◘ «μόρφωση είναι αυτό που μένει και «μόρφωση είναι αυτό που μένει και επιδρά στη συμπεριφορά μας αφού επιδρά στη συμπεριφορά μας αφού ξεχάσουμε όλες τις συγκεκριμένες ξεχάσουμε όλες τις συγκεκριμένες γνώσεις που πήραμε στο σχολείο»γνώσεις που πήραμε στο σχολείο»

81

Page 82: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Στηρίζεται στην Στηρίζεται στην αντίληψη ότι το αντίληψη ότι το ανθρώπινο μυαλό ανθρώπινο μυαλό συνεχώς προσλαμβάνει συνεχώς προσλαμβάνει πληροφορίες πληροφορίες περιβάλλον, τις περιβάλλον, τις επεξεργάζεται και τις επεξεργάζεται και τις αποθηκεύει αναλόγως σε αποθηκεύει αναλόγως σε μνήμες διαφορετικής μνήμες διαφορετικής χωρητικότητας. χωρητικότητας.

Ο εγκέφαλος, δηλαδή, Ο εγκέφαλος, δηλαδή, λειτουργεί όπως ένας λειτουργεί όπως ένας ηλεκτρονικός ηλεκτρονικός υπολογιστής, στον οποίο υπολογιστής, στον οποίο εισάγονται στοιχεία εισάγονται στοιχεία πληροφοριών, γίνεται η πληροφοριών, γίνεται η επεξεργασία τους και επεξεργασία τους και προκύπτουν τα προκύπτουν τα αποτελέσματα που αποτελέσματα που δείχνουν ότι η μάθηση δείχνουν ότι η μάθηση πραγματοποιήθηκε. πραγματοποιήθηκε.

Page 83: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών δίνει μεγάλη Η θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών δίνει μεγάλη έμφαση στη έμφαση στη μνήμημνήμη. Η μνήμη, όπως είναι γνωστό, . Η μνήμη, όπως είναι γνωστό, διακρίνεται σε διακρίνεται σε βραχυπρόθεσμηβραχυπρόθεσμη και και μακροπρόθεσμημακροπρόθεσμη. .

Η Η βραχυπρόθεσμηβραχυπρόθεσμη αποτελεί το χώρο επεξεργασίας αποτελεί το χώρο επεξεργασίας των πληροφοριών. Τα δεδομένα κωδικοποιούνται, των πληροφοριών. Τα δεδομένα κωδικοποιούνται, εναποθηκεύονται προσωρινά εκεί και διατηρούνται εναποθηκεύονται προσωρινά εκεί και διατηρούνται για μερικά μόνο δευτερόλεπτα. για μερικά μόνο δευτερόλεπτα.

Μέσω όμως της Μέσω όμως της επανάληψηςεπανάληψης, οι πληροφορίες , οι πληροφορίες διατηρούνται περισσότερο χρόνο, διατηρούνται περισσότερο χρόνο, συστηματοποιούνται, δομούνται με κατάλληλο τρόπο συστηματοποιούνται, δομούνται με κατάλληλο τρόπο και εναποθηκεύονται μόνιμα στη και εναποθηκεύονται μόνιμα στη μακροπρόθεσμη μακροπρόθεσμη μνήμη. μνήμη.

Στην περίπτωση ανάκλησης των πληροφοριών από τη Στην περίπτωση ανάκλησης των πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη γίνεται πρώτα το πέρασμά μακροπρόθεσμη μνήμη γίνεται πρώτα το πέρασμά τους στη βραχυπρόθεσμη και ύστερα η εξωτερίκευσή τους στη βραχυπρόθεσμη και ύστερα η εξωτερίκευσή τους στο περιβάλλον. τους στο περιβάλλον.

Page 84: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η ανθρώπινη μνήμη μοιάζει με μια Η ανθρώπινη μνήμη μοιάζει με μια βιβλιοθήκη, στην οποία η κωδικοποίηση βιβλιοθήκη, στην οποία η κωδικοποίηση γίνεται σύμφωνα με ορισμένες αρχές και γίνεται σύμφωνα με ορισμένες αρχές και κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή η κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή η ανάκληση των πληροφοριών, όταν τις ανάκληση των πληροφοριών, όταν τις χρειαζόμαστε. χρειαζόμαστε.

Η αποτελεσματική κωδικοποίηση μπορεί να Η αποτελεσματική κωδικοποίηση μπορεί να βελτιωθεί με πολλούς τρόπους, π.χ. βελτιωθεί με πολλούς τρόπους, π.χ.

α. με την άσκηση, α. με την άσκηση, β. με την οργάνωση του υλικού, β. με την οργάνωση του υλικού, γ. με την εποπτικότητα του υλικού, γ. με την εποπτικότητα του υλικού, δ. με την ενεργοποίηση του υποκειμένου, δ. με την ενεργοποίηση του υποκειμένου, ε. με τα κίνητρα του υποκειμένου κ.ά.ε. με τα κίνητρα του υποκειμένου κ.ά.

Page 85: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

1. Η άσκηση1. Η άσκηση Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την καλή Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την καλή

απομνημόνευση είναι η άσκηση και η επανάληψη. απομνημόνευση είναι η άσκηση και η επανάληψη. Οι σχετικές έρευνες αλλά και η καθημερινή πείρα Οι σχετικές έρευνες αλλά και η καθημερινή πείρα δείχνουν ότι η επανάληψη εξασφαλίζει την δείχνουν ότι η επανάληψη εξασφαλίζει την συγκράτηση και η άσκηση βελτιώνει την συγκράτηση και η άσκηση βελτιώνει την απομνημόνευση. Για αυτό και λέγεται συχνά ότι η απομνημόνευση. Για αυτό και λέγεται συχνά ότι η επανάληψη είναι η μήτηρ της μαθήσεως. επανάληψη είναι η μήτηρ της μαθήσεως.

Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι η Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι η διάρκεια της επανάληψης και της άσκησης. διάρκεια της επανάληψης και της άσκησης. Συνήθως το άτομο διακόπτει την προσπάθεια, Συνήθως το άτομο διακόπτει την προσπάθεια, μόλις επιτυγχάνει την αλάνθαστη αναπαραγωγή. μόλις επιτυγχάνει την αλάνθαστη αναπαραγωγή. Η συνέχιση της άσκησης και πέρα από το σημείο Η συνέχιση της άσκησης και πέρα από το σημείο αυτό λέγεται «υπερμάθηση» (αυτό λέγεται «υπερμάθηση» (overlearningoverlearning). ).

Σύμφωνα με νεότερα ερευνητικά δεδομένα η Σύμφωνα με νεότερα ερευνητικά δεδομένα η υπερμάθηση οδηγεί σε βελτίωση των μνημονικών υπερμάθηση οδηγεί σε βελτίωση των μνημονικών επιδόσεων. επιδόσεων.

Page 86: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Αποδείχθηκε εξάλλου ότι η άσκηση ύστερα από Αποδείχθηκε εξάλλου ότι η άσκηση ύστερα από διαφορετικές λανθάνουσες περιόδους παίζει διαφορετικές λανθάνουσες περιόδους παίζει αποφασιστικό ρόλο στην απομνημόνευση. αποφασιστικό ρόλο στην απομνημόνευση.

Αν γίνει η εξέταση αμέσως μετά από την Αν γίνει η εξέταση αμέσως μετά από την άσκηση, τότε είναι αποτελεσματικότερη η άσκηση, τότε είναι αποτελεσματικότερη η συγκράτηση. Η εξέταση παίζει στην περίπτωση συγκράτηση. Η εξέταση παίζει στην περίπτωση αυτή και τον ρόλο μιας παραπέρα άσκησης. αυτή και τον ρόλο μιας παραπέρα άσκησης.

Τον ίδιο ρόλο παίζουν επίσης και οι σχολικές Τον ίδιο ρόλο παίζουν επίσης και οι σχολικές εξετάσεις και για τον λόγο αυτό συνηθίζουμε εξετάσεις και για τον λόγο αυτό συνηθίζουμε να επιλέγουμε ως θέματα εξετάσεων τα πιο να επιλέγουμε ως θέματα εξετάσεων τα πιο σπουδαία κατά την γνώμη μας σημεία του σπουδαία κατά την γνώμη μας σημεία του μαθήματος.μαθήματος.

Page 87: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η κατάλληλη κατανομή των διαλειμμάτων κατά Η κατάλληλη κατανομή των διαλειμμάτων κατά την άσκηση αποτελεί σοβαρό παράγοντα ο την άσκηση αποτελεί σοβαρό παράγοντα ο οποίος επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της οποίος επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της απομνημόνευσης, επειδή τα διαλείμματα απομνημόνευσης, επειδή τα διαλείμματα αποτρέπουν την κόπωση.αποτρέπουν την κόπωση.

Δεν υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας ο Δεν υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας ο οποίος να ρυθμίζει λεπτομέρειες της κατανομής οποίος να ρυθμίζει λεπτομέρειες της κατανομής αυτής, επειδή η ιδεώδης κατανομή εξαρτάται αυτής, επειδή η ιδεώδης κατανομή εξαρτάται από τα κίνητρα του υποκειμένου που από τα κίνητρα του υποκειμένου που απομνημονεύει, από τον βαθμό της ενεργητικής απομνημονεύει, από τον βαθμό της ενεργητικής του συμμετοχής κατά την απομνημόνευση κλπ. του συμμετοχής κατά την απομνημόνευση κλπ.

Page 88: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Όταν το υλικό που απομνημονεύει ο μαθητής είναι Όταν το υλικό που απομνημονεύει ο μαθητής είναι ανιαρό (π.χ. συλλαβές χωρίς νόημα, αριθμοί κλπ.), ανιαρό (π.χ. συλλαβές χωρίς νόημα, αριθμοί κλπ.), ενδείκνυται η μαζική μάλλον αντιμετώπισή του, ενδείκνυται η μαζική μάλλον αντιμετώπισή του, επειδή η κατανομή του σε περισσότερες ενότητες επειδή η κατανομή του σε περισσότερες ενότητες συμβάλλει στην εξασθένηση των κινήτρων για συμβάλλει στην εξασθένηση των κινήτρων για άσκηση. άσκηση.

Αντίθετα σε δύσκολα προβλήματα, οπότε τα κίνητρα Αντίθετα σε δύσκολα προβλήματα, οπότε τα κίνητρα είναι δεδομένα, συνιστάται η κατά διαλείμματα είναι δεδομένα, συνιστάται η κατά διαλείμματα αντιμετώπιση του θέματος. αντιμετώπιση του θέματος.

Με άλλα λόγια δηλ. όσο απομνημονεύουμε μηχανικά, Με άλλα λόγια δηλ. όσο απομνημονεύουμε μηχανικά, τόσο η μαζική άσκηση είναι καλύτερη, όσο κριτικά, τόσο η μαζική άσκηση είναι καλύτερη, όσο κριτικά, τόσο η κατανομή της άσκησης σε επιμέρους τόσο η κατανομή της άσκησης σε επιμέρους ενότητες είναι αποτελεσματικότερη.ενότητες είναι αποτελεσματικότερη.

Page 89: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

2. Η οργάνωση του υλικού2. Η οργάνωση του υλικού Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία

απομνημονεύουμε ευκολότερα ιδέες και νοήματα, απομνημονεύουμε ευκολότερα ιδέες και νοήματα, δυσκολότερα γεγονότα και ελάχιστα υλικό χωρίς δυσκολότερα γεγονότα και ελάχιστα υλικό χωρίς νόημα. Για αυτόν τον λόγο όταν έχουμε να νόημα. Για αυτόν τον λόγο όταν έχουμε να απομνημονεύσουμε υλικό χωρίς νόημα, προσπαθούμε απομνημονεύσουμε υλικό χωρίς νόημα, προσπαθούμε να του δώσουμε νόημα, για να το απομνημονεύσουμε να του δώσουμε νόημα, για να το απομνημονεύσουμε καλύτερα. καλύτερα.

Όταν π.χ. θέλω να θυμάμαι τον αριθμό τηλεφώνου του Όταν π.χ. θέλω να θυμάμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου 453.789, προσπαθώ να τον συγκρατήσω φίλου μου 453.789, προσπαθώ να τον συγκρατήσω ευκολότερα, συνδυάζοντας τα τρία πρώτα ψηφία με ευκολότερα, συνδυάζοντας τα τρία πρώτα ψηφία με την πτώση της Πόλης και τα άλλα τρία με την γαλλική την πτώση της Πόλης και τα άλλα τρία με την γαλλική επανάσταση. επανάσταση.

Ή όταν έχω να απομνημονεύσω τις συλλαβές χωρίς Ή όταν έχω να απομνημονεύσω τις συλλαβές χωρίς νόημα ΤΑΓ, ΜΗΡ, ΡΑΚ, τα καταφέρνω καλύτερα, αν νόημα ΤΑΓ, ΜΗΡ, ΡΑΚ, τα καταφέρνω καλύτερα, αν δώσω στις συλλαβές νόημα και θυμάμαι ΤΑΓάρι, δώσω στις συλλαβές νόημα και θυμάμαι ΤΑΓάρι, ΜΗΡός, ΡΑΚος και ακόμη πιο εύκολα φυσικά, αν ΜΗΡός, ΡΑΚος και ακόμη πιο εύκολα φυσικά, αν συνδυάσω τις τρεις λέξεις σε μια πρόταση, π.χ. είχε το συνδυάσω τις τρεις λέξεις σε μια πρόταση, π.χ. είχε το ΤΑΓάρι πάνω στον ΜΗΡό του και το τύλιξε με τα ΡΑΚη ΤΑΓάρι πάνω στον ΜΗΡό του και το τύλιξε με τα ΡΑΚη του.του.

Page 90: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του υλικού το οποίο Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του υλικού το οποίο μαθαίνει το παιδί στο σχολείο έχει πολύ λίγο νόημα μαθαίνει το παιδί στο σχολείο έχει πολύ λίγο νόημα ή αποτελεί για το παιδί υλικό χωρίς νόημα και για ή αποτελεί για το παιδί υλικό χωρίς νόημα και για αυτό ξεχνιέται πολύ γρήγορα μετά από τις αυτό ξεχνιέται πολύ γρήγορα μετά από τις εξετάσεις. εξετάσεις.

Σχετικές έρευνες που έγιναν με σκοπό να Σχετικές έρευνες που έγιναν με σκοπό να διαπιστώσουν το υλικό της σχολικής μάθησης, το διαπιστώσουν το υλικό της σχολικής μάθησης, το οποίο θυμόμαστε καλύτερα και εκείνο το οποίο οποίο θυμόμαστε καλύτερα και εκείνο το οποίο ξεχνούμε περισσότερο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ξεχνούμε περισσότερο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ξεχνάμε γενικά πολύ γρήγορα τις πληροφορίες ότι ξεχνάμε γενικά πολύ γρήγορα τις πληροφορίες που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και τεχνικά που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και τεχνικά δεδομένα, ενώ πιο γενικές γνώσεις, εφαρμογές των δεδομένα, ενώ πιο γενικές γνώσεις, εφαρμογές των δεδομένων και αρχές τις θυμόμαστε καλύτερα.δεδομένων και αρχές τις θυμόμαστε καλύτερα.

Page 91: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μια άλλη μορφή οργάνωσης του υλικού, η οποία Μια άλλη μορφή οργάνωσης του υλικού, η οποία διευκολύνει την συγκράτησή του, είναι η διαίρεσή διευκολύνει την συγκράτησή του, είναι η διαίρεσή του σε ομάδες. του σε ομάδες.

Έτσι όταν θέλω π.χ. Έτσι όταν θέλω π.χ. να θυμούμαι τον αριθμό να θυμούμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου, δεν τον εντυπώνω όπως τηλεφώνου του φίλου μου, δεν τον εντυπώνω όπως τον βλέπω στον κατάλογο ή όπως γράφεται ως τον βλέπω στον κατάλογο ή όπως γράφεται ως κανονικός αριθμός 830.388, αλλά διαβάζω και κανονικός αριθμός 830.388, αλλά διαβάζω και εντυπώνω 8.30.3.88.εντυπώνω 8.30.3.88.

Page 92: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η οργάνωση του υλικού κατά κατηγορίες τέλος διευκολύνει Η οργάνωση του υλικού κατά κατηγορίες τέλος διευκολύνει επίσης σοβαρά την απομνημόνευση. Αν διαβάσουμε τις επίσης σοβαρά την απομνημόνευση. Αν διαβάσουμε τις παρακάτω δέκα λέξειςπαρακάτω δέκα λέξεις

γάτα, άλογο, Λουδίας, βόδι, Αξιός γάτα, άλογο, Λουδίας, βόδι, Αξιός Νέστος, Πηνειός, σκύλος, πρόβατο Νέστος, Πηνειός, σκύλος, πρόβατο

και προσπαθήσουμε να τις απομνημονεύσουμε και θελήσουμε να και προσπαθήσουμε να τις απομνημονεύσουμε και θελήσουμε να κάνουμε το ίδιο με τις εξής δέκα λέξεις κάνουμε το ίδιο με τις εξής δέκα λέξεις

βιβλίο, Αντώνης, μηλιά, κιλό, γαρδένια βιβλίο, Αντώνης, μηλιά, κιλό, γαρδένια λάμπα, αετός, παπούτσι, Δανία, θάλασσα, λάμπα, αετός, παπούτσι, Δανία, θάλασσα,

τότε ασφαλώς η επίδοσή μας θα είναι καλύτερη στην τότε ασφαλώς η επίδοσή μας θα είναι καλύτερη στην απομνημόνευση της πρώτης ομάδας, επειδή στην περίπτωση απομνημόνευση της πρώτης ομάδας, επειδή στην περίπτωση αυτή οι λέξεις κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες, ζώα και αυτή οι λέξεις κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες, ζώα και ποταμούς, ενώ αυτό είναι δύσκολο να γίνει στην δεύτερη ομάδα.ποταμούς, ενώ αυτό είναι δύσκολο να γίνει στην δεύτερη ομάδα.

Page 93: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

3) Η εποπτικότητα του υλικού3) Η εποπτικότητα του υλικού Η εποπτικότητα του υλικού είναι ένας άλλος σημαντικός Η εποπτικότητα του υλικού είναι ένας άλλος σημαντικός

παράγοντας ο οποίος συντελεί στην καλή απομνημόνευση. παράγοντας ο οποίος συντελεί στην καλή απομνημόνευση. Ο Γερμανός καθηγητής Tausch έκανε σχετικά το εξής πείραμα: Δίδαξε Ο Γερμανός καθηγητής Tausch έκανε σχετικά το εξής πείραμα: Δίδαξε

σε τέσσερις ομάδες το ίδιο μάθημα Ζωολογίας. σε τέσσερις ομάδες το ίδιο μάθημα Ζωολογίας. Στην πρώτη ομάδα Στην πρώτη ομάδα διάβασε το κείμενο για ένα ζώο. Στην δεύτερη ομάδα παράλληλα διάβασε το κείμενο για ένα ζώο. Στην δεύτερη ομάδα παράλληλα προς την ανάγνωση του κειμένου επέδειξε στους μαθητές μια προς την ανάγνωση του κειμένου επέδειξε στους μαθητές μια φωτογραφία του ζώου σε φυσικό μέγεθος. Η τρίτη ομάδα αντί της φωτογραφία του ζώου σε φυσικό μέγεθος. Η τρίτη ομάδα αντί της φωτογραφίας είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει ένα πρόπλασμα φωτογραφίας είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει ένα πρόπλασμα του ζώου και η τέταρτη ένα πραγματικό ζώο βαλσαμωμένο.του ζώου και η τέταρτη ένα πραγματικό ζώο βαλσαμωμένο.

Όλα τα παιδιά κλήθηκαν στην συνέχεια να απαντήσουν σε είκοσι Όλα τα παιδιά κλήθηκαν στην συνέχεια να απαντήσουν σε είκοσι ερωτήσεις οι οποίες αναφέρονταν σε λεπτομέρειες του κειμένου ερωτήσεις οι οποίες αναφέρονταν σε λεπτομέρειες του κειμένου και μάλιστα όχι μόνον σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και και μάλιστα όχι μόνον σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και στον τρόπο ζωής, τον πολλαπλασιασμό, την διατροφή του ζώου στον τρόπο ζωής, τον πολλαπλασιασμό, την διατροφή του ζώου κλπ. Ο μέσος όρος των ορθών απαντήσεων κάθε ομάδας ήταν: α) κλπ. Ο μέσος όρος των ορθών απαντήσεων κάθε ομάδας ήταν: α) 11, β) 13, γ) 14 και δ) 17.11, β) 13, γ) 14 και δ) 17. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η διαφορετική εποπτικότητα του υλικού επηρεάζει σημαντικά την διαφορετική εποπτικότητα του υλικού επηρεάζει σημαντικά την απομνημόνευση.απομνημόνευση.

Page 94: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξηστη Σχολική Πράξη

Οι θεωρητικοί της γνωστικής σχολής και της Οι θεωρητικοί της γνωστικής σχολής και της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών βλέπουν τη μάθηση, όπως αναλύσαμε διεξοδικά βλέπουν τη μάθηση, όπως αναλύσαμε διεξοδικά παραπάνω, σαν αποτέλεσμα της προσπάθειας των παραπάνω, σαν αποτέλεσμα της προσπάθειας των μαθητών να αντιληφθούν τον κόσμο. μαθητών να αντιληφθούν τον κόσμο.

Ο μαθητής θεωρείται ως μια ενεργός πηγή από Ο μαθητής θεωρείται ως μια ενεργός πηγή από σχέδια, στόχους, μνήμες και αισθήματα που μπορεί σχέδια, στόχους, μνήμες και αισθήματα που μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να κωδικοποιήσει και να να τα χρησιμοποιήσει για να κωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει τα εισρέοντα ερεθίσματα, και έτσι να ερμηνεύσει τα εισρέοντα ερεθίσματα, και έτσι να μετουσιώσει τις εμπειρίες του σε έννοιες και νέες μετουσιώσει τις εμπειρίες του σε έννοιες και νέες γνώσεις. γνώσεις.

Page 95: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξηστη Σχολική Πράξη

Μάθηση λοιπόν, σύμφωνα με αυτές τις Μάθηση λοιπόν, σύμφωνα με αυτές τις απόψεις, είναι η συσσώρευση, η οργάνωση και απόψεις, είναι η συσσώρευση, η οργάνωση και η χρησιμοποίηση της γνώσης. η χρησιμοποίηση της γνώσης.

Δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις διαδικασίες Δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις διαδικασίες της αντίληψης (perception), της προσοχής της αντίληψης (perception), της προσοχής (attention) και της μνήμης (memory).(attention) και της μνήμης (memory).

Page 96: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξηστη Σχολική Πράξη

Σε αντίθεση με παλιότερες απόψεις σήμερα Σε αντίθεση με παλιότερες απόψεις σήμερα πιστεύουμε ότι η μνήμη δεν είναι απλώς η πιστεύουμε ότι η μνήμη δεν είναι απλώς η αποθήκευση πληροφοριών και γνώσεων αλλά αποθήκευση πληροφοριών και γνώσεων αλλά η η κωδικοποίησή κωδικοποίησή τους και η κατ’ αυτόν τον τους και η κατ’ αυτόν τον τρόπο διατήρησή τους. τρόπο διατήρησή τους.

Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλά Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλά ερευνητικά δεδομένα. Στην ίδια περίπου ερευνητικά δεδομένα. Στην ίδια περίπου κατεύθυνση ερμηνεύει την μνήμη και η κατεύθυνση ερμηνεύει την μνήμη και η Μορφολογική Ψυχολογία.Μορφολογική Ψυχολογία.

Page 97: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επιδράσεις της θεωρίας Επεξεργασίας Επιδράσεις της θεωρίας Επεξεργασίας των Πληροφοριώντων Πληροφοριών

Οι συνέπειες των συνειρμικών-Οι συνέπειες των συνειρμικών-συμπεριφοριστικών θεωριών, των συμπεριφοριστικών θεωριών, των γνωστικών θεωριών αλλά και της θεωρίας γνωστικών θεωριών αλλά και της θεωρίας της σχολής της επεξεργασίας των της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών για τη μάθηση στο σχολείο πληροφοριών για τη μάθηση στο σχολείο υπήρξαν σημαντικές. υπήρξαν σημαντικές.

Οι θεωρίες αυτές αποτέλεσαν τη βάση για Οι θεωρίες αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τον τρόπο συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών τον τρόπο συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών μέσα στην τάξη. μέσα στην τάξη.

Page 98: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Κοινωνικογνωστικές θεωρίεςΚοινωνικογνωστικές θεωρίες

Κοινωνική μάθηση (Bandura)Κοινωνική μάθηση (Bandura) Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky)Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky) Λεκτική αυτοκαθοδήγηση Λεκτική αυτοκαθοδήγηση

(Meichenbaum)(Meichenbaum) Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) – Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) –

μετασχηματιστική μάθησημετασχηματιστική μάθηση

Page 99: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Κοινωνική μάθηση-Bandura ή μάθηση Κοινωνική μάθηση-Bandura ή μάθηση μέσω παρατήρησης και μίμησης προτύπουμέσω παρατήρησης και μίμησης προτύπου

•Ο Bandura δεν θεωρεί τον εαυτό του θεωρητικό της κοινωνικής μάθησης˙ προτιμάει τον όρο «κοινωνικογνωστική μάθηση»

•Σύνθετη θεωρία που εμπεριέχει κίνητρα και μηχανισμούς αυτορρύθμισης

•Δίνει έμφαση στις κοινωνικές αφετηρίες της σκέψης και της συμπεριφοράς

•Δίνει έμφαση στη γνωστική πλευρά της συμπεριφοράς και όχι τόσο στην επιρροή του περιβάλλοντος

Page 100: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Η θεωρία του Η θεωρία του BanduraBandura

Οι άνθρωποι έχουν ιδιαίτερες Οι άνθρωποι έχουν ιδιαίτερες ικανότητες για μάθηση, οι οποίες ικανότητες για μάθηση, οι οποίες τους διαφοροποιούν από τα άλλα είδη τους διαφοροποιούν από τα άλλα είδη

Σύμφωνα με την κοινωνικογνωστική Σύμφωνα με την κοινωνικογνωστική θεωρία οι άνθρωποι διαθέτουν τρία θεωρία οι άνθρωποι διαθέτουν τρία χαρακτηριστικά:χαρακτηριστικά: ΜίμησηΜίμηση ΑναστοχασμόΑναστοχασμό Αυτορρύθμιση συμπεριφοράςΑυτορρύθμιση συμπεριφοράς

Page 101: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Ο Ο Bandura Bandura πίστευε ότι τα κίνητρα και οι πίστευε ότι τα κίνητρα και οι πράξεις ενός ατόμου βασίζονται στα πράξεις ενός ατόμου βασίζονται στα πιστεύω τους και τα βιώματά τουςπιστεύω τους και τα βιώματά τους. . Τα Τα κίνητρα εμπεριέχουνκίνητρα εμπεριέχουν:: Προηγούμενες ενισχύσεις ενός πιο παραδοσιακού Προηγούμενες ενισχύσεις ενός πιο παραδοσιακού

συμπεριφορισμούσυμπεριφορισμού Την προσδοκία περαιτέρω ενίσχυσηςΤην προσδοκία περαιτέρω ενίσχυσης Ενίσχυση μέσω μίμησης προτύπωνΕνίσχυση μέσω μίμησης προτύπων

Σύμφωνα με τονΣύμφωνα με τον Bandura, Bandura, προκειμένου να προκειμένου να μάθουμε:μάθουμε: Παρατηρούμε προσεκτικάΠαρατηρούμε προσεκτικά ΘυμόμαστεΘυμόμαστε Είμαστε σε θέση να αναπαραγάγουμε τη Είμαστε σε θέση να αναπαραγάγουμε τη

συμπεριφοράσυμπεριφορά

Η θεωρία του Η θεωρία του BanduraBandura

Page 102: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

The Bobo Doll StudyThe Bobo Doll Study Στο διάσημο πείραμα του 1961, παιδιά Στο διάσημο πείραμα του 1961, παιδιά

παρατήρησαν σε μια ταινία κάποιους ενήλικες παρατήρησαν σε μια ταινία κάποιους ενήλικες να να χτυπούν μια κούκλα, την χτυπούν μια κούκλα, την BoboBobo. Όταν τα παιδιά . Όταν τα παιδιά αφέθηκαν μόνα με την κούκλα, μιμήθηκαν τους αφέθηκαν μόνα με την κούκλα, μιμήθηκαν τους ενήλικες. Ο ενήλικες. Ο Bandura Bandura έδειξε πώς οι παρατηρητές έδειξε πώς οι παρατηρητές μιμούνται τη βία που βλέπουν.μιμούνται τη βία που βλέπουν.

Σύμφωνα με την έρευνα, τοΣύμφωνα με την έρευνα, το 88% 88% των παιδιών των παιδιών μιμήθηκε την επιθετική συμπεριφορά των ενηλίκων μιμήθηκε την επιθετική συμπεριφορά των ενηλίκων στην ταινία. στην ταινία.

Οκτώ μήνες αργότερα, το Οκτώ μήνες αργότερα, το 40% 40% των ίδιων παιδιών των ίδιων παιδιών αναπαρήγαγε τη βίαιη συμπεριφορά που είχε δει αναπαρήγαγε τη βίαιη συμπεριφορά που είχε δει στο πείραμα με την κούκλαστο πείραμα με την κούκλα..

Page 103: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Τα παιδιά είδαν τρεις εκδοχές Τα παιδιά είδαν τρεις εκδοχές του φιλμ. Στην πρώτη οι του φιλμ. Στην πρώτη οι ενήλικες συγχαίρονταν για την ενήλικες συγχαίρονταν για την επιθετική συμπεριφορά τους. επιθετική συμπεριφορά τους.

Στη δεύτερη οι ενήλικες Στη δεύτερη οι ενήλικες κάθονταν στη γωνία μετά από κάθονταν στη γωνία μετά από την πράξη τους. την πράξη τους.

Στην Τρίτη εκδοχή οι ενήλικες Στην Τρίτη εκδοχή οι ενήλικες αποχωρούσαν από το δωμάτιο.αποχωρούσαν από το δωμάτιο.

Αν και το συμπέρασμα Αν και το συμπέρασμα θεωρήθηκε από πολλούς θεωρήθηκε από πολλούς πρώιμο, ο πρώιμο, ο Bandura Bandura ισχυρίστηκε ισχυρίστηκε ότι απέδειξε την μάθηση της ότι απέδειξε την μάθηση της επιθετικότητας μέσω της επιθετικότητας μέσω της μίμησης προτύπων. μίμησης προτύπων.

The Bobo Doll Study The Bobo Doll Study (cont.)(cont.)

Page 104: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΚίνητραΚίνητρα

Ο Ο Albert Bandura Albert Bandura δήλωσε ότι η σύλληψη δήλωσε ότι η σύλληψη της θεωρίας του βασίστηκε στο βιβτης θεωρίας του βασίστηκε στο βιβλλίοίο Social Learning and ImitationSocial Learning and Imitation τωντων Dollard and Miller. Dollard and Miller. Σύμφωνα με τους Σύμφωνα με τους αναφερόμενους συγγραφείς, η αναφερόμενους συγγραφείς, η ανάπτυξη απαιτεί έναν ισχυρότερο ανάπτυξη απαιτεί έναν ισχυρότερο μηχανισμό πέρα από τη δοκιμή και την μηχανισμό πέρα από τη δοκιμή και την πλάνη. πλάνη.

Page 105: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΣτάσειςΣτάσεις

Ο Ο Bandura Bandura πίστευε ότι η ψυχολογική πίστευε ότι η ψυχολογική έρευνα πρέπει να διεξάγεται στο έρευνα πρέπει να διεξάγεται στο εργαστήριο έτσι ώστε να ελεγχτούν εργαστήριο έτσι ώστε να ελεγχτούν παράγοντες που επηρεάζουν τη παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφοράσυμπεριφορά

Page 106: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΣτάσειςΣτάσεις

ΟΟ Bandura Bandura πίστευε ότι η επιθετική πίστευε ότι η επιθετική συμπεριφορά ενισχύεται από τα μέλη συμπεριφορά ενισχύεται από τα μέλη της οικογένειας, τα οποία είναι τα της οικογένειας, τα οποία είναι τα κύρια πρότυπα μίμησης. Τα παιδιά κύρια πρότυπα μίμησης. Τα παιδιά αναπαράγουν συμπεριφορές τις αναπαράγουν συμπεριφορές τις οποίες χρησιμοποιούν οι γονείς τους οποίες χρησιμοποιούν οι γονείς τους όταν όταν αλληλεπιδρούν αλληλεπιδρούν με τους άλλους. με τους άλλους. Η επιθετικότητα πρέπει να Η επιθετικότητα πρέπει να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί σε διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί σε νεαρή ηλικία. νεαρή ηλικία.

Page 107: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΣτάσειςΣτάσεις

Στη μίμηση προτύπων πρέπει να ενυπάρχουν Στη μίμηση προτύπων πρέπει να ενυπάρχουν οι ακόλουθες οι ακόλουθες ικανότητες προσοχή,ικανότητες προσοχή, διατήρηση, κινητική αναπαραγωγή και διατήρηση, κινητική αναπαραγωγή και κίνητρακίνητρα. .

Υποστήριξε ότι οι άνθρωποι εγκαθιστούν Υποστήριξε ότι οι άνθρωποι εγκαθιστούν συμπεριφορές μέσω της παρατήρησης των συμπεριφορές μέσω της παρατήρησης των άλλων και τη μίμηση όσων παρατήρησαν. άλλων και τη μίμηση όσων παρατήρησαν. Έρευνες σε διαφημίσεις και βίντεο που Έρευνες σε διαφημίσεις και βίντεο που περιέχουν βίαιες σκηνές υποστηρίζουν τις περιέχουν βίαιες σκηνές υποστηρίζουν τις απόψεις του απόψεις του Bandura Bandura

Ο Ο Albert Bandura Albert Bandura πίστευε ότι πίστευε ότι η τηλεόραση η τηλεόραση αποτελεί πεδίο μίμησης προτύπωναποτελεί πεδίο μίμησης προτύπων..

Page 108: Θεωρίες Μάθησης

Κοινωνικός ΕποικοδομισμόςΚοινωνικός ΕποικοδομισμόςLev Semenovich VygotskyLev Semenovich Vygotsky

Ο Vygotsky (1896-1934), είναι ο Ο Vygotsky (1896-1934), είναι ο εισηγητής της εισηγητής της κοινωνικο-κοινωνικο-πολιτισμικής προσέγγισης πολιτισμικής προσέγγισης της της μάθησης. μάθησης. Θεμελίωσε τον Θεμελίωσε τον κοινωνικό κοινωνικό εποικοδομισμόεποικοδομισμό υποστηρίζοντας ότι υποστηρίζοντας ότι το παιδί αναπτύσσεται μέσα από το το παιδί αναπτύσσεται μέσα από το κοινωνικό του περιβάλλον και από τις κοινωνικό του περιβάλλον και από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσειςκοινωνικές αλληλεπιδράσεις..κοινωνικο-αναπτυξιακή κοινωνικο-αναπτυξιακή ή κοινωνικο-πολιτισμική θεωρίαή κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία

Page 109: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Βασική θεωρίαΒασική θεωρία

Η Η νοητική ανάπτυξηνοητική ανάπτυξη είναι μια είναι μια διαδικασίαδιαδικασία

αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με:αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με:

- την- την ιστορικοκοινωνική διάσταση ιστορικοκοινωνική διάσταση και και

- το - το πολιτισμικό πλαίσιο πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο , μέσα στο οποίο οποίο

συντελείται συντελείται

Page 110: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Βασικές θέσεις της θεωρίας του είναι ότι Βασικές θέσεις της θεωρίας του είναι ότι Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώσηΤα παιδιά οικοδομούν τη γνώση Η Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξημάθηση προωθεί την ανάπτυξη Η ανάπτυξη δεν μπορεί να διαχωριστεί από το Η ανάπτυξη δεν μπορεί να διαχωριστεί από το

κοινωνικό της πλαίσιοκοινωνικό της πλαίσιο Η γλώσσα παίζει καθοριστικό ρόλο στην Η γλώσσα παίζει καθοριστικό ρόλο στην

πνευματική ανάπτυξηπνευματική ανάπτυξη Η γνώση ως περιεχόμενο και η μάθηση ως Η γνώση ως περιεχόμενο και η μάθηση ως

διαδικασία προσδιορίζονται από τις κοινωνικό- διαδικασία προσδιορίζονται από τις κοινωνικό- πολιτιστικές περιστάσεις. πολιτιστικές περιστάσεις.

Ο Vygotsky τοποθετεί τις αρχές της ατομικής, Ο Vygotsky τοποθετεί τις αρχές της ατομικής, εσωτερικής σκέψης στη συλλογική εξωτερική εσωτερικής σκέψης στη συλλογική εξωτερική επικοινωνία και δράση.επικοινωνία και δράση.

Page 111: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Νέα στοιχεία Νέα στοιχεία

Η κοινωνική διαμεσολάβησηΗ κοινωνική διαμεσολάβηση

Ο ρόλος της γλώσσαςΟ ρόλος της γλώσσας

Το πλαίσιο στήριξηςΤο πλαίσιο στήριξης

Page 112: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Η κοινωνική διαμεσολάβησηΗ κοινωνική διαμεσολάβηση θεωρία εποικοδομισμού θεωρία εποικοδομισμού

Οι γνώσεις θεωρείται ότι "χτίζονται" προοδευτικά Οι γνώσεις θεωρείται ότι "χτίζονται" προοδευτικά

αντί μιας, μοναδικής έγκυρης γνώσης υπάρχουν αντί μιας, μοναδικής έγκυρης γνώσης υπάρχουν οι αναπαραστάσεις των αντικειμένων στην οι αναπαραστάσεις των αντικειμένων στην ανθρώπινη νόηση. ανθρώπινη νόηση.

Γνωστική ανάπτυξηΓνωστική ανάπτυξη είναι η "μετατροπή των είναι η "μετατροπή των κοινωνικών σχέσεων σε νοητικές λειτουργίες κοινωνικών σχέσεων σε νοητικές λειτουργίες μέσω της επικοινωνίας με τη διαμεσολάβηση των μέσω της επικοινωνίας με τη διαμεσολάβηση των "σημάτων" (πολιτισμικά εργαλεία)"σημάτων" (πολιτισμικά εργαλεία)

Page 113: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Η σημασία της γλώσσαςΗ σημασία της γλώσσας οικοδομείται η σκέψη οικοδομείται η σκέψη κατανοείται ο κόσμος κατανοείται ο κόσμος διαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμουδιαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμου μέσω αυτής μεταβιβάζονται μέσω αυτής μεταβιβάζονται

αναπαραστάσεις κοινωνικών δομών και αναπαραστάσεις κοινωνικών δομών και

σχέσεων και νοήματα κοινωνικά σχέσεων και νοήματα κοινωνικά

καθορισμένακαθορισμένα

Page 114: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΔιαδικασίαΔιαδικασία επίτευξης της γνωστικής ανάπτυξηςεπίτευξης της γνωστικής ανάπτυξης

Page 115: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Στάδια Ανάπτυξης Στάδια Ανάπτυξης Πρωτόγονη, χωρίς έλεγχο αντίδραση στα ερεθίσματαΠρωτόγονη, χωρίς έλεγχο αντίδραση στα ερεθίσματα (βρέφος)(βρέφος)

Χρήση εξωτερικών διαμεσολαβητικών σημάτωνΧρήση εξωτερικών διαμεσολαβητικών σημάτων (συνείδηση των σχέσεων που έχουν τα αντικείμενα) (συνείδηση των σχέσεων που έχουν τα αντικείμενα)

Μεγαλύτερη ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει από Μεγαλύτερη ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει από μόνο του τη μόνο του τη

συμπεριφορά τουσυμπεριφορά του (πρώτο επίπεδο αυτοέλεγχου, αλλά εξάρτηση από (πρώτο επίπεδο αυτοέλεγχου, αλλά εξάρτηση από

συγκεκριμένα συγκεκριμένα ερεθίσματα)ερεθίσματα)

Της εξωτερίκευσης της σχέσης σημάτων και νοητικών Της εξωτερίκευσης της σχέσης σημάτων και νοητικών ενεργειών ενεργειών

(γνωστική αυτοδιαχείριση και αυτοελεχόμενη συμπεριφορά)(γνωστική αυτοδιαχείριση και αυτοελεχόμενη συμπεριφορά)

Page 116: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Η Ζώνη της Επικείμενης ΑνάπτυξηςΗ Ζώνη της Επικείμενης Ανάπτυξης

((Zone of Proximal Development - ZPD)Zone of Proximal Development - ZPD) Η διαμεσολαβητική λειτουργία του Η διαμεσολαβητική λειτουργία του περιβάλλοντος και η βοήθεια των άλλων ατόμωνπεριβάλλοντος και η βοήθεια των άλλων ατόμων είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιούείναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιού

ΖΕΑ είναι η απόσταση μεταξύ:ΖΕΑ είναι η απόσταση μεταξύ:- του γνωστικού επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο του γνωστικού επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται το παιδί ή αυτών που μπορεί να βρίσκεται το παιδί ή αυτών που μπορεί να

επιτύχει από μόνο του και επιτύχει από μόνο του και - του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί από κάποιους πιο έμπειρους ενήλικουςβοηθηθεί από κάποιους πιο έμπειρους ενήλικους ή συνομήλικους ή συνομήλικους

Page 117: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

◘ Αποτελεί την Αποτελεί την ανεξερεύνητη ανεξερεύνητη περιοχή του περιοχή του εσωτερικού εσωτερικού δυναμικού του δυναμικού του μαθητευόμενου μαθητευόμενου που βρίσκεται που βρίσκεται σε μια εν σε μια εν δυνάμει δυνάμει λανθάνουσα λανθάνουσα κατάσταση κατάσταση εξέλιξης.εξέλιξης.

Page 118: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Πριν εμφανιστεί ο δάσκαλος, το παιδί έχει ήδη Πριν εμφανιστεί ο δάσκαλος, το παιδί έχει ήδη δομήσει μια δομήσει μια μορφή γνώσηςμορφή γνώσης με την οποία μπορεί με την οποία μπορεί να λύνει προβλήματα ή να επιτελεί εργασίες ενός να λύνει προβλήματα ή να επιτελεί εργασίες ενός συγκεκριμένου βαθμού δυσκολίας (συγκεκριμένου βαθμού δυσκολίας (πρώτη ζώνηπρώτη ζώνη). ).

Ο δάσκαλος θέτει ένα Ο δάσκαλος θέτει ένα νέο πρόβλημανέο πρόβλημα στο παιδί, στο παιδί, το οποίο καλείται να λύσει (το οποίο καλείται να λύσει (τρίτη ζώνητρίτη ζώνη).).

Με την αναφορά του νέου προβλήματος Με την αναφορά του νέου προβλήματος δημιουργείται μια ενδιάμεση δημιουργείται μια ενδιάμεση δεύτερη ζώνηδεύτερη ζώνη, που , που αντιπροσωπεύει την αντιπροσωπεύει την πιθανή γνωστική εξέλιξηπιθανή γνωστική εξέλιξη του του παιδιού.παιδιού.

Με την ανάθεση του νέου καθήκοντος λοιπόν Με την ανάθεση του νέου καθήκοντος λοιπόν αναπτύσσεται η αναπτύσσεται η ζώνη της επικείμενης ανάπτυξηςζώνη της επικείμενης ανάπτυξης ((δεύτερη ζώνηδεύτερη ζώνη) η οποία περιλαμβάνει τις ) η οποία περιλαμβάνει τις ικανότητεςικανότητες του παιδιού. του παιδιού.

Page 119: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Ο εκπαιδευτής με τη διαμεσολάβησή του Ο εκπαιδευτής με τη διαμεσολάβησή του καθοδηγεί το μαθητή με καθοδηγεί το μαθητή με υποστηρικτικές υποστηρικτικές ερωτήσειςερωτήσεις, ώστε να αποκτήσει μια νέα γνώση., ώστε να αποκτήσει μια νέα γνώση.

Αυτό που είναι σήμερα Ζ.Ε.Α. αύριο μπορεί να Αυτό που είναι σήμερα Ζ.Ε.Α. αύριο μπορεί να γίνει γίνει πραγματικό εξελικτικό επίπεδοπραγματικό εξελικτικό επίπεδο..

Συνεπώς θεωρείται πολύτιμη και Συνεπώς θεωρείται πολύτιμη και αναντικατάστατη η αλληλεπίδραση με το αναντικατάστατη η αλληλεπίδραση με το δάσκαλο ή το συμμαθητή.δάσκαλο ή το συμμαθητή.

Εάν ο εκπαιδευτής θέσει ένα πρόβλημα που ήταν Εάν ο εκπαιδευτής θέσει ένα πρόβλημα που ήταν έξω από τη Ζ.Ε.Α. του μαθητή, η διδασκαλία έξω από τη Ζ.Ε.Α. του μαθητή, η διδασκαλία αποτυγχάνει. Άρα, πρέπει να λαμβάνει σοβαρά αποτυγχάνει. Άρα, πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το πραγματικό γνωστικό επίπεδο και υπόψη του το πραγματικό γνωστικό επίπεδο και τη Ζ.Ε.Α. κάθε παιδιού.τη Ζ.Ε.Α. κάθε παιδιού.

Page 120: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Το τρέχον επίπεδο

ικανότητας του παιδιού

Εκτός δυνατοτήτων προς το παρόν

Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Page 121: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Το 1ο σχήμα αντιστοιχεί στις παραδοσιακές αντιλήψεις. Το δεύτερο αντιστοιχεί στις απόψεις του Vygotsky σχετικά με τη Ζ.Ε.Α. Το τρίτο αντιστοιχεί στην κατάσταση μετά την παροχή στους μαθητές αρχικής βοήθειας ή πλαισιου στήριξης (scaffolding) άλλη μια σπουδαία έννοια που χρησιμοποίησε ο Vygotsky.

Page 122: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Πλαίσιο στηρίγματος Πλαίσιο στηρίγματος ((scaffolding)scaffolding)

άτομα

ομάδες

πυρήνας γνώσεων

ζώνη εγγύτερης ανάπτυξης

σε μια κοινότητασε μια κοινότητα –οι πυρήνες γνώσεων οι πυρήνες γνώσεων των ατόμων των ατόμων αλληλοκαλύπτονταιαλληλοκαλύπτονται–οι ζώνες εγγύτερης οι ζώνες εγγύτερης ανάπτυξης συνυπάρχουν ανάπτυξης συνυπάρχουν μερικώςμερικώς

άρα, οι γνώσεις της άρα, οι γνώσεις της κοινότητας είναι πιο κοινότητας είναι πιο εκτεταμένες από του εκτεταμένες από του μεμονωμένου ατόμουμεμονωμένου ατόμου–κάθε άτομο μπορεί να κάθε άτομο μπορεί να συμβάλει στη γνωστική συμβάλει στη γνωστική ανάπτυξη της κοινότητας ανάπτυξη της κοινότητας προσφέροντας ένας προσφέροντας ένας πλαίσιο στηρίγματοςπλαίσιο στηρίγματος εκεί εκεί που δεν επαρκούν οι που δεν επαρκούν οι γνώσεις των άλλωνγνώσεις των άλλων

Page 123: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Το πλαίσιο στήριξηςΤο πλαίσιο στήριξης

((scaffolding)scaffolding) Ο δάσκαλος παρέχει στο μαθητή:Ο δάσκαλος παρέχει στο μαθητή:- πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον

βοηθώντας τον να αυτοαναπτυχθεί βοηθώντας τον να αυτοαναπτυχθεί ((Piaget), Piaget), αλλά επίσηςαλλά επίσης

- είναι και ενεργός διαμεσολαβητής των είναι και ενεργός διαμεσολαβητής των κοινωνικών και πολιτισμικών νοημάτων κοινωνικών και πολιτισμικών νοημάτων που διαπραγματεύεται με το μαθητή του που διαπραγματεύεται με το μαθητή του καικαι

- τον βοηθά να εσωτερικεύσει όλα αυτά τον βοηθά να εσωτερικεύσει όλα αυτά που τον βοηθούν να αναπτυχθείπου τον βοηθούν να αναπτυχθεί

Page 124: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΚριτικήΚριτική

Στη Ρωσία: ιδεολογικές εκτροπές", δείγμα μη Στη Ρωσία: ιδεολογικές εκτροπές", δείγμα μη αφοσίωσης για το Κομμουνιστικό Κόμμααφοσίωσης για το Κομμουνιστικό Κόμμα

‘ ‘Ιδρυση της Ιδρυση της σχολή ψυχολογίας του Χάρκοβο από από μια μια

μεγάλη ομάδα φοιτητών του μεγάλη ομάδα φοιτητών του Vygotsky Vygotsky που που αναγκάστηκε να φύγει από τη Μόσχα προς την αναγκάστηκε να φύγει από τη Μόσχα προς την ΟυκρανίαΟυκρανία

Ανάπτυξη επιστημονικών πεδίων όπως: Ανάπτυξη επιστημονικών πεδίων όπως: ψυχολογία ψυχολογία

μνήμης, αντίληψη, αίσθηση, κίνηση, μνήμης, αντίληψη, αίσθηση, κίνηση, προσωπικότητα, προσωπικότητα,

θέληση, ψυχολογία παιχνιδιού, ψυχολογία θέληση, ψυχολογία παιχνιδιού, ψυχολογία μάθησηςμάθησης

Page 125: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

ΚριτικήΚριτική Στη Δύση: η θεωρία του συμπορεύτηκε με αυτή του Στη Δύση: η θεωρία του συμπορεύτηκε με αυτή του Jean Jean

PiagetPiaget

Piaget Piaget (Γνωστικός Εποικοδομισμός): (Γνωστικός Εποικοδομισμός): η ανάπτυξη προηγείται και είναι προϋπόθεση της γνώσης και η ανάπτυξη προηγείται και είναι προϋπόθεση της γνώσης και

πραγματοποιείται αυτόνομα, με τρόπο βιολογικόπραγματοποιείται αυτόνομα, με τρόπο βιολογικό

VygotskyVygotsky (Κοινωνικός Εποικοδομισμός): (Κοινωνικός Εποικοδομισμός): η γνώση  προηγείται της ανάπτυξης οδηγώντας σε αυτή, η γνώση  προηγείται της ανάπτυξης οδηγώντας σε αυτή,

οπότε και ο οπότε και ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ενεργός και ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ενεργός και

απαραίτητος απαραίτητος

ανέδειξε το ρόλο που παίζουν οι σχέσεις με τους ανέδειξε το ρόλο που παίζουν οι σχέσεις με τους εκπαιδευτικούς και του συνομήλικουςεκπαιδευτικούς και του συνομήλικους ( (επηρέασε παιδαγωγούς επηρέασε παιδαγωγούς όπως οι όπως οι Jerome Bruner, Michael Cole, , Michael Cole, Ann L. Brown))

Page 126: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Ελβετός J. Piaget (1924)ΓΝΩΣΤΙΚΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Ρώσος L. Vygotsky (1934)ΨΥΧΟ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΘΕΩΡΙΑ

Αναπτυξιακή δύναμη θεωρεί την εσωτερική ωρίμαση και τις ατομικές εμπειρίες μέσα από τις λογικομαθηματικές δραστηριότητες κατά την επεξεργασία του φυσικού κόσμου. Βιώνει γνωστικές συγκρούσεις, τις οποίες η επαφή με τους συνομηλίκους απλώς επιτείνει. Η κοινωνική αλληλεπίδραση διευκολύνει την ανάπτυξη αλλά δεν τη δημιουργεί.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι πηγή δύναμης και εξέλιξης. Ο «συλλογικός νους» της ομάδας συλλαμβάνει και δημιουργεί έννοιες, διαδικασίες, δεξιότητες και το άτομο μέσα από τη μάθηση τις εσωτερικοποιεί και τις προσλαμβάνει. Η μάθηση είναι κοινωνικά προσδιορισμένη.

ο εκπαιδευτικός γίνεται διευκολυντής της ανάπτυξης μέσω της διαρρύθμισης του περιβάλλοντος

Ο εκπαιδευτικός γίνεται διαμεσολαβητής με την άμεση παρέμβαση και διδασκαλία

Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το ατομικό στο κοινωνικό

Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το κοινωνικό στο ατομικό

Η ανάπτυξη προηγείται της μάθησης Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη

Page 127: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Οι Οι «Σημαντικοί Άλλοι» «Σημαντικοί Άλλοι» (More Knowlegdable (More Knowlegdable Other”, MKO)Other”, MKO) Στο χώρο του σχολείου Σημαντικοί Άλλοι, που Στο χώρο του σχολείου Σημαντικοί Άλλοι, που

είναι και αποτελούν καινούρια και αξιόλογη είναι και αποτελούν καινούρια και αξιόλογη πηγή πληροφόρησης για τον εαυτό του, είναι οι πηγή πληροφόρησης για τον εαυτό του, είναι οι εκπαιδευτικοί.εκπαιδευτικοί.

Ο εκπαιδευτικός είναι το πρότυπό του, που Ο εκπαιδευτικός είναι το πρότυπό του, που επηρεάζει το ψυχολογικό κλίμα της τάξης και τη επηρεάζει το ψυχολογικό κλίμα της τάξης και τη θέση που έχει το παιδί, ανάμεσα στους θέση που έχει το παιδί, ανάμεσα στους συμμαθητές του.συμμαθητές του.

Παίζουν τον ουσιαστικό ρόλο για την κατάκτηση Παίζουν τον ουσιαστικό ρόλο για την κατάκτηση της γνώσης μέσω της Ζ.Ε.Α.της γνώσης μέσω της Ζ.Ε.Α.

Αν οι Σημαντικοί Άλλοι αντιμετωπίζουν το παιδί Αν οι Σημαντικοί Άλλοι αντιμετωπίζουν το παιδί ως ικανό και επαρκές, αποκτά αίσθηση ως ικανό και επαρκές, αποκτά αίσθηση ικανότητας. Διαφορετικά, αν συμβαίνει το ικανότητας. Διαφορετικά, αν συμβαίνει το αντίθετο αναπτύσσει αίσθηση ανικανότητας.αντίθετο αναπτύσσει αίσθηση ανικανότητας.

Page 128: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

πρέπει να δημιουργούμε στην τάξη πρέπει να δημιουργούμε στην τάξη περιστάσεις συνεργατικής μάθησης περιστάσεις συνεργατικής μάθησης ανάμεσα σε ομάδες με διαφορετικά ανάμεσα σε ομάδες με διαφορετικά επίπεδα ικανότητας. επίπεδα ικανότητας.

εφαρμογή της αρχής της εφαρμογή της αρχής της σταδιακής σταδιακής μείωσηςμείωσης της βοήθειας των μεγάλων της βοήθειας των μεγάλων και η σταδιακή ανάληψη όλο και και η σταδιακή ανάληψη όλο και μεγαλύτερης υπευθυνότητας από τα μεγαλύτερης υπευθυνότητας από τα παιδιά. παιδιά. ((υποβοηθούμενη υποβοηθούμενη ανακάλυψη)ανακάλυψη)

Εξατομίκευση της διδασκαλίαςΕξατομίκευση της διδασκαλίας

Επιπτώσεις στη διδασκαλίαΕπιπτώσεις στη διδασκαλία

Page 129: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΕποικοδομισμόςΕποικοδομισμός Στόχος τηςΣτόχος της ΜάθησηΜάθησηςς: η τροποποίηση του : η τροποποίηση του

προϋπαρχουσών γνώσεωνπροϋπαρχουσών γνώσεων

Στόχος της Στόχος της διδασκαλίαςδιδασκαλίας: η δημιουργία : η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητήςαλληλεπιδρά ο μαθητής

Βασικοί εκπρόσωποιΒασικοί εκπρόσωποι

PiagetPiaget BrunerBruner PapertPapert

Page 130: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Βασικές αρχές του Βασικές αρχές του εποικοδομισμούεποικοδομισμού

Η γνώση κατασκευάζεται, δεν μεταδίδεται (μόνον η Η γνώση κατασκευάζεται, δεν μεταδίδεται (μόνον η πληροφορία μεταδίδεται).πληροφορία μεταδίδεται).

Η Η μάθησημάθηση είναι ατομική διαδικασία είναι ατομική διαδικασία οικοδόμησης γνώσεωνοικοδόμησης γνώσεων

Το νόημα αποκτάται μέσω Το νόημα αποκτάται μέσω εμπειριώνεμπειριών

Η Η μάθηση δεν είναι αποστήθισημάθηση δεν είναι αποστήθιση εννοιών εννοιών ή γεγονότων ή γεγονότων

Page 131: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Η μάθηση στον Η μάθηση στον εποικοδομισμόεποικοδομισμό Ενδιαφέρον στο εσωτερικό του γνωστικού Ενδιαφέρον στο εσωτερικό του γνωστικού

συστήματος, και ειδικότερα στη δομή και συστήματος, και ειδικότερα στη δομή και στη λειτουργία του: στη λειτουργία του:

– η η μάθησημάθηση συνίσταται στην συνίσταται στην τροποποίηση τροποποίηση των γνώσεωντων γνώσεων και εξαρτάται άμεσα και εξαρτάται άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις. από τις προϋπάρχουσες γνώσεις.

– η μάθηση συνιστά μια ενεργή ατομική διαδικασία η μάθηση συνιστά μια ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών.οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών.

– η μάθηση η μάθηση δεν είναιδεν είναι απομνημόνευση εννοιών, απομνημόνευση εννοιών, γεγονότων και καθολικών αληθειώνγεγονότων και καθολικών αληθειών..

Page 132: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ιδέες των μαθητών Ιδέες των μαθητών (παρανοήσεις, διαισθητικές ιδέες, επιστήμη (παρανοήσεις, διαισθητικές ιδέες, επιστήμη των παιδιών, αναπαραστάσεις, νοητικά μοντέλα)των παιδιών, αναπαραστάσεις, νοητικά μοντέλα)

ΜάθησηΜάθηση

Εννοιολογική αλλαγήΕννοιολογική αλλαγή

Κοινωνικογνωστική σύγκρουσηΚοινωνικογνωστική σύγκρουση

λάθοςλάθος

Page 133: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Εποικοδομισμός: Εποικοδομισμός: αλληλεπίδραση με το αλληλεπίδραση με το

περιβάλλονπεριβάλλον Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα

από δραστηριότητες από δραστηριότητες

διερεύνησης διερεύνησης

ανακάλυψης ανακάλυψης

έρευνας & πειραματισμού έρευνας & πειραματισμού

και επίλυσης προβλήματοςκαι επίλυσης προβλήματος

Page 134: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

ΔιερεύνησηΔιερεύνηση (διερευνητική (διερευνητική μάθηση)μάθηση) H H διερευνητική μάθησηδιερευνητική μάθηση (exploratory (exploratory

learning) learning)

αποτελεί μια αποτελεί μια διδακτική στρατηγικήδιδακτική στρατηγική

ενθαρρύνει το μαθητή να εξερευνά και ενθαρρύνει το μαθητή να εξερευνά και να πειραματίζεται με στόχονα πειραματίζεται με στόχονα ανακαλύπτει σχέσεις ανάμεσα να ανακαλύπτει σχέσεις ανάμεσα σε έννοιες και γεγονότα. σε έννοιες και γεγονότα.

– Αποτελεί, πΑποτελεί, προσέγγιση μάθησης που σχετίζεται ροσέγγιση μάθησης που σχετίζεται περισσότερο με γενικού τύπου μηχανισμούς σκέψης περισσότερο με γενικού τύπου μηχανισμούς σκέψης και υψηλού επιπέδου γνωστικές δεξιότητες, και υψηλού επιπέδου γνωστικές δεξιότητες, που αφορούν στην επίλυση προβλήματος και που αφορούν στην επίλυση προβλήματος και στη λήψη αποφάσεων.στη λήψη αποφάσεων.

134/43

Page 135: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Έρευνα - ΠειραματισμόςΈρευνα - ΠειραματισμόςΗ Η έρευναέρευνα και ο και ο πειραματισμός πειραματισμός

αποτελούν βασικά συστατικά της αποτελούν βασικά συστατικά της επιστημονικής μεθόδουεπιστημονικής μεθόδου

– Επιστημονική μέθοδοςΕπιστημονική μέθοδος ΠαρατήρησηΠαρατήρηση ΥπόθεσηΥπόθεση ΠειραματισμόςΠειραματισμός

Page 136: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ανακάλυψη (ανακαλυπτική Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση)μάθηση) (1(1/2)/2)

Η Η ανακαλυπτική μάθησηανακαλυπτική μάθηση (discovery learning) (discovery learning)

Αποτελεί:Αποτελεί:- - ψυχολογική προσέγγισηψυχολογική προσέγγιση και και - - διδακτική στρατηγικήδιδακτική στρατηγική

Δίνει έμφασηΔίνει έμφαση::

– στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου, αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου,

– καθώς και στην υιοθέτηση της ανακαλυπτικής καθώς και στην υιοθέτηση της ανακαλυπτικής μεθόδου μεθόδου ήή

– της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το μαθητή.μαθητή.

Page 137: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Ανακάλυψη (ανακαλυπτική Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση)μάθηση) ((2/2)2/2)

Αντιτίθεται στη μάθηση μέσω μετάδοσης των Αντιτίθεται στη μάθηση μέσω μετάδοσης των γνώσεωνγνώσεων..

Στην ανακαλυπτική μάθηση ο μαθητής εργάζεται Στην ανακαλυπτική μάθηση ο μαθητής εργάζεται με στόχο να ανακαλύψει το αντικείμενο προς με στόχο να ανακαλύψει το αντικείμενο προς μάθηση. μάθηση.

– Σε αντίθεση με τις τυπικές σχολικές γνώσεις Σε αντίθεση με τις τυπικές σχολικές γνώσεις που κατά κανόνα αποκτούνται μέσω μετάδοσης, που κατά κανόνα αποκτούνται μέσω μετάδοσης, μεγάλο μέρος των γνώσεων που αποκτούμε μεγάλο μέρος των γνώσεων που αποκτούμε στην καθημερινή μας ζωήστην καθημερινή μας ζωή είναι απόρροια της είναι απόρροια της ανακαλυπτικής μάθησης.ανακαλυπτικής μάθησης.

– Η ανακαλυπτική μάθηση Η ανακαλυπτική μάθηση συνδέεται άμεσα συνδέεται άμεσα με τις με τις εμπειρίεςεμπειρίες μας, προκύπτει και επηρεάζεται μας, προκύπτει και επηρεάζεται από το από το πλαίσιοπλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα, μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα, απορρέει από τον απορρέει από τον πειραματισμόπειραματισμό και την και την πρακτικήπρακτική.. 137/43

Page 138: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επίλυση προβλήματος Επίλυση προβλήματος (1(1/2)/2) Ανώτερου επιπέδου γνωστική διεργασίαΑνώτερου επιπέδου γνωστική διεργασία– Που Που εμπερικλείει το συντονισμό ενός συνόλου από εμπερικλείει το συντονισμό ενός συνόλου από

απαιτητικές και αλληλοσυνδεόμενες δεξιότητεςαπαιτητικές και αλληλοσυνδεόμενες δεξιότητες

Πότε απαιτείται να λύσω ένα πρόβλημα; Πότε απαιτείται να λύσω ένα πρόβλημα; – Όταν δεν γνωρίζω εκ των προτέρων το πώς Όταν δεν γνωρίζω εκ των προτέρων το πώς

από μια αρχική κατάσταση από μια αρχική κατάσταση θα οδηγηθώ σε μια τελική κατάστασηθα οδηγηθώ σε μια τελική κατάσταση

138/43

Page 139: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Επίλυση προβλήματος Επίλυση προβλήματος ((2/2)2/2)Βήματα για την επίλυση προβλήματος:Βήματα για την επίλυση προβλήματος:

Κατανόηση και αναπαράσταση του προβλήματος Κατανόηση και αναπαράσταση του προβλήματος (συμπεριλαμβανομένου και του προσδιορισμού των (συμπεριλαμβανομένου και του προσδιορισμού των ειδών της πληροφορίας που απαιτείται για τη λύση ειδών της πληροφορίας που απαιτείται για τη λύση του) του)

Συλλογή και οργάνωση της κατάλληλης και Συλλογή και οργάνωση της κατάλληλης και ουσιώδους πληροφορίαςουσιώδους πληροφορίας

Κατασκευή και διαχείριση ενός σχεδίου δράσης ή Κατασκευή και διαχείριση ενός σχεδίου δράσης ή μιας στρατηγικήςμιας στρατηγικής

Χρήση διαφόρων εργαλείων επίλυσης προβλήματοςΧρήση διαφόρων εργαλείων επίλυσης προβλήματος Συλλογισμός, έλεγχος υποθέσεων και λήψη Συλλογισμός, έλεγχος υποθέσεων και λήψη

απόφασης.απόφασης.

139/43

Page 140: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα ΕλληνιάδουΈλενα Ελληνιάδου

Μάθηση μέσω επίλυσης Μάθηση μέσω επίλυσης προβλήματοςπροβλήματος

– Επίλυση προβλήματος: Επίλυση προβλήματος: διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικού τύπου διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικού τύπου

Η μάθηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ουσιαστικών Η μάθηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ουσιαστικών και ανοικτού τύπου προβλημάτωνκαι ανοικτού τύπου προβλημάτων

Το πρόβλημα οδηγεί τη μάθηση: Το πρόβλημα οδηγεί τη μάθηση: οι νέες γνώσεις αποκτούνται μέσα από την επίλυση οι νέες γνώσεις αποκτούνται μέσα από την επίλυση του προβλήματοςτου προβλήματος

Οι μαθητές δουλεύουν σε μικρές ομάδεςΟι μαθητές δουλεύουν σε μικρές ομάδες

Οι δάσκαλοι έχουν το ρόλο του «διευκολυντή» Οι δάσκαλοι έχουν το ρόλο του «διευκολυντή» της μάθησηςτης μάθησης

Page 141: Θεωρίες Μάθησης

Έλενα Ελληνιάδου

Σας ευχαριστώ