ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ - ΤΕΥΧΟΣ 41 - ΕΔΕ

Διαβητολογικά Νέατεύχος 41

ΑΠΡΙΛΙΟΣ | ΜΑΪΟΣ | ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΗ

ΔΙΑ

ΒΗ

ΤΟΛ

ΟΓΙ

ΚΗ

ΕΤΑ

ΙΡΕΙ

ΑH

ELLE

NIC

DIA

BET

ES A

SSO

CIA

TIO

N

adv paradigm print2_Layout 1 14/5/2010 3:49 μμ Page 2

bayerdiabetes.com 801 11 40200

Bayer, the Bayer Cross, CONTOUR, the No Coding Logo, and simplewins are trademarks of Bayer

O Ó¤Ô˜, ‚ÂÏÙÈˆÌ¤ÓÔ˜, ÌÂÙÚËÙ‹˜ Û·Î¯¿ÚÔ˘CONTOURì ÙË˜ Bayer ÌÔÚÂ› Â‡ÎÔÏ· Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÂ› ÛÙÈ˜ ÚÔÛˆÈÎ¤˜ Û·˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜.¶·Ú¤¯ÂÈ Â›ÛË˜ ÙËÓ ÙÂ¯ÓÔÏÔÁ›· Ãøƒπ™ ∫ø¢π∫√¶√π∏™∏ì ÙË˜ Bayer Î·È Û˘ÓÂ¯›˙ÂÈ Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ Â˘ÎÔÏ›· Î·È ·ÍÈÔÈÛÙ›·. ŒÙÛÈ, Ë Ì¤ÙÚËÛË Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ·Ï‹ ·fi ÔÙ¤, Î·È ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· Î·Ù¿ ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙË Ë ·ÏfiÙËÙ· ÓÈÎ¿ÂÈ.

M O N A ¢ I K A X A P A K T H P I ™ T I K A

ñ 2 Â›Â‰· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÁÈ· ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË Â‡ÎÔÏË ¯Ú‹ÛË

ñ 5 ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙ· ¯ÚfiÓÔ˜ ÂÍ¤Ù·ÛË˜ ñ ÌÈÎÚfi ‰Â›ÁÌ· ·›Ì·ÙÔ˜ 0,6 ÌL ñ Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ÚÔ Î·È ÌÂÙ· - ÁÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ

ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ ñ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ˘ÂÓı‡ÌÈÛË˜ ÌÂÙ·ÁÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ

ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ ñ ÌÓ‹ÌË 480 ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ñ Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙË Ó¤· ÔıfiÓË

CO

NT

AD

v.2

11/

09

¢EN M¶OPEI™NA ME EM¶O¢I™EI™,

¢IABHTH,NA XAPø

TH ZøH MOY.

CONTOUR-SAM-21x28.qxd 26/11/09 08:40 “ Æ 1

Διοικητικό ΣυμβούλιοΕλληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

Πρόεδρος: Ιωαννίδης ΙωάννηςΑντιπρόεδρος: Λαναράς ΛεωνίδαςΓεν. Γραμματ.: Χατζηαγγελάκη ΕρυφίληΤαμίας: Μαυρογιαννάκη ΑναστασίαΜέλη: Κυριαζής Ιωάννης Λέπουρας Αντώνιος Μελιδώνης Ανδρέας Μπούσμπουλας Σταύρος Παππάς Άγγελος

Συντακτική Επιτροπή«Διαβητολογικά Νέα»

Συντονιστής Σύνταξης:Σωτηρόπουλος ΑλέξιοςΑναπλ. Συντονίστρια Σύνταξης:Μαυρογιαννάκη ΑναστασίαΜέλη: Δημοσθενόπουλος Χάρης Αλαβέρας Αντώνιος Ηρακλειανού Στυλιανή Μακρυλάκης Κωνσταντίνος Νούτσου Μαρίνα

Ιδιοκτήτης - Εκδότης:Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία

Μαιάνδρου 9 - 115 28 Αθήνατηλ. 210 7210935, fax: 210 7210936

www.ede.gr, [email protected]

Εκτύπωση:Ιατρικές Εκδόσεις «ΖΗΤΑ»

Αγ. Αικατερίνης 17, 173 42 Αγ. Δημήτριοςτηλ. 210 9934580, [email protected]



ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΗ

ΔΙΑ

ΒΗ

ΤΟΛ

ΟΓΙ

ΚΗ

ΕΤΑ

ΙΡΕΙ

ΑH

ELLE

NIC

DIA

BET

ES A

SSO

CIA

TIO

N

To έργο αποτελείευγενική προσφορά του ζωγράφου

Γ. Σταθόπουλου

Το περιοδικό αυτό απευθύνεταισε άτομα με διαβήτη

και σε επαγγέλματα υγείαςπου έχουν σχέση με το διαβήτη.

Ετήσια συνδρομή: 1€

Τα κείμενα των διαφημίσεωνείναι υπό την ευθύνητων διαφημιζομένων

και όχι της ΕΔΕ

Οι απόψεις που εκφράζονται στα άρθραείναι των συγγραφέων και δεν αντιπροσωπεύουν

απαραιτήτως τις απόψεις της ΕΔΕ


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑHELLENIC DIABETES ASSOCIATION


4 8 Άθληση και Διαβήτης τύπου 2 Αναστασία Ν. Μαυρογιαννάκη

5 0 Καλοκαίρι και Σακχαρώδης Διαβήτης Ειρήνη Βλάμη

5 3 Η σωστή διατροφή των παιδιών και ο ρόλος των σχολικών κυλικείων Αιμιλία Παπακωνσταντίνου

5 6 Κατάλληλα ροφήματα και ποτά για τα άτομα με Διαβήτη Χάρης Δημοσθενόπουλος

5 8 Ο αυτοέλεγχος: Σημαντικό εργαλείο στη θερα-πευτική αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη Άννα Γκρόζου

6 2 Εκτέλεση & θρεπτική αξία ελληνικών συνταγών μαγειρικής Αιμιλία Παπακωνσταντίνου

ΤΙ ΝΕΟΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6 3 Η χορήγηση ασπιρίνης συσχετίζεται με μειωμένη καρδιαγγειακή και συνολική θνησιμότητα σε διαβη-τικούς τύπου 2 στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης

6 4 Παράγοντες που σχετίζονται με την παράλειψη ενέσεων ινσουλίνης

6 4 Το λιπώδες ήπαρ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις σε άτομα με Σακ-χαρώδη Διαβήτη

6 5 Μπορεί η χορήγηση ασπιρίνης να συμβάλλει στην πρόληψη του Διαβήτη;

6 5 Οι ηλικιωμένοι διαβητικοί ασθενείς παρουσιά-ζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για οστικά κατάγματα

6 6 Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο εμφά-νισης ουρολοίμωξης στις γυναίκες μεγάλης ηλικίας

6 6 Ο δείκτης μάζας σώματος και η περίμετρος της μέσης αποτελούν προγνωστικούς δείκτες για την καρδιαγγειακή θνησιμότητα

6 7 Η υπερουριχαιμία συνδέεται με το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2

6 7 Η κατανάλωση καφέ προστατεύει από την εμ-φάνιση Διαβήτη τύπου 2

6 8 Η μεσογειακή διατροφή μπορεί να προστατεύσει από την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη

6 9 Μπορεί η τιμή της HbA1c να προβλέψει την εμ-φάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη;

6 9 Η κατανάλωση των πατατών συσχετίσθηκε με αυξημένο κίνδυνο για Διαβήτη τύπου 2

7 0 Διαβητολογικά Κέντρα - Ιατρεία7 4 Εγγραφή στα Διαβητολογικά Νέα

Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Αθανασία Παπαζαφειροπούλου, Παθολόγος - Ιωάννης Δανιήλ, Βιοπαθολόγος - Ελευθερία Νταλάκου, Ειδικευόμενη Παθολόγος

περιεχόμενα

Διαβητολογικά Νέα

ΑΠΡΙΛΙΟΣ | ΜΑΪΟΣ | ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 47

ΑΠ

ΡΙΛ

ΙΟΣ

| ΜΑ

ΪΟΣ

| ΙΟ

ΥΝΙΟ

Σ 20

10

Η άθληση αποτελεί παράγο-ντα ψυχικής υγείας και σω-ματικής ευεξίας. Στην επο-

χή μας είναι ο μοναδικός τρόπος για τη διατήρηση του οργανισμού σε καλή φυ-σική κατάσταση και την αποφυγή νοση-μάτων που προκαλούνται από την καθι-στική ζωή και την παχυσαρκία.

Η σωματική άσκηση για τον διαβητικό τύπου 2 είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του διαιτολογίου και αποτελεί μέσο ρύθ-μισης του διαβήτη. Το δυσάρεστο είναι ότι λίγοι διαβητικοί τύπου 2 έχουν τη δι-άθεση ή είναι σε θέση να ακολουθήσουν ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα άσκησης.

Οι επιδράσεις της άσκησης

Η συμβολή της σωματικής άσκησης στη θεραπευτική αντιμετώπιση του δια-βήτη θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας, χάρη στις επιδράσεις της στην αντίστα-ση στην ινσουλίνη και στις συγκεντρώ-σεις της γλυκόζης πλάσματος. Η συστη-ματική άσκηση έχει δειχθεί ότι αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, βελτιώ-νοντας τη γλυκαιμική ρύθμιση.

Επιπλέον, με την άσκηση, μειώνε-ται η αρτηριακή πίεση, βελτιώνονται οι λιπιδαιμικές παράμετροι (αυξάνεται η «καλή» χοληστερόλη - HDL, μειώνεται η «κακή» χοληστερόλη - LDL), αυξάνεται η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου. Επιπρό-σθετα, ενδυναμώνεται το μυϊκό σύστη-μα, αυξάνεται η κατανάλωση ενέργειας, καταστέλλεται η όρεξη, συμβάλλοντας στην απώλεια βάρους.

Η συνηθέστερη επίπτωση της άσκη-σης είναι η υπογλυκαιμία, αλλά υπάρχει και το ενδεχόμενο της επιδείνωσης της υπεργλυκαιμίας, με κετογένεση, όταν οι διαβητικοί δεν έχουν αρκετή ινσουλί-νη στο αίμα τους κατά τη διάρκεια της άσκησης και σε περίπτωση παρατετα-μένης επίπονης άσκησης, αν δεν προ-σλαμβάνονται τακτικά υδατάνθρακες.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την άσκηση

Η έναρξη της άσκησης στο διαβήτη πρέπει να γίνεται σταδιακά, με βαθμιαία αύξηση του χρόνου και της έντασής της. Ο τύπος, η διάρκεια και η ένταση της άσκησης που είναι κατάλληλη για κάθε διαβητικό άτομο εξαρτώνται από την ηλικία, τη γενική κατάστασή του και την ύπαρξη ή μη επιπλοκών του διαβήτη.

Η έναρξη της άσκησης στη μέση ηλι-κία και σε άτομα που δεν είναι συνηθι-σμένα από νεαρή ηλικία σ’ αυτή, δεν εί-ναι ακίνδυνη. Στις περιπτώσεις αυτές συστήνεται μέτρια αύξηση της κινητικό-τητας, με καθημερινό περπάτημα σε κα-νονικό ρυθμό.

Γενικά, ο καλύτερος τρόπος άσκη-σης για τον διαβητικό είναι το περπάτη-μα διάρκειας μισής με μία ώρα την ημέ-ρα, η αποβίβαση από τα μέσα μαζικής μεταφοράς δύο στάσεις νωρίτερα από τον τελικό προορισμό και το περπάτημα, η χρησιμοποίηση σκάλας αντί για ανελ-κυστήρα, η συστηματική φροντίδα του κήπου. Πιο έντονη άσκηση, όπως πο-

δήλατο, τρέξιμο, κολύμπι ή συμμετοχή σε διάφορα αθλήματα, καθορίζεται από τον θεράποντα γιατρό. Πρέπει να τονι-στεί, ότι δεν είναι απαραίτητο να πραγ-ματοποιείται η άσκηση μόνο στα πλαίσια ενός σχεδιασμένου προγράμματος.

Η ευεργετική της επίδραση δεν διαρ-κεί πέρα των 36 ωρών, επομένως πρέπει να γίνεται καθημερινά ή το πολύ κάθε δεύτερη ημέρα. Περπάτημα 30 λεπτά την ημέρα είναι επαρκές για τα περισσό-τερα άτομα. Οι συστάσεις της Αμερικανι-κής Διαβητολογικής Εταιρείας είναι μέ-τριας έντασης άσκηση, τουλάχιστον 150 λεπτά/εβδομάδα, κατανεμημένη σε του-λάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα και όχι περισσότερο από 2 συνεχόμενες ημέ-ρες χωρίς φυσική δραστηριότητα.

Γενικά, αν ο διαβητικός τύπου 2 νιώ-θει καλά, δεν υπάρχει λόγος αναβολής της άσκησης, μόνο λόγω της ύπαρξης υπεργλυκαιμίας. Όταν το σάκχαρο αίμα-τος είναι περισσότερο από 400 mg/dl, ή όταν το σάκχαρο αίματος είναι περισσό-τερο από 250 mg/dl και ο έλεγχος για οξόνη στα ούρα είναι θετικός η, άσκηση αναβάλλεται.

Ο ινσουλινοθεραπευόμενος διαβητι-κός, καλό είναι να αποφεύγει να ασκείται την ώρα αιχμής τής δράσης της ινσουλί-νης, γιατί μπορεί να οδηγηθεί σε υπογλυ-καιμία, αν δεν λάβει πρόσθετους υδατάν-θρακες. Πιθανόν, να χρειασθεί μείωση της μετά την άσκηση δόσης ινσουλίνης, ακόμα και των δόσεων της επόμενης ημέρας. Επίσης, είναι καλό να αποφεύ-

Αναστασία Ν. ΜαυρογιαννάκηΠαθολόγος, Επιμελήτρια Α′ Β′ Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γεν. Νοσοκομείο Αθηνών «ΝΙΜΤΣ»

Άθληση και Διαβήτης τύπου 2

48


γεται η χορήγηση ινσουλίνης στο μέρος του σώματος που καταπονείται από την άσκηση (π.χ. ο μηρός σε τρέξιμο), γιατί μπορεί να αυξηθεί η απορρόφησή της και αυξάνεται ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας.

Άσκηση και υπογλυκαιμία

Στα άτομα που κάνουν ινσουλίνη ή/και λαμβάνουν ινσουλινοεκκριταγωγά φάρ-μακα, η φυσική δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία, αν η δόση του φαρμάκου ή η κατανάλωση υδατανθρά-κων δεν τροποποιηθεί.

Πρέπει να συστήνεται η άσκηση να γίνεται συντροφιά με άτομο που γνωρί-ζει την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας.

Ο διαβητικός πρέπει να έχει πάντα μαζί του υδατάνθρακες σε ταχέως απορ-ροφήσιμη μορφή (κατά προτίμηση χυμό αλλά και μπισκότα, καραμέλες) κατά τη διάρκεια της άσκησης. Όταν το σάκχαρο αίματος πριν από την άσκηση είναι λιγό-τερο από 100 mg/dl πρέπει να προηγεί-ται της άσκησης μικρό γεύμα (επιπρόσθε-τοι υδατάνθρακες). Όταν, π.χ. πρόκειται να ακολουθήσει ενδιάμεσης διάρκειας και μέτριας έντασης άσκηση και το σάκχα-ρο αίματος είναι λιγότερο από 100 mg/dl, πρέπει να λάβει προηγουμένως ένα φρού-το και μία φέτα ψωμί, αν το σάκχαρο είναι 100-240 mg/dl, πρέπει να λάβει προη-γουμένως ένα φρούτο ή μία φέτα ψωμί, ενώ αν είναι περισσότερο από 240 mg/dl, δεν πρέπει να προηγηθεί μικρογεύμα.

Σημαντικό στοιχείο για την πρόληψη υπογλυκαιμίας είναι να προσδιορίζει το σάκχαρό του αμέσως μετά, αλλά και αρ-κετές ώρες μετά την άσκηση, ώστε να αποφύγει πιθανή υπογλυκαιμία, λαμβά-νοντας επιπλέον υδατάνθρακες. Υπο-γλυκαιμία μπορεί να συμβεί και όψιμα, ώρες μετά το τέλος της άσκησης αλλά και την επόμενη ημέρα, λόγω της συ-νεχόμενης απορρόφησης γλυκόζης από τους μυς που έχουν ασκηθεί.

Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση αλκοόλ μετά την άσκηση, γιατί μπορεί να επιτείνει πιθανή υπογλυκαιμία.

Επιπλέον, πάντα θα πρέπει να θυμά-ται ο διαβητικός, ότι η άσκηση προκαλεί ιδρώτα και ταχυκαρδία, όπως και υπο-γλυκαιμία και μπορεί να συγκαλυφθούν τα σημεία που προειδοποιούν για την εμφάνιση υπογλυκαιμίας. Η προσωπική

εμπειρία και οι συχνοί έλεγχοι του σακ-χάρου αίματος επιτρέπουν σε κάθε άτο-μο να προσαρμόζει τις βασικές αρχές στη δική του ξεχωριστή περίπτωση.

Άσκηση και χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη

Αμφιβληστροειδοπάθεια: Σε παρου-σία διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας ή σοβαρής μη παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, καλό είναι να αποφεύγεται η έντονη άσκηση (π.χ. βά-ρος), λόγω του κινδύνου πρόκλησης αι-μορραγίας ή αποκόλλησης του αμφιβλη-στροειδούς.

Περιφερική νευροπάθεια: Σε παρου-σία σοβαρής περιφερικής νευροπάθειας, το τρέξιμο δεν αποτελεί καλή επιλογή, εί-ναι καλύτερο να ενθαρρύνεται το άτομο για δραστηριότητες όπως το κολύμπι, η ποδηλασία ή ασκήσεις των άκρων.

Νευροπάθεια του Αυτόνομου Νευρι-κού Συστήματος: Τα άτομα με νευροπά-θεια του Αυτόνομου Νευρικού Συστήμα-τος οπωσδήποτε πρέπει να υποβάλλονται σε καρδιολογικό έλεγχο πριν από την έναρξη πιο έντονης φυσικής δραστηριό-τητας από τη συνήθη.

Μικρολευκωματουρία και νεφροπά-θεια: Η φυσική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει την αποβολή λευκώματος από τα ούρα. Δεν υπάρχουν δεδομένα από κλινικές μελέτες που να δείχνουν ότι η συστηματική άσκηση αυξάνει το ποσο-στό προόδου της διαβητικής νεφροπά-θειας. Μάλλον, δεν χρειάζεται κάποιος ειδικός περιορισμός για τους διαβητι-κούς με διαβητική νεφροπάθεια.

Γενικές οδηγίες

Η άσκηση πρέπει να είναι ευχάριστη.1. Όποια άσκηση αρέσει ή βολεύει πε-2. ρισσότερο τον καθένα, ώστε να μπο-ρεί να ακολουθήσει αυτόν τον τρόπο ζωής μακροχρόνια, είναι κατάλληλη.Χρειάζεται ενθάρρυνση από την οι-3. κογένεια.Η ώρα της άσκησης πρέπει να είναι 4. βολική.Η έναρξη της άσκησης πρέπει να γί-5. νεται:

Με αργούς ρυθμούς. ●Βάζοντας στόχους πραγματοποι- ●

ήσιμους.Ακολουθώντας το πρόγραμμα με ●

κάποιο φίλο.Καταγράφοντας τα οφέλη (βάρος, ●

τιμές σακχάρου), ώστε να αποτελούν κίνητρο για τη συνέχιση.Η αύξηση της καθημερινής δραστη-6. ριότητας μπορεί να επιτευχθεί αν:

Ανεβαίνει με τις σκάλες αντί για ●ανελκυστήρα.

Κατεβαίνει από το μέσο μαζικής ●μεταφοράς 1-2 στάσεις νωρίτερα από τον προορισμό και περπατά.

Φροντίζει συστηματικά τον κήπο. ●Πλένει μόνος το αυτοκίνητο. ●

Ειδικές προφυλάξεις:7. Αποφυγή άσκησης όταν υπάρχει ●

μεγάλη απορρύθμιση.Συχνός αυτοέλεγχος σακχάρου ιδί- ●

ως σε διαβητικούς που λαμβάνουν ιν-σουλίνη ή ινσουλινοεκκριταγωγά φάρ-μακα, αναπροσαρμογή της θεραπείας και πρόσληψη επιπλέον υδατανθρά-κων.

Επισκόπηση των ποδιών πριν και ●μετά την άσκηση.

Χρήση κατάλληλων και άνετων ●παπουτσιών.

ΒιβλιογραφίαAmerican Diabetes Association. Standards

of medical care in diabetes. Diabetes Care 2010; 33(Suppl 1): S11-S61.

Sigal RJ, Kenny GP, Wasserman DH, Cas-taneda-Sceppa C. Physical Activity/Exercise and Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2004; 27: 2518-2539.

Myers J, Prakash M, Froelicher V, Dat Do, Partington S, Atwood JE. Exercise Capacity and Mortality among Men Referred for Exercise Test-ing. N Engl J Med 2002; 346: 793-801.



ΑΠ

ΡΙΛ

ΙΟΣ

| ΜΑ

ΪΟΣ

| ΙΟ

ΥΝΙΟ

Σ 20

10

Κ αλοκαίρι, διακοπές, ήλιος, θάλασσα, ταξίδια. Κανείς δεν θέλει σε μια όμορφη

και ξένοιαστη περίοδο, σαν αυτή των δι-ακοπών, να ασχολείται με συμβουλές σχετικά με το διαβήτη του.

Όμως μπορεί να μην έχετε σκεφτεί ορισμένα απλά πράγματα, που θα βοη-θήσουν να περάσετε ξένοιαστα, χωρίς να σας δημιουργήσει ο διαβήτης προβλήμα-τα που μπορεί και να καταστρέψουν τις διακοπές σας. Μερικοί από εσάς μπορεί

να κάνουν για πρώτη φορά διακοπές «με διαβήτη» και να φαντάζονται ότι ορισμέ-να πράγματα από αυτά που έκαναν στο παρελθόν, είναι πια αδύνατα γι’ αυτούς.

Θεραπεία με ινσουλίνη

Το πιο συνηθισμένο ερώτημα σχετι-κά με τις διακοπές, είναι: «πώς θα με-ταφέρω την ινσουλίνη μου, ώστε να μη χαλάσει λόγω ζέστης;»

Η ινσουλίνη μπορεί να μείνει εκτός ψυγείου, ακόμα και το καλοκαίρι, για αρ-

κετές ώρες χωρίς να μειωθεί η δραστι-κότητά της, αρκεί να μην εκτίθεται στον ήλιο ή σε πολύ υψηλές θερμοκρασί-ες (πάνω από 35° C). Έτσι αν πρόκει-ται να ταξιδέψετε με αυτοκίνητο ή με πλοίο φροντίστε να μεταφέρετε τα φι-αλίδια σε μεταλλικό κουτί που κρατάει μεγαλύτερη δροσιά και να μην εκτίθεται απευθείας στον ήλιο. Βάλτε την τσάντα σας κάτω από το κάθισμα του αυτοκι-νήτου και όχι στο πίσω τζάμι όπου ανα-πτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες. Όταν φτάσετε στον προορισμό σας, θα βάλε-τε τα φιαλίδια στην πόρτα του ψυγείου, όπως κάνετε συνήθως.

Αν όμως πρόκειται να ταξιδέψετε σε μέρη που δεν είναι σίγουρο ότι θα υπάρ-χει ψυγείο, όπως π.χ. σε κάμπινγκ, τότε μπορείτε να προμηθευτείτε από τα με-γάλα φαρμακεία ή τα μαγαζιά που που-λάνε βοηθήματα (ταινίες, μετρητές, σύ-ριγγες, κ.λπ.) για όσους έχουν διαβήτη, ειδικά θερμός για την μεταφορά των φι-αλιδίων της ινσουλίνης.

Όταν κάνει πολύ ζέστη και κάποιος ακολουθεί θεραπεία με ινσουλίνη, πρέ-πει να γνωρίζει ότι το σώμα αντιδρά αυ-ξάνοντας τους παλμούς και τη ροή τού αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η ταχύτητα απορρόφησης της ινσου-λίνης. Εάν επιπλέον ο ασθενής με διαβή-τη κινείται ή ασχολείται με κάποιο σπορ (κολύμπι, ρακέτες, κ.λπ.) τότε ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι μεγάλος. Θα πρέπει λοιπόν ή να μειώσει τη δόση της ινσου-λίνης του ή να προβλέψει ένα επιπλέον

Ειρήνη ΒλάμηΕπισκέπτρια Υγείας Διαβητολογικού Κέντρου ΠΓΝΝ «Άγιος Παντελεήμων»

Καλοκαίρι και Σακχαρώδης Διαβήτης

50


κολατσιό και σίγουρα τακτικότερες (πε-ρίπου ανά 2 έως 4 ώρες όσο είναι στον ήλιο ή αθλείται) μετρήσεις του σακχά-ρου στο αίμα. Αντιθέτως, το κρύο μει-ώνει την απορρόφηση της ινσουλίνης (κίνδυνος υπεργλυκαιμίας).

Θεραπεία με δισκία

Ακόμη και όσοι αντιμετωπίζουν τον σακχαρώδη διαβήτη με δισκία, καλό εί-ναι να γνωρίζουν ότι και γι’ αυτούς ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι μεγά-λος. Το σώμα μας, προκειμένου να δι-ατηρήσει σταθερή τη θερμοκρασία του, λειτουργεί αυξάνοντας το μεταβολισμό του, δηλαδή καταναλώνει περισσότερη ενέργεια, ώστε να πετύχει αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος και με αυτόν τον τρόπο αύξηση της αποβολής θερμό-τητας στο περιβάλλον.

Μετρητές σακχάρου αίματος

Κάποιοι ασθενείς με σακχαρώδη δια-βήτη, διερωτώνται εάν επηρεάζονται ο μετρητής ή οι μετρήσεις του σακχά-ρου στο αίμα από την πολύ ζέστη ή το πολύ κρύο. Η απάντηση είναι ότι μπορεί να επηρεάζονται. Ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν το μετρητή ή τις ταινίες σακχάρου.

Κρατήστε λοιπόν το μετρητή σακχάρου και τις ταινίες σε μέρος σκιερό, με θερ-μοκρασίες όσο το δυνατόν φυσιολογικές (δωματίου), αλλά μην τα βάλετε στο ψυ-γείο (το πολύ κρύο τα επηρεάζει εξίσου), ούτε όμως να τα ξεχάσετε στον ήλιο, ακό-μα και αν δεν κάνει πολύ ζέστη. Γνωρίζετε ότι ιδανική θερμοκρασία για μετρητές και ταινίες είναι από 18 έως 30Ο° C.

Ο κίνδυνος της αφυδάτωσης στο διαβήτη

Ο οργανισμός αυξάνοντας την απο-βολή νερού, από την άδηλη αναπνοή και τον ιδρώτα (όπου όμως χάνει και πολ-λούς χρήσιμους ηλεκτρολύτες), κατα-φέρνει να ψύχεται, αλλά αυξάνεται έτσι ο κίνδυνος αφυδάτωσης. Όλοι οι ασθενείς με διαβήτη που ακολουθούν θεραπεία με αντιδιαβητικά δισκία ή με ινσουλίνη θα πρέπει να παρακολουθούν το σάκχαρο του αίματός τους συχνότερα. Μετρήσεις ανά 4 έως 6 ώρες στον ήλιο χρειάζονται ακόμα και αυτοί που μετρούν ελάχιστα το

σάκχαρό τους και φυσικά να φροντίζουν να καταναλώνουν αρκετό νερό, αλλά και φυσικούς χυμούς. Χρειάζεται όμως προσοχή στους χυμούς φρούτων, έστω χωρίς ζάχαρη, γιατί θα πρέπει να υπο-λογισθούν στο σύνολο των προσλαμβα-νομένων υδατανθράκων.

Ναυτία και διαβήτης

Όποιος παρουσιάζει ναυτία πρέπει να εκτιμηθεί από γιατρό για αναζήτη-ση της αιτίας. Η ναυτία μπορεί όχι μόνο να επηρεάσει το σάκχαρο σε έναν ασθε-

νή με σακχαρώδη διαβήτη προκαλώ-ντας υπέρ- ή υπογλυκαιμία, αλλά και να υπερκαλύψει τα συμπτώματα ενός υπέρ- ή υπογλυκαιμικού επεισοδίου. Πιθα-νός εμετός μπορεί να προκαλέσει υπο-γλυκαιμία και αφυδάτωση. Αν παρ’ όλα αυτά κάνετε εμετό, πάρτε κάποιο αντιε-μετικό, περιμένετε λίγη ώρα για να δρά-σει, αρχίστε ξανά με μικρές ποσότητες υγρών (όχι γάλα ή προϊόντα του, γιατί είναι πολύ δύσπεπτα , καλύτερα ούτε και στερεά τροφή, π.χ. φρυγανιά), μετρήστε τακτικά το σακχαρό σας.



Κολύμπι και θαλάσσια σπορ

Η υψηλή θερμοκρασία αυξάνει την απορρόφηση της ινσουλίνης, ενώ σε συνδυασμό με την κολύμβηση και την αυξημένη σωματική δραστηριότητα (π.χ. ρακέτες, σερφ, θαλάσσιο σκι, κ.λπ.) αυ-ξάνεται ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Αν και το κολύμπι συστήνεται σε όλα τα άτομα με διαβήτη, ωστόσο:α) όσοι κάνουν ινσουλίνη πρέπει να με-τράνε το σάκχαρό τους δύο φορές πριν από την κολύμβηση και αν η πορεία του εί-ναι πτωτική, να πιουν ένα χυμό πριν μπουν στο νερό. Αν οι τιμές είναι χαμηλές, είναι καλύτερα να πιουν ένα χυμό με ζάχαρη.β) όσοι παίρνουν αντιδιαβητικά δισκία δεν χρειάζεται να κάνουν αναπροσαρμογή των δισκίων τους. Αν όμως, κυρίως αυτοί που παίρνουν σουλφονυλουρίες, παρου-σιάζουν έντονα συμπτώματα υπογλυκαι-μίας, πρέπει να μειώσουν τη δόση.γ) αν κάποιος κάνει ψαροντούφεκο, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός. Συνιστάται να μη βουτάει μόνος του, αυτό άλλωστε είναι κανόνας άσχετα από το αν υπάρχει ή όχι διαβήτης. Θα πρέ-πει να έχει ελέγξει το σάκχαρό του δύο φορές μία ώρα πριν από την κατάδυση. Αν βλέπει ότι υπάρχει τάση να πέφτει, έστω κι αν δεν είναι χαμηλό, αν δηλαδή ήταν 220 mg/dl και μισή ώρα μετά είναι

170 mg/dl θα πρέπει να πάρει κάποιο χυμό με ζάχαρη, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας.

Τα πόδια

Το καλοκαίρι η άμμος είναι καυτή, πολλές φορές μέσα στη θάλασσα υπάρ-χουν πέτρες πολύ αιχμηρές, ακόμα και στην παραλία βρίσκει δυστυχώς κανείς κομμάτια από γυαλιά ή άλλα αιχμηρά αντικείμενα. Για να αποφύγετε οποιοδή-ποτε τραυματισμό ή έγκαυμα πρέπει να μην περπατάτε ποτέ ξυπόλυτοι στην πα-ραλία. Μη σκεφτείτε ότι «αν η άμμος εί-ναι ζεστή θα το καταλάβω και θα φορέ-σω τα πέδιλά μου». Πολύ συχνά, μετά από μερικά χρόνια διαβήτη, τα πόδια χάνουν τη δυνατότητα να αισθάνονται το ζεστό ή το κρύο. Μπορεί λοιπόν να περπατάτε σε επιφάνεια καυτή και να μη νιώθετε το μέγεθος της ζέστης. Αρ-γότερα δε να αντιληφθείτε ότι στο πέλ-μα του ποδιού έχει δημιουργηθεί φου-σκάλα από έγκαυμα. Όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν αν προσέξετε και δεν περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι!!!

Αλκοόλ και διαβήτης

Κατανάλωση αλκοόλ σε νηστικό ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη προ-καλεί υπογλυκαιμία! Η χρήση του απαι-

τεί από τον οργανισμό ενός διαβητι-κού ασθενούς παραπάνω ενέργεια, ενώ προσθέτει θερμίδες και λίπος. Επιπλέον τα συμπτώματα υπο- ή υπεργλυκαιμίας μπορεί να υπερκαλυφθούν λόγω μέθης, ενώ λόγω της αυξημένης διούρησης που προκαλεί, είναι πιθανός ο κίνδυνος σοβαρής αφυδάτωσης. Ήλιος και αλκο-όλ λοιπόν χρειάζονται μεγάλη προσοχή και ευλαβική τήρηση του μέτρου.

Παγωτό…

Τρώγοντας παγωτό, μην ξεχνάτε να συνυπολογίζετε τις θερμίδες και τους υδατάνθρακες που περιέχει με ό,τι άλλο τρώτε. Προσοχή όμως! Μην αντιμετωπί-ζετε την υπογλυκαιμία με παγωτό, ειδι-κά με γεύση σοκολάτα, γιατί έχει πολλά λιπαρά που επιβραδύνουν την απορ-ρόφηση των υδατανθράκων. Μπορεί-τε όμως να αντικαταστήσετε ένα από τα ενδιάμεσα γεύματά σας ή να το κατα-ναλώσετε πριν από την άσκηση για να προλάβετε την υπογλυκαιμία.

Υπερατλαντικά ταξίδια

Οι καθημερινές συνήθειες μπορεί να διαταραχθούν όταν διασχίζετε ζώ-νες αλλαγής της ώρας. Η απλούστερη λύση όταν ταξιδεύετε ανατολικά ή δυ-τικά είναι να περιμένετε να αλλάξετε το ρολόι σας (και τους χρόνους των ενέ-σεων και των γευμάτων) αφού φθάσε-τε στον προορισμό σας. Σ’ αυτή τη φάση μπορεί να χρειαστεί να κάνετε επιπλέ-ον ινσουλίνη ή να φάτε κάτι. Μετρήστε το σακχαρό σας για να δείτε τι χρειά-ζεστε. Χρειάζεται λοιπόν προγραμματι-σμός γευμάτων και ινσουλινοθεραπείας. Συζητήστε με τον ειδικό που σας παρα-κολουθεί για το σχεδιασμό γευμάτων και ινσουλινοθεραπείας.

ΒιβλιογραφίαCorbin CB, Lindsey R, Welk G (2001). Άσκηση, ευ-

ρωστία, υγεία. Ιατρικές Εκδόσεις ΠΧ Πασχαλίδης, Αθήνα.Hall SJ (2005). Εμβιομηχανική. Επιστημονικές Εκ-

δόσεις Παρισιάνου ΑΕ, Αθήνα, ethnos.gr/Σταύρος Μα-λα γκονιάρης.

Δρ Α. Μελιδώνης, Παθολόγος-Διαβητολόγος, υ-πεύ θυνος Διαβητολογικού Κέντρου-Κέντρου Παχυσαρ-κίας και Μεταβολισμού, Τζάνειο ΝΠ, Ελευθεροτυπία 10-06-2008.

McQuown, Judith H. 1001 συμβουλές για να ζείτε καλά με το διαβήτη. Εκδόσεις Φυτράκη. Σακχαρώδης Διαβήτης 2010. Δρ Α. Μελιδώνης, Ιατρικές Εκδόσεις ΓΒ Παρισιάνος.

52

Διαβητολογικά ΝέαΑ

ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

Η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική σωματική δραστη-ριότητα αποτελούν τους ση-

μαντικότερους παράγοντες για τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών και εφήβων, την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και κατ’ επέκταση την πρόληψη χρόνιων νοση-μάτων. Πλήθος επιστημονικών μελετών έχουν διαπιστώσει ότι οι διατροφικές συνήθειες κατά την παιδική και κυρίως εφηβική ηλικία καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης υπερχολη-στερολαιμίας, υπέρτασης, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και άλλων παθήσε-ων κατά την ενήλικη ζωή. Με απλά λό-για, οι βάσεις της υγείας μας τίθενται από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας και για το λόγο αυτό η πρόληψη αποτελεί πάντα τον πρώτο στόχο όλων των επιστημονι-κών φορέων, αλλά και των επιστημόνων υγείας.

Το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίαςΤα ποσοστά της παιδικής παχυσαρ-

κίας στην Ελλάδα αυξάνονται με ρα-γδαίους ρυθμούς. Είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος στα σημερινά παιδιά να απο-τελέσουν μια γενιά υπέρβαρων και πα-χύσαρκων ενηλίκων με χαμηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από αυτό που εκτιμάται σήμερα. Τα υπέρβαρα παιδιά είναι πιο πιθανό να γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικοι και η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της ενηλικίω-σης τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες αποτελεί το μεγαλύτερο πα-ράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2, αλλά και άλλων σοβα-ρών παθήσεων όπως η υπέρταση, η δυ-σλιπιδαιμία, η υπνική άπνοια, η λιπώδης

εκφύλιση του ήπατος, εκφυλιστικές πα-θήσεις των αρθρώσεων και της σπον-δυλικής στήλης, κ.λπ.

Η παχυσαρκία θεωρείται αποτέλε-σμα θετικού ισοζυγίου ενέργειας, το οποίο προκύπτει είτε λόγω αυξημένης θερμιδικής πρόσληψης είτε λόγω μειω-μένης ενεργειακής κατανάλωσης (μει-ωμένης φυσικής δραστηριότητας) είτε λόγω συνδυασμού αυτών. Εφόσον, λοι-πόν, και οι δύο αυτές συνιστώσες επη-ρεάζονται άμεσα από τη συμπεριφορά του ατόμου, παρεμβάσεις στη συμπερι-φορά του ατόμου σε σχέση με την πρό-σληψη τροφής και τη φυσική δραστη-ριότητα φαίνεται να συμβάλλουν στην καλύτερη αντιμετώπιση της παχυσαρκί-ας. Σήμερα λοιπόν, τα επιστημονικά δε-δομένα υποδεικνύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της παι-δικής και εφηβικής παχυσαρκίας είναι μέσω της σωστής διατροφικής εκπαί-

δευσης, ήδη από τις πρώτες τάξεις στο σχολείο, από επιστήμονες διαιτολόγους, με στόχο την αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς και την υιοθέτηση ενός συνολικά υγιεινού τρόπου ζωής.

Λόγω της ιδιαιτερότητας της ηλικίας και της σημασίας της σωστής ανάπτυξης των παιδιών και εφήβων, δεν συστήνο-νται σε καμία περίπτωση αυστηρές υπο-θερμιδικές δίαιτες. Ο στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση ενός σταθερού σω-ματικού βάρους, το οποίο με την αύξηση του ύψους θα οδηγήσει σε ήπια μείω-ση του δείκτη μάζας σώματος, μέχρι να φτάσει σε φυσιολογικά επίπεδα. Εξαίρε-ση αποτελούν παιδιά/έφηβοι με ιδιαί-τερα αυξημένο δείκτη μάζας σώματος ή/και όταν συνυπάρχει κάποιο νόσημα, όπως υπερχοληστερολαιμία, όπου στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη μια σταδιακή και ήπια απώλεια βάρους (πε-ρίπου 2 κιλά/μήνα).

Η σωστή διατροφή των παιδιών και ο ρόλος των σχολικών κυλικείων

Αιμιλία ΠαπακωνσταντίνουΚλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου

Αθηνών, Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»



Η αξία των μικρών και συχνών γευμάτων

Η σύσταση για μικρά και συχνά γεύ-ματα ξεκινάει από την παιδική ηλικία ενός ανθρώπου και τον συνοδεύει για όλη του τη ζωή. Ειδικά στα παιδιά και τους εφή-βους, που οι ανάγκες τους είναι αυξημέ-νες, ένα ή δύο μεγάλα γεύματα την ημέ-ρα δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να προσφέρουν όλα τα απαραίτητα θρεπτι-κά συστατικά. Συστήνεται, λοιπόν, να ακο-λουθούνται τρία ισορροπημένα γεύμα-τα ημερησίως (με ιδιαίτερη έμφαση στο πρωινό) και να συνοδεύονται από ενδι-άμεσα υγιεινά σνακ (π.χ. φρούτα, γαλα-κτοκομικά χαμηλών λιπαρών, αμυλούχα τρόφιμα ολικής άλεσης, κ.ά).

Το πρωινό αναγνωρίζεται ως το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Τα οφέ-λη από την κατανάλωσή του σχετίζονται άμεσα με την πνευματική εγρήγορση, τη συγκέντρωση και την απόδοση. Πιο συ-γκεκριμένα, το πρωινό μπορεί να βελτιώ-σει τη μνήμη και την εκμάθηση, να συμ-βάλει στην αύξηση της δημιουργικότητας, στη μείωση του στρες και μπορεί να βο-ηθήσει στη διατήρηση μιας θετικής διά-θεσης, αφού δεν υπάρχει το αίσθημα της πείνας. Ένα υγιεινό πρωινό πρέπει να πε-ριλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων (κυρίως σιτηρά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χαμηλών λι-παρών), ώστε να εξασφαλίζεται ποικιλία απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και

φυτικών ινών. Επιπλέον, από επιστημονι-κές μελέτες φαίνεται ότι το «σωστό» πρω-ινό γεύμα σχετίζεται με καλύτερο έλεγχο του σωματικού βάρους και μείωση του κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας.

Τα ενδιάμεσα μικρογεύματα μπο-ρούν να συμβάλλουν σημαντικά κυρίως στην πρόσληψη ασβεστίου, βιταμινών και ιχνοστοιχείων, καθώς και φυτικών ινών, εφόσον τα προτεινόμενα σνακ εί-ναι το γάλα και το γιαούρτι με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, τα φρούτα και οι χυμοί τους, καθώς και τα αμυλού-χα τρόφιμα ολικής άλεσης. Υπολογίζε-ται ότι περίπου 13-17% της πρόσληψης βιταμινών και 15-20% της πρόσληψης μετάλλων και ιχνοστοιχείων προέρχεται από τρόφιμα που καταναλώνονται ως ενδιάμεσα γεύματα. Επιπλέον, συμβάλ-λουν στην καλύτερη ρύθμιση των επιπέ-δων σακχάρου στο αίμα και αποτρέπουν την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων, πλούσιων σε λιπαρά και θερμίδες. Κα-λές επιλογές μικρογευμάτων αποτελούν τα φρέσκα φρούτα, το τυρί, ωμά λαχανι-κά όπως καρότα, αγγούρι, μπρόκολο, το γάλα, οι 100% φυσικοί χυμοί φρούτων και τα κράκερς που δεν περιέχουν τρανς λιπαρά οξέα.

Σχολικά κυλικεία

Προφανώς στα παιδιά της σχολικής ηλικίας, σημαντικός παράγοντας που επη-ρεάζει την ποιότητα της διατροφής τους

είναι τα τρόφιμα που διατίθενται και αγο-ράζονται από τα κυλικεία των σχολείων. Οι μέχρι σήμερα μελέτες δείχνουν ότι οι μαθητές συνήθως προτιμούν να κατανα-λώνουν τρόφιμα πλούσια σε λίπος, στις περισσότερες περιπτώσεις κακής ποιότη-τας και ζάχαρη. Τα γαριδάκια, πατατάκια, σοκολάτες και άλλα σνακ και μη, ευθύνο-νται για την τεράστια αύξηση της παιδι-κής παχυσαρκίας.

Όσον αφορά τα είδη τα οποία επι-τρέπεται να πωλούνται στα σχολικά κυ-λικεία, υπάρχει συγκεκριμένο νομοθετι-κό πλαίσιο, το οποίο καθορίζει ρητά να διατίθενται τα παρακάτω:

Σάντουιτς - τοστ τυποποιημένα. 1. Με ψωμί ολικής αλέσεως ή λευκό. ●

Συνιστάται ολικής αλέσεως. Με τυρί ή/και γαλοπούλα. Από τα λαχανικά επιτρέπεται η προσθήκη ντομάτας. Χωρίς μαγιονέζα. Δεν συνιστάται η προσθήκη βουτύρου ή μαργαρίνης. Αν προστεθεί μαργαρίνη τότε η περι-εκτικότητά της σε τρανς λιπαρά δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων. Απλά αρτοσκευάσματα.2.

Όλα τα απλά αρτοσκευάσματα (άρ- ●θρο 113 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, Γενικό Χημείο του Κράτους, 1998): όπως οι φρυγανιές, τα αρτίδια, τα φρατζολάκια, τα σησαμένια κου-λούρια, τα παξιμάδια, τα κριτσίνια (αν περιέχονται λιπαρές ουσίες τα τρανς λιπαρά δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 2% των ολικών λιπιδίων) σε ατομική συσκευασία (έως 50 γραμμάρια).Διάφορα αρτοσκευάσματα (άρθρο 3. 114 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, Γενικό Χημείο του Κράτους, 1998).

Από την κατηγορία αυτή επιτρέ- ●πονται μόνο τα παρακάτω:Σταφιδόψωμο, σε ατομική συσκευα-I. σία (έως 60 γραμμάρια).Μουστοκούλουρα, σε ατομική συ-II. σκευασία (έως 60 γραμμάρια).Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατο-III. μική συσκευασία (έως 60 γραμμάρια) με τις παρακάτω προδιαγραφές:

α. Η περιεκτικότητά τους σε τρανς λι-παρά να μην υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων.

β. Ανά 100 γραμμάρια προϊόντος: α) η ζάχαρη να μην υπερβαίνει τα 10

54


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

γραμμάρια, β) τα ολικά λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 10 γραμμάρια, γ) τα κορεσμένα λιπαρά να μην υπερβαί-νουν τα 5 γραμμάρια και δ) το νάτριο να μην υπερβαίνει το 0,5 γραμμάριο.Τυρόπιτα–σπανακόπιτα (βάρους έως IV. 200 γραμμάρια).Με τυρί φέτα ή κασέρι.Γιαούρτι «παντός τύπου», χωρίς συν-4. θετικές γλυκαντικές ουσίες.

Συνιστάται γιαούρτι χαμηλό σε λι- ●παρά.Φρέσκα φρούτα (μήλο, αχλάδι), καλά 5. πλυμένα και σε ατομική συσκευασία.Ξηρά φρούτα (σύκα, δαμάσκηνα, βε-6. ρίκοκα χωρίς κουκούτσι), σε ατομική συσκευασία (έως 50 γραμμάρια).Γάλα χαμηλό σε λιπαρά, γάλα πλή-7. ρες και γάλα με κακάο χωρίς συν-θετικές γλυκαντικές ουσίες, σε ατο-μική συσκευασία (έως 250 ml για το γάλα με κακάο, έως 330 ml για το σκέτο γάλα). Συνιστάται γάλα χαμη-λό σε λιπαρά.Ρυζόγαλο απλό, κρέμα απλή (χωρίς 8. προσθήκη άλλων συστατικών και έως 150 ml).Φυσικοί χυμοί φρούτων (100% χυ-9. μός), χωρίς πρόσθετη ζάχαρη, σε ατομική συσκευασία (έως 330 ml).Εμφιαλωμένο νερό του 0,5 λίτρου. 10. Καφές και αφεψήματα μόνο για το 11. προσωπικό.Στον παραπάνω κατάλογο έχουν

προστεθεί τα ακόλουθα τρόφιμα στα σχολικά κυλικεία των γυμνασίων και λυκείων:

Ξηροί καρποί, ανάλατοι σε ατομική 1. συσκευασία (έως 50 γραμμάρια).Μέλι, σε ατομική συσκευασία.2. Χαλβάς και παστέλι (παντός τύπου), 3. σε ατομική συσκευασία (έως 50 γραμ μάρια).Σοκολάτα υγείας και γάλακτος, χω-4. ρίς γέμιση, σε μικρή συσκευασία (έως 30 γραμμάρια).Τα προαναφερόμενα είδη, μπορούν

να διατίθενται όλα ή και τμηματικά, κατά την κρίση των υπεύθυνων οργάνων για την καλή λειτουργία των σχολικών κυ-λικείων. Απαγορεύεται αυστηρά η διά-θεση άλλων μη προβλεπόμενων από την παρούσα προϊόντων. Τα τρόφιμα αυτά θεωρούνται, σύμφωνα με το νόμο

τα πιο ενδεδειγμένα για την προστασία της υγείας των μαθητών. Η ύπαρξη άλ-λων προϊόντων μέσα στα κυλικεία απο-τελεί παράβαση του σχετικού νόμου και αιτία για καταγγελία της σχετικής σύμ-βασης. Εντούτοις, οι παραβάσεις εί-ναι πολύ συχνές και παρά τις συνεχείς υπενθυμίσεις, την εντατικοποίηση των υγειονομικών ελέγχων στα σχολεία και την επιβολή κυρώσεων και διοικητικών ποινών στις περιπτώσεις που διαπιστώ-νονται παραβάσεις ή παραλείψεις τα πε-ρισσότερα κυλικεία εξακολουθούν να διαθέτουν μη εγκεκριμένα είδη με επι-χείρημα την οικονομική απόδοση της επιχείρησης ή τη δυνατότητα των μαθη-τών να προμηθεύονται τα απαγορευμέ-να είδη από τα γειτονικά καταστήματα. Η λειτουργία κυλικείου στα σχολεία δεν είναι μέσο πλουτισμού. Είναι μέσο δη-μιουργίας σωστών και υγιεινών προτύ-πων διατροφής.

Τρόφιμα που απαγορεύεται να πω-λούνται στα σχολικά κυλικεία:

Λουκανόπιτα και ζαμπονοτυρόπιτα ●Πίτσα και πεϊνιρλί ●Λουκουμάδες ●Μπουγάτσα ●Ντόνατς ●Κρουασάν ●Τσουρέκι ●Σοκολάτες με γέμιση ●Γκοφρέτες ●Μπισκότα με γέμιση ●Γαριδάκια, πατατάκια κ.ά. ●Καραμέλες, τσίχλες, γλειφιτζούρια ●Αναψυκτικά πάσης φύσεως ●Χυμοί φρούτων με προσθήκη ζάχαρης ●Παγωτά ●Σάντουιτς ή τοστ με αλλαντικά. ●

Επίλογος

Το μάρκετινγκ, ο τρόπος δηλαδή που θα προβάλλεις κάτι, αποτελεί μια πολύ σημαντική παράμετρο στην επι-λογή τροφών. Το γρήγορο φαγητό έχει σύμμαχο τη βιομηχανία τροφίμων που επενδύει πολλά λεφτά και εκπαιδεύει ει-δικούς επιστήμονες για να το κάνει. Το κέρδος είναι τεράστιο, καθώς το κόστος τέτοιου είδους τροφών είναι πολύ χα-μηλό, αφού η ποιότητά τους είναι ιδιαί-τερα χαμηλή. Αντίθετα τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν ως μόνο τους όπλο την

τεράστια θρεπτική αξία που όμως ούτε και αυτή μεταφέρεται σωστά στο παιδί.

Επειδή το κυλικείο είναι ένας χώρος πολύ σημαντικός για τη σχολική υγεία και μπορεί να λειτουργήσει ως ένας φορέας προαγωγής υγείας των μαθητών και δι-δασκόντων, προωθώντας ένα υγιεινό μο-ντέλο διατροφής, χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή στα προϊόντα που διαθέτει προς πώληση. Καταρχήν, πρέπει να γίνει σαφές ότι τα περιθώρια κέρδους ενός ιδιοκτή-τη κυλικείου πρέπει να είναι περιορισμένα και κατ’ επέκταση και οι οικονομικές απαι-τήσεις του σχολείου από αυτόν μικρές. Ει-δικότερα, δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι το κυλικείο αποτελεί ένα μέρος του γενι-κότερου σχολικού περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση θεωρείται χώρος που θα συ-ντελέσει στην επίτευξη της προαναφερό-μενης αλλαγής και όχι μια ευκαιρία της σχολικής επιτροπής να αυξήσει τα έσοδά της, ούτε μια ευκαιρία για κάποιον ιδιώτη να ιδρύσει μια κερδοφόρα επιχείρηση.

Το σχολικό γεύμα πρέπει να συμβάλ-λει στην παροχή ενός υγιούς, ισορροπη-μένου μοντέλου διατροφής στο σχολείο, να συμπληρώνει το καθημερινό διαιτο-λόγιο του παιδιού και να δρα συμβου-λευτικά προς την οικογένεια σχετικά με τον τρόπο που μπορεί να καλύπτονται οι θρεπτικές ανάγκες του παιδιού.

ΒιβλιογραφίαHassapidou M, Papadopoulou SK, Frossinis

A, Kaklamanos I, Tzotzas T. Sociodemographic, ethnic and dietary factors associated with child-hood obesity in Thessaloniki, Northern Greece. Hormones 2009; 8: 53-59.

Mihas C, Mariolis A, Manios Y, Naska A, Pa-nagiotakos D, Arapaki A, Alevizos A, Mariolis-Sapsakos T, Tountas Y. Overweight/obesity and factors associated with body mass index during adolescence: the VYRONAS study. Acta Paediatr 2009; 98: 495-500.

Tambalis KD, Panagiotakos DB, Kavouras SA, Kallistratos AA, Moraiti IP, Douvis SJ, Tou-touzas PK, Sidossis LS. Eleven-year prevalence trends of obesity in Greek children: first evidence that prevalence of obesity is leveling off. Obesity 2010; 18: 161-166.

Lagiou A, Parava M. Correlates of childhood obesity in Athens, Greece. Public Health Nutr 2008; 11: 940-945.

Manios Y, Costarelli V, Kolotourou M, Konda-kis K, Tzavara C, Moschonis G. Prevalence of obe-sity in preschool Greek children, in relation to pa-rental characteristics and region of residence. BMC Public Health 2007; 7: 178-186.



ΑΠ

ΡΙΛ

ΙΟΣ

| ΜΑ

ΪΟΣ

| ΙΟ

ΥΝΙΟ

Σ 20

10

Τ ο καλοκαίρι έφτασε και μαζί οι υψηλές θερμοκρασίες του που κάνουν το αίσθημα της δίψας

πιο συχνό και έντονο. Μέσα από την κα-θημερινή κίνηση και την άσκηση, αλλά και την απλή έκθεσή μας στον ήλιο χά-νουμε πολλά υγρά, μέσω της εφίδρωσης. Η τακτική λήψη υγρών είναι σημαντική για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, την αναπλήρωση των απωλει-ών, αλλά και την αποφυγή της σωματι-κής κούρασης και την αύξηση της σωμα-τικής απόδοσης.

Για τα άτομα με διαβήτη προκύπτει συχνά το ερώτημα του τι να πιούνε, έτσι ώστε να ικανοποιήσουν τη δίψα τους,

αλλά ταυτόχρονα να κρατήσουν τις τι-μές σακχάρου σταθερά.

Οι επιλογές είναι σίγουρα πολλές, αλλά απαιτείται προσοχή και έλεγχος στις ετικέτες ειδικά των τυποποιημένων πο-τών, μια και συχνά περιέχουν «κρυμμένα σάκχαρα». Επειδή λοιπόν το νερό, αν και αποτελεί την ιδανικότερη λύση, αφού δεν έχει θερμίδες, ζάχαρη, χοληστερίνη ή κα-φεΐνη, δεν μπορεί να είναι πάντα η επι-λογή μας, όταν διψάσουμε, παραθέτουμε παρακάτω άλλες επιλογές:

Ανθρακούχα ποτά-Αναψυκτικά

Συχνή πλέον επιλογή, αφού για πολ-λά άτομα τα αναψυκτικά είναι η συχνό-

τερη επιλογή κατά της δίψας. Υπάρχει πλέον πληθώρα επιλογών, με διαφορε-τικές γεύσεις και με/χωρίς ζάχαρη. Για τους περισσότερους τύπους αναψυκτι-κών όπως π.χ. τύπου κόλα, υπάρχουν πλέον οι επιλογές “diet”, “light”, “max”, “χωρίς ζάχαρη”, που δεν περιέχουν ζάχαρη, αλλά τεχνητά υποκατάστατα, όπως π.χ. ασπαρτάμη, τα οποία δεν επη-ρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Και αυτά όμως δεν πρέπει να υπερκατα-ναλώνονται ή να αντικαθιστούν πλήρως το νερό, αφού προκαλούν εντονότε-ρο αίσθημα δίψας και πολλά περιέχουν υψηλά ποσοστά καφεΐνης αλλά και αν-θρακικού. Οι κανονικές επιλογές που περιέχουν ζάχαρη πρέπει να καταναλώ-νονται μόνο σε καταστάσεις υπογλυκαι-μίας, αφού ανεβάζουν απότομα τα επί-πεδα γλυκόζης στο αίμα.

Χυμοί φρούτου

Το καλοκαίρι, η κατανάλωση των χυ-μών ανεβαίνει κατακόρυφα. Είναι δρο-σεροί, δίνουν ευχάριστη γεύση, έχουν (οι περισσότεροι) βιταμίνες. Είναι όμως κατάλληλοι για ένα διαβητικό άτομο; Υπάρχουν διάφοροι τύποι χυμών, ανά-λογα με το ποσοστό του φυσικού χυμού, που αυτοί περιέχουν (κάτι που επηρεά-ζει και το ποσοστό της προστιθέμενης ζάχαρης). Όσοι είναι 100% φυσικοί χυ-μοί σαφώς μπορούν να ενσωματωθούν σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, ως υποκατάστατο κάποιου φρούτου (στα πλαίσια των 5 μικρομερίδων φρούτων

Χάρης ΔημοσθενόπουλοςΚλινικός Διαιτολόγος, Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών

Κατάλληλα ροφήματα και ποτά για τα άτομα με Διαβήτη

56


και λαχανικών την ημέρα). Πρέπει όμως να προσέξουμε την κατανάλωσή τους, γιατί παραπάνω ποσότητα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα γλυκό-ζης, δεδομένου ότι περιέχουν σάκχαρα, αλλά παράλληλα και πολύ λίγες φυτικές ίνες, οι οποίες συντελούν στη βραδύτε-ρη απορρόφηση των σακχάρων. Επίσης χυμοί με την ένδειξη «νέκταρ» ή «φρου-τοποτό», οι οποίοι έχουν περιεκτικότη-τα σε φρούτο και φυσικό χυμό περίπου 20%, είναι ακατάλληλοι, δεδομένου ότι είναι πλούσιοι σε ζάχαρη, και πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωσή τους.

Φυσική λεμονάδα

Είναι μια πρόταση που σίγουρα θα σας ικανοποιήσει χωρίς να επηρεάσει τα επίπεδα του σακχάρου σας. Αρκεί να προ-σθέσετε το φυσικό χυμό από ένα στυμμέ-νο λεμόνι σε ένα ποτήρι σόδα και να βά-λετε, αν το επιθυμείτε, ένα κουταλάκι με τεχνητό γλυκαντικό. Θα έχετε ένα πολύ δροσιστικό αναψυκτικό, χωρίς καθόλου ζάχαρη. Ακόμα μια λύση για το καλοκαίρι είναι η κατάψυξη φυσικού χυμού λεμο-νιού ή πορτοκαλιού σε θήκες για παγά-κια και η προσθήκη τους σε απλό ή με-ταλλικό νερό.

Συμπυκνωμένος χυμός

Είναι οι κλασικοί «χυμοί» που διαλύ-ονται σε νερό πριν από την κατανάλωσή τους. Κυκλοφορούν σε διάφορες γεύ-σεις φρούτο (πορτοκάλι, βύσσινο) και είναι πολύ πλούσιοι σε ζάχαρη. Έτσι εί-ναι μια κατηγορία χυμού που πρέπει να αποφεύγουν τα άτομα με διαβήτη, εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις που οι χυ-μοί αυτοί είναι «χωρίς ζάχαρη», οπότε μια μέτρια κατανάλωση δεν θα επιφέ-ρει αρνητικά αποτελέσματα στη ρύθμιση του διαβητικού (αν και τέτοιοι χυμοί εί-ναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι σε άλλες χώ-ρες, στην Ελλάδα η κατανάλωσή τους είναι σχετικά περιορισμένη).

Ροφήματα σοκολάτας σε σκόνη

Είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα, τόσο τους χειμερινούς μήνες ως ζεστά ροφή-ματα, όσο και το καλοκαίρι με παγάκια. Περιέχουν συνήθως και ζάχαρη, αλλά και αρκετό λίπος, στοιχεία που τα καθι-στούν ακατάλληλα για τα άτομα με δια-

βήτη, ιδιαίτερα όσα έχουν και πρόβλη-μα βάρους.

Στην αγορά όμως, τα τελευταία χρό-νια, και μετά την ανάπτυξη της αγοράς των τεχνητών υποκατάσταστων, υπάρ-χουν κάποια προϊόντα σοκολάτας, τα οποία είναι χωρίς ζάχαρη (έχουν προ-σθήκη ασπαρτάμης ή σουκραλόζης ή άλλου γλυκαντικού), αλλά και χαμηλά σε λίπος (χαρακτηριστικά φτάνουν να δίνουν 40 θερμίδες ανά ρόφημα, όταν φτιάχνονται με νερό).

Αυτά σαφώς μπορούν να ενταχθούν στο διαιτολόγιο ενός ατόμου με διαβή-τη, δεδομένου όμως ότι το άτομο αυτό δεν υπερκαταναλώνει γενικά προϊόντα τύπου «λάιτ», όπως γιαούρτια, παγωτά και αναψυκτικά, ώστε να αυξηθεί η πο-σότητα της προσλαμβανόμενης ποσότη-τας γλυκαντικού.

Παγωμένο γάλα

Ένα ποτήρι παγωμένο γάλα είναι σί-γουρα μια καλή επιλογή για το καλοκαί-ρι είτε στο πρωινό είτε σε οποιαδήπο-τε άλλη στιγμή της ημέρας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε πως 1 ποτήρι γάλα, πέρα από το ασβέστιο, το φώσφορο και το μαγνήσιο, δίνει και ικανοποιητική πο-σότητα υδατανθράκων, με τη μορφή σακχάρων (περίπου 12 γραμμάρια στα 200 ml), και έτσι πρέπει να συνυπολογί-ζονται με τους υπόλοιπους υδατάνθρα-κες και έτσι πρέπει να αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση.

Ισοτονικά αθλητικά ποτά

Περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό νε-ρού, ζάχαρης και ηλεκτρολυτών. Απο-σκοπούν στην αντικατάσταση των υγρών

και της ενέργειας, που χάνονται κατά την εντατική άσκηση.

Για τα άτομα όμως που δεν κάνουν τακτική και έντονη άσκηση τέτοια ποτά δεν προτείνονται, αφού θα οδηγήσουν σε αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν η κα-τανάλωση των αντίστοιχων προϊόντων που δεν περιέχουν ζάχαρη, νερό ή άλλα ποτά χωρίς ζάχαρη είναι η πιο καλή επι-λογή. Για τα άτομα με διαβήτη υπάρχουν βέβαια και αθλητικά ποτά χωρίς ζάχαρη, με προσθήκη υποκατάστατου.

Κρύο τσάι

Είναι ένα πολύ δροσιστικό ρόφημα, που μπορεί να αποτελέσει καλή εναλλα-κτική για τα άτομα βέβαια που κατανα-λώνουν τσάι γενικότερα. Είναι ένας τρό-πος ώστε να ξεδιψάσουν, να τονωθούν προσλαμβάνοντας λιγότερη καφεΐ νη από τον καφέ.

Προσοχή χρειάζεται βέβαια στην κα-τανάλωση των έτοιμων προϊόντων σε κουτί, τα οποία περιέχουν πολλή ζάχα-ρη. Έτσι, αν κάποιο διαβητικό άτομο θέ-λει να πιει κρύο τσάι πρέπει να επιλέ-ξει ανάμεσα στα έτοιμα προϊόντα τύπου «λάιτ» που κυκλοφορούν και στην ελλη-νική αγορά, ή ακόμα απλούστερα να πα-ρασκευάσουν μόνα τους το κρύο τσάι, με γεύση ή χωρίς, προσθέτοντας παγά-κια και διατηρώντας το στο ψυγείο.

Μεταλλικό νερό με γεύσεις

Κυκλοφορούν σε διάφορες γεύσεις φρούτου όπως λεμόνι, lime ή πορτοκά-λι. Αν θέλετε να καταναλώσετε τέτοια προϊόντα, αρκεί να ελέγξετε την ετικέτα για να διαπιστώσετε, αν περιέχουν ζά-χαρη (συνήθως είναι χωρίς ζάχαρη και τους έχει γίνει προσθήκη αρώματος). Εί-ναι μια καλή εναλλακτική σε χυμούς και είναι ευχάριστα για να σβήνουν τη δίψα τούς καλοκαιρινούς μήνες.

Είναι φανερό λοιπόν ότι υπάρχουν πολλές επιλογές για τα άτομα με διαβή-τη, ώστε να ξεδιψάσουν, χωρίς τύψεις και δυσάρεστες επιπτώσεις για το σάκ-χαρο. Αρκεί να είναι προσεκτικοί, δεδο-μένου ότι η υγρή μορφή συντελεί στην ταχύτερη απορρόφηση των σακχάρων και ανεβάζουν απότομα τα επίπεδα γλυ-κόζης στην κυκλοφορία του αίματος.



ΑΠ

ΡΙΛ

ΙΟΣ

| ΜΑ

ΪΟΣ

| ΙΟ

ΥΝΙΟ

Σ 20

10

Ό λοι οι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Αμερικανική Διαβη-τολογική Εταιρεία (ADA), η

Παγκόσμια Ομοσπονδία για το Διαβήτη (IDF), η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μελέτης του Διαβήτη (EASD) και η Διεθνής Εταιρεία Νεανικού Διαβήτη (ISPAD) στις κατευ-θυντήριες οδηγίες που εκδίδουν για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβή-τη έχουν εντάξει τον αυτοέλεγχο. Ο αυ-τοέλεγχος θεωρείται η κυριότερη πηγή πληροφοριών που βοηθά τόσο στη δι-αχείριση του διαβήτη από τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη όσο και στην καλύ-τερη θεραπευτική-φαρμακευτική αντιμε-τώπισή του από τα μέλη της διαβητολο-γικής ομάδας.

Η σημασία της αυτοπαρακολούθη-σης για την επίτευξη των γλυκαιμικών στόχων στα άτομα με σακχαρώδη δια-βήτη (ΣΔ) αποτελεί βασικό μέρος της θε-ραπευτικής αντιμετώπισης του ΣΔ ήδη από τη δεκαετία του 1930. Μεγάλες με-λέτες, όπως είναι η DCCT και η UKPDS, έδειξαν ότι η επίτευξη των θεραπευτι-κών στόχων στα διαβητικά άτομα μει-ώνει κυρίως τις μικροαγγειακές επιπλο-κές με ευνοϊκά αποτελέσματα και στις μακροαγγειακές επιπλοκές και την ποι-ότητα ζωής των ατόμων αυτών. Ωστό-σο, μόνο το 50% των ασθενών πετυ-χαίνει καλό γλυκαιμικό έλεγχο (HbA1c < 7,0%), παρά τις υπάρχουσες θεραπευ-τικές παρεμβάσεις, γεγονός που κατα-

δεικνύει την αξία της εκπαίδευσης και της αυτοπαρακολούθησης των διαβητι-κών ατόμων.

O αυτοέλεγχος είναι πολύτιμο ερ-γαλείο στη διαχείριση του διαβήτη, γιατί δίνει την αίσθηση μεγαλύτερου ελέγχου και ελευθερίας. Θεωρείται ένα αποτελε-σματικό και ασφαλές κλινικό μέσο που επιτρέπει σε ασθενείς και θεραπευτές να καθορίσουν και να επιτύχουν υψη-λούς στόχους στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Τα αποτελέσματα των μετρή-σεων του σακχάρου συνιστούν τη βάση, από όπου καθορίζεται η αγωγή του δια-βητικού ασθενούς σε μια δεδομένη κα-τάσταση, ειδικά όταν πρόκειται για θε-ραπεία με ινσουλίνη.

Η αυτοπαρακολούθηση των διαβητι-κών ατόμων περιλαμβάνει τον προσδι-ορισμό του σακχάρου αίματος ή και του σακχάρου ούρων από το ίδιο το άτομο καθώς και τον προσδιορισμό της οξό-νης στα ούρα.

Το πρόγραμμα των μετρήσεων του ●σακχάρου αίματος εξατομικεύεται ανάλογα με τον τύπο του διαβήτη και τη φαρμακευτική αγωγή.Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύ- ●που 1 που ακολουθούν εντατικοποι-ημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας θα πρέπει να μετρούν το σάκχαρο αί-ματος πριν από κάθε γεύμα, προ του ύπνου και μερικές φορές μετά από τα γεύματα δύο ώρες.Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύ- ●που 2 με ινσουλίνη ή συνδυασμό ιν-σουλίνης και δισκίων μπορούν να

Άννα ΓκρόζουΕπισκέπτρια Υγείας, Διαβητολογικό Κέντρο Γ΄ Παθολογικού Τμήματος, ΓΝ Νίκαιας - Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων»

Ο αυτοέλεγχος: Σημαντικό εργαλείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη

58


μετράνε το σάκχαρο αίματος καθη-μερινά εναλλάξ πριν και μετά το γεύ-μα τους.Τα άτομα που η θεραπεία του διαβή- ●τη είναι τα δισκία ή η δίαιτα δεν είναι απαραίτητο να μετράνε καθημερινά το σάκχαρό τους, αλλά να κάνουν με-τρήσεις δύο με τρεις φορές την εβδο-μάδα, διαφορετικές ώρες το 24ωρο.Ένα υπόδειγμα προγράμματος μετρή-

σεων φαίνεται στους παρακάτω Πίνακες.Ο αυτοέλεγχος μας επιτρέπει να

ελέγχουμε τη θεραπεία, τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και μας βοηθά να αναγνωρίζουμε όχι μόνο τις αυξημέ-νες τιμές γλυκόζης, αλλά και τις χαμη-λές (υπογλυκαιμία).

Ποιοι πρέπει να κάνουν συχνότερες μετρήσεις;

Συχνό αυτοέλεγχο σακχάρου αίμα-τος, πρέπει να κάνουν:

Οι έγκυες διαβητικές γυναίκες και ●εκείνες με διαβήτη της κύησης.Άτομα με διαβήτη που χρησιμοποιούν ●ινσουλίνη.Διαβητικοί που χρησιμοποιούν αντλί- ●ες ινσουλίνης.Αρρύθμιστοι διαβητικοί τύπου 2. ●

Σε έκτακτες καταστάσεις (λοιμώξεις, ●χειρουργείο).

Πότε πρέπει να κάνουν επιπλέον με-τρήσεις πέρα από τις συνήθεις;

Σε συμπτώματα υπογλυκαιμίας (δια- ●φορετικά για τον καθένα).Σε καταστάσεις που ενέχουν κίνδυνο ●υπογλυκαιμίας.

Εντονότερη σωματική δραστηριότη- ●τα: σπορ, δουλειά...Αργοπορημένο γεύμα, παράλειψη ●γεύ ματος ή ελλιπές γεύμα.

Σε καταστάσεις που ενέχουν κίνδυνο ●υπεργλυκαιμίας (υψηλό σάκχαρο αί-ματος).

Υπερβολική πρόσληψη τροφής ή ●πρόσληψη τροφής πολύ πλούσιας σε σάκχαρο.Κρύωμα, γρίπη... ●Στρες. ●Λήψη φαρμάκου που μπορεί να αυ- ●ξήσει το επίπεδο σακχάρου στο αίμα.

Τι πρέπει να κάνω στις ημέρες αρρώ-στιας;

Δεν διακόπτετε την ινσουλίνη! ●Δεν πρέπει ποτέ να παραλειφθεί η ●δόση ινσουλίνης, ενώ ενδεχομένως

μπορεί να χρειαστεί να αυξηθούν οι δόσεις της ινσουλίνης.Οι μετρήσεις σακχάρου αίματος πρέ- ●πει να είναι τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα ιδιαίτερα για αυτούς που κά-νουν ινσουλίνη.Ελέγχετε το αίμα για κετόνες όταν έχετε ●κυρίως εμετούς και σε περίπτωση υψη-λών τιμών να επικοινωνείτε αμέσως με το γιατρό σας.Αν το σάκχαρο είναι πάνω από 200 ●mg% και υπάρχει οξόνη στα ούρα θα πρέπει να κάνετε επιπλέον της συνη-θισμένης δόσης ταχείας δράσης ιν-σουλίνη (4-6 μονάδες κάθε 6 ώρες ή σύμφωνα με τις οδηγίες του για-τρού). Φροντίστε να έχετε πάντα στο σπίτι ταχείας δράσης ινσουλίνη.Προσπαθήστε να παίρνετε τη συνηθι- ●σμένη ποσότητα τροφής σε κανονικά χρονικά διαστήματα. Εάν δεν μπορεί-τε να φάτε, πάρτε την τροφή σε υγρή μορφή: τσάι με ζάχαρη (10 κουταλά-κια του γλυκού σε 1 λίτρο τσαγιού) ή άλλα ροφήματα με ζάχαρη όπως κα-νονική κόκα-κόλα ή λεμονάδα. Πιείτε τουλάχιστον 2-3 λίτρα νερό το 24ωρο ή και περισσότερο αν διψάτε. Συνιστά-ται ιδιαίτερα η σούπα με αλάτι. Τα υγρά

Προτεινόμενο πρόγραμμα μετρήσεων σακχάρου

ΣΔ τύπου 1 ΝηστείαςΜεταγευματικό

πρωινόΠρογευματικό μεσημεριανό

Μεταγευματικό μεσημεριανό

Προγευματικό βραδινό

Μεταγευματικό βραδινό

Δευτέρα ✓ ✓ ✓ ✓ΤρίτηΤετάρτη ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ΠέμπτηΠαρασκευήΣάββατοΚυριακή

Προτεινόμενο πρόγραμμα μετρήσεων σακχάρου

ΣΔ τύπου 2 ΝηστείαςΜεταγευματικό

πρωινόΜεταγευματικό μεσημεριανό

Μεταγευματικό βραδινό

Δευτέρα ✓Τρίτη ✓Τετάρτη ✓Πέμπτη ✓Παρασκευή ✓ ✓Σάββατο ✓ ✓Κυριακή



και το αλάτι χρειάζονται για να αντι-καταστήσουν την απώλεια ύδατος από τους εμετούς, τη διάρροια ή τον ιδρώ-τα (καλοκαίρι, υψηλός πυρετός).

Στα πλεονεκτήματα του αυτοελέγχου περιλαμβάνονται:

Η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς ●και του οικογενειακού περιβάλλοντος στη διαχείριση της νόσου του.Η δυνατότητα επίτευξης καλύτερης ρύθ- ●μισης του σακχάρου αίματος με τη συλ-λογή και την αξιολόγηση των στοιχείων.Η μείωση της συχνότητας εισαγωγής ●στο νοσοκομείο.Ο φυσικός δρόμος της επικοινωνίας ●μεταξύ ασθενούς-γιατρού ή διαβητι-κής ομάδας.Η εφαρμογή και του απλούστερου ●προ γράμματος αυτοελέγχου απαιτεί την κατανόηση και την αποδοχή τής νόσου, εκπαίδευση, θετική δραστηρι-ότητα προς τη ρύθμισή του.

Έτσι ο αυτοέλεγχος βοηθά τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη:

Να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στον εαυ- ●τό τους και σε ό,τι αφορά τη φροντίδα

του διαβήτη τους.Να κατανοήσουν καλύτερα τη σχέση ●των επιπέδων του σακχάρου αίματος με την τροφή που προσλαμβάνουν, την άσκηση και την επίδραση των πα-ραγόντων που επηρεάζουν τις τιμές του σακχάρου όπως οι λοιμώξεις και το συγκινησιακό στρες.

Τα μειονεκτήματα του αυτοελέγχου είναι ότι:

Απαιτείται χρόνος στην εκπαίδευση ●και τη συνεχή αξιολόγηση των απο-τελεσμάτων.Είναι δαπανηρός. ●Λανθασμένα συμπεράσματα από την ●πλευρά του διαβητικού.Υπερβολική ενασχόληση ή και αντίθε- ●τα σύγχυση και αδιαφορία.Στην καθημερινή πράξη δύσκολα τη-

ρείται ο αυτοέλεγχος. Ο διαβήτης είναι μια χρόνια και απαιτητική κατάσταση και είναι φυσιολογικό να είναι κουραστικό και να παραμελείται η τήρησή του. Είναι λο-γικό να παρασύρονται από τους ρυθμούς της ζωής και της ίδιας τους της άρνησης, έτσι ώστε να μην τηρείται ο αυτοέλεγ-χος. Μια επιπλέον αιτία τής μη συμμόρ-φωσης των διαβητικών ατόμων ήταν η αίσθηση του πόνου που δημιουργούσαν τα αλλεπάλληλα τσιμπήματα στα δάκτυ-λα, καθώς και τα βαθιά τσιμπήματα που μέχρι πρότινος έπρεπε να γίνουν για τη λήψη μεγάλου δείγματος αίματος. Σήμε-ρα, πλέον οι παραπάνω δυσκολίες έχουν εξαλειφθεί, καθώς κυκλοφορούν πιο λε-πτές βελόνες και οι μετρητές σακχάρου αίματος απαιτούν μικρή σταγόνα αίματος (1-5 μικρόλιτρα) και δίνουν αποτέλεσμα σε μικρό διάστημα (5-20 δευτερόλεπτα) με μεγάλη ακρίβεια. Επιπλέον, η μέτρηση μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε άλλα σημεία εκτός από τα δάχτυλα, σε εναλ-

60


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

λακτικά σημεία μετρήσεων όπου υπάρχει λιγότερο αίμα και είναι λιγότερο ευαίσθη-τα στον πόνο (π.χ. αντιβράχιο).

Συντήρηση και έλεγχος των μετρητών

Οι μετρητές σακχάρου αίματος θα πρέ- ●πει να μένουν καθαροί χωρίς υπολείμ-ματα αίματος, να ελέγχεται η ημερο-μηνία λήξεως των ταινιών, οι οποίες πρέπει να φυλάσσονται σε δροσερό μέρος και να μη μένουν ακάλυπτες και σε υγρασία, γιατί καταστρέφονται.Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ●περισσότεροι από ένας μετρητής γιατί δημιουργείται σύγχυση και μεταξύ τους υπάρχει πάντα μια μικρή διαφορά.Στις επισκέψεις στο διαβητολογικό κέ- ●ντρο/ιατρείο, οι μετρητές σακχάρου αί-ματος των ασθενών και οι ταινίες τους πρέπει να ελέγχονται, καθώς και η ικα-νότητα χρήσης τους για να διορθώνο-νται τα λάθη.Όταν γίνεται σωστή χρήση το ποσο- ●στό λάθους είναι 10-15%.Εκτός από τη μέτρηση του σακχάρου ●αίματος υπάρχουν ορισμένες περιπτώ-σεις όπου απαιτείται η μέτρηση των επιπέδων κετόνης στο αίμα, όπως είναι η διαβητική κετοξέωση, μια κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη για τον ασθενή, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.Αυτοί που χρειάζονται τη μέτρηση

της κετόνης στο αίμα είναι:Τα παιδιά με διαβήτη. ●Οι χρήστες αντλιών ινσουλίνης. ●Οι γυναίκες με διαβήτη κατά τη διάρ- ●κεια της εγκυμοσύνης.Οι χρήστες ινσουλίνης κατά τη διάρ- ●κεια ασθένειας ή καταστάσεων στρες.

Τι είναι οι κετόνες (κετονικά σώματα);

Οι κετόνες παράγονται όταν το σώμα ●διασπά λίπος για να έχει ενέργεια.Παράγονται στο συκώτι και μπορούν ●να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέρ-γειας όταν δεν είναι διαθέσιμη επαρ-κής ποσότητα γλυκόζης.Η συσσώρευση κετονών είναι μια ●απειλητική κατάσταση για τη ζωή, γνωστή ως διαβητική κετοξέωση.Το 2-5% των ατόμων με σακχαρώ-

δη διαβήτη τύπου 1 έχουν ένα επεισόδιο διαβητικής κετοξέωσης το χρόνο, ενώ στο διαβήτη τύπου 2 δεν είναι ιδιαίτερα συχνή.

Η μέτρηση των κετονών είναι απαραίτητη για την πρόληψη και τη θεραπεία της δια-βητικής κετοξέωσης.

Η ΔΚΟ δεν πρέπει να αντιμετωπίζε-ται σαν μια ελαφριά επιπλοκή του σακ-χαρώδους διαβήτη, γιατί παρουσιάζει θνησιμότητα της τάξης του 2%.

Οποιοδήποτε πρόγραμμα αυτοελέγχου, για να επιτύχει τους στόχους του, προϋ-ποθέτει την εκπαίδευση του ασθενούς.

«Είμαστε λοιπόν σίγουροι ότι εκ-παιδεύουμε σωστά;»

Σε μια προοπτική μελέτη που έγινε

στο Διαβητολογικό Κέντρο του Νοσοκο-μείου μας, με σκοπό να εκτιμήσουμε την τεχνική της μέτρησης του σακχάρου αί-ματος με τα ανακλασίμετρα σε εκπαιδευ-μένα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα.

Περισσότεροι από 2 στους 3 έκαναν λάθη στις μετρήσεις σακχάρου αίματος.

Η οργανωμένη εκπαίδευση είναι το κλειδί της επιτυχίας ενός προγράμμα-τος πρωτογενούς και δευτερογενούς παρέμβασης στο ΣΔ. Η εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων είναι μια συ-νεχής διαδικασία «ζωής» απαραίτητη για την ποιότητα της θεραπείας τους. Η εκπαίδευση και η επανεκπαίδευση είναι σημαντική τόσο για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, όσο και για τους επαγγελματίες υγείας που ανήκουν στη διαβητολογική ομάδα. Βασική αρχή της θα πρέπει να είναι ότι η αξιολόγηση δεν αποτελεί έλεγχο ή κριτική στον ασθενή και τα «άσχημα επίπεδα γλυκόζης» δεν θα πρέπει να ερμηνεύονται ως «άσχη-μη» συμπεριφορά του ασθενούς αλλά εργαλείο για την επίτευξη άριστης γλυ-καιμικής ρύθμισης.

ΒιβλιογραφίαKitabchi A, et al. Diabetic Ketoacidosis & hy-

poglycemic hyperosmolar non-ketonic state. In: Khan C, Weir G, eds. Joslin’s Diabetes Mellitus. Philadelphia: Lea and Febiger; 1994: 738-770.

Guerci C, et al. Accuracy of an electrochemi-cal sensor for measuring capillary blood ketones by fingerstick samples during metabolic deterio-ration after continuous subcutaneous insulin in-fusion interruption in type 1 diabetic patients. Di-abetes Care 2003; 26: 1137-1141.

Schiffrin A, Belmonte M. Multiple daily self-glucose monitoring: its essential role in long-term glucose control in insulin-dependent dia-betic patients treated with pump and multiple subcutaneous injections. Diabetes Care, 1982; 5: 479-484.

ΠΡΩΙ Νηστικός

ΠΡΩΙΝΟ

2 ώρες μετά

ΚΟΛΑΤΣΙΟ

ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ

2 ώρες μετά

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ

ΒΡΑΔΥΝΟ

2 ώρες μετά

Πότε να αυξήσετε τη συχνότητα του αυτοελέγχου

Αναγκαίες περιπτώσεις

Υπόνοια υπογλυκαιμίας ●Πυρετός ●Εμετοί ●Διάρροια ●

Νηστικοί (μόλις ξυπνάτε το πρωί) ●Πριν από τα γεύματα ●2 ώρες μετά τα γεύματα ●Πριν από το βραδινό ύπνο ●



ΑΠ

ΡΙΛ

ΙΟΣ

| ΜΑ

ΪΟΣ

| ΙΟ

ΥΝΙΟ

Σ 20

10

Υλικά (4 μερίδες)½ κιλό αρακάς ●12 αγκινάρες ●2 κρεμμύδια ψιλοκομμένα ●2 καρότα ψιλοκομμένα ●

1 κονσέρβα ντομάτα ●2 κουταλιές της σούπας τοματοπελτέ ●120 ml ελαιόλαδο ●⅓ ματσάκι άνηθο ●αλάτι, πιπέρι ●

Εκτέλεση

Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το ελαιό-λαδο και τσιγαρίζουμε ελαφρά το κρεμ-μύδι. Ρίχνουμε τη ντομάτα, τον πελτέ και 2 φλυτζάνια νερό και τα αφήνουμε να πάρουν μια βράση. Ρίχνουμε στην κα-τσαρόλα τον αρακά, τις αγκινάρες, τα καρότα και τον άνηθο και προσθέτουμε

αλάτι και πιπέρι. Χαμηλώνουμε τη φω-τιά και αφήνουμε να σιγοβράσουν.

Θρεπτική αξία (ανά μερίδα)

Θερμίδες: 534 kcal Υδατάνθρακες: 53 g Πρωτεΐνη: 14 g Ολικό λίπος: 36 gΚορεσμένο λίπος: 6,5 gΜονοακόρεστα λιπαρά: 25 gΠολυακόρεστα λιπαρά: 4 gΔιαιτητικές ίνες: 10 g

Υλικά (8 μερίδες) για ζύμη

½ κιλό αλεύρι ●3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο ●1 αυγό ●1 φλυτζάνι νερό ●1 κοφτή κουταλιά μπέικιν πάουντερ ●

για γέμιση

250 γρ. σέσκουλα ●

250 γρ. λάπαθα ●250 γρ. σπανάκι ●250 γρ. πράσα ●250 γρ. φρέσκο κρεμμύδι ●⅓ φλυτζάνι άνηθο ●⅓ φλυτζάνι μαϊντανό ●αλάτι, πιπέρι ●120 ml ελαιόλαδο ●

ΕκτέλεσηΧτυπάτε το αυγό με το λάδι, προσθέ-

τετε το νερό, το μπέικιν πάουντερ και το αλεύρι με μικρές δόσεις τη φορά. Δου-λεύετε τη ζύμη περίπου δέκα λεπτά και την αφήνετε σκεπασμένη σε ζεστό μέ-ρος για μία περίπου ώρα. Πλένετε καλά τα χορταρικά και τα κόβετε σε χοντρά κομμάτια. Τα βράζετε δέκα λεπτά, τα σουρώνετε και τα βάζετε σε βαθύ μπολ. Προσθέτετε όλα τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύετε καλά. Σε ένα ταψί ελάχιστα λαδωμένο στρώνετε τη μισή ζύμη που

έχετε ανοίξει σε ένα αρκετά παχύ φύλ-λο, σηκώνοντάς το γύρω από το ταψί για να μη χυθεί απ’ έξω το υλικό. Προ-σθέτετε τη γέμιση, τη στρώνετε ομοι-όμορφα με πιρούνι και σκεπάζετε την πίτα με το φύλλο που έχετε ανοίξει με την υπόλοιπη ζύμη. Ψήνετε την πίτα σε μέτριο φούρνο στους 150 βαθμούς 50 λεπτά περίπου και όταν ροδίσει τη βγά-ζετε. Τρώγεται και ζεστή και κρύα.

Θρεπτική αξία (ανά μερίδα)

Θερμίδες: 467 kcal Υδατάνθρακες: 55 g Πρωτεΐνη: 9 g Ολικό λίπος: 24 gΚορεσμένο λίπος: 3 gΜονοακόρεστα λιπαρά: 16 gΠολυακόρεστα λιπαρά: 3 gΔιαιτητικές ίνες: 3 g

Εκτέλεση & θρεπτική αξίαελληνικών συνταγών μαγειρικήςΑιμιλία ΠαπακωνσταντίνουΚλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»

Χορτόπιτα

Αρακάς κοκκινιστός με αγκινάρες

62


Η χορήγηση ασπιρίνης συσχετίζεται με μειωμένη καρδιαγγειακή και συνολι-κή θνησιμότητα σε διαβητικούς τύπου 2 στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης

Τι νεότερο για το Διαβήτη από την παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία

Η Αμερικανική Διαβητολογική Εται-ρεία (ADA) και η Αμερικανική Καρδιολο-γική Εταιρεία (AHΑ), στο παρελθόν, συ-νέστηναν να χορηγείται χαμηλή δόση ασπιρίνης σαν πρωτογενής πρόληψη στους διαβητικούς >40 χρόνων ή στους <40 χρόνων με επιπρόσθετους παράγο-ντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Αυτές οι συστάσεις προέκυψαν από πα-λαιότερες μελέτες που περιελάμβαναν μικρό αριθμό διαβητικών.

Σήμερα, θεωρείται ότι το σαφές όφε-λος της ασπιρίνης στην πρωτογενή πρό-ληψη, σε διαβητικούς χωρίς προηγούμενο καρδιαγγειακό κίνδυνο, είναι αντιφατικό και οι ADA και AHΑ, στις κατευθυντήρι-ες οδηγίες του 2010, συστήνουν τη χο-ρήγηση ασπιρίνης (75-162 mg/ημέρα) σαν πρωτογενή πρόληψη μόνο σε δια-βητικούς τύπου 2 με αυξημένο καρδιαγ-

γειακό κίνδυνο (10ετής κίνδυνος >10%). Έτσι, περιλαμβάνονται οι περισσότεροι άνδρες >50 χρόνων και γυναίκες >60 χρόνων με τουλάχιστον έναν επιπρόσθε-το μείζονα παράγοντα κινδύνου (οικογε-νειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, υπέρταση, κάπνισμα, δυσλιπιδαιμία ή μι-κρολευκωματουρία). Επίσης, υποστηρί-ζουν ότι δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να συστήνεται η χορήγηση ασπιρίνης σαν πρωτογενής πρόληψη σε διαβητι-κούς μικρότερου κινδύνου.

Η παρούσα μελέτη παρατήρησης έχει σκοπό να εξετάσει κατά πόσο η συστη-ματική λήψη ασπιρίνης, σε δόση >75 mg/ημέρα, σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 χωρίς ιστορικό καρδι-αγγειακής νόσου, συσχετίζεται ανεξάρ-τητα με την καρδιαγγειακή νόσο και τη θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία.

Οι διαβητικοί τύπου 2 χωρίς ιστο-ρικό καρδιαγγειακής νόσου που έλα-βαν μέρος στη μελέτη εκτιμήθηκαν στην έναρξη της μελέτης (1993-1996) και ακολούθως κάθε χρόνο υποβάλλονταν σε κλινική εξέταση και συμπλήρωναν ένα ερωτηματολόγιο. Παρακολουθήθη-καν έως το θάνατο ή το τέλος Ιουνίου 2007. Συμπεριελήφθησαν στη μελέτη 7.537 ασθενείς-έτη. Εκτός από το ια-τρικό τους ιστορικό καταγράφηκαν στοι-χεία που αφορούσαν το κοινωνικοοικο-νομικό τους επίπεδο, τον τρόπο ζωής τους και δημογραφικούς παράγοντες. Τους ζητήθηκε να φέρνουν σε κάθε επί-σκεψη τη φαρμακευτική τους αγωγή και καταγραφόταν η δοσολογία. Ως συστη-ματική λήψη ασπιρίνης ορίστηκε η ελά-χιστη δόση των 75 mg/ημέρα ή των 300 mg κάθε δεύτερη ημέρα. Για τη δι-εξαγωγή συμπερασμάτων καταγράφη-καν όλες οι διακομιδές σε νοσοκομείο

και όλοι οι θάνατοι. Θάνατοι από καρ-διαγγειακή νόσο ορίστηκαν εκείνοι που οφείλονταν σε καρδιακά αίτια, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, περιφερική αρ-τηριοπάθεια ή αιφνίδιο θάνατο.

Κατά τη διάρκεια της μελέτης σημει-ώθηκαν 160 θάνατοι (24,6%) από τους οποίους 70 (43,8%) οφείλονταν σε καρ-διαγγειακή νόσο. Στην ανάλυση της επιβί-ωσης (Kaplan-Meier) δεν διαπιστώθηκε διαφορά ούτε στην καρδιαγγειακή ούτε στη συνολική θνησιμότητα μεταξύ αυτών που ελάμβαναν ή όχι ασπιρίνη. Μετά από εξομοίωση για σημαντικές παραμέτρους, η συστηματική χρήση ασπιρίνης κατά την ένταξη συσχετίστηκε ανεξάρτητα με μει-ωμένη καρδιαγγειακή νόσο και συνολι-κή θνησιμότητα (Hazard ratio: 0,30 και 0,53, Ρ <0,004). Σε ανάλυση υποομά-δων, η λήψη ασπιρίνης συσχετίστηκε με μειωμένη συνολική θνησιμότητα στους >65 ετών και άνδρες. Επιπλέον, η ασπι-ρίνη δεν συσχετίσθηκε με νοσηλεία λόγω επιπλοκών πεπτικού έλκους.

Το συμπέρασμα λοιπόν της πα-ρούσας μελέτης είναι ότι η συστηματι-κή χορήγηση χαμηλής δόσης ασπιρίνης μειώνει την καρδιαγγειακή συνολική θνησιμότητα σε πρωτογενή πρόληψη σε διαβητικούς τύπου 2, ιδίως στις υποο-μάδες ανδρών και ηλικιωμένων δια-βητικών τύπου 2. Απουσία δεδομένων από μελέτες παρέμβασης που περιλαμ-βάνουν ειδικά διαβητικούς τύπου 2 και αναμένοντας δεδομένα από μεγάλες με-λέτες παρέμβασης που διεξάγονται, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι σκό-πιμη η χορήγηση ασπιρίνης σε διαβητι-κούς τύπου 2 χωρίς ιστορικό καρδιαγ-γειακής νόσου.

Diabetes Care 2010; 33: 317-321

Αθανασία Παπαζαφειροπούλου, Ιωάννης Δανιήλ, Ελευθερία Νταλάκου



Παράγοντες που σχετίζονται με την παράλειψη ενέσεων ινσουλίνηςΠάνω από το 25% των διαβητικών

ακολουθούν ινσουλινοθεραπεία. Παρά τη σπουδαιότητα της συμμόρφωσης στα συνταγογραφούμενα σχήματα ινσουλι-νοθεραπείας, λίγα είναι γνωστά για το βαθμό συμμόρφωσης των διαβητικών και τους παράγοντες που σχετίζονται με τη συμμόρφωση.

Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε μελέτη σε έγκριτο ιατρικό περιοδικό, η οποία σχεδι-άστηκε για να εκτιμήσει τους παράγοντες που σχετίζονται με τη σκόπιμη παράλει-ψη δόσεων ινσουλίνης και τη συχνότητα της συνήθειας αυτής, σε δείγμα ινσου-λινοθεραπευόμενων διαβητικών των ΗΠΑ.

Τα στοιχεία αποκτήθηκαν μέσω του Διαδικτύου από 502 διαβητικούς τύπου 1 ή 2, οι οποίοι, μέσω ηλεκτρονικού τα-χυδρομείου ανέφεραν ότι ακολουθούν θεραπεία με ενέσεις ινσουλίνης. Περισ-σότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες στη μελέτη ανέφεραν σκόπιμη παρά-λειψη ένεσης ινσουλίνης, ενώ περίπου 20% ανέφεραν συστηματική παράλει-ψη. Σημαντικοί ανεξάρτητοι παράγοντες για την παράλειψη των ενέσεων ινσου-λίνης ήταν η ηλικία, το χαμηλότερο ει-σόδημα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η μη υγιεινή διατροφή, οι πολλαπλές ενέσεις ινσουλίνης, η αλληλεπίδρα-ση των ενέσεων με τις ημερήσιες δρα-στηριότητες, ο πόνος της ένεσης και η ντροπή (αμηχανία). Οι παράγοντες κιν-

δύνου για την παράλειψη των ενέσεων ήταν διαφορετικοί στο διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2. Η μη συμμόρφωση στη δί-αιτα και η νεότερη ηλικία (εφηβεία) ήταν σημαντικότερος παράγοντας στο διαβή-τη τύπου 1, ενώ η μεγαλύτερη ηλικία, το χαμηλό εισόδημα, ο πόνος και η ντρο-πή ήταν σημαντικότεροι παράγοντες στο διαβήτη τύπου 2.

Από τους συγγραφείς του άρθρου σημειώνεται μια παράμετρος που μπο-ρεί να επηρέασε τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης: ενώ το αντικείμενο της μελέτης ήταν η σκόπιμη παράλει-ψη ένεσης ινσουλίνης που οι ασθενείς γνωρίζουν ότι θα έπρεπε να κάνουν, εί-ναι πιθανό ότι κάποιοι από τους ερωτη-θέντες συμπεριέλαβαν και τις ενέσεις εκείνες που δεν έκαναν, επειδή το ξέχα-σαν ή επειδή τα επίπεδα σακχάρου ήταν πολύ χαμηλά ή επειδή δεν θα έτρωγαν. Τέλος, οι συγγραφείς σημειώνουν ότι πιθανόν υποεκτιμήθηκε το επίπεδο γε-νικότερης συμμόρφωσης στην ινσουλι-νοθεραπεία, καθώς δεν συμπεριλήφθη-καν περιπτώσεις στις οποίες οι ασθενείς έκαναν λιγότερες μονάδες ινσουλίνης από αυτές που ήξεραν ότι θα χρειάζο-νταν για τη βέλτιστη ρύθμιση των επιπέ-δων γλυκόζης.

Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης κάνουν σαφές ότι αν και ένας αρκετά σημαντικός αριθμός ατόμων με διαβήτη παραλείπει συστηματικά ενέσεις ινσου-

λίνης, δεν το αναφέρει. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αναγνωρίζονται οι ασθενείς εκείνοι που έχουν περισσότερες πιθανό-τητες να το κάνουν, ώστε να τους προ-τείνονται στρατηγικές και μέθοδοι που θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τους λόγους που τους οδηγούν στην παράλειψη ενέσεων ινσουλίνης, συμ-βάλλοντας στη βελτίωση της συμμόρ-φωσης στη θεραπεία και στην αντιμε-τώπιση των κλινικών συμβαμάτων.

Diabetes Care 2010; 33: 240-245

Το λιπώδες ήπαρ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη

Ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου είναι αυξημένος στα άτομα με σακχαρώ-δη διαβήτη τύπου 2 και λιπώδη διήθηση του ήπατος μη αλκοολικής αιτιολογίας, σύμφωνα με Ιταλούς ερευνητές.

Ο Δρ Giovanni Targher και οι συνερ-γάτες του στο νοσοκομείο Sacro Cuore Negrar στη Βερόνα, μελέτησαν 2.103 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τα οποία δεν είχαν καρδιαγγειακή πάθη-ση κατά την έναρξη της μελέτης.

Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πα-ρακολούθησης 5 ετών, 248 από τα άτο-

μα της μελέτης ανέπτυξαν μη θανα-τηφόρο καρδιαγγειακό επεισόδιο (μη θανατηφόρο καρδιακό επεισόδιο που απαιτεί καρδιακή παράκαμψη ή αγγειο-πλαστική), υπέστησαν ανακοπή ή πέθα-ναν λόγω καρδιαγγειακών αιτιών.

Αυτά τα άτομα συγκρίθηκαν με 496 υγιείς μάρτυρες που δεν εμφάνισαν καρδιαγγειακές παθήσεις. Η ερευνητική ομάδα αναφέρει ότι τα άτομα με λιπώ-δη διήθηση του ήπατος (χωρίς αυτό να οφείλεται σε κατάχρηση οινοπνεύμα-τος) είχαν 84% μεγαλύτερη πιθανότητα

ανάπτυξης καρδιαγγειακής πάθησης.Οι ερευνητές καταλήγουν λέγοντας

ότι «η εύρεση σε υπερηχογράφημα λι-πώδους διήθησης του ήπατος μη αλκο-ολικής αιτιολογίας σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 πρέπει να προειδοποιήσει τους γιατρούς για τη συνύπαρξη πολλαπλών καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου που δικαιολογούν την έναρξη θεραπεί-ας τόσο όσο και ο κίνδυνος προχωρη-μένης νόσου του ήπατος».

Diabetes 2005; 54: 3541-3546

64


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

Μπορεί η χορήγηση ασπιρίνης να συμβάλλει στην πρόληψη του Διαβήτη;

Οι ηλικιωμένοι διαβητικοί ασθενείς παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για οστικά κατάγματα

Τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης έδειξαν ότι η ασπιρίνη εκτός από την αντι-αιμοπεταλιακή της δράση ενδέχεται να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στην πρόληψη του διαβήτη. Συγκεκριμένα, βρέ-θηκε ότι η χορήγηση ασπιρίνης προκαλεί αύξηση της παραγόμενης από το πάγκρε-ας ινσουλίνης σε υγιή παχύσαρκα άτομα. Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία συνδέε-ται με την αντίσταση στην ινσουλίνη που αποτελεί το πρώτο βήμα για την εκδήλω-ση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.

Έχει βρεθεί ότι η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσει μικρή μείωση των επιπέ-δων γλυκόζης πλάσματος στους διαβη-τικούς ασθενείς. Τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης έδειξαν μια παρό-μοια ευεργετική επίδραση της χορήγη-σης ασπιρίνης σε υγιή παχύσαρκα άτομα. «Η χορήγηση σαλικυλικών οδήγησε στη μείωση των συγκεντρώσεων γλυκόζης πλάσματος μέσω αύξησης της ινσουλί-νης που εκκρίνεται στην κυκλοφορία

του αίματος» αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης. «Το παραπάνω αποτέλεσμα αποτελεί έναυσμα για περαιτέρω έρευνα για το πιθανό θεραπευτικό όφελος της χορήγησης ασπιρίνης στην πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2».

Για τη μελέτη αυτή, ο Fernandez-Real και οι συνεργάτες του αξιολόγησαν τα αποτελέσματα ενός παράγωγου του σα-λικυλικού οξέος σε 28 άτομα (9 άνδρες και 19 γυναίκες). Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων στη μελέτη ήταν τα 48 έτη και ο μέσος δείκτης μάζας σώμα-τός (BMI) ήταν 33,9 kg/m2 (BMI >30 kg/m2 είναι ενδεικτικό παχυσαρκίας). Κατά τη διάρκεια της μελέτης (3-4 εβδομά-δες), οι συμμετέχοντες έλαβαν μια δόση 600 mg, μια δόση 900 mg, ή ένα placebo μια φορά ανά ημέρα. Οι ερευνητές βρή-καν ότι η χορήγηση του παράγωγου του σαλικυλικού οξέος οδήγησε σε μειωμέ-να επίπεδα γλυκόζης νηστείας στον ορό. Αντίθετα, η ευαισθησία των ιστών στην

ινσουλίνη δεν άλλαξε σημαντικά, αν και η έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας πα-ρουσίασε αύξηση.

Ανάλογα ήταν τα ευρήματα από τη χορήγηση του παράγωγου του σαλικυ-λικού οξέος σε πειραματικά μοντέλα. Συγκεκριμένα, όταν το παράγωγο του σαλικυλικού οξέος χορηγήθηκε σε πο-ντίκια βρέθηκε ότι αύξησε σημαντικά την ινσουλίνη που εκκρίθηκε από αυτά τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Ο Δρ. Fernandez-Real τόνισε ότι «Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει ότι τα σαλι-κυλικά μπορούν να προκαλέσουν μείω-ση των επιπέδων γλυκόζης πλάσματος σε μη διαβητικά παχύσαρκα άτομα. Πι-στεύουμε ότι η επίδραση αυτή οφείλεται κυρίως σε αύξηση της έκκρισης ινσου-λίνης και λιγότερο στη βελτίωση της ευ-αισθησίας στην ινσουλίνη».

J Clin Endocrinol Metab 2008; 93: 2523-2530

Διαβητικά άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών έχουν περίπου 60% υψηλότε-ρο κίνδυνο καταγμάτων σε σύγκριση με μη διαβητικά άτομα της ίδιας ηλικίας και φύλου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα μιας μελέτης.

Η κύρια ερευνητής της μελέτης Δρ Elsa S. Strotmeyer δήλωσε ότι «Πολλοί ενήλικοι με σακχαρώδη διαβήτη τύπου

2 είναι υπέρβαροι και λανθασμένα έχει επικρατήσει η άποψη ότι τα κατάγματα είναι πρόβλημα μόνο των λεπτών ή ευ-παθών ηλικιωμένων ατόμων».

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, παρ’ ότι οι διαβητικοί ασθενείς έχουν χαρακτηριστικά υψηλότερη οστι-κή πυκνότητα από τα μη διαβητικά άτο-μα, φαίνεται επίσης να έχουν υψηλότε-ρο κίνδυνο καταγμάτων.

Συγκεκριμένα, η Δρ Strotmeyer και η ομάδα της παρακολούθησαν 2.979 άτομα με καλή φυσική κατάσταση, μεταξύ των ηλικιών 70 και 79 ετών, για ένα χρονικό διάστημα κατά μέσο όρο 4,5 ετών, κατα-γράφοντας τη συχνότητα των καταγμάτων. Στην έναρξη της μελέτης, όλοι οι συμμετέ-χοντες μπορούσαν εύκολα να περπατή-σουν το ένα τέταρτο ενός μιλίου και να ασχοληθούν με τις καθημερινές τους δρα-στηριότητες. Από τα άτομα της μελέτης το 19% είχε σακχαρώδη διαβήτη.

Στο τέλος της μελέτης τα διαβητικά άτομα παρουσίασαν υψηλότερο ποσοστό

παχυσαρκίας και εμφάνισαν 64% υψη-λότερο κίνδυνο εμφάνισης καταγμάτων. Μεταξύ των διαβητικών ατόμων, εκείνα τα άτομα με ιστορικό πτώσεων ήταν πι-θανότερο να εμφανίσουν κατάγματα.

Τα νευρολογικά ή κινητικά προβλήμα-τα, που είναι ιδιαίτερα αυξημένα στα ηλικι-ωμένα διαβητικά άτομα, θα μπορούσαν εν μέρει να ερμηνεύσουν το γιατί οι διαβητι-κοί ασθενείς είναι περισσότερο επιρρεπείς σε κατάγματα, σημειώνει η Δρ Strotmeyer. Πρόσθεσε, επίσης, ότι τα άτομα με διαβή-τη μπορούν να αποφύγουν τις πτώσεις φορώντας παπούτσια με λαστιχένια σόλα, με το να περπατούν σε καλά φωτιζόμενες περιοχές και να αποφεύγουν τα φάρμακα που αυξάνουν τη συχνότητα υπογλυκαιμι-κών επεισοδίων και συνεπώς τον κίνδυνο πτώσης. «Οι ηλικιωμένοι με διαβήτη πρέ-πει να ακολουθήσουν τις γενικές οδηγί-ες πρόληψης του κατάγματος» καταλήγει η Δρ Strotmeyer.

Arch Intern Med 2005; 165: 1612-1617



Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ουρολοίμωξης στις γυναίκες μεγάλης ηλικίας

Ο δείκτης μάζας σώματος και η περίμετρος της μέσης αποτελούν προγνωστικούς δείκτες για την καρδιαγγειακή θνησιμότητα

Είναι γνωστό ότι τα ποσοστό εμφά-νισης λοίμωξης του ουροποιητικού συ-στήματος είναι υψηλότερο μεταξύ των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με σακ-χαρώδη διαβήτη απ’ ό,τι μεταξύ εκείνων χωρίς διαβήτη.

Ο Δρ Edward J. Boyko και οι συνερ-γάτες του, του Πανεπιστημίου της Ουάσι-γκτον, παρακολούθησαν 218 διαβητικές και 799 μη διαβητικές γυναίκες μετα-ξύ των ηλικιών 55 και 75 ετών, από το 1998 ως το 2002. Οι αναφορές των γυ-ναικών για συμπτώματα λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος επιβεβαιώ-θηκαν από μικροβιολογική καλλιέργεια.

Συνολικά, 71 μη διαβητικές και 26 διαβητικές γυναίκες ανέπτυξαν λοίμω-ξη του ουροποιητικού συστήματος κατά τη διάρκεια της μελέτης, που αντιστοι-χεί σε ένα ποσοστό της τάξης του 6,7% και 12,2% εμφάνισης λοίμωξης του ου-ροποιητικού συστήματος ανά 100 άτομα

το χρόνο, αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη είχαν 80% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης λοί-μωξης του ουροποιητικού συστήματος.

Η περαιτέρω ανάλυση των δεδομέ-νων της μελέτης έδειξε ότι ο κίνδυνος για λοίμωξη του ουροποιητικού συστή-ματος ήταν υψηλότερος για τις γυναίκες που ελάμβαναν ινσουλίνη, καθώς και για εκείνες με μεγαλύτερη διάρκεια διαβήτη.

Ο Δρ Boyko σχολίασε ότι «Αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν επίσης καλοί προ-γνωστικοί δείκτες άλλων επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη όπως η βλάβη του αμφιβληστροειδούς χιτώνα ή η πα-ρουσία νεφρικής νόσου».

«Δεν βρέθηκε καμία συσχέτιση μετα-ξύ του πρόσφατου γλυκαιμικού ελέγχου και του κινδύνου εμφάνισης λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος» τόνι-σε ο Δρ Boyko. «Αυτό το εύρημα οδη-γεί στην υπόθεση ότι οι λοιμώξεις του

ουροποιητικού συστήματος μπορεί να οφείλονται στη μακρόχρονη επίδραση των υψηλών επιπέδων γλυκόζης πλά-σματος σε αντιδιαστολή με τις δυσμε-νείς επιδράσεις μια βραχείας περιόδου έκθεσης σε υψηλά επίπεδα γλυκόζης».

Η ομάδα επίσης ερεύνησε, εάν το ποσό των υπολειπομένων ούρων στην ουροδόχο κύστη μετά από την ούρηση ερμηνεύει τη διαφορά στον κίνδυνο λοί-μωξης του ουροποιητικού συστήματος στις διαβητικές γυναίκες. Εντούτοις, αν και οι διαβητικές γυναίκες είχαν μεγα-λύτερο υπολοιπόμενο όγκο ούρων μετά την ούρηση από ό,τι οι μη διαβητικές γυ-ναίκες, διαπιστώθηκε ότι αυτή η διαφο-ρά δεν εξηγούσε το μεγαλύτερο κίνδυνο λοίμωξης του ουροποιητικού συστήμα-τος που συνδέθηκε με το διαβήτη.

Am J Epidemiol 2005; 161: 557-564

Μια μεγάλη προοπτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία και στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 20.000 άτομα έδειξε ότι ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) και η περίμετρος της μέσης αποτελούν αξιόπιστους προ-γνωστικούς δείκτες της καρδιαγγειακής θνησιμότητας.

Η νέα αυτή έρευνα ήρθε να προσθέ-σει νέα δεδομένα στη συζήτηση σχετικά με το εάν ο ΔΜΣ αποτελεί επαρκή δείκτη της παχυσαρκίας και του καρδιαγγειακού κινδύνου σε σχέση με άλλους απλούς τρόπους εκτίμησης της παχυσαρκίας στα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα.

Στην παρούσα μελέτη, οι μετρήσεις του ΔΜΣ και της περιμέτρου μέσης πραγμα-τοποιήθηκαν μεταξύ των ετών 1993 και 1997 σε άνδρες και γυναίκες από το γε-νικό πληθυσμό, ηλικίας 20 έως 65 ετών, που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ελέγχου για παράγοντες κινδύνου χρόνιων ασθε-νειών. Οι μετρήσεις επαναλήφθηκαν 10

έτη αργότερα, και στην αξιολόγηση των ευρημάτων χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες τιμές των παραπάνω μεταβλητών.

Ο ΔΜΣ και η περίμετρος μέσης μελε-τήθηκαν σε σχέση με τον κίνδυνο για δε-καετές και μη καρδιαγγειακό σύμβαμα, ύστερα από στάθμιση ως προς την ηλι-κία και το φύλο. Στα παχύσαρκα άτομα (>ΔΜΣ 30 kg/m2), ο σχετικός κίνδυνος για θανατηφόρο καρδιαγγειακό σύμβα-μα ήταν 4 φορές υψηλότερος και ο κίν-δυνος για μη θανατηφόρο καρδιαγγεια-κό σύμβαμα ήταν 2 φορές υψηλότερος απ’ ό,τι στα άτομα με φυσιολογικό βάρος. Παρόμοιες συσχετίσεις παρατηρήθηκαν για την περίμετρο της μέσης (>88 εκατ. έναντι <80 εκατ. στις γυναίκες και >102 εκατ. έναντι <94 εκατ. στους άνδρες).

Στα άτομα με ΔΜΣ > 25 kg/m2, τα μισά από τα θανατηφόρα καρδιαγγειακά συμβάματα και το ένα τέταρτο από τα μη θανατηφόρα καρδιαγγειακά συμβάματα αποδόθηκαν στην παχυσαρκία.

Σε επίπεδο γενικού πληθυσμού, το ένα τρίτο όλων των θανατηφόρων καρδι-αγγειακών συμβαμάτων θα μπορούσε να αποδοθεί στην παχυσαρκία και περίπου η μία από τις επτά μη θανατηφόρες περι-πτώσεις καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Τόσο ο ΔΜΣ όσο και η περίμετρος μέσης παρουσίασαν την ίδια προγνω-στική δυνατότητα όσον αφορά τον καρ-διαγγειακό κίνδυνο στο γενικό πληθυ-σμό. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρ-κίας και των θανατηφόρων και μη καρ-διαγγειακών συμβαμάτων.

Σημαντικό αποτέλεσμα της μελέτης, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς της, είναι το γεγονός ότι όταν οι γιατροί ερω-τήθηκαν ποια μέτρηση προτίμησαν, οι περισσότεροι απάντησαν ότι προτιμούν να υπολογίζουν το ΔΜΣ.

European Journal of Cardiovascular Prevention & Rehabilitation 2009; 16: 729-734

66


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

Η κατανάλωση καφέ προστατεύει από την εμφάνιση Διαβήτη τύπου 2Η κατανάλωση καφέ και ενδεχομέ-

νως μαύρου, αλλά όχι πράσινου τσα-γιού συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης.

Έχει βρεθεί ότι η αυξημένη κατα-νάλωση καφέ συνδέεται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης δια-βήτη τύπου 2 σε άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής. Εντούτοις, τα υπάρχοντα στοιχεία όσον αφορά την κατανάλωση τσαγιού και την εμφάνιση διαβήτη σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, κυρίως προερχόμενους από ασιατικές χώρες, είναι ελλιπή. Για το λόγο αυτό πραγμα-τοποιήθηκε μελέτη προκειμένου να διε-ρευνηθούν οι ενδεχόμενες συσχετίσεις μεταξύ της κατανάλωσης καφέ, μαύρου και πράσινου τσαγιού με τον κίνδυνο εμ-

φάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε άνδρες και γυναίκες από την περιοχή της Σιγκαπούρης.

Συγκεκριμένα ο πληθυσμός της με-λέτης ήταν 36.908 άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 45 έως 74 ετών, που παρακο-λουθήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 1993 έως 1998 ως προς ποικίλες πα-ραμέτρους διατροφής και τρόπου ζωής και επανεκτιμήθηκαν για το χρονικό δι-άστημα 1999 έως 2004.

Σε σχέση με τα άτομα που δεν κατα-νάλωναν καφέ καθημερινά, εκείνα που κατανάλωναν 4 ή περισσότερα φλιτζά-νια καφέ την ημέρα είχαν μια μείωση της τάξης του 30% του κινδύνου εμφά-νισης διαβήτη. Σε σχέση με τα άτομα της μελέτης που δεν κατανάλωναν μαύρο τσάι καθημερινά, εκείνα που κατανάλω-

ναν 1 ή περισσότερα φλυτζάνια μαύρου τσαγιού καθημερινά είχαν μια μείωση της τάξης του 14% του κινδύνου εμφά-νισης διαβήτη. Αντίθετα, δεν υπήρξε κα-μία σημαντική συσχέτιση με την κατανά-λωση πράσινου τσαγιού.

«Η καθημερινή, συνήθης κατανά-λωση καφέ και ενδεχομένως μαύρου τσαγιού, αλλά όχι πράσινου τσαγιού, συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο για εκδήλωση διαβήτη τύπου 2 σε ασιά-τες άνδρες και γυναίκες» καταλήγουν οι συγγραφείς της μελέτης. «Οι συσχε-τίσεις που παρατηρήθηκαν είναι σημα-ντικές, επειδή παρέχουν ενδείξεις ότι τα ευρήματα για τον καφέ σε άλλες ενδε-χόμενες μελέτες ομάδων δεν αποδίδο-νται στις διατροφικές συνήθειες, ούτε σε διάφορους συγχυτικούς παράγο-ντες» σημείωσαν οι συγγραφείς της με-λέτης. Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη κατανάλωση καφέ και τσαγιού παγκο-σμίως και του αυξανόμενου ποσοστού των ατόμων με διαβήτη τύπου 2, ειδικά στην Ασία, τα παραπάνω συμπεράσματα έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη δημόσια υγεία. Εντούτοις, είναι πάρα πολύ νωρίς για να συστήσει κανείς την κατανάλωση καφέ και τσαγιού έως ότου υπάρξουν πιο λεπτομερή στοιχεία από μεγάλες κλινικές μελέτες, όσον αφορά όχι μόνο τα πιθανά οφέλη αλλά και πιθανές πα-ρενέργειες ή επιπτώσεις.

Am J Clin Nutr 2008; 88: 979-985

Η υπερουριχαιμία συνδέεται με το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2Τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος

πλάσματος αποτελούν ανεξάρτητο πα-ράγοντα κινδύνου εμφάνισης σακχαρώ-δους διαβήτη τύπου 2 όπως έδειξε με-γάλη πληθυσμιακή μελέτη.

Μεταξύ 4.536 ανθρώπων ηλικίας άνω των 55 ετών, οι οποίοι δεν είχαν σακχαρώδη διαβήτη κατά την έναρξη της μελέτης και παρακολουθήθηκαν για 10 έτη περίπου, τα 462 ανέπτυξαν σακ-χαρώδη διαβήτη, που αντιστοιχεί σε επί-πτωση 10,1/1.000 άνθρωπο-έτη.

Οι συμμετέχοντες με επίπεδα ουρικού οξέος πλάσματος στο κορυφαίο τεταρτη-

μόριο (πάνω από 370 micromol/L) είχαν 68% μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύ-ξουν διαβήτη τύπου 2 από ό,τι εκείνοι στο χαμηλότερο τεταρτημόριο (κάτω από 267 micromol/L), μια διαφορά που ήταν στατιστικά σημαντική μετά από στάθμιση για πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες.

«Σημαντικό ποσοστό των νέων πε-ριπτώσεων σακχαρώδους διαβήτη μπο-ρεί να αποδοθεί στο υψηλό επίπεδο ου-ρικού οξέος στον ορό», ανέφερε ο Δρ Abbas Dehghan και οι συνεργάτες του από το Ιατρικό Κέντρο Erasmus, στο Ρό-τερνταμ της Ολλανδίας.

Η ουρική αρθρίτιδα και οι νεφρικές επιπλοκές (νεφρολιθίαση) είναι, προς το παρόν, οι μόνες επιβεβαιωμένες συνέπει-ες της υπερουριχαιμίας. Ωστόσο, υπάρ-χουν μελέτες που έχουν ενοχοποιήσει τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος πλάσμα-τος ως πιθανό παράγοντα κινδύνου για την αρτηριακή υπέρταση, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και την καρδιαγγειακή νόσο. Η παρούσα μελέτη προσθέτει στον κατάλογο αυτό και το σακχαρώδη διαβή-τη τύπου 2, καταλήγουν οι ερευνητές.

Diabetes Care 2008; 31: 361-362



Η μεσογειακή διατροφή μπορεί να προστατεύσει από την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη

Η εφαρμογή της παραδοσιακής με-σογειακής διατροφής οδήγησε σε μείω-ση 83% του σχετικού κινδύνου εμφά-νισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, όπως βρέθηκε σε μια πρόσφατη προ-οπτική μελέτη. Ακόμη και η μέτρια τή-ρηση της μεσογειακής διατροφής συν-δέθηκε με 59% μείωση του σχετικού κινδύνου για το διαβήτη, όπως ανέφε-ραν ο Miguel Martínez-González και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο Navarra στην Ισπανία.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η με-σογειακή διατροφή έχει έναν προστατευ-τικό ρόλο στην καρδιαγγειακή νόσο, αλλά λίγα είναι γνωστά για το ρόλο της στην πρόληψη του διαβήτη στα υγιή άτομα.

Τυπικά, η μεσογειακή διατροφή χα-ρακτηρίζεται από την υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών, τη χαμηλή πρόσληψη ακό-ρεστων λιπαρών οξέων και κορεσμένων λιπών, και μια μέτρια κατανάλωση οινο-πνεύματος. Χαρακτηρίζεται επίσης από την άφθονη χρήση του ελαιολάδου γε-γονός που οδηγεί σε μια υψηλή αναλογία μονοακόρεστων προς κορεσμένα λιπα-ρά οξέα. Τα φρούτα, τα καρύδια, τα σι-τηρά, τα όσπρια, και τα ψάρια αποτελούν βασικά συστατικά της μεσογειακής δια-τροφής, ενώ η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων είναι περιο-ρισμένη.

Οι διατροφές πλούσιες σε μονοακό-ρεστα λιπαρά οξέα βελτιώνουν το λιπιδαι-μικό προφίλ, καθώς επίσης και την αντί-σταση στην ινσουλίνη και το γλυκαιμικό έλεγχο στα άτομα με σακχαρώδη διαβή-τη. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην υπό-θεση ότι η εφαρμογή της μεσογειακής δι-ατροφής ενδέχεται να προστατεύει από την ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη.

Για να διερευνήσουν αυτή την υπό-θεση, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια προοπτική μελέτη, η οποία περιε-λάμβανε 13.380 πτυχιούχους πανεπι-στημίου και νοσηλεύτριες. Κανένας δεν είχε διαβήτη κατά την έναρξη της μελέ-της. Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθη-καν κατά μέσο όρο για 4,4 έτη.

Οι διαιτητικές συνήθειες αξιολογή-θηκαν στην αρχή της μελέτης με βάση

ένα επιστημονικά δομημένο ερωτημα-τολόγιο για τη συχνότητα κατανάλω-σης 136 διαφορετικών τροφίμων. Οι καινούργιες περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη επιβεβαιώθηκαν μέσω ιατρι-κών διαγνώσεων και ενός επιπρόσθε-του ερωτηματολογίου που ταχυδρο-μήθηκε σε εκείνους που εμφάνισαν σακχαρώδη διαβήτη κατά τη διάρκεια της μελέτης. Ως καταληκτικό σημείο της μελέτης ορίστηκε η εμφάνιση σακχαρώ-δους διαβήτη τύπου 2.

Οι συμμετέχοντες που υιοθέτησαν ένα μεσογειακό πρότυπο διατροφής είχαν χα-μηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώ-δους διαβήτη. Ο κίνδυνος εμφάνισης σακ χαρώδους διαβήτη, εξομοιωμένος ως προς το φύλο και την ηλικία, ήταν 0,41 για τα άτομα με τη μέτρια συμμόρφωση έναντι εκείνων με τη χαμηλή συμμόρφω-ση ως προς την υιοθέτηση του μεσογει-ακού προτύπου διατροφής. Για τα άτομα με την υψηλότερη συμμόρφωση ο κίν-

δυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβή-τη ήταν 0,17.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρατή-ρηση, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, ότι τα άτομα με την υψηλή συμμόρφω-ση στη μεσογειακή διατροφή είχαν επί-σης μια υψηλότερη συχνότητα παρου-σίας, κατά την έναρξη της μελέτης, των περισσότερων παραγόντων κινδύνου για το διαβήτη. Συγκεκριμένα ήταν μεγα-λύτερης ηλικίας, είχαν υψηλότερο BMI, υψηλότερη συνολική πρόσληψη ενέρ-γειας, ήταν πιθανότερο να είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση αίματος ή οικογενεια-κό ιστορικό διαβήτη, και πιθανότερο να ήταν πρώην καπνιστές.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ουσιαστική προστασία ενάντια στο σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να επιτευ-χθεί με την υιοθέτηση της παραδοσια-κής μεσογειακής διατροφής.

BMJ 2008; 336: 1348-1351

68


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

Η κατανάλωση των πατατών συσχετίσθηκε με αυξημένο κίνδυνο για Διαβήτη τύπου 2

Η κατανάλωση πατατών συνδέθη-κε με αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με τα αποτε-λέσματα μιας προοπτικής μελέτης.

Οι πατάτες, μια μορφή υδατάνθρακα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, ενοχοποιού-νται ότι αυξάνουν την αντίσταση στην ιν-σουλίνη και τον κίνδυνο εμφάνισης σακ-χαρώδους διαβήτη τύπου 2.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια προοπτική μελέτη σε 84.555 γυναίκες, ηλικίας 34 έως 59 ετών, χωρίς ιστορικό χρόνιων νοσημάτων. Οι συμμετέχουσες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο συ-χνότητας κατανάλωσης τροφίμων τόσο στην αρχή της μελέτης όσο και κατά τη διάρκεια των 20 ετών της παρακολούθη-σης. Στο τέλος της μελέτης βρέθηκε ότι 4.496 συμμετέχουσες εμφάνισαν σακχα-ρώδη διαβήτη τύπου 2.

Στην ανάλυση των δεδομένων και μετά από στάθμιση ως προς την ηλικία και διαιτητικούς και μη παράγοντες βρέ-θηκε ότι η κατανάλωση πατατών και κυ-ρίως τηγανητών πατατών, συνδέθηκε θετικά με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.

Στις παχύσαρκες γυναίκες καθώς και στις γυναίκες με καθιστική ζωή παρατη-ρήθηκε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλω-σης πατατών και του κινδύνου εμφάνι-σης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Στις υποομάδες αυτές της μελέτης είναι πιθα-

νό ότι η παρουσία αντίστασης στην ινσου-λίνη επιδεινώνει τα δυσμενή μεταβολικά αποτελέσματα των υδατανθράκων υψη-λού γλυκαιμικού δείκτη. «Τα συμπερά-σματά μας οδηγούν σε μια θετική συσχέ-τιση μεταξύ της κατανάλωσης πατατών και του κινδύνου για σακχαρώδη δια-βήτη τύπου 2 στις γυναίκες» γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης. «Αυτή η συσχέ-τιση ήταν ισχυρότερη όταν αντικατέστη-σαν οι πατάτες όλα τα δημητριακά. Αυτά τα στοιχεία υποστηρίζουν ένα πιθανό όφελος από τον περιορισμό της κατανά-λωσης αυτών των τροφίμων στη μείω-ση του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2» καταλήγουν οι συγγραφείς. Συ-νεπώς, η αντικατάσταση αυτών των πη-γών υδατανθράκων με τροφές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υψηλής περιεκτι-κότητας σε ίνες όπως δημητριακά ολικής αλέσεως πρέπει να ενθαρρύνεται στο καθημερινό διαιτολόγιο.

Am J Clin Nutr 2006; 83: 284-290

Μπορεί η τιμή της HbA1c να προβλέψει την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη;

Σε γυναίκες μέσης ηλικίας καθώς και σε ηλικιωμένες υγιείς γυναίκες, τα επί-πεδα της HbA1c αποτελούν ανεξάρτη-το προγνωστικό παράγοντα για το σακ-χαρώδη διαβήτη τύπου 2 αλλά όχι και για την καρδιαγγειακή νόσο με βάση τα αποτελέσματα μελέτης.

Είναι γνωστό ότι η HbA1c αποτε-λεί δείκτη της γλυκαιμικής έκθεσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων 60 έως 90 ημερών. Ωστόσο, είναι άγνωστο εάν οι ήπιες ανοδικές μεταβολές αυτού του βι-ολογικού δείκτη παρέχουν επαρκείς προ-γνωστικές πληροφορίες για την ανά-πτυξη κλινικά εμφανούς σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 καθώς και καρδιαγγει-ακής νόσου.

Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθη-κε μια προοπτική μελέτη, η οποία ξεκίνη-σε το 1992, και κατά την οποία οι ερευ-νητές εξέτασαν, εάν η αρχική τιμή της

HbA1c μπορεί να προβλέψει την εμφά-νιση σακχαρώδους διαβήτη, καθώς και καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε μέσης ηλικίας και ηλικιωμένες υγιείς γυναίκες.

Στην ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 26.563 συμμετέχουσες ηλικίας άνω των 45 ετών που δεν είχαν σακχαρώδη δια-βήτη ή γνωστή καρδιαγγειακή νόσο. Οι γυναίκες αυτές παρακολουθήθηκαν για ένα μέσο χρονικό διάστημα 10,1 ετών και τα επίπεδα της HbA1c στην αρχή της μελέτης ήταν της τάξης του 5%.

Συνολικά, παρατηρήθηκαν 1.238 νέες περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη και 684 καρδιαγγειακών συμβαμάτων κατά τη διάρκεια της μελέτης. Στις σταθμισμέ-νες ως προς την ηλικία αναλύσεις που χρησιμοποίησαν τα τεταρτημόρια των τι-μών της HbA1c, παρατηρήθηκε μια στα-διακή αύξηση του κινδύνου τόσο για το σακχαρώδη διαβήτη όσο και για την καρ-

διαγγειακή νόσο. Η HbA1c παρέμεινε ισχυρός προγνωστικός δείκτης του σακ-χαρώδους διαβήτη και μετά από την πο-λυπαραγοντική ανάλυση. Εντούτοις, δεν ήταν σημαντική η συσχέτιση της HbA1c με την καρδιαγγειακή νόσο.

Ανάλογα με τα επίπεδα της HbA1c ο σχετικός κίνδυνος για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη κυμάνθηκε από 2,9 για επίπεδα HbA1c μεταξύ 5,5% και 5,9%, σε 29,3 για επίπεδα HbA1c μετα-ξύ 6,0% και 6,4%, και σε 81,2 για επί-πεδα HbA1c άνω του 7,0%. Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η υψη-λή HbA1c μπορεί να αποτελέσει αφορ-μή να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην πρωτογενή πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη».

Am J Med 2007; 120: 720-727



Διαβητολογικά Κέντρα - ΙατρείαΑΤΤΙΚΗ

Διαβητολογικό Κέντρο, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πα-•νεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝΑ «Λαϊκό» Αγ. Θωμά 17, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7456000, 210 7771101, Fax: 210 7791839 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο» •Βασ. Σοφίας 114, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7769000, 210 7483770, Fax: 210 7473787 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Αγ. Σοφία» •Μ. Ασίας και Θηβών, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7467000, 210 7467009, Fax: 210 7796312 Website: http://www.paidon-agiasofia.grΔιαβητολογικό Κέντρο, ΝΓΝΑ «Πολυκλινική» •Πειραιώς 3, 105 52 Αθήνα. Τηλ.: 210 5276000, 210 5276222, Fax: 210 5240130 E-mail: [email protected] Website: http://www.polykliniki.grΔιαβητολογικό Κέντρο, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική - •Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν» Ρίμινι 1, 124 62 Χαϊδάρι. Τηλ.: 210 5831000, 210 5832013, Fax: 210 5326454 E-mail: [email protected] Website: http://www.attikonhospital.grΔιαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Π. & Α. Κυριακού» •Μεσογείων 24, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7726856, 1535, Fax: 210 7480933 E-mail: [email protected] Website: http://www.aglaiakyriakou.grΔιαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα» •Λαμψάκου 6, 115 28 Αθήνα. Τηλ.: 210 7770431, 210 3381180Διαβητολογικό Κέντρο, ΓΝΑ ΝΙΜΤΣ •Μονής Πετράκη 12, 115 21 Αθήνα. Τηλ.: 210 7288111, 210 7288367, Fax: 210 7237578

Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Κοργιαλένειο Μπενάκειο ΕΕΣ» •Ερυθρού & Αθανασάκη 1, 115 26 Αθήνα Τηλ.: 210 6414000, 210 6414620, Fax: 210 6414800 E-mail: [email protected] Website: http://www.kor gia lenio-benakio.grΔιαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΠ «Τζάνειο» •Τζαννή και Αφεντούλη 1, 185 36 Πειραιάς. Τηλ.: 210 4592000, 210 4592174, Fax: 210 4528185 E-mail: [email protected], [email protected] Website: http://www.tzaneio.grΔιαβητολογικό Κέντρο, Γ́ Παθολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας-Πειραιά •«Άγιος Παντελεήμων» Δ. Μαντούβαλου 3, 184 54 Νίκαια Τηλ.: 213 2077000, 213 2077660, 213 2077676 E-mail: [email protected], [email protected] Website: http://www.nikaia-hosp.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας-Πειραιά •«Άγιος Παντελεήμων» Δ. Μαντούβαλου 3, 184 54 Νίκαια Τηλ.: 213 2077000, 213 2077660, 213 2077502 E-mail: [email protected], [email protected] Website: http://www.nikaia-hosp.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Π. & Α. Κυριακού» •Θηβών και Λεβαδείας 3, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 213 2009000, 1535, Fax: 210 7790990 E-mail: [email protected] Website: http://www.aglaiakyriakou.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΑΝΠ «Μεταξά» •Μπόταση 51, 185 37 Πειραιάς. Τηλ.: 210 4284444-54, 210 4285000-11, Fax: 210 4599774 Website: http://www.metaxa-hospital.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ «Ασκληπιείο» Βούλας •Βασ. Παύλου 1, 166 73 Βούλα. Τηλ.: 210 8958301-6, Fax: 210 8958840Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΑ «Σισμανόγλειο» •Σισμανογλείου 1, 151 26 Μαρούσι Τηλ.: 210 8039438, 210 8041686, Fax: 210 8033800

70


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

Διαβητολογικό Ιατρείο, Ενδοκρινολογικό Τμήμα Μαιευτικό Γυναι-•κολογικό Κέντρο Αθηνών «Έλενα Ε. Βενιζέλου» Πλ. Ε. Βενιζέλου 2, 115 21 Αθήνα. Τηλ.: 210 6402389, 210 6402180, Fax: 210 6411156 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία»• Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7710012, 210 7710034, 210 7710078Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΑ «Ελπίς» •Δημητσάνας 7, 115 22 Αθήνα. Τηλ.: 210 6434001, 210 6434001, Fax: 210 6445646Διαβητολογικό Ιατρείο, 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ Μελισσίων •Τέρμα Ζαΐμη, 151 27 Μελίσσια. Τηλ.: 210 6139048, 210 6138460, 210 6139048Διαβητολογικό Ιατρείο, Νοσοκομείο Δερματικών & Αφρ. Νόσων •«Ανδρέας Συγγρός» Ι. Δραγούμη 5, 161 21 Καισαριανή Τηλ.: 210 7244589, 210 7265166, Fax: 210 7235546Διαβητολογικό Ιατρείο & Ιατρείο Παχυσαρκίας, Κωσταντοπούλειο •ΠΓΝΑ «Αγία Όλγα» Αγ. Όλγας 3-5, 142 31 Ν. Ιωνία Τηλ.: 210 2776612, 210 2796896, Fax: 210 2773845 E-mail: ketion@otenetΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ελευσίνας «Θριάσιο» •Λεωφ. Γ. Γεννηματά, 192 00 Μαγούλα, Αττική Τηλ.: 210 5534774, 210 5534200, Fax: 210 5534497Διαβητολογικό Ιατρείο, 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας •Π. Κανελλόπουλου 3, 115 25 Αθήνα. Τηλ.: 210 7464093, 210 7464090, Fax: 210 7715690 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Ιατρείο, Παθολογικό Νοσοκομείο Σπηλιοπούλειο «Η •Αγία Ελένη» Δημ. Σούτσου 21, 115 21 Αθήνα Τηλ.: 210 6410445, 213 2023418, Fax: 210 6447064 E-mail: [email protected] Website: http://www.spiliopoulio.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Παίδων «Αγία Σοφία» •Μ. Ασίας και Θηβών, 115 27 Αθήνα. Τηλ.: 210 7467000, 210 7467002 Website: http://www.paidon-agiasofia.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Με-•ταβολισμού, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Υψηλάντου 45-47, 106 76 Αθήνα Τηλ.: 210 7201000, 210 7201258, Fax: 210 7201258 E-mail: [email protected] Website: http://www.evaggelismos-hosp.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝΑ «Γιώργος Γεννηματάς» •Λεωφ. Μεσογείων 154, 115 27 Χολαργός Τηλ.: 210 7703694, 210 7768646Διαβητολογικό Ιατρείο, ΙΚΑ Αθηνών (Κεντρικά) •Πλ. Θεάτρου 18, 105 52 Αθήνα Τηλ.: 210 3251050Διαβητολογικό Ιατρείο, «Πολυκλινική» Ολυμπιακού Χωριού •Γ. Δαμάσκου 1, 136 77 Αχαρνές, Αττική Τηλ.: 210 2420000

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΔιαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΘ «Παπαγεωργίου» •Περιφερειακή οδός Ν. Ευκαρπίας, 564 29 Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 694226, 2310 693229, Fax: 2310 693163Διαβητολογικό Κέντρο, Νομαρχιακό Α΄ ΓΝΘ «Άγιος Παύλος» •Εθνικής Αντίστασης 161, 551 34 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 493532, 2310 493500, Fax: 2310 451727

Διαβητολογικό Κέντρο, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική •ΑΠΘ, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892101, 2310 850850, Fax: 2310 992834Διαβητολογικό Κέντρο, Α΄ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ» •Στ. Κυριακίδη 1, 546 36 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 993375, 2310 993312, Fax: 2310 211131Διαβητολογικό Ιατρείο, Α΄ Παιδιατρική Κλινική, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» •Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892462, 2310 892020Διαβητολογικό Ιατρείο, Α΄ Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» •Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892393, 2310 892020, Fax: 2310 819758Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΘ «Παπαγεωργίου» •Περιφερειακή οδός Ν. Ευκαρπίας, 564 29 Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892352, 2310 892394, 2310 892396 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΘ «Άγιος Δημήτριος» •Ε. Ζωγράφου 2, 546 34 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 969427, 2310 969427, Fax: 2310 206015Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» •Εξοχή, 570 10 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 350528, 2310 350500, 2310 350528Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χαλκιδικής •631 00 Πολύγυρος, Χαλκιδική Τηλ.: 23710 20248, 23710 22130, Fax: 23710 23781Διαβητολογικό Ιατρείο, Β΄ ΓΝ ΙΚΑ «Παναγία» • Ν. Πλαστήρα 22, 551 32 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 437676, 2310 437676, Fax: 2310 438322Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΘ «Γ. Γεννηματάς» •Εθνικής Αμύνης 41, 546 35 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 211221, 2310 211220, Fax: 2310 210401 E-mail: [email protected]

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Θήβας •Θέση Κουμέρκη, 322 00 Θήβα, Βοιωτία Τηλ.: 22620 24444, Fax: 22620 25406Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Λαμίας •Παπασιοπούλου Τέρμα, 351 00 Λαμία, Φθιώτιδα Τηλ.: 22310 63074-82, Fax: 22310 63695Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Άμφισσας •Οικισμός Δροσοχωρίου, 331 00 Άμφισσα Τηλ.: 22650 28400, 22650 22222, 22650 28888Διαβητολογικό Ιατρείο, «Διόκλειο» ΓΝ-ΚΥ Καρύστου •Πολυχρόνη Κότσικα 56, 340 01 Κάρυστος, Εύβοια Τηλ.: 22240 24001-2, 22240 29189, Fax: 22240 22207Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χαλκίδας •Γαζέπη 48, 341 00 Χαλκίδα, Εύβοια Τηλ.: 22210 21901-10, 22210 35459, Fax: 22210 85131

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Διαβητολογικό Κέντρο, Παθολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, •ΠΓΝ Πάτρας Ρίο, 265 00 Πάτρα Τηλ.: 2610 999691, 2610 999670, Fax: 2610 993982Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Τρίπολης «Ευαγγελίστρια» •Τέρμα Ερυθρού Σταυρού, 221 00 Τρίπολη Τηλ.: 2710 371700, 2710 371809, Fax: 2710 238175 Website: http://www.panarkadiko.gr



Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κορίνθου •Λεωφ. Αθηνών 53, 201 00 Κόρινθος Τηλ.: 27413 61400, 27410 20188, Fax: 27410 20529Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Άργους •Κορίνθου 191, 212 00 Άργος Τηλ.: 27510 64290, 27510 64113, Fax: 27510 24644

ΗΠΕΙΡΟΣΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα» •Λεωφ. Μακρυγιάννη, 450 01 Ιωάννινα Τηλ.: 26510 80111, 26510 80444, Fax: 26510 31414Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΕΠΑΓΝ Ιωαννίνων •Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, 455 00 Ιωάννινα Τηλ.: 26510 99111, 26510 99227, Fax: 26510 46617 E-mail: [email protected], [email protected] Website: http://www.uhi.gr

ΘΕΣΣΑΛΙΑΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Λάρισας •Μεζούρλο, 411 10 Λάρισα Τηλ.: 2410 617000, 1135, Fax: 2410 681567 E-mail: [email protected] Website: http://www.uhl.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Λάρισας «Κουτλιμπάνειο» •Τσακάλωφ 1, 412 21 Λάρισα Τηλ.: 2410 560384, 1535, Fax: 2410 611004 E-mail: [email protected] Website: http://www.larissahospital.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Βόλου «Αχιλλοπούλειο» •Πολυμέρη 134, 382 22 Βόλος, Μαγνησία Τηλ.: 24210 94200, 24210 39533, Fax: 24210 36870 E-mail: [email protected] Website: http://www.volos-hospital.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Τρικάλων •Καρδίτσης 56, 421 00 Τρίκαλα Τηλ.: 24310 45100, 1535, Fax: 24310 37392, E-mail: [email protected] Website: http://civil.dypethessaly.gr/trk/default.aspx

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Γουμένισσας •Μαυροπούλου 9, 613 00 Γουμένισσα, Κιλκίς Τηλ.: 23430 41411, 23430 20531, Fax: 23430 20531 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κιλκίς •Νοσοκομείου 1, 611 00 Κιλκίς Τηλ.: 23410 38400, 23410 22222, Fax: 23410 38627Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κατερίνης •7ης Μεραρχίας 26, 601 00 Κατερίνη Τηλ.: 23510 57200-2, 23510 57258, Fax: 23510 57250 E-mail: [email protected] Website: http://www.gnkaterini.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝΝ Δράμας •Τέρμα Ιπποκράτους, 661 00 Δράμα Τηλ.: 25210 23351-55,25210 22222, Fax: 25210 21883 E-mail: [email protected] Website: http://www.dramahospital.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Καβάλας •Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού 63, 650 01 Καβάλα Τηλ.: 2510 292000,2510 222222, Fax: 2510 830747 Website: http://www.kava la ho spital.gr

Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Σερρών •3ο χλμ. Εθνικής Οδού Σερρών-Δράμας, 621 00 Σέρρες Τηλ.: 23210 94500, 23210 94567, Fax: 23210 94713 E-mail: [email protected] Website: http://www.hospser.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Βέροιας •Ασωμάτων Βέροιας, 591 00 Βέροια Τηλ.: 23310 59100,23310 51400, Fax: 23310 29920 Website: http://www.verhospi.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Νάουσας •Αδελφών Λαναρά & Φωκίωνος Πεχλιβάνου 3, 592 00 Νάουσα Τηλ.: 23320 22200, 23320 59203, Fax: 23320 23422 E-mail: [email protected]Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κοζάνης «Μαμάτσειο» •Μαμάτσειου 1, 501 00 Κοζάνη Τηλ.: 24610 67600, 24610 67647, Fax: 24610 67618 E-mail: [email protected] Website: http://www.mamatsio.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Γιαννιτσών •Τέρμα Λ. Κατσώνη, 581 00 Γιαννιτσά Τηλ.: 23820 56200, 23820 56534, Fax: 23820 26553 Website: http://www.gng.gr

ΘΡΑΚΗΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης •6ο χλμ. Αλεξανδρούπολης-Μάκρης, Δραγάνα, 681 00 Αλεξανδρούπολη Τηλ.: 25510 25272, 25510 75520, Fax: 25510 76420 Website: http://www.pgna.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κομοτηνής «Σισμανόγλειο» •Σισμάνογλου 45, 691 00 Κομοτηνή Τηλ.: 25310 22222, 25310 57465, Fax: 25310 30009Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Ξάνθης •Νεάπολη, 671 00 Ξάνθη Τηλ.: 25410 47100,25410 47400, Fax: 25410 72139 E-mail: [email protected] Website: http://www.hosp-xanthi.gr

ΚΡΗΤΗ - ΝΗΣΙΑΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ηρακλείου «Βενιζέλειο Πανάνειο» •Λ. Κνωσσού 363, 714 09 Ηράκλειο, Κρήτη Τηλ.: 2810 368000, 2810 368190, Fax: 2810 368175 Website: http://www.pepagnh.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χανίων «Άγιος Γεώργιος» •Δημοκρατίας 81, 731 34 Χανιά, Κρήτη Τηλ.: 28210 22000, 28210 22540, Fax: 28210 71112 E-mail: [email protected] Website: http://www.chaniahospital.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Μυτιλήνης «Βοστάνειο» •Ε. Βοστάνη 48, 811 00 Μυτιλήνη, Λέσβος Τηλ.: 22510 57700, 22510 21111, Fax: 22510 41500 E-mail: [email protected] Website: http://www.vostanio.grΔιαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Σάμου •Κεφαλοπούλου 17, 831 00 Σάμος Τηλ.: 22730 83100, 22730 83494, Fax: 22730 28968Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Λευκάδας •Αρ. Βαλαωρίτη 24, 311 00 Λευκάδα Τηλ.: 26450 25371, 26450 31065, Fax: 26450 25377Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Ζακύνθου «Άγιος Διονύσιος» •Περιβόλα, 291 00 Ζάκυνθος, Τηλ.: 26950 59100, Fax: 26950 42520

Για οποιαδήποτε αλλαγή, διόρθωση, τροποποίηση στα προαναφερθέντα Διαβητολογικά Κέντρα / Διαβητολογικά Ιατρεία, παρακαλώ όπως ενημερώσετε την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία με FAX (210 7210936) ή e-mail ([email protected])

72


ΠΡ

ΙΛΙΟ

Σ | Μ

ΑΪΟ

Σ | Ι

ΟΥΝ

ΙΟΣ

2010

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΝΕΩΝΓια Ιατρούς, Διαιτολόγους, Ψυχολόγους, Νοσηλευτές, Επισκέπτες Υγείας, Ποδολόγους

που ασχολούνται με το διαβήτη και θέλουν να ενημερώσουν το κοινό

1. Άρθρο 3-5 δακτυλογραφημένων σελίδων. Μικρότερο άρθρο, με πρακτικές συστάσεις, οδηγίες ή με σημεία υπενθύμισης.

2. Στο κύριο άρθρο να υπάρχουν 1 έως 2 σημεία, τα οποία θα πρέπει ο συγγραφέας να τονίσει ως κύρια μηνύματα. Αυτά να αποτελούν ξεχωριστή σελίδα.

3. Σε κάθε άρθρο να υπάρχουν 2 με 3 κύριες βιβλιογραφικές παραπομπές.

4. Το άρθρο να συνοδεύεται με το όνομα του συγγραφέα, διεύθυνση και τηλέφωνο, τίτλο (γιατρός, νοσηλευτής κ.λπ.) και τόπο εργασίας, με ημερομηνία αποστολής.

5. Τα άρθρα να αποστέλονται σε ηλεκτρονική μορφή με e-mail στο [email protected] ή με CD στα γραφεία της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας υπ’ όψιν Συντακτικής Επιτροπής Περιοδικού «Διαβητολογικά Νέα» Μαιάνδρου 23, 115 28 Αθήνα

Εγγραφή στα Διαβητολογικά Νέα

Επώνυμο: ��

Όνομα: ��

Η διεύθυνση που θέλω να λαμβάνω το περιοδικό «Διαβητολογικά Νέα» είναι:

Οδός: �� Αριθ. ��

Πόλη: �� Τ.Κ.: ��

Ταχυδρομική Διεύθυνση: ΥΠΟΓΡΑΦΗΕλληνική Διαβητολογική ΕταιρείαΜαιάνδρου 2311528 Αθήνα

Ετήσια συνδρομή: 1 €

Τα A

CC

U-C

HEK

και

AC

CU

-CH

EK M

OB

ILE

είνα

ι εμπ

ορικ

ά σή

ματα

της

Roch

e . ©

200

9 Ro

che.

Με

επιφ

ύλαξ

η κά

θε ν

όμιμ

ου δ

ικαι

ώμα

τος.

www.accu-chek.com

Γραμμή επικοινωνίας: Δωρεάν γραμμή υποστήριξης (από σταθερό): 800 11 71000

210 2703700

Roche Diagnostics (Hellas) A.E.Αθήνα: Α. Παναγούλη 91, Νέα ΙωνίαΘεσσαλονίκη: 12ο χλμ. Ν.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης - Ν. Μουδανίων

Δυνατότητα μετρήσεων όποτε και όπου χρειάζονται. Κυριολεκτικά!

674/

0911

• 50 τεστ ενσωματωμένα σε μια κασέτα• Χωρίς ανάγκη κωδικοποίησης• Λήψη δείγματος αίματος με το πλέον ανώδυνο στυλό τρυπήματος

(*Ref.)TMτεχνολογίας Clixmotion• Ασφαλής / υγιεινή αποθήκευση & απόρριψη κασέτας μετρήσεων και αιχμών

®Accu-Chek MobileΝέα Εποχή – Χωρίς Ταινίες.

50

(*R

ef.)

Kou

bek

R. P

hD, L

EAST

PA

IN D

EVIC

ES F

OR

SM

BG

FO

R A

SU

ITA

BLE

DIA

BET

ES M

AN

AG

EMEN

T-2n

d In

tl. c

onf.

ATTD

in A

then

s, F

eb. 2

009,

Pos

ter

No

103;

(abs

trac

t No

309)

.

Ο μετρητής προσφ έρεται δω ρεάν σε άτομα που ακολουθούν ινσουλινοθεραπεία

Νο.1 στον κόσμο

Για εμάς ο διαβήτης είναι προσωπική υπόθεση.

1ΔΚ

LIL

LY D

IAB

ETES

200

8

Η προσπάθειά σας, εμπνέει τη δική μας.

Κάθε άτομο που ζει με διαβήτη αντιμετωπίζει προσωπικές προκλήσεις που απαιτούν προσωπικές λύσεις. Αυτό, όχι απλώς το κατανοούμε, αλλά το θεωρούμε και δική μας υπόθεση. Είμαστε αφοσιωμένοι στο να εξασφαλίζουμε στους επαγγελματίες υγείας και στους ασθενείς τους τις θεραπείες, τα μέσα, την εκπαίδευση και την υποστήριξη που χρειάζονται για την επιτυχή αντιμετώπιση της νόσου. Όλα αυτα, για κάθε έναν ξεχωριστά.

15ο χλμ. ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΩΝ - ΛΑΜΙΑΣ 145 64 ΚΗΦΙΣΙΑ ΤΗΛ: 210-6294600 FAX: 210-6294610 Τ.Θ. 51288ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 24 - ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ - Τ.Κ.: 551 33 ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΤΗΛ.: (2310) 480160 www.lilly.gr

Lilly Diabetes

(προ

σαρμ

ογή)

ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ - ΤΕΥΧΟΣ 41 - ΕΔΕ

Documents

Transcript of ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ - ΤΕΥΧΟΣ 41 - ΕΔΕ