Ηµεροµηνία: Κυριακή 5 Απριλίου 2015 ∆ιάρκεια Εξέτασης: 3...

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015

ΟΜΟΣΠΟΝ∆ΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ∆ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) – ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Β΄ ΦΑΣΗ

Ε_3.ΒΝλ2Γ(ε)

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ∆ΑΣ ΣΕΛΙ∆Α: 1 ΑΠΟ 3

ΤΑΞΗ: Β΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

Ηµεροµηνία: Κυριακή 5 Απριλίου 2015

∆ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Νέος επιστήµονας ζητεί εργασία

Μια από τις πολλές κραυγές αγωνίας που ακούγονται, είναι κι αυτή των νέων

επιστηµόνων που δηλώνουν ότι προτίθενται να ξενιτευτούν. Και αυτό, γιατί η αγορά

εργασίας που έχει να κάνει µε το αντικείµενο σπουδών τους στην Ελλάδα, απλώς δεν

υπάρχει πια. Και µπορεί το θέµα, επειδή έχει να κάνει µε τη νεολαία, να είναι

πρόσφορο για λαϊκισµούς, µια προσεκτικότερη όµως µατιά θα µας δείξει κατάµουτρα

την κοινωνική παρακµή και την εργασιακή αφασία που τόσο φανατικά καλλιεργούµε

τα τελευταία 30 χρόνια.

Η ανεργία των επιστηµόνων είναι ένα φαινόµενο που σε κάποιους άλλους

κλάδους άρχισε να είναι έντονη από τις αρχές του ᾽80. Υπήρχαν µάλιστα και τα

σχετικά ανέκδοτα. Τα µετακατοχικά σύνδροµα των νεοελλήνων σε συνδυασµό µε την

πρωτόγνωρη οικονοµική ανάπτυξη µετά το ᾽60, κατέστησαν το θέµα

«πανεπιστηµιακές σπουδές» κυρίαρχο παράγοντα κοινωνικής καταξίωσης. Το

κράτος, αυτό το κράτος που διαχρονικά δείχνει ότι µισεί την παιδεία, στηρίχθηκε στα

σηµεία των καιρών και έδωσε στο λαό ό,τι ζητούσε. Οι πανεπιστηµιακές σχολές

πολλαπλασιάστηκαν, τα ΚΑΤΕΕ έγιναν ΤΕΙ και ξεφύτρωσαν σαν µανιτάρια σε κάθε

γωνιά της ελληνικής επαρχίας, τα σύνορα χαλάρωσαν και έτσι χιλιάδες νέοι πήγαν για

σπουδές στο εξωτερικό. Και επειδή η πρόσβαση στις σπουδές ήταν πια πολύ πιο

εύκολη, αναπτύχθηκαν και οι κάθε λογής µεταπτυχιακές σπουδές. Ο καιρός

περνούσε, το µεγάλο ποσοστό της νεολαίας σπούδαζε ή «σπούδαζε», τα ποσοστά

ανεργίας των νέων ήταν σε πολύ χαµηλά επίπεδα, οι κάθε λογής φοιτητές, για τις

στατιστικές, θεωρούνταν απασχολούµενοι και όλοι, ή περίπου όλοι, ήταν

ευχαριστηµένοι.

Στους ελάχιστους διαµαρτυρόµενους για την παντελώς εκτός λογικής αγοράς

ποσοτική ανάπτυξη πανεπιστηµιακών σχολών, αλλά και τη σταθερά ποιοτική

υποβάθµισή τους, η απάντηση ήταν ότι η απόκτηση γνώσης είναι ένα κοινωνικό

αγαθό και σε καµιά περίπτωση δεν ταυτίζεται µε την επαγγελµατική εξασφάλιση.

Όσοι πραγµατικά λειτούργησαν σύµφωνα µε την παραπάνω θεωρία, ούτε είχαν, ούτε

έχουν δεδηλωµένο τουλάχιστον πρόβληµα, µε την έννοια ότι το επαγγελµατικό

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(ε)


µέλλον συνειδητά δε συνδέθηκε άµεσα µε το αντικείµενο σπουδών. Τι ποσοστό όµως

ήταν αυτό; Μάλλον µικρό απ’ ό,τι φαίνεται.

Για όσα χρόνια η καθηµερινότητα του νεοέλληνα προχωρούσε στον

πλασµατικό παράδεισο της προόδου µε δανεικά, άλλος λιγότερο κι άλλος

περισσότερο, όλοι ήταν επαγγελµατικά ικανοποιηµένοι. Ειδικά µετά το ᾽90, µε την

αθρόα εισαγωγή πάµφθηνων εργατικών χεριών, κυρίως από τα Βαλκάνια, ο µέσος

Έλληνας σταµάτησε να έχει σχέση µε οποιαδήποτε κοπιαστική εργασία. Κι αν για

κάποιο λόγο δεν ήθελες ή δεν µπορούσες να έχεις µια «αξιοπρεπή» ιδιωτική εργασία,

το δηµόσιο ήταν εκεί, για να σου προσφέρει ευθέως ή από το παράθυρο µια συνήθως

τεχνοοικονοµικά άχρηστη θέση δηµοσίου υπαλλήλου. Ωστόσο, µόλις δυσκόλεψαν τα

πράγµατα, όταν άρχισε να αχνοφαίνεται ότι η επιβίωση δεν είναι τόσο εύκολη όσο

θεωρούσαµε, ανακαλύψαµε το από καιρό προφανές, ότι δηλαδή η αγορά εργασίας,

όπως την ξέραµε, έχει πια κορεστεί. Τα άτοµα µε τίτλους σπουδών σταµάτησαν να

βρίσκουν δουλειά, γιατί απλώς δεν υπάρχουν δουλειές. Τέλειωσε και η καραµέλα του

διορισµού στο δηµόσιο και βρεθήκαµε όλοι µπροστά στην ωµή πραγµατικότητα. Η

λογική που γαλούχησε τουλάχιστον δύο γενιές κατέρρευσε απότοµα.

Για όσους λοιπόν διαµαρτύρονται ή αναπαράγουν δακρύβρεχτες δηλώσεις για

ανεργία επιστηµόνων, ενώ οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν γνωστοί εδώ και πάρα µα

πάρα πολλά χρόνια, ας δούµε λίγο διαφορετικά τα πράγµατα, µήπως και απαντηθεί

µερικώς το ερώτηµα περί συσχέτισης των σπουδών µε την αγορά εργασίας. Θέτω

απλώς τον παρακάτω προβληµατισµό: Στην περίπτωση που η επικρατούσα τα

τελευταία 30 χρόνια λογική ήταν στη βάση του «παράγω τόσους επιστήµονες όσους

µπορώ να απορροφήσω» και στην ιδεατή περίπτωση που δεν υπήρχαν οι από το

παράθυρο προσθήκες (βλέπε πανεπιστήµια του εξωτερικού και οσονούπω κολέγια),

έχει αναλογιστεί κανείς πόσα χρόνια τώρα έπρεπε να είναι κλειστές οι

φυσικοµαθηµατικές ή οι φιλολογικές σχολές, αν υπήρχε πρόβλεψη για επαγγελµατική

αποκατάσταση όλων των πτυχιούχων; Ίσως έφτασε η ώρα να αποσυνδέσουµε την

ανώτατη εκπαίδευση από το αντικείµενο επαγγελµατικής ενασχόλησης.

∆ιασκευασµένο κείµενο από το διαδίκτυο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειµένου σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 20

Β1. Να αναπτύξετε µία παράγραφο 80-100 λέξεων, έχοντας ως κατακλείδα την

ακόλουθη φράση του κειµένου: «Ο µέσος Έλληνας σταµάτησε να έχει σχέση

µε οποιαδήποτε κοπιαστική εργασία».

Μονάδες 8

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(ε)


Β2. α) Να εντοπίσετε τη δοµή και τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου

του κειµένου (Να τεκµηριώστε την απάντησή σας µε στοιχεία από το

κείµενο).

Μονάδες 5

Β2. β) Να χωρίσετε την τέταρτη παράγραφο του κειµένου σε δύο µικρότερες

παραγράφους. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 2

Γ1. Να αποδώσετε µε επίσηµο ύφος τις υπογραµµισµένες λέξεις-φράσεις του

κειµένου:

• µια προσεκτικότερη όµως µατιά θα µας δείξει κατάµουτρα

• τα ΚΑΤΕΕ έγιναν ΤΕΙ και ξεφύτρωσαν σαν µανιτάρια

• µπροστά στην ωµή πραγµατικότητα

• αναπαράγουν δακρύβρεχτες δηλώσεις

• οι από το παράθυρο προσθήκες

Μονάδες 5

Γ2. Να εντοπίσετε τρία (3) διαφορετικά σηµεία στίξης στο κείµενο και να

σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 6

Γ3. Να δώσετε στο κείµενο έναν τίτλο µε σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο.

Μονάδες 4

∆. Παραγωγή λόγου

Με αφορµή την ανεργία που µαστίζει τους πτυχιούχους νέους, αναλαµβάνετε να

συντάξετε ένα άρθρο που θα δηµοσιευτεί στη σχολική εφηµερίδα στο οποίο θα

ανιχνεύσετε γιατί όλο και περισσότεροι µαθητές επιδιώκουν την επαγγελµατική τους

αποκατάσταση σε συνάρτηση µε την κατάκτηση ενός ανώτατου τίτλου σπουδών

καθώς και τα εφόδια µε τα οποία µπορούν οι νέοι να αντεπεξέλθουν

αποτελεσµατικότερα στις προκλήσεις της σύγχρονης επαγγελµατικής ζωής (400-500

λέξεις).

Μονάδες 50

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)






ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α

1. Περίληψη

Θέµα του κειµένου αποτελεί η ανεργία των νέων επιστηµόνων στη χώρα µας,

φαινόµενο εµφανιζόµενο από τη δεκαετία του ’80. Αρχικά ο συγγραφέας αναφέρεται

στην πρόθεση πολλών νέων πτυχιούχων να µεταναστεύσουν, απόρροια της

κοινωνικής κρίσης και εργασιακής αδιαφορίας των τριάντα τελευταίων ετών. Από το

1960 και έπειτα οι πανεπιστηµιακές σπουδές έγιναν συνώνυµες του κύρους και

προσβάσιµες, µε τη συνδροµή της πολιτείας, σε πολλούς. Ο κοινωνικός χαρακτήρας

της γνώσης υπήρξε αντίληψη που ευνόησε µόνον όσους αποσύνδεσαν τις σπουδές

από την επαγγελµατική αποκατάσταση. Η περίοδος όµως της επίπλαστης προόδου, µε

το διορισµό στο δηµόσιο, αντικαταστάθηκε από την ανεργία. Η αποσυσχέτιση

σπουδών και αντικειµένου εργασίας είναι και για το συγγραφέα η λύση στο πρόβληµα

της πληθώρας ανέργων πτυχιούχων.

(114 λέξεις)

Β12. Εδώ και πολλά χρόνια η ελληνική κοινωνία έχει σε µεγάλη υπόληψη τις

ανώτατες σπουδές και τα πνευµατικά επαγγέλµατα. Αυτά συνδέονται µε την

επαγγελµατική επιτυχία, το κύρος και την προβολή και αποτελούν εφαλτήριο

για την ανάδειξη στα δηµόσια αξιώµατα. Αντίθετα, κυριαρχεί η άποψη ότι τα

χειρωνακτικά επαγγέλµατα αρµόζουν σε ανθρώπους αγράµµατους, πολίτες

δεύτερης κατηγορίας. Έτσι οι Έλληνες εγκατέλειψαν την πρωτογενή

παραγωγή, τα παραδοσιακά τεχνικά επαγγέλµατα και στράφηκαν σε

επαγγέλµατα που δεν απαιτούν σωµατικό µόχθο. Τις κοπιαστικές εργασίες,

από τη δεκαετία του ’90, τις άφησαν να τις ασκούν οι µετανάστες για πενιχρή

αµοιβή. Γι’ αυτούς τους λόγους ο µέσος Έλληνας σταµάτησε να έχει σχέση µε

οποιαδήποτε κοπιαστική εργασία.

(106 λέξεις)

1 Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, τεύχος Β΄, σελ. 262-265

2 Γλωσσικές ασκήσεις Γενικού Λυκείου, σελ. 184

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


Β2α345

. Θεµατική Περίοδος: Μια από τις πολλές κραυγές... να ξενιτευτούν.

Λεπτοµέρειες: Και αυτό γιατί... τα τελευταία 30 χρόνια.

Περίοδος Κατακλείδα: δεν υπάρχει.

Η παράγραφος αναπτύσσεται µε τη µέθοδο της αιτιολόγησης. Ο

αρθρογράφος µε τη συγκεκριµένη µέθοδο αιτιολογεί το λόγο, για τον οποίο οι

σύγχρονοι νέοι εκδηλώνουν την πρόθεση τους να ξενιτευτούν. Αυτό οφείλεται

στο γεγονός ότι η αγορά εργασίας που σχετίζεται µε το αντικείµενο σπουδών

στη χώρα τους, δεν τους καλύπτει, γεγονός που πηγάζει από τις δυσµενείς

εργασιακές συνθήκες, που διαµορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια («Και αυτό

γιατί…… τα τελευταία 30 χρόνια»). Χαρακτηριστική είναι η χρήση της

διαρθρωτικής λέξης γιατί.

Β2β6. Η παράγραφος θα µπορούσε να χωριστεί ως εξής:

1η παράγραφος:Για όσα χρόνια…δηµοσίου υπαλλήλου.

2η παράγραφος: Ωστόσο, µόλις…κατέρρευσε απότοµα.

Ο συγκεκριµένος διαχωρισµός ενδείκνυται µε κριτήριο την αλλαγή των

δεδοµένων στον εργασιακό χώρο. Ο αρθρογράφος στην πρώτη παράγραφο

περιγράφει την ουτοπική και σαφέστατα παραπλανητική εικόνα που

επικρατούσε στην ελληνική αγορά εργασίας στο παρελθόν, µε τη δηµιουργία

ενός πλασµατικού κλίµατος ευρύτερης επαγγελµατικής ανάπτυξης. Στη

δεύτερη παράγραφο, πλέον, προχωρά στην απόδοση µιας αντίθετης εικόνας, µε

την εµφάνιση των προβληµάτων στην επαγγελµατική ζωή και την απότοµη

διάψευση των υπερτιµηµένων προσδοκιών στο πέρασµα του χρόνου. Οι δύο

παράγραφοι συνδέονται νοηµατικά µε τη σχέση της σύγκρισης –αντίθεσης

(ωστόσο).

Γ178

.

• Μια προσεκτικότερη όµως µατιά θα µας αποκαλύψει

• τα ΚΑΤΕΕ έγιναν ΤΕΙ και πολλαπλασιάστηκαν ραγδαία

• σκληρή πραγµατικότητα

• συγκινητικές δηλώσεις

• υπήρχε η εισαγωγή µε αθέµιτα µέσα, µε παρατυπίες

3 Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, τεύχος Α΄, σελ. 73-74

4 Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυµνασίου, σελ. 108

5 Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Γυµνασίου, σελ. 22-23

6 Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, τεύχος Β΄, σελ. 128-129 & 133-134

7 Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, τεύχος Β΄, σελ. 172

8 Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυµνασίου, σελ. 81-82

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


Γ291011

. Ο αρθρογράφος στο κείµενό του καταφεύγει στη χρήση κάποιων σηµείων

στίξης:

Ειδικότερα, ενδεικτική είναι η χρήση των εισαγωγικών στη λέξη

«σπούδαζε», που δηλώνουν σαφέστατα ειρωνεία σχετικά µε το περιεχόµενο

και το επίπεδο των σπουδών, αλλά και την επιφανειακή απόκτηση

πανεπιστηµιακών γνώσεων. Έκδηλος λοιπόν ο καταγγελτικός τόνος για τη

συγκεκριµένη πρακτική των νέων, που δηµιούργησε κι εξέθρεψε ψεύτικες

προσδοκίες.

Εναλλακτικά: σε εισαγωγικά περικλείεται και η λέξη «αξιοπρεπή» που

δηλώνει ειρωνεία προς την αντίληψη, σύµφωνα µε την οποία η εργασία

διακρίνεται σε ανώτερη και κατώτερη και ορισµένα επαγγέλµατα θεωρούνται

αναξιοπρεπή και ντροπιαστικά. Επίσης, τα εισαγωγικά χρησιµοποιούνται

στη λέξη «πανεπιστηµιακών σπουδών» µε τη σηµασία ενός ειδικού όρου.

Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει και στη χρήση της

παρένθεσης (βλέπε πανεπιστήµια του εξωτερικού και οσονούπω κολέγια).Με

το συγκεκριµένο σηµείο, ο αρθρογράφος επεξηγεί όσα προηγήθηκαν,

παραθέτοντας πρόσθετες πληροφορίες. Έτσι, συµβάλλει στην καλύτερη

κατανόηση του κειµένου και προσδίδει µεγαλύτερη σαφήνεια στο λόγο. Κρίνει

σκόπιµο να διευκρινίσει την έννοια της παράτυπης αύξησης των κατόχων

τίτλου σπουδών, µε αναφορά στην αθρόα προσέλευση πτυχιούχων του

εξωτερικού, αλλά και αποφοίτων κολεγίων.

Χαρακτηριστική είναι και η χρήση του ερωτηµατικού «Στην περίπτωση

που… όλων των πτυχιούχων;». Με το συγκεκριµένο σηµείο, ο αρθρογράφος

καλλιεργεί τον προβληµατισµό του κοινού, συµβάλλοντας στην αµεσότητα και

παραστατικότητα του νοήµατος. Επιθυµεί να αποδοκιµάσει τη συγκεκριµένη

επιλογή και νοοτροπία που αναπτύχθηκε στο χώρο της εργασίας και

εκπαίδευσης, κατακρίνοντας και στηλιτεύοντας συγκεκριµένες πρακτικές µε

έµµεσο ειρωνικό τόνο. Το ερώτηµα φυσικά έχει ρητορική διάσταση, καθώς

αντικειµενικά θα ήταν εξωπραγµατική και παράλογη η επιλογή της παύσης της

λειτουργίας καθηγητικών πανεπιστηµιακών σχολών, µε σκοπό να

απορροφηθούν οι εν ενεργεία πτυχιούχοι από την αγορά εργασίας.

Εναλλακτικά: η χρήση του ερωτηµατικού εµφανίζεται και στη φράση «Τι ποσοστό όµως ήταν αυτό;» που δηλώνει επίσης τον προβληµατισµό και την

απορία για το µικρό κοµµάτι του πληθυσµού που εκ των πραγµάτων είχε

αποσυνδέσει την επαγγελµατική αποκατάσταση µε τον τίτλο σπουδών.

Εµµέσως, λοιπόν, αποδοκιµάζει το µεγαλύτερο κοµµάτι της κοινωνίας που

καλλιέργησε την πρακτική της σύνδεσης του πτυχίου µε την εξασφαλισµένη

θέση στο δηµόσιο και την αναµονή του πολυπόθητου διορισµού.

9 Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυµνασίου, σελ. 141 & 143

10 Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου Β΄ τεύχος, σελ. 17

11 Γλωσσικές ασκήσεις Γενικού Λυκείου, σελ. 161

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


Γ31213

. Τίτλος χωρίς σχόλιο: “Ανώτατες σπουδές και ανεργία”

Τίτλος µε σχόλιο: “ Άνεργοι πτυχιούχοι σε απόγνωση….”

ή

“Τα απατηλά όνειρα διορισµού των πτυχιούχων”

ή

“Σε κλοιό ανεργίας και οι πτυχιούχοι…”

∆141516

.

Τίτλος: «∆είξε µου το πτυχίο σου να σου πω … ποιος είσαι»

ή

«Η Οδύσσεια της επαγγελµατικής αποκατάστασης»

Πρόλογος

Μια θλιβερή διαπίστωση πολιτικών, δηµοσιογράφων, πνευµατικών ανθρώπων

αλλά και απλών πολιτών είναι ότι χιλιάδες προικισµένα «µυαλά» εγκαταλείπουν τη

χώρα, αναζητώντας στο εξωτερικό εργασία αντίστοιχη των προσόντων τους.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι προσδοκίες που δηµιούργησε και καλλιέργησε η κοινωνία

µας για την εύκολη αποκατάσταση των πτυχιούχων, αποδείχθηκαν απατηλές. Παρόλα

αυτά, κάθε χρόνο χιλιάδες µαθητές διαγωνίζονται και διαγκωνίζονται για την

εισαγωγή τους σ’ ένα ανώτατο επιστηµονικό ή τεχνολογικό ίδρυµα, αν και γνωρίζουν

εκ των προτέρων ότι είναι σχεδόν αδύνατο να ασκήσουν το επάγγελµα που σχετίζεται

µε το αντικείµενο σπουδών τους.

Ζ1: Γιατί οι νέοι επιδιώκουν την επαγγελµατική αποκατάσταση σε συνάρτηση µε

την κατάκτηση ενός ανώτατου τίτλου σπουδών;

Τα κοινωνικά στερεότυπα εγκλωβίζουν τη σκέψη των νέων και αποτελούν

τροχοπέδη στις επιλογές τους:

• Η παγιωµένη πεποίθηση για την ανωτερότητα της πνευµατικής εργασίας

και την κατωτερότητα της χειρωνακτικής έχει τις ρίζες της στις

δουλοκτητικές κοινωνίες του παρελθόντος. Συνήθως, ο χειρώνακτας

δουλεύει σε ανθυγιεινό περιβάλλον, κάτω από επικίνδυνες συνθήκες,

εξουθενώνεται σωµατικά και αµείβεται χαµηλά, χωρίς τη δυνατότητα

σταδιοδροµίας.

• Είναι καθιερωµένη η αντίληψη ότι το πτυχίο ανοίγει πολλές πόρτες της

επαγγελµατικής ζωής, ακόµα και στο συρρικνωµένο πλέον ελληνικό

12

Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου τεύχος Β΄ σελ. 39-42 13

Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, βιβλίο καθηγητή, σελ. 18 14

Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, τεύχος Β΄ σελ. 96, 98-100 15

Έκφραση – Έκθεση Γενικού Λυκείου, βιβλίο καθηγητή σελ. 50 16

Θεµατικοί κύκλοι, σελ. 211-231

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


δηµόσιο και ότι η ιδιότητα του επιστήµονα αποτελεί εχέγγυο και

διαβατήριο για την επιτυχή άσκηση οποιασδήποτε επαγγελµατικής

δραστηριότητας.

• Η απόκτηση πτυχίου αποφέρει υψηλότερες οικονοµικές απολαβές και

αντίστοιχο βιοτικό επίπεδο σε σχέση µε τον χειρώνακτα. Η νοοτροπία που

αναδεικνύεται, ταυτίζεται µε τα µικροαστικά ιδεώδη.

• Τα πρότυπα επιτυχηµένων επαγγελµατιών, που προβάλλονται και από τα

ΜΜΕ, είναι κάτοχοι πτυχίου, ακόµα κι αν αυτό δε σχετίζεται άµεσα µε την

επαγγελµατική τους δραστηριότητα.

Η οικογένεια προσηλωµένη στο ρητό “ µάθε, παιδί µου, γράµµατα, ” ωθεί τα

παιδιά στις ανώτατες σπουδές:

• Είναι ισχυρή η οικογενειακή επαγγελµατική παράδοση, την οποία οφείλει

να ακολουθήσει τουλάχιστον το πρώτο παιδί της οικογένειας, γιατί θα βρει

δουλειά “στρωµένη” και οι υπάρχουσες επαγγελµατικές υποδοµές τού

παρέχουν σίγουρο επαγγελµατικό µέλλον.

• Τις τελευταίες δεκαετίες, οι προκηρύξεις θέσεων για το δηµόσιο ή ιδιωτικό

τοµέα έθεταν ως βασική προϋπόθεση την κατοχή ανώτατου τίτλου

σπουδών. Έτσι, οι γονείς στην προσπάθειά τους να αποκαταστήσουν τα

παιδιά τους, τα ωθούν από µικρή ηλικία να εισαχθούν στην τριτοβάθµια

εκπαίδευση.

• Οι γονείς, οι οποίοι λόγω αντικειµενικών συνθηκών, οικονοµικών,

κοινωνικών ή πολιτικών, δεν µπόρεσαν να σπουδάσουν, µεταθέτουν στα

παιδιά τους το χρέος της εκπλήρωσης των δικών τους απραγµατοποίητων

ονείρων.

• Σε εποχές κρίσης, το οικογενειακό περιβάλλον στρέφει τους νέους σε

σχολές (στρατιωτικές και αστυνοµικές) που υπόσχονται άµεση και σταθερή

εργασιακή απασχόληση, χωρίς µεγάλα έξοδα σπουδών.

Η επιβαρυµένη κατάσταση της ελληνικής οικονοµίας και τα συνακόλουθα

αδιέξοδα καθορίζουν αποφασιστικά τις επιλογές των νέων:

• Παλαιότερα, το απολυτήριο λυκείου εξασφάλιζε οικονοµική

αποκατάσταση µε διορισµό στο δηµόσιο. Σήµερα όµως δεν αρκεί για την

εύρεση εργασίας, διότι προσφέρει γενικές, λιγοστές και παρωχηµένες

γνώσεις, µε αποτέλεσµα την υποβάθµιση και απαξίωσή του. Γι' αυτό, οι

µαθητές στρέφονται στην αµέσως επόµενη βαθµίδα εκπαίδευσης που θα

τους εξασφαλίσει τη µελλοντική τους εργασία.

• Σε περιόδους οικονοµικής κρίσης και ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών

στην παραγωγική διαδικασία, εκείνοι που πλήττονται περισσότερο

επαγγελµατικά είναι οι ανειδίκευτοι και οι απαίδευτοι εργαζόµενοι.

Συνεπώς, η κατοχή σύγχρονου τίτλου σπουδών παρέχει πολλές πιθανότητες

για παραµονή στην αγορά εργασίας.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


• Οι πτυχιακές, µεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές συνθέτουν ένα

πλούσιο βιογραφικό, ελκυστικό για τον µελλοντικό εργοδότη.

• Η έλλειψη επιλογών και οι δυσµενείς συνθήκες εργασίας σε ορεινές ή

ηµιορεινές περιοχές µε κτηνοτροφικές ή αγροτικές εργασίες ωθούν τους

περισσότερους νέους στον αστικό τρόπο ζωής και στην επιθυµία να

φοιτήσουν σε µια σχολή, προκειµένου να έχουν καλύτερη τύχη από τους

γονείς τους.

• Η απόκτηση τίτλου ανώτατων σπουδών παρέχει στον νέο τη δυνατότητα

για ελεύθερη πρωτοβουλία και ανάπτυξη προσωπικών επαγγελµατικών

επιλογών.

• Υπάρχουν επιστηµονικοί κλάδοι και αντίστοιχες σχολές υψηλής ζήτησης

(ιατρικές, οικονοµικές, πολυτεχνικές, νοµικές) που παρέχουν εναλλακτικές

λύσεις στο πρόβληµα της αποκατάστασης µε µετεκπαίδευση και περαιτέρω

εξειδίκευση, προσαρµογή στα νέα δεδοµένα που διαµορφώνονται στον

εργασιακό στίβο.

Το κράτος καθορίζει µε νόµους την εκπαιδευτική πολιτική επηρεάζοντας και

την αγορά εργασίας:

• Στο πλαίσιο ειδικών συνθηκών που έχει υπογράψει η Ελλάδα µε

ευρωπαϊκές και όχι µόνο χώρες, οι ελληνικοί τίτλοι σπουδών

αναγνωρίζονται και στο εξωτερικό, σε πολλές χώρες του οποίου οι Έλληνες

επιστήµονες προτιµώνται και χαίρουν εκτίµησης. Γι' αυτό, αρκετοί νέοι,

διαθέτοντας µια πρόσθετη διέξοδο από την εγχώρια αγορά εργασίας,

στρέφονται απευθείας εκεί.

• Το κράτος δε στήριξε τα επαγγέλµατα του πρωτογενούς τοµέα (αγροτική,

κτηνοτροφική παραγωγή, αλιεία), άλλοτε βασικού πυλώνα της εθνικής

οικονοµίας, γεγονός που έστρεψε τους νέους στη διεκδίκηση ενός

πανεπιστηµιακού τίτλου σπουδών, εισιτηρίου για τα πνευµατικά

επαγγέλµατα.

• Η απόκτηση πτυχίου ενισχύει τη δυνατότητα του νέου να συναλλαγεί µε

την πολιτική εξουσία, η οποία εδώ και χρόνια στηρίζει την ευνοιοκρατία

και τη δοσοληψία, και να αποκατασταθεί επαγγελµατικά.

Μεταβατική παράγραφος

Η διαρκώς αυξανόµενη ανεργία των απόφοιτων ανωτάτων σχολών δε σηµαίνει

ότι τα νέα παιδιά θα παραιτηθούν από την αγάπη για τη γνώση, τους ευσεβείς πόθους

για επαγγελµατική δικαίωση και το πάθος για δηµιουργία. Αντίθετα, οι αντιξοότητες

στην επαγγελµατική ζωή πρέπει να τους οπλίσουν µε σθένος για να αποκτήσουν τα

κατάλληλα εφόδια, ώστε µε τρόπους θεµιτούς να πραγµατοποιήσουν τα όνειρα και τις

φιλοδοξίες τους.

Ζ2. Εφόδια των νέων, ώστε να ανταποκριθούν αποτελεσµατικότερα στις

πολύπλευρες επαγγελµατικές προκλήσεις της εποχής:

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


Τα επαρκή γνωστικά εφόδια αποτελούν την πρώτη βασική προϋπόθεση κάθε

υποψήφιου εργαζοµένου:

• Είναι σηµαντικό να διαθέτουν πλούσιες και εµπεριστατωµένες σύγχρονες

γνώσεις, ώστε να είναι ποιοτικοί και αποδοτικοί στην άσκηση του σχετικού

µε αυτές αντικειµένου εργασίας τους.

• Απαραίτητη θεωρείται η εξοικείωσή τους µε τον κόσµο της τεχνολογίας.

Για παράδειγµα, το διαδίκτυο αποτελεί ευρύτατο πεδίο ανάπτυξης

επαγγελµατικών δράσεων και προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες

πειραµατισµών και εξέλιξης για κάθε νέο.

• Επιβάλλεται να εξειδικεύονται και να επιµορφώνονται συνεχώς, για να

εντρυφήσουν και σε καινοτόµα επιστηµονικά ή τεχνολογικά πεδία που

βρίσκονται ήδη σε τροχιά ανάπτυξης σε άλλες χώρες.

• Χρειάζεται να διευρύνουν τη γλωσσοµάθειά τους µε το να αποκτούν γνώση

ιδιαίτερα απαιτητικών, αλλά δυναµικών γλωσσών (κινέζικα, ρώσικα), λόγω

της παγκοσµιοποιηµένης οικονοµίας.

• Κρίνεται επιβεβληµένο να επικαιροποιούν και να ανανεώνουν τις γνώσεις

και δεξιότητές τους µέσω της διά βίου παιδείας, µε γνώµονα την αντίληψη

ότι στη ζωή τους θα ασκήσουν τουλάχιστον δύο ή τρία διαφορετικά

επαγγέλµατα. Έτσι θα επιδεικνύουν ευελιξία και προσαρµοστικότητα στα

συνεχώς µεταβαλλόµενα δεδοµένα της αγοράς εργασίας, ελληνικής και

διεθνούς.

Πέραν των ειδικών γνώσεων, οι νέοι χρειάζονται ευρύτερα πνευµατικά αγαθά

και διανοητικές ικανότητες:

• Είναι αναγκαίο να διαθέτουν σφαιρική παιδεία, ώστε να έχουν ευρύτητα

πνευµατικών οριζόντων και ορθολογισµό.

• Απαιτείται κριτική, συνδυαστική σκέψη και ικανότητα γόνιµου διαλόγου,

ευθυκρισία, απροκατάληπτο πνεύµα, αποµακρυσµένο από στερεότυπα για

ανώτερα ή κατώτερα επαγγέλµατα, προκειµένου να συνεκτιµούν τις

διαφορετικές παραµέτρους κάθε δραστηριότητάς τους. Η σφαιρική

θεώρηση των γεγονότων, η οργανωτικότητα του νου και η οξυδέρκεια

συµβάλλουν στο να προβλέπουν πιθανές επιπτώσεις των ενεργειών τους.

• Ικανότητα αποτελεί, επίσης, το να είναι δεκτικοί σε νέες ιδέες και να έχουν

δηµιουργική φαντασία, ώστε να στρέφονται σε αναδυόµενους δυναµικούς

κλάδους της οικονοµίας, να επιλύουν προβλήµατα και να αποσοβούν

κρίσιµες καταστάσεις που πιθανότατα θα εκδηλωθούν στην επαγγελµατική

τους ζωή.

• Όταν διαθέτουν αυτογνωσία και ισχυρή βούληση, έχουν τη δυνατότητα να

εκµεταλλεύονται τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, ώστε να υπερέχουν στον

ανταγωνισµό.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


Η ψυχική θωράκιση και η ισχυρή ηθική συνείδηση αποτελούν σπουδαία

εφόδια για να καταστούν οι νέοι εργαζόµενοι πολύτιµοι και αναντικατάστατοι

συνεργάτες:

• Είναι σηµαντικό οι νέοι να καλλιεργήσουν από νωρίς αρετές, όπως η

προσήλωση στην εργασία, η υποµονή και η επιµονή, η αποφασιστικότητα

και η ανάληψη πρωτοβουλιών. Χρειάζονται ακόµα την αυτοκυριαρχία, την

ευαισθησία στα προβλήµατα και τις ανάγκες του συνανθρώπου, την

καλοσύνη και την ευγένεια.

• Οφείλουν οι νέοι να γνωρίζουν ότι στοιχεία που χρειάζεται να κοσµούν το

χαρακτήρα των σύγχρονων επαγγελµατιών είναι ο αυτοσεβασµός και ο

σεβασµός στο συνάνθρωπο, η αξιοπρέπεια και η τήρηση του κώδικα της

ηθικής δεοντολογίας του επαγγέλµατός τους. Επίσης, η εντιµότητα, η

ειλικρίνεια, η συνέπεια, η υπευθυνότητα, η αποδοχή και αξιοποίηση της

αρνητικής κριτικής για την ηθική τους βελτίωση, οι υγιείς φιλοδοξίες

επαγγελµατικής ανέλιξης που δε συνάδουν µε τα αθέµιτα µέσα επιτυχίας.

Οι αρετές αυτές κάνουν τους εργαζόµενους να ξεχωρίζουν για την ποιότητά

τους και να γίνονται αγαπητοί και σεβαστοί σε κάθε επαγγελµατικό χώρο.

Οι νέοι που επιθυµούν να δραστηριοποιηθούν επαγγελµατικά στους κόλπους

της κοινωνίας, είναι βασικό να διαθέτουν και κοινωνικές αρετές:

• Καίριας σηµασίας αρετές είναι η υπεύθυνη και συνεπής επαγγελµατική

συµπεριφορά, η εργατικότητα και η φιλοτιµία, για να κερδίσουν οι νέοι

επιτηδευµατίες την αναγνώριση στον επαγγελµατικό τους χώρο.

• Το αίσθηµα κοινωνικής ευθύνης, της συλλογικότητας, η συνεργατικότητα,

η υιοθέτηση της ευγενούς άµιλλας ως µέσου βελτίωσης των επιδόσεων,

ανάδειξης και επιτυχίας, µετατρέπουν την ατοµική δηµιουργία σε

κοινωνικό αγαθό, αφού αυτή ικανοποιεί γενικότερες κοινωνικές ανάγκες

και βελτιώνουν τις συνθήκες εργασίας, αφού απουσιάζουν ο ωφελιµισµός,

ο ανταγωνισµός και το άγχος που αυτός προκαλεί.

• Οι σύχρονοι επαγγελµατίες οφείλουν να διαθέτουν ανεκτικότητα και

διαλλακτικότητα και συνεπώς την ευχέρεια επικοινωνίας και συνεργασίας

µε άτοµα που φέρουν διαφορετική κουλτούρα από τη δική τους. Αυτές τις

αρετές, άλλωστε επιτάσσει η σηµερινή παγκοσµιοποιηµένη και

πολυπολιτισµική κοινωνία και αγορά.

Επειδή η επαγγελµατική δραστηριότητα άπτεται της πολιτικής, η

προσωπικότητα των εργαζοµένων απαιτείται να διέπεται από τα

χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον «καλό καγαθό» πολίτη, τον πολίτη που

εργάζεται για την ευδαιµονία του συνόλου:

• Οι νέοι που προετοιµάζονται για την επαγγελµατική ζωή επιβάλλεται να

συνειδητοποιήσουν ότι η πίστη τους στη δηµοκρατία και ο σεβασµός τους

στη λειτουργία των θεσµών, στον άνθρωπο και στους νόµους, η αποφυγή

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΒΝλ2Γ(α)


αθέµιτων και αναξιοκρατικών µέσων αποκατάστασης και ανάδειξης, το

αίσθηµα δικαίου, αποτελούν προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας του

πολιτεύµατος και εγγυώνται τα δικαιώµατα και την απρόσκοπτη δράση

κάθε επαγγελµατία.

• Κρίνεται επιβεβληµένο οι επαγγελµατίες της εποχής να υπερβαίνουν τον

ατοµικισµό για χάρη της συλλογικότητας και να µετέρχονται τον υγιή

συνδικαλισµό για την προώθηση των δίκαιων αιτηµάτων του κλάδου τους,

επιδεικνύοντας σεβασµό στα συµφέροντα των άλλων εργαζοµένων και στο

όφελος της κοινωνίας γενικότερα.

• Είναι απαραίτητο, επίσης, οι νέοι να συµµετέχουν στα κοινά. Γιατί η

απόλαυση των εργασιακών κατακτήσεων και η επαγγελµατική τους εξέλιξη

προϋποθέτουν τη διαρκή τους ενηµέρωση, την εκπλήρωση των

υποχρεώσεών τους προς την πολιτεία, την άσκηση κριτικής και ελέγχου

στην εξουσία, την αφυπνισµένη τους συνείδηση και την εγρήγορσή τους.

Επίλογος

Συνοψίζοντας, παρά τη σκληρή πραγµατικότητα της ανεργίας των νέων

πτυχιούχων στη χώρα µας, οι φορείς παιδείας και η πολιτεία ακόµη συντηρούν την

επικίνδυνη αντίληψη ότι η απόκτηση ενός ανώτατου τίτλου σπουδών εγγυάται την

επαγγελµατική αποκατάσταση και επιτυχία. Ωστόσο, οι νέοι, δίχως να

παραγνωρίσουν την αξία της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, οφείλουν παράλληλα να

εξοπλιστούν µε όλα εκείνα τα εφόδια που θα τους απελευθερώσουν από «βαρίδια»

του παρελθόντος και θα τους καταστήσουν ικανούς να χαράξουν την επαγγελµατική

πορεία που αρµόζει στην προσωπικότητά τους, στα όνειρα και στη σύγχρονη

οικονοµική πραγµατικότητα. Από αυτό θα εξαρτηθεί τόσο η προσωπική τους

ευδοκίµηση, όσο και η ανάπτυξη της οικονοµίας της χώρας, η οποία συνυφαίνεται µε

την ανάκτηση της υπόληψής της.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Α΄ ΦΑΣΗ

Ε_3.ΑΝλ2Γ(ε)




Ηµεροµηνία: Σάββατο 3 Ιανουαρίου 2015



ΚΕΙΜΕΝΟ

Όχι άλλη τηλεοπτική δηµοκρατία!

Και όλοι ξέραµε ότι θα γίνουν επεισόδια το Σάββατο στην Αθήνα και όχι µόνο.

Και το γνωρίζαµε, γιατί καταρχήν το έδειχναν – και το προεξοφλούσαν - τα µεγάλα τηλεοπτικά κανάλια, αναµεταδίδοντας διαρκώς και µε κάθε ευκαιρία επεισόδια (τις ίδιες περίπου σκηνές, κάποιες από τις οποίες ήταν κιόλας αρχείου) στο φόντο δελτίων

ειδήσεων κι ενηµερωτικών εκποµπών, ήδη από τις παραµονές. Σε τέτοιο βαθµό, που ένας ανυποψίαστος τουρίστας δικαίως θα πίστευε, βλέποντάς τις, ότι στην πόλη έχει ξεσπάσει γενική εξέγερση! ∆ίχως, επιπλέον, κανείς από τους υψηλούς καλεσµένους ή συνεντευξιαζόµενους σε αυτές να βγει να κράξει τους οικοδεσπότες του ότι, ξέρετε

κύριοι, είναι κοµµάτι άκυρο, αφενός να «απεύχεστε τα χειρότερα» κι αφετέρου να καλλιεργείτε µε κάθε τρόπο κλίµα πολεµικής αναµέτρησης. Το «χάος» είχαν άλλωστε προσπαθήσει να φέρουν και στον πρόσφατο εορτασµό του Πολυτεχνείου...

Ανάλογη τακτική ακολούθησαν τα µεγάλα κανάλια και στη διάρκεια των πραγµατικών επεισοδίων της 6ης ∆εκεµβρίου

1*, που όλες οι µαρτυρίες συγκλίνουν

ότι, ακόµα κι αν ήταν όντως προγραµµατισµένα από κάποιους «θερµοκέφαλους», σίγουρα ευνοήθηκαν κι από το συγκρουσιακό κλίµα που τα µεγάλα κανάλια καλλιέργησαν µέρες πριν. Γι΄ αυτό, το ... χρυσό ειδησεογραφικό βατόµουρο

διεκδικούν όλοι οι τηλεοπτικοί σταθµοί των οποίων τα ευφάνταστα σχόλια για τα επεισόδια στα Εξάρχεια θύµιζαν κάτι ανάµεσα σε X-Men και πολιορκία της Γάζας, δίνοντας µπόλικο υλικό για τρολάρισµα στο ∆ιαδίκτυο: «Ιπτάµενοι» αναρχικοί βοµβιστές, «επαναστατικό parkour», αστυνοµικά σχέδια για επίθεση «κοµάντο»

συνοδεία ελικοπτέρων σε ταράτσες πολυκατοικιών κι άλλα τέτοια ευτράπελα που µεγαλοποίησαν και δραµατοποίησαν κάποια σκηνικά κατά το δοκούν. Οι κακές

1 Η 6

η ∆εκεµβρίου είναι η µέρα µνήµης του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Κάθε χρόνο, τη

µέρα αυτή, που έγινε αντικείµενο πολιτικών διχογνωµιών, διοργανώνονται πορείες

διαµαρτυρίας.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(ε)


γλώσσες λένε πως τέτοιες ιστορίες γι' αγρίους µπορεί απλά να στρώνουν έδαφος για ακόµα µεγαλύτερες αυθαιρεσίες.

∆εν είναι είδηση ότι η εκάστοτε στάση των µεγάλων καναλιών υπαγορεύεται

από συγκεκριµένα πολιτικά και οικονοµικά συµφέροντα. Πολλοί µάλιστα τηλεοπτικοί σταθµοί λειτουργούν σαν ένα είδος τηλεοπτικής Εφηµερίδας των Κυβερνήσεων. Όλοι θυµόµαστε τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλουν τα τελευταία χρόνια να µας πείσουν πως υπεύθυνη για την κρίση είναι η κοινωνία που την υφίσταται.

Νοµίζω όµως ότι έχουµε αποµακρυνθεί πια από την εποχή του «αφού το είπε η

τηλεόραση, έτσι είναι». Την παρακολουθούν µεν, αλλά δεν την εµπιστεύονται πλέον µήτε οι συνταξιούχοι θαµώνες επαρχιακών καφενείων. Τα λεγόµενα συστηµικά κανάλια φιλοδοξούν ακόµα να υπαγορεύουν κεντρικές πολιτικές, όµως στην αρένα

της ενηµέρωσης έχουν πια υπολογίσιµους αντιπάλους: Τα µπλοκ και τα κοινωνικά δίκτυα καταγράφουν σε πρώτο χρόνο πραγµατικότητες που δεν µπορούν να αποσιωπήσουν, όχι για πολύ, το βλέπουµε πια σε κάθε µεγάλο γεγονός στην Ελλάδα και τον κόσµο. Καθένας µας πια είναι δυνάµει ανταποκριτής, αρκεί να διαθέτει

καθαρή συνείδηση και έστω ένα σµάρτφον! Η εµπειρία έχει άλλωστε δείξει ότι η αξιοπιστία όλων εµάς, αν όχι του 99%, σίγουρα της δοκιµαζόµενης πλειοψηφίας, είναι µεγαλύτερη από εκείνη της παρακµάζουσας δηµοκρατίας των τηλεοπτικών

µέσων.

∆ιασκευασµένο κείµενο του Θοδωρή Αντωνόπουλου, 8.12.2014, από το διαδίκτυο.


Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου. (100-120 λέξεις)

(µονάδες 20)

Β1. «Νοµίζω όµως ότι έχουµε αποµακρυνθεί πια από την εποχή του «αφού το

είπε η τηλεόραση, έτσι είναι. Στην αρένα της ενηµέρωσης υπάρχουν πια υπολογίσιµοι αντίπαλοι: τα µπλοκ και τα κοινωνικά δίκτυα.» Να σχολιάσετε µε συντοµία την άποψη του αρθρογράφου. (60-80 λέξεις)

(µονάδες 10)

Β2. Τα αστέρια της είδησης είναι: η επικαιρότητα, η εγγύτητα, η εκκρεµότητα,

η εκρηκτικότητα, η σπουδαιότητα, η συγκίνηση, οι συνέπειες και η σπανιότητα. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε πέντε αστέρια που

χαρακτηρίζουν την είδηση της δεύτερης παραγράφου του κειµένου. (µονάδες 5)

(Μονάδες 15)

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(ε)


Γ1. Να χαρακτηρίσετε το ύφος (µονάδες 2) του αρθρογράφου στην δεύτερη παράγραφο του κειµένου λαµβάνοντας υπόψη τη λειτουργία των σηµείων στίξης (µονάδες 2) και τη χρήση της γλώσσας (µονάδα 1).

(µονάδες 5)

Γ2. α. Να συντάξετε µια παράγραφο 40-50 λέξεων, χρησιµοποιώντας τις

λέξεις του κειµένου µε έντονη γραφή: συµφέροντα, άοκνες προσπάθειες, ευνοήθηκαν, αυθαιρεσίες, αποσιωπήσουν. (µονάδες 5)

β. «Όλοι θυµόµαστε τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλουν τα τελευταία χρόνια να µας πείσουν πως υπεύθυνη για την κρίση είναι η κοινωνία που την υφίσταται.»: Στην παραπάνω περίοδο ο αρθρογράφος χρησιµοποιεί δύο ονοµατικές αναφορικές προτάσεις. Να εντοπίσετε τη µία από τις δύο (µονάδα 1), να την εντάξετε στην κατάλληλη κατηγορία, ονοµατική προσδιοριστική ή ονοµατική

παραθετική (µονάδα 1), και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας (µονάδες 3). (µονάδες 5)

(Μονάδες 15) ∆. Παραγωγή λόγου

Τα επεισόδια της 6ης

∆εκεµβρίου και η κάλυψή τους από τα τηλεοπτικά κανάλια συνηγορούν προς την άποψη ότι οι τηλεοπτικοί σταθµοί ενισχύουν το συγκρουσιακό κλίµα στην κοινωνία µας. Με τη συµµετοχή σας σε µια τηλεοπτική συζήτηση να παρουσιάσετε τους κινδύνους που κρύβει η

παραπληροφόρηση για τη λειτουργία του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και τις προϋποθέσεις της αντικειµενικής πληροφόρησης. (400-500 λέξεις).

(µονάδες 50)

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)




Ηµεροµηνία: Σάββατο 3 Ιανουαρίου 2015


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.

1 Ο αρθογράφος αναφέρεται στον ετεροκατευθυνόµενο ρόλο της τηλεόρασης

και στο αντίπαλο δέος της, τα σύγχρονα ψηφιακά µέσα πληροφόρησης. Αρχικά

υποστηρίζει ότι τα τηλεοπτικά κανάλια προβάλλοντας, προκαταβολικά, επεισόδια, καλλιέργησαν ένα κλίµα συµπλοκής, γεγονός που ωστόσο δεν προκάλεσε καµία αντίδραση. Την ίδια πρακτική εφάρµοσαν και στα γεγονότα

της 6ης

∆εκεµβρίου, καθώς συνειδητά διαστρέβλωσαν τα συµβάντα, συντελώντας στην πραγµατοποίηση µεγαλύτερων επεισοδίων. Βέβαια, τα παραδοσιακά µέσα εξυπηρετούν τα συµφέροντα της εξουσίας, µε χαρακτηριστική την προσπάθειά τους να αποδώσουν τα αίτια της κρίσης στην

κοινωνία. Καταλήγει στη θέση ότι η κοινωνία πλέον έχει αποµυθοποιήσει το ρόλο της τηλεόρασης και επιδιώκει την ενηµέρωση από τα σύγχρονα, αντικειµενικότερα ψηφιακά µέσα που καθιστούν τον κάθε πολίτη ταυτόχρονα

ποµπό και δέκτη των γεγονότων της επικαιρότητας. Β1.

2 Ο πολίτης σήµερα έχει παραγκωνίσει την τηλεόραση και προτιµά την

πληροφόρησή του από τα ψηφιακά µέσα. Πιο συγκεκριµένα, οι ρυθµοί

ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας, σε συνδυασµό µε την προπαγανδιστική και κατευθυνόµενη πληροφόρηση των παραδοσιακών µέσων, έχουν αλλάξει τα δεδοµένα, υποβαθµίζοντας το ρόλο της τηλεόρασης. Η κοινωνία έχει στραφεί

στην ενηµέρωση από ειδησεογραφικές ψηφιακές πλατφόρµες που δίνουν τη δυνατότητα πλουραλισµού των ειδήσεων και πολυφωνικότητας, τη στιγµή που προσφέρουν στο χρήστη το πλεονέκτηµα να καταστεί ο ίδιος ποµπός και δέκτης της είδησης.

Β2.

3 Τα αστέρια που χαρακτηρίζουν την είδηση είναι:

1. Εγγύτητα: (τα γεγονότα διαδραµατίζονται στα Εξάρχεια). Με την αναφορά σε κοντινό τόπο προκαλείται µεγαλύτερο ενδιαφέρον στο κοινό.

2. Εκρηκτικότητα: (περιγράφονται έντονες συγκρούσεις και εντάσεις π.χ.

πολιορκία της Γάζας, ιπτάµενοι αναρχικοί, βοµβιστές, επαναστατικό

1 Έκφραση- Έκθεση , Ενιαίο Λύκειο, β΄τεύχος, σελ 262-267

2 Ο συγκεκριµένος τύπος άσκησης υποδεικνύεται από την Τράπεζα θεµάτων του ΙΕΠ για τη Β΄Τάξη Λυκείου

3 Έκφραση- Έκθεση , Ενιαίο Λύκειο, β΄τεύχος , σελ 63

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)


parkour, αστυνοµικά σχέδια, κοµάντο, συνοδεία ελικοπτέρων). Οι αναφορές αυτές προκαλούν έντονη ανησυχία για την έκρυθµη κατάσταση

και την υπόθαλψη του συγκρουσιακού κλίµατος από τα Μέσα Ενηµέρωσης.

3. Επικαιρότητα: Τα γεγονότα είναι πρόσφατα (6η ∆εκεµβρίου). Όσο πιο

πρόσφατα είναι τα γεγονότα, τόσο πιο µεγάλη εντύπωση προκαλούν. 4. Σπουδαιότητα: Η είδηση είναι σηµαντική για την κοινωνία, γιατί τα

κανάλια ευνοούν το συγκρουσιακό κλίµα και διαταράσσουν την κοινωνική ισορροπία.

5. Συνέπειες: Η δραµατοποίηση και η µεγαλοποίηση των γεγονότων από τα Μ.Μ.Ε έχει ως συνέπεια την ανησυχία για ακόµα µεγαλύτερες αυθαιρεσίες στο χώρο τους.

Η συγκέντρωση τόσων αστεριών στην είδηση την καθιστά ιδιαίτερα σηµαντική, γιατί προσελκύει το ενδιαφέρον του τηλεοπτικού κοινού.

Υποσηµείωση: Στην είδηση διαφαίνεται επίσης η εκκρεµότητα, γιατί ενισχύει

την αγωνία για την πορεία των επεισοδίων. Ωστόσο, δεν προκαλεί τη συγκίνηση των τηλεθεατών ούτε χαρακτηρίζεται από σπανιότητα, γιατί και στο παρελθόν έχει ακολουθηθεί ανάλογη τακτική από τα τηλεοπτικά κανάλια.

Γ1.

4 Στο απόσπασµα του κειµένου το ύφος του αρθρογράφου είναι απλό, οικείο,

άµεσο και ταυτόχρονα ειρωνικό, σατυρικό και καταγγελτικό.

Στοιχεία που καθιστούν το ύφος απλό και οικείο είναι η κυριαρχία της

αναφορικής χρήσης της γλώσσας που δίνει βαρύτητα στην πληροφορία και παρουσιάζει ρεαλιστικά την πραγµατικότητα. Η αµεσότητα ενισχύεται από την επικράτηση των ρηµατικών συνόλων σε οριστική έγκλιση (ευνοήθηκαν,

διεκδικούν, µεγαλοποίησαν) που δηλώνουν το πραγµατικό και βέβαιο. Τη συγκεκριµένη υφολογική επιλογή καθιστούν εµφανέστερη τα στοιχεία προφορικότητας (ιστορίες για αγρίους, στρώνουν έδαφος), η χρήση λαϊκού λεξιλογίου (βατόµουρο, ταράτσες, µπόλικο), εκφράσεων αργκό (τρολάρισµα),

καθώς και ξενικών εκφράσεων (Χ-man, κοµάντο, επαναστατικό parkour).

Ο ειρωνικός, καταγγελτικός και σατυρικός χαρακτήρας του κειµένου διαφαίνεται από την χρήση ποιητικής γλώσσας, σχηµάτων λόγου (χρυσό

ειδησεογραφικό βατόµουρο, στρώνουν έδαφος) και λέξεων µε δηκτική διάθεση (ευφάνταστα σχόλια). Αντίστοιχη είναι και η χρήση των µεταφορικών εκφράσεων µέσα σε εισαγωγικά («θερµοκέφαλους», «Ιπτάµενοι», «επαναστατικό parkour», «κοµάντο») που δηλώνουν ειρωνεία και ενισχύουν

το καταγγελτικό ύφος. Επίσης, µε τη χρήση των αποσιωπητικών (Γι΄ αυτό το ...

4 Έκφραση- Έκθεση , Ενιαίο Λύκειο, β΄τεύχος, σελ 36-37

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)


χρυσό ειδησεογραφικό βατόµουρο) δηλώνεται αποδοκιµασία για την τακτική των ειδησεογραφικών µέσων και πρακτικών.

Γ2. α.

5 Αν και η αποστολή της δηµοσιογραφίας είναι να προασπίζει την

αλήθεια, συχνά διαπιστώνονται αυθαιρεσίες από µέρους της.

Συγκεκριµένα, ενώ ευθύνη των δηµοσιογράφων είναι να καταγγέλλουν τα «κακώς κείµενα», δε δικαιώνουν το ρόλο τους. Αντίθετα, αποσιωπούν άνοµες πράξεις και καταβάλλουν άοκνες προσπάθειες να εξυπηρετήσουν οικονοµικά και πολιτικά συµφέροντα. Έτσι, όµως,

καθίστανται όµηροι των ισχυρών και ευνοούν τις ατασθαλίες και τη διαφθορά. (60 λέξεις – 6= 54)

β.

6 Η δευτερεύουσα αναφορική ονοµατική πρόταση είναι η εξής: «που

καταβάλλουν τα τελευταία χρόνια». Η πρόταση είναι αναφορική ονοµατική προσδιοριστική, γιατί είναι απαραίτητος προσδιορισµός του όρου: «προσπάθειες», δε χωρίζεται µε κόµµα και δεν µπορεί να

παραλειφθεί από την περίοδο.

∆.7 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αγαπητοί τηλεθεατές ή Κυρίες και Κύριοι,

Στις µέρες µας, µεγάλοι τηλεοπτικοί σταθµοί, προβάλλουν, µε τρόπο

υπερβολικό και δραµατοποιηµένο αναταραχές και συγκρούσεις που ξεσπούν στην πρωτεύουσα της χώρας µας, πρακτική µε επιπτώσεις στην πολιτική της

σταθερότητα. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι τα τηλεοπτικά µας κανάλια δεν παρέχουν την απαιτούµενη αντικειµενική πληροφόρηση η οποία αποτελεί εγγυητή της ύπαρξης του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και της εύρυθµης λειτουργίας του. Αντίθετα, για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους κι αλλότρια

συµφέροντα, επιδίδονται στην παραπληροφόρηση. Η πρακτική τους όµως αυτή αναµφισβήτητα υπονοµεύει το δηµοκρατικό πολίτευµα.

Β. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

1ο Ζητούµενο (Απόδειξη)

Με την παραπληροφόρηση τα κανάλια απειλούν ακρογωνιαίους λίθους

του δηµοκρατικού πολιτεύµατος, όπως η καθολική και ενεργητική συµµετοχή των πολιτών στα κοινά, προϋπόθεση της άρσης των συλλογικών προβληµάτων.

5 Ο συγκεκριµένος τύπος άσκησης υποδεικνύεται από την Τράπεζα θεµάτων του ΙΕΠ για τη Β΄Τάξη Λυκείου

6 Έκφραση- Έκθεση , Ενιαίο Λύκειο, β΄ τεύχος, σελ 176

7 Το θέµα της παραγωγής λόγου ανταποκρίνεται στις σελ. 26-28 & 56-62 του τεύχους της Έκφρασης- Έκθεσης

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)


- Ο µονοδιάστατος χαρακτήρας της πληροφόρησης και η διασπορά πλαστών ειδήσεων, στερούν από τους πολίτες τη σφαιρική εποπτεία και αντικειµενική

γνώση της κοινωνικοπολιτικής πραγµατικότητας, κάµπτουν την κριτική τους σκέψη και αντίσταση και, χειραγωγώντας τη γνώµη τους, καταργούν την αυτονοµία των επιλογών τους.

- Με τη στρέβλωση των γεγονότων, την εντυπωσιοθηρία, την αποσιώπηση ή συσκότιση της αλήθειας, τον προσανατολισµό της κοινής γνώµης σε θέµατα

που αφορούν στην ιδιωτική ζωή και στην κατανάλωση, εφησυχάζουν και αποπροσανατολίζουν τους πολίτες από φλέγοντα θέµατα της δηµόσιας ζωής και τους καθιστούν τελικά παθητικούς θεατές της ετεροκαθοριζόµενης ζωής τους.

Η κατασκευασµένη και ελεγχόµενη πληροφόρηση εξανδραποδίζει

πνευµατικά και ψυχικά τους πολίτες. Τους στερεί, δηλαδή, την ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, του σχηµατισµού προσωπικής και ανεξάρτητης βούλησης. - Με τη συνειδητή εµπλοκή του σχολίου στην είδηση ο δέκτης φορτίζεται

συναισθηµατικά, δυσκολεύεται να εντοπίσει το καίριο και το αληθινό στην πληροφόρηση και τελικά να αντιµετωπίσει µε ευθυκρισία τα γεγονότα.

- Προβάλλοντας ως µοναδική τη χαλκευµένη αλήθεια, η παραπληροφόρηση αναιρεί τον πλουραλισµό και την πολυφωνία που εκφράζουν στο σύνολό της την πολιτική ζωή. Έτσι οι πολίτες αποκτούν ενηµέρωση που πηγάζει από λίγα

παντοδύναµα κέντρα εξουσίας. Ως εκ τούτου, δεν µπορούν να διασταυρώσουν τα γεγονότα, να βρουν την αλήθεια, να διαµορφώσουν ώριµη και αντικειµενική άποψη, εποικοδοµητική στάση απέναντι στα γεγονότα.

- Καλλιεργεί την εµπάθεια, τη µισαλλοδοξία και, αναπότρεπτα, οδηγεί τους πολίτες σε πόλωση. Τη θέση της λογικής στον καθορισµό της στάσης τους

παίρνουν οι παρορµήσεις και τα διεγερµένα, από τη συναισθηµατική χειραγώγηση, ένστικτα. Αποτέλεσµα αυτού είναι οι πολίτες να στηρίζουν δηµοκόλακες, λαοπλάνους ηγέτες, να ενστερνίζονται εχθρικές προς τη δηµοκρατία αντιλήψεις και θέσεις, να υιοθετούν αντιδεοντολογική πολιτική συµπεριφορά.

Τέλος, η ετεροκατευθυνόµενη πληροφόρηση υπηρετεί την αδιαφάνεια στον τρόπο άσκησης της εξουσίας και καταλύει το κράτος δικαίου. - Συγκαλύπτει κάθε αλήθεια που ενοχλεί τους κυβερνώντες και τους καταδικάζει στη συνείδηση του λαού. Αποσιωπά, δηλαδή, φαινόµενα

κατάχρησης εξουσίας, όπως σκάνδαλα διαφθοράς και δοσοληψίες µε τους πολίτες χάριν της ψηφοθηρίας.

- ∆ιαδίδει φήµες ανεπιβεβαίωτες, συκοφαντεί και σπιλώνει υπολήψεις, µε τη µορφή, συνήθως, της αποκάλυψης στοιχείων της ιδιωτικής ζωής πολιτικών αντιπάλων της κοµµατικής γραµµής που ακολουθούν τα κανάλια.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)


- Με τον τρόπο αυτό η παραπληροφόρηση υποσκάπτει την αξιοκρατία στην ανάδειξη των αρχόντων και στην ανάληψη των πολιτικών αξιωµάτων.

Μετάβαση στο 2ο ζητούµενο

Η παραπληροφόρηση, λοιπόν, αποδεικνύει µε απτό τρόπο ότι η ∆ηµοκρατία, τόσο ως τρόπος σκέψης και ζωής, όσο κι ως τρόπος άσκησης εξουσίας, δεν είναι οριστική κατάκτηση των κοινωνιών. ∆εν πρέπει όµως ποτέ

να ξεχνούν οι πολίτες ότι η δηµοκρατία συνυφαίνεται µε το σεβασµό στην αξία της προσωπικότητάς τους, µε την εφαρµογή και προάσπιση των δικαιωµάτων τους και, συνεπώς, µε την ευτυχία τους. Για την διασφάλισή της, εποµένως, χρειάζεται να πληρούνται ορισµένες καίριες προϋποθέσεις.

2ο ζητούµενο

Τη σπουδαιότερη προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη δηµοκρατικού πολιτεύµατος, υγιούς και ισχυρού.

- Γιατί τα µέσα ενηµέρωσης στα ολοκληρωτικά καθεστώτα είναι ελεγχόµενα και φιµωµένα. Λειτουργούν ως φερέφωνα και λιβανιστές, αγωγοί προπαγάνδας της µιας και µοναδικής εξουσίας.

- Στα δηµοκρατικά καθεστώτα τα µέσα ενηµέρωσης, απαιτείται να

λειτουργούν ανεξάρτητα από κάθε κοµµατικό έλεγχο, όπως και από οικονοµικά συµφέροντα. Αυτό, στην πράξη, υλοποιείται µε τη χρηµατοδότησή τους από κονδύλια που προβλέπονται στον κρατικό προϋπολογισµό.

- Αυτό δε σηµαίνει, όµως, ότι η δηµοκρατική πολιτεία χρειάζεται να µεριµνά για τον έλεγχο των όποιων αυθαιρεσιών τους, τον οποίο επιτυγχάνει µε τη θέσπιση ανεξάρτητων και αποτελεσµατικών οργάνων περιφρούρησης των

ατοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων, όπως είναι το Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Επίσης, χρειάζεται µια αποτελεσµατική στην εφαρµογή της νοµοθεσία που θέτει τα κανονιστικά πλαίσια στη δράση των ΜΜΕ, ώστε ποτέ

να µην καταστρατηγούν τη δεοντολογία τους. Νοµοθεσία, που προβλέπει άµεσα επιβαλλόµενες κυρώσεις σε όποιους λειτουργούς της πληροφόρησης παραβαίνουν το δηµοκρατικό τους καθήκον.

Η άµεση και, όσο το δυνατόν, αντικειµενικότερη και σφαιρικότερη ενηµέρωση προϋποθέτει δηµοσιογράφους µε ικανά εφόδια και αρετές, ώστε να

ανταποκριθούν στις σύνθετες απαιτήσεις της άσκησης του λειτουργήµατός τους.

- Πιο συγκεκριµένα, όσοι διακονούν τη δηµοσιογραφία είναι αδήριτη ανάγκη να διαθέτουν πλατιά και στέρεη, ανθρωπιστική παιδεία, όπως και την κατάρτιση στα µέσα και στους τρόπους άσκησης του επαγγέλµατος – λειτουργήµατός τους.

- Επιβάλλεται να τηρούν τις αρχές του κώδικα της δεοντολογίας τους. Αυτός

επιβάλλει τη διασταύρωση της πληροφορίας, πριν τη δηµοσίευσή της, την αξιολόγηση της σπουδαιότητας των ειδήσεων για την κοινωνία και ανάλογη

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2015



Ε_3.ΑΝλ2Γ(α)


ιεράρχησή τους, την αποφυγή παρεµβολής σχολίου στην είδηση, της αποσιώπησης γεγονότων και της εντυπωσιοθηρίας. Έχουν επίσης χρέος οι

δηµοσιογράφοι να σέβονται την ιδιωτική ζωή, να υπηρετούν το δηµόσιο συµφέρον, να µην προσβάλλουν τα ήθη και τις ευαισθησίες της κοινωνίας, να µη διχάζουν τους πολίτες.

- Πάνω από όλα, χρειάζεται να είναι έντιµοι, αµερόληπτοι, ενάρετοι και αδιάφθοροι.

∆εν αρκούν όµως η δηµοκρατική πολιτεία και η υπευθυνότητα των δηµοσιογράφων για την αντικειµενικότητα στην ενηµέρωση. Είναι επιτακτική ανάγκη οι πολίτες να διαθέτουν παιδεία.

- Από αυτήν την παιδεία πηγάζει η ηθικοπνευµατική τους καλλιέργεια και πολιτιστική τους αγωγή, η ισχυρή κοινωνική και πολιτική τους συνείδηση. Ειδικότερα, ο σεβασµός τους στα ανθρωπιστικά ιδεώδη και στους νόµους. Ο κριτικός και αδέσµευτος από ιδεοληψίες και δογµατισµό τρόπος σκέψης τους,

η αρετή της ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα, η χρήση του δηµοκρατικού διαλόγου ως µέσου διευθέτησης των διαφορών και διεκδίκησης των αξιώσεών τους. Οι πεπαιδευµένοι πολίτες σκέφτονται και δρουν µε γνώµονα το

συλλογικό συµφέρον, επιδεικνύουν ευαισθησία στα προβλήµατα του συνανθρώπου, γνωρίζουν ότι η προστασία των δικαιωµάτων τους και η επίλυση των κοινωνικών προβληµάτων απαιτούν και τη δική τους συνειδητή συµµετοχή στις συλλογικές δράσεις.

- Από τη σφαιρική παιδεία εξαρτάται η ευρύτητα των εµπεριστατωµένων γνώσεών τους, όχι µόνον για την κοινωνικοπολιτική πραγµατικότητα της

χώρας τους και του κόσµου ολόκληρου, αλλά και για τον κόσµο της πληροφόρησης και επικοινωνίας.

- Επίσης, η πνευµατική καλλιέργεια συντελεί στην άσκηση της κριτικής τους ικανότητας και στην πνευµατική τους εγρήγορση, στην καχύποπτη στάση τους απέναντι στην πληροφόρηση. Στην απροκατάληπτη και αµερόληπτη

αξιολόγησή της, στην αποδοχή ή στην απόρριψη της αλήθειας της, στο ενδιαφέρον τους για ουσιαστική και ποιοτική ενηµέρωση, στην άµυνά τους απέναντι στην πνευµατική και ψυχική τους ανελευθερία που επιδιώκει η κατευθυνόµενη πληροφόρηση.

Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αγαπητό κοινό, η ∆ηµοκρατία, όπως κι άλλες αξίες του πολιτισµού µας, διατρέχει κινδύνους. Αποτελεί ευθύνη όλων όσοι έχουν επίγνωση της αξίας του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και αίσθηµα χρέους για την προστασία του να

καταδικάσουν την παραπληροφόρηση και να αγωνιστούν, µε θεµιτές βέβαια ενέργειες, για την ποιοτική και αντικειµενική τους πληροφόρηση που κάθε δηµοκρατικό σύνταγµα ορίζει.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο και την υποµονή σας.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2014 Ε_3.Νλ2Γ(ε)







ΚΕΙΜΕΝΟ

Επιστροφή στην εποχή της... βραδύτητας

Ζούµε στην εποχή της ταχύτητας και της έντασης. Ταχύτατα αυτοκίνητα, γρήγοροι

υπολογιστές, πολυδύναµα κινητά τηλέφωνα και υπερηχητικά αεροπλάνα. Όλοι

τρέχουµε σαν παλαβοί, για να προλάβουµε. Κουρδισµένα στρατιωτάκια της

παραγωγικότητας, αστείες - όσο και δραµατικές - φιγούρες. Η µέρα παρουσιάζεται

ολοένα και πιο µικρή, καθώς ο χρόνος αµείλικτα ξοδεύεται στο αυτοκίνητο, στην

επιµήκυνση του ωραρίου ή στη δεύτερη δουλειά, στις ολοένα και περισσότερες

υποχρεώσεις.

Το αστείο είναι ότι η γοητεία της ταχύτητας και των διαφόρων fast - εφαρµογών

προέρχεται από την υπόσχεση ότι θα µας βγάλουν νικητές στην αδυσώπητη µάχη µε

τον χρόνο. Θα τα κάνουµε όλα πιο γρήγορα, ώστε να µας µένει χρόνος και για «άλλα

πράγµατα»· ίσως αυτά που θέλουµε περισσότερο. Κι όµως, ο εντατικός ρυθµός ζωής

αφαιρεί σχεδόν κάθε περιεχόµενο πραγµατικής ζωής. Σαν να περνάς µε 200

χιλιόµετρα την ώρα, από τοπία που φεύγουν σαν καρτούν.

Πού χάθηκε η εµπειρία ενός αργόσυρτου γεύµατος, πλούσιου σε γεύση και σε

συζήτηση; Πώς ηττήθηκε η κριτική σκέψη και ο αναστοχασµός από τον όγκο των

ταχύτατα διακινούµενων πληροφοριών; Γιατί «δεν υπάρχει χρόνος», για να

διαβάσουµε ποίηση ή να ονειρευτούµε µε τα µάτια ανοικτά; Πώς καταντήσαµε

αιχµάλωτοι του ιλίγγου της ταχύτητας;

Ο αγώνας του θνητού ανθρώπου µε τον χρόνο δεν είναι µόνο ο πιο αρχέγονος, αλλά

και ο πιο διαρκής. Αλλά η σηµερινή ασφυξία λόγω έλλειψης ελεύθερου χρόνου, δεν

είναι απλά αποτέλεσµα λανθασµένων προσωπικών επιλογών. Είναι κοινωνικό

πρόβληµα. Ένας ολόκληρος πολιτισµός είναι θεµελιωµένος στην εκµετάλλευση

του χρόνου του καθένα µας, δυστυχώς όµως βασίζεται στην ελαστική εργασία

και στην υπερεργασία, στη γρήγορη αγορά µιας ολόκληρης γκάµας µισοάχρηστων

συσκευών, που απαξιώνονται µε την ίδια σχεδόν ταχύτητα, µε αυτήν που υπόσχονται.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




Οι συνέπειες είναι ήδη εδώ. Η πρωτοφανής πολύπλευρη φθορά του ανθρώπινου

οργανισµού. Η υπερκατανάλωση και η αυξηµένη παραγωγή αποβλήτων. Η

υπερθέρµανση του πλανήτη. Η υποβάθµιση της ζωής.

Η διατροφή, καθρέφτης κάθε πολιτισµού, αντικατοπτρίζει την εποχή της ταχύτητας.

Φαστφουντάδικα ταΐζουν µια πόλη που τρέχει «πανικόβλητη». Οµοιοµορφία και

τυποποίηση και το φαΐ στο πόδι. Ήρθε η ώρα να κατεβάσουµε ταχύτητα. Όχι για να

κολλήσουµε στο σήµερα, αλλά για να ζήσουµε διαφορετικά. «Το εγκώµιο στη

βραδύτητα» εκτός από βιβλίο του Μίλαν Κούντερα γίνεται τάση. Οι εργαζόµενοι

διεκδικούν λιγότερες ώρες εργασίας και όχι εντατικοποίηση. Οι οικολόγοι, να µπει

φραγµός στην εντατική γεωργία. Κινήµατα, όπως το Slow Food, θέτουν ξανά την

πολιτιστική αξία της διατροφής και της αργής απόλαυσής της, ενώ άλλα, όπως το

Slow Cities, αναδεικνύουν ένα άλλο µοντέλο πόλης φιλικό στον άνθρωπο. Το «αργά»

γίνεται συνώνυµο της ποιότητας και της αλλαγής.

Του Γιάννη Ελαφρού

1/1/2005, Η Καθηµερινή


Α. Να παρουσιάσετε την περίληψη του κειµένου στην ηµερίδα που οργανώνει το

σχολείο σας µε θεµατική τον ελεύθερο χρόνο (70-90 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να σχολιάσετε τη φράση του κειµένου " Ένας ολόκληρος πολιτισµός είναι

θεµελιωµένος στην εκµετάλλευση του χρόνου του καθένα µας, δυστυχώς όµως

βασίζεται στην ελαστική εργασία και στην υπερεργασία" σε µία παράγραφο 80 -

100 λέξεων.

Μονάδες 12

Β2. Να εντοπίσετε τη δοµή και τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του

κειµένου.

Μονάδες 5

Β3. Να εντοπίσετε στις ακόλουθες προτάσεις το είδος της σύνταξης και να τη

µετατρέψετε στην αντίθετή της:

1. Ένας ολόκληρος πολιτισµός είναι θεµελιωµένος στην εκµετάλλευση του

χρόνου του καθένα µας.

2. Οι εργαζόµενοι διεκδικούν λιγότερες ώρες εργασίας και όχι εντατικοποίηση.

Μονάδες 6

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




Β4. Να αποδώσετε το νόηµα των παρακάτω φράσεων στη δηλωτική τους σηµασία:

φαΐ στο πόδι, του ιλίγγου της ταχύτητας.

Μονάδες 4

Β5. α. Να δώσετε τα συνώνυµα των παρακάτω λέξεων: «αδυσώπητη, αιχµάλωτοι»

(Μονάδες 4)

β. Να δώσετε την ετυµολογία των παρακάτω λέξεων και από το δεύτερο

συνθετικό να σχηµατίσετε από ένα οµόρριζο (είτε απλό είτε σύνθετο):

«αρχέγονος, διαφορετικά». (Μονάδες 4)

Μονάδες 8

Γ. Το κείµενο που σας δόθηκε το αναρτήσατε στο προσωπικό σας ιστολόγιο

(blog) και ένας χρήστης του σας κάνει την κάτωθι ανάρτηση (post): "∆υστυχώς ο

ελεύθερoς χρόνος είναι ένα τόσο πολύτιµο αγαθό, που εµείς οι έφηβοι τον

προσεγγίζουµε σαν να ήταν το πιο άχρηστο σκουπίδι. Ίσως φταίνε τα ερεθίσµατα που

λαµβάνουµε από τα ΜΜΕ, ίσως φταίει η ένταση του ρυθµού ζωής µας, πάντως είναι

βέβαιο ότι πολλοί αδιαφορούν όχι µόνο για τα µαθήµατά τους, αλλά και για

οποιαδήποτε πνευµατική ή καλλιτεχνική ασχολία. Άραγε το αντιλαµβάνονται όλοι

αυτό;;;".

Έτσι, εσείς αποφασίζετε να απαντήσετε µε µια ηλεκτρονική ανάρτηση περίπου

450 - 500 λέξεων στην παραπάνω παρατήρηση, διατυπώνοντας τις σκέψεις σας για

τους κινδύνους οι οποίοι προκύπτουν από την κακοδιαχείριση του χρόνου πολλών

συνοµηλίκων σας, αλλά και να αντιπροτείνετε άλλους γονιµότερους τρόπους

αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου που να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους.

Μονάδες 40

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2014 Ε_3.Νλ2Γ(α)






ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Αγαπητοί συµµαθητές,

ο αρθρογράφος περιγράφοντας το αγχωτικό πλαίσιο του σύγχρονου βίου

αναδεικνύει την αναγκαιότητα υιοθέτησης αργών ρυθµών ζωής. Πιο συγκεκριµένα, διαπιστώνει την απώλεια ελεύθερου χρόνου εξαιτίας των µετακινήσεων, των εργασιακών και κάθε είδους υποχρεώσεων. Μέσω

διερωτήσεων διαπιστώνει ότι οι καθηµερινές υλικές απολαύσεις, η δηµιουργική περισυλλογή κι ο προσωπικός οραµατισµός υποτάχτηκαν στο πάθος για ταχύτητα. Η ανεπιτυχής προσπάθεια για εύρεση ελεύθερου χρόνου ερµηνεύεται βάσει του αδιέξοδου κοινωνικού προτύπου διαβίωσης, µε

συνέπειες την υποτίµηση του ανθρώπινου βίου και το οικολογικό πρόβληµα. Τέλος, λόγω εντατικοποίησης µέχρι και των διατροφικών συνηθειών, προτείνει ως ιδεολογία ποιοτικού βίου τους ήπιους ρυθµούς απόλαυσης της

καθηµερινότητας. Σας ευχαριστώ.

Β1. Καθένας έχει το συνταγµατικά κατοχυρωµένο δικαίωµα στην ανάπαυση, στον

ελεύθερο χρόνο και ιδιαίτερα στο λογικό περιορισµό του χρόνου εργασίας. Ωστόσο, η ανταγωνιστική σηµερινή κοινωνία, οι αυξανόµενες απαιτήσεις της ζωής σε συνδυασµό µε το χαµηλό εισόδηµα, απαιτούν την εντατικοποίηση της

εργασίας µε τη µορφή της υπερεργασίας και της δεύτερης απασχόλησης. Η εντατικοποίηση της εργασίας µε στόχο την κάλυψη καταναλωτικών αναγκών και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης επιφορτίζει το άτοµο µε άγχος και κόπωση, συνθλίβει τις ψυχικές του αντοχές και υπονοµεύει την ποιότητα ζωής

του. Εποµένως, κρίνεται αναγκαίος ο επαναπροσδιορισµός των αξιών του ανθρώπου µε σηµαντικό βήµα την εξεύρεση του ελεύθερου χρόνου.

1

1 Με βάση το δεδοµένο της εκφώνησης «σχολιάστε» είναι επίσης αποδεκτές όλες οι απόψεις που µπορεί να

διαφοροποιούνται σςε σχέση µε το περιεχόµενο των εννοιών «ελαστική εργασία» και «υπερεργασία», όπως

αυτές εµφανίζονται στην προς σχολιασµό φράση.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




Β2. Θεµατική Περίοδος: « Ζούµε στην εποχή της ταχύτητας και της έντασης»

Σχόλια-Λεπτοµέρειες: «Ταχύτατα αυτοκίνητα, γρήγοροι υπολογιστές…

περισσότερες υποχρεώσεις»

Περίοδος Κατακλείδα: ∆εν υπάρχει.

Η παράγραφος αναπτύσσεται µε τη µέθοδο των παραδειγµάτων. Το θέµα της θεµατικής πρότασης αποσαφηνίζεται µε την παράθεση παραδειγµάτων, αντληµένων από την καθηµερινότητα. Με τα παραδείγµατα της αξιοποίησης

των µέσων µεταφοράς, των ηλεκτρονικών συσκευών επικοινωνίας και της αύξηση ωρών εργασίας συγκεκριµενοποιείται και αισθητοποιείται η εποχή της ταχύτητας και η ένταση που βιώνει το άτοµο µέσα σε αυτήν.

Β.3 1. Παθητική σύνταξη

Η εκµετάλλευση του χρόνου του καθένα µας έχει θεµελιώσει έναν ολόκληρο πολιτισµό.

2. Είναι ενεργητική σύνταξη Λιγότερες ώρες εργασίας και όχι εντατικοποίηση διεκδικούνται από τους εργαζοµένους.

Β4. φαΐ στο πόδι: τρώµε γρήγορα και πρόχειρα.

Ιλίγγου της ταχύτητας: ταχύτατος, βιαστικός τρόπος ζωής.

Β5 α. Αδυσώπητη: σκληρή, βίαια, ανηλεής, αµείλικτη

Αιχµάλωτος: σκλαβωµένος, ανελεύθερος, δέσµιος

β. Αρχέγονος: αρχή + γένος < γίνοµαι = γένος, γενικός, απόγονος, ευγονικός.

∆ιαφορετικά: δια + φέρω = φορέας, φορητός, φορτηγό, επιφόρτιση, αναφορά, εισφορά.

Γ. Ενδεικτικό Σχεδιάγραµµα2

Ενδεικτικός τίτλος: "Ελεύθερος Χρόνος: Ένας χαµένος παράδεισος"

Πρόλογος: Μια διαρκή πάλη επιδιώξεων και δραστηριοτήτων βιώνει ο σύγχρονος νέος. Η

διεξοδική διερεύνηση γνήσιων ψυχοπνευµατικών αναζητήσεων απαιτεί

2 Το θέµα το οποίο τίθεται προς ανάπτυξη υπάρχει στο σχολικό εγχειρίδιο της Β΄ Λυκείου « Έκφραση

Έκθεση» σελ. 280 - 285 και 85 - 88 στο αντίστοιχο σχολικό βιβλίο «Θεµατικοί κύκλοι».

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




ουσιαστική εκµετάλλευση των κενών διαστηµάτων της ηµέρας χωρίς εξωτερικούς καταναγκασµούς και υποχρεώσεις. Στη σηµερινή όµως κοινωνία

ο έφηβος δεν επιτυγχάνει τη γόνιµη διαχείριση των περιορισµένων πια ελεύθερων χρονικών περιθωρίων αυτοπραγµάτωσης. Ορµώµενος από τάσεις µιµητισµού καταλήγει έρµαιο των απαιτήσεων της βιοµηχανίας του ελεύθερου

χρόνου. Έτσι, όλες αυτές οι επιφανειακές ενασχολήσεις κατά τις ώρες της σχόλης ωθούν το σηµερινό µαθητή στην έκπτωση της αξίας του µε συνέπειες τόσο σε επίπεδο ατοµικής όσο και συλλογικής ζωής.

Α΄ ερώτηµα: συνέπειες άγονης και επιφανειακής διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου

1η §: αρνητικές συνέπειες στην ατοµική ζωή

Σωµατικές συνέπειες: η κακή διαχείριση του χρόνου του µαθητή µε στόχο την εκτόνωση και τη λήθη των εξεταστικών του υποχρεώσεων τον

οδηγεί στην καταπόνηση του σώµατος του µε την πολύωρη ορθοστασία, κυρίως σε ανήλιαγους χώρους ή σε µια µορφή «καθιστικής» διασκέδασης µπροστά από την οθόνη των ΜΜΕ. Έτσι όµως δεν αποκαθίστανται οι

σωµατικές του δυνάµεις του, δεν ξεκουράζεται. Επέρχεται περαιτέρω σωµατική κόπωση και βιολογική φθορά, µε αποτέλεσµα την παραµέληση εκπαιδευτικών προτεραιοτήτων.

Πνευµατικές συνέπειες: αποπροσανατολίζεται από την πνευµατική του καλλιέργεια και παθητικοποιείται. Το παιδί δεν αναπτύσσει αυτόνοµα τις δεξιότητες και οι ικανότητές του συρρικνώνονται. Αρνείται τον

προβληµατισµό, αδιαφορεί για τις πραγµατικές του ανάγκες και επιζητεί το επιφανειακό, το εκτονωτικό. Κυρίως περνά τον ελεύθερο χρόνο του βλέποντας τηλεόραση ή απασχολούµενος στον υπολογιστή. Παρακολουθεί άκριτα, προτιµά θεάµατα χαµηλής ποιότητας και ταυτίζεται µε λανθασµένα πρότυπα.

Έτσι, ο ελεύθερος χρόνος, δεν πλανιέται στο χώρο της φαντασίας, της γνωστικής επεξεργασίας και της ενδοσκόπησης.

Ψυχικές συνέπειες: δε δρα αυτεξούσια µε βάση τις πραγµατικές του επιθυµίες και κλίσεις, καθώς το άτοµο δέχεται άβουλα τους προτεινόµενους τρόπους εκµετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου. Επιλέγει τη νόθη ψυχαγωγία, την εκτόνωση που ικανοποιεί εφήµερες απολαύσεις. Έτσι, οδηγείται στην

πλήξη, τον κορεσµό, χωρίς να ωριµάζει συναισθηµατικά. Ηθικές συνέπειες: η κακή διαχείριση του χρόνου µπορεί να οδηγήσει

τους µαθητές σε φαινόµενα παραβατικής συµπεριφοράς µέσω της εκτόνωσής τους σε γήπεδα και ποικίλες µορφές χουλιγκανισµού. Συχνάζουν πολλές ώρες σε χώρους αµφίβολης ποιότητας, όπου παίζουν τυχερά παιχνίδια, πίνουν

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




οινοπνευµατώδη ποτά, παρενοχλούν, υιοθετούν δηλαδή πράξεις που δεν ταιριάζουν στην ηλικία τους και φυσικά που δεν καλλιεργούν την ηθική τους

υπόσταση.

2η §: αρνητικές συνέπειες στη συλλογική ζωή

Κοινωνικές συνέπειες: δεν ευνοούνται οι αγαστές διαπροσωπικές επαφές. ∆ηµιουργούνται εφήµερες, επιδερµικές γνωριµίες σε βάρος της φιλίας, της συνεργασίας, του διαλόγου. Άλλοτε το παιδί αποµονώνεται σε

εσώκλειστους χώρους διασκέδασης, γεγονός που δε βοηθά, ώστε να αφοµοιώνει και να επεξεργάζεται µε το δικό του τρόπο τα δεκάδες ερεθίσµατα και µηνύµατα του περιβάλλοντος του, άρα να κοινωνικοποιείται οµαλά.

Οικονοµικές συνέπειες: πιστός στο βωµό της κατανάλωσης θεωρεί το διαθέσιµο χρόνο ευκαιρία αξιοποίησης καταναλωτικών διαθέσεων. Η ταύτισή του µε δαπανηρά καταναλωτικά πρότυπα συνεπάγεται οικονοµική αφαίµαξη

για την οικογένεια και εθίζει το νέο, ο οποίος συνδυάζει την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου µε το χρήµα, που απαιτεί από την οικογένεια.

Πολιτιστικές συνέπειες: µαζοποιείται, καθώς οι επιλογές του υπαγορεύονται από τη µόδα, ισοπεδώνεται η αισθητική του καλλιέργεια. Απέχει από πολιτιστικές δραστηριότητες, δεν αναπτύσσει ολόπλευρη προσωπικότητα που θα τον βοηθήσει να αντιµετωπίσει καταστάσεις, τις οποίες

θα κληθεί να τις αναλάβει σε µεταγενέστερα στάδια της ζωής του. Παράλληλα, αποµακρύνεται από την παράδοση, χρησιµοποιεί αρκτικόλεξα και νεολογισµούς, αδιαφορεί για την ιστορική γνώση, µε ορατό τον κίνδυνο

αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας. Πολιτικές συνέπειες: η αποχή από τα πολιτικά δρώµενα, η ατοµικιστική διάθεση και η απουσία κοινωνικής συνείδησης οδηγούν στην περιφρόνηση των

δηµοκρατικών θεσµών και αξιών, λειτουργώντας πολλές φορές αποσταθεροποιητικά για την κοινωνική συνοχή. Φαινόµενα κοµµατικοποίησης και ρατσισµού αντανακλούν τη χειραγώγηση των νέων και εκκολάπτουν

ακραίες και συντηρητικές αντιλήψεις.

Β΄ ερώτηµα: τρόποι αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του έφηβου / µαθητή.

1η §: πνευµατικού, νοητικού και ιδεολογικού περιεχοµένου επιλογές

Ανάγνωση λογοτεχνικών και άλλων ποιοτικών βιβλίων: προσφέρει πνευµατική και ηθική καλλιέργεια, τέρπει την ψυχή, ενισχύει τη φαντασία και την ευαισθησία και ξεκουράζει.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




Ενασχόληση µε την τέχνη - θέατρο, µουσική, κινηµατογράφο, χορό, ζωγραφική - µε τη µορφή της αυτοέκφρασης, µε παρακολούθηση ή µε συµµετοχή σε καλλιτεχνικά δρώµενα: ψυχαγωγεί και παράλληλα προσφέρει αισθητική αγωγή, διανοητική, συναισθηµατική, κοινωνική, πνευµατική,

ψυχική καλλιέργεια και ωρίµανση, όξυνση της κρίσης και της φαντασίας. Γλωσσοµάθεια: αποτελεί πνευµατικό και κοινωνικό εφόδιο.

Επισκέψεις σε ιστορικούς χώρους, µουσεία, εκθέσεις, πινακοθήκες:

πνευµατική και αισθητική καλλιέργεια, γνώση του πολιτισµού, εµπέδωση ιστορικών γνώσεων και γνωριµία / εξοικείωση µε τεχνικά, πολιτιστικά και

άλλα µεγέθη. Εκδροµές στη φύση: αποκτώνται υγιεινές συνήθειες µε πεζοπορίες κ.α., η απόλαυση της φύσης προσφέρει ψυχική ευφορία και πνευµατική

διαύγεια, διαµορφώνεται περιβαλλοντική συνείδηση, δίνεται η δυνατότητα για ενδοσκόπηση και περισυλλογή.

Ταξίδια στο εσωτερικό και στο εξωτερικό: διακόπτεται η ρουτίνα της καθηµερινότητας µε την αλλαγή εντυπώσεων, επέρχεται γνωριµία µε τον πολιτισµό και την ιστορία άλλων περιοχών ή και λαών, εµπλουτίζεται η ιδεολογία του νέου σε κοινωνικοπολιτικά θέµατα, διευρύνονται οι γνώσεις και

οι ορίζοντές του, καλλιεργείται η ανεκτικότητα και ο σεβασµός προς τους άλλους λαούς.

Παρακολούθηση ή και συµµετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες, εκδηλώσεις, διαλέξεις µε επιστηµονικά, κοινωνικά, ανθρωπιστικά θέµατα:

διευρύνονται οι πνευµατικοί ορίζοντες και οι κοινωνικές επαφές, ο µαθητής κοινωνικοποιείται, καλλιεργείται η λογική και η κρίση του.

2η §: κοινωνικού, κοινωνικοποιητικού και πολιτικού περιεχοµένου επιλογές

Επικοινωνία, γόνιµη διαπροσωπική επαφή µε τα πρόσωπα του οικογενειακού και του φιλικού περιβάλλοντος, φιλία: ενίσχυση κοινωνικών επαφών και σύσφιξη σχέσεων, ψυχική επαφή και συναισθηµατική κάλυψη που

βοηθάει το νέο να αντιπαλέψει τα προσωπικά του προβλήµατα, αποφυγή της αποµόνωσης και της αίσθησης µοναξιάς.

Άθληση και συµµετοχή σε οµαδικά παιχνίδια: συµβάλλουν στην υγεία, στη σωµατική ευεξία, στην κοινωνικοποίηση, βελτιώνουν τις πνευµατικές και

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2014




ψυχολογικές δυνατότητες, προσφέρουν ηθική καλλιέργεια, διασκέδαση, έντονες συγκινήσεις, εµπειρίες και εκτόνωση του άγχους.

Ενασχόληση µε ερασιτεχνικές δραστηριότητες είτε κατά µόνας είτε στα πλαίσια οµάδων, όπως οι κατασκευές, οι συλλογές κ.α.: προσφέρει

ευχαρίστηση, ξεκούραση, δηµιουργική απασχόληση, καλλιέργεια των κλίσεων και δεξιοτήτων, αίσθηση οµαδικότητας και συνεργατικότητας.

Συµµετοχή σε εθελοντικές οµάδες, σωµατεία: παρέχει ψυχική

ικανοποίηση µέσω της προσφοράς και της ανθρώπινης επικοινωνίας, µειώνει το πνεύµα ατοµικισµού της σύγχρονης εποχής, αποτελεί µέσο κοινωνικοποίησης και καλλιεργεί τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, τον

ανθρωπισµό.

Ενηµέρωση για κοινωνικοπολιτικά, διεθνή, περιβαλλοντικά κ.α. ζητήµατα από τον Τύπο, το διαδίκτυο, από ενηµερωτικές εκποµπές και συµµετοχή σε κοινωνικά δρώµενα: αποτελεί µέσο κοινωνικοποίησης, ο νέος αποκτά σφαιρική ενηµέρωση και κριτική σκέψη, ευαισθητοποιείται στα σύγχρονα προβλήµατα, αντιλαµβάνεται την αξία της κοινωνικής δράσης και

συνοχής, συνειδητοποιεί την κοινωνική πραγµατικότητα.

Επίλογος:

Οι παραπάνω µορφές αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου αποτελούν

παράγοντες πολύπλευρης καλλιέργειας, ώστε ο µαθητής να διαµορφώσει σταδιακά µια συγκροτηµένη προσωπικότητα και κίνητρα, για να αναπτύξει την ελεύθερη έκφραση και την κοινωνικότητά του. Συνιστούν επενδυτικό

κεφάλαιο για την µελλοντική του δραστηριότητα ως ενεργού και υπεύθυνου πολίτη, καθώς τον βοηθούν αποτελεσµατικά ν’ αποκτήσει αυτογνωσία και κριτική σκέψη, ποικίλα ενδιαφέροντα και ανησυχίες µακριά από αρνητικές επιρροές και πρότυπα. Παράλληλα, βιώνει την εσωτερική πληρότητα δίνοντας

νόηµα στην καθηµερινότητά του. Αναβαθµίζοντας συνεπώς ο έφηβος την ποιότητα της ζωής του, αντιµετωπίζει αισιόδοξα και µε δυναµισµό το παρόν και το µέλλον του.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013






Ηµεροµηνία: Κυριακή 31 Μαρτίου 2013



ΚΕΙΜΕΝΟ

Μην υποχωρείτε, µην αποχωρείτε!

Εγώ, µια τυχοδιώκτρια του 21ου αιώνα, µετά από µήνες περισυλλογής και

καταιγισµού τηλεοπτικών ρεπορτάζ για την καταστροφή της Ελλάδας, αποφάσισα εν µια νυκτί να µαζέψω τα πράγµατά µου, να αφήσω την οικογενειακή θαλπωρή και ασφάλεια, τη µέτρια δουλειά και να µεταναστεύσω στη Μεγάλη Νήσο, όπου ως δια

µαγείας θα έβρισκα δουλειά, λεφτά και µια καλή ζωή. Αντ’ αυτού εδώ και ενάµιση µήνα, αυτό που ζω, µόνο ως παραµύθι δεν περιγράφεται. Άστεγη, ταλαιπωρηµένη, περήφανη να ζητήσω λεφτά από τους δικούς µου και µε καµία οικονοµική προετοιµασία, µένω σε προσωρινά σπίτια ψάχνοντας να βρω τη δουλειά των ονείρων

µου. Στην αρχή, ήµουν ενθουσιασµένη, έπαιρνα ευχαριστήρια mail από τους πιθανούς εργοδότες µου, έκανα και τον τουρισµό µου, έβλεπα παλιούς γνωστούς και

φίλους που είχα να δω χρόνια, και απλά περίµενα τη θετική απάντηση στις αιτήσεις µου που ήταν θέµα ηµερών στο µυαλό µου. Τα ρούχα συνέντευξης ήταν πάντα κρεµασµένα στη ντουλάπα, φρεσκοπλυµένα, έτοιµα να φορεθούν ανά πάσα στιγµή, και όσο οι αιτήσεις για δουλειά αυξάνονταν, µαζί χτίζονταν όλο και περισσότερα

όνειρα. Μετά τις 10 απορρίψεις, τότε τα πόδια µου πάτησαν στη γη. Μετά οι απορρίψεις κάθε µέρα ήταν και περισσότερες, τα ρούχα έµειναν κρεµασµένα µε µια

ελαφριά µυρωδιά καπνού πλέον. Η αυτοπεποίθηση έγινε άγνωστη λέξη, και τα χρήµατα άρχισαν σιγά σιγά να τελειώνουν. Το ίδιο και οι γνωστοί που ήταν πρόθυµοι να µε φιλοξενήσουν. Και όσο πίστευα ότι το ταλέντο µου είναι µεγάλο και οι δουλειές πολλές, και δεν θα είχα καµία δυσκολία, συνειδητοποιώ ότι ναι µεν οι δουλειές είναι

πολλές, αλλά το ταλέντο µου τελικά δεν είναι και τόσο σπουδαίο. Όσο και αν βλέπεις τη ζωή σου σαν ταινία, και κάνεις την πλάκα σου, οι συνεχείς µετακοµίσεις κάθε 15 µέρες, οι τυχαίες δουλειές σε µεξικάνικα και σε greek mpouzoukia, σε φθείρουν,

ειδικά όσο περνάει ο καιρός και η πλάκα γίνεται µέσο επιβίωσης [...]. Και όταν τα πράγµατα πάνε από το κακό στο χειρότερο, δεν έχεις σε κάποιον να µιλήσεις γιατί ξέρεις ότι εσύ το επέλεξες και πρέπει να το υποστηρίξεις, αλλά δεν είναι εύκολο. Όλοι σε θεωρούν γενναίο, σε ζηλεύουν, εύχονται να µπορούσαν να

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013




φύγουν κι αυτοί πριν βουλιάξουν µαζί µε τη χώρα. Αλλά δεν είναι η γενναιότητα, είναι η δειλία που σε οδήγησε να φύγεις από εκεί που τα βρήκες σκούρα και να

ψάξεις την τύχη σου αλλού, που σου φαντάζει γη της επαγγελίας. Εκεί οραµατίζεσαι κόκκινα χαλιά, αναγνωρισιµότητα, επιτυχία, χρήµατα. Αυτός ο άξονας σε οδηγεί, αλλά σίγουρα αυτά τα πράγµατα δεν έρχονται από τη µία µέρα στην άλλη. Και αν

στην Ελλάδα ζεις δύσκολους καιρούς, τουλάχιστον έχεις κάποιον να σε στηρίζει, είτε αυτό λέγεται οικογένεια, είτε φίλοι, είτε πρώην συνάδελφοι, είτε το σκυλί σου [...]. Η µοναξιά σού γκρεµίζει τα όνειρα, δεν µπορείς να το παλέψεις και να µην

κοιτάς πίσω, αλλά όσο κοιτάς αυτά που άφησες, σου φαντάζουν πολύ πιο σηµαντικά από όσο όταν τα είχες. ∆εν αξίζει σε κάποιον µε δυο πτυχία, ενός χρόνου προϋπηρεσία και ένα µυαλό άνω του µετρίου, να επιλέγει την αθλιότητα από τη

µετριότητα της σιγουριάς. Η άτακτη αποχώρηση από την Ελλάδα δεν ειναι η λύση.

25/12/2011 ∆ιασκευασµένο άρθρο της Ελίνας Πάνου στο

http://www.protagon.gr/


Α. Να παρουσιάσετε την περίληψη του κειµένου στα πλαίσια σχετικής συζήτησης µέσα στην τάξη σας (90-110 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε την παρακάτω περίοδο σε µια παράγραφο 60-80 λέξεων µε τη µέθοδο των παραδειγµάτων:

«Και αν στην Ελλάδα ζεις δύσκολους καιρούς, τουλάχιστον έχεις κάποιον να σε στηρίζει».

Μονάδες 12

Β2. Να δώσετε έναν τίτλο µε σχόλιο κι έναν χωρίς σχόλιο για το κείµενο που σας δόθηκε.

Μονάδες 5

Β3. Ποια είναι τα δοµικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου («Και όταν τα πράγµατα ... είτε το σκυλί σου».) και ποιες οι τρεις (3) µέθοδοι µε τις οποίες

αναπτύσσεται;

Μονάδες 5

Β4. Να εντοπίσετε στο κείµενο τρεις (3) φράσεις µε συνυποδηλωτική σηµασία.

Μονάδες 3

Β5. Να γράψετε την ετυµολογία των παρακάτω λέξεων και, στη συνέχεια, να

γράψετε µια άλλη οµόρριζη από το τελευταίο συνθετικό της καθεµιάς:

Τυχοδιώκτρια, περισυλλογής, απορρίψεις, πρόθυµοι, συνειδητοποιώ

Μονάδες 10

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013




Γ. Στην ηµερίδα που διοργανώνει το σχολείο σας µε θέµα «Μετανάστευση των Νεοελλήνων» να παρουσιάσετε σε µια οµιλία σας (400 περίπου λέξεων) τους

παράγοντες, οι οποίοι ωθούν ειδικά τους νέους στη µετανάστευση. Στη συνέχεια να εντοπίσετε τους τρόπους µε τους οποίους µπορούν να ενισχυθούν οι επαγγελµατικές προοπτικές µε σκοπό την παραµονή τους λαµβάνοντας

υπόψη την παρακάτω ρήση του κειµένου «Ωστόσο η άτακτη αποχώρηση από την Ελλάδα δεν είναι λύση».

Μονάδες 40

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013








ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Προτεινόµενα Θεµατικά Κέντρα (Κύρια Σηµεία) κειµένου:

1. Απόφαση συγγραφέως να εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία και να µεταναστεύσει στην Μ. Βρετανία αναζητώντας µια καλύτερη επαγγελµατική προοπτική.

2. Αρχικά υπήρχε ενθουσιασµός και η ελπίδα για την ευτυχή κατάληξη των προσπαθειών της.

3. Γρήγορα όµως επήλθε η ανώµαλη προσγείωση στην πραγµατικότητα και ο ρεαλιστικός συµβιβασµός της µε ευκαιριακές δουλειές.

4. Η δειλία ως κινητήριος µοχλός που την ώθησε στα ξένα και αναδεικνύεται η µοναξιά ως το τίµηµα της επιλογής της.

5. Καταλήγει ότι η µοναξιά σε αναγκάζει να αναθεωρήσεις το αξιακό σου

σύστηµα και τονίζει ότι η φυγή δεν είναι πανάκεια.

ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ1

Συµµαθήτριες- συµµαθητές,

η αρθρογράφος αναφέρεται στην απόφασή της να µεταναστεύσει στη Μεγάλη Βρετανία µε την προσδοκία της άµεσης επαγγελµατικής αποκατάστασης.

Ειδικότερα περιγράφει τον αρχικό ενθουσιασµό και την αισιοδοξία κατά την αναµονή της πρόσληψής της, για την πραγµατοποίηση των ονείρων της. Βέβαια, σταδιακά άρχισε να αντιµετωπίζει ρεαλιστικά την κατάσταση µε

απότοκο τη µείωση της αυτοπεποίθησής της, αφού κατέφυγε σε ευκαιριακές εργασίες για βιοπορισµό. Μάλιστα, εξοµολογείται τη δυσκολία να υποστηρίξει την επιλογή της, η οποία, µολονότι θεωρείται γενναιότητα, τελικά αποτελεί δειλία. Ολοκληρώνοντας επισηµαίνει ότι η µοναξιά αναδεικνύει την

πραγµατική αξία αυτών που αφέθηκαν στην πατρίδα, αποδεικνύοντας ότι η φυγή δεν αποτελεί λύση.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

(100 λέξεις)

1 Έκφραση – Έκθεση, Β΄ Λυκείου, σελ. 263-265.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013




Β12. «Και αν στην Ελλάδα ζεις δύσκολους καιρούς, τουλάχιστον έχεις κάποιον να

σε στηρίζει». Η οικογενειακή ασφάλεια παρέχει στο άτοµο κίνητρα για να

αντιµετωπίσει την αβεβαιότητα και την κρίση σε όλα τα επίπεδα. Λειτουργεί ενισχυτικά η θαλπωρή και η γονική συµβουλή καθώς αποτελεί απόσταγµα σοφίας και εµπειριών. Στο ίδιο πλαίσιο της αλληλεγγύης και της στήριξης

λειτουργεί η φιλία, η οποία σφυρηλατείται ακόµη περισσότερο στις παρούσες κοινωνικές συνθήκες. Εποµένως, ο αποχωρισµός των ανθρώπων που αποτελούν στήριγµα στη ζωή καθιστά την απόφαση της µετανάστευσης δυσκολότερη.

Β23. ΧΩΡΙΣ ΣΧΟΛΙΟ: Οι δυσκολίες της µετανάστευσης

ΜΕ ΣΧΟΛΙΟ: Μετανάστευση: Φυγή ναι, καταφύγιο όχι…

Β3. ∆ΟΜΗ4

Θ.Π.= «Και όταν τα πράγµατα... δεν είναι εύκολο» Σχόλια /Λεπτοµέρειες: «Όλοι σε θεωρούν γενναίο... είτε το σκυλί σου»

Κατακλείδα: δεν υπάρχει

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: 1. Με αιτιολόγηση

5, αφού όλη η παράγραφος αιτιολογεί το γιατί η επιλογή

της µετανάστευσης δεν είναι εύκολο να υποστηριχθεί, όπως αναφέρεται και

στη Θ.Π 2. Σύγκριση-αντίθεση

6: Έρχεται σε αντιπαράθεση η δειλία και η γενναιότητα

ως κίνητρα για τη µετανάστευση «Όλοι σε θεωρούν γενναίο, σε ζηλεύουν, εύχονται να µπορούσαν να φύγουν κι αυτοί πριν βουλιάξουν µαζί µε τη χώρα.

Αλλά δεν είναι η γενναιότητα, είναι η δειλία που σε οδήγησε να φύγεις από εκεί που τα βρήκες σκούρα»

3. Παραδείγµατα7: Στηρίζει µε απλά, καθηµερινά παραδείγµατα το ότι στην

Ελλάδα υπάρχει κάποιος να σε στηρίξει στα δύσκολα («τουλάχιστον έχεις κάποιον να σε στηρίζει, είτε αυτό λέγεται οικογένεια, είτε φίλοι, είτε πρώην συνάδελφοι, είτε το σκυλί σου»).

Β48. 1. καταιγισµού τηλεοπτικών ρεπορτάζ

2. τα πόδια µου πάτησαν στη γη

3. αν βλέπεις τη ζωή σου σαν ταινία 4. φαντάζει γη της επαγγελίας 5. Η µοναξιά σού γκρεµίζει τα όνειρα

6. δεν µπορείς να το παλέψεις

2 Οι µαθητές µπορούν να χρησιµοποιήσουν την πρόταση ως θεµατική περίοδο της παραγράφου τους ή ως

νοηµατική αφόρµηση. 3 Έκφραση – Έκθεση, Β΄ Λυκείου, σελ. 39-42. Οποιοσδήποτε τίτλος συµβαδίζει µε το κάτωθι είναι αποδεκτός.

4 Στις κάτωθι σελίδες (υποσ. 6-8) γίνονται αναφορές για τη δοµή της παραγράφου.

5 Έκφραση – Έκθεση, Α΄ Λυκείου, σελ. 73-75.



8 Έκφραση – Έκθεση, Α΄ Λυκείου, σελ. 44-47 & 153-154..

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013




Β5. Τυχοδιώκτρια: τύχη +διώκω / δίωξη Περισυλλογής: περι +συν+ λέγω / λόγος

Απορρίψεις: από +ρίπτω /ριπή Πρόθυµοι: προ+ θυµός / θυµικό Συνειδητοποιώ: συν + είδηση + ποιώ / ποιητής

Γ. ΕΚΘΕΣΗ

9

Ενδεικτικός πρόλογος:

Φίλες και φίλοι,

όλοι µας έχουµε βιώµατα ατόµων από τον κοινωνικό µας περίγυρο που έχουν

ήδη αναζητήσει καλύτερη προοπτική εργασίας στο εξωτερικό ή που σκέπτονται σοβαρά να το πράξουν στο εγγύς µέλλον. Πολλοί νέοι αντιµετωπίζουν τη φυγή ως µια λύση. Ζωτικής σηµασίας, λοιπόν, είναι αρχικά να διερευνηθούν οι παράγοντες εκείνοι οι οποίοι ωθούν στη µετανάστευση των

Νεοελλήνων.

Ενδεικτικές απαντήσεις

Ζητούµενο A:

• Ανεργία, υποαπασχόληση, ετεροαπασχόληση.

• Προσφορά εργασίας από τις χώρες υποδοχής, προβολή κινήτρων.

• Αναζήτηση καλύτερων συνθηκών εργασίας (υψηλότερες αποδοχές, προοπτικές εξέλιξης, αξιοκρατία στον εργασιακό χώρο).

• Ύπαρξη ισχυρών οικονοµικά και πνευµατικά χωρών που αποτελούν πόλο

έλξης.

• Αδυναµία ικανοποιητικής κάλυψης των βασικών αναγκών στη χώρα προέλευσης όπως: ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, εκπαίδευση.

• Απογοήτευση από το πολιτικό σύστηµα της χώρας, τον τρόπο διακυβέρνησης.

• Χαµηλό βιοτικό επίπεδο, έλλειψη ποιότητας ζωής και κοινωνικού κράτους πρόνοιας.

Μεταβατική παράγραφος: Απλή αναφορά των συνεπειών της

µετανάστευσης και προεξαγγελία B΄ ζητουµένου Ζητούµενο Β:

• Σύνδεση εκπαίδευσης µε αγορά εργασίας.

• Ανάπτυξη ανθρωπιστικής παιδείας για τη σύνδεση της πολιτιστικής ταυτότητας µε την οικονοµία και την αξιοποίηση ευκαιριών.

9 Έκφραση – Έκθεση, Β΄ Λυκείου, σελ. 93-118 (επάγγελµα, εργασία, ανεργία).

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2013




• Ορθή επιλογή επαγγέλµατος σύµφωνα µε τις σηµερινές ανάγκες, επαγγελµατική ευελιξία και προσαρµοστικότητα, δια βίου αναβάθµιση των

δεξιοτήτων του ατόµου.

• Χρηµατοδότηση για την ανάπτυξη της έρευνας και την κάλυψη των αναγκών για την ενίσχυση της βιοµηχανικής παραγωγής.

• Έµφαση στις τουριστικές επιχειρήσεις µε την ανάπτυξη του χειµερινού

τουρισµού και του αγροτουρισµού.

• Παροχή κινήτρων στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις.

• Κίνητρα για τη βελτίωση του πρωτογενούς τοµέα.

Ενδεικτικός επίλογος:

Ελπίζοντας σε ένα καλύτερο µέλλον, τονίζουµε πως είναι αναγκαία η αλλαγή του αναπτυξιακού µοντέλου στην χώρα µας, ώστε να συντελεστεί η εξοµάλυνση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας και τελικά να

µειωθεί το φαινόµενο της µετανάστευσης των νέων.

Αποφώνηση

Σας ευχαριστώ που µε ακούσατε

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




ΤΑΞΗ: Β΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ


ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

Η αξία της διαφορετικής άποψης Όσοι επιδιώκουν να εµποδίσουν τους άλλους να εκφράσουν το διαφορετικό και

είναι οπαδοί των προκαταλήψεων, είναι εχθροί της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών δεν αφορά τις πλειοψηφικές απόψεις. Αφορά αποκλειστικά τις διαφορετικές απόψεις. Γιατί, όµως, χρειάζεται η διαφορετική άποψη; Ποια είναι η αξία της; Τι έχουµε να φοβόµαστε αν οι ιδέες, οι απόψεις που δηµοσιοποιούνται, είναι καλές; Αν οι ιδέες που ελεύθερα δηµοσιοποιούνται είναι κακές, τότε εκτίθενται και θωρακίζουν τις καλές απόψεις που ήδη έχουµε. Γι’ αυτό αφήστε τον κόσµο να εκτίθεται και στο τέλος θα έχουµε κέρδος, έτσι κι αλλιώς.

«Τι να κάνω;Tι να διαλέξω; Ποια η καλύτερη λύση;» Όλοι µας έχουµε βρεθεί στην παραπάνω θέση, µπροστά σε µεγάλα ή µικρά διλήµµατα, σε µεγάλα ή µικρά «ναι» και «όχι». Ο Χάγιεκ εξειδικεύει στην ελευθερία της πράξης και επισηµαίνει ότι σε οποιαδήποτε στιγµή της ανθρωπότητας, σε κάθε κοινωνικό σύνολο υπάρχουν χιλιάδες προβλήµατα προς επίλυση που επιδέχονται δισεκατοµµύρια συνδυασµούς. Κανείς, µα κανείς, δεν ξέρει εκ των προτέρων την άριστη ή έστω την καλύτερη λύση. Αυτή την αναγνωρίζουµε εκ των υστέρων, αφού υπάρξουν εκατοµµύρια προσπάθειες, οι περισσότερες αποτυχηµένες, άλλες µερικώς αποτυχηµένες, άλλες µερικώς επιτυχηµένες κι άλλες επιτυχηµένες. Σε συνθήκες ελευθερίας, δοκιµάζουν πολλοί την λύση ενός προβλήµατος. Έχουµε θεωρητικά άπειρες προσπάθειες, από τις οποίες κάποιες είναι επιτυχείς, αλλά πολύ περισσότερες αποτυγχάνουν. ∆εν ξέρουµε, όµως, εκ των προτέρων ποιες θα πιάσουν. Και το χειρότερο: δεν ξέρουµε ποιες θέλουµε. Θα εκτιµήσουµε αν µας κάνουν, αφού τις δοκιµάσουµε. Αν εγκλωβιστούµε στα βρόχια της προκατάληψης, είναι δυσεπίτευκτη η αλήθεια.

Η διαφορετική άποψη έχει και µιαν άλλην αξία. Λειτουργεί ως παρακαταθήκη για το µέλλον. Αν σήµερα είναι µειοψηφική, αύριο µπορεί να δικαιωθεί, αν και όταν η πλειοψηφική άποψη χρεοκοπήσει. Για παράδειγµα, µε βάση την πλειοψηφική άποψη της εποχής, ορθώς καταδικάστηκε σε θάνατο ο Σωκράτης. Όταν οι απόψεις αυτές χρεοκόπησαν, ασπαστήκαµε τις απόψεις της τότε µειοψηφίας. Ως γνωστόν, η ηθική και οι περισσότερες απόψεις λειτουργούν, όπως η µόδα, αλλάζουν συχνά. Και καλά κάνουν...

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




Ακόµη, η διαφορετική άποψη προάγει την κριτική σκέψη, ενώ η προκατάληψη την περιχαρακώνει. Το διαφορετικό προκαλεί τον αποδέκτη είτε να συµφωνήσει, είτε να προβληµατιστεί για ποιους λόγους διαφωνεί. Η παγκόσµιου κύρους αµερικανική εφηµερίδα New York Times δεν δίστασε να δηµοσιεύσει στις 22 Ιανουαρίου - στην αιχµή της κρίσης της Γάζας – δηκτικό άρθρο του Λίβυου δικτάτορα Μουαµάρ Καντάφι για το Παλαιστινιακό, αφήνοντάς το, µάλιστα, ασχολίαστο. Η εφηµερίδα, όµως, ήθελε να προσφέρει στους αναγνώστες της και την άλλη άποψη. Είτε για να συµφωνήσουν, είτε για να γνωρίζουν γιατί διαφωνούν. Αν, όµως, η εφηµερίδα αποδεχόταν τυφλά µια προκατασκευασµένη αντίληψη, οι σχέσεις θα δηλητηριάζονταν και ο δογµατισµός θα κυριαρχούσε εύκολα…

Αντίθετα, στη χώρα µας καθένας ζυγίζει τις απόψεις ανάλογα µε τις πεποιθήσεις ή τις ιδεοληψίες του. Άλλος µε το αριστερόµετρο, άλλος µε το ελληνόµετρο, άλλος µε το ηθικόµετρο, άλλος µε το κοµµατόµετρο και κυρίως µε το µέτρο του στενού προσωπικού συµφέροντος. Όποια άποψη αποδειχτεί λειψή στο ζύγι, εξοβελίζεται. Όµως, για ποιους λόγους πολεµούν τη διαφορετική άποψη; Γιατί το διαφορετικό ανάγεται σε ανόσιο και ποινικό αδίκηµα; Κυρίως φοβούνται την αντιπαράθεση. Όποιος µπορεί να αντιπαρατεθεί σε µιαν άποψη, το κάνει και αυτόχρηµα την αχρηστεύει. Όποιος δεν µπορεί, καταφεύγει σε µορφές λογοκρισίας ή φιµώµατος για να την εξοβελίσει. Η επικράτηση των προκαταλήψεων συµφέρει…Άλλος λόγος είναι, ότι κάποιοι θέλουν να κρατούν το κοινό στο σκοτάδι και στην ασφάλεια της βεβαιότητας. Η έλλειψη βεβαιοτήτων είναι επικίνδυνη. Γι’ αυτό, καλά είναι τα άρθρα που διαγωνίζονται ποιο θα πλειοδοτήσει στην υποστήριξη της οµοιόµορφης άποψης, ενισχύοντας τη βεβαιότητα και την ηµιµάθεια, µαζί και την ψυχολογική ασφάλεια που αυτές συνεπάγονται µε την ανελέητη αρωγή, βέβαια, της επικίνδυνης προκατάληψης.

Το αποτέλεσµα είναι - σύµφωνα µε όλες τις ετήσιες εκθέσεις της µη κυβερνητικής οργάνωσης «freedom house»- να έχουµε µετρηθεί συνεχώς τα τελευταία χρόνια τελευταίοι στην Ευρώπη σε ελευθερία τύπου. Και, παραδόξως (;), έχουµε αναλογικά πολλαπλάσιο αριθµό εφηµερίδων σε σχέση µε τις ευρωπαϊκές χώρες. Ναι, εµείς που καυχιόµαστε ότι γεννήσαµε τη ∆ηµοκρατία, ότι θυσιαστήκαµε στο βωµό της ελευθερίας, στην πράξη φοβόµαστε την πραγµατική ελευθερία. Και για να ’µαστε ελεύθεροι, έχουµε ανάγκη την Τόλµη και την Αρετή. Έχουµε ανάγκη τον Λόγο, αλλά και τον Αντίλογο. Εποµένως, ορθά ο Albert Camus είπε: «Ο ελεύθερος τύπος µπορεί να είναι καλός ή κακός. Ο ανελεύθερος τύπος δεν µπορεί να είναι παρά µόνο κακός».

Βασισµένο στο άρθρο του ∆ιονύση Γουσέτη

Λεξιλόγιο βρόχια: παγίδα, πλεκτάνη παρακαταθήκη: κληρονοµιά δηκτικό: αιχµηρό, οξύ, καυστικό εξοβελίζεται: αποβάλλεται, απορρίπτεται αυτόχρηµα: πραγµατικά

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειµένου σε 100 λέξεις περίπου.

Μονάδες 25 Β1. «Ακόµη, η διαφορετική άποψη προάγει την κριτική σκέψη, ενώ η

προκατάληψη την περιχαρακώνει». Να αναπτύξετε το περιεχόµενο της παραπάνω φράσης µε σύγκριση-αντίθεση σε µία παράγραφο 80-100 λέξεων.

Μονάδες 12 Β2. Να εντοπίσετε τα δοµικά µέρη της πρώτης παραγράφου του κειµένου («Όσοι

επιδιώκουν…έτσι κι αλλιώς»). Μονάδες 6

Β3. «χρεοκοπήσει», «ζυγίζει», «κρατούν το κοινό στο σκοτάδι». Να αποδώσετε τις παραπάνω φράσεις σε κυριολεκτικό λόγο.

Μονάδες 6 Β4. Να αναγνωρίσετε και να ερµηνεύσετε το είδος του σχολίου που εκφράζουν τα

σηµεία στίξης στις φράσεις που ακολουθούν: «…παραδόξως (;)», «η επικράτηση των προκαταλήψεων συµφέρει…»

Μονάδες 4 Β5. «δυσεπίτευκτη», «ασπαστήκαµε», «έλλειψη»: Να δώσετε από ένα αντώνυµο

στις παραπάνω λέξεις. Μονάδες 3

Β6. «ψυχολογική»: Να αποδώσετε δύο παράγωγες λέξεις (είτε σύνθετες είτε απλές) για κάθε ένα από τα δύο συνθετικά της παραπάνω λέξης.

Μονάδες 4 Γ. Με αφορµή µία συζήτηση που διεξάγεται στην τάξη σας για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, και, συγκεκριµένα, για το άρθρο 19 της Οικουµενικής ∆ιακήρυξης των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου («Καθένας έχει το δικαίωµα της ελευθερίας της γνώµης και της έκφρασης, που σηµαίνει το δικαίωµα να µην υφίσταται δυσµενείς συνέπειες για τις γνώµες του, και το δικαίωµα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες µε οποιοδήποτε µέσο έκφρασης, και από όλον τον κόσµο»), αποφασίζετε να συντάξετε ένα άρθρο 400-500 λέξεων για την ιστοσελίδα του σχολείου σας, αναλύοντας τους κινδύνους που προκύπτουν τόσο για το άτοµο όσο και για την κοινωνία από την άκριτη υιοθέτηση οποιασδήποτε πληροφορίας και άποψης. Κατόπιν, να παρουσιάσετε τους τρόπους µε τους οποίους ο άνθρωπος θα µπορούσε να αξιολογήσει τη διαφορετική άποψη και να ωφεληθεί από αυτήν.

Μονάδες 40

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




ΤΑΞΗ: Β΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Περίληψη

Το άρθρο αναφέρεται στην αξία της ελεύθερης διακίνησης διαφορετικών απόψεων. Πιο συγκεκριµένα, η ανακάλυψη της αλήθειας προϋποθέτει τον πειραµατισµό του ατόµου σε συνθήκες ελευθερίας, µακριά, δηλαδή, από προκαταλήψεις, που περιχαρακώνουν τη σκέψη, αλλά και από πλειοψηφικούς περιορισµούς, καθώς ενδέχεται να ανατραπούν εξελικτικά. Επιπλέον, εκτός από την προώθηση της κριτικής σκέψης µέσω του διαφορετικού, αποφεύγεται ο δογµατισµός και η τάση, που, συχνά, σύµφωνα µε το κείµενο, χαρακτηρίζει τον τύπο για προκατασκευασµένες αντιλήψεις µε βάση πολιτικά κριτήρια. Αυτό παρατηρείται στην Ελλάδα, παρά την ενισχυµένη παρουσία του τύπου σε σχέση µε τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Συνεπώς, κρίνεται αναγκαία η ελευθερία του τύπου, όπως άλλωστε υποστηρίζεται κι από τον Albert Camus.

Β1. Ιστορικά, έχει αποδειχθεί ότι η διαφορετική άποψη προάγει την κριτική σκέψη,

ενώ η προκατάληψη την περιχαρακώνει. Από τη µια, η ύπαρξη διαφορετικής άποψης προσφέρει στο άτοµο τη δυνατότητα προβληµατισµού, εστίασης σε νέα δεδοµένα, που ίσως αγνοούσε ή παρέλειπε. Παράλληλα, τροφοδοτεί το διάλογο µε το συνάνθρωπο για την από κοινού αναζήτηση της αλήθειας. Από την άλλη, η εδραίωση µονοδιάστατης λογικής περιορίζει τις λογικές επεξεργασίες που κάνει το άτοµο. Κι αυτό γιατί του προσφέρει έτοιµη πληροφορία και απάντηση στη δική του αναζήτηση, αλλά και τη δήθεν ασφάλεια της βεβαιότητας. Συνεπώς, ο πλουραλισµός ιδεών είναι πιο γόνιµος από τη µονοδιάστατη σκέψη.

Β2. Θεµατική Περίοδος: «Όσοι επιδιώκουν…των ιδεών».

Σχόλια-Λεπτοµέρειες: «Η ελεύθερη διακίνηση…που ήδη έχουµε». Κατακλείδα: «Γι’ αυτό αφήστε…έτσι κι αλλιώς».

Β3. χρεοκοπήσει: εξαντληθεί, εκπέσει, υποβαθµιστεί, ευτελιστεί

Ζυγίζει: εκτιµά, υπολογίζει, λογαριάζει, αξιολογεί Κρατούν το κοινό στο σκοτάδι: παραπληροφορούν, αποπροσανατολίζουν το κοινό

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




Β4. Το σχόλιο και στις δύο περιπτώσεις χρησιµοποιείται µέσω σηµείων στίξης, που υποδηλώνουν την προσωπική θέση του αρθρογράφου για το θέµα που πραγµατεύεται: παραδόξως (;): το ερωτηµατικό εντός της παρένθεσης δηλώνει ειρωνεία, αµφισβήτηση συµφέρει…: τα αποσιωπητικά δηλώνουν ειρωνεία, υπαινιγµό

Β5. δυσεπίτευκτη: πραγµατοποιήσιµη, επιτεύξιµη, εφικτή

ασπαστήκαµε: αρνηθήκαµε, αποποιηθήκαµε έλλειψη: πληθώρα, ποικιλία, αφθονία, επάρκεια

Β6. Ψυχολογική:

Ψυχή< ψυχικός, ψυχοµετρικός, ψυχοτεχνικός Λόγος< παράλογος, λογικός, µονόλογος

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ: ΑΛΗΘΕΙΑ Ή ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ; ΠΡΟΛΟΓΟΣ ∆ιαβάζοντας κανείς το άρθρο 19 της Οικουµενικής ∆ιακήρυξης των Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, αντιλαµβάνεται ότι ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του στον πλανήτη Γη, δεν περιορίστηκε µόνο στην επεξεργασία του λίθου ή του λόγου, αλλά και στην υπεράσπιση των δικαιωµάτων του, άµεση απόρροια της πολιτισµικής εξέλιξης των λαών και της ανάγκης οριοθέτησης των ατοµικών παθών σε σχέση µε την κοινωνική ευηµερία. Ένα από αυτά είναι και εκείνο της ελευθερίας της γνώµης και έκφρασης, που, όπως παρατηρείται σήµερα, κινδυνεύει σοβαρά. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Η πληροφορία σήµερα εναλλάσσεται µε ταχύτατους ρυθµούς, ώστε ο τρόπος διαχείρισής της από το άτοµο να είναι ευάλωτος. Οι οικονοµικές και πολιτικές σκοπιµότητες που κρύβονται πίσω από την παρεχόµενη πληροφόρηση, αλλά και οι υποκειµενικές προϊδεάσεις και αναπαραστάσεις καθιστούν ενίοτε οποιαδήποτε πληροφορία και άποψη υπό άκριτη υιοθέτηση επιφέροντας σοβαρούς κινδύνους τόσο για το άτοµο όσο και για την κοινωνία. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ (Αναλυτικό Σχεδιάγραµµα) Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Κίνδυνοι που προκύπτουν από την άκριτη υιοθέτηση οποιασδήποτε πληροφορίας και άποψης (Για το άτοµο) Πνευµατικό επίπεδο • Το άτοµο χάνει την υπόστασή του, η κρίση του ατροφεί και οι πράξεις του

διακατέχονται από φανατισµό, µισαλλοδοξία, προκαταλήψεις, δογµατισµό, µε αποτέλεσµα να αποµακρύνεται από την αλήθεια και την ουσιαστική

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




γνώση. Η ιδιαιτερότητα ισοπεδώνεται από την οµοιογένεια, στην οποία βασιλεύει η υποταγή στο υποσυνείδητο, ιδιαίτερα όταν υπακούει σε µαζικές προκλήσεις.

• Το άτοµο συνηθίζει σ’ έναν εύσχηµο τρόπο για «φυγή» από τα αρνητικά βιώµατα της κοινωνικής πραγµατικότητας σ’ ένα χώρο ψευδαίσθησης και αυταπάτης, όταν οι απόψεις που υιοθετεί άκριτα στοχεύουν στη δήθεν διαφοροποίησή του από το σύνολο.

Ψυχικό επίπεδο • Η ψυχική επαφή τυποποιείται και παρεµποδίζεται η ουσιαστική

επικοινωνία µεταξύ των ανθρώπων. Αυξάνεται η ψυχική ανασφάλεια του ατόµου.

• Το άτοµο βιώνει ψυχολογική σύγχυση εξαιτίας της αντίφασης µε την οποία συχνά έρχεται αντιµέτωπο, όταν ανακαλύπτει την αλήθεια.

Ηθικό επίπεδο • Η άκριτη υιοθέτηση ιδεών και απόψεων µπορεί να οδηγήσει το άτοµο στην

αποδοχή επικίνδυνων για την ηθική του υπόσταση πεποιθήσεων. • Ενίοτε, η ανεξέλεγκτη αποδοχή πληροφοριών ωθεί σε συµπεριφορές που

αντιβαίνουν στις ηθικές αρχές και αξίες που προβλέπονται από την κοινωνία για την πρόοδό της και την οµαλή συνύπαρξη των πολιτών της. Συνήθως, µάλιστα, τέτοιες συµπεριφορές στηρίζονται στη στρεβλωµένη άποψη του ατόµου για το τι είναι ηθικό.

Κίνδυνοι που προκύπτουν από την άκριτη υιοθέτηση οποιασδήποτε πληροφορίας και άποψης (Για την κοινωνία) • Η πιθανότητα προπαγάνδας ισοπεδώνει κάθε ιδιαιτερότητα και προωθεί τη

µαζική κοινωνία απρόσωπων και ετεροκατευθυνόµενων όντων. • Η ενδεχόµενη αντικοινωνική συµπεριφορά των ατόµων µπορεί να φέρει

βαρύ πλήγµα στην κοινωνική συνοχή µε την εκδήλωση φαινοµένων παθογένειας, όπως της εγκληµατικότητας, του ρατσισµού, του χουλιγκανισµού και ευρύτερα των συγκρούσεων µεταξύ των πολιτών.

• Υπονοµεύεται ο δηµοκρατικός χαρακτήρας του πολιτεύµατος, εφόσον επιτρέπει τη διάχυση ανεξέλεγκτων πληροφοριών και τον τρόπο που αυτές διοχετεύονται-«επιβάλλονται» στον δέκτη.

• Η παραπληροφόρηση συνδέεται, επίσης, και µε τον αναχωρητισµό, την ιδιώτευση του πολίτη, καθώς εκλείπει η εµπιστοσύνη προς την πολιτική εξουσία. Με αυτόν τον τρόπο, το άτοµο προβάλλει την αποδοκιµασία του. Η απολιτικοποίηση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στους νέους µε κίνδυνο να ενταχθούν σε οµάδες που θα καλύπτονται µε το προπέτασµα ενός σωτήρα.

• Το κύρος των θεσµών απειλείται δεδοµένου ότι η διάχυση πληροφοριών από ποικίλα µέσα ενηµέρωσης δεν ελέγχεται, µε αποτέλεσµα να υπονοµεύεται η ισχύς τους για την πρόοδο της κοινωνίας.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2012




• Η άκριτη υιοθέτηση απόψεων και πληροφοριών µπορεί να οξύνει τυχόν διαφορές µεταξύ των λαών οδηγώντας ενίοτε σε πολιτικές και πολιτισµικές ρήξεις.

• Η κοινωνία που βασίζεται σε άτοµα-έρµαια της διαχεόµενης πληροφόρησης δεν έχει τα εχέγγυα να αναπτυχθεί οικονοµικά αξιοποιώντας ένα «υγιές» πνευµατικά και ηθικά ανθρώπινο δυναµικό.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Όπως γίνεται αντιληπτό, εγείρεται η σηµασία της άσκησης της κριτικής σκέψης του ατόµου κατά την πρόσληψη οποιασδήποτε πληροφορίας και άποψης. Ωστόσο, µέσα από τον όγκο των προσφερόµενων απόψεων υπάρχουν τρόποι να διακρίνει τη διαφορετική άποψη και να ωφεληθεί από αυτήν. Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Τρόποι µε τους οποίους ο άνθρωπος θα µπορούσε να αξιολογήσει τη διαφορετική άποψη και να ωφεληθεί από αυτήν. • Καθοριστικός ο ρόλος του σχολείου, που χρειάζεται να παρέχει

πολύπλευρη γνώση και να προωθεί τον διάλογο, την έρευνα, την κριτική. • Η ενίσχυση του διαλόγου και της γόνιµης επικοινωνίας στο οικογενειακό

περιβάλλον ενισχύουν την επαφή του ανθρώπου µε διαφορετικές ιδέες και απόψεις ακόµη και µέσα σε έναν τόσο οικείο χώρο.

• Η συµµετοχή του ανθρώπου σε πολιτικές διαδικασίες θα ενεργοποιήσουν την έµφυτη τάση για διεκδίκηση και υπεράσπιση των απόψεών του, αλλά θα µάθει να σέβεται και εκείνες που δεν συµφωνούν µε τη δική του.

• Η ενεργοποίηση του ανθρώπου σε πολιτιστικό επίπεδο µέσω της συµµετοχής του σε εκδηλώσεις ή δρώµενα θα του αποκαλύψουν ενδεχοµένως αθέατες όψεις της πραγµατικότητας που πριν αγνοούσε.

• Ο εθελοντισµός υπέρ της λειτουργίας των θεσµών ή της υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωµάτων θα ενισχύσει την πνευµατική του «όραση» σε θέµατα κοινωνικής και πολιτικής φύσεως.

• Η επιδίωξη της γόνιµης και ουσιαστικής επικοινωνίας του ανθρώπου µε το περιβάλλον του θα το απαλλάξουν από προϊδεάσεις που του πρόσφεραν την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και θα νιώσει πραγµατικά ελεύθερο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Συνεπώς, η ανάγκη ορθής διαπαιδαγώγησης του ανθρώπου, αλλά και η υγιής κοινωνική του εξέλιξη και ανάπτυξη καθορίζουν καίρια τον τρόπο που αξιολογεί και αξιοποιεί την εκάστοτε πληροφορία και άποψη. Είναι απαραίτητο, όµως, να συνειδητοποιεί την ανάγκη της διά βίου πνευµατικής εγρήγορσης, δεδοµένου ότι η εποχή της πληροφορίας εξελίσσεται ραγδαία µε αµφίβολες κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες για την ποιότητα του πολιτισµού που παράγεται. Η αναζήτηση του διαφορετικού δεν πρέπει να σταµατά ποτέ!

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011

Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2011

Οµοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος (ΟΕΦΕ)

1

1

B' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ


ΚΕΙΜΕΝΟ

Η (παρα)πληροφόρηση στο www. Για πολλούς αναλυτές η εµφάνιση του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση

της άπλετης πληροφόρησης και της βελτίωσης της ποιότητας του δηµόσιου διαλόγου. Σύµφωνα µε αυτή την άποψη, η τεχνολογία του ίντερνετ αφενός µείωνε το κόστος της πληροφόρησης και αφετέρου έδινε τη δυνατότητα στους πολίτες να ανταλλάσσουν απόψεις και να ασκούν αµοιβαία κριτική. Όλα αυτά φυσικά θα ήταν προς όφελος των δηµοκρατικών διαδικασιών και της κουλτούρας του πολιτικού διαλόγου, στην οποία βασίζεται η δηµοκρατία. Όµως, δυστυχώς σήµερα βλέπουµε ότι αυτές οι προβλέψεις δεν επαληθεύονται. Αντίθετα, σε µεγάλο βαθµό το ίντερνετ φαίνεται ότι προωθεί τον πολιτικό εξτρεµισµό* και τη µονοσήµαντη πληροφόρηση. Σύµφωνα µε τον γνωστό πανεπιστηµιακό Gass Sunstein (που πρόσφατα έγινε διευθυντής του Ρυθµιστικού Γραφείου του Λευκού Οίκου), αυτό το οποίο είναι καθοριστικό µε το Ίντερνετ, δεν είναι τόσο ότι δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη να έχει περισσότερη πληροφόρηση. Ακόµα πιο σηµαντικό είναι ότι του δίνει τη δυνατότητα να αποκλείει την πληροφόρηση που δεν του αρέσει. «Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο µε τη νέα τεχνολογία», γράφει, «είναι η αυξανόµενη δύναµη των καταναλωτών να «φιλτράρουν» αυτό που βλέπουν». Ένα από τα πιο σηµαντικά αποτελέσµατα αυτού του φιλτραρίσµατος είναι ότι οι χρήστες εκτίθενται µόνο στην πληροφόρηση που τους είναι αρεστή. Σήµερα τα µπλογκ που αναπτύσσονται ταχύτερα είναι εκείνα που έχουν µια µονοσήµαντη ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά ικανοποιούν τις προτιµήσεις των χρηστών τους. Οι αριστεροί στις ΗΠΑ προσφεύγουν στο Huffington Post για να βρουν αυτά που τους αρέσουν και οι δεξιοί µε τη σειρά τους στο Drudge Report. Όµως, το πρόβληµα δεν είναι απλώς ότι κάθε χρήστης απλά χρησιµοποιεί την πληροφόρηση που ενισχύει τις δικές του προκαταλήψεις και αποφεύγει να πληροφορείται για οτιδήποτε άλλο. Ακόµα πιο σηµαντικό είναι το φαινόµενο που οι ψυχολόγοι ονοµάζουν «οµαδική πόλωση», αναφερόµενοι στην τάση που έχουν οι άνθρωποι να υιοθετούν ακραίες απόψεις, όταν συνοµιλούν µε άτοµα των ίδιων απόψεων. Το φαινόµενο της «οµαδικής πόλωσης» έχει τεκµηριωθεί µε πολλά πειράµατα. Σε ένα πείραµα οι φεµινίστριες που µιλούσαν µόνο µε φεµινίστριες γίνονταν πιο ανένδοτες στον φεµινισµό τους. Σε ένα άλλο, οι οπαδοί των αθλητικών

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



2

2

οµάδων γίνονταν ακόµη πιο φανατικοί µε την «οµαδάρα» τους, όταν συζητούσαν µόνο µε οµονοούντες. Υπάρχουν πολλές θεωρίες που έχουν προταθεί για να εξηγήσουν το φαινόµενο της οµαδικής πόλωσης. Σύµφωνα µε µια θεωρία, όταν τα άτοµα συζητούν µόνο µε άλλους που έχουν τις ίδιες απόψεις, ακούνε νέα επιχειρήµατα υπέρ των απόψεών τους, κάτι που τους κάνει να τις υιοθετούν µε ακόµη µεγαλύτερο πάθος. Σύµφωνα µε µια άλλη θεωρία, τα άτοµα προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν αλλήλους. Αν, λοιπόν, όλοι σε µια οµάδα συµφωνούν ότι π.χ. θα πρέπει να διατηρηθεί η µονιµότητα στον δηµόσιο τοµέα, σύντοµα θα εµφανιστούν και αυτοί που θα υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να επεκταθεί και στον ιδιωτικό. Η τάση της οµαδικής πόλωσης ενισχύεται στο ίντερνετ, όπου σύµφωνα µε τον Sunstein παίρνει τη µορφή της «κυβερνοπόλωσης». «Το ίντερνετ», γράφει, «λειτουργεί για πολλούς ως το εκτροφείο του εξτρεµισµού, επειδή ακριβώς αυτοί που συµφωνούν επικοινωνούν µεταξύ τους µε µεγαλύτερη ευκολία και συχνότητα». Αυτό καθιστά το ίντερνετ ένα κατ’ εξοχήν µέσο παραπληροφόρησης. Στο βαθµό που προσφεύγεις µόνο στις ιστοσελίδες που ενισχύουν τις προκαταλήψεις σου, δεν σε ενδιαφέρει αν η πληροφόρηση για τους αντιπάλους είναι σωστή ή όχι – ούτε πρόκειται να το ελέγξεις.

∆ιασκευή άρθρου του Τ. Μίχα, έντυπη έκδοση εφηµερίδας Ελευθεροτυπία, 7-12-2009

Λεξιλόγιο Εξτρεµισµός: στάση που χαρακτηρίζεται από την υιοθέτηση ακραίων αντιλήψεων και βίαιων µεθόδων (κυρίως στην πολιτική).

Λεξικό Γ. Μπαµπινιώτη ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε την περίληψη του κειµένου (110 -120 λέξεις).

Μονάδες 25 Β.1. Χρησιµοποιώντας ως θεµατική περίοδο τη φράση «Για πολλούς η εµφάνιση

του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση της άπλετης πληροφόρησης και της βελτίωσης του δηµόσιου διαλόγου», να αναπτύξετε µια παράγραφο (70 – 90 λέξεων) µε τη µέθοδο της αιτιολόγησης.

Μονάδες 12 Β.2. Να εντοπίσετε τα δοµικά στοιχεία και τη µέθοδο (ή τις µεθόδους) ανάπτυξης

της τρίτης παραγράφου του κειµένου («Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο … στο Drudge Report»).

Μονάδες 8

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



3

3

Β.3. Στην τελευταία παράγραφο του κειµένου, στο απόσπασµα «Αυτό καθιστά το ίντερνετ … ούτε πρόκειται να το ελέγξεις», ο αρθρογράφος χρησιµοποιεί το γ΄ ενικό και το β΄ ενικό πρόσωπο. Να εξηγήσετε τι επιτυγχάνει µε κάθε ρηµατικό πρόσωπο που επιλέγει.

Μονάδες 4 Β.4. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στο απόσπασµα «Το

φαινόµενο της «οµαδικής πόλωσης» έχει τεκµηριωθεί (από τους επιστήµονες) µε πολλά πειράµατα» και να αιτιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα.

Μονάδες 6 Β.5. Να γράψετε από ένα µονολεκτικό συνώνυµο για τις λέξεις: πληροφόρησης,

κριτική, επαληθεύονται, οµαδικής, ενισχύουν. Μονάδες 5

Γ. Στο προσεχές τεύχος του περιοδικού του σχολείου σας περιλαµβάνεται ένα

αφιέρωµα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το διαδίκτυο. Σας ζητείται να γράψετε ένα άρθρο (500 περίπου λέξεων), στο οποίο να καταγράφετε τους κινδύνους που πιστεύετε ότι ελλοχεύουν στο διαδίκτυο για τους νεαρούς χρήστες του και να αναλύετε πώς µπορεί η εκπαίδευση να συµβάλει, ώστε οι νέοι να χρησιµοποιούν µε ασφάλεια το σύγχρονο αυτό µέσο και να αξιοποιούν τις δυνατότητες που παρέχει.

Μονάδες 40

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



1

1




Α. Περίληψη

Ο αρθρογράφος επικεντρώνεται στη µονοµερή πληροφόρηση που παρέχεται µέσω διαδικτύου. Επισηµαίνει ότι, ενώ αρχικά το διαδίκτυο υποσχόταν περισσότερη πληροφόρηση και διάλογο, δηλαδή ενίσχυση της δηµοκρατίας, σήµερα προωθεί ακραίες αντιλήψεις και µονόπλευρη πληροφόρηση. Σύµφωνα µε τις απόψεις ενός ερευνητή, τις οποίες ο αρθρογράφος παραθέτει, αυτό παρατηρείται γιατί οι χρήστες µπορούν να επιλέξουν πληροφορίες και επικοινωνία που συµφωνούν µε τις απόψεις τους, ενισχύοντας έτσι τις προκαταλήψεις τους. Σηµαντικότερο, όµως, αποτέλεσµα αποτελεί η τεκµηριωµένη µε πειράµατα «οµαδική πόλωση», δηλαδή η τάση της υιοθέτησης ακόµη πιο ακραίων απόψεων λόγω διαλόγου µε οµοϊδεάτες, ο οποίος δίνει νέα επιχειρήµατα ή δηµιουργεί ανταγωνισµό στην υποστήριξη απόψεων. Τέλος, ο αρθρογράφος συµπεραίνει ότι η συγκεκριµένη χρήση του διαδικτύου το ανάγει σε µέσο παραπληροφόρησης.

Β.1. Για πολλούς η εµφάνιση του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση της

άπλετης πληροφόρησης και της βελτίωσης του δηµόσιου διαλόγου. Καθώς στο διαδίκτυο παρουσιάζεται πολυφωνία, δηλαδή παρέχονται πληροφορίες για κάθε θέµα από αναρίθµητες πηγές, ο χρήστης µπορεί να ενηµερωθεί πολυπρισµατικά για οτιδήποτε επιθυµεί. Αλλά και ο δηµόσιος διάλογος ενισχύεται, καθώς στο µέσο αυτό αίρεται η παθητικότητα του δέκτη, που µπορεί να λάβει αλλά και να µεταδώσει πληροφορίες, διαλεγόµενος για θέµατα δηµόσιου ενδιαφέροντος. Έτσι οι χρήστες του διαδικτύου καθίστανται ενεργοί δηµοκρατικοί πολίτες, που διαµορφώνουν άποψη αλλά και την εκφράζουν δηµόσια, επηρεάζοντας τη λήψη αποφάσεων.

Β.2. Θεµατική περίοδο της παραγράφου αποτελεί η φράση «Το πιο εντυπωσιακό

στοιχείο … αυτών που βλέπουν», ενώ λεπτοµέρειες / σχόλια είναι το χωρίο «Ένα από τα πιο σηµαντικά … στο Drudge Report». Πρόταση κατακλείδα δεν υπάρχει. Η παράγραφος αναπτύσσεται µε συνδυασµό µεθόδων. Αρχικά εντοπίζεται η µέθοδος αίτια αποτελέσµατα. Στη θεµατική περίοδο ως αίτιο τίθεται η νέα τεχνολογία και ως αποτέλεσµα «η αυξανόµενη δύναµη των καταναλωτών να φιλτράρουν αυτό που βλέπουν». Επιπλέον, χρησιµοποιούνται οι εκφράσεις «Ένα από τα πιο σηµαντικά αποτελέσµατα» και «Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι». Τέλος, εντοπίζεται και η µέθοδος των παραδειγµάτων στο χωρίο «Οι αριστεροί στις ΗΠΑ… στο Drudge Report».

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



2

2

Β.3. Με τη χρήση γ΄ ενικού προσώπου («Αυτό καθιστά το ίντερνετ») ο αρθρογράφος παρουσιάζει κοινώς αποδεκτές απόψεις και προσδίδει αντικειµενικότητα στα συµπεράσµατά του. Με τη χρήση του β΄ ενικού προσώπου («Στο βαθµό που προσφεύγεις», «δεν σε ενδιαφέρει», «να την ελέγξεις») απευθύνεται προς τον αναγνώστη του, επιτυγχάνοντας αµεσότητα.

Β.4. Μετατροπή: Οι επιστήµονες έχουν τεκµηριώσει το φαινόµενο της «οµαδικής

πόλωσης» µε πολλά πειράµατα. Ο συγγραφέας επέλεξε την παθητική σύνταξη για να τονίσει κυρίως την πράξη του υποκειµένου. Το ποιητικό αίτιο (λογικό υποκείµενο) παραλείπεται, γιατί εννοείται εύκολα από τα συµφραζόµενα.

Β. 5. πληροφόρησης: ενηµέρωσης

κριτική: σχολιασµός, εκτίµηση, αξιολόγηση επαληθεύονται: επιβεβαιώνονται, επικυρώνονται, αποδεικνύονται οµαδικής: συλλογικής ενισχύουν: δυναµώνουν, τονώνουν (ισχυροποιούν)

Γ. Τίτλος: ∆ιαδίκτυο: νέα δεδοµένα – νέες απαιτήσεις!

Πρόλογος Τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο έχει καταστεί αναπόσπαστο τµήµα της καθηµερινότητας όλων των πολιτών. Οι νέοι κυρίως αφιερώνουν στο σύγχρονο αυτό µέσο µεγάλο µέρος του χρόνου τους είτε αναζητώντας πληροφορίες για θέµατα που τους απασχολούν είτε επικοινωνώντας µε γνωστούς και αγνώστους είτε απλώς παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εκείνο, όµως, που δεν γνωρίζουν όλοι οι χρήστες είναι ότι το διαδίκτυο δεν είναι αθώο. Ενέχει πολλούς κινδύνους που είναι καλό να διερευνηθούν, για να επιτευχθεί η ασφαλής πλοήγηση σ’ αυτό. Κυρίως θέµα (αναλυτικό σχεδιάγραµµα) Α. ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΠΟΥ ΕΛΛΟΧΕΥΟΥΝ Προβλήµατα υγείας: • Σωµατικές και ψυχικές ασθένειες που προκαλούνται από την πολύωρη

χρήση. Η συνεχής έκθεση στην ακτινοβολία των υπολογιστών και η ακινησία µπορούν να δηµιουργήσουν πολλά προβλήµατα, όπως κόπωση, πονοκεφάλους, οφθαλµολογικά προβλήµατα, πόνους σε καρπούς και µέση κλπ. Ορισµένοι νέοι εθίζονται στο διαδίκτυο, «ζουν» µέσα από αυτό.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



3

3

Προβλήµατα προσωπικότητας: • Απώλεια στοιχείων της προσωπικής ταυτότητας και φυσιογνωµίας (π.χ. ο

γραφικός χαρακτήρας δεν καλλιεργείται, η φαντασία δεν αναπτύσσεται). • Απορρόφηση της προσοχής και µέρους της συναισθηµατικής ενέργειας των

παιδιών, που µπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αποµόνωση και µοναξιά.

Προβλήµατα κοινωνικοποίησης: • Αποξένωση των ανθρώπων. Το άτοµο γίνεται αντικοινωνικό, καθώς

εξυπηρετεί πολλές του ανάγκες δίχως να χρειάζεται να έρχεται σε επαφή µε άλλους ανθρώπους.

• Εγκλεισµός στην εικονική πραγµατικότητα και ανάπτυξη στάσης παθητικότητας, αδιαφορίας και αδράνειας απέναντι στον πραγµατικό βίο και στα προβλήµατά του.

• Υιοθέτηση αρνητικών προτύπων συµπεριφοράς (π.χ. ηλεκτρονικά παιχνίδια βίαιου περιεχοµένου) – εξοικείωση µε νέες µορφές εγκληµατικότητας (π.χ. συκοφάντηση συµµαθητών, πορνογραφία, απάτες, κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας, παράνοµες συναλλαγές, ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια κλπ.).

Προβλήµατα στην πνευµατική συγκρότηση: • Κίνδυνος υιοθέτησης προπαγανδιστικών αντιλήψεων από πολιτικές ή

θρησκευτικές οµάδες µε ακραίες αντιλήψεις (δογµατισµός, φανατισµός). Αποτελεσµατικότερος έλεγχος σε βάρος των πολιτών απ' την κρατική εξουσία µε την ανάπτυξη µηχανισµών παρακολούθησης.

• Εξοικείωση των µαθητών µε έναν εύκολο τρόπο πρόσληψης πληροφοριών και καλλιέργεια αισθηµάτων αποστροφής προς κάθε µορφή πνευµατικού µόχθου.

• Σύγχυση και αποπροσανατολισµός. Ο καταιγισµός από ετερόκλιτες και ανούσιες συχνά πληροφορίες περιορίζει τη δυνατότητα κριτικής επεξεργασίας και αξιολόγησης από την πλευρά του χρήστη, µε αποτέλεσµα την αδυναµία του να διακρίνει το περιττό από το ουσιώδες.

• Περιορισµός της γλωσσικής έκφρασης µε την υπεραπλούστευση της γλώσσας (αρκτικόλεξα, συνθηµατολογία, ξένη ορολογία, «µικτή γλώσσα», κ.ά.)

Μετάβαση: Όπως γίνεται αντιληπτό, οι κίνδυνοι είναι αρκετοί και απειλούν κυρίως τον νεαρό χρήστη, που λόγω απειρίας και άγνοιας καθίσταται ευάλωτος. Γι’ αυτό και κρίνεται αναγκαία η συνδροµή της εκπαίδευσης, η οποία µπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διαδικτύου. Β. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ • Εξοικείωση των νέων µε την τεχνολογία: γνώση χειρισµού των

προγραµµάτων των Η/Υ, ειδικότερα του διαδικτύου, ώστε να πλοηγούνται µε ασφάλεια σ’ αυτό, και γενικότερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2011



4

4

διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία (µαθήµατα µέσω διαδικτύου, ανάθεση εργασιών που θα εκπονούνται µέσω διαδικτύου).

• Παροχή ευρύτερης γνώσης για την κοινωνική πραγµατικότητα και ενηµέρωση για τους κινδύνους που υπάρχουν (π.χ. εγκληµατικότητα), προκειµένου οι νεαροί χρήστες να είναι επιφυλακτικοί στις διαδικτυακές πληροφορίες. Ανάπτυξη υγιούς πολιτικής - δηµοκρατικής συνείδησης, για να επιτευχθεί άσκηση κριτικής σε προπαγάνδα – παραπληροφόρηση και άµυνα σε απόπειρες χειραγώγησης.

• Όξυνση της κριτικής ικανότητας µε την παροχή γενικότερης παιδείας και όχι µόνο εξειδικευµένων γνώσεων, για την καλύτερη αξιολόγηση και αξιοποίηση των διαδικτυακών πληροφοριών.

• Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αρχών που λειτουργούν ως αντίβαρο στη σύγχρονη µονόπλευρη τεχνολογική ανάπτυξη (ανθρωπιστική παιδεία που θα εµφυσήσει στους νέους ηθικές αξίες, οι οποίες αποτελούν κατάλληλα εφόδια ώστε να προστατευθούν από το ηλεκτρονικό έγκληµα).

Αναγκαίος καθίσταται, δηλαδή, ο εκσυγχρονισµός της εκπαίδευσης,

σύµφωνα µε τις αντιλήψεις και τις απαιτήσεις των καιρών. Αυτός προϋποθέτει τον εξοπλισµό των σχολείων µε την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδοµή. Απαιτείται, λοιπόν, από την Πολιτεία η χρηµατοδότηση σχολείων, ώστε να αγοραστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές για κάθε µαθητή, αλλά και η κατάρτιση και η συνεχής επιµόρφωση εκπαιδευτικών, ώστε να καθίστανται ικανοί να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του νέου µέσου. Επιβάλλεται, ακόµη, η αύξηση των ωρών διδασκαλίας του µαθήµατος της πληροφορικής και η δηµιουργία αξιόπιστων προγραµµάτων για την αξιοποίηση του διαδικτύου ως εποπτικού µέσου σε όλα τα µαθήµατα. Τέλος, κρίνεται σηµαντική η συνεργασία σχολείου και γονέων (ενηµέρωση για τα προγράµµατα προστασίας για ασφαλή χρήση του διαδικτύου και εκτός σχολικού περιβάλλοντος). Επίλογος

Το διαδίκτυο, όπως και κάθε άλλο µέσο επικοινωνίας και ενηµέρωσης, «αποτελεί µια υπόσχεση ελευθερίας και µιαν απειλή καινούριας δουλείας». Γι’ αυτό και κρίνεται απαραίτητο η εκπαίδευση, ως κύριος φορέας παιδείας, ανταποκρινόµενη στα νέα δεδοµένα, να παρέχει γνώση που διασφαλίζει την πνευµατική ελευθερία, ώστε οι νέοι να αµύνονται στις νέες µορφές δουλείας.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010


Τα θέµατα προορίζονται για αποκλειστική χρήση της φροντιστηριακής µονάδας

1

1




ΚΕΙΜΕΝΟ […] Ως γνωστό έχουµε τρεις εξουσίες στο πολίτευµά µας: την εκτελεστική, τις δηµόσιες υπηρεσίες του Κράτους, τη νοµοθετική, τη Βουλή, και την ελεγκτική, το Ελεγκτικό Συνέδριο και τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας. Στην αρχή τα µέσα ενηµέρωσης αντικατέστησαν τον τελάλη που ενηµέρωνε µια µικρή κοινότητα για το τι είχε συµβεί ή για αυτά που θα γίνονταν στο άµεσο µέλλον. Η εφηµερίδα, µετά την ανακάλυψη του Γουτεµβέργιου, το ραδιόφωνο, αργότερα, και η τηλεόραση, στα µέσα του 20ου αιώνα, µετέδιδαν τα τεκταινόµενα µε πιο γρήγορο τρόπο. Η πληροφορία µεταδιδόταν πιο γρήγορα και, µαζί µε αυτή, και η γνώση. Παράλληλα, άρχισε να αναπτύσσεται και η κριτική σκέψη. Στην αρχή γινόταν κριτική στην τοπική και κρατική εξουσία, αργότερα. Αυτή η κριτική στην αρχή ήταν ένα εργαλείο σκέψης και πολιτικής διεργασίας για πολιτικές κινήσεις που είτε συµπολιτεύονταν είτε αντιπολιτεύονταν την εξουσία. Η κριτική των δηµοσιογράφων στις δηµόσιες υποθέσεις ήταν και είναι κάτι αναµενόµενο. Πολλές φορές, ιδίως σε δηµοκρατικά καθεστώτα, αυτή η κριτική, εκτός από αναµενόµενη, είναι µια βοήθεια για αυτούς που ασκούν εξουσία. Η κριτική, όταν ασκείται µε σωστό τρόπο, µε επιχειρήµατα, είναι µια βοήθεια για τη διαµόρφωση της πολιτικής. Τι συµβαίνει όµως όταν αυτή η κριτική ξεπερνά τα όρια της κρίσης και φτάνει στην τοποθέτηση σε ένα πρόβληµα, δίχως πολλά στοιχεία και χωρίς έρευνα; Στην προκειµένη περίπτωση ξεπερνάµε τα όρια της κριτικής και φτάνουµε στην άσκηση της εξουσίας, άτυπα και χωρίς θεσµικό ρόλο. Μια λεπτή γραµµή διαχωρίζει την κριτική από την άσκηση εξουσίας. Αν κάποιος ξεπεράσει αυτή τη γραµµή η επιστροφή είναι δύσκολη. Ουσιαστικά είναι αδύνατη γιατί αυτός που έχει περάσει από την άλλη πλευρά δεν µπορεί να επιστρέψει, ουσιαστικά να αρνηθεί τον «πρωτοποριακό» του ρόλο ή αυτό του καθοδηγητή της κοινωνίας. Πώς όµως συµβιβάζεται ο ρόλος του κριτικού µε αυτού που εξασκεί εξουσία; Πώς µπορεί κάποιος να ελέγχει και συγχρόνως να κυβερνά; Με άλλα λόγια, πώς µπορεί να ελέγχει τον ίδιο τον εαυτό του; Πολύ περισσότερο, όταν αυτός ο ρόλος της εξάσκησης της εξουσίας είναι άτυπος; Το πέρασµα από την ελεγκτική ή κριτική εξουσία στην εκτελεστική είναι, ουσιαστικά, το τέλος της κριτικής. Τελικά, είναι το πέρασµα από την τέταρτη στην πρώτη εξουσία. Το αποτέλεσµα είναι να έχει χαθεί αυτός ο έλεγχος στον οποίο ο πολίτης έχει κάποιες ελπίδες, δηλαδή να υπάρχει ο δηµόσιος έλεγχος και η ανοιχτή κριτική σε αυτούς που εξασκούν την εξουσία. Ο δηµοσιογράφος πλέον γίνεται παραγωγός ειδήσεων και προγράµµατος και, ανάµεσα σε αυτόν και την πηγή της

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



2

2

πληροφορίας υπάρχει το ειδικευµένο γραφείο που την έχει επεξεργαστεί και την πλασάρει πλέον έτοιµη σε αυτόν που θα έπρεπε να κάνει αυτή τη δουλειά. Ο δηµοσιογράφος δε γράφει για το δήµο, το κοινό, αλλά διαχειρίζεται την είδηση, την φτιάχνει έτσι για να αρέσει, τόσο στο αναγνωστικό κοινό του όσο και στον αποστολέα της είδησης. Πολύ σπάνια βλέπουµε ένα γνήσιο ρεπορτάζ, µια έρευνα που να έχει γίνει επί τόπου, να ψαχθεί αν όντως έχει γίνει αυτό το γεγονός και πώς ακριβώς έχει γίνει. Πολύ περισσότερο, να ψάξει για να βρει τις αιτίες που δηµιούργησαν το γεγονός για το οποίο γράφει και η κριτική του να στοχεύει κατευθείαν στη ρίζα. Αυτή είναι η σωστή δηµοσιογραφία που δεν είναι επάγγελµα αλλά λειτούργηµα, αφού ο δηµοσιογράφος είναι αυτός που θέτει τα θέµατα προς συζήτηση στο κοινό χώρο. Αυτός σήµερα µπορεί να είναι εικονικός, να έχει αντικαταστήσει την αγορά, στην Αρχαία Ελλάδα, ή το παραδοσιακό καφενείο (για τους άντρες) και το πλύσιµο ρούχων (για τις γυναίκες, παλιότερα), των αρχών του 20ου αιώνα, όµως ουσιαστικά υπάρχει. Αφού κάποια άτοµα επικεντρώνουν την προσοχή τους σε ένα θέµα υπό συζήτηση, ακόµα και αν δε βρίσκονται στο ίδιο µέρος, είναι ένας δήµος, µια µάζωξη ανθρώπων για να συζητήσουν ένα θέµα που τους αφορά και το θεωρούν σηµαντικό.

Γιάννης Φραγκούλης, Απόσπασµα από το ∆ιαδίκτυο (διασκευασµένο κείµενο)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειµένου σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 25 Β1. Να αναπτύξετε σε µία παράγραφο 80 - 100 λέξεων το περιεχόµενο του

παρακάτω αποσπάσµατος του κειµένου: «Η κριτική, όταν ασκείται µε σωστό τρόπο, µε επιχειρήµατα, είναι µια βοήθεια για τη διαµόρφωση της πολιτικής.»

Μονάδες 12 Β2. Να γράψετε έναν τίτλο µε σχόλιο και έναν τίτλο χωρίς σχόλιο για το κείµενο

που σας δόθηκε. Μονάδες 6

Β3. α) Να γράψετε τι δηλώνουν οι παρακάτω λέξεις που συµβάλλουν στη

συνοχή των περιόδων του κειµένου: παράλληλα, όµως, γιατί , δηλαδή, αλλά.

Μονάδες 5 β) «Στην αρχή τα µέσα ενηµέρωσης αντικατέστησαν τον τελάλη που

ενηµέρωνε µια µικρή κοινότητα για το τι είχε συµβεί ή για αυτά που θα γίνονταν στο άµεσο µέλλον.»

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



3

3

Να προσδιορίσετε το είδος της σύνταξης και να τη µεταφέρετε στην άλλη φωνή από αυτή που βρίσκεται. Τι θέλει να πετύχει ο συντάκτης κάθε κειµένου όταν χρησιµοποιεί ενεργητική σύνταξη και τι όταν χρησιµοποιεί παθητική;

Μονάδες 7 Β4. Να γράψετε ένα συνώνυµο για καθεµία από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου:

τεκταινόµενα, πρωτοποριακό, γνήσιο, εικονικός, µάζωξη. Μονάδες 5

Γ. Σε ένα άρθρο που θα δηµοσιευτεί στην εφηµερίδα του σχολείου σας να επιχειρηµατολογήσετε υπέρ της άποψης ότι ο τύπος συχνά στις µέρες µας µε τον τρόπο λειτουργίας του υπονοµεύει το δηµοκρατικό πολίτευµα και να αναπτύξετε τις προϋποθέσεις ώστε να λειτουργεί ευεργετικά για τη δηµοκρατία. (500-600 λέξεις)

Μονάδες 40

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



1

1




Α. Περίληψη

Το κείµενο αναφέρεται στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης και στην άσκηση εξουσίας από αυτά. Αρχικά, ο συγγραφέας, αφού επισηµαίνει την τριµερή διάκριση των εξουσιών στο δηµοκρατικό πολίτευµα, αναφέρεται στην εµφάνιση των µέσων ενηµέρωσης και στην ταυτόχρονη ανάπτυξη της κριτικής στάσης απέναντι στην εξουσία. Έπειτα, τονίζει ότι η δηµοσιογραφική κριτική που ασκείται µε επιχειρήµατα συµβάλλει στην ορθή λειτουργία της δηµοκρατίας. Ωστόσο, η µη εµπεριστατωµένη κριτική µετατρέπεται σε άσκηση εξουσίας. Έτσι, η δηµοσιογραφική κριτική δεν εξυπηρετεί πλέον τον πραγµατικό σκοπό της που είναι ο έλεγχος των πολιτικών, αλλά άτυπα εξουσιάζει. Τον δηµοσιογράφο, λοιπόν, τον ενδιαφέρει να προβάλλονται ειδήσεις αρεστές στο κοινό χωρίς αυτές να είναι αποτέλεσµα ολόπλευρης έρευνας. Συνεπώς, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι το λειτούργηµα της δηµοσιογραφίας µετατρέπεται τελικά σε επάγγελµα.

Β1. Η εποικοδοµητική κριτική που βασίζεται σε λογικά επιχειρήµατα συµβάλλει στη διαµόρφωση της πολιτικής. Η σωστή και γόνιµη κριτική έγκειται στην αντικειµενικότητα, την αµεροληψία, την αξιοπιστία, την πλήρη γνώση του θέµατος και το σεβασµό των συνανθρώπων από την πλευρά του κριτικού. Τότε, η κριτική διατυπώνεται ως συνδροµή, ως λειτούργηµα µε παιδευτική αξία και πρέπουσα ευθύνη. Το δηµοκρατικό πολίτευµα και το πολιτικό κλίµα ευνοούνται από την εποικοδοµητική κριτική καθώς µέσω της πολυφωνίας προάγεται ο διάλογος και νοµιµοποιείται ο αντίλογος. Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι σε περίπτωση που κάποιος επιχειρεί να υπονοµεύσει τους δηµοκρατικούς θεσµούς, οι δηµοσιογράφοι και οι πολίτες θα ασκήσουν έντονη κριτική και µε τη δυνατή φωνή τους θα αποτελέσουν εµπόδιο στις άνοµες πράξεις.

Β2.

Τίτλος µε σχόλιο: Η δηµοσιογραφία θυσιάζεται στο βωµό της άσκησης της εξουσίας. Τίτλος χωρίς σχόλιο: Ο ρόλος της δηµοσιογραφικής κριτικής.

Β3. α) παράλληλα: προσθήκη

όµως: εναντίωση/ αντίθεση γιατί: αιτιολόγηση δηλαδή: επεξήγηση αλλά: εναντίωση/ αντίθεση

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



2

2

β) Η σύνταξη είναι ενεργητική. Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: Στην αρχή ο τελάλης, από τον οποίο ενηµερωνόταν µια µικρή κοινωνία για το τι είχε συµβεί ή για αυτά που θα γίνονταν στο άµεσο µέλλον, αντικαταστάθηκε από τα µέσα ενηµέρωσης. Με την ενεργητική σύνταξη ο συγγραφέας κάθε κειµένου τονίζει το υποκείµενο που ενεργεί, ενώ µε την παθητική δίνει έµφαση στην πράξη του υποκειµένου.

Β4. Τεκταινόµενα: συµβάντα

Πρωτοποριακό: προοδευτικό Γνήσιο: αυθεντικό Εικονικός: πλασµατικός Μάζωξη: συγκέντρωση

Γ. Παραγωγή λόγου

Πρόλογος Η ραγδαία ανάπτυξη των Μ.Μ.Ε. σήµερα προκαλεί εύλογα το ερώτηµα αν στα πλαίσια του δηµοκρατικού πολιτεύµατος ο τύπος λειτουργεί ως τέταρτη ή ως πρώτη εξουσία. Λόγω της λαϊκής κυριαρχίας που αποτελεί θεµελιώδη αρχή, η δηµοκρατία είναι το ιδανικότερο πολίτευµα σε σύγκριση µε τα υπόλοιπα, επειδή συνθέτει και πραγµατώνει δύο κορυφαίες αξίες, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη και δηµιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες για να προοδεύσουν και να ευτυχήσουν άτοµα και κοινωνίες. Η οµαλή λειτουργία της δηµοκρατίας εξαρτάται κυρίως από την επικράτηση συνθηκών πολυφωνίας καθώς και από τη µόρφωση και την πολιτικοποίηση των µελών του κοινωνικού συνόλου. Στην εκπλήρωση αυτών των προϋποθέσεων ιδιαίτερα σηµαντική συµβολή έχει και ο τύπος. Ωστόσο, συχνά στις µέρες µας ο τρόπος λειτουργίας του τύπου υπονοµεύει τη δηµοκρατία. Κύριο Μέρος Α΄ ζητούµενο: Ο τρόπος λειτουργίας του τύπου που υπονοµεύει το δηµοκρατικό πολίτευµα: - Λαϊκισµός και προπαγάνδα που εξυπηρετεί οικονοµικά, πολιτικά,

κοµµατικά συµφέροντα µε σκοπό τη χειραγώγηση της κοινής γνώµης. Καλλιέργεια του φανατισµού, του εθνικισµού και της εµπάθειας. Χρήση της συνθηµατολογίας που οδηγεί σε µαζική πλύση εγκεφάλου.

- Κατευθυνόµενη πληροφόρηση και παραπληροφόρηση: µετάδοση µηνυµάτων προς εξυπηρέτηση σκοπιµοτήτων και επιδίωξη του µέγιστου κέρδους λόγω της µετατροπής των ιδιωτικών έντυπων µέσων σε προσοδοφόρες επιχειρήσεις.. Σκόπιµη χρησιµοποίηση ενός µηνύµατος και παραποίηση ενός γεγονότος.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



3

3

- Βαρύγδουποι, ποµπώδεις τίτλοι, συχνά µε σχόλιο, που εξυπηρετούν τη δηµιουργία συγκεκριµένων εντυπώσεων και αποπροσανατολίζουν τους πολίτες µετατοπίζοντας το ενδιαφέρον τους στις ασήµαντες πληροφορίες.

- Αναζήτηση σκανδάλων (κιτρινισµός του τύπου), αποκάλυψη πλευρών της προσωπικής ζωής επώνυµων και ανώνυµων πολιτών µε σκοπό την πρόκληση και την ικανοποίηση της ανθρώπινης περιέργειας, παραβίαση µιας από τις αρχές της δηµοσιογραφικής δεοντολογίας, του σεβασµού της ιδιωτικής ζωής.

- Σκόπιµη αποσιώπηση γεγονότων βαρύνουσας σηµασίας και έµφαση σε γεγονότα δευτερεύουσας σηµασίας. Ανάµειξη του σηµαντικού µε το ασήµαντο γεγονός και του γεγονότος µε το δηµοσιογραφικό σχόλιο.

- Προβολή υλιστικών προτύπων ζωής που αποµακρύνουν το κοινό από την πνευµατική καλλιέργεια, την πολιτικοποίηση και τη διαφύλαξη των αρχών, των αξιών και των δικαιωµάτων που µόνο η δηµοκρατία είναι σε θέση να κατοχυρώσει.

Β΄ ζητούµενο: Προϋποθέσεις ώστε ο τύπος να λειτουργεί ευεργετικά για τη δηµοκρατία - ∆ιασφάλιση της πολυφωνίας και του πλουραλισµού απόψεων που

αποτελούν ενδεδειγµένο τρόπο για τη διαµόρφωση της κοινής γνώµης. Η έγκυρη και έγκαιρη ενηµέρωση είναι αναγκαία για την άσκηση ελέγχου σε κάθε µορφή εξουσίας.

- Να είναι ανεξάρτητος από συµφέροντα ισχυρών παραγόντων της οικονοµικής και πολιτικής ζωής και αδέσµευτος ώστε να µην ταυτίζει τη λειτουργία του µε την προώθηση πολιτικών σκοπιµοτήτων.

- Να τηρούνται οι κανόνες της δηµοσιογραφικής δεοντολογίας: σεβασµός στην ιδιωτική ζωή και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, συνειδητοποίηση από το µέρος του δηµοσιογράφου της κοινωνικής του ευθύνης, επαγγελµατική ακεραιότητα και κατάρτιση, σεβασµός του δηµόσιου συµφέροντος, πρόσβαση του πολίτη στην πληροφόρηση.

- Να αποφεύγεται η σκανδαλοθηρία, ο κιτρινισµός του τύπου και η παραπληροφόρηση. Αντικειµενική και σφαιρική έρευνα πριν τη δηµοσίευση της είδησης, διασταύρωση πηγών και πληροφοριών µε σκοπό την ολόπλευρη κάλυψη του γεγονότος.

- Ο δηµοσιογράφος ως άνθρωπος να διαθέτει ήθος, αρχές, αξίες, ώστε να αντιστέκεται στους οικονοµικούς, πολιτικούς και κοµµατικούς "πειρασµούς" κατανοώντας ότι ασκεί λειτούργηµα.

- Μέληµά του πρέπει να είναι η προώθηση του κοινού καλού, να ασχολείται µε τα προβλήµατα του πολίτη και της κοινωνίας και να προσφέρει τις καλύτερες λύσεις και όχι να αποτελεί το «όργανο» όσων προσπαθούν, ενώ δεν το αξίζουν, να παραµείνουν στην εξουσία.

- Το κοινό οφείλει να είναι ώριµο, να διεκδικεί και να υπερασπίζεται το δικαίωµα που έχει στην πληροφόρηση, να διατυπώνει ελεύθερα τη γνώµη του, να ασκεί γόνιµη και εποικοδοµητική κριτική στον τύπο όταν δεν ωφελεί τη δηµοκρατία.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2010



4

4

Επίλογος Εποµένως, για την υγιή λειτουργία του δηµοκρατικού πολιτεύµατος είναι αναγκαία η ολοκληρωµένη και πολύπλευρη ενηµέρωση του πολίτη, ώστε να είναι σε θέση να συµµετέχει ενεργά σε όλα τα πολιτικοκοινωνικά δρώµενα. Έτσι, ο τύπος οφείλει να υπηρετεί τους σκοπούς της λειτουργίας του καθώς και οι δηµοσιογράφοι να επιτελούν τον κώδικα που αφορά το λειτούργηµα που ασκούν. Η θεµελίωση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητη στη σύγχρονη εποχή, επειδή µε έντεχνο τρόπο καλούµαστε συχνά αλλά ασυνείδητα να εκχωρήσουµε τα δικαιώµατα µας σε όργανα και φορείς που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορά µας. (Η ανάπτυξη του θέµατος είναι ενδεικτική. Ο µαθητής δεν είναι απαραίτητο να περιλάβει όλα αυτά τα στοιχεία στην απάντησή του. Εξάλλου, δεν αποκλείονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις στο θέµα.)

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



1

1

Β' ΛΥΚΕΙΟΥ


ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Ένα άτοµο µε αναπηρία θεωρείται, συνήθως, πως διαφέρει από το γενικό πληθυσµό (συναισθηµατικά, σωµατικά, νευρολογικά, ψυχολογικά, αισθητηριακά) εξαιτίας κάποιου ατυχήµατος, ασθένειας, περιγεννητικών ή αναπτυξιακών προβληµάτων. Στη χώρα µας, µε βάση τo Νόµο 2817/2000 ως άτοµα µε ειδικές ανάγκες θεωρούνται όσοι έχουν σηµαντική δυσκολία µάθησης και προσαρµογής εξαιτίας σωµατικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηµατικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Γενικά ο όρος άτοµα µε ειδικές ανάγκες αναφέρεται σε παιδιά ή ενήλικες µε ιδιαίτερες εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες. Οι µεν εκπαιδευτικές τους ανάγκες δηµιουργούνται από τη δυσκολία που αντιµετωπίζουν (λόγω αναπηρίας, ασθένειας, συναισθηµατικής ή ψυχικής διαταραχής) στο να παρακολουθούν και να επωφελούνται πλήρως από το γενικό εκπαιδευτικό, πρόγραµµα, οι δε κοινωνικές τους ανάγκες συνδέονται µε διαταραχές της συµπεριφοράς ή συναισθηµατικά προβλήµατα τα οποία παρεµποδίζουν την προσαρµογή τους στο κοινωνικό σύνολο. Είναι γεγονός πως τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες - αναπηρίες [ΑµΕΑ - ΑµεΑ] συναντούν, συνήθως, εµπόδια στην εκπαίδευσή τους, στην επαγγελµατική προετοιµασία τους και στην επαγγελµατική τους ζωή τα οποία προέρχονται τόσο από τις ελλείψεις ή την ανεπάρκεια θεσµών και υπηρεσιών για αντιµετώπιση των ειδικών αναγκών τους, όσο και από τις στάσεις του κοινωνικού συνόλου απέναντί τους (Σιδηροπούλου - ∆ηµακάκου & ∆ηµητρόπουλος, 1998). Λόγω αυτών των εµποδίων συνήθως νιώθουν λιγότερο επαρκή από τους άλλους, στιγµιαία ή γενικά, ενώ παράλληλα αντιµετωπίζουν εντονότερα την προοπτική της µακροχρόνιας ανεργίας ή της µερικής απασχόλησης ή ακόµα της απασχόλησης σε εργασία χωρίς ενδιαφέρον. Το αποτέλεσµα είναι η δυσκολία, ή και η αδυναµία ένταξης αυτών των ατόµων στην παραγωγική διαδικασία και η δυσκολία τους να λειτουργήσουν ως ανεξάρτητα µέλη της κοινωνίας. Άρα δεν µπορούµε να µιλάµε για κοινωνική ένταξη αν δεν επιτευχθεί πρώτα η επιτυχής µετάβαση (επαγγελµατική αποκατάσταση) των ατόµων µε ειδικές ανάγκες στην αγορά εργασίας. Πάντοτε, ιστορικά, αλλά πολύ περισσότερο στη σηµερινή εποχή, οι άνθρωποι που δεν ανήκουν σε υψηλά κοινωνικά στρώµατα αντιµετωπίζουν δυσκολίες στην επαγγελµατική τους, αποκατάσταση έστω και αν έχουν υψηλού επιπέδου εκπαίδευση. Όπως όµως προαναφέρθηκε, είναι σύνηθες οι άνθρωποι µε αναπηρίες να συναντούν ειδικές δυσκολίες στην επαγγελµατική τους ανάπτυξη αν και πρέπει να επισηµανθεί πως υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις σε αυτήν την πορεία ανάλογα µε το είδος ή το βαθµό της όποιας αναπηρίας. Στην πραγµατικότητα µάλιστα υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις ακόµα και µεταξύ ανθρώπων µε την ίδια αναπηρία όπως και µεταξύ των αναπήρων και των

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



2

2

προσώπων του γενικού πληθυσµού. Σίγουρα οι ανάπηροι έχουν συγκεκριµένες δυσκολίες και εµπόδια τα οποία λιγοστεύουν τις επιλογές σταδιοδροµίας τους (ανάµεσα στο πλήθος των υπαρχόντων εκπαιδευτικών και επαγγελµατικών διεξόδων) καθώς η αναπηρία, πολλές φορές, µπορεί να είναι περιοριστική, για την εκπαίδευση, κατάρτιση ή εξάσκηση συγκεκριµένου επαγγέλµατος. Οι άνθρωποι µε αναπηρίες αντιµετωπίζονται όµως και µε καχυποψία, από τους εργοδότες ή πιθανή προκατάληψη από εκπαιδευτικούς και συµβούλους επαγγελµατικού προσανατολισµού. Αναµφίβολα υπάρχει ο κίνδυνος του στιγµατισµού.

Τέτοιες στάσεις ή απόψεις δείχνουν πια να εξοµαλύνονται καθώς πολλές στερεοτυπικές αντιλήψεις µας αλλάζουν από την κοινωνική επαφή των αναπήρων µε το γενικό πληθυσµό και το άνοιγµα της κοινωνίας για την υποδοχή κάθε συνανθρώπου µας. Σηµαντικό είναι να µπορέσουµε, στο πλαίσιο της ένταξης των συµπολιτών µας µε αναπηρίες - ειδικές ανάγκες, να µπούµε στη θέση τους (ένα παιχνίδι ρόλων σε µια σχολική τάξη θα είναι πολύ χρήσιµο για να δουν τα παιδιά τον εαυτό τους στη θέση του συµµαθητή τους που κινείται π.χ. µε αναπηρικό αµαξίδιο ώστε να συνειδητοποιήσουν την προσπάθεια που αυτός καταβάλλει για να παρακολουθήσει µαθήµατα στο σχολείο της γειτονιάς του).

Οι λαθεµένες αντιλήψεις που έχουµε σχηµατίσει ως κοινωνία (στερεότυπα) σίγουρα δε βοηθούν την πορεία επαγγελµατικής ανάπτυξης των ανάπηρων. Τέτοιες αντιλήψεις µπορούν να οδηγήσουν (τους ίδιους τους ανάπηρους και τους γονείς -εκπαιδευτικούς - συµβούλους ΣΕΠ): α) σε πρόωρους αποκλεισµούς σταδιοδροµίας των ανθρώπων µε αναπηρίες (λιγότερες ευκαιρίες εξερεύνησης - πληροφόρησης επαγγελµατικών χώρων, απόρριψη επαγγελµατικών επιλογών κ.ά.), β) σε δυσκολίες στη λήψη απόφασης (οι ανάπηροι έχουν λιγότερες ευκαιρίες να καλλιεργήσουν τη διαδικασία λήψης απόφασης), γ) χαµηλή αυτοεκτίµηση (αρνητική αντιµετώπιση από την κοινωνία οδηγεί σε στερεότυπα τα οποία δηµιουργούν στους ανάπηρους και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες χαµηλό επίπεδο αυτοεκτίµησης). ∆ιασκευασµένο κείµενο1 του Σ.Κ.Κρασσά (Σχολικός Σύµβουλος Πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης)

1 Εισήγηση στο Σεµινάριο Επιµόρφωσης Συµβούλων Απασχόλησης Απλών & Πολλαπλών ∆ιακρίσεων.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



3

3

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειµένου που σας δόθηκε

σε 120 – 130 λέξεις. (Μονάδες 25)

Β.1. Να αναπτύξετε σε µία παράγραφο 90 – 100 λέξεων το περιεχόµενο του

παρακάτω αποσπάσµατος του κειµένου: «Τέτοιες στάσεις ή απόψεις δείχνουν πια να εξοµαλύνονται καθώς πολλές στερεοτυπικές αντιλήψεις µας αλλάζουν από την κοινωνική επαφή των αναπήρων µε το γενικό πληθυσµό και το άνοιγµα της κοινωνίας για την υποδοχή κάθε συνανθρώπου µας».

(Μονάδες 12) Β.2. Υποθέστε ότι το κείµενο δηµοσιεύεται στον τύπο. Προτείνετε έναν τίτλο

µε σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο. (Μονάδες 6)

Β.3.

α. Εξαιτίας, οι µεν… οι δε, ενώ, άρα, σίγουρα: Ποια νοηµατική σχέση εκφράζει η κάθε µια από αυτές τις λέξεις - φράσεις σύµφωνα µε το κείµενο;

(Μονάδες 5)

β. ‘’Οι άνθρωποι µε αναπηρίες αντιµετωπίζονται όµως και µε καχυποψία, από τους εργοδότες ή πιθανή προκατάληψη από εκπαιδευτικούς και συµβούλους επαγγελµατικού προσανατολισµού΄΄: να προσδιορίσετε το είδος της σύνταξης και να µεταφερθεί στην άλλη φωνή από αυτή που βρίσκεται.

(Μονάδες 6) Β.4. Ένα άτοµο………σύνολο: εντοπίστε τα δοµικά µέρη της πρώτης

παραγράφου. (Μονάδες 6)

Γ. Είναι αλήθεια πως µια από τις σοβαρότερες αιτίες της κοινωνικής

απόρριψης ενός ατόµου είναι ο αποκλεισµός του από την αγορά εργασίας. Ποια προβλήµατα αντιµετωπίζουν οι άνθρωποι που δεν απολαµβάνουν το δικαίωµα της εργασίας και ποια η σηµασία του επαγγελµατικού προσανατολισµού στην πρόληψη του παραπάνω φαινοµένου; Το κείµενο να πάρει τη µορφή του άρθρου σε τοπική εφηµερίδα.(450 -500λέξεις)

(Μονάδες 40)

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



1

1

Β' ΛΥΚΕΙΟΥ


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Το κείµενο αναφέρεται στα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν τα άτοµα µε

αναπηρία στη χώρα µας. Αφού προσδιορίζεται η έννοια «άτοµα µε ειδικές ανάγκες», επισηµαίνονται οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες τους. Κατά το συγγραφέα, η ανεπάρκεια των θεσµών και η στάση του κοινωνικού συνόλου αυξάνουν τις πιθανότητες ανεργίας και υπονοµεύουν την επαγγελµατική και κοινωνική τους ένταξη. Οι δυσκολίες της επαγγελµατικής τους αποκατάστασης ποικίλλουν ανάλογα µε το είδος και το βαθµό της αναπηρίας τους, όµως τα προβλήµατά τους εντείνονται και λόγω των προκαταλήψεων εργοδοτών, εκπαιδευτικών και συµβούλων. Ωστόσο σήµερα υπάρχουν δείγµατα άµβλυνσης τέτοιων συµπεριφορών στιγµατισµού, ειδικά όταν οι άνθρωποι έρχονται σε επικοινωνία µε τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Το σίγουρο είναι ότι οι στερεοτυπικές αντιλήψεις σε βάρος τους το µόνο που θα καταφέρουν είναι να αποκλείσουν τα άτοµα αυτά από το δικαίωµα στην εργασία, να δυσκολέψουν τις αποφάσεις τους και να καταρρακώσουν το αυτοσυναίσθηµά τους.

Β.1. Κοινή πεποίθηση αποτελεί η άποψη ότι οι συναναστροφές µε άτοµα που

έχουν ειδικές ανάγκες - σωµατικές, διανοητικές, ψυχολογικές - αµβλύνουν τις όποιες προκαταλήψεις υπάρχουν σε βάρος τους. Πράγµατι, τα τελευταία χρόνια η κοινή γνώµη έχει ευαισθητοποιηθεί περισσότερο απέναντι σ' αυτά τα άτοµα, γεγονός που πιστοποιείται από το µεγαλύτερο σεβασµό των δικαιωµάτων τους. Για παράδειγµα, σεβόµαστε το χώρο της στάθµευσης τους ή δεν αποστρέφουµε το βλέµµα στη θέα της σωµατικής τους αναπηρίας. Ανάλογη στάση ήδη έχει αρχίσει να υιοθετεί και η πολιτεία µε την παροχή ειδικών υπηρεσιών προς αυτούς. Εποµένως, το άνοιγµα της κοινωνίας για την υποδοχή κάθε συνανθρώπου µας δεν φαντάζει πια ως µια ουτοπία.

Β2. Τίτλος µε σχόλιο: «ΑµΕΑ – ΑµεΑ: πολίτες δεύτερης διαλογής».

Τίτλος χωρίς σχόλιο: «Τα προβλήµατα των ατόµων µε αναπηρίες». Β.3. α. Εξαιτίας: αιτία

Ενώ: αντίθεση Οι µεν… οι δε: διαίρεση, ταξινόµηση Άρα: συµπέρασµα Σίγουρα: βεβαιότητα

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



2

2

Β.3. β. Ο συντάκτης επιλέγει παθητική σύνταξη.

Μετατροπή σε ενεργητική σύνταξη : ‘’Τους ανθρώπους µε αναπηρίες τους αντιµετωπίζουν όµως µε καχυποψία οι εργοδότες ή µε πιθανή προκατάληψη οι εκπαιδευτικοί και οι σύµβουλοι επαγγελµατικού προσανατολισµού’’

Β4. Θεµατική πρόταση: Ένα άτοµο …προβληµάτων

Λεπτοµέρειες – σχόλια: Στη χώρα µας ……σύνολο Κατακλείδα: ∆εν έχει

Γ. ∆ικαίωµα στην εργασία για όλους;

Πρόλογος Σε πρόσφατη έρευνα που δηµοσιεύτηκε στις εφηµερίδες, αποδείχτηκε ότι η έλλειψη εργασίας επιδρά αρνητικά στη νεανική προσωπικότητα. Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο άνθρωπος έχει νόµιµο και φυσικό δικαίωµα στην εργασία, η οποία προσφέρει όχι µόνο τα αναγκαία υλικά µέσα για την επιβίωση αλλά διαπλάθει την ανθρώπινη οντότητα και συµβάλλει καθοριστικά στην ολοκλήρωση και την αυτοπραγµάτωση της. Συνεπώς, η έλλειψή της αφήνει τεράστια κενά, τόσο στα άτοµα, όσο και στην κοινωνία, αφού η ανάπτυξή της συνδέεται άµεσα µε το επάγγελµα. ΖΗΤ. Α: Ποια προβλήµατα αντιµετωπίζουν οι άνθρωποι που δεν απολαµβάνουν το δικαίωµα της εργασίας Οικονοµικά – επαγγελµατικά • Οικονοµική εξαθλίωση, αδυναµία κάλυψης στοιχειωδών αναγκών,

χαµηλό βιοτικό επίπεδο που συχνά βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας.

• Το άτοµο αναγκάζεται να καταφύγει σε ευκαιριακή απασχόληση (ελαστικές σχέσεις, λανθάνουσα ανεργία, ακατάλληλες συνθήκες εργασίας) χαρακτηριστικά που υποβαθµίζουν την ποιότητα της εργασίας και την απόδοσή του.

• ∆ηµιουργεί οικονοµικές εξαρτήσεις, υποχωρήσεις, συµβιβασµούς και συχνά ο υποαπασχολούµενος γίνεται θύµα εκβιασµών και πολιτικής εκµετάλλευσης.

Κοινωνικά –πολιτικά • ∆ιαµορφώνει αρνητική διάθεση προς τους κοινωνικούς και πολιτικούς

θεσµούς • Η αδυναµία επιβίωσης παρασύρει ορισµένους σε αντικοινωνική

συµπεριφορά, παραβατικότητα, περιθωριοποίηση, καταφυγή σε νόθες µορφές ψυχαγωγίας, αλκοολισµός, ναρκωτικά.

• Εντείνονται οι κοινωνικές ανισότητες, οι αδικίες, ο ρατσισµός, και ο φανατισµός. Ο αποκλεισµός του από το αναπαλλοτρίωτο δικαίωµά του στην εργασία γεννά αισθήµατα εκδίκησης απέναντι σε όσους το

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



3

3

απολαµβάνουν αλλά και στην πολιτεία που του το στερεί. • Κλονίζεται η εµπιστοσύνη του ατόµου στην πολιτεία και τους θεσµούς

της µε συνέπεια την αποστασιοποίησή του από την πολιτική. Ενισχύονται τα δίκτυα πελατειακών σχέσεων και πολιτικής χειραγώγησης του λαού, γεγονός που υπονοµεύει τους θεσµούς της δηµοκρατίας.

Πνευµατικά • ∆εν καλύπτονται τα πνευµατικά ενδιαφέροντα ούτε οι ανάγκες

(αγωνίζεται για την επιβίωση). • Μαραίνει τη σκέψη, πνευµατική νωθρότητα. • Απώλεια γνώσεων (ειδικά για τους επιστήµονες), αφού δεν

ενδιαφέρεται για τη δια βίου µάθηση. • Ο άνθρωπος γίνεται ανελεύθερος, δέσµιος των προκαταλήψεων, των

δογµατισµών, επειδή βιώνει αυτήν τη δυσάρεστη οικονοµική κατάσταση.

• Η κοινωνία της γνώσης αλλά και όλα τα αγαθά του πολιτισµού παρέχονται επιλεκτικά στους πολίτες.

Ψυχικά –ηθικά • Βιώνει έντονα την αποτυχία, το άγχος της επιβίωσης, την ηττοπάθεια,

την αβεβαιότητα και την εσωστρέφεια. Αισθάνεται µειονεκτικά, απογοητεύεται αφού τα όνειρά του διαψεύδονται.

• Χάνει την αισιοδοξία του, τη διάθεση για ζωή, (αν και βρίσκεται στο ξεκίνηµα της)

• ∆εν µπορεί να αισθανθεί την ηθική ικανοποίση και τη χαρά της δηµιουργίας µέσα από το αίσθηµα της κοινωνικής προσφοράς.

• Παραβαίνει τις ηθικές αρχές του - χρήση αθέµιτων µέσων - οδηγείται σε συµβιβασµούς, καταρρακώνεται η προσωπικότητά του.

ΖΗΤ Β: Η σηµασία του επαγγελµατικού προσανατολισµού Επαγγελµατικός προσανατολισµός: Με τον όρο αυτό εννοούµε τη συστηµατική και επιστηµονική βοήθεια προς το άτοµο, ώστε να επιλέξει το επάγγελµα που ταιριάζει περισσότερο στην προσωπικότητα του, τις κλίσεις, τις ικανότητές του και στα ενδιαφέροντά του, τη νοηµοσύνη του και στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας ή ακόµα και στις ανάγκες της κοινωνίας. Ως προς το άτοµο - Προβληµατίζει και ενηµερώνει έγκαιρα για τη σπουδαιότητα της ορθής

επαγγελµατικής επιλογής. - Βοηθά το νέο να ανιχνεύσει τις πραγµατικές του ικανότητες και τις

δεξιότητες, αφού αποτελεί το µέσο που γεφυρώνει τις εσωτερικές κλίσεις του µε τις δυνατότητες της αγοράς.

- Επιτρέπει στο νεαρό άτοµο να συνδυάσει την εικόνα που έχει

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



4

4

σχηµατίσει για τον εαυτό του µε την πληροφόρηση για τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες του κάθε επαγγέλµατος.

- ∆ίνεται στους µαθητές (και στους γονείς τους) κάθε δυνατή πληροφορία για την κατάσταση στην αγορά εργασίας και τους προσανατολίζει σε ειδικότητες που έχει ανάγκη η αγορά. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, τις ικανότητες και τις επιθυµίες του κάθε µαθητής µπορεί να διερευνήσει τις προοπτικές του και να κάνει ελεύθερα και ώριµα τις επιλογές του σχετικά µε την επαγγελµατική του σταδιοδροµία.

- Πληροφορεί για τα επαγγέλµατα που υπάρχουν, την προοπτική και τα ειδικά προσόντα που χρειάζεται το καθένα απ΄ αυτά.

- ∆ίνει τη δυνατότητα ενηµέρωσης για τις συνθήκες ενός επαγγέλµατος- εργασιακό περιβάλλον, απαιτήσεις, ωράρια, απολαβές.

- Συνεπικουρεί στην απόκτηση αυτογνωσίας αφού δίνει ερεθίσµατα για εσωτερική αναζήτηση, ενδοσκόπηση, άσκηση αυτοκριτικής και αποβάλλει τις προκαταλήψεις για ορισµένα επαγγέλµατα.

- Καλλιεργεί ηθικές αρετές (υπευθυνότητα, συνέπεια, αξιοκρατία, επαγγελµατική δεοντολογία, εντιµότητα).

- Εθίζεται στις κοινωνικές αξίες (συλλογικότητα, συνεργασία, άµιλλα) - Αναπτύσσει ψυχικές αρετές(αισιοδοξία, θάρρος, αγωνιστικότητα). Ως προς το επάγγελµα - Στροφή προς τα τεχνικά επαγγέλµατα που είναι παραγωγικά για την

οικονοµία. - Υιοθέτηση και προώθηση νέων µορφών εργασίας( πχ τηλεργασία) που

δίνουν τη δυνατότητα επαγγελµατικής δραστηριότητας σε κοινωνικές οµάδες οι οποίες δεν µπορούν να εργαστούν µε τις παραδοσιακές συνθήκες.

- Περιορίζονται παρασιτικά επαγγέλµατα και φαινόµενα παραοικονοµίας. - ∆ηµιουργούνται επιστήµονες που υπηρετούν την επιστήµη για τον

άνθρωπο και όχι την επιστήµη για την επιστήµη. - Ο νέος συνειδητοποιεί την κοινωνική αξία της εργασίας. Ως προς την κοινωνία • Ισορροπία µεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας. • Σύνδεση της εκπαίδευσης µε την κοινωνία πρώτιστα και κατ’ επέκταση

µε την οικονοµία σύµφωνα µε τις τεχνολογικές εξελίξεις. • Άνοδος βιοτικού επιπέδου και οικονοµική ανάπτυξη. Περιορισµός Ο επαγγελµατικός προσανατολισµός δεν µπορεί να αποτελέσει πανάκεια για τη σταδιοδροµία του εφήβου, αφού αφενός η οικονοµία, η κοινωνία και ο πολιτισµός διαρκώς εξελίσσονται κάτι που καθιστά µη προβλέψιµες όλες τις αλλαγές στην αγορά εργασίας και αφετέρου η διάγνωση των δεξιοτήτων του ατόµου δεν είναι για πάντα “µετρήσιµη”.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2009



5

5

Επίλογος Η πρόσβαση κάθε ατόµου και ιδιαίτερα του νέου στην εργασία αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για τις σύγχρονες κοινωνίες. Σε αντίθετη περίπτωση ο κοινωνικός αποκλεισµός καραδοκεί για χιλιάδες νέους. Γι’ αυτό και ο επαγγελµατικός προσανατολισµός, µε ταυτόχρονη παρέµβαση της πολιτείας σε όλα τα επίπεδα είναι ειδικά σήµερα απαραίτητος όρος λειτουργίας του σύγχρονου πολιτισµού. Φυσικά, αυτό είναι δύσκολη δουλειά που απαιτεί κόπο και πόρους αλλά τα ευεργετικά της αποτελέσµατα θα αποζηµιώσουν για το όποιο κόστος. (Η παραπάνω ανάπτυξη είναι ενδεικτική και δεν αποκλείει διαφορετικές προσεγγίσεις του θέµατος).

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

"

"

!" # $ % & % ' (# % ) ) * * ' +# % , - # # # % .

$ % //% 0# # ** %# )*/##/' *. %#% /# ' %# 1 / /# .*.- %% # $ *) * $.# 0'*# # ) # ) 0 * . %' '. .

# $ ' %' 2 3456# %) '*0* .

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

%+ *# %#*. %').## #.+# ' %%# / 7 % / % # '% 8 . . * # # *# % ' 9 //" ) %/. ) * #

"'# # %!8'# # ' $' ' * # :;< %' ) /# '# *%'#'*/ =< . >?@:# A B532C % '%*#D# *) A# C E. 7 # ' ' # ). # * . * # C # # . %D# F . F *#.# * * # ( *. # )##'7* ) . % *# #.) %#

!"##$! %&'

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

#

#

> G $ >HI ;=

; G .; %*' * .

=H G''* J

# #*## %=

K G ' J

== A(# % )

) *LMN+# 9 ,CG . % %>II *.O*

>I !

A .*# % " +7 //' $ %* % . ' . P=IIQII R

=I

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

"

"

! ! ! ! " ! ! # " $! ! % ! ! ! ! & ! ! ! ! ! ' # ! ! % & " (% # " "

)*+, -

" ./01! 234 ./ "22&356.7 8" • 0& "& 9

"" & . " " #" % !

• 0& " !./3 1 "&!! ! %

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

' • ." • $ . :!• ;.• < !." !• !. !

='! .• !• 0 ='! .• " " "!

= "# " ! > & " ! ! 1 & % " ! " $" / 3" " ! "! ?# ! # ! " " &? !!! ! ! & ! %

!"

#$%&#&$ ! 5!'0$

! ! ! & . ! ! & & & ' ! & % !

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2008

!

#

#

'(&#&")&(#(*• 7 & !• @

!!• 7 % &" • " ) % #

- ! "

• ? & " "!! #% &!

+(!,!% "%&-&(#$

• A $ " 7 & 7"

• $ !

• $1 " B 1 ! %

• 5% &!

• '!• '%! ! # &

&

. : ! " % "& ! ! & " " & 1 " " ! ! "& " " " &

/$%&#&C

C

" : (D4

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



1

1

B΄ ΛΥΚΕΙΟΥΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

Ο κίνδυνος από τα βιντεοπαιχνίδιαΑν ρωτήσετε κάποιον ενήλικο οπαδό των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, πιθανόν να σας πει ότι

εκείνος δεν βλέπει να δηµιουργεί πρόβληµα η βία που περιέχουν, αντίθετα σε κάποιο βαθµόβοηθούν τον παίκτη να γίνει εξυπνότερος, να µάθει να λύνει προβλήµατα µε ταχύτητα, ναδοκιµάζει υποθέσεις και να λύνει γρίφους. Μια ψυχολόγος του UCLA, η Πατρίσια Γκρίνφιλντ,ανακοίνωσε ότι στην εξάπλωση των βιντεοπαιχνιδιών οφείλεται µια παγκόσµια αύξηση του «µηλεκτικού δείκτη νοηµοσύνης», ο οποίος αφορά τις δεξιότητες µέσα στο χώρο, τη χρήσηεικονιδίων για την επίλυση προβληµάτων και την ικανότητα κατανόησης των πραγµάτων απόπολλές οπτικές γωνίες. Όµως η αύξηση αυτού του δείκτη γίνεται σε βάρος άλλων, ίσωςσηµαντικότερων κοινωνικών δεξιοτήτων. Με άλλα λόγια τα παιδιά δεν αλληλεπιδρούν τόσοκαλά, όταν κάθονται µε τις ώρες µπροστά σε ένα κοµπιούτερ ή µία κονσόλα.

Βέβαια αρκετοί γονείς που τα παιδιά τους περνούν ώρες στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, δεν ταβλέπουν να γίνονται ούτε αντικοινωνικά ούτε βίαια. Ούτε θεωρούν ως δεδοµένο ότι το παιδί, ανδεν έπαιζε ηλεκτρονικά, θα έβρισκε µια πιο δηµιουργική απασχόληση, όπως ένα άθληµα ή τοδιάβασµα, και δεν θα καθηλωνόταν στην τηλεόραση. Άλλοι πάλι ανησυχούν και αναρωτιούνταιµήπως θα έπρεπε να κάνει κάτι η πολιτεία, ενδεχοµένως απαγορεύοντας την πώληση τωνβίαιων παιχνιδιών στους ανηλίκους.

Η αντίπαλη πλευρά πάλι υποστηρίζει ότι τα βιντεοπαιχνίδια έχουν γίνει αποδιοποµπαίοςτράγος για όλα τα δεινά της κοινωνίας µας και, σε τελική ανάλυση, η απαγόρευσή τους θα ήταναντισυνταγµατική. Ενδεχοµένως µια λύση θα ήταν να χαρακτηρίζονται, σαν τις ταινίες,«ακατάλληλα για ανηλίκους», ώστε οι αγοραστές γονείς να έχουν την πλήρη ευθύνη τηςεπιλογής. Είναι προφανές ότι η ευθύνη για τα παιδιά αρχίζει από το σπίτι. Οι γονείς θα πρέπεινα κρατούν ανοιχτά τα µάτια τους και να επέµβουν, αν δουν ότι τα βιντεοπαιχνίδια κάνουν τοπαιδί ευερέθιστο.

Πέρα από όλα αυτά όµως, υπάρχει και το ζήτηµα του εθισµού. Είναι πράγµατι εθιστικά ταηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως τα ναρκωτικά ή άλλες δραστηριότητες που προκαλούνευχαρίστηση; Σύµφωνα µε την Κάρολ Λίµπερµαν, ψυχίατρο του UCLA, «όταν ένα άτοµοεκτίθεται σε αυτά τα βίαια ερεθίσµατα και διεγείρονται οι ψυχονευρολογικοί υποδοχείς του,αισθάνεται µια έξαρση, ένα «ανέβασµα» και µπορεί να αποκτήσει εθισµό».

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



2

2

Όµως όσοι έπαθαν κάποτε εµµονή µε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, µικροί και µεγάλοι, ξέρουνότι αργά ή γρήγορα φτάνει η στιγµή που ο ενθουσιασµός σβήνει. Ο αναπόφευκτος κορεσµόςείναι ο καλύτερος σύµµαχος για τους γονείς που ανησυχούν.

(∆ιασκευασµένο άρθρο από τον τύπο)ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:Α. Να γράψετε την περίληψη του κειµένου σε 80 – 100 λέξεις.

Μ 25

Β1. «Είναι προφανές ότι η ευθύνη για τα παιδιά αρχίζει από το σπίτι. Οι γονείς θα πρέπει νακρατούν ανοιχτά τα µάτια τους και να επέµβουν, αν δουν ότι τα βιντεοπαιχνίδια κάνουντο παιδί ευερέθιστο». Να αναπτύξετε την παραπάνω θεµατική περίοδο σε µίαπαράγραφο 80-100 λέξεων.

Μ 10

Β2. Γιατί ο δηµοσιογράφος περιλαµβάνει στο άρθρο του και σχόλια – απόψεις τρίτων; Νααιτιολογήσετε τη συγκεκριµένη επιλογή.

Μ 5

Β3. Να γράψετε ένα συνώνυµο για κάθε µία από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου: δεινά,προφανές, ευερέθιστο, αναπόφευκτος, κορεσµός.

Μ 5

Β4. Παγκόσµια, επίλυση, αλληλεπιδρούν, εµµονή, σύµµαχος. Να αναλύσετε ετυµολογικά τιςπαραπάνω λέξεις του κειµένου και µε το τελευταίο συνθετικό τους να γράψετε µιαπαράγωγη λέξη.

Μ 5

Γ. Σε µια συζήτηση που εκτυλίσσεται στην τάξη σας διαπιστώνετε ότι πολλοί συµµαθητέςσας ασχολούνται υπερβολικά µε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ξοδεύοντας τον ελεύθεροχρόνο τους αποκλειστικά σε αυτά. Προσπαθήστε να τους δείξετε τις συνέπειες τηςενασχόλησης αυτής για την προσωπικότητά τους. Προτείνετε εναλλακτικέςδραστηριότητες που θα µπορούσαν να αναπτυχθούν µε τη συµβολή του σχολείουπροκειµένου να αξιοποιηθεί παραγωγικά ο ελεύθερος χρόνος τους. (500 – 550 λέξεις).

Μ 50

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



1

1

B΄ ΛΥΚΕΙΟΥΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ


ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Περίληψη Το κείµενο αναφέρεται στις συνέπειες των βιντεοπαιχνιδιών και τις αντίθετες απόψεις γύρωαπό τη σηµασία τους. Έτσι, οι ενήλικοι υποστηρικτές αυτών θεωρούν τη βία που παρουσιάζουνακίνδυνη, τονίζοντας ότι κάνουν τους παίκτες πιο εύστροφους. Επιπλέον, επισηµαίνεται ησυµβολή τους στην αύξηση του «µη λεκτικού δείκτη νοηµοσύνης». Βέβαια, η πολύωρη χρήσητους έχει επίπτωση στις διαπροσωπικές σχέσεις, ένα κίνδυνο που πολλοί γονείς παραβλέπουν.Κάποιοι άλλοι, ανησυχώντας, υποστηρίζουν την αναγκαιότητα απαγόρευσής τους. Σύµφωνα,όµως, µε τους υποστηρικτές τους αυτό θα ήταν παράνοµο και υπερβολικό. Μια λύση θα ήταν ηευθύνη της αγοράς τους να βαραίνει τους γονείς. Το βέβαιο είναι πάντως ότι οδηγούν στονεθισµό µε µόνη ελπίδα τον κορεσµό.Β1. Είναι προφανές…το παιδί ευερέθιστο. Η οικογένεια ως ένας από τους φορείς παιδείας είναιεπιφορτισµένη µε τη σωστή διαπαιδαγώγηση των νέων. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι µέσα σ’αυτή παρέχονται τα πρώτα πρότυπα και γαλουχούνται µε τις πρώτες αξίες τα παιδιά, καθιστάακόµη πιο σηµαντικό το έργο της. Στην περίπτωση µάλιστα των βιντεοπαιχνιδιών, η ουσιαστικήεπικοινωνία µεταξύ γονέων και παιδιών είναι αυτή που θα καταδείξει αν η επίδρασή τους είναιαρνητική και αναπτύσσει την επιθετικότητά τους. Έτσι, οι γονείς θα παρέµβουν έγκαιραπροκειµένου να εξαλειφθούν τα πρότυπα βίας που διαταράσσουν την ψυχική ισορροπία τωνπαιδιών τους.Β2. Ο δηµοσιογράφος περιλαµβάνει στο άρθρο του απόψεις τρίτων για να παρουσιάσεισφαιρικότερα και αντικειµενικότερα το θέµα, εκθέτοντας τις θέσεις και των δύο πλευρών.Παράλληλα, αποφεύγει να εκφράσει την προσωπική του άποψη και να πάρει την ευθύνη. Τέλος,παραθέτοντας τις γνώµες ειδικών προσδίδει κύρος στο κείµενό του και παρακινεί το ενδιαφέροντου αναγνώστη.Β3.δεινά = συµφορέςπροφανές = ολοφάνεροευερέθιστο = ευέξαπτοαναπόφευκτος = αναγκαίοςκορεσµός = χορτασµός, υπερπλήρωση

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



2

2

Β4.παγκόσµια < παν + κόσµος (κοσµικότητα)επίλυση < επί + λύω (λύτης)αλληλεπιδρούν < αλλήλων + επί + δρω (δραστικός)εµµονή < εν + µένω (µόνιµος)σύµµαχος < συν + µάχη (µάχιµος)

ΠΡΟΛΟΓΟΣΦίλες και φίλοι,

Είναι γεγονός ότι η δική µας γενιά έχει την τύχη να απολαµβάνει τεχνολογικά αγαθάάγνωστα και ασύλληπτα για τους νέους προηγούµενων δεκαετιών. Η εξέλιξη αυτή µαςπροσφέρει πολλές δυνατότητες σε όλους τους τοµείς και κυρίως σε αυτόν της ψυχαγωγίας.Ωστόσο, είναι εξίσου αληθές ότι οι σύγχρονες µορφές ηλεκτρονικής ψυχαγωγίας και ιδιαίτερα ηκατάχρησή τους εγκυµονούν µία σειρά από κινδύνους για όλους εµάς. Αν θελήσουµε ναδιερευνήσουµε τις επιπτώσεις του φαινοµένου, θα διαπιστώσουµε πως είναι ιδιαίτερα σύνθετες.

Αρνητικές συνέπειες για την προσωπικότητα των παιδιών από τηνενασχόλησή τους µε τα βιντεοπαιχνίδια

• Πρόκειται για µία εξατοµικευµένη µορφή ψυχαγωγίας που δεν καλλιεργεί τηνκοινωνικότητα των νέων. Αντίθετα, τους εγκλωβίζει σε µία "εικονική"πραγµατικότητα που υποκαθιστά την αληθινή ζωή και τις διαπροσωπικές σχέσεις.

• Οι νέοι εξοικειώνονται µε τη βία, η οποία αποτελεί βασικό συστατικό των παιχνιδιώναυτών. Στη συνείδησή τους η βία παύει να είναι κάτι το αποκρουστικό καιµετατρέπεται σε πηγή διασκέδασης και µέσο για την επίλυση πολλών από τα"προβλήµατα" που θέτει το σενάριο του παιχνιδιού. Η δικαίωση της βίας καταξιώνεικατ' επέκταση στα µάτια τους και όλους εκείνους που την ενσαρκώνουν και τηναναπαράγουν στην καθηµερινότητα.

• Η συγκεκριµένη µορφή ψυχαγωγίας δεν καλλιεργεί τη φαντασία, γιατί προσφέρειέτοιµες εικόνες. Ενεργοποιεί αποκλειστικά σχεδόν την αίσθηση της όρασης και τηςακοής. Παρά την ψευδαίσθηση ελευθερίας που δηµιουργεί το ηλεκτρονικό παιχνίδι,στην πραγµατικότητα το παιδί έχει οριοθετηµένο χώρο δράσης και συγκεκριµένεςεπιλογές.

• Υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στη γλωσσική ανάπτυξη των νέων. Ένα µέσοσηµερινό παιδί αφιερώνει πολλές ώρες µπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή τηςκονσόλας του, ασχολούµενο µε µία δραστηριότητα που δεν του παρέχει κανέναγλωσσικό ή και γενικότερα µορφωσιογόνο ερέθισµα, σε µία µάλιστα τόσο κρίσιµηµαθησιακά περίοδο.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



3

3

• Κάτω από τη συστηµατική επίδραση των εικόνων και της ταχύτατης εναλλαγής τουςδιαµορφώνεται και παγιώνεται µία αρνητική στάση των νέων απέναντι στηνανάγνωση βιβλίων. Τα βιντεοπαιχνίδια επιδείνωσαν την ήδη διαρρηγµένη σχέση τωνµαθητών µε το βιβλίο, σχολικό και εξωσχολικό, µε αποτέλεσµα η µελέτη και ηκατανόηση κειµένων να αποτελεί πλέον µία οδυνηρή διαδικασία για την πλειοψηφίατους. Ίσως στον τοµέα αυτό να πρέπει να αναζητηθεί µία ακόµη αιτία που ευθύνεταιγια την έξαρση του λειτουργικού αναλφαβητισµού.

• Αποτελεί µία νόθη µορφή ψυχαγωγίας που, όχι µόνο δεν καλλιεργεί τα αισθητικάκριτήρια των νέων, αλλά τους εθίζει στην ιδέα ότι η ψυχαγωγία είναι µίαδραστηριότητα που πρέπει να διακρίνεται από απουσία οποιουδήποτεπροβληµατισµού, γρήγορους ρυθµούς, χάρτινη αισθητική και µεγάλες "δόσεις" βίας.Είναι επόµενο, λοιπόν, ως ενήλικες να "καταναλώνουν" διάφορα προϊόντα µαζικήςυποκουλτούρας, είτε πρόκειται για τραγούδια είτε για ταινίες είτε για βιβλία. Ηεξέλιξη αυτή είναι πολύ ανησυχητική, αν λάβει κανείς υπόψη του πως αυτού τουείδους η διασκέδαση αφοπλίζει ιδεολογικά τους πολίτες, τους αποπροσανατολίζει απότα πραγµατικά τους προβλήµατα, τους παθητικοποιεί και τους κάνει "ακίνδυνους" γιατην εκάστοτε εξουσία.

Εναλλακτικές δραστηριότητες που θα µπορούσαν να αναπτυχθούν µε τησυµβολή του σχολείου προκειµένου να αξιοποιηθεί παραγωγικά ο ελεύθεροςχρόνος τους

• Το σχολείο θα πρέπει να ανοίξει τις πύλες του στην ελληνική κοινωνία. Θα πρέπειδηλαδή να λειτουργήσει, όχι µόνο ως χώρος µάθησης αλλά και ως µία κοινότηταπολιτισµού και αθλητισµού προσβάσιµη στη νεολαία, ακόµη και τα σαββατοκύριακα.Αυτό πρακτικά σηµαίνει πως είναι αναγκαία η δηµιουργία των ανάλογων υποδοµών(αίθουσες διαλέξεων, εικαστικών εκθέσεων, γυµναστήρια για αθλητικέςσυναντήσεις…).

• Με πρωτοβουλία του υπουργείου παιδείας χρειάζεται να δηµιουργηθούνκατάλληλα εκπαιδευτικά προγράµµατα και παιχνίδια για ηλεκτρονικούςυπολογιστές. Έτσι θα εξασφαλίσουµε ότι θα διαθέτουν µία παιδαγωγική διάσταση,θα είναι πιστοποιηµένη η ποιότητα του περιεχοµένου τους και θα έχουν ευχάριστοχαρακτήρα για τα παιδιά. Το λογισµικό αυτό µπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στο πλαίσιοτου σχετικού µαθήµατος της πληροφορικής, όσο και κατά το διάστηµα που τοσχολείο θα λειτουργεί ως κέντρο δηµιουργικής απασχόλησης.

• Είναι αναγκαία η οργάνωση δανειστικών βιβλιοθηκών που θα είναι προσβάσιµεςτόσο στους µαθητές του εκάστοτε σχολείου, όσο και στους νέους της τοπικήςκοινωνίας. Χρειάζονται όµως βιβλιοθήκες ζωντανές, πραγµατικά κύτταρα πολιτισµούκαι όχι µουντές αποθήκες βιβλίων. Για να συµβεί αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθούναπό τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι πρέπει συστηµατικά να αναθέτουν εργασίες σταπαιδιά και γενικότερα να τα παρακινούν έµµεσα να τις χρησιµοποιούν. Στο πλαίσιοαυτό, η διεύθυνση του σχολείου µπορεί να οργανώνει εκδηλώσεις, όπως σεµινάριαδηµιουργικής γραφής υπό την επίβλεψη συγγραφέων ή συζητήσεις επιστηµόνων µενέους που θέλουν να θέσουν τα ερωτήµατά τους ή να καταθέσουν τις απόψεις τους.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2007



4

4

• Απαραίτητη είναι η επανεξέταση του ρόλου και του περιεχοµένου των σχολικώνεκδροµών. ∆εν µπορεί να έχουν το χαρακτήρα µιας άσκοπης και αµήχανηςπεριδιάβασης µε µόνο τους προτέρηµα την απόδραση από τη σχολική τάξη.Χρειάζεται η ενσωµάτωσή τους στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα και η αναβάθµισή τους.Η κατάλληλη προετοιµασία τους και η σωστή επιλογή του προορισµού θα έχουν ωςαποτέλεσµα επιτυχηµένες εκδροµές που θα αφήσουν αξέχαστες αναµνήσεις στουςνέους και θα τους καλλιεργήσουν την αίσθηση ότι η Ελλάδα έχει πολλές κρυφέςφυσικές οµορφιές που αξίζει να τις ανακαλύψουν οι ίδιοι στον ελεύθερο χρόνο τους.

• Το σχολείο θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει συνολικά το ρόλο του. Σήµερα έχειαναγάγει την αξιολόγηση σε υπέρτατη εκπαιδευτική αξία, παραµελώντας το ρόλο τουως θεσµού κοινωνικοποίησης. Εάν καλλιεργήσει τα αισθητικά κριτήρια των νέων καιτους φέρει σε επαφή µε καλλιτεχνικά έργα και δραστηριότητες που µέχρι τώρα δενείχε αναδείξει, θα διαµορφώσει το κατάλληλο πλαίσιο ώστε τα παιδιά να αξιοποιούντον ελεύθερο χρόνο τους και να µη τον σπαταλούν, για παράδειγµα, µπροστά στηνοθόνη της τηλεόρασης, της κονσόλας ή του υπολογιστή.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΜπορούµε, εποµένως, να συµπεράνουµε πόσο ευαίσθητο ζήτηµα είναι αυτό της

σηµερινής "ηλεκτρονικής" διασκέδασης µε την οποία οι νέοι τείνουν να αποκτήσουν σχέσηεθισµού . Είναι βέβαιο πάντως ότι, αν συνειδητοποιήσουµε τους κινδύνους που εγκυµονούνταικαι ενεργοποιηθεί το σχολείο, διαδραµατίζοντας τον πραγµατικό του ρόλο, η τεχνολογία θαπάρει τη θέση που της αξίζει. Θα γίνει δηλαδή συνεργάτης του ανθρώπου, µέσο ανακάλυψηςνέων γνώσεων, ευχάριστο και ωφέλιµο παιχνίδι κατά τον ελεύθερο χρόνο του.

Σας ευχαριστώ

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2006



1

B΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ


« ∆ΥΟ ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΕΣ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ»

∆ιαβάζουµε στον γαλλικό Τύπο ότι το «Μουσείο της Ιστορίας και των

Πολιτισµών της Μετανάστευσης» βρίσκεται στο στάδιο της εντατικής προετοιµασίας και υπολογίζεται να εγκαινιαστεί το 2007 στο Παρίσι. Ένα δηµόσιο µέγαρο στο οποίο θα τιµάται ο Βορειοαφρικανός εργάτης της Ρενό, αλλά και ο πολιτικός πρόσφυγας και ο αυτοεξόριστος καλλιτέχνης.

Σκοπός του εγχειρήµατος, δεν είναι η καταγραφή µιας ιστορίας πόνου και δακρύων, µε εικόνες από τενεκεδουπόλεις, υποβαθµισµένα προάστια και ρατσιστικές εξάρσεις. Οι σκοτεινές κηλίδες δεν θα αποσιωπηθούν, αλλά δεν θα δίνουν τον γενικό τόνο. «Το µουσείο, καθεαυτό, δεν είναι πολιτικό», λέει ο Ζακ Τουµπόν, επικεφαλής αυτού του προγράµµατος, «είναι ένα µέσο εκπαίδευσης και πολιτισµού. Όµως η προσπάθεια εγγράφεται σε ένα πολιτικό όραµα».

Κατά την προ-ευρωεκλογική περίοδο, το θέµα των µεταναστών στην Ελλάδα έλαµψε δια της απουσίας του, µε εξαίρεση τις ξενοφοβικές κραυγές της Άκρας ∆εξιάς, ενώ υποτονικές έως ανύπαρκτες ήταν και οι αναφορές στον κοινό ευρωπαϊκό πολιτισµό. Ούτε µία από τις 40 ερωτήσεις που έπεσαν στο ντιµπέιτ δεν αφορούσε τον πολιτισµό, παρ’ όλο που ο υπουργός Πολιτισµού ήταν παρών! Το δικαίωµα σε µια Ιστορία, έστω σε µία «µικρή» ιστορία, το έχουν και οι µετανάστες που ζουν σήµερα στη χώρα µας και, προς το παρόν, µόνο µερικοί ευαίσθητοι καλλιτέχνες ή στοχαστές έχουν ασχοληθεί µε κάποιες όψεις αυτής της σύντοµης ιστορίας, που ωστόσο έχει σηµαδέψει το σύγχρονο ελληνικό τοπίο.

«Στη Γαλλία υπάρχουν 22 µουσεία για τα «σαµπό» (τα ξυλοπάπουτσα), αλλά ούτε ένα για τη µετανάστευση», λέει ένας ιστορικός που φέρνει το παράδειγµα του µουσείου του Ελις Αϊλαντ, στην είσοδο του λιµανιού της Νέας Υόρκης. Ασφαλώς, η Ελλάδα και η Γαλλία δεν είναι συγκρίσιµα µεγέθη, αφού στον τόπο µας η εισροή µεταναστών είναι ένα πρόσφατο φαινόµενο, ενώ στη Γαλλία ο ένας στους πέντε πολίτες είναι απόγονος κάποιου µετανάστη πρώτης ή δεύτερης γενιάς.

Προς το παρόν, οι µετανάστες βρίσκονται στο οικονοµικό, στο πολιτιστικό, στο εκπαιδευτικό, στο κοινωνικό, στο χωροταξικό περιθώριο. Πολλοί, που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως ρατσιστές, θυµούνται τις «δύο γυφτοπούλες στο βουνό» και τραγουδούν «εµείς ψωµί δεν έχουµε, τον ξένο τι τον θέλουµε». Εδώ δύσκολα µπορούν να νοµιµοποιηθούν οι 250.000 Έλληνες συµβασιούχοι, είναι δυνατόν να «τακτοποιηθούν» οι εκατοντάδες χιλιάδες ξένοι;

Η Γαλλία είναι µια χώρα µε ισχυρή και µακρόχρονη παράδοση στην άσκηση µιας πολιτικής ενσωµάτωσης. Ταυτόχρονα, είναι µια χώρα µε αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να συνδέσει δύο κατηγορίες που σε πολλούς φαίνονται ασύµβατες: τη µετανάστευση και τον πολιτισµό. Μια χώρα µε αρκετή οξυδέρκεια ώστε να κατανοήσει ότι ο ξένος δεν είναι συνώνυµο της απειλής. Η Ελλάδα έζησε τον καηµό της ξενιτιάς, αλλά και ωφελήθηκε από την ύπαρξη ενός Ελληνισµού της διασποράς. Μένει να δούµε αν είναι αρκετά ακοµπλεξάριστη, ώστε κάποτε να γνωρίσει, να κρίνει, να αφοµοιώσει και να µετασχηµατίσει γόνιµα τους «πολιτισµούς» που κουβαλούν οι

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2006



2

ξένοι οι οποίοι βρέθηκαν στον τόπο µας ή, αντίθετα, σαν την τσαπατσούλα νοικοκυρά, θα κρύψει τα σκουπίδια, θα κουκουλώσει το «πρόβληµα» κάτω από το χαλί.

Της Μαριάννας Τζιαντζή ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να πυκνώσετε το περιεχόµενο του άρθρου σε ένα κείµενο 80 – 100 λέξεων.

(µονάδες 25) 2. Να δώσετε έναν τίτλο για το κείµενο στον οποίο δε θα εµπεριέχεται σχόλιο.

(µονάδες 5) 3. Στη 2η παράγραφο του κειµένου να εντοπίσετε τα σχόλια τόσο της αρθρογράφου όσο και τα ξένα και να αναφερθείτε στα µέσα µε τα οποία προσδιορίζονται.

(µονάδες 5) 4. Γιατί θεωρεί ο συγγραφέας ότι η Γαλλία θα έπρεπε να είχε επιδείξει µεγαλύτερη ευαισθησία στο θέµα των µεταναστών; (Η απάντησή σας να δοθεί σε µια παράγραφο).

(µονάδες 5) 5. Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της 4ης παραγράφου.

(µονάδες 5) 6. Να γράψετε ένα συνώνυµο για κάθε µια από τις παρακάτω λέξεις: εγχειρήµατος, αποσιωπηθούν, σηµαδέψει, οξυδέρκεια, κουκουλώσει.

(µονάδες 5) 7. Σε µια ηµερίδα που διοργανώνει ο δήµος σας µε θέµα: «Η ένταξη των µεταναστών στην ελληνική κοινωνία», έχετε αναλάβει µια εισήγηση για να ευαισθητοποιήσετε τους δηµότες σχετικά µε τα αίτια και τις συνέπειες του ρατσισµού. Φροντίστε η οµιλία σας να µην ξεπεράσει τις 500 – 600 λέξεις.

(µονάδες 50)

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2006



1

B΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ



1. Στο κείµενο θίγεται το πρόβληµα της ενσωµάτωσης των µεταναστών. Με αφορµή την κατασκευή µουσείου για τους µετανάστες στο Παρίσι γίνεται αναφορά στην ελληνική πραγµατικότητα, όπου απουσιάζουν οι πολιτικές θέσεις απέναντι στο ζήτηµα των µεταναστών και «του κοινού ευρωπαϊκού πολιτισµού» εκτός από σποραδικές εθνικιστικές εξάρσεις. Παρά το ότι το ζήτηµα αυτό είναι σχετικά πρόσφατο για την Ελλάδα, η χώρα µας καλείται να βγάλει τους ανθρώπους αυτούς από το περιθώριο και να τους εντάξει δηµιουργικά στο δυναµικό της. Σ’ αυτό θα συµβάλει καθοριστικά το παράδειγµα της Γαλλίας µε την ενοποιητική της πολιτική και η θύµηση του «Ελληνισµού της διασποράς».

(97 λέξεις) 2. Μουσείο για τους µετανάστες. 3. Τα σχόλια της αρθρογράφου εντοπίζονται στα σηµεία : .. µιας ιστορίας πόνου και δακρύων…, … τενεκεδουπόλεις, υποβαθµισµένα προάστια και ρατσιστικές εξάρσεις, … σκοτεινές κηλίδες…, … δε θα δίνουν το γενικό τόνο. Αποδίδονται µε φράσεις µε µεταφορική σηµασία, που αξιοποιούν κυρίως ουσιαστικά και επίθετα. Τα ξένα σχόλια βρίσκονται στη δεύτερη παράγραφο : «Το µουσείο … πολιτικό» και «είναι … όραµα» και είναι ευδιάκριτα από τη χρήση των εισαγωγικών και του λεκτικού ρήµατος ‘’λέει’’. 4. Η συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Γαλλία όφειλε να επιδείξει µεγαλύτερη ευαισθησία στο θέµα των µεταναστών. Και τούτο γιατί το µεταναστευτικό ρεύµα έχει στη χώρα αυτή µεγάλο παρελθόν, αφού ο ένας στους πέντε πολίτες είναι απόγονος ενός µετανάστη πρώτης ή δεύτερης γενιάς,όπως αναφέρεται στην τέταρτη παράγραφο του κειµένου. Επιπλέον, η Γαλλία διαθέτει παράδοση στην πολιτική της ενσωµάτωσης µεταναστών, γεγονός που ενισχύει τη σιγουριά της ότι µπορεί να καλλιεργήσει την αλληλεπίδραση ανάµεσα στο γαλλικό πολιτισµό και τον πολιτισµό τους. Τέλος, το γενικότερο πνευµατικό επίπεδο της γαλλικής κυβέρνησης και του λαού επιτρέπει, ώστε ο ξένος να µην εκλαµβάνεται ως εχθρός ή απειλή, κατά την τελευταία παράγραφο του κειµένου. Εποµένως,η Γαλλία αναµενόταν να χειριστεί άµεσα και αποτελεσµατικά το πρόβληµα της εισροής των ξένων. 5. Η τέταρτη παράγραφος αναπτύσσεται µε παραδείγµατα (… που φέρνει το παράδειγµα .. της Νέας Υόρκης) και µε σύγκριση – αντίθεση (Ασφαλώς, η Ελλάδα και η Γαλλία … δεύτερης γενιάς). Όσον αφορά στην πρώτη µέθοδο ανάπτυξης ενδεικτική είναι η χρήση της λέξης παράδειγµα, που προέρχεται από την ιστορία. Για να αποδοθεί ο δεύτερος τρόπος ανάπτυξης χρησιµοποιείται ο αντιθετικός σύνδεσµος ‘’ενώ’’,που αντιπαραβάλλει την εισροή των µεταναστών στην Ελλάδα και στη Γαλλία.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2006



2

6. εγχειρήµατος = προσπάθειας αποσιωπηθούν = αποκρυφτούν σηµαδέψει = στιγµατίσει οξυδέρκεια = διορατικότητα κουκουλώσει = συγκαλύψει

7. Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, Τα τελευταία χρόνια η ύπαρξη µεταναστών στον τόπο µας έγινε αφορµή για την εκδήλωση ανησυχητικών ξενοφοβικών τάσεων που υπονοµεύουν το δικαίωµα της διαφορετικότητας. Ευρύνοντας την παρατήρησή µας θα διαπιστώσουµε ότι υπάρχουν και άλλες κοινωνικές οµάδες που θίγονται από το ρατσισµό, ο οποίος εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Είναι σκόπιµο λοιπόν να προσπαθήσουµε να ερευνήσουµε το φαινόµενο αυτό που διασαλεύει την οµαλή πορεία του δήµου και της χώρας µας, προσβάλλοντας ανεπανόρθωτα σχέσεις ατόµων, οµάδων και λαών. Αίτια – Α’ Ζητούµενο: Ψυχολογικά. • Συµπλέγµατα κατωτερότητας και προσωπικής υπεροχής. • ∆ιάφορες φοβίες που καταλήγουν σε οµαδικές ψυχώσεις. • Ένστικτο εδαφικότητας. Όταν απειλείται µε διείσδυση ένας ζωτικός χώρος

εκλύεται πάντα επιθετικότητα.. Έτσι κάπως γεννιέται η έχθρα προς τον ξένο. • Καταφανής ανικανότητα συγκρότησης µας ως εαυτών χωρίς αποκλεισµό του

άλλου. • Τα θύµατα, εξάλλου του κοινωνικού ρατσισµού αποτελούν αποκυήµατα

φαντασιωσικής προφύλαξης ή διάκρισης. ( αναγκαιότητα κάθαρσης του κοινωνικού σώµατος, διαφύλαξης της ταυτότητας του « εαυτού », του « εµείς » από κάθε πρόσµειξη, από κάθε εισβολή.

Πνευµατικά • Χαµηλό πνευµατικό επίπεδο – αναλφαβητισµός οργανικός και λειτουργικός. • Άγνοια, προλήψεις και δεισιδαιµονίες. • Προκαταλήψεις, αυθαίρετοι χαρακτηρισµοί και γενικεύσεις. • Επιστηµονικοφανείς απόπειρες πολλών επιστηµόνων να προσδώσουν βιολογικό

χαρακτήρα σε κοινωνικές ανισότητες. • Αντιανθρωπιστική – µονοπολιστική παιδεία. Καλλιεργεί άτοµα ανίκανα να

αναπτύξουν πνεύµα ανεκτικότητας. Κοινωνικά • Οι κοινωνίες µέσα στις οποίες αναπτύσσεται ο κοινωνικός ρατσισµός είναι

κοινωνίες εξισωτικές, που αγνοούν τις τυπικές διαφορές µεταξύ των ανθρώπων. • Ο εκµεταλλευτικός χαρακτήρας των σύγχρονων κοινωνιών – κοινωνικές

ανισότητες.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2006



3

• Ο ρόλος των µέσων µαζικής ενηµέρωσης – διαστρέβλωση των γεγονότων, έξαρση του εθνικού φανατισµού.

• Έλλειψη εµπιστοσύνης στο συνάνθρωπο. • Αίσθηµα ανασφάλειας. • Ανταγωνιστικές ανθρώπινες σχέσεις- απανθρωπιά. • Mετανάστευση – αδυναµία απορρόφησης του εργατικού δυναµικού- ανεργία. • Κοινωνικές ανισότητες – διάκριση των κοινωνιών σε κοινωνίες αφθονίας και

εξαθλίωσης. • Φτώχεια – Ανέχεια – Περιθωριοποίηση / οι ξένοι, κάποιες φορές, οδηγούνται στη

βία και την επιθετικότητα. • Πληθυσµιακές οµάδες ξένων µε διαφορετική νοοτροπία συγκεντρωµένες στον ίδιο

χώρο πυροδοτούν συγκρούσεις. Οικονοµικά- πολιτικά • Ο ρατσισµός είτε φυλετικός είναι είτε κοινωνικός ανέκαθεν χρησιµεύει ως άλλοθι

για την οικονοµική εκµετάλλευση διαφόρων κοινωνικών οµάδων. • Ο ρατσισµός αναπτύσσεται στο πεδίο του εθνικισµού, ο οποίος προβάλλει ως

καθοριστική συνθήκη της διαµόρφωσης του ρατσισµού. Συνέπειες – Β’ Ζητούµενο : • Προσβάλλει την ανθρώπινη προσωπικότητα. • Περιθωριοποιεί και συντελεί στον κοινωνικό αποκλεισµό οµάδων και ατόµων. • Οδηγεί στην ενεργό αντίδραση και στην αντιβία από την πλευρά των αδικούµενων

οµάδων. • ∆εν αξιοποιείται όλο το διαθέσιµο ανθρώπινο δυναµικό, µε αποτέλεσµα τη

χαµηλή παραγωγικότητα. • Ναρκοθετεί τα θεµέλια της οµαλής κοινωνικής συµβίωσης. • Υπονοµεύει το κύρος των δηµοκρατικών θεσµών και προετοιµάζει το έδαφος για

την κατίσχυση αυταρχικών καθεστώτων. • Κυριαρχεί ο δογµατισµός και η µισαλλοδοξία. • Εντείνονται τα φαινόµενα κοινωνικής παθογένειας. • Εµποδίζει τη συνεργασία και τη φιλία, που είναι παράγοντες προόδου και

δηµιουργίας. • ∆ηµιουργεί συνθήκες γκέτο για πολλές κοινωνικές οµάδες κι άθλιες συνθήκες

διαβίωσης. Επίλογος Οφείλουµε λοιπόν, να αναγνωρίσουµε ότι ο τρόπος µε τον οποίο φερόµαστε στις κάθε είδους µειονότητες είναι κριτήριο του πολιτισµού µιας χώρας. Άλλωστε η ανοχή στη διαφορετικότητα προάγει το πνεύµα και αναβαθµίζει το πολιτιστικό επίπεδο των ανθρώπων. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η ευαισθητοποίηση και η συνδροµή όλων µας για την εξάλειψη του νοσηρού αυτού φαινοµένου που θα επιτευχθεί µέσω της ανθρωπιστικής παιδείας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

OEΦE

ΘEMATA 2005



1

B΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ


ΚΕΙΜΕΝΟ: Σχολείο και εφηµερίδα

Το σχολείο µπορεί να συµβάλει στην ανάπτυξη της ανάγνωσης των εφηµερίδων από τις νεαρές ηλικίες και οι εφηµερίδες µπορούν να βοηθηθούν από το σχολείο στη βελτίωση των … επιδόσεών τους στις ηλικιακές κατηγορίες 10-14 και 15-18 , όπου ο γραπτός Τύπος είναι σχεδόν άγνωστος. Η κρίση κυκλοφοριών που διαπερνά σήµερα τον ευρωπαϊκό Τύπο συνδέεται και µε µια έντονη τάση γήρανσης του αναγνωστικού τους κοινού, που µόνο µια διείσδυση στις νεότερες ηλικίες θα µπορούσε να ανακόψει. Το πρόβληµα είναι µεγαλύτερο στις Μεσογειακές χώρες, όπου διαβάζουµε λιγότερο. Σύµφωνα µε στοιχεία του 2003, στην Ιαπωνία αγοράζονται 650 εφηµερίδες ανά 1.000 κατοίκους, στη Μεγάλη Βρετανία 393, στον Καναδά 337, στη Γερµανία 322 , στις Ηνωµένες Πολιτείες 263, στη Γαλλία 167 και στην Ιταλία 158. Αυτή η απογοητευτική πρόσληψη του Τύπου από τις νεαρές ηλικίες έχει αναγκάσει ορισµένες χώρες, όπως η Γαλλία, να λάβουν συστηµατικά µέτρα ώστε να καλλιεργήσουν την εφηµεριδοφιλία (κατά το βιβλιοφιλία). Τα µέτρα αυτά, που είναι κυρίως ολοκληρωµένα projects, θα µπορούσαν µε κατάλληλες προσαρµογές να εφαρµοστούν και στην Ελλάδα, πολύ περισσότερο που για την οργάνωσή τους και την εξάπλωσή τους απαιτείται η στενή συνεργασία του υπουργείου Παιδείας και των ενώσεων του Τύπου. Η ανάγνωση των εφηµερίδων ως στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η ένταξη του Τύπου στην εκπαίδευση µπορεί να έχουν µια µορφή σύγχρονης αγωγής του πολίτη. Ας µην ψάξουν βέβαια οι παλιότεροι αναγνώστες να βρουν στον όρο αρνητικές συνδηλώσεις, που έχουν σχέση µε την τραυµατική Αγωγή του Πολίτη της εποχής της χούντας και του Θεοφύλακτου Παπακωνσταντίνου. Εννοώ µια διαδικασία που θα βοηθήσει τους µαθητές να αποκτήσουν κριτικό βλέµµα για τα Μέσα, να αντιληφθούν τη διαφορετικότητα των Μέσων και την πολυφωνία των γνωµών, αλλά κυρίως να µάθουν να κάνουν πολιτική χρήση των Μέσων, όπου το επίθετο «πολιτική» να διαβαστεί µε την πιο ευρεία έννοιά του. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σηµασία καθώς στους περισσότερους νέους τα Μέσα ταυτίζονται µε τα ριάλιτι, δεν έχουν πολιτική λειτουργία, αφού ακόµη και οι λεγόµενες πολιτικές ή ενηµερωτικές εκποµπές των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθµών είναι φτιαγµένες σαν ριάλιτι. Στην Εβδοµάδα Τύπου που διοργάνωσε τον περασµένο µήνα στη Γαλλία το Κέντρο Σύνδεσης Εκπαίδευσης και Μέσων Ενηµέρωση (Centre de Liaison de l’ Enseignement et Des Medias d’ Information – Clemi), το οποίο ανήκει στο γαλλικό υπουργείο Παιδείας , πήραν µέρος 4,3 εκατοµµύρια µαθητές και 392.000 δάσκαλοι από 14.000 σχολεία. Το πρόγραµµα της εβδοµάδας περιελάµβανε δράσεις και θέµατα για όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο ως το λύκειο. Για παράδειγµα, στο δηµοτικό σχολείο οι µαθητές ασχολήθηκαν µε τις σελίδες αλληλογραφίας των εφηµερίδων ως έκφραση διαφορετικών γνωµών και πολυφωνίας. Στο λύκειο οι µαθητές ασχολήθηκαν µε θέµατα όπως η διαχείριση της επικαιρότητας από τα διαφορετικά µέσα ενηµέρωσης ή η αξιοπιστία της πληροφόρησης στο Internet. Για την επιτυχία της εβδοµάδας ήταν καθοριστική η συµβολή των εκδοτών

ε π α ν α λ η π τ ι κ ά

2 0 0 5θ έ µ α τ α

OEΦE

ΘEMATA 2005



2

εφηµερίδων αλλά κυρίως η πίστη των δασκάλων και των καθηγητών ότι ο γραπτός Τύπος µπορεί να ενταχθεί, µε καταπληκτικά αποτελέσµατα , σε ένα παιδαγωγικό πρόγραµµα. Καθώς ζούµε σε εποχές όπου συζητούνται αλλαγές και εκπαιδευτικά µοντέλα, ο Τύπος στην εκπαίδευση πρέπει να έχει µέλλον. Νίκος Μπακουνάκης, εφηµερίδα ΒΗΜΑ 17/4/05 Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειµένου σε 100-120 λέξεις. (Μονάδες 25) Β1. Να γράψετε προτάσεις χρησιµοποιώντας τις παρακάτω λέξεις (1 πρόταση για κάθε λέξη): συµβάλει, διείσδυση, πολυφωνία, αξιοπιστία, επικαιρότητα. (Μονάδες 5) Β2. «Καθώς ζούµε σε εποχές όπου συζητούνται αλλαγές και εκπαιδευτικά µοντέλα, ο Τύπος στην εκπαίδευση πρέπει να έχει µέλλον»: Να σχολιάσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας στην παραπάνω περίοδο σε 60-80 λέξεις. (Μονάδες 10) Β3. Να ξαναγράψετε την επόµενη περίοδο µετατρέποντας την παθητική σύνταξη σε ενεργητική: «Τα µέτρα αυτά , που είναι κυρίως ολοκληρωµένα projects, θα µπορούσαν µε κατάλληλες προσαρµογές να εφαρµοστούν και στην Ελλάδα, πολύ περισσότερο που για την οργάνωσή τους, και την εξάπλωσή τους, απαιτείται η στενή συνεργασία του υπουργείου Παιδείας και των ενώσεων του Τύπου.» Β4. Πώς οργανώνεται η τρίτη παράγραφος του κειµένου; (∆οµή και τρόποι ανάπτυξης) (Μονάδες 5) Γ. Ως εκπρόσωπος του σχολείου σου παρακολούθησες την Εβδοµάδα Τύπου που διοργάνωσε τον προηγούµενο µήνα το Κέντρο Σύνδεσης Εκπαίδευσης και Μέσων Ενηµέρωσης και παρουσιάζεις, σε εκδήλωση του σχολείου σου, µια εισήγηση (400-500 λέξεων) σχετικά µε τις θετικές συνέπειες της ανάγνωσης εφηµερίδων από τις νεαρές ηλικίες. (Μονάδες 50)

OEΦE

ΘEMATA 2005



1

B΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ



A) ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο συγκεκριµένο κείµενο ο συγγραφέας αναφέρεται στην αλληλεπίδραση του τύπου και της εκπαίδευσης. Αφορµή γι’ αυτό αποτέλεσε η διοργάνωση από το γαλλικό υπουργείο Παιδείας ενός προγράµµατος στο οποίο συµµετείχε µεγάλος αριθµός µαθητών και εκπαιδευτικών, απ’ όλες τις εκπαιδευτικές βαθµίδες, καθώς και εκδότες εφηµερίδων. Τα στοιχεία κυκλοφοριών των εφηµερίδων αποδεικνύουν ότι οι νεαρές ηλικίες δεν διαβάζουν εφηµερίδες. Αυτό το γεγονός θεωρείται επικίνδυνο όχι µόνο, διότι πλήττει το γραπτό Τύπο αλλά και διότι συντελεί στην άκριτη και απολιτική σκέψη. Είναι λοιπόν σηµαντικό το σχολείο να συµπεριλάβει τον Τύπο στην εκπαιδευτική διαδικασία ώστε να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη των µαθητών, να τους πολιτικοποιήσει και να τους καταστήσει δηµιουργικούς δέκτες των Μέσων Ενηµέρωσης, ικανούς να ελέγχουν τις πληροφορίες που καθηµερινά τους παρέχονται. (118 λέξεις) Β1. - Η µεθοδική µελέτη του µαθητή είναι ένας από τους παράγοντες που συµβάλλουν στην επιτυχία του στις εξετάσεις. - Στη σύγχρονη εποχή είναι ιδιαίτερα έντονη η πολιτιστική διείσδυση των ισχυρών χωρών στις οικονοµικά ασθενείς χώρες. - Η πολυφωνία των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη στήριξη της δηµοκρατίας. - Η αξιοπιστία ενός ατόµου κρίνεται από τη συµφωνία λόγων και πράξεων. - Τα φλέγοντα θέµατα της επικαιρότητας κυριαρχούν σ’ ένα δελτίο ειδήσεων. Β2. Να γίνει αναφορά στην ανάγκη για εκπαιδευτική µεταρρύθµιση και προσαρµογή της εκπαίδευσης στις νέες απαιτήσεις της εποχής. Να τονιστεί η ανάγκη της συµβολής του σχολείου στην αποκωδικοποίηση και στη διαχείριση της πληροφορίας αφού σήµερα ζούµε στην κοινωνία της πληροφορίας. Β3. Οι αρµόδιοι φορείς θα µπορούσαν µε κατάλληλες προσαρµογές να εφαρµόσουν και στην Ελλάδα τα µέτρα αυτά, που είναι κυρίως ολοκληρωµένα projects, πολύ περισσότερο που η οργάνωσή τους και η εξάπλωσή τους απαιτεί τη στενή συνεργασία του υπουργείου Παιδείας και των ενώσεων του Τύπου. (Παρατήρηση: για την πρώτη πρόταση πρέπει οι µαθητές να εννοήσουν υποκείµενο) Β4. ∆οµή: Θεµατική περίοδος: «Στην Εβδοµάδα … σχολεία». Λεπτοµέρειες: «Το πρόγραµµα ….. πρόγραµµα» Περίοδος κατακλείδα: «Καθώς ζούµε … µέλλον» Τρόποι ανάπτυξης: µε παραδείγµατα.

ε π α ν α λ η π τ ι κ ά

2 0 0 5θ έ µ α τ α

OEΦE

ΘEMATA 2005



2

Γ. * Είναι εισήγηση άρα πρέπει να τηρηθούν οι δεσµεύσεις του αντίστοιχου επικοινωνιακού πλαισίου (προσφώνηση – πρόλογος µε αναφορά στην εκδήλωση – κλείσιµο ευχαριστήριο προς το ακροατήριο). * Κύριο µέρος: θετικές συνέπειες της ανάγνωσης εφηµερίδων από τις νεαρές ηλικίες.

- επαφή µε γραπτό λόγο - γλωσσική δεξιότητα

→ κατανόηση κειµένου → ευρύτητα λεξιλογίου

- πνευµατική εγρήγορση – διεύρυνση πνευµατικών οριζόντων - κριτική ικανότητα - ενηµέρωση – πληροφόρηση - επαφή µε επικαιρότητα - έλεγχος εξουσίας - κοινωνικοποίηση - πολιτικοποίηση - εκδηµοκρατισµός – καλλιέργεια δηµοκρατικής συνείδησης

* Ανάγκη για ανάγνωση εφηµερίδων ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή που • κυριαρχεί η εικόνα • ασκείται προπαγάνδα • πλήττεται ο πλουραλισµός • επιβάλλεται ως κυρίαρχη η άποψη των ισχυρών • υπάρχει υπερπληροφόρηση ⇒ αποπληροφόρηση

* Ανάγκη για ανάγνωση εφηµερίδων ιδιαίτερα από τις νεαρές ηλικίες γιατί • υπάρχει ο κίνδυνος της πολιτικής αποξένωσης • διαµορφώνεται «εικονική πραγµατικότητα» • προβάλλονται πρότυπα από τη µόδα και τη διαφήµιση • κινδυνεύει η µητρική γλώσσα • απουσιάζει η επαφή µε το γραπτό λόγο (τηλεόραση –

διαδίκτυο) * Βεβαίως τα παραπάνω είναι πιθανές προσεγγίσεις και µπορούν να διευρυνθούν.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2004

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Έρως Ελευθερωτής. Ένα µυθιστόρηµα της Μόνικα Αλί για τη µοίρα και την ελεύθερη βούληση. Πολλοί συγγραφείς περιµένουν χρόνια για να δουν –ή ποτέ δεν βλέπουν- το όνοµά τους στις λίστες µε τις υποψηφιότητες των Μπούκερ, όµως η Μόνικα Αλί τα κατάφερε µε το πρώτο της κιόλας µυθιστόρηµα. Το “Brick Lane” ή «Εφτά θάλασσες και δεκατρία ποτάµια» όπως κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα» σε µετάφραση Ρένας Χατχούτ, έγινε επιτυχία στην Αγγλία, από τα χειρόγραφα πριν ακόµα εκδοθεί, και συνεχίζει το ταξίδι του µε µεταφράσεις σε πολλές γλώσσες. «Η Μόνικα Αλί ήταν διάσηµη πριν καν εκδώσει µία γραµµή» έγραφαν οι «Νιου Γιορκ Τάιµς» για την 37χρονη συγγραφέα, που γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές και µεγάλωσε στην Αγγλία, ενώ το περιοδικό “Granta” την συµπεριέλαβε «εν µια νυκτί» στους καλύτερους λογοτέχνες της δεκαετίας. Η εύνοια της τύχης και το ταλέντο βρήκαν το στόχο τους στο «Εφτά θάλασσες και δεκατρία ποτάµια», ένα µυθιστόρηµα που, ενώ µοιάζει να πραγµατεύεται ένα θέµα «κλασσικό», τον έρωτα, που ελευθερώνει τις αισθήσεις και το µυαλό, αποτελεί παράλληλα µια τοιχογραφία της κοινωνίας των µουσουλµάνων µεταναστών του Λονδίνου. Κεντρική ηρωίδα είναι η Νανζίν από ένα φτωχό χωριό του Μπαγκλαντές, που στα 17 της βρίσκεται παντρεµένη µ’ έναν άντρα που δεν έχει ξαναδεί, στην ηλικία του πατέρα της: τον σαραντάχρονο Τσανού, που τον ακολουθεί στο υποβαθµισµένο γκέτο Τάουερ Χάµλετς του Λονδίνου. ∆εν µιλάει αγγλικά και ο σύζυγός της αποφαίνεται ότι δεν χρειάζεται να τα µάθει. Σπανίως βγαίνει από το σπίτι και περνάει τη µέρα της µαγειρεύοντας και ξεσκονίζοντας τα πορσελάνινα µπιµπελό της βιτρίνας, τα µοναδικά στολίδια του στενόχωρου διαµερίσµατός τους. Ο Τσανού είναι εγωιστής και φιλόδοξος. Από τη µια σκέφτεται πώς θα πάρει προαγωγή και από την άλλη πώς θα επιστρέψει στην πατρίδα του, πλούσιος και αναγνωρισµένος.Όταν όµως µένει άνεργος, η Νανζίν αναλαµβάνει καθήκοντα µοδίστρας. Τότε γνωρίζει τον Καρίµ, που συνεργάζεται µε µια βιοτεχνία ενδυµάτων, και θα τον ακολουθήσει τόσο στον έρωτα όσο και στις πολιτικές συγκεντρώσεις των µουσουλµάνων που διαφωνούν µε τον δυτικό τρόπο ζωής. «Αυτό που δεν µπορείς να το αλλάξεις πρέπει να το ανέχεσαι. Κι αφού τίποτα δεν µπορεί να αλλάξει πρέπει ν’ ανέχεσαι τα πάντα» ήταν η αρχή που κυβερνούσε τη ζωή της Νανζίν, η µοιρολατρία που µετέφερε µαζί της από τη µια ήπειρο στην άλλη. Πριν κάνει τις µικρές επαναστάσεις της –έστω και µε τύψεις- και αρχίσει ν’ αναρωτιέται αν µπορεί να αλλάξει τη µοίρα της. Για να συνειδητοποιήσει τελικά την πολυπλοκότητα αλλά και τις δυνατότητες της ελεύθερης επιλογής. «Το βιβλίο µου είναι ένας στοχασµός πάνω στη µοίρα, την ελεύθερη βούληση και τις καθηµερινές επιλογές µας» λέει η Μόνικα Αλί, που παραδέχεται ότι το πρότυπο για την ηρωίδα της ήταν η αγγλίδα µητέρα της. Τα πρώτα ερεθίσµατα,

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2004

ωστόσο, για τη συγγραφή του τα άντλησε από τις διηγήσεις του πατέρα της, ο οποίος µεγάλωσε σε ένα χωριό του Μπαγκλαντές. Το πολιτιστικό χάσµα ανάµεσα στους δυτικούς και στους ανατολίτες αλλά και το χάσµα ανάµεσα στους πρώτης και δεύτερης γενιάς µετανάστες σκιαγραφούνται ζωντανά στο βιβλίο. Από τη µια οι γυναίκες που «κάθονται όλη µέρα στην κουζίνα κι’ αλέθουν µπαχαρικά και µαθαίνουν δυο λέξεις αγγλικά όλες κι όλες. Βγαίνουν έξω σκεπασµένες απ’ την κορυφή ως τα νύχια, στις µικρές κινούµενες φυλακές τους, κι όταν κάποιος τις φωνάζει στο δρόµο παθαίνουν ταραχή». Από την άλλη, οι κόρες τους, που κυκλοφορούν στο δρόµο µε κοντές φούστες, και οι γιοι, που κλέβουν για να αγοράσουν ναρκωτικά. Από την µια η προσήλωση στην προσευχή –ο Καρίµ έχει και … µπίπερ που τον ειδοποιεί ότι είναι ώρα να προσευχηθεί- και από την άλλη η τοκογλυφία, ακόµα και ανάµεσα σε φίλους. Είναι άνθρωποι που αλλάζουν, αναρωτιούνται, αναζητούν την ταυτότητά τους, πάνω από όλα όµως, όπως και η Νανζίν, ψάχνουν να βρουν την ευτυχία. της Παρής Σπίνου (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 21/3/04) Α1. Να συνθέσετε την περίληψη του κειµένου σε 100 λέξεις. (25 µονάδες) Β1. Να κατατάξετε το κείµενο στο γραµµατειακό είδος που ανήκει και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (5 µονάδες) Β2. α) Να εντοπίσετε τα θέµατα που απασχολούν τη συντάκτρια του κειµένου στις πρώτες τρεις παραγράφους και τα σχόλια που εκφράζει γι’ αυτά. (5 µονάδες) β) Να προσδιορίσετε τα δοµικά στοιχεία της τελευταίας παραγράφου και τον τρόπο µε τον οποίο αναπτύσσεται η παράγραφος. (5 µονάδες) Β3. α) Χρησιµοποιήστε τα παρακάτω επίθετα σε συνδυασµό µε τα κατάλληλα ουσιαστικά για να χαρακτηρίσετε ένα άτοµο (να γράψετε µια πρόταση για κάθε επίθετο). i) εγωιστής ii) φιλόδοξος iii) αναγνωρισµένος iv) πλούσιος (4 µονάδες) β) Να εξηγήσετε τον όρο «ελεύθερη βούληση» σε 5 – 8 στίχους. (6 µονάδες) Γ. Με αφορµή το περιεχόµενο του βιβλίου της Μόνικας Αλί να γράψετε µια εισήγηση (500 περίπου λέξεων) που θα παρουσιάσετε σε σχολική συγκέντρωση και θα αναφέρεται στα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι µετανάστες στις δυτικές κοινωνίες και στις προτάσεις σας για την οµαλή ένταξή τους στις «νέες πατρίδες» τους.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2004

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1 Το κείµενο αναφέρεται στο µυθιστόρηµα της Μόνικας Αλί, που κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα µετά την επιτυχία που σηµείωσε στην Αγγλία. Η συγγραφέας γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές, µεγάλωσε στην Αγγλία και συγκαταλέγεται στους καλύτερους λογοτέχνες της δεκαετίας. Ενώ το θέµα του φαίνεται να είναι ο έρωτας, βασικά πραγµατεύεται τις ανισότιµες σχέσεις ανδρών και γυναικών στις µουσουλµανικές κοινωνίες και τις δυσκολίες προσαρµογής που συναντούν οι µετανάστες στις Ευρωπαικές χώρες. Ουσιαστικά είναι ένα έργο το οποίο αναφέρεται στον άνθρωπο που µέσα στην πορεία της ζωής αναζητά την ολοκλήρωσή του. (87 λέξεις) Β1 Το συγκεκριµένο κείµενο είναι βιβλιοκριτική και µάλιστα λογοτεχνική κριτική. Περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για τη συγγραφέα (όνοµα, καταγωγή, ηλικία, συνθήκες ζωής) τον τίτλο («Εφτά θάλασσες και δεκατρία ποτάµια»), το είδος του κειµένου (µυθιστόρηµα), τον εκδοτικό οίκο («Ωκεανίδα»), τον τόπο και το χρόνο έκδοσης (πρώτα στην Αγγλία και τώρα στην Ελλάδα). ∆εν µένει όµως στην απλή βιβλιοπαρουσίαση γιατί παραθέτει και σχόλια είτε της κριτικού («εύνοια της τύχης και ταλέντο») είτε της ίδιας της Μόνικα Αλί («το βιβλίο µου είναι στοχασµός πάνω στη µοίρα, την ελεύθερη βούληση και τις καθηµερινές επιλογές µας») είτε άλλων («Νιου Γιορκ Τάιµς», “Granta”). H κριτικός φαίνεται να έχει µελετήσει το αντικείµενο και να αξιολογεί υπεύθυνα το έργο. Άλλωστε το κείµενο είναι ενυπόγραφο και µας επιτρέπει να το κατατάξουµε στην βιβλιοκριτική και όχι στη βιβλιοπαρουσίαση παρ’ όλο που τα όρια µεταξύ τους δεν είναι πάντα ευδιάκριτα. (σχολικό βιβλίο, σελ. 158 και 163) Β2. α. ΘΕΜΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ 1η παράγραφος παρουσίαση βιβλίου η επιτυχία του βιβλίου και της συγγραφέως 2η παράγραφος παρουσίαση συγγραφέως διάσηµη, µια από τους καλύτερους λογοτέχνες της δεκαετίας

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2004

3η παράγραφος θέµα βιβλίου εύνοια τύχης και ταλέντο που βρήκαν το στόχο τους Β2. β. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙ∆ΟΣ: «Το πολιτικό χάσµα … … βιβλίο». ΣΧΟΛΙΑ/ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ: «Από τη µια … … φίλους». ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆Α: «Είναι άνθρωποι … … ευτυχία». Η παράγραφος αναπτύσσεται µε σύγκριση και αντίθεση. Β3. α. Είναι εγωιστής: διακρίνεται από ατοµικισµό και όχι από ανιδιοτέλεια Είναι φιλόδοξος: ενδιαφέρεται για την αυτοπροβολή και τη διάκρισή του σε υψηλές θέσεις Είναι αναγνωρισµένος: κατέχει κοινωνικό γόητρο και κύρος Είναι πλούσιος: έχει υψηλό βιοτικό επίπεδο (σχολικό βιβλίο, σελ. 219) Β3. β. Οι µαθητές µπορούν να αναφερθούν στην ελεύθερη βούληση ως τη βασική προσδιοριστική ικανότητα του ανθρώπου, που δεν υποτάσσεται αναγκαιοκρατικά στα ένστικτά του αλλά λειτουργεί λογικά και συναισθηµατικά. Μπορούν επιπλέον να επεξηγήσουν τη φράση µε αναφορές στην ελευθερία επιλογών, στις αυτόβουλες ενέργειες, στην ηθική ελευθερία, στην αυτοπραγµάτωση και όχι τον ετεροπροσδιορισµό, στα προσωπικά κριτήρια και στις προσωπικές αξιολογήσεις, που οφείλει να κάνει ο άνθρωπος χωρίς να υποτάσσεται στις επιταγές των ισχυρών, της µόδας, της πολιτιστικής βιοµηχανίας και της προπαγάνδας. Γ. Επειδή το είδος του κειµένου είναι εισήγηση πρέπει οι µαθητές να εντάξουν το λόγο τους στο αντίστοιχο επικοινωνιακό πλαίσιο, δηλαδή να γράψουν προσφώνηση, να αναφερθούν σύντοµα στη σχολική συγκέντρωση και να «κλείσουν» µε ευχαριστίες προς το ακροατήριο.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: *Αναφορά στο µεταναστευτικό κύµα που παρατηρείται έντονα την τελευταία δεκαετία από τις αναπτυσσόµενες προς τις ανε- πτυγµένες χώρες. *Ορισµός µετανάστευσης. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ¨: Ι) προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι µετανάστες Οικονοµικά: ανεργία χαµηλό βιοτικό επίπεδο

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2004

χαµηλές οικονοµικές απολαβές παράνοµη εργασία Κοινωνικά: ρατσισµός περιθωριοποίηση θρησκευτικός φανατισµός ανισότητα – αδικία Πολιτικά: έλλειψη πληροφόρησης και αδυναµία συµµετοχής στην πολι- τική ζωή (λόγω γλώσσας) πολιτική αποξένωση προβλήµατα συναλλαγής µε τους κρατικούς φορείς Πολιτιστικά: διαφορά νοοτροπίας –κουλτούρας- αξιών προβλήµατα στην εκπαίδευση → αναλφαβητισµός, ηµιµάθεια ΙΙ) προτάσεις για την οµαλή ένταξη Α. το άτοµο: προσαρµοστικότητα στα νέα δεδοµένα αυτοπεποίθηση αισιοδοξία εργατικότητα – τιµιότητα φιλική διάθεση – καλή προαίρεση Β. η κοινωνία: ανθρωπιστικά ιδανικά σεβασµός ανθρωπίνων δικαιωµάτων ανεκτικότητα στο διαφορετικό πολυπολιτισµικότητα (από τα Μ.Μ.Ε., από την εκπαί- δευση) απεµπόληση του ρατσισµού και του φανατισµού δίκαιη µεταχείριση (π.χ. στην εργασία) σεβασµός της ιδιαίτερης εθνικής ταυτότητας ανεξιθρησκία ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η µετανάστευση είναι φαινόµενο της εποχής µας. Οφεί- λουµε να την αξιοποιήσουµε για να εµπλουτίσουµε τις κοινωνίες µας µε νέες ιδέες, δηµιοργικότητα και πολι- τιστική ποικιλοµορφία κι όχι να οδηγηθούµε σε συµ- πλεγµατικές και φοβικές καταστάσεις που πλήττουν την ίδια την κοινωνία.

Παρουσιάζονται απλώς κάποιες γενικές κατευθύνσεις. Βεβαίως είναι δεκτές και άλλες διαφορετικές προσεγγίσεις.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2003

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2003ΕΚΦΡΑΣΗ – ΕΚΘΕΣΗ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟΠέρασε κιόλας ένας µήνας από τότε που ο πιανίστας Maurizio Pollini

προσπάθησε να διαβάσει την πολυσυζητηµένη δήλωση για το Βιετνάµ, πριν αρχίσειτη συναυλία στην αίθουσα της «Εταιρείας του Κουαρτέτου», και η διαµάχη δεντελείωσε ακόµη: το αποδεικνύουν τα γράµµατα που συνεχίζουν να έρχονται σταγραφεία των εφηµερίδων του Μιλάνου, καθώς και η δήλωση των µουσικών πουδηµοσιεύτηκε πρόσφατα στην εφηµερίδα «Il Giorno». Πιστεύω εποµένως ότι δε θαείναι κακό αν προσπαθήσω να κάνω µια θεωρητική εξέταση του γεγονότος.

Ποια είναι η θέση της τέχνης, των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, σε σχέση µετις άλλες µορφές της πραγµατικότητας; Ίσως οι περισσότεροι από τους θαµώνες της«Εταιρείας του Κουαρτέτου», που πάνε ν’ ακούσουν Chopin –όπως οι κατώτεροίτους κάθονται σπίτι ν’ ακούσουνε την εκποµπή Καντσονίσιµα (δηλαδή νασυγκινηθούνε µε απλοϊκές µελωδίες) – δε βλέπουν αυτό το πρόβληµα. Αλλά οισύγχρονοι καλλιτέχνες, είναι γνωστό, το αντιµετωπίζουν και µάλιστα κατά τρόποδραµατικό. Σε σηµείο που καµιά φορά αρνούνται την ίδια την τέχνη. Είναι εποµένωςλογικό ένας ευαίσθητος καλλιτέχνης, καθώς ετοιµάζεται ν’ ακουµπήσει τα πλήκτρατου πιάνου, τη στιγµή που γύρω του συµβαίνουν πράγµατα συγκλονιστικά για τησυνείδηση κάθε πολιτισµένου ανθρώπου, να αναρωτηθεί: «Έχω το δικαίωµα να κάνωαυτό που κάνω, να χρησιµοποιήσω την τέχνη για να προσποιηθώ ότι τίποτε δεσυµβαίνει, να χρησιµοποιήσω την τέχνη σαν ναρκωτικό;».

Και είναι σωστό που αποφάσισε να εκθέσει στο κοινό τους λόγους µιαςανησυχίας. Ήταν ανησυχία που, κι αυτό είναι σηµαντικό, δεν αφορούµε µόνο τησυνείδηση του Pollini σαν «homo politicus», αλλά και τη συνείδηση του Pollini σανκαλλιτέχνη. Επίτηδες ο Pollini έσπασε την τελετουργία της συναυλίας, γιατί αυτή ητελετουργία τον υποχρέωνε να θεωρήσει το ρόλο του σαν κάτι ξεκοµµένο απ’οτιδήποτε υπήρχε πριν και µετά. Λες και οι µεγάλοι συνθέτες των οποίων τα έργαεκτελούσε δε γράψανε τη µουσική τους αντιδρώντας σε ιστορικές περιστάσεις, σεσυγκεκριµένα γεγονότα, σε πάθη της εποχής τους. Εποµένως, ακόµη και µε τηνιδιότητα του καλλιτέχνη, είχε την υποχρέωση να θυµίσει στο κοινό του ότι ησυναυλία δεν είναι νεκρική ποµπή.

Αποκρούοντας την ενέργειά του (και αρνούµενο τουλάχιστο να τη συζητήσει) έναµεγάλο µέρος του κοινού απαίτησε αντίθετα να γίνει το κοντσέρτο νεκρική ποµπή,τελετή νεκροταφείου µε µουσική χωρίς ζωντάνια, απόκρυφη δραστηριότητα όπως ηανάγνωση πορνογραφικών περιοδικών, χώρος διανοητικού ευνουχισµού. Αν είχενόηµα να µιλήσουµε χρησιµοποιώντας όρους αποκλειστικά αισθητικούς, θα ‘πρεπενα πούµε στους µελοµανείς που σκανδαλίστηκαν ότι εκείνο το βράδυ πρόσβαλαν καιταπείνωσαν την τέχνη σαν δραστηριότητα που συνεχώς αναζητά τους λόγους τηςύπαρξής της, τη λειτουργία της και τα όριά της.

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2003

Τελευταίο ερώτηµα. Τι είναι ο καλλιτέχνης; Στη σύγχρονη κοινωνία, κυρίως, οκαλλιτέχνης εκτός των άλλων είναι και βεντέτα. Θέλει δε θέλει. Μ’ αυτή την ιδιότηταπαίζει συγκεκριµένο κοινωνικό ρόλο: είναι αντικείµενο θαυµασµού και µίµησης. Ανέχει µακριά µαλλιά, θα τον µιµηθούν οι νέοι. Οι ερωτικές του περιπέτειεςενδιαφέρουν τα λαϊκά έντυπα. Οι αρρώστιες του θ’ αναγκάσουνε τις εφηµερίδες νατου αφιερώσουν πολλά άρθρα. Η κοινωνία χρησιµοποιεί τον καλλιτέχνη σανπρότυπο, σαν αντικείµενο ταύτισης και προβολής και, σ’ αντάλλαγµα, του παρέχειένα ευρύ φάσµα ελευτερίας: του συγχωρεί την πολυγαµία, τη χρήση ναρκωτικών, τοεκκεντρικό ντύσιµο, την οµοφυλοφιλία, τους τσακωµούς στα νάιτ κλαµπ, τηνπροσβολή των φωτορεπόρτερ.

Απ’ αυτόν το νόµο δεν ξεφεύγουν ούτε οι ερµηνευτές κλασικής µουσικής, οιτενόροι, οι διευθυντές ορχήστρας, οι σοπράνο που εµφανίζονται γυµνές στη σκηνή.Πριν καιρό ο Francesco Alberoni διατύπωσε µια κοινωνιολογική θεωρία των ειδώλωνσαν µέλη µιας «ελίτ χωρίς εξουσία». Ασκούν µια τεράστια επιρροή πάνω στο κοινό,υπό τον όρο να µένουν έξω από τη σφαίρα της διαχείρισης των κοινών πραγµάτων. Ηθεωρία επιβεβαιώθηκε από την περίπτωση Pollini, το αγαπηµένο καιπολυθαυµασµένο είδωλο στο οποίο οι θεατές θα επιτρέπανε τα πάντα (ακόµη και ναδιακόψει τη συναυλία γιατί κάποιος έβηξε στην αίθουσα, ή γιατί δεν του άρεσε ηγραβάτα κάποιου κυρίου στην πρώτη σειρά), αλλά στο οποίο δεν µπορέσανε νασυγχωρέσουνε το ότι προσπάθησε να επέµβει κατά κάποιο τρόπο στα κοινάπράγµατα.

Αυτό σηµαίνει απλά ότι το είδωλο (είτε πρόκειται για την τραγουδίστρια Μίναείτε για τον Πικάσο) η αστική κοινωνία, που το πληρώνει και το προσκαλεί ναπεράσει το Σαββατοκύριακο στη βίλα, το αντιµετωπίζει όπως αντιµετώπιζαν κάποτετο γελωτοποιό. Ας µιλάµε στον ενικό, αλλά να είναι σαφές ποιοι είναι τ’ αφεντικά(που διαχειρίζονται τα οικονοµικά, οπλίζουνε συµµορίες και στρατούς καικηρύσσουνε πολέµους) και ποιοι είναι οι σαλτιµπάνγκοι ( που, εννοείται, δεν πρέπεινα ταφούν σε αγιασµένα χώµατα). Έτσι οι αγαναχτισµένοι µελοµανείς δε διστάσανενα διαχωρίσουν τους ρόλους και να επιβάλουν τις αποστάσεις. Οι πόλεµοι, είπανεστον Pollini, είναι δική µας υπόθεση. Εσύ κοίτα να µας διασκεδάσεις.

Και πράγµατα, τι θα λέγαµε για ένα σερβιτόρο που πριν µας δώσει το πιάτο µετην µπριζόλα, θα ήθελε να µας εκθέσει τις πολιτικές του ανησυχίες; Το κοινό της«Εταιρείας του Κουαρτέτου» θύµησε στον Pollini, και σε όλους εµάς, ότι σε µιακαταναλωτική κοινωνία η τέχνη είναι ένα γαστρονοµικό αγαθό.

Μ’ αυτόν τον τρόπο αυτό το κοινό έκανε πολιτική και ταπείνωσε την τέχνη.Τι να πει κανείς; Καλή µας όρεξη.

Umberto Eco, H σηµειολογία στην καθηµερινή ζωή,εκδ. Μαλλιάρης – Παιδεία, Αθήνα 1989

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2003


Α. Να πυκνώσετε το κείµενο σε 100 – 120 λέξεις. (25 µονάδες)

Β1. Να αντικαταστήσετε τις φράσεις του κειµένου µε άλλες ισοδύναµες.α. Έχω το δικαίωµα να χρησιµοποιήσω την τέχνη σαν ναρκωτικό;β. Σε µια καταναλωτική κοινωνία η τέχνη είναι ένα γαστρονοµικό αγαθό.γ. Στη σύγχρονη κοινωνία ο καλλιτέχνης είναι και βεντέτα.

(6 µονάδες)Β2. Να δώσετε έξι επίθετα που να προσδιορίζουν το ουσιαστικό καλλιτέχνης

(6 µονάδες)Β3. Να δώσετε ένα τίτλο για το παραπάνω κείµενο. (3 µονάδες)Β4. Να επισηµάνετε τις διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις της δεύτερης παραγράφου καινα αναφέρετε τι δηλώνουν. (5 µονάδες)Β5. Να βρείτε τα δοµικά στοιχεία της έκτης παραγράφου. (5 µονάδες)

Γ. Σε ένα άρθρο 500 – 600 λέξεων, που θα δηµοσιευθεί σε σχολική εφηµερίδα ναπαρουσιάσετε τις απόψεις σας για το ρόλο της τέχνης στη ζωή της σηµερινήςνεολαίας. (50 µονάδες)

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2003

1 / 2

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2003ΕΚΦΡΑΣΗ – ΕΚΘΕΣΗ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Με δεδοµένο το γεγονός ότι στο µάθηµα της Έκθεσης είναι δυνατές πολλέςπροσεγγίσεις παρουσιάζονται κάποιες πιθανές.

Α1. ΠερίληψηΣτο συγκεκριµένο κείµενο ο συγγραφέας αναφέρεται στη σχέση του καλλιτέχνη

µε την κοινωνική και πολιτική πραγµατικότητα. Με αφορµή την πολιτική δήλωσηενός καλλιτέχνη στη διάρκεια µιας συναυλίας υποστηρίζει ότι είναι χρέος τουκαλλιτέχνη να παίρνει θέση στα προβλήµατα που απασχολούν το κοινωνικό σύνολογιατί έτσι καταξιώνεται η τέχνη. Από την άλλη µεριά υπάρχουν κάποιοι που θεωρούνότι η τέχνη έχει µόνο ψυχαγωγικό χαρακτήρα και δεν πρέπει να επηρεάζεται από τιςκοινωνικές συνθήκες. Σ’ αυτούς απαντά ότι ο καλλιτέχνης απολαµβάνει ένανπροβεβληµένο κοινωνικό ρόλο και οφείλει να αναλάβει την ευθύνη που τουαναλογεί. Τέλος αντιµετωπίζει ειρωνικά όσους θέλουν να υποβιβάσουν τονκαλλιτέχνη σε απλό διασκεδαστή. (104 λέξεις)

Β1. α. Έχει το δικαίωµα ο καλλιτέχνης να χρησιµοποιήσει την τέχνη για νααποπροσανατολίσει το κοινό και να το οδηγήσει σε εφησυχασµό;β. Στην κοινωνία της αφθονίας η τέχνη είναι ένα καταναλωτικό προϊόν, που προκαλείεφήµερη ικανοποίηση.γ. Στη σύγχρονη κοινωνία ο καλλιτέχνης είναι και είδωλο.

Β2.εικαστικός, καταξιωµένος, µοντέρνος, πρωτοποριακός, στρατευµένος, ατάλαντος

Β3. Η θέση της τέχνης στη σύγχρονη ζωή

Β4. Αλλά → δηλώνει αντίθεση – εναντίωση Εποµένως → δηλώνει συµπέρασµα, συγκεφαλαίωση

Β5. ∆οµικά στοιχεία παραγράφου:Θεµατική περίοδος: «Ασκούν µια τεράστια επιρροή … των κοινών πραγµάτων»Λεπτοµέρειες: «Απ’ αυτόν το νόµο …. εξουσία»

« Η θεωρία … πράγµατα»Περίοδος κατακλείδα: παραλείπεται

ÏÅÖÅ

ÈÅÌÁÔÁ 2003

2 / 2

Γ. 1. Να σηµειωθεί ότι αφού είναι άρθρο χρειάζεται τίτλος2. Το ύφος µπορεί να είναι σχετικά χαλαρό αφού γράφεται σε µια σχολική εφηµερίδαάρα απευθύνεται σε συνοµηλίκους µαθητές.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΠΡΟΛΟΓΟΣ:Αναφορά στην καθηµερινότητα του σύγχρονου νέου: σχολείο – επαγγελµατικήκατάρτιση – άγχος – ανεργία → ανάγκη εκτόνωσης – διασκέδασης – ψυχαγωγίαςµέσω της τέχνης.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ:1. Προσφορά τέχνης

• αποκάλυψη του ωραίου – καλλιέργεια αισθητικών κριτηρίων• επικοινωνία – εξωτερίκευση εσωτερικού κόσµου• µετάδοση βιωµάτων – εµπειριών – συναισθηµάτων• πνευµατική καλλιέργεια – διεύρυνση πνευµατικών οριζόντων –

προβληµατισµός• αµφισβήτηση – αναζήτηση της αλήθειας• επαφή µε άλλους λαούς µέσω της καλλιτεχνικής δηµιουργίας• πλούτος ερεθισµάτων – µείωση της ανίας και της πλήξης της

καθηµερινότητας• ανατροπή της πραγµατικότητας

2. Σήµερα όµως η τέχνη έχει υποκατασταθεί από τα προϊόντα της πολιτιστικήςβιοµηχανίας

• τυποποίηση – οµοιοµορφία• απουσία περιεχοµένου• επιδίωξη εντυπωσιασµού• δηµιουργία ειδώλων – µιµητισµός• παθητικοποίηση κοινού• «πλύση εγκεφάλου»

γιατί: • καταναλωτισµός• επιδίωξη µέγιστου κέρδους από τις µεγάλες βιοµηχανίες θεάµατος• έλλειψη καλλιτεχνικής παιδείας

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η τέχνη να λάβει τη θέση που της αξίζει στη ζωή των νέων για ναπλουτίσει τη σκέψη τους και την ψυχή τους.

Ηµεροµηνία: Κυριακή 5 Απριλίου 2015 ∆ιάρκεια Εξέτασης: 3...

Documents

Transcript of Ηµεροµηνία: Κυριακή 5 Απριλίου 2015 ∆ιάρκεια Εξέτασης: 3...