Περιβαλλοντικά Τέλη - Φόροι

Περιβαλλοντικά τέλη και φόροι (απόσπασμα διατριβής διοικητικού δικαίου)Γ.Χ.Σμπώκος

II. Περιβαλλοντικές εισφορές

187 Ιδιαίτερης σημασίας για τον οικονομικό επηρεασμό μιας

συμπεριφοράς με περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι οι

περιβαλλοντικές εισφορές1.

Υπό στενή έννοια, στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία οι

περιβαλλοντικές εισφορές αποτελούσαν μέρος των ιδίων πόρων,

ένα σύστημα που τέθηκε σε εφαρμογή το έτος 1970 στην ΕΕ και

διαιρείτο σε τρείς κατηγορίες2: Τους παραδοσιακούς ιδίους

πόρους, που αποτελούνταν κυρίως από τους τελωνιακούς

δασμούς, που εισέπρατταν τα κράτη μέλη εξ’ ονόματος της ΕΕ.

Τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), που απορρέει από τις

στατιστικές εναρμονισμένες βάσεις ΦΠΑ των κρατών μελών,

που υπολογίζονται βάσει των εθνικών εισπράξεων ΦΠΑ. Ένα

πόρο βασιζόμενο στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ) που

επιβάλλεται ως ενιαίος συντελεστής σε συνάρτηση με το ΑΕΕ

εκάστου κράτους μέλους.

Υπό ευρεία έννοια στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, ως

φορολογικές εισφορές νοούνται οι χρηματικές επιβαρύνσεις, με

τις οποίες συμμετέχουν οι πολίτες στα δημόσια βάρη, όπως

επιβάλλεται από το Σύνταγμα3. Οι χρηματικές επιβαρύνσεις

αυτές φέρουν διαφορετικές ονομασίες και επιβάλλονται κατά

1 Πρβλ. Schwartmann, ο.π. σελ. 24, Storm, σελ. 78.

2 Ανακοίνωση της Επιτροπής των Ευρωπαίκών Κοινοτήτων, 2004/ COM (2004) «Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος ιδίων πόρων»

3 Άρθρο 4 § 5 Σ.

[1]


διαφόρους τρόπους4. Στην παρούσα πραγματεύονται τα

φορολογικά συστήματα, τα συστήματα τελών, οι συνδρομές, οι

χρεώσεις των διοικητικών υπηρεσιών, οι δασμοί και οι

τελωνιακές διαφοροποιήσεις.

1. Φορολογικά συστήματα

188 Η νομοθεσία εκτός από την επιβολή προστίμων ή άλλων

κυρώσεων στις περιπτώσεις περιβαλλοντικής υποβάθμισης, έχει

τη δυνατότητα να φορολογεί μια δραστηριότητα με

περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ως εναλλακτικό τρόπο

περιορισμού, ή απαγόρευσης της συγκεκριμένης

δραστηριότητας. Τα φορολογικά συστήματα προβλέπουν την

καταβολή κρατικά επιβαλλόμενων χρηματικών παροχών.

Εξυπηρετούν την χρηματοδότηση των διοικητικών φορέων για

την κάλυψη δημοσίων δαπανών ή αναγκών 5.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Η φορολόγηση της κηροζίνης σε ενδοκοινοτικές

πτήσεις6. Ο ν. 1921/19917 σχετικά με τις διαρρυθμίσεις στον

ενιαίο φόρο κατανάλωσης των πετρελαιοειδών. Ο ν. 2682/19998

σχετικά με τις διαρυθμίσεις στη φορολογία των οχημάτων.

α. Σκοπός

189 Η περιβαλλοντική φορολόγηση σε αντίθεση με τα

περιβαλλοντικά τέλη δεν συνδέεται με μια συγκεκριμένη κρατική 4 Έτσι Φορτσάκης Θ., «Φορολογικό δίκαιο», παρ.16. Πρδγμ. Μίντζηρας Α., «Η

υπέρ της κρατικής τηλεόρασης εισφορά», στο περιοδικό Νομικό Βήμα 1995, σελ. 673.

5 Σχετ. Erbguth/Schlacke, ο.π. σελ. 87.

6 Σχετ. Pache E./Bielitz J., Rechtliche Rahmenbedingungen einer Kerosinbesteuerung auf innerstaatlichen Flügen στην ZUR, τεύχος 6/2005, σελ. 297 επ.

7 ΦΕΚ Α’ 12/1991.

8 ΦΕΚ Α΄ 16/1999.

[2]


παροχή ή άδεια χρήσης. Η θέσπισή της εξυπηρετεί εκτός από την

κάλυψη των γενικών κρατικών και κοινωνικών αναγκών9 κυρίως

μια καθοδηγητική λειτουργία, με την έννοια του έμμεσου

επηρεασμού της συμπεριφοράς των ρυθμιστικών αντικειμένων

της, δηλαδή των παραγωγών και των χρηστών των φυσικών

πόρων. Η θέσπιση περιβαλλοντικών φόρων αποσκοπεί

συγκεκριμένα στην προώθηση μιας πιο ορθολογικής χρήσης της

ενέργειας, ή στον περιορισμό της χρήσης ορισμένων πρώτων

υλών και προϊόντων, που κατά τη χρήση τους προκαλούν

περιβαλλοντικές ζημίες.

Το κόστος στην υγεία από την περιβαλλοντική ρύπανση με τις

επιπτώσεις του στο σύστημα υγείας, το αυξημένο κόστος για

την παρασκευή πόσιμου νερού και το κόστος για τη διαχείριση

της ζημίας των δασών από το διοξείδιο του άνθρακα, ή της

απορρύπανσης των πετρελαιοκηλίδων κλπ. είναι οι αρνητικές

εξωτερικότητες, το κόστος των οποίων ο χρήστης του φυσικού

πόρου συχνά δεν αναλαμβάνει. Η αποτυχία της αγοράς έγγυται

στο γεγονός ότι, δημιουργεί εξωτερικά κόστη που έχουν ως

αποτέλεσμα, προϊόντα και υπηρεσίες να είναι πολύ φτηνά για τον

παραγωγό. Τα κόστη αυτά μέχρι σήμερα τα αναλαμβάνουν να

καλυφθούν από το κοινωνικό σύνολο εν γένει, λόγω της

διακινδύνευσης της δημόσιας υγείας και εν μέρει από μη

εμπλεκόμενα στην παραγωγική διαδικασία τρίτα μέρη, λόγω των

επιπτώσεων της περιφερειακής ρύπανσης.

β. Είδη

190 Ένα φορολογικό σύστημα επηρεάζει με διπλό τρόπο την

συμπεριφορά του δυνητικού ρυπαίνοντα, ελέγχοντας αυτή σε δύο

επίπεδα.

9 Φορτσάκης Θ., Φορολογικό δίκαιο, o.π. παρ. 54.

[3]


Σε ένα πρώτο επίπεδο ελέγχου της συμπεριφοράς προβλέπει την

επιβολή κάποιου φόρου σε μια δραστηριότητα ή προϊόν. Σε ένα

δεύτερο επίπεδο ελέγχου προβλέπει τη φορολογική

διαφοροποίηση μεταξύ των φορολογούμενων δραστηριοτήτων ή

προϊόντων.

αα. Επιβολή φόρου

191 Φόρος είναι η αναγκαστική και χωρίς αντάλλαγμα παροχή των

ιδιωτών προς το κράτος, ή άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου

δικαίου προς πορισμό εσόδων και εκπλήρωση σκοπών

οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής10.

Οι περιβαλλοντικοί φόροι έχουν ως αντικείμενο είτε την

φορολόγηση ορισμένων επιβαρυντικών για το περιβάλλον

προϊόντων, (π.χ. λιπάσματα και φυτοφάρμακα), είτε τη

φορολόγηση της ενέργειας11, κυρίως μέσω της αναδιάρθρωσης

των υπαρχόντων φόρων, ώστε να συμπεριλάβουν μια

περιβαλλοντική παράμετρο. Η επιβολή περιβαλλοντικών φόρων

γενικά είναι ένα εύχρηστο εργαλείο για την διαφύλαξη των

περιβαλλοντικών ενδιαφερόντων, καθώς το σύστημα

φορολόγησης ανέκαθεν χρησιμοποιούνταν για την προώθηση

συγκεκριμένων δράσεων, ενώ την ίδια στιγμή προέβαλλε

αντικίνητρα για άλλες δράσεις.

ββ. Φορολογική διαφοροποίηση

192 Η φορολογική επιβολή μπορεί να αποσκοπεί σε πλήθος

οικονομικών και κοινωνικών σκοπών γενικότερου συμφέροντος.

10 Έτσι Φορτσάκης Θ., Φορολογικό δίκαιο, παρ. 16.

11 Σύμφωνα με την ΣτΕ 1891/1978, 3850/1985 τα «τέλη φωτισμού» έχουν αναγνωρισθεί θεωρούνται φόροι. Σύμφωνα με την ΣτΕ 612/2004, το «ανταποδοτικό τέλος του παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας» κρίθηκε ότι, στην πραγματικότητα συνιστά φόρο.

[4]


Έτσι, με τη φορολογία κάποιων καταναλωτικών ειδών μπορεί να

αποθαρρύνεται η κατανάλωση, ή να επιδιώκεται η ενθάρρυνση

της εξοικονόμησης ενεργειακών πόρων12. Η χρήση του εργαλείου

της φορολογικής διαφοροποίησης οδηγεί σε ένα σύστημα

φορολόγησης, το οποίο προβλέπει μικρότερο κόστος παραγωγής

και τιμή πώλησης στα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.

Η φορολογική διαφοροποίηση εφαρμόζεται κατά κόρον στα

οχήματα και τα καύσιμα. «Καθαρές» τεχνολογίες είναι αυτές,

που χρησιμοποιούνται για παράδειγμα σε οχήματα εξοπλισμένα

με καταλύτες, ή οχήματα που καταναλώνουν αμόλυβδη βενζίνη.

Τα οχήματα αυτά είχαν φορολογικές ελαφρύνσεις όταν εισήλθαν

στην αγορά. Τώρα που όλα τα οχήματα παραγωγής είναι

καταλυτικά αυξήθηκε η φορολογία στα οχήματα μη «καθαρών

τεχνολογιών». Περιβαλλοντολόγοι προτείνουν πάντα ευρύτερη

χρήση του συστήματος φορολόγησης για περιβαλλοντικά

ενδιαφέροντα και κυρίως για να γίνονται διαφοροποιήσεις στους

φόρους προστιθέμενης αξίας (value added taxes, VAT). Σύμφωνα

με αυτήν την οπτική οι VAT οφείλουν να είναι πάντοτε

χαμηλότεροι για τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και τις

δράσεις και υψηλότεροι για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.

γ. Κριτική αξιολόγηση φορολογικού συστήματος

193 Η «πράσινη φορολογία» αποτελεί σημείο αιχμής στην Ευρώπη13.

Στο πλαίσιο της Ελληνικής πολιτικής για την ενέργεια και την

κλιματική αλλαγή, η «πράσινη φορολογία» έχει ένα περιθωριακό

ρόλο. Δεν έχουν γίνει συστηματικές προσπάθειες να εισαχθεί μια

«οικολογική» φορολογική μεταρρύθμιση, ώστε να φορολογηθούν

οι δραστηριότητες που προσβάλλουν περιβαλλοντικά αγαθά. Ο

μεγαλύτερος όγκος των Ελληνικών περιβαλλοντικών φόρων

12 Φορτσάκης Θ., Φορολογικό δίκαιο, παρ. 43,44.

13 Βλ. παρακάτω υπό στοιχείο ββ.

[5]


είναι οι φόροι για τα καύσιμα, που εκφράζονται με μια διαφορά

της τάξης του 6% μεταξύ της τιμής της αμόλυβδης βενζίνης και

της τιμής του μολυβδούχου πετρελαίου, ενώ ένα σέντ Ευρώ ανά

λίτρο για κάθε φόρο που επιβάλλεται στα παράγωγα πετρελαίου

- που αποτελεί λιγότερο από το 5% του γενικού συνόλου της

φορολογίας- κατατίθεται στο ΕΤΕΡΠΣ που είναι το «πράσινο»

ταμείο του ΥΠΕΧΩΔΕ14.

Συζήτηση μπορεί να γίνει αφενός, αν θα έπρεπε να μετατοπιστεί

το φορολογικό μας σύστημα προς τη φορολόγηση της χρήσης

των φυσικών πόρων και αφετέρου με ποιο τρόπο οφείλει να γίνει

η φορολογική ενσωμάτωση του κόστους από την επιβάρυνση του

περιβάλλοντος σε προϊόντα και υπηρεσίες, ώστε να αποφευχθούν

τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις στην ελεύθερη αγορά.

αα. Φορολόγηση χρήσης των φυσικών πόρων

194 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει σε πολλές περιπτώσεις την

υποστήριξή της για αυξημένη χρήση φορολογικών μέτρων. Οι

περιβαλλοντικοί φόροι και επιβαρύνσεις χρησιμοποιούνται όλο

και περισσότερο στα κράτη μέλη. Στη συζήτηση για τη

διεύρυνση του ορίζονται για μια περισσότερο αποτελεσματική σε

συνάρτηση με το κόστος περιβαλλοντική πολιτική, μπορούν να

προταθούν φόροι για τα απόβλητα, για τις οδικές, ή τις

ακτοπλοϊκές μεταφορές, για τις εκπομπές αερίων του

θερμοκηπίου, ή τη χρήση χλωρίου, για τις συσκευασίες, τις

μεταφορές προσώπων ή προϊόντων, για τη χρήση των εθνικών

οδών και των υπογείων υδάτων.

195 Στην Ελλάδα το νερό και ο αέρας αποτελούν για πολλά χρόνια

ελεύθερους φυσικούς πόρους. Δεν αξίζει τίποτα να χρησιμοποιεί

14 Παλαιοκρασάς Ι., Μετάθεση του φορολογικού βάρους από την εργασία στην περιβαλλοντική προστασία, σελ. 131.

[6]


κανείς αυτά τα κοινόχρηστα πράγματα, εκτός από την

υποχρέωση συμμόρφωσης με τα προληπτικά μέτρα και τα

σχετικά επίπεδα εκπομπής ρύπων, παρότι η χρήση τους -ακόμη

και εκείνη που ήταν σύμφωνη με τα θεσμικά πρότυπα- έχει ήδη

αποφέρει ένα σημαντικό εξωτερικό περιβαλλοντικό κόστος.

ββ. Παραδείγματα περιβαλλοντικής φορολόγησης στα

κράτη μέλη

210 Η ιδέα της εγκαθίδρυσης ενός μηχανισμού «οικοφόρων» (eco

taxes) και συγκεκριμένα των τελών μεταφορών, ρύπανσης και

ενέργειας υλοποιήθηκε ήδη με επιτυχία από ορισμένα κράτη

μέλη της ΕΕ. Το 2001 οκτώ Ευρωπαϊκές χώρες μέλη είχαν

εισάγει φόρο για εκπομπές διοξειδίου, ενώ το 1996 μόνο έξι

είχαν ανάλογο φόρο15.

Συγκεκριμένα στη Γαλλία, στη Γερμανία και στην Ιταλία,

υπάρχουν δυναμικές εξελίξεις με αφορμή τις μεταρρυθμίσεις

των οικολογικών φόρων με σκοπό τον περιορισμό του διοξειδίου

του αζώτου16 σύμφωνα με το πρωτόκολλο του ΚΥΟΤΟ17.

Στο Βέλγιο επιβλήθηκε φόρος ενέργειας στα νοικοκυριά. Από την

είσπραξη του φόρου αυτού χρηματοδοτούνται οι εισφορές

κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών.

Στη Δανία μεταρρυθμίστηκε το φορολογικό σύστημα μεταξύ των

ετών 1994 -1998. Κύριοι στόχοι της μεταρρύθμισης ήταν η

μείωση της φορολόγηση της εργασίας και η αύξηση της

15 Σχετ. European Environmental Agency, Νοέμβριος 2000, αρ. 18 Λουξεμβούργο, Environmental taxes: recent developements in tools for Intergration 1.1.

16 Αναλυτ. Falke ο.π. στην ZUR, τεύχος 3/2005, σελ. 163, του ιδίου στη ZUR τεύχος 2/2006, σελ. 107.

17 Για το περιεχόμενο του πρωτοκόλλου αναλυτ. Dietrich/Au/Dreher, ο.π. σελ. 208.

[7]


περιβαλλοντικής φορολόγηση. Αυξήθηκαν οι φόροι στη χρήση

της ενέργειας μεταξύ του 1996-2000, τα έσοδα από τους

οποίους χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να μειωθούν κόστη

εργασίας μη σχετιζόμενα με τις αποδοχές.

Στην Ολλανδία θεσμοθετήθηκε φόρος ενέργειας στις μονάδες με

μικρή κλίμακα χρήσης, τα έσοδα από τον οποίο

χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να μειωθούν οι φόροι της

εργασίας στις μονάδες αυτές.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο επιβλήθηκαν φόροι κατοχής γης τα έσοδα

από τους οποίους χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να μειωθούν

οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.

Στο Λουξεμβούργο έγιναν δυνατές μειώσεις στις ασφαλιστικές

εισφορές των εργαζομένων, που χρηματοδοτήθηκαν από την

αύξηση των υφισταμένων ενεργειακών φόρων.

Στη Σουηδία επιβλήθηκε αύξηση των φόρων εκπομπής διοξειδίου

του άνθρακα.

211 Οι παραπάνω πρωτοβουλίες σηματοδοτούν το ενδιαφέρον, που

έχουν τα κράτη μέλη, να αναπτύξουν τις οικονομικές και

δημοσιονομικές πολιτικές τους προς σε μια

αλληλοσυμπληρωματική κατεύθυνση, ελαχιστοποιώντας τις

στρεβλώσεις του δημοσιονομικού συστήματος στο χαμηλότερο

κόστος και αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα των

περιβαλλοντικών πολιτικών. Η εισαγωγή τέτοιων φόρων οδηγεί

στη μείωση των εξωτερικών επιπτώσεων και στην ανάληψη

ευθύνης για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής ζημίας από

τον ρυπαντή.

γγ. Προσβολή της αρχής «της μη διακρίσεως»

[8]


212 Από τη νομολογία του ΔΕΚ και κυρίως των διαφορών, που έχουν

ανακύψει μεταξύ Επιτροπής και κρατών μελών, συνάγεται ότι,

δύο βασικές αρχές της Συνθήκης έρχονται σε αντίθεση με την

εφαρμογή των εθνικών περιβαλλοντικών μέτρων. Αυτές είναι η

αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των αγαθών και οι κανόνες

της Συνθήκης που αφορούν στον ελεύθερο, ανόθευτο και χωρίς

περιορισμούς ανταγωνισμό18. Στην ΕΕ η επιβολή φόρων, ειδικά

σε εισαγόμενα προϊόντα ενδέχεται να πλήττει μια σημαντική

αρχή της Συνθήκης, εκείνη της «μη διακρίσεως»19. Σύμφωνα με

αυτή την αρχή, θα πρέπει τα εθνικά μέτρα να απέχουν

οποιασδήποτε διακρίσεως μεταξύ εγχωρίων και εισαγόμενων

προϊόντων20. Πρόκειται συνήθως για την εφαρμογή εθνικών

διοικητικών μέτρων στα εισαγόμενα αγαθά ή την επιβολή

ειδικών φόρων ή επιβολή φορολογίας στα αγαθά αυτά.

Στο συσχετισμό του οικονομικώς συμφόρου μιας

δραστηριότητας πρέπει υποχρεωτικά να παρακολουθείται το

καθεστώς φορολόγησης των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων,

εκτός συνόρων. Ανάλογα πρέπει να μειώνονται οι οικολογικοί

φόροι που επιβάλλονται σε ορισμένα κράτη μέλη, για να μην

βρεθούν οι επιχειρήσεις αυτών των κρατών σε δυσμενή θέση σε

σχέση με ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, άλλων κρατών, τα οποία

δεν έχουν λάβει ανάλογα μέτρα φορολόγησης. Οι

περιβαλλοντικοί φόροι και επιβαρύνσεις μπορούν να

αποτελέσουν ενδεδειγμένο τρόπο εφαρμογής της αρχής του «ο

18 Βλ. Άρθρα 81 και 82 της ΣυνθΕΚ σχετ. με τα ασυμβίβαστα με την κοινή αγορά και τον ανταγωνισμό.

19 Το άρθρο 12, 1ο εδ. της ΣυνθΕΚ αναφέρει ρητά τη βασική αρχή της μη διάκρισης, η οποία διαπνέει την Ευρωπαϊκή έννομη τάξη. Τα άρθρα 28, και 29 σ.σ. με το άρθρο 30 ΣυνθΕΚ, απαγορεύουν την αυθαίρετη διάκριση μεταξύ εγχώριων και εισαγομένων αγαθών.

20 Το άρθρο 90, 1ο εδ. της ΣυνθΕΚ απαγορεύει οποιαδήποτε φορολογική διάκριση, μεταξύ προϊόντων που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη και ομοειδών εγχώριων προϊόντων.

[9]


ρυπαίνων πληρώνει», ενσωματώνοντας το περιβαλλοντικό

κόστος στη τιμή των αγαθών και των υπηρεσιών, με την

προϋπόθεση πάντα ότι, δεν προσβάλλουν την ελεύθερη

κυκλοφορία αυτών και τις αρχές του ανταγωνισμού21.

δδ. Αρχή της αναλογικότητας

213 Η εφαρμογή των περιβαλλοντικών φόρων παρουσιάζει και

ορισμένα προβλήματα, όπως το ύψος του περιβαλλοντικού

φόρου, που μπορεί εάν είναι χαμηλό να είναι ατελέσφορο και αν

είναι υψηλό να είναι επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα των

επιχειρήσεων22.

Ενας φόρος ανάλογος πάντα της προκληθείσας ζημίας από την

δραστηριότητα θα έκανε τον πιθανό παραβάτη να περιορίσει την

δραστηριότητά του. Ενδεχόμενα να εύρισκε ο ίδιος έναν

εναλλακτικό τρόπο δραστηριοποίησης, ο οποίος μάλιστα με την

κατάλληλη πολιτική προώθησης (marketing) να τον

επανατοποθετούσε στην αγορά και να βελτίωνε την οικονομική

απόδοση της παραγωγής, ή παροχής του. Σε μερικά γεωγραφικά

διαμερίσματα θα μπορούσε με φορολογικές διακυμάνσεις να

ευνοείται η δραστηριοποίηση ενώ σε άλλα να επιβάλλονται

μεγαλύτεροι φόροι, που κάνοντας την δραστηριοποίηση

οικονομικά ασύμφορη, ουσιαστικά να την απέκλειαν. Με μια

τέτοια προσέγγιση, θα επιτύχαινε η νομοθεσία να κατευθύνει

συγκεκριμένες δραστηριότητες σε συγκεκριμένα ελεγχόμενα

σημεία, θα αντιμετώπιζε αποτελεσματικά την παραβατικότητα,

εφόσον θα την περιόριζε σημαντικά στην «πηγή» της.

21 Σχετικό πλαίσιο για την εφαρμογή τους αναπτύχθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τους περιβαλοντικούς φόρους και επιβαρύνσεις στην εσωτερική αγορά, COM (97) 30 της 26.3. 1997.

22 Έτσι Καραγεώργου Β. στο διαδυκτιακό Νόμος και Φύση, Οικονομικά εργαλεία για τον περιβαλλοντικό αναπροσδιορισμό των οικονομικών διαδικασιών: η νομική προσέγγιση.

[10]


εε. Σχολιασμός

214 Βάσει της διεθνούς εμπειρίας και συγκεκριμένα στις ΗΠΑ, οι

γενικοί φόροι δεν ήταν η καλύτερη πηγή περιβαλλοντικού

αποθεματικού συγκρινόμενη με πηγές εσόδων στοχευμένες σε

πιο συγκεκριμένα προϊόντα, ή δραστηριότητες με πιο άμεση

σχέση με το περιβάλλον23. Ειδικοί φόροι και άλλες οικονομικές

επιβαρύνσεις, που αποβλέπουν στη διαφύλαξη του

περιβάλλοντος, έχουν δικαιολογητική βάση για την επιβολή τους

την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και αποτελούν σημαντικά

εργαλεία για την δημιουργία περιβαλλοντικού αποθεματικού.

215 Από την ανάλυση των συμπερασμάτων εφαρμογής πολιτικών

φορολόγησης, απαιτείται μετατόπιση από το φορτίο του

φορολογικού συστήματος από το χώρο της εργασίας προς τη

χρήση των φυσικών πόρων, προκειμένου να προωθηθεί

ταυτόχρονα βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης και

αύξηση της απασχόλησης. Αυτό το διπλό αποτέλεσμα

αναφέρεται στην Θεωρία ως «the double divident24». Η

μετατόπιση αυτού του φόρτου πρέπει να γίνει υπό ευρύ πρίσμα

συμπεριλαμβάνοντας και τις διατάξεις εκείνες, που έχουν

αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, οι οποίες και πρέπει να

καταργηθούν αλλά και τις διατάξεις εκείνες που έχουν θετικές

23 Έκθεση της EPA με τίτλο “Paying for Sustainable Environmental Systems- A Guidebook of Financial Tools”.

24 Βλ. Pearce D., The role of carbon taxes in adjusting to global warming στο περιοδικό Economic Journal, τεύχος 101/1991, σελ. 938, Bovenberg A.L./de Mooj R.A., Environmental levies and distortionary taxation, στο περιοδικό American Economic Review, τεύχος 4/1994 σελ. 1085, Goulder L.H., Environmental taxation and the double divident, στο περιοδικό International Tax and Public Finance, σελ. 157,τεύχος 2/1995, Majochi A., New instrunments for environmental policy in the EU, σελ. 146, Jaeger W., Carbon taxation when climate affects productivity στο περιοδικό Land Economics, σελ. 354-367, τεύχος 78/2002, Schwartz J./Repetto R., Non separable utilitiy and the double divident debate: reconsidering the tax interaction effects, στο περιοδικό Environmental and Resource Economics», σελ. 149, τεύχος 15/2002.

[11]


επιπτώσεις στη διαχείριση του περιβάλλοντος , οι οποίες και

πρέπει να ενδυναμωθούν.

Αυτή η νέα προσέγγιση φωτίζει ένα σημαντικό καθήκον της

δημοσιονομικής πολιτικής, της οποίας η κυριότερη ευθύνη

εκτείνεται από τη ρύθμιση του θεσμικού και πραγματικού

πλαισίου μεταξύ της εργασίας και της χρήσης των φυσικών

πόρων. Τα δημόσια έσοδα από τις περιβαλλοντικές χρεώσεις

μπορούν ταυτόχρονα να χρησιμοποιηθούν για να προβάλλουν την

καινοτομία στην παραγωγική διαδικασία και για να αποκρούσουν

τα πολλαπλά προσκόμματα που εμποδίζουν τη μετάβαση σε μια

μετα - βιομηχανική κοινωνία. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής

της κοινωνίας είναι η διεύρυνση του τριτογενούς τομέα της

οικονομίας, που θα επιφέρει θετικές επιπτώσεις στο φυσικό

περιβάλλον, την εξοικονόμηση ενέργειας, τη λειτουργία των

δημόσιων επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και την κοινωνική και

πολιτισμική δομή της κοινωνίας.

2. Σύστημα τελών

216 Τα τέλη είναι δευτερεύοντες φόροι, που επιβάλλονται χάρην

ειδικών σκοπών οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, για την

κάλυψη ειδικών αναγκών κατηγορίας, ή κατηγοριών πολιτών με

τον πορισμό είτε γενικών δημοσίων εσόδων, είτε εσόδων ειδικών

δημοσίων λογαριασμών υπέρ τρίτων25. Τα συστήματα τελών

αποτελούν αντίτιμο για κάποια διοικητική παροχή, την οποία

έλαβε ο οφειλέτης26.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Το τέλος καθαριότητας και ύδρευσης προβλέπει

την καταβολή ενός χρηματικού ποσού, που χρηματοδοτεί τις


26 Σχετ. Erbguth/Schlacke, ο.π. σελ. 87.

[12]


προσπάθειες του Δήμου για τη διατήρηση της καθαριότητας του

χώρου και των νερών του Δήμου.

Το περιβαλλοντικό τέλος είναι παρεμβατικό μέτρο με χαρακτήρα

έμμεσου επηρεασμού της συμπεριφοράς. Στον δυνητικό

ρυπαίνοντα παρέχει την επιλογή, είτε να καταβάλλει το τέλος,

είτε να αποφύγει εν μέρει, ή τελείως τη δραστηριότητα, που

δικαιολογεί την καταβολή τέλους27.

α. Σκοπός

217 Ο βασικός σκοπός, που επιδιώκεται με τη θέσπιση ενός τέλους,

έγκειται στη μείωση, ή τον περιορισμό της ρυπογόνας

συμπεριφοράς, καθώς ο φορέας μιας παραγωγικής διαδικασίας

έχει πάντοτε ως βασικό κίνητρο την αποφυγή καταβολής τέλους

ή την καταβολή μειωμένου τέλους. Επιμέρους στόχος, που

επιδιώκεται με τη θέσπιση ενός τέλους, είναι η ανταπόδοση των

εισπραττόμενων τελών προς εξυπηρέτηση της χρηματοδότησης

μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος (είσπραξη εσόδων) 28.

Περαιτέρω, πέρα από τη ρύθμιση των οικονομικών σχέσεων

κράτους - ιδιώτη, η είσπραξη τελών, ειδικά όταν είναι

διαβαθμισμένη, ωθεί ένα πρόσωπο να ενεργήσει κατά

συγκεκριμένο τρόπο, να προβεί σε μια πράξη, να υιοθετήσει

συγκεκριμένη συμπεριφορά και ευνοεί την ανάπτυξη

πρωτοβουλιών στον οικονομικό τομέα. Ορθά αποδίδεται ένας

χαρακτήρας κινήτρου στα περιβαλλοντικά τέλη. Τα τέλη με ένα

οικονομικό ερέθισμα, επιδρούν στη μείωση της περιβαλλοντικής

προσβολής και την εξέλιξη φιλοπεριβαλλοντικών συμπεριφορών,

γεγονός που τους αποδίδει επιπλέον το χαρακτήρα του

επηρεασμού. Τέλος, τα τέλη υπηρετούν την οικονομική

27 Έτσι Storm, ο.π. σελ. 78.

28 Έτσι Schmidt R., ο.π. σελ. 18, αναλυτ. για τη διαφοροποίηση φόρων και ανταποδοτικών τελών, βλ. Φορτσάκη Θ., Φορολογικό δίκαιο, παρ. 25 επ.

[13]


εξισορρόπηση μεταξύ της ζημίας από τη χρήση των φυσικών

πόρων και την παράλειψη λήψης μέτρων προστασίας.

β. Οριοθέτηση μεταξύ τελών κινήτρων και οικονομικών

τελών

218 Τα τέλη μπορούν να διακριθούν σε δύο είδη, τα τέλη κινήτρων

και τα οικονομικά τέλη. Κάθε τέλος μπορεί να είναι τέλος

κινήτρου, ή απλά οικονομικό, ανάλογα με τον τρόπο της χρήσης

του. Διαφοροποιό στοιχείο για την κατηγοριοποίησή ενός τέλους

είναι υποκειμενικά η πρόθεση του νομοθέτη και αντικειμενικά η

ενδεχόμενη διακύμανσή του.

αα. Τα τέλη κινήτρων

219 Τέλη κινήτρων είναι αυτά, που στοχεύουν στον επηρεασμό της

συμπεριφοράς και μέσω της διακύμανσής τους δίνουν οικονομικά

κίνητρα περιβαλλοντικής προστασίας29. Τα τέλη κινήτρων

ευνοούν την ανάπτυξη πρωτοβουλιών στον οικονομικό τομέα. Ως

τέλη κινήτρων μπορούν συνήθως να λειτουργήσουν τα τέλη

παραγωγής και ρύπανσης, γιατί μέσω της διακύμανσης του

τέλους στα παραγόμενα, ή απορριπτόμενα προϊόντα και υλικά,

δύναται να δημιουργηθούν κίνητρα χρήσης συγκεκριμένων υλών,

ή εφαρμογής συγκεκριμένων παραγωγικών διαδικασιών.

ααα. Τέλος παραγωγής

220 Τέλος παραγωγής είναι η αναπροσαρμοζόμενη εισφορά στο

κράτος, που σχετίζεται με το σύνολο, ή μέρος μίας διαδικασίας

δημιουργίας ενός προϊόντος βιομηχανικής παραγωγής.

29 Έτσι Ηοppe/Beckmann/Kauch, ο.π. § 9, 12.

[14]


ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Το Γερμ. τέλος για τα λιπαντικά έλαια που έχει

τεθεί σε ισχύ από το 1969. Ο κύριος σκοπός αυτού του τέλους

είναι η μείωση των πετρελαϊκών αποβλήτων. Στην Ολλανδία

παρουσιάστηκε ένα γενικό τέλος καυσίμων το 1988, που

αντικατέστησε πέντε διαφορετικά τέλη. Στην Νορβηγία το τέλος

για μη επιστρέψιμα δοχεία ποτών και φαγητών επεβλήθη το

1987. Σε άλλες χώρες όπως η Σουηδία υπάρχει τέλος παραγωγής

στα εντομοκτόνα σπρέι για κάθε κιλό ενεργού συστατικού. Άλλα

τέλη παραγωγής επιβάλλονται επίσης στην Ελλάδα για τις

μπαταρίες30.

Ένα τέλος παραγωγής επιβάλλεται σε προϊόντα, που κατά πάσα

πιθανότητα είναι ζημιογόνα για το περιβάλλον κατά τη

διαδικασία παραγωγής τους, ή κατά τη διαδικασία μεταποίησής

τους, ή και όταν καταναλωθούν ή απορριφθούν. Σε αυτές τις

περιπτώσεις η κατασκευή του προϊόντος προβάλλει

συγκεκριμένα επιβλαβή χαρακτηριστικά. Σε σχέση με άλλα

προϊόντα, αυτά δύναται να χρεώνονται στον κατασκευαστή

επειδή δημιουργούν αναλογικά περισσότερα απορρίμματα. Αυτή

είναι κυρίως η περίπτωση των υλικών συσκευασίας τα οποία

προορίζονται να γίνουν απορρίμματα τη στιγμή που θα

καταναλωθούν. Αυτά τα τέλη καταλήγουν να εμφανίζονται στην

τιμή αγοράς του προϊόντος, μετακυλώντας έτσι έμμεσα την

υποχρέωση καταβολής τους στον καταναλωτή.

30 Βλ. ΥΑ 73537/1438 (ΦΕΚ 781/Β/12-9-1995) Διαχείριση των ηλεκτρικών στηλών και των συσσωρευτών που περιέχουν ορισμένες επικίνδυνες ουσίες, ΥΑ 19817/1702 (ΦΕΚ 963/Β/1-8-2000), Τροποποίηση της υπ’ αριθμό 73537/14398/1995 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Διαχείριση των ηλεκτρικών στηλών και των συσσωρευτών που περιέχουν ορισμένες επικίνδυνες ουσίες» (Β’ 781) , Οδηγία 2002/96/ΕΚ Σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ ), Οδηγία 2002/95/ΕΚ Σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, Οδηγία 98/101/ΕΚ Περί προσαρμογής στην τεχνική πρόοδο της οδηγίας 91/157/ΕΟΚ του Συμβουλίου για τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές που περιέχουν ορισμένες επικίνδυνες ουσίες (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ).

[15]


Η επιβολή ενός τέλους παραγωγής, εκτός από την προσπάθεια

να επηρεάσει την κατανάλωση, μπορεί να είναι επίσης πολύ

αποδοτική στην δημιουργία κεφαλαίων για την καταπολέμηση

των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτό δύναται να γίνει άμεσα,

επενδύοντας τα χρήματα στη διαχείριση του προβλήματος ή

έμμεσα στη συλλογή των χρημάτων σε ταμείο εισπράξεων. Ως

γενική επισημείωση, γίνεται παραδεκτό ότι, το ουσιαστικό

αποτέλεσμα κινητοποίησης, δηλαδή το κύριο αποτέλεσμα αυτών

των τελών, τις περισσότερες φορές λείπει. Στα περισσότερα

κράτη οι λειτουργίες συλλογής εσόδων είναι αποτελεσματικές.

Εφόσον συσχετιστούν με την παραγωγική διαδικασία και με άλλα

μέτρα ενίσχυσης, τα τέλη παραγωγής μπορούν πραγματικά να

επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στη περιβαλλοντική

προστασία.

Από την άλλη πλευρά ασκείται κριτική στα τέλη παραγωγής,

διότι με την κρατική παρέμβαση στην κλιμάκωση των τιμών, οι

πωλητές δεν μπορούν να ελέγχουν την αγορά και δεν έχουν τη

δυνατότητα να περιορίζουν την προσφορά, ώστε να επιβάλλουν

κατά βούληση υψηλότερες τιμές σε προϊόντα και υπηρεσίες31. Ο

κρατικός παρεμβατισμός γενικότερα περιορίζει την ελεύθερη

διακίνηση προϊόντων και των υπηρεσιών και ενδέχεται να

προσβάλλει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και την επαγγελματική

ελευθερία. Ένα τέτοιο μέτρο δεν μπορεί να σταθεί σε μια

διεθνοποιημένη οικονομία, αν έχει χαρακτήρα τοπικό λόγω των

προβλημάτων ανταγωνιστικότητας που μπορεί να προκύψουν για

τα προϊόντα που επιβαρύνονται με τέλη παραγωγής, έναντι

εκείνων που δεν επιβαρύνονται. Ακατάλληλες πολιτικές

τιμολόγησης δεν δημιουργούν κατάλληλα κίνητρα συμπεριφορών

φιλικών προς το περιβάλλον32. Η κλιμάκωση τιμών πρέπει

31 Βλ. σχετ. Stober, allg. Teil, ο.π. § 5, II, 2: απαγόρευση δημιουργίας καρτέλ, αθέμιτης σύμπραξης μεταξύ ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων για κοινό καθορισμό τιμών και προώθηση των συμφερόντων τους.

32 Έτσι Τietenberg Τ., ο.π. τόμος Α., σελ. 278.

[16]


υπεύθυνα να ρυθμίζεται, ώστε να δημιουργεί κίνητρα

περιβαλλοντικής προστασίας.

βββ. Τέλη ρύπανσης

221 Τέλος ρύπανσης είναι η διαβαθμισμένη οικονομική επιβάρυνση,

που επιβάλλεται σε εκπομπές ρύπων μέσω της υποχρέωσης

καταβολής τέλους. Είναι ουσιαστικά μια χρηματική ποινή, που

εισπράττεται από το δημόσιο, η οποία επιβάλλεται για κάθε

μονάδα ρύπου, που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, ή στους

υδάτινους πόρους. Η επιβάρυνση στις εκπομπές ρύπων μειώνει

τη ρύπανση επειδή η απελευθέρωση αυτών έχει κόστος για την

επιχείρηση. Έτσι για να εξοικονομήσει η επιχείρηση χρήματα

μειώνει την ποσότητα των εκπεμπόμενων ρύπων33.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ο κασσίτερος είναι λιγότερο ζημιογόνος για το

περιβάλλον από ότι ο χαλκός. Η απόρριψη χαλκού κοστίζει

περισσότερο από την απόρριψη κασσιτέρου. Ο παραγωγός

απορριμμάτων που περιλαμβάνουν το χαλκό ωθείται έμμεσα να

στραφεί προς την χρήση του κασσίτερου.

Το πιο χαρακτηριστικό και παραδοσιακό τέλος ρύπων είναι η

χρέωση για την ρύπανση των νερών και του αέρα, που υπάρχει

στα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη. Τα τέλη εκροών του νερού

βασίζονται στην ποσότητα και την ποιότητα των υγρών

λυμάτων, ή ακόμα σαν υποκατάστατο σε περίπτωση

ανεξέλεγκτης εκροής και στην ίδια τη ρυπογόνα διαδικασία. Στη

Γερμανία το τέλος εκροής νερού παρουσιάστηκε το 1976 και

λειτούργησε το 198134.

33 Έτσι Τietenberg Τ., ο.π. τόμος Β, σελ. 65.

34 Βλ. δημοσίευση Γερμ. Κυβέρνησης στο φύλλο Bundesgesetzblatt 1990 I, σελ. 2432.

[17]


Σκοπός είναι να κινητοποιηθούν οι παραγωγοί υγρών αποβλήτων

να καθαρίσουν τις εκροές, να αναπτύξουν, ή να υιοθετήσουν

νέες λιγότερο ρυπογόνες τεχνολογίες και να συγκεντρώσουν

κεφάλαια για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού. Το τέλος

κλιμακώνεται βάσει διαφορετικών παραμέτρων, όπως η

κατάχρηση χημικού οξυγόνου, η περιεκτικότητα σε βαρέα

μέταλλα κ.α.

Ιδιαίτερα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην περίπτωση μόνιμων

ρυπογόνων εγκαταστάσεων το θέμα της παρακολούθησης και

της εφαρμογής. Αυτό το δημοσιονομικό εργαλείο απαιτεί

μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην παρακολούθηση, η οποία

μπορεί να επιτευχθεί με επιτόπια αυτοψία ή με την καταβολή

εγγύησης. Επίσης απαιτεί μεγάλη αποτελεσματικότητα στον

έλεγχο των αποτελεσμάτων της αυτοπαρακολούθησης (self-

monitoring). Η ιδέα και η σημασία του μέτρου αυτού είναι

συνδεδεμένη με την ικανότητα των παραγωγών να

αντιμετωπίζουν τους ρύπους, χρησιμοποιώντας δικό τους

δυναμικό για τεχνολογική καινοτομία.

Είναι γεγονός ότι, η καθιέρωση περιβαλλοντικών τελών μπορεί

να είναι αποδοτική, καθώς οι περιβαλλοντικές ζημίες μπορούν

να αποφευχθούν, ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθούν, εφόσον

κρίνει ο δυνητικός ρυπαίνοντας ότι, η αποφυγή μπορεί να είναι

οικονομικότερη για αυτόν από ότι η πρόκληση35 (cost of adaption

versus cost of inaction).

Επιπλέον το σύστημα επιβάρυνσης με τέλη ρύπανσης δεν

αναγκάζει μόνο τις πηγές ρύπανσης να επιλέξουν μια κατανομή

των ευθυνών για τον περιορισμό της ρύπανσης, αλλά επίσης

35 Βλ. αναλυτ. Watkiss P., Climate change: the cost of inaction and the cost of adaptation, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2007.

[18]


λειτουργεί ως κίνητρο για την εξέλιξη νεότερων και πιο

οικονομικών μέσων και ενθαρρύνει την τεχνολογική πρόοδο.

ββ. Οικονομικά τέλη

222 Οικονομικά τέλη ονομάζονται τα τέλη που δεν σκοπεύουν άμεσα

στην ανταπόδοση, κάποια δηλαδή ειδική αντιπαροχή από το

κράτος, ή από άλλο δημόσιο φορέα, αλλά στην οικονομική

επωφέλεια των διοικητικών φορέων, δηλαδή στην είσπραξη

εσόδων. Η επιβάρυνση έχει σε αυτήν την περίπτωση το

χαρακτήρα φόρου έστω και αν ονομάζεται τέλος36. Συνήθως

οικονομικά τέλη είναι τα τέλη χρήσης και τα τέλη αποβλήτων,

επειδή προβλέπουν ένα προκαθορισμένο, μη διακυμαινόμενο

αντίτιμο για τη χρήση ενός φυσικού πόρου.

ααα. Τέλη χρήσης

223 Τέλη χρήσης είναι οι προκαθορισμένες εισφορές στο κράτος, που

δύνανται να αναπροσαρμοσθούν και σχετίζονται με τη χρήση

των φυσικών πόρων. Τα συστήματα διαχείρισης φυσικών πόρων

που εξακριβώνονται στην ΕΕ, σχετίζονται με την εθνική ιστορία

και το νομικό πλαίσιο, την κουλτούρα και την κατάσταση των

φυσικών πόρων37.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ο κασσίτερος είναι λιγότερο ζημιογόνος για το

περιβάλλον από ότι ο χαλκός. Η απόρριψη χαλκού κοστίζει

περισσότερο από την απόρριψη κασσιτέρου. Ο παραγωγός

απορριμμάτων που περιλαμβάνουν το χαλκό ωθείται έμμεσα να

στραφεί προς την χρήση του κασσίτερου.


37 Lamothe D.N., Aqualibrium – European water management between regulation and competition, στο διαδικτυακό χώρο: www.techneau.org.

[19]


Παρατηρείται για παράδειγμα στη χρήση του νερού ως φυσικού

πόρου ότι, σε όλη την Ευρώπη το 48% του πληθυσμού

εξυπηρετείται από συστήματα παροχής νερού υπό δημόσια

διαχείριση, 15% από δημόσιες εταιρίες νερού (Γερμανία και

Κάτω Χώρες), 20% από εξουσιοδοτημένη ιδιωτική διαχείριση

(κυρίως στη Γαλλία και την Ισπανία) και μόνο το 1% από άμεση

ιδιωτική διαχείριση (Αγγλία και Ουαλία)38. Ιστορικά, το μοντέλο

διαχείρισης φυσικών πόρων, όπως για παράδειγμα στην παροχή

νερού βασιζόταν σε φυσική υπερκατασκευή. Αυτό το μοντέλο

χαρακτηρίστικε «εκτενές» (μεταφορές μεγάλων αποστάσεων,

φράγματα, δεξαμενές, υδραγωγεία και άλλες παρόμοιες

συσκευές). Σταδιακά, αυτό το μοντέλο αντιμετώπισε έναν

αυξανόμενο αριθμό θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του

κόστους, της κοινωνικής αντίθεσης όταν κατασκευές νέων

συστημάτων νερού απαιτούνταν, της υποβάθμισης της

περιβαλλοντικής ποιότητας των τοπικών υδάτινων πόρων, της

αύξησης της ζήτησης νερού στις αστικές περιοχές. Το μοντέλο

αυτό σταδιακά τότε αντικαταστάθηκε από το «εντατικό»

μοντέλο, το οποίο βασίζεται στην πρόληψη της μόλυνσης, στον

καθαρισμό και τη θεραπεία. Αυτό το μοντέλο άλλαξε την

εστίαση στη χρήση προχωρημένης τεχνολογίας, σε διεύθυνση

ποιοτικών θεμάτων και πληροφορίας και τον έλεγχο ποιότητας39.

38 Bakker J., Global Trends in Private Sector Participation, στο διαδικτυακό χώρο: www.techneau.org.

39 Συμπεράσματα του προγράμματος Euromarket: (www.watertime.net/docs/WP6/Jeremy%20Allouche%20-%20Euromarket.ppt). To Ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Euromarket» (2003-2005) είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο θέμα των σεναρίων απελευθέρωσης της παροχής νερού: Μια εμπειρική ανάλυση της εξέλιξης του Ευρωπαϊκού τομέα παροχής και εξυγίανσης νερού. Το πρόγραμμα που δημιουργήθηκε από της Ευρωπαίκή Επιτροπή στο πλάισιο του πέμπτου προγράμμαος δράσης της ΕΕ και της Ελβετικής γραμματείας παιδείας και έρευνας, ανέλυσε την πιθανότητα απελευθέρωσης της αγοράς του νερού στην Ευρώπη στο μέλλον. Το πρόγραμμα συντόνιζε το «Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne» (επιστημονικός συντονιστής) and η UNESCO (διοικητικός και οικονομικός συντονιστής). Οι εργασίες του πρόγραμματος ολοκληρώθηκαν το 2005.

[20]


Η καταβολή των τελών χρήσης δεν σημαίνει απαραίτητα

χρηματικές καταβολές για τη συνεχή χρήση των φυσικών πόρων.

Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί κάποιος να πρέπει να πληρώσει

και για τη μεμονωμένη χρήση αυτών. Τα τέλη χρήσης έχουν ένα

καθαρά εισπρακτικό σκοπό. Διαφοροποιούνται από τα τέλη

ρύπανσης ως προς το γεγονός ότι, ορίζονται περισσότερο ως

χρηματικές καταβολές που γίνονται για να καλυφθεί το κόστος

της συλλογής, της δημόσιας επεξεργασίας της εκροής, της

ρύπανσης, ή της λήψης μέτρων εξυγίανσης. Δεν είναι συνεπώς ο

παράγοντας «ρύπανση» ο δεσπόζων παράγοντας κατά την

επιβολή των τελών ρύπανσης, αλλά η «έλλειψη των φυσικών

πόρων».

βββ. Τέλη αποβλήτων ή εκροών

224 Τέλη αποβλήτων ή εκροών είναι οι προκαθορισμένες εισφορές

στο κράτος, που σχετίζονται με τα απορρίμματα, τη ροή υγρών

λυμάτων, ή τα αστικά απόβλητα40.

Η αυξημένη χρήση διοικητικών υπηρεσιών και τελών

δραστηριοτήτων από τις Πολιτείες των ΗΠΑ και τις τοπικές

αρχές είναι μια καλά εδραιωμένη τάση στη δημιουργία

αποθεματικού περιβαλλοντικών προγραμμάτων, η οποία

ενθαρρύνεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Οι

περισσότερες διοικητικές υπηρεσίες και τέλη δραστηριοτήτων

χρησιμοποιούνται μόνο για να αντισταθμίσουν τα λειτουργικά

κόστη της κυβέρνησης και, αν και δίκαιες και άμεσα

συνδεδεμένες με τα κόστη και τα οφέλη, παρέχουν μόνο μια

μέτρια απόδοση εσόδων41.

40 Σύμφωνα με την ΣτΕ 1891/1978, 3850/1985 τα δημοτικά τέλη καθαριότητας έχουν αναγνωρισθεί ως ανταποδοτικά.

41 Έκθεση του Οργανισμού Προστασίας του περιβάλλοντος (EPA) με τίτλο “Paying for Sustainable Environmental Systems- A Guidebook of Financial Tools”, Aπρίλιος 1999, στο δικτυακό χώρο: www.epa.gov/efinpage/guidbkpdf/introduc.pdf.

[21]


Η διαφορά των τελών αποβλήτων από τα τέλη ρύπανσης είναι

ότι, δεν αναπροσαρμόζονται ανάλογα με την ποσότητα των

ρύπων, ή των αποβλήτων. Συνήθων εφαρμόζονται καθολικά

βάσει αντικειμένικών παραγόντων42. Παρουσιάζονται σε χώρες

όπως η Ελλάδα, που δεν διαθέτουν συστήματα μέτρησης της

ποσότητας των αποβλήτων, ή εκροών και χρεώνουν την

παραγωγή αποβλήτων κατά τεκμήριο.

Η επιβολή τους γίνεται με τρόπο κοινό για όλη τη χώρα

ανεξάρτητα από την επιβάρυνση του περιβάλλοντος τοπικά. Οι

ελεγκτικές αρχές προϋποτίθεται ότι, γνωρίζουν το μέγεθος της

ρύπανσης και το κοστολογούν αναλόγως. Με εμπειρικές

μεθόδους διαδοχικών δοκιμών και σφαλμάτων μπορούν να βρουν

το σωστό ύψος της επιβάρυνσης στις εκπομπές ρύπων. Ο

έλεγχος και το ύψος της επιβαλλόμενης επιβάρυνσης επιλέγεται

μάλλον διαισθητικά43.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Τέλη καθαριότητας δήμου. Η νομοθεσία για τα

τέλη καθαριότητος περιλαμβάνεται σε αρκετές διατάξεις44. Οι

42 Πρδγμ.: Η χρέωση των αστικών αποβλήτων γίνεται βάσει των τετραγωνικών μέτρων των σπιτιών των φορολογούμενων πολιτών.

43 Έτσι Τietenberg Τ., o.π. τόμος Β, σελ. 66.

44 Βλ. ενδεικτικά: i. Το β.δ. της 24-9/20.10.58 (Α’ 171) περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον νόμου των ισχυουσών διατάξεων περί προσόδων των δήμων & κοινοτήτων, ii. Το ν.δ. 703 της 12/16-10-70 (Α’ 219) , Περί τροποποιήσεως διατάξεων αφορωσών εις τα έσοδα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, iii. Το ν. 25/21.4.75 (Α’ 74) Περί υπολογισμού και τρόπου εισπράξεως δημοτικών & κοινοτικών τελών καθαριότητος και φωτισμού και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων, iv. Το ν. 429 της 30-8/3-9-76 (Α’ 235) Περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών του ν. 25/1975 Περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών του ν. 25/1975 Περί υπολογισμού και τρόπου εισπράξεως δημοτικών και κοινοτικών τελών καθαριότητος και φωτισμού και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων, v. Το ν. 1080 της 20/22.10.80 (Α’ 246) άρθρα 4,5,17 και 20) Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινών περί των προσόδων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως νομοθεσίας και άλλων τινών συναφών διατάξεων, vi. Το ν. 1828 της 3/3-1-89 (Α’ 2) (άρθρο 25 § 12) Αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος και άλλες διατάξεις, vii. Το ν. 2130/23.4.93 (Α’ 62) (άρθρα 16 § 6 και 27 § 4) «Τροποποίηση και συμπλήρωση

[22]


διατάξεις αυτές, μαζί με τις περί απαλλαγών από τα

ανταποδοτικά τέλη διατάξεις των άρθρων 60 του ν. 1416/84 και

7 § 26 του ν. 2307/95, αποτελούν το θεσμικό πλαίσιο για το

τέλος καθαριότητας και φωτισμού.

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, η εισαγωγή κλιμακωτών

συστημάτων χρέωσης αποβλήτων έχει επιτύχει μείωση των

αποβλήτων κατά την τελική τους διάθεση και αύξηση των

ποσοστών ανακύκλωσης. Αντίθετα η εισαγωγή συστημάτων

χρέωσης κατά τεκμήριο, που δεν τελούν δηλαδή σε αναλογία με

την παραγωγή αποβλήτων, δεν δημιουργεί κίνητρα μέιωσης των

αποβλήτων, ή ανακύκλωσης.

γ. Συνολική αξιολόγηση τελών

225 Εξαιτίας του ανταποδοτικού τους χαρακτήρα πρέπει να

σημειωθεί ότι, τα περιβαλλοντικά τέλη δεν αποτελούν το

ισχυρότερο εργαλείο για τον οικολογικό μετασχηματισμό των

οικονομικών διαδικασιών. Το ρόλο αυτό καλούνται να

επιτελέσουν οι φόροι 45.

226 Στην Ελλάδα το μέτρο των τελών χρησιμοποιείται κατά κόρον

σε όλες τις ανθρώπινες οικονομικές δραστηριότητες

περισσότερο για εισπρακτικούς λόγους. Σύμφωνα με τα

παραπάνω δηλαδή συνήθως χρησιμοποιούνται «οικονομικά τέλη»

που δεν διαβαθμίζονται ανάλογα με την παραγωγή ρύπων, αλλά

είναι προκαθορισμένα. Ακόμα και όταν όμως χρησιμοποιούνται

διατάξεων της περιφερειακής διοίκησης του δημοτικού και κοινοτικού κώδικα, των διατάξεων γιά τις προσόδους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλες διατάξεις, viii. Το ν.2307 /95 (άρθρο 7 § 3 και 4) ΄Προσαρμογή νομοθεσίας αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών στις διατάξεις γιά τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις, ix. Το ν. 2503/97 (άρθρο 9 §14) και 2539/97 (άρθρο 25 § 3) Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων γιά την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις.45 Έτσι Καραγεώργου Β. στο ΠερΔικ, ο.π. σελ. 331.

[23]


τέλη κινήτρων, συνήθως τα έσοδα δεν ανταποδίδονται στη

βελτίωση των υποδομών και της λειτουργικής

αποτελεσματικότητας των υπαρχόντων δημόσιων φορέων. Η

επιβολή ενός τέλους έχει αποκρυσταλλωθεί στην αντίληψη του

πολίτη ως μέτρο επιβαρυντικό. Ως εκ τούτου η κοινωνική

αποδοχή του συγκεκριμένου μέτρου είναι ελάχιστη.

Η έλλειψη διαβάθμισης στην βεβαίωση των οικονομικών τελών

τα κάνει αναποτελεσματικά στην μείωση της ρύπανσης. Το ύψος

τους δεν καθορίζεται από τη συμπεριφορά του υποκειμένου τους.

Λείπει παντελώς η «διάδραση» μεταξύ μέτρου και συμπεριφοράς,

που θα το έκανε πιο προσωποποιημένο και κατ’ επέκταση

αποτελεσματικό και αποδεκτό από την υπό ρύθμιση κοινωνία.

Η δημόσια διαχείριση των εσόδων όπως και η διαχείριση των

φυσικών πόρων είναι διεθνώς ανεπιτυχής46. Τα εθνικά

συστήματα τελών οφείλουν πριν την διαμόρφωσή τους να

αξιολογούνται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, ώστε να

αποφεύγονται δικαιικές συγκρούσεις μεταξύ εθνικού και

Κοινοτικού δικαίου. Δανειζόμενοι τα κριτήρια αξιολόγησης που

θέτει η Επιτροπή για τους ίδιους πόρους47, τα κριτήρια

διαμόρφωσης των εθνικών συστημάτων τελών οφείλουν να είναι

η ευκρίνεια και η απλότητα, η δημοσιονομική αυτονομία, η

αποτελεσματικότερη κατανομή των οικονομικών πόρων, η

επάρκεια, η διοικητική αποτελεσματικότητα κόστους, η

σταθερότητα των εσόδων και η δίκαιη κατανομή των

ακαθάριστων συνεισφορών.

46 Βλ. Μελέτη σχετικά με τη διαχείριση του νερού στην Ολλανδία του Van Dijk, Organisation and financing models of the drinking water sector, στο διαδικτυακό χώρο: www.techneau.org.

47 Βλ. Ανακοίνωση της Επιτροπής των Ευρωπαίκών Κοινοτήτων, 2004/ COM (2004) «Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος ιδίων πόρων».

[24]


3. Συνδρομές

227 Ως συνδρομή λογίζεται η χρηματική καταβολή, στην οποία

υποχρεώνεται ένα πρόσωπο σε σχέση με μια ιδιαίτερη

αντιπαροχή του εισπράττοντα τη συνδρομή. Η αντιπαροχή είναι

η δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ειδικές υποδομές, ή να

εκμεταλλευθεί ειδικά προνόμια που τίθενται στη διάθεσή του48.

228 Η συνδρομή πρέπει να διαφοροποιηθεί από την εγγυοδοσία

ιδιωτών. Μια μορφή εγγυοδοσίας είναι συγκεκριμένα η επιβολή

ετήσιας εισφοράς που τη διαχειρίζεται το κράτος, σε βάρος των

επιχειρήσεων που πιθανολογείται ή αναμένεται ότι θα

καταστούν πρόξενοι ζημίας εξαιτίας προσβολής του

περιβάλλοντος. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο θα υπάρχει

προκατατεθιμένη εγγύηση, δηλαδή χρηματικό ποσό που παρέχει

τη δυνατότητα άμεσης αποζημίωσης των βλαβέντων ατόμων,

χωρίς να επηρεάζεται απαραιτήτως η δυνατότητα προσφυγής

ενώπιον δικαστηρίων49.

Κριτική50 ασκείται στο μέτρο της συνδρομής, διότι αναγνωρίζει

το έννομο αγαθό «περιβάλλον» αποκλειστικά ως οικονομικό

αντικείμενο, του οποίου την χρήση (δηλαδή την προσβολή)

μπορεί να εξαγοράσει ο ενδιαφερόμενος έναντι χρηματικού

ανταλλάγματος (υπό την ονομασία της συνδρομής). Έτσι, τόσο η

προληπτική, όσο και η κατασταλτική προστασία αλλοιώνεται

στο περιεχόμενό της, διότι ο ρυπαίνων δικαιούται να πράττει

τούτο έναντι χρηματικής καταβολής εκ των προτέρων.

4. Χρεώσεις διοικητικών εξόδων

48 Ηοppe/Beckmann/Kauch, ο.π. §9, 23.

49 Έτσι Τάχος Α., ο.π. σελ. 111.

50 Πρβλ. Τάχος Α., ο.π. σελ. 205.

[25]


229 Οι χρεώσεις που επωμίζεται ο πολίτης, οι οποίες αποσκοπούν να

καλύψουν έστω και μερικώς το διοικητικό κόστος, είναι οι

χρεώσεις παροχής πληροφοριών και οι χρεώσεις χρήσης

κρατικών υποδομών και αδειοδότησης. Τα διοικητικά έξοδα είναι

κυρίως έξοδα, που καταβάλλονται για διοικητικές πράξεις και

διαδικασίες, υπηρεσίες από δημόσιες αρχές, (αδειοδοτήσεις,

υπηρεσίες μητρώων ή εμφανίσεις πληροφοριών). Ο σύνδεσμος

των διοικητικών εξόδων με την εξατομικευμένη ρυπογόνα

συμπεριφορά δεν είναι τόσο άμεσος όπως στην περίπτωση, π.χ.

των τελών ρύπανσης.

α. Χρεώσεις παροχής πληροφοριών

230 Αυτοί οι οποίοι αναζητούν πληροφορίες, που σχετίζονται με

επιχειρηματικές ενέργειες από το δημόσιο, χρεώνονται το

κόστος παροχής της πληροφορίας.

β. Χρεώσεις χρήσης κρατικών υποδομών

231 Παράλληλα με τη χρέωση, που καταβάλλεται για την παροχή

μιας εξατομικευμένης υπηρεσίας από τη διοίκηση, μπορούν να

επιβάλλονται χρεώσεις από τις υπηρεσίες παρακολούθησης των

εκπομπόμενων ρύπων. Η διαδικασία παρακολούθησης, ή οι

υπηρεσίες, που συνδέονται με αυτήν προκαλούν διοικητικά

έξοδα, τα οποία μπορούν να απαιτούνται από τα πρόσωπα των

οποίων η περιβαλλοντική επίδοση παρακολουθείται. Αυτό

συμβαίνει κυρίως στις περιπτώσεις όπου, ο ρυπαίνων, ή ο

επενδυτής οφείλει μεν συλλέγει δεδομένα αναφορικά στη

ρυπαντική του δράση για ερευνητικούς σκοπούς, δεν έχει όμως

την υποδομή για να παρακολουθήσει την ρύπανση που προκαλεί.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η υποδομή της Πολιτείας δύναται να

παρέχεται σαν υπηρεσία έναντι τιμήματος.

[26]


γ. Χρεώσεις αδειοδότησης

232 Τα διοικητικά έξοδα, που καταβάλλονται για την αδειοδότηση, ή

την καταχώρηση για παράδειγμα σε ένα μητρώο ενός χημικού

φαρμάκου, ή ενός εντομοκτόνου, γενικά δεν προωθούν κίνητρα ή

αντικίνητρα, όπως κάνουν τα τέλη ρύπανσης. Σε κάθε περίπτωση

αυτές οι χρεώσεις δεν θα πρέπει να είναι πολύ υψηλές, ώστε να

μην δημιουργούν αντιδράσεις, ή εμπόδια στην

επιχειρηματικότητα. Ο ρόλος αυτών των χρεώσεων είναι

περισσότερο συγκεντρωμένος στο να καλύψει έστω και μερικώς

το διοικητικό κόστος.

5. Δασμοί και τελωνιακές διαφοροποιήσεις

Άλλα μέτρα κρατικής παρέμβασης σε ρυπογόνες συμπεριφορές,

λιγότερο ισχυρά πλέον για τους εθνικούς νομοθέτες των κρατών

μελών της ΕΕ είναι οι δασμοί και οι τελωνιακές

διαφοροποιήσεις51.

233 Δασμός είναι η έμμεση φορολόγηση, που επιβάλλεται σε

εισαγόμενα προϊόντα. Οι δασμοί βεβαιώνονται και

εισπράττονται από τις τελωνειακές υπηρεσίες του κράτους

εισαγωγής. Ως δημοσιονομικό μέτρο παρόμοιο με το σύστημα

φορολόγησης, επηρεάζει την διασυνοριακή μεταφορά

περιβαλλοντικά φιλικών και μη προϊόντων.

234 Τελωνειακή διαφοροποίηση είναι η διαφορετική δασμολογική

μεταχείριση των εισαγομένων προϊόντων. Η επίπτωση των

δασμών στις τελικές τιμές των προϊόντων, ή το εγχώριο κόστος 51 Πρβλ. σχετ. με τη λειτουργία του Κοινοτικού ανταγωνισμού, την κατάργηση

των δασμών και την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων και υπηρεσιών, Τραγάκη Γ., Οι κανόνες του ανταγωνισμού στην Ευρωπαϊκή κοινότητα, σελ. 3 επ..

[27]


παραγωγής, είναι η ίδια όπως και στην περίπτωση της

φορολογικής διαφοροποίησης. Η μόνη διαφορά των δασμών από

τη φορολογική διαφοροποίηση είναι η διασυνοριακή τους

εμβέλεια.

235 Με την εγκαθίδρυση της τελωνιακής ένωσης στο πλαίσιο της

ενιαίας αγοράς, η άσκηση ανάλογου οικονομικού παρεμβατισμού

είναι ανεπίτρεπτη σε διασυνοριακά παραγόμενα προϊόντα52. Η ΕΕ

αποτελεί περιφέρεια ομογενούς δασμολογικής πολιτικής, που

έχει τη θεσμική νομιμοποίηση της στο άρθρο 2 και 3 του Κώδικα

Δασμών για την περιοχή των ΕΚ53. Το άρθρο 2 της ιδρυτικής

Συνθήκης της ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκε με τα Άρθρα της

Συνθήκης του Μάαστριχτ54 και της Συνθήκης του Άμστερνταμ55

αναφέρει ως βασικό στόχο την προώθηση και τη δημιουργία μιας

κοινής αγοράς. Σαν τέτοια νοείται η ενιαία αγορά, που έχει ως

αποτέλεσμα τη σταδιακή κατάργηση των τελωνειακών

δασμών56. Η βασική αρχή της Συνθήκης είναι η κατάργηση κάθε

προστατευτικού εθνικού μέτρου δια του οποίου γίνεται ανοιχτή

διάκριση μεταξύ εισαγόμενων και εγχωρίως παραγόμενων

αγαθών57.

52 Η ΣυνθΕΚ απαγορεύει τη θεσμοθέτηση δασμών και τελωνιακών διαφοροποιήσεων στηριζόμενη στην δασμολογική ενοποίηση της οικονομικής ένωσης. Βλ. σχετ. Φορτσάκης Θ., Φορολογικό δίκαιο, ο.π. παρ. 42.

53 Σχετ. με την Ευρωπαϊκή περιφερειακή ολοκλήρωση, πρβλ. Giplin R., Η πρόκληση του παγκόσμιου καπιταλισμού – Η παγκόσμια οικονομία τον 21ο αιώνα, , σε μετάφραση Κατσιλιέρη Γ., επιστημονική επιμέλεια Γκόρτσος Χ., Ήφαιστος Π., Παπασωτηρίου Χ., σελ. 238, βλ. επίσης Stober, ο.π. allg. Teil, § 9, V, 1.54 Υπεγράφη την 7.2.1992 και κυρώθηκε με το ν. 2077/7.8.1992.

55 Υπεγράφη την 2.10.1997 και κυρώθηκε με το ν. 2691/12.3.1999.

56 Σύμφωνα με το άρθρο 3α ΣυνθΕΚ, στους στόχους της Συνθήκης, όπως αυτοί διατυπώθηκαν στο άρθρο 2 ΣυνθΕΚ περιλαμβάνονται μ.α. «η απαγόρευση μεταξύ των κρατών μελών των τελωνειακών δασμών, των ποσοστικών περιορισμών κατά την είσοδο και την έξοδο των εμπορευμάτων, όπως επίσης και άλων μέτρων ισοδύναμων αποτελεσμάτων».

57 Έτσι Αθανασοπούλου Χ., Οικονομική ελευθερία και προστασία του περιβάλλοντος,Σύγχρονες προοπτικές σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, σελ. 29.

[28]


Το άρθρο 28 της ΣυνθΕΚ συγκεκριμένα αναφέρει ότι, «… οι

ποσοτικοί περιορισμοί επί των εισαγωγών, όπως και όλα τα

μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος58, απαγορεύονται μεταξύ των

κρατών μελών …». Το άρθρο 28 ΣυνθΕΚ απαγορεύει τη λήψη μη

αιτιολογημένων εθνικών μέτρων, που έχουν περιοριστικό

αποτέλεσμα στο ενδοκοινοτικό εμπόριο αγαθών. Εφαρμόζεται σε

όλους τους εθνικούς κανόνες, που μπορεί να παρεμποδίζουν το

εμπόριο, έστω και αν εφαρμόζονται δίχως διάκριση στα εθνικά

προϊόντα, όσο και σε εκείνα που προέρχονται από άλλα κράτη

μέλη. Το άρθρο δεν εφαρμόζεται σε κρατικά μέτρα, νομοθετικές

ή διοικητικές πράξεις και όχι σε μέτρα ιδιωτών (οικονομικά

εργαλεία). Επίσης δεν εφαρμόζεται σε εθνικά μέτρα, τα οποία εκ

της φύσεώς τους εκπίπτουν του πεδίου εφαρμογής του άρθρου

28 ΣυνθΕΚ. Αυτά είναι τα μέτρα τα οποία δεν ορίζουν συνθήκες

τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προϊόντα (π.χ. ονομασία, σχήμα,

μέγεθος, βάρος, σύνθεση, παρουσίαση, επισήμανση και

συσκευασία) και τα οποία ως εκ τούτου, δεν εμποδίζουν το

διασυνοριακό εμπόριο59.

58 Σταθμό στη διαμόρφωση της έννοιας του ισοδύναμου αποτελέσματος και γενικότερα της σύγχρονης θεωρίας καθώς και της νομολογίας στον τομέα του περιβάλοντος, αποτελεί η απόφαση Dassonville (ΔΕΚ 11/7/1974, Benoit et Gustave Dassonville, Υπόθεση 8/74, Συλλογή της νομολογίας του δικαστηρίου, σελ. 837) . Σύμφωνα με αυτήν το κράτος μέλος στο οποίο θα εισάγονταν ορισμένα προϊόντα, έθεσε με συγκεκριμένα κανονιστικά μέτρα, εμπόδια στην απόκτηση αδείας κυκλοφορίας αυτών, προβάλλοντας ως αμφισβήτηση την απευθείας προέλευσή τους από το κράτος παραγωγής. Στην απόφαση Dassonville το δικαστήριο έλαβε σαν δεδομένο ότι κάθε κανονιστικού περιεχομένου διάταξη γύρω από το εμπόριο των κρατών μελών που δύναται να παρεμποδίζει άμεσα ή έμμεσα το διακοινοτικό εμπόριο, πρέπει να εκτιμηθεί σαν μέτρο ισοδύναμου αποτελέσματος, εκφραζόμενο σε ποσοτικούς περιορισμούς.59 Βλ. Ανακοίνωση της Επιτροπής ΕΚ 8.6.1999, CΟΜ (1999) 263 τελ. «Ενιαία

αγορά και περιβάλλον», σελ. 9.

[29]

Περιβαλλοντικά Τέλη - Φόροι

Documents

Transcript of Περιβαλλοντικά Τέλη - Φόροι