ΓΕΝΙΚΟ ΘΕΜΑ:Η ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΒΙΑΙΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ:Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο σκοπός αυτής της εργασίας είναι η ανάλυση του φαινομένου της βίας και της

βίαιης συμπεριφοράς που καλλιεργείται στα παιδιά μέσω της προβολής των

φαινομένων αυτών από την τηλεόραση και τα ΜΜΕ γενικότερα., καθώς και τον

αντίκτυπο της έκθεσης αυτής στην κοινωνική τους συμπεριφορά μελλοντικά.

1. Το φαινόμενο της βίας και της βίαιης συμπεριφοράς και η προβολή της

από τα ΜΜΕ.

1

Η βία είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο   που χαρακτηρίζει  τις σύγχρονες

κοινωνίες , όμως οι διαστάσεις  που παίρνει στη μικρή κυρίως οθόνη είναι

υπερβολικές και μάλιστα παρουσιάζονται   με μεγαλύτερη συχνότητα και σε πιο

έντονο βαθμό   σε σχέση προς την καθημερινή ζωή. Η βία εμφανίζεται συνήθως με τη

μορφή της επιθετικότητας. Η επιθετικότητα ερμηνεύεται ως μια συμπεριφορά που

έχει πρόθεση να βλάψει κάποιον άλλον άνθρωπο.

Σε κάθε χώρο του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ασκείται βία. Η

επιθετική και βίαιη συμπεριφορά ενός ατόμου είναι αποτέλεσμα μάθησης από το

οικογενειακό και εξω-οικογενειακό περιβάλλον (συνομήλικοι, Μ.Μ.Ε). Το

φαινόμενο της παρουσίασης της βίας στις τηλεοπτικές ταινίες, λόγω της μεγάλης

διάστασης που έχει πάρει, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πράγματι ασκείται επίδραση

στους τηλεθεατές, ακόμα και αν από μερικούς μελετητές θεωρείται η επίδραση

πιθανότατα μικρή.1

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.) και ιδιαίτερα τα δελτία ειδήσεων

προβάλλουν εκτενώς τα διάφορα είδη των βίαιων εγκλημάτων, που λαμβάνουν χώρα

στον πλανήτη και μάλιστα αφιερώνουν αρκετό χρόνο στην προβολή τους

προκειμένου να αυξήσουν  το ποσοστό τηλεθέασης. Ο οικονομικός ανταγωνισμός,

που εξασφαλίζει περισσότερα κέρδη σε όποιον έχει περισσότερους τηλεθεατές, ειδικά

νέους τηλεθεατές, διασφαλίζει την προβολή της βίας μέσω των Μ.Μ.Ε. Η

δυνατότητα προβολής της βίας για την ψυχαγωγία του ανθρώπου διευκολύνεται

ιδιαίτερα από την πρόοδο της τεχνολογίας (π.χ βίντεο, διάφορα ηλεκτρονικά

παιχνίδια). Οι κάμερες επιτρέπουν την καταγραφή πραγματικών εγκλημάτων που

είναι σε εξέλιξη. Επιπλέον σήμερα ένα πλήθος τηλεοπτικών ταινιών, που προβάλλουν

1 Η Βία, η Επιθετική Συμπεριφορά και η Τηλεοπτική επίδραση,Σουζάννα Μαρία Νικολάου,Λέκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε., Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

2

σκηνές βίας είναι διαθέσιμο ακόμα και στα παιδιά και λαμβάνεται ως μέσο

ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Κατά αυτόν τον τρόπο οι πληροφορίες που διαχέονται

από τα Μ.Μ.Ε. δε διασκευάζονται ειδικά για το παιδί, δε διέπονται από καμιά θεωρία

για την ανάπτυξη του παιδιού, δε διαχωρίζουν το σημαντικό από το ασήμαντο, δεν

ενδιαφέρονται για τη διανοητική και συναισθηματική ετοιμότητα του παιδιού και

κυρίως  επιτρέπουν να εκτεθεί το παιδί στην πιο ολοκληρωμένη και άγρια

αποκάλυψη ασύστολης βίας .2

Πρώτος ο Τύπος και στη συνέχεια ο κινηματογράφος  και η τηλεόραση

ακολούθησαν την ίδια μέθοδο , προβολή της  βίας, της επιθετικής συμπεριφοράς  ,

υβριστικών εκφράσεων  , τρομακτικής μουσικής εναλλαγής  βίαιων εικόνων με στόχο

την υποβολή  του συναισθηματικού  κόσμου του κοινού  και τη δημιουργία  μιας

ατμόσφαιρας  που δημιουργεί φόβο  και πανικό , αλλά και που εξοικειώνει τους

θεατές μ΄ αυτά τα συναισθήματα, μειώνοντάς τους τα αμυντικά  συναισθήματα

απέχθειας  και αποστροφής.

Η τηλεοπτική βία  αποτελεί πλέον μέρος της καθημερινής  μας τηλεθέασης , με

αποτέλεσμα να θεωρούνται συνηθισμένες οι απεικονιζόμενες σκηνές βίας οι οποίες

είναι σπάνιο φαινόμενο στην καθημερινή μας ζωή. Τα περισσότερα τηλεοπτικά

προγράμματα  που παρουσιάζονται σε ώρες υψηλής  τηλεθέασης εμπεριέχουν κάποια

μορφή βίας όπως τα αστυνομικά , οι τηλεοπτικές  σειρές και οι περισσότερες  ταινίες 

που προβάλλονται από την τηλεόραση  συμπεριλαμβάνουν χτυπήματα ,

πυροβολισμούς και βίαιους θανάτους. Ακόμα και τα παιδικά  κινούμενα σχέδια

παρουσιάζουν ένα σημαντικό ποσοστό  βίαιων σκηνών , καθώς και επικίνδυνες

περιπέτειες και θανάτους των ηρώων  τους.

2Η Βία, η Επιθετική Συμπεριφορά και η Τηλεοπτική επίδραση,Σουζάννα Μαρία Νικολάου,Λέκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε., Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

3

2.Τα παιδιά διδάσκονται τη  βία μέσα από την καθημερινή ψυχαγωγία τους.

Η προβολή της βίας και η πρόκληση τρόμου είναι ο επιδιωκόμενος σκοπός και το

κεντρικό μήνυμα πολλών παιδικών θεαμάτων, αναγνωσμάτων και παιχνιδιών, η

οποία αποτελεί μια αγωγή βίας που καλλιεργείται στα παιδιά από τη νηπιακή τους

ηλικία. Περιοδικά για εφήβους, ιστοσελίδες, βιντεοπαιχνίδια με εικόνες γεμάτες βία,

γυμνά, δολοφονημένα σώματα, προσομοίωση εγκλημάτων.

Σύμφωνα με την επίσημη Ένωση Αμερικανών Ψυχολόγων (ΑΡΑ), η οποία 

αποτελεί την μεγαλύτερη επιστημονική ένωση ψυχολόγων στον κόσμο, και την

Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία ,η βία στα ΜΜΕ και στα βιντεοπαιχνίδια:

α) αυξάνει το φόβο των παιδιών ότι θα γίνουν θύματα, καθώς και το φόβο τους για

τον κόσμο γύρω τους 

β) τα απευαισθητοποιεί στη βία, αλλά και στα θύματα της βίας. Τα παιδιά που

εκτίθενται στη βία γίνονται λιγότερο ευαίσθητα στον πόνο των άλλων, αφού

μαθαίνουν να αποδέχονται τη βία και να μην τη θεωρούν κακή

γ) τα διδάσκει να λύνουν τις διαφωνίες τους με επιθετικό τρόπο

δ) αυξάνει την επιθετικότητα και την αντικοινωνική συμπεριφορά, όπως έχουν

αποδείξει περισσότερες από 1.000 έρευνες.

Σύμφωνα με μελέτες, μεγάλη πλειοψηφία των γονιών δεν αντιμετωπίζει τα

κοινούμενα σχέδια ως εκπομπές που πρέπει να ελέγχουν»3 

      Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδοψυχιατρική Εταιρεία (Τhe American

Academy of Child and Adolescent Psychiatry) «η επίδραση της βίας μπορεί να φανεί

αμέσως στη συμπεριφορά του παιδιού ή μπορεί να αναδυθεί χρόνια αργότερα, και οι

3http://www.pigizois.net/paidikos_komvos/afieromata/paidiki_psixagogia_7_simeia_prosoxis.htm .

4

νέοι άνθρωποι μπορεί να επηρεαστούν ακόμα και όταν η οικογενειακή ατμόσφαιρα

δεν δείχνει καμία τάση προς τη βία»4.

       Σε δεκαπενταετή μελέτη που έγινε στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν τα παιδιά

δήλωσαν ποια βίαια τηλεοπτικά προγράμματα  παρακολούθησαν  περισσότερο,

αν ταυτίζονταν με τους επιθετικούς χαρακτήρες και αν θεωρούν ότι οι βίαιες

καταστάσεις ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Στη δεύτερη φάση της

έρευνας τα αγόρια και τα κορίτσια που είχαν πάρει τότε μέρος ξαναρωτήθηκαν  σε

ηλικία 20 ετών πλέον, για τα αγαπημένα τους τηλεοπτικά προγράμματα  και για το αν

εμφανίζουν  επιθετική συμπεριφορά .Στη συνέχεια ρωτήθηκαν οι  σύζυγοι και οι

φίλοι των συμμετεχόντων   κλήθηκαν να βαθμολογήσουν το μέγεθος της

συχνότητας των συμμετεχόντων  να επιδίδονται σε επιθετική συμπεριφορά . Κατόπιν

αυτού οι ερευνητές συνέλεξαν  στοιχεία σχετικά με τους συμμετέχοντες από κρατικά

αρχεία και τα ποινικά μητρώα .

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι άνδρες που παρακολουθούσαν συχνότερα

βίαια προγράμματα  ως παιδιά είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σπρώξει ή

χτυπήσει  τις συζύγους τους ή, να έχουν ανταποκριθεί επιθετικά  σε κάποια

προσβολή από  ένα πρόσωπο, ή  να έχουν καταδικαστεί για κάποιο έγκλημα ή  ότι

έχουν διαπράξει κάποια ‘άλλη  παράβαση. Αυτοί άνδρες, οι άνδρες 

είχαν καταδικαστεί για εγκλήματα  τρεις φορές περισσότερο από το ποσοστό των

άλλων.

4 http://www.aacap.org/galleries/FactsForFamilies/13_children_and_tv_violence.pdf).

5

Οι γυναίκες που παρακολουθούσαν συχνότερα βίαια προγράμματα  ως παιδιά

είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν πετάξει κάτι στο συζύγους τους ή

να έχουν ανταποκριθεί σε κάποιον που τους έκανε να θυμόσουν με  σπρώξιμο, με

χτυπήματα ή και πνιγμό , να έχουν διαπράξει κάποιο είδος της εγκληματικής

πράξης ή κάποια άλλη παράβαση. Αυτές οι γυναίκες, , δήλωσαν ότι έχουν επιδοθεί

σε ξυλοδαρμό ή στραγγαλισμό άλλου ενήλικου  τέσσερις φορές παραπάνω απο το

ποσοστό των άλλων.5

   Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η βία αυξάνει τη διάθεση για περισσότερη

βία, τόσο στη διασκέδαση, όσο και στην πραγματική ζωή  και τονίζουν ότι η

επιθετικότητα που προκαλείται από την έκθεση στην τηλεοπτική ή κινηματογραφική

βία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη  όταν 6Παπαθανασόπουλος]:

1) δεν παρουσιάζονται ή μειώνονται  οι συνέπειες της βίας (πράγμα που συμβαίνει τις

περισσότερες φορές)  

2) η απεικόνιση της βίας δικαιολογείται ή εξυμνείται

3) η επιθετική συμπεριφορά ανταμείβεται ή δεν τιμωρείται

4) η βία προβάλλεται ως εύκολος τρόπος επίλυσης των διαφορών 

5) ενθαρρύνεται η ταύτιση με τον επιτιθέμενο

6) η βία είναι υπερβολική σε σχέση με τα γεγονότα που οδήγησαν σ’ αυτήν

7) η απεικονιζόμενη βία έχει στόχο να προξενήσει βλάβη

8) η βία ξεσπά ανάμεσα σε φίλους ή συμμάχους

5 Longitudinal Relations Between Children's Exposure to TV Violence and Their Aggressive and

Violent Behavior in Young Adulthood: 1977-1992L. Rowell Huesmann, Jessica Moise-Titus,

Cheryl-Lynn Podolski, and Leonard D. EronUniversity of Michigan

6 Παπαθανασόπουλου Στέλιου, Η βία στην ελληνική τηλεόραση, εκδ. Καστανιώτη 1999

6

9) η βία απεικονίζεται με τρόπο ρεαλιστικό

10) η βία απεικονίζεται με σαδισμό, δηλ. συνδέεται με ευχαρίστηση κατά την

εκδήλωσή της ή αποσκοπεί αποκλειστικά στη διασκέδαση του θεατή.

Σε σχετική έρευνα βρέθηκε ότι 1 στα 4 παιδιά που είχαν διαπράξει κάποιο

έγκλημα, είχε μιμηθεί ένα έγκλημα που είδε στην τηλεόραση7 

Η εικόνα της τηλεοπτικής βίας καταγράφεται στον εγκέφαλο ως ένα τραυματικό

γεγονός, ως μια πραγματική απειλή στην οποία κινητοποιείται ο οργανισμός για να

απαντήσει. Και αυτή η καταγραφή αποθηκεύεται στη μακροπρόθεσμη μνήμη, στην

περιοχή του εγκεφάλου απ’ όπου γίνεται αυτόματη ανάκληση γεγονότων αργότερα.

Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά αποθηκεύουν εικόνες βίας που μπορούν να

χρησιμοποιηθούν ως «οδηγός» μελλοντικής συμπεριφοράς8 .

    Σημαντική αμφισβήτηση στις κοινωνικές αξίες προκαλούν και οι τηλεοπτικές

εκπομπές που εμφανίζουν την ανταμοιβή του καλού και την τιμωρία του κακού

να συμβαδίζουν ως προς την απονομή τους, σαν να πρόκειται για ασήμαντες

διαδικασίες της καθημερινής μας ζωής. Για παράδειγμα, βλέπουμε τους κακο-

ποιούς να οδηγούνται στη δικαιοσύνη, αφού πρώτα έχουμε παρακολουθήσει τον

τρόπο με τον οποίο έχουν απολαύσει τα «άνομα» αγαθά τους. Ακόμη, εμβρό-

ντητοι διαπιστώνουμε, κυρίως στις ειδήσεις, την ευκολία με την οποία οι παρά-

νομοι και οι «σκληροί» επιβάλλονται στους νομιμόφρονες και στους υποχωρη-

τικούς 9.

Το παιδί εθίζεται στη βία και αυτό δε γίνεται απλά, αλλά με τη χρήση ειδικών

μεθόδων. Οι μέθοδοι εθισμού των παιδιών στη βία είναι οι ίδιες που

7 h ttp://www.medlook.net/article.asp?item_id=1573

8 http://www.psychiatrictimes.com/p011070.htm

9 Βουϊδάσκης, Β. (1995), Η τηλεοπτική βία και επιθετικότητα και οι επιδράσεις τους στα παιδιά και στους νέους, Αθήνα, Γρηγόρης

7

χρησιμοποιούνται στο στρατό, ώστε να εκπαιδεύονται οι στρατιώτες για να μπορούν

να σκοτώνουν, σύμφωνα με τον ψυχολόγο του στρατού  Dave Grossman10 , δηλαδή:

α) καλλιέργεια κτηνώδους συμπεριφοράς: εφαρμογή ενός προγράμματος λεκτικών

ύβρεων ώστε να καταρρεύσει το ενυπάρχον σύστημα αξιών και να αντικατασταθεί

από ένα νέο στο οποίο κυριαρχεί η βία. Και τα παιδιά από μικρή ηλικία μαθαίνουν ότι

η βία είναι φυσικό μέρος της ζωής, αφού ακόμα και οι καλοί ήρωες των κινουμένων

σχεδίων χτυπούν άγρια  ο ένας τον άλλον.

β) κλασσική εξαρτημένη μάθηση:  η σύνδεση ενός ερεθίσματος με μια αντίδραση

χρησιμοποιώντας κάποιο ενισχυτικό ερέθισμα, δηλ. η βία συνδέεται με την

ευχαρίστηση. Την ώρα της ξεκούρασης, την ώρα που τρώνε το αγαπημένο τους

φαγητό ή πίνουν το αναψυκτικό τους τα παιδιά βλέπουν ταινίες βίας κι έτσι η βία

γίνεται μέρος μιας ευχάριστης ρουτίνας.

γ) συντελεστική εξαρτημένη μάθηση: η πιθανότητα επανάληψης μιας αντίδρασης

καθορίζεται από τις επακόλουθες συνέπειες, που είναι η επιβράβευση ή η τιμωρία.

Σχεδόν όλα τα videogames έχουν τα χαρακτηριστικά της συντελεστικής εξαρτημένης

μάθησης, αφού ανταμείβουν πράξεις βίας με υψηλούς βαθμούς. Μάλιστα, σε κάποια

videogames και  computer games δεν μπορεί ο παίκτης να συνεχίσει το παιχνίδι, αν

δεν κλέψει ή αν δεν σκοτώσει.

δ) ταύτιση με πρότυπα: αυτή η μέθοδος αποβλέπει στην ταύτιση των παικτών/θεατών

με άγριους ήρωες, τέρατα, μάγους, ή για παράδειγμα με «καλά» Pokemon, τα οποία

συνεχώς επιτίθενται, πολεμούν λυσσαλέα, καταστρέφουν, βασανίζουν κτλ.

Επιπλέον, ανεξάρτητα από την καλλιέργεια εθισμού στη βία και πέρα από την

ποιότητα των θεαμάτων, αξίζει να αναφερθεί εδώ  ότι η παρακολούθηση της

τηλεόρασης από μικρά παιδιά συμβάλλει στη γένεση του συνδρόμου

10 http://www.pigizois.net/paidikos_komvos/afieromata/paidiki_psixagogia_7_simeia_prosoxis.htm

8

υπερκινητικότητας και ελλειμματικής προσοχής11 . H Αμερικανική Παιδιατρική

Εταιρεία συνιστά τα παιδιά κάτω των 2 ετών να μην παρακολουθούν καθόλου

τηλεόραση διότι η παρακολούθηση τηλεόρασης σε αυτήν την ηλικία «μπορεί να

επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου,  όπως επίσης και την ανάπτυξη

των κοινωνικών, συναισθηματικών και γνωστικών ικανοτήτων του παιδιού» 12. Και οι

γιατροί προειδοποιούν ότι δεν είναι ασφαλής η παρακολούθηση τηλεόρασης από

παιδιά μέχρι 3 ετών. Τονίζουν μάλιστα ότι για αυτή την ηλικία «οποιοσδήποτε χρόνος

παρακολούθησης περιέχει κινδύνους και ότι κάθε ώρα αυξάνει τους κινδύνους για τις

πνευματικές δεξιότητες των παιδιών» .

Και ενώ οι παλαιότερες έρευνες είχαν τεκμηριώσει τις αρνητικές επιδράσεις της βίας

στα παιδιά (επιθετικότητα, εφιάλτες, ανησυχία στον ύπνο, φόβος, αντικοινωνική

συμπεριφορά, εγκληματική συμπεριφορά, εθισμός κτλ), οι νεότερες έρευνες 

αποδεικνύουν ότι οι συνέπειες της βίας και του τρόμου εκτείνονται ακόμα και στους

ενήλικες. Ενδεικτικά να αναφέρουμε τα πορίσματα έρευνας σε φοιτητές του

Πανεπιστημίου Wisconsin: οι νέοι που είχαν παρακολουθήσει τρομακτικό τηλεοπτικό

ή κινηματογραφικό θέαμα παρουσίασαν αντιδράσεις φόβου, διαταραχές ύπνου,

εφιάλτες, αποστροφή και ιδεοληψίες (έμμονες ιδέες) που συνεχίζονταν ακόμα και 6

χρόνια μετά την παρακολούθηση του τρομακτικού θεάματος13 .

3.Πως η τηλεοπτική βία επηρεάζει την κοινωνικοποίηση του ατόμου.

Μερικοί άνθρωποι ειδικεύονται στη βία και εκθέτοντας τον εαυτό τους στην

τηλεοπτική βία μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνικοποίηση τους. Έχουν αναφερθεί

διάφοροι λόγοι, που ενισχύουν την άποψη, ότι οι τηλεθεατές μπορεί να μάθουν την

επιθετική συμπεριφορά από την τηλεόραση, και συγκεκριμένα:11 http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1287

12 http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1287

13 http://parenthood.library.wisc.edu/Cantor/Cantor.html

9

          οι τηλεοπτικές εικόνες βίας μπορεί να προβάλλουν νέες συμπεριφορές

στους θεατές, που διαφορετικά πιθανώς να μην είχαν σκεφτεί

          οι αντιπροσωπευτικές ενισχύσεις και η νομιμοποίηση των βίαιων

πράξεων μπορεί να αυξήσουν την τάση προς το πρότυπο τηλεοπτικής βίας

          οι θεατές αποστασιοποιούνται από τη βία ύστερα από μια αποχή απ’

αυτήν στην τηλεόραση και

          τέλος, οι άνθρωποι μπορεί να λάβουν μια λανθασμένη αντίληψη της

πραγματικότητας από την παρακολούθηση της βίας στην τηλεόραση και να

αναπτύξουν ανύπαρκτους φόβους.

         Μαθαίνοντας Νέες Μορφές Συμπεριφοράς

Η τηλεόραση μπορεί να σχηματίσει και να προβάλλει διάφορες μορφές επιθετικής

συμπεριφοράς, μπορεί να διδάξει τεχνικές χρήσιμες για την άσκηση βίαιων πράξεων

και μπορεί να κατευθύνει την προσοχή των θεατών σε συμπεριφορές, που μπορεί να

μην έχουν σκεφτεί. Τέτοιου είδους υποδειγματική μέθοδος θα μπορούσε να οδηγήσει

σε περισσότερες επιτυχημένες μορφές επίθεσης. Θα μπορούσε να αυξήσει τη

συχνότητα βίας, εάν οι άνθρωποι που ωθούνται να πράξουν κακό σε άλλον,

διαλέγουν μια μη βίαιη μέθοδο που έχουν παρακολουθήσει στην τηλεόραση.

         Έμμεση Ενίσχυση και Νομιμοποίηση

Η  τηλεόραση μπορεί να πληροφορεί τους θεατές για τις θετικές και αρνητικές

επιπτώσεις της βίαιης συμπεριφοράς. Όταν η βία δικαιολογείται ή μένει χωρίς

τιμωρία, οι τύψεις ή η ανησυχία των θεατών για τις επιπτώσεις μειώνεται. Στις

περισσότερες πλοκές ο πρωταγωνιστής χρησιμοποιεί βία για νόμιμο σκοπό, ενώ οι

απατεώνες ασχολούνται με παράνομη βία. Ο πρωταγωνιστής χρησιμοποιεί βία

συνήθως για την προστασία του ή για να τιμωρήσει με αυτόν τον τρόπο έναν

επικίνδυνο ή απειλητικό εγκληματία. Η τηλεόραση μεταφέρει όντως το μήνυμα ότι,

10

ενώ μερικές μορφές βίας είναι απαραίτητες και νόμιμες, η εγκληματική βία είναι

ανήθικη.

Οι επιπτώσεις της παράνομης βίας που παρουσιάζεται στην τηλεόραση μέσα από

μια φανταστική ταινία είναι πιο αρνητικές από τις επιπτώσεις της παράνομης βίας στη

ζωή των ανθρώπων. Πράγματι, καθημερινά στη ζωή μας βίαιοι άνθρωποι συχνά δεν

τιμωρούνται, ενώ στην τηλεόραση οι εγκληματίες τιμωρούνται σχεδόν πάντα.

Βέβαια ακόμα και όταν μικρά παιδιά μιμούνται μορφές βίας με βάση κάποια

πρότυπα, δεν είναι σίγουρο αν θα συνεχίσουν να εκδηλώνουν αυτή τη συμπεριφορά,

καθώς μεγαλώνουν. Όταν είναι μεγαλύτερα και δίνουν προσοχή στις προθέσεις και το

περιεχόμενο της τηλεοπτικής ταινίας και της τηλεόρασης γενικότερα, η συμπεριφορά

τους είναι πιθανό να αντιστοιχεί στα μηνύματα που λαμβάνουν. Σε αυτές τις

μεγαλύτερες ηλικίες η βίαιη συμπεριφορά,  αν πρόκειται να εκδηλωθεί, είναι και

επικίνδυνη.

         Δημιουργία Μη Πραγματικού Φόβου

Η τηλεόραση διαστρέφει τη γνώση σχετικά με τους κινδύνους και τις απειλές που

υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο. Άτομα που φοβούνται το έγκλημα, είναι πιθανό

να βγαίνουν λιγότερο έξω τη νύχτα ή να μην πάνε σε μέρη που θεωρούν επικίνδυνα.

Αν η προβολή τηλεοπτικής βίας αυξάνει το φόβο, τότε υπό αυτές τις συνθήκες

μπορούμε να θεωρήσουμε, ότι δύναται να μειώσει και τα ποσοστά εκδήλωσης βίας.

         Απευαισθητοποίηση 

Η συχνή παρακολούθηση τηλεοπτικής βίας μπορεί να εθίσει τους τηλεθεατές,

έτσι ώστε να είναι λιγότερο ανήσυχοι και ευαίσθητοι ως προς το φαινόμενο της βίας.

Κάποιος που γίνεται αναίσθητος σε φαινόμενα βίας, είναι πιο πιθανό να συμμετάσχει

11

σε βίαιες πράξεις. Αυτό το επιχείρημα υπονοεί, ότι το άγχος για τη βία εμποδίζει τη

χρήση βίας. Επιπλέον, θεατές της τηλεοπτικής βίας τείνουν να αντιδράσουν λιγότερο

συναισθηματικά στη βία από άλλους θεατές.

Αν οι θεατές δεν εκθέτονται σε τηλεοπτική βία, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί, ότι

θα είναι λιγότερο αφυπνισμένοι από τη βία και τότε λιγότερο πιθανό να

χρησιμοποιήσουν βία. Επιπλέον, αν οι θεατές εθιστούν από τις μορφές βίαιης

συμπεριφοράς στην τηλεόραση, μπορεί να είναι ουδέτεροι στο μήνυμά της. Η

απευαισθητοποίηση μπορεί να εξασθενίσει την επίδραση της επαχθούς αποχής από

την τηλεοπτική βία. 14

 

4.Συμπέρασμα

Το φαινόμενο της παρουσίασης της βίας στα Μ.Μ.Ε λόγω της μεγάλης διάστασης

που έχει πάρει οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι πράγματι ασκείται επίδραση στους

τηλεθεατές. Θα μπορούσε κανείς με βάση τα δεδομένα να ισχυριστεί, ότι η

παρουσίαση της βίας από την τηλεόραση αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα

πρόκλησης μεγάλων εγκλημάτων εξ αμελείας. Εξάλλου, οι άνθρωποι που

συμμετέχουν στην εγκληματική βία, διαπράττουν επίσης κι άλλους τύπους

εγκλημάτων. Επίσης, θεωρείται πιθανό κάποιοι άνθρωποι να είναι πιο ευαίσθητοι από

άλλους στην επιρροή της τηλεόρασης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα Μ.Μ.Ε.

κατευθύνουν την προσοχή του τηλεθεατή σε μορφές βίαιης συμπεριφοράς, που

μπορεί διαφορετικά να μην είχε σκεφτεί. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου γεγονότα και

14 Η Βία, η Επιθετική Συμπεριφορά και η Τηλεοπτική επίδραση,Σουζάννα Μαρία Νικολάου,Λέκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε., Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

12

πράξεις που εμφανίζονται στην τηλεόραση ακολουθούνται από όμοια γεγονότα στον

πραγματικό κόσμο.. Ιδιαίτερα  σοβαρή έως καταλυτική  αποδεικνύεται  η επίδρασή

της τηλεοπτικής βίας για τον ευαίσθητο παιδικό κόσμο , η διαρκής τηλεθέαση 

παρεμποδίζει τη νοητική και γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού , προκαλεί σύγχυση και

αποπροσανατολισμό , καταστέλλει  τη δημιουργική  φαντασία, επηρεάζει την

κοινωνικοποίηση και δημιουργεί συχνά επιθετική συμπεριφορά που μπορεί να

εκδηλωθεί και αργότερα στην ενήλικη ζωή των παιδιών.

 

13

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Η Βία, η Επιθετική Συμπεριφορά και η Τηλεοπτική επίδραση,Σουζάννα Μαρία

Νικολάου,Λέκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε., Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων http://www.pigizois.net/paidikos_komvos/afieromata/

paidiki_psixagogia_7_simeia_prosoxis.htm

Longitudinal Relations Between Children's Exposure to TV Violence and Their

Aggressive and Violent Behavior in Young Adulthood: 1977-1992L. Rowell Huesmann,

Jessica Moise-Titus, Cheryl-Lynn Podolski, and Leonard D. EronUniversity of Michigan

Παπαθανασόπουλου Στέλιου, Η βία στην ελληνική τηλεόραση, εκδ. Καστανιώτη 1999

http://www.aacap.org/galleries/FactsForFamilies/13_children_and_tv_violence.pdf http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1573

http://www.psychiatrictimes.com/p011070.htm

Βουϊδάσκης, Β. (1995), Η τηλεοπτική βία και επιθετικότητα και οι επιδράσεις τους στα παιδιά και στους νέους, Αθήνα, Γρηγόρης

http://ww http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1287

http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1287

http://parenthood.library.wisc.edu/Cantor/Cantor.html

w.pigizois.net/paidikos_komvos/afieromata/

paidiki_psixagogia_7_simeia_prosoxis.htm

Η συμμετοχή της τηλεόρασης στη διαμόρφωση της κοινωνικής συμπεριφοράς των

παιδιών,Κώστας Ζημιανίτης, Εκπαιδευτικός Π.Ε., Διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο,

Επιστημονικό Βήμα, τ.6, - Μάρτιος 2007

14