ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

για την ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (ΕΠΜ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ

ΟΡΟΥΣ ΚΥΛΛΗΝΗ (ΖΗΡΕΙΑ) ΚΑΙ ΤΗ ΧΑΡΑΔΡΑ ΦΛΑΜΠΟΥΡΙΤΣΑ(Β’ ΦΑΣΗ)

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης σχετικά θα θέλαμε να παρατηρήσουμε και να προτείνουμε τα εξής:

Η εκπόνηση μιας ΕΠΜ είναι μια καταρχήν θετική εξέλιξη. Άλλωστε αποτελεί και νομική υποχρέωση βάσει της κοινοτικής οδηγίας για τις περιοχές Natura. Σκοπός μας είναι η στήριξη της προσπάθειας αυτής.

Μια ΕΠΜ έχει ορισμένους στόχους, η περιγραφή των οποίων γίνεται στις σελίδες 6 και 7 (Τόμος Β Φάσης). Το ζήτημα είναι αν τα προτεινόμενα διαχειριστικά μέτρα έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τους στόχους, οι οποίοι είναι η προστασία των οικολογικών χαρακτηριστικών, η ήπια ανάπτυξη και η ζωνοποίηση της. Το μέγα ερώτημα στο οποίο οφείλει να απαντά μια τέτοια μελέτη, είναι «τι είδους ανάπτυξη του ορεινού όγκου της Ζήρειας, επιθυμούμε και αν οι υπάρχουσες ή μελλοντικές χρήσεις, κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση;

Μια ΕΠΜ μπορεί να βάλει περιορισμούς οικιστικού χαρακτήρα, αλλά το καλύτερο θα ήταν να συνδυάζονται σε ένα συνολικό πλάνο οργάνωσης του χώρου. Αναφέρεται στην σελ. 18 του φακέλου «Σημαντικό στοιχείο για το χωρικό σχεδιασμό και το συντονισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων θεωρείται η εκπόνηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Ξυλοκάστρου» αλλά δεν τον χρησιμοποιεί.Πρόταση 1 : Να συνδυαστεί η ΕΠΜ με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Ξυλοκάστρου.Καλό βέβαια είναι τα θέματα στα οποία υπάρχει διαφωνία ή κενά να λύνονται σε αυτή τη φάση, ώστε να είναι πιο εύκολο να προχωρήσει το ΠΔ. Επομένως υπάρχει χρόνος. Ένα πολύ καλό στοιχείο της μελέτης είναι η απαγόρευση της δόμησης εκτός σχεδίου.

H συγκεκριμένη ΕΠΜ επιλέγει το μικρότερο επίπεδο προστασίας που προβλέπει ο Ν.

1650/1986 και ορίζει την περιοχή ως Περιοχή Οικο-ανάπτυξης. Η ΕΠΜ δικαιολογεί

ως ένα βαθμό την επιλογή αυτή. Σε κάποια σημεία η μελέτη έχει σημαντικότατα κενά

που αφήνουν πολλά παραθυράκια ανοικτά (ειδικά για την ζώνη 2 Διαχείρισης

Φυσικού Τοπίου.) Έτσι όπως είναι σήμερα η ΕΠΜ γίνεται για αναπτυξιακούς

σκοπούς, τους οποίους εξυπηρετεί και προάγει ενώ εξ’ ορισμού θα έπρεπε να

προστατεύει την υπό προστασία περιοχή, ώστε να υπάρξει και στη συνέχεια βιώσιμη

και οικονομική ανάπτυξη για τους κατοίκους της περιοχής. Προσπαθεί να

δικαιολογήσει εκ των υστέρων τις προηγούμενες επιλογές και να τις διατηρήσει, ενώ

θα έπρεπε να θέτει τις βάσεις για στοχευμένα μέτρα προστασίας που θα μπορούσαν

να οδηγήσουν αργότερα σε σχέδιο διαχείρισης.

1/8

Πρόταση 2 :

Να χαρακτηριστεί όλη η περιοχή «περιοχή Προστασίας της Φύσης» και μέσα σε

αυτήν να υπάρχουν και οι ζώνες Διαχείρισης Φυσικού Τοπίου και Οικο-

ανάπτυξης.

Ειδικότερα:

1. Σχετικά με τα ενδιαιτήματα που έχουν καταγραφεί, πιστεύουμε ότι δεν

υπάρχει βίδρα στην περιοχή αυτή.

2. Ορθώς τα λιβάδια των οροπεδίων, χαρακτηρίζονται ως οικολογικά

σημαντικές περιοχές (σελ. 20, 23) αλλά δεν προτείνονται συγκεκριμένα

μέτρα όπως για την Φλαμπουρίτσα και τις κορυφές (σελ. 23).

Στη σελ. 14 του φακέλου της ΕΠΜ στο 3.3.5 Τοπίο, αναφέρεται: «Από την

πλευρά της αισθητικής του τοπίου οι σημαντικότερες περιοχές/ τοπιακές

ενότητες είναι: (1) το οροπέδιο και η ΒΑ πλευρά της κύριας κορυφής 2374μ,

(2) η Μικρή Ζήρεια και η χαράδρα Φλαμπουρίτσας, (3) το Ξερολίβαδο, (4) η

λίμνη Δάσιου, (5) η Α πλευρά της κύριας κορυφής 2374μ (διαδρομή

ανάβασης).»

Στην σελ 23 του φακέλου της ΕΠΜ αναφέρονται οι Ζώνες Διαχείρισης

Φυσικού Τοπίου 2α, 2β και 2γ. Λόγω της θέσης τους σε σχέση με τις

περιοχές Προστασίας της Φύσης, λόγω των πιέσεων που δέχονται αλλά και

θα δεχτούν αυτές οι ζώνες στο μέλλον, και λόγω της τεράστιας σημασίας

που έχει το οροπέδιο σαν υδροσυλλέκτης της ευρύτερης περιοχής

προτείνουμε:

Πρόταση 3 :

Να χαρακτηριστεί η περιοχή (ζώνες 2α, 2β και 2γ) «περιοχή

Προστασίας της Φύσης» και όχι Διαχείρισης Φυσικού Τοπίου όπως

προτείνεται.

3. Πρόταση 4 :

Στην ΕΠΜ την προστασία που έχουμε από τα 1700μ. και πάνω να την

έχουμε από τα 1400μ. περιμετρικά διότι έτσι όπως προτείνεται

εξαιρούνται από την προστασία σημαντικές περιοχές όπως είναι το

οροπέδιο, ξερολίβαδο, λίμνη Δασίου, το δάσος μαύρης πεύκης που

2/8

βρίσκεται αριστερά και δεξιά του δρόμου που οδηγεί από τα μεσαία

Τρίκαλα στην Καρυά κ.α. πολλές.

4. Ουσιαστικά δεν έχει αναλυθεί, στην ΕΠΜ η τεράστια σημασία όλου του

ορεινού όγκου της Ζήρειας σαν υδροσυλλέκτη για την περιοχή μέσα και

έξω από το Natura.

Πρόταση 5 :

α) Να αναλυθεί διεξοδικά ο ρόλος της Ζήρειας σαν υδροσυλλέκτη και

οι συνέπειες από τις υπάρχουσες ή μελλοντικές δραστηριότητες στην

προστατευόμενη περιοχή

β) Να συνταχθεί υδρολογικός χάρτης.

5. Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι ζώνες της Περιοχής Προστασίας της Φύσης

συνορεύουν απευθείας με κατοικημένες περιοχές στις ζώνες οικο-

ανάπτυξης. Για την αποτελεσματικότερη προστασία της περιοχής αυτής

αλλά και την ομαλότερη μετάβαση από την μία κατάσταση στην άλλη

προτείνουμε:

Πρόταση 6 :

Να δημιουργηθούν ζώνες « buffer » περιμετρικά, ανάμεσα στην

«περιοχή Προστασίας της Φύσης» και στην περιοχή Οικο-ανάπτυξης,

σε ένα υψόμετρο από 1400μ μέχρι και τουλάχιστον 1200μ. (αν όχι πιο

χαμηλά) και να χαρακτηριστεί η περιοχή αυτή σαν περιοχή

«Διαχείρισης Φυσικού Τοπίου».

6. Στην σελ 23 του φακέλου της ΕΠΜ αναφέρονται οι Ζώνες Διαχείρισης

Φυσικού Τοπίου. Στη ζώνη 2α: Οροπέδιο-Ξερολίβαδο «Περιλαμβάνει

τους βοσκότοπους μικρής κλίσης που εκτείνονται από το χιονοδρομικό

κέντρο ως τη λίμνη Δασίου (αλλά όχι το χιονοδρομικό κέντρο), καθώς και

τους σχηματισμούς βράχων στο ρ. Χάβου».

Πρόταση 7 :

α) Πρέπει να μην αναφέρεται στη ΕΠΜ ο όρος «Χιονοδρομικό Κέντρο»

αλλά «Αθλητικό Κέντρο»,

β) Δεν πρέπει να εξαιρείται το «Αθλητικό Κέντρο» από τις ζώνες,

δεδομένου ότι βρίσκεται στη συγκεκριμένη περιοχή ότι κι αν

συνεπάγεται αυτό. Να περιληφθεί και αυτό στη ζώνη που ανήκει.

7. Σε άλλο σημείο στη σελ 37 της ΕΠΜ αναφέρεται σαν απειλή «(…) 602

Χιονοδρομικές εγκαταστάσεις (…)». Ορθά η ΕΠΜ αναγνωρίζει σαν

3/8

απειλή για την περιοχή και το περιβάλλον το

«χιονοδρομικό»/«Αθλητικό Κέντρο» στο οροπέδιο στην συνέχεια όμως

δεν προβλέπει τίποτα για την αντιμετώπισή του καθώς και για τις

«συνοδευτικές» σε αυτό δραστηριότητες.

Πρόταση 8 :

α) η ΕΠΜ να προτείνει τρόπους για την αντιμετώπιση της απειλής των

Χιονοδρομικών εγκαταστάσεων εφ όσων αναγνωρίζει το Αθλ.

Κέντρο/Χιονοδρομικό ως οχλούσα δραστηριότητα ως προς τους

σκοπούς της ΕΠΜ. Να προτείνει την απομάκρυνσή του ή τουλάχιστον

τον περιορισμό του.

β) Η ΕΠΜ να περιορίσει σταδιακά τις δραστηριότητες αυτές

μεσοπρόθεσμα, π.χ. σε βάθος πενταετίας και όχι να επιτρέπονται

επεκτάσεις ή δημιουργία διαδρόμων για οχήματα χιονιού κ. α..

Σε πολλά σημεία γίνονται αναφορές για οικο-ανάπτυξη και αγροτουρισμό

αλλά το πώς θα συνδυαστούν όλα αυτά με μια μαζικού χαρακτήρα

τουριστική υποδομή (όπως ένα Α.Κ/Χιονοδρομικό.), δεν εξετάζεται.

Επίσης στον φάκελο για το ΠΔ, στο κεφάλαιο 3.3.8α το Α.Κ./Χιονοδρομικό

δεν αναφέρεται καν ως μια απειλή ή οχλούσα δραστηριότητα (βασική

αντίφαση). Ενώ στις απειλές για την χλωρίδα και την πανίδα, αναφέρεται.

8. Στη σελ 37 της ΕΠΜ καθώς και στις επόμενες όπου αναφέρονται οι πιέσεις

και απειλές τις ζώνης 2 (Διαχείρισης Φυσικού Τοπίου) έχουμε ενδεικτικά:

«Πιέσεις: 623 Μηχανοκίνητα οχήματα (4χ4, οχήματα χιονιού) moto-cross

εντός της εποχιακής λίμνης), 701 Ρύπανση νερού (εποχιακή λίμνη

Μεγάγιαννη), 720 Ποδοπάτημα (μεγάλος αριθμός επισκεπτών), 140

Βοσκή.

Απειλές: 141 Εγκατάλειψη των παραδοσιακών βουκολικών μεθόδων, 230

Λαθροθηρία, 301 Λατομεία, 402 Συνεχής αστικοποίηση, 421 Εναποθέσεις

οικιακών απορριμμάτων, 602 Χιονοδρομικές εγκαταστάσεις, 608

Κατασκήνωση, 623 Μηχανοκίνητα οχήματα 4χ4, moto-cross, 701

Ρύπανση νερού, 720 Ποδοπάτημα,(…)». Στην συνέχεια όμως η ΕΠΜ δεν

προτείνει τίποτα για την αντιμετώπιση των Πιέσεων και των Απειλών

αυτών, αντιθέτως μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος από αυτές τις επιτρέπει

(στο οροπέδιο, ξερολίβαδο, λίμνη Δασίου, περιοχή Αθλητικού Κέντρου

4/8

κ.α). Δεν γίνεται εκτενής και ακριβής αναφορά σε δραστηριότητες όπως

κίνηση 4x4 εκτός δρόμου.

Πρόταση 9 :α) Να απαγορευτούν οι δραστηριότητες που συνιστούν πιέσεις και απειλές για τις παραπάνω περιοχές (Ζώνη 2) σαν επιζήμιες για το περιβάλλον καθώς και η προσέλκυση επισκεπτών « ( 720 Ποδοπάτημα,)»και να μην υπάρχουν εξαιρέσεις όπως: «γ) Όροι δόμησης:

1. (…) Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται:

a. η εγκατάσταση οργανωμένων κατασκηνώσεων και των απαραίτητων υποδομών τους κατηγορίας Β σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. 15393/2332/2002, όπως κάθε φορά ισχύει,

b. η κατασκευή των απαραίτητων υποδομών υποστήριξης του Φορέα Διαχείρισης και εφόσον δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της περιοχής και

c. ) η κατασκευή ορειβατικών καταφυγίων.

Επιτρέπεται η αποκατάσταση υφιστάμενων κτιρίων καθώς και οι προσθήκες με στόχο τη δημιουργία υποδομών διαχείρισης, ερμηνείας περιβάλλοντος,(…), διαχείρισης επισκεπτών καθώς και ορειβατικών καταφυγίων» (σελ 34 φακ. ΕΠΜ).

Επίσης να μην υπάρχουν « υποδομές ξεκούρασης των επισκεπτών » που

στην πράξη θα οδηγήσουν σε δημιουργία μπαρ και αναψυκτηρίων.

β) Για τις ανάγκες του λεγόμενου «μηχανοκίνητου αθλητισμού» να

εξεταστεί αν υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας πίστας στην περιοχή οικο-

ανάπτυξης μακριά από κατοικημένες περιοχές.

γ) Να απαγορεύεται η χρήση οχημάτων για λάσπη 4χ4, και χιονιού εκτός

οδικού δικτύου ακόμα και εντός διαδρόμων οριοθετημένων ειδικά γι’

αυτό.

δ) Να απαγορεύεται η ενοικίαση στο οροπέδιο οχημάτων 4 x 4 κ. α. για

κίνηση σε λάσπη ή σε χιόνι κ.α..

9. Πρόταση 10 :

Να απαγορεύεται η κατασκευή ορειβατικών καταφυγίων στην Ζώνη

προστασίας της Φύσης καθώς και στης Διαχείρισης Φυσικού Τοπίου.

Υπάρχουν στην περιοχή 2 καταφύγια και ένα Chalet , αν επιτραπεί η

δημιουργία και άλλων στην πράξη θα έχουμε ξενοδοχεία και ξενώνες!

5/8

10. Στην ΕΠΜ δεν αναφέρεται επαρκώς η δυνατότητα αστυνόμευσης της

περιοχής και δεδομένου ότι οι σχετικές υπηρεσίες προφανώς δεν έχουν

επαρκή αριθμό υπαλλήλων γι αυτό το σκοπό,

Πρόταση 11 :

Να προταθούν/διερευνηθούν τρόποι αστυνόμευσης.

11. Πρόταση 12 :

Στη σελ 33 στην ζώνη οικο-ανάπτυξης θα μπορούσε η ΕΠΜ να

συμπεριλάβει την κοιλάδα του Φενεού, για να ενισχυθεί η πρόθεση της

για την ανάπτυξη του αγρο-τουρισμού και της παραγωγής ποιοτικών

προϊόντων.

12. Στην σελ. 40, σχετικά με τα ειδικά μέτρα, στην εξειδίκευση των

δραστηριοτήτων μεγάλο ρόλο θα παίξει και ο Κανονισμός Διοίκησης και

Λειτουργίας, που θα καταρτιστεί με οδηγό το ΠΔ. Όσο μεγαλύτερη

λεπτομέρεια έχει το ΠΔ και η μελέτη, τόσο καλύτερα.

Πρόταση 13 :

Στις περιοχές που θεσπίζονται ως πυρήνες της περιοχής οικο-

ανάπτυξης (Ζώνες 1) θα πρέπει να απαγορεύεται η θήρα. Και όχι μόνο

«σε απόσταση 250μ. περιμετρικά των οργανωμένων και λειτουργούντων

χώρων ήπιας αναψυχής» όπως αναφέρεται στη σελ 30 του φακέλου της

ΕΠΜ.

13. Σχετικά με την Ζώνη 2 (σελ. 42): η μελέτη έχει τα επιστημονικά δεδομένα

να προτείνει ζώνες κίνησης οχημάτων χιονιού. Επομένως εδώ μπορεί να

κάνει συγκεκριμένες προτάσεις. Βέβαια η κίνηση οχημάτων χιονιού,

βρίσκεται σε αντίφαση με το σημείο 3 (σελ. 43).

Πρόταση 14 :

Να απαγορευτεί η χρήση οχημάτων χιονιού.

14. Σημείο 4, πολύ καλή πρόταση η απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης.

15. Σημείο 5 και η τελευταία παράγραφος, το Αθλ. Κ./Χιον. Κ «Τα υφιστάμενα

κτήρια μπορούν να συντηρηθούν και νόμιμες» (άρα χρειάζεται να αποδειχθεί

η νομιμότητάς τους) «εγκαταστάσεις μπορούν να συνεχίσουν να υπάρχουν».

Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο η νομιμότητα των εγκαταστάσεων αλλά και

η συμβατότητα τους με το προστατευταίο αντικείμενο. Για παράδειγμα το

Καζίνο στην Πάρνηθα είναι νόμιμο αλλά η μελέτη του Οργανισμού

6/8

Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής του 2003, πρότεινε την απομάκρυνση του

επειδή είναι μια ασύμβατη, προς ένα εθνικό πάρκο, χρήση.

16. Στην σελ. 48, γιατί να ανατεθεί η διοίκηση στους δήμους αφού μόλις

εκδοθεί ΠΔ, μπορεί να συσταθεί άμεσα Φορέας Διαχείρισης όπως ισχύει

και σε άλλες Προστατευόμενες Περιοχές; Η ανάθεση στους δήμους (έστω

και προσωρινά) και η μη σύσταση αυτοτελούς ΦΔ, σημαίνει ότι στην

διαχείριση της περιοχής δεν μπορούν να συμμετέχουν μέσω του ΔΣ του

ΦΔ, άλλοι φορείς όπως υπηρεσιακοί παράγοντες σχετικών υπουργείων,

ΜΚΟ, παραγωγικοί φορείς (π.χ. ένωση ιδιοκτητών καταλυμάτων, αγροτικοί

συνεταιρισμοί κτλ.). Αλλά στο σχέδιο ΠΔ αναφέρει θέσπιση ΦΔ (σελ. 34)

βάσει του Ν. 2742/1999.

Πρόταση 15 :

Μόλις εκδοθεί ΠΔ, να συσταθεί άμεσα Φορέας Διαχείρισης.

17. Στην σελ. 17, Φακέλου ΠΔ, ποια είναι τα επικείμενα έργα. Δεν πρέπει να

αναφέρονται ώστε να υπάρχει μια καταρχήν εκτίμηση αν είναι συμβατά με

την ΕΠΜ ή όχι;

18. Στην σελ. 18, Φάκελος ΠΔ, σκοπός «Πρόληψη και αντιμετώπιση των

περιβαλλοντικών επιπτώσεων των υπαρχόντων κοινωνικοοικονομικών

δραστηριοτήτων και των τάσεων τους». Πως θα γίνει αυτό όταν οι αναφορές

στο Αθλ. Κ./Χ.Κ. και άλλες οχλούσες δραστηριότητες είναι επιφανειακές

και σε μερικές περιπτώσεις αγνοούνται;

19. Πρόταση 16 :Να μην επιτρέπεται η εγκατάσταση έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στις περιοχές προστασίας της Φύσης και διαχείρισης του Φυσικού Τοπίου (Ζώνες 1 και 2) και τα παραπάνω να μην δύναται να τροποποιηθούν μέσω του Κανονισμού Διοίκησης και Λειτουργίας. Η ενέργεια θα πρέπει να παράγεται εκεί όπου καταναλώνεται. Δεν θα θυσιάσουμε κορυφές, κόψεις βουνών, δάση και λιβάδια υπέροχα τοπία σε τέτοιο υψόμετρο, για να ανοιχτούν δρόμοι πλάτους 9 και στις στροφές έως και 12μ, (για την μεταφορά, τοποθέτηση και συντήρηση αιολικών και άλλων πάρκων..), για την μεταφορά (εναέρια ή και υπογείως) της παραγόμενης ενέργειας, δημιουργία υποσταθμών ηλεκτ. Ρεύματος.

20. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για την δημιουργία της εσοχής που ορίζεται από

τα σημεία 1, 2, 3 και 54, στον χάρτη, όπου εισχωρεί μία αιχμή οικο-

ανάπτυξης στην ζώνη 2α. (εικόνα 1)

7/8

Πρόταση 17 :

Να ενωθούν τα σημεία 1, 2 και 54 όπως φαίνεται στην επισυναπτόμενη

λεπτομέρεια στην εικόνα 2

εικόνα 1

εικόνα 2

Γιώργος Οικονομίδης

Ζωγράφος

Ερευνητής Πειραματικής Αισθητικής

Πρόεδρος Περιβαλλοντικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Ξυλοκάστρου

8/8