ΗΜΕΡΙΔΑ 4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012«Υλοποιώντας ένα σχολικό πρόγραμμα»

Βιωματική μάθηση

« Μόνο ό,τι δέχτηκες με την ψυχή σου, αυτό μόνο μαθαίνεις και αυτό μόνο ενσωματώνεις στην ζωή σου και στον χαρακτήρα σου»

J.Dewey

Βιωματική μάθηση : τι είναι;;;

Η βασική ιδέα δεν είναι … καινοτομία!

Βιωματική μάθηση: Βασικές έννοιες

“Βίωμα” είναι κάθε συνειδητή πραγματικότητα, που συγκινεί τον άνθρωπο βαθειά και ολοκληρωτικά. Στο βίωμα συμμετέχουν η βούληση, το συναίσθημα, η νόηση.

“Συνάντηση” ( encounter) : ένας κόσμος από κοινού

Παράδειγμα βιωματικής μάθησης

Όλοι μάθαμε ποδήλατο… βιωματικά!

Μπορεί να συμβεί παντού!!!

Θεωρητικοί της βιωματικής μάθησης

Mezirow

Θεωρητικοί της βιωματικής μάθησης

Dewey: από την εμπειρία, για την εμπειρία και μέσω της εμπειρίας

Lewin: Δυναμική της ομάδας Piaget: Αλληλεπίδραση προσώπου και

περιβάλλοντος Loblot, Trevarten : Συναισθηματική

εμπειρία Mezirow :Καλλιέργεια της κριτικής

συνείδησης

Ερμηνεία

Ενσωμάτωση των εμπειριών ( οι μαθητές αποκτούν εμπιστοσύνη στην ικανότητα τους να μαθαίνουν, αποκτούν τον έλεγχο προάγουν την κοινωνική αλλαγή)

Learning by doing (ενεργός συμμετοχή, έρευνα πεδίου, προσομοιώσεις, συνεντεύξεις κτλ)

Ψυχολογία (κατανόηση του εαυτού, ψυχοσωματική ανάπτυξη, κατανόηση των αναγκών, των επιθυμιών, των κινήτρων)

Χαρακτηριστικά

Εμπειρία

Νοηματοδότηση

Συναίσθημα

Η βιωματική μάθηση είναι υποκειμενική, αλλά ταυτόχρονα καλά καθορισμένη( στόχοι) , έντονη και πολύπλοκη.

Οι μέθοδοι που επιλέγονται πρέπει φροντίζουν και να εξασφαλίζουν την υποκειμενικότητα των συμμετεχόντων.

Διδάσκοντας … βιωματικά

Διδάσκοντας … βιωματικά

Τα 4 βήματα του μοντέλου της βιωματικής μάθησης κατά τους David Kolb & Roger Fry (1975), κτίζοντας πάνω στις θεωρίες του Dewey, είναι:

α. η συγκεκριμένη εμπειρία όπως βιώνεται,

β. η παρατήρηση της και το καθρέφτισμα,

γ. ο σχηματισμός αφηρημένων εννοιών και

δ. η δοκιμή αυτών των απόψεων σε νέες καταστάσεις.

Κάνε

ΣτοχάσουΕφάρμοσε

Μοντέλο βιωματικής μάθησης

1Εμπειρία

Κάντονιώσε

2Μοιράσουδημόσια τα

συμπεράσματα, τις αντιδράσεις,

συναισθήματα

3Επεξεργάσου

με συζήτηση εστιασμένη στην

εμπειρίαΑνάλυσε, σκέψου

4Γενίκευσε

εμπειρία Και

πραγματικός κόσμος

5Εφάρμοσε

Ό,τι έμαθες σεμια παρόμοια

Κατάσταση,εξασκήσου

Στάση του εκπαιδευτικού: Προτρέπει τους μαθητές• να δράσουν• να παρατηρήσουνΤους διευκολύνει• να δουν… ‘το δάσος και όχι το δέντρο’

Βιώνοντας: Βασική ιδέα- Να σχεδιάσουμε μια ανακάλυψη για το μαθητή

Στόχος είναι ο μαθητής:• να διερευνήσει• να εξετάσει•   να

κατασκευάσει•   να οργανώσει

Βήμα 1: Όλη η προσοχή στο μαθητή

Ζήσ’το

ΣτοχάσουΕφάρμοσε

1Ζήσε την εμπειρία

: κάντο

Μοιράσου: Βασική ιδέα – ‘Συνάντηση’.Ερώτηση κλειδί : “Τι συνέβη; ”

• χρησιμοποιεί ανοικτές ερωτήσεις για να υποκινήσει τη σκέψη και το αίσθημα

• ενθαρρύνει την εργασία σε ομάδες

• δίνει επαρκή χρόνο

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού:

Επεξεργάσου : Βασική ιδέα – Ανακαλύπτω τα ‘μοτίβα’ της εμπειρίαςΕρώτηση κλειδί- “΄Τι ήταν σημαντικό;”

Βήματα στοχασμού: άτομο και ομάδα

Κάνε

ΣτοχάσουΕφάρμοσε

2Μοιράσουδημόσια τα

συμπεράσματα, τις αντιδράσεις,

συναισθήματα

3Επεξεργάσου

με συζήτηση εστιασμένη στην

εμπειρίαΑνάλυσε, σκέψου

Γενίκευση: Βασική ιδέα- συμπέρασμαΕρώτηση κλειδί- “Ε, και τι έγινε;”

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: Να καθοδηγεί τους μαθητές έτσι ώστε να διασυνδέουν το προσωπικό βίωμα τους από την εμπειρία που προηγήθηκε και τον εξωτερικό κόσμο.

Εφαρμογή: Βασική ιδέα- ΕφαρμογήΕρώτηση κλειδί- “ Και τώρα… τι;”

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: Να διευκολύνει τους μαθητές για να βρουν παρόμοιες καταστάσεις για να εφαρμόσουν αυτά που έμαθαν.

Βήματα διασύνδεσης με την πραγματικότητα και εφαρμογής

Κάνε

ΣτοχάσουΕφάρμοσε

4Γενίκευση: εμπειρία

Και πραγματικός

κόσμος

5Εφαρμογή:Εξάσκηση

σε παρόμοιες καταστάσεις

Κάνε

ΣτοχάσουΕφάρμοσε

Εμπειρία

“Ζήσε το”

1

Επικοινωνία

“Τι έγινε;”

2

Επεξεργασία

“Τι ήταν σημαντικό;”

3Γενίκευση

“Ε, και τι έγινε;”

4

Εφαρμογή

“Και τώρα τι;”

5

Μοντέλο βιωματικής μάθησης

Το σπιράλ των ερωτήσεων

Τι έκανες;

Τι βρήκες δύσκολο; Τι βρήκες εύκολο;

Τι παρατήρησες;

Μοιράσουδημόσια τα συμπεράσματα, τις

αντιδράσεις, συναισθήματα

“Τι έγινε;”

Τι ένιωσες;

Τι νομίζεις ότι ήταν σημαντικό από αυτή την εμπειρία______;

Ποια προβλήματα- εμπόδια εμφανίζονταν ξανά και ξανά;Γιατί νομίζεις ότι συνέβαινε αυτό;

Τι θα γινόταν αν είχες_______;

Αν το επαναλάμβανες, τι θα έκανες διαφορετικά;

Το σπιράλ των ερωτήσεων

ΕπεξεργάσουΣυζητώντας εστιασμένα

στην εμπειρία.Ανάλυσε, σκέψου

“Τι ήταν σημαντικό”

Γενίκευση: εμπειρία

Και πραγματικός

κόσμος“Ε, και τι έγινε;”

Τι έμαθες για τον εαυτό σου μέσα από αυτή την εμπειρία;

Πώς σχετίζονται τα κύρια θέματα ή οι ιδέεςμε άλλα πράγματα που κάνεις στη ζωή σου;

(Προσδιορισμός των δεξιοτήτων ζωής)

Τι έμαθες για (…δεξιότητα ζωής), ενώ έκανες αυτή τη δραστηριότητα;

Το σπιράλ των ερωτήσεων

Εφαρμογή:Εξάσκηση

σε παρόμοιες καταστάσεις

“Και τώρα…τι;”

Τι θα κάνεις την επόμενη φορά που θα σου τύχει κάτι παρόμοιο;

Πως μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτά που έμαθες σε μια παρόμοια κατάσταση;

Θα έκανες κάτι διαφορετικά την επόμενη φορά;

Το σπιράλ των ερωτήσεων

Η Βιωματική μάθηση λαμβάνει χώρα

όταν ένα πρόσωπο που συμμετέχει σε μια δραστηριότητα

τη σκέφτεται και την αξιολογεί,

καθορίζει τι ήταν χρήσιμο ή σημαντικό να θυμόμαστε,

και χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες για να εκτελέσει μια άλλη δραστηριότητα. "

John Dewey

Ο εκπαιδευτικός

Ενεργοποιεί τους μαθητές ΔΕΝ παρέχει γνώση Αφουγκράζεται τον παλμό της ομάδας ΔΕΝ υποδύεται τον ψυχολόγο, δηλαδή

αποφεύγει να ερμηνεύει με ψυχολογικούς όρους τις συμπεριφορές των μαθητών

Είναι αναστοχαστικός, δοκιμάζεται σε νέες αντιλήψεις, πρακτικές και ιδέες ... Μαθαίνει και ο ίδιος.

Οι μαθητές :

Εκφράζουν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τη ζωή

Καλλιεργούν τη φαντασία τους

Καλλιεργούν τη δημιουργικότητά τους

Προϋποθέσεις για βιωματική μάθηση Υποστηρικτικό πλαίσιο (αποδοχή,

ασφάλεια, εμπιστοσύνη, ομαδικότητα …)

Γνωστική και συναισθηματική ετοιμότητα του μαθητή

Μορφές «εμπειρίας» στην εκπαίδευση

Δραματοποίηση Προσομοίωση Παιχνίδι ρόλων Μυθοπλασία Δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού Δραστηριότητες άμεσης εμπειρίας Ιδεοθύελλα ή συγκρουσιακή ιδεοθύελλα Συμμετοχή σε ιστορικά αρχεία, βιβλιοθήκες κα Πρόγραμμα δράσης σε κοινοτικό επίπεδο Δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης Οργάνωση στρογγυλού τραπεζιού Ταξίδια κατευθυνόμενης φαντασίας Αφηγηματική ανασύνθεση Επισκέψεις

Διδακτικές στρατηγικές … «ομπρέλα» :

• Επίλυση προβλήματος

• Ομαδοσυνεργατική

Προσέγγιση της εμπειρίας

Όταν σχεδιάζω μια ‘εμπειρία’:

• βασίζομαι σε ένα πρόβλημα • βασίζομαι σε έργο (project)

• βασίζομαι σε μια λειτουργία • βασίζομαι στην εργασία

• βασίζομαι σε μια περιπέτεια

• βασίζομαι σε ένα παιχνίδι

Κατηγορίες

Οι βιωματικές ασκήσεις μπορούν επίσης να κατηγοριοποιηθούν σε ασκήσεις :

«γνωριμίας και ενεργοποίησης», «εμπιστοσύνης και συνεργασίας», «συγκέντρωσης και πειθαρχίας» «χώρου και χρόνου», «κειμένου και διακειμένου», «ρόλων και αντιλήψεων».

Παιχνίδια εμπιστοσύνης

Παραδείγματα

Παραδείγματα

Καλλίγραμμα

Στη δημιουργική γραφή: Χρησιμοποιείς τις λέξεις για να φτιάξεις το σχήμα αυτού που περιγράφεις.

Δραματοποίηση

Παραδείγματα

Παράδειγμα συνδυασμού ιδεοθύελλας και νοητικού χάρτη

Δημιουργικότητα

Παράδειγμα από επίλυση προβλήματος

ΚΑΦΕΣ90Ο C

ΝΕΡΟ5Ο C

Ιδέα από την έρευνα Pisa

Τι ευελπιστώ να πετύχω…

«…Να ανακαλύψω το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης και της φύσης του κοινού καλού»

Δεδούλη Μ.

Πηγές Diem, K. G. (2001) Learn by Doing the 4-HWay. New Brunswick,

NJ. Rutgers Koch, K. (2006) Experiential Learning Model slide show.

Noblesville, IN. Purdue Kathleen Jamison Virginia 4-H Specialist, Curriculum and Learning Henry, Jane (1989)“Meaning and practice in Experiential

Learning” in Susan Weil and Ian McGill (eds) Making Sense of experiential learning, SRHE & OU Press, MiltonKeynes, 1989, pp. 29-33

Δεδούλη Μ. (2001), Βιωματική Μάθηση – Δυνατότητες αξιοποίησής της στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 6.

Ευγενία Φλογαΐτη καθ. Παν. Αθηνών, υπεύθυνη προγ. Σπουδών : Πρόγραμμα σπουδών του περιβαλλοντικού γραμματισμού των Ελληνικών Σχολείων δεύτερης ευκαιρίας

Ζ. Γαβρηϊλίδου,Αν. Καθ. ΑΠΘ : Βιωματικό σεμινάριο δημιουργικής γραφής

Μακέλη Γ. : Βιωματικές ασκήσεις για δουλειά με την ομάδα

Γ. Γουρνάς, τ. Δ/ντής Ψυχιατρικής Κλινικής Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «η Σωτηρία» : H αλλαγή μέσα από τη σχέση: Ένα Διεπιστημονικό μοντέλο για την αξιοποίηση της ομάδας στην Εκπαίδευση.

Ευχαριστώ!

Γρ. Σχολικών Δραστηριοτήτων Δ/Θμιας Εκ/σης Λάρισας

Υπεύθυνη Οικονομάκη Ηρώ

Ικανότητες

Επικοινωνία στη

μητρική γλώσσα

Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες

Μαθηματική

ικανότητα και

ικανότητες στην

επιστήμη και

τεχνολογίαΨηφιακή

ικανότητα

Μεταγνωστικές

ικανότητες (Learning to

learn)

Κοινωνικές ικανότητες

και ικανότητες

που σχετίζονται

με την ιδιότητα

του πολίτη

Πρωτοβουλία και

επιχειρηματικότητα

Πολιτισμική συνείδηση

και έκφραση

Βασικές ικανότητες

(Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2006)

Η βιολογία του …«νοήματος»

ΣχεδιασμόςΕπίλυση προβλημάτων

Οπτικά ερεθίσματα

Αφή, θερμοκρασία πόνος

Επεξεργασίαχώρου

συναίσθημα

Λεκτικές πληροφορίες

Για να κρατήσει ο εγκέφαλος μια πληροφορία και να την περάσει στην μακρόχρονη μνήμη, πρέπει να «αποφασίσει» ότι του είναι χρήσιμη, γιατί έχει ένα προσωπικό νόημα :

• απαντά σε ήδη υπάρχουσες απορίες,

• λύνει προϋπάρχοντα προβλήματα που αφορούν την καθημερινή μας ζωή

• κινητοποιεί το συναίσθημα

Συναίσθημα

Θυμόμαστε το γλυκό που έφτιαχνε στις γιορτές η μητέρα μας, γιατί κινητοποιεί συγχρόνως πολλές αισθήσεις:

η εικόνα του μπισκότου (όραση ), η γλυκύτητά του (γεύση), η μυρωδιά του την (όσφρηση), η φωνή της μητέρας την (ακοή), η γιορταστική ατμόσφαιρα και ασφάλεια (το συναίσθημα).

(Ηarvard MS, 2004).

Γιατί το γλυκό της μαμάς μου

είναι… το καλύτερο;