Φύλλο 35

8
ΟΙΚΟΠΕΔΑ Η αύξηση του πληθυσμού του Μαρτίνου “κλειδί” για την ανάκαμψή του. Πρέπει να φέρουμε πίσω τον κόσμο του Μαρτίνου. Η Δημογραφική σμίκρυνση τρέχει τόσο γρήγορα που σε λίγα χρόνια θα είμαστε χωριό γερόντων. Τρίμηνη έκδοση του Συλλόγου των εν Αθήναις και Απανταχού Μαρτιναίων - Βουμελιταίων Φθιώτιδας (και τα προερχόμενα απ’ αυτό χωριά Λάρυμνα, Λούτσι, Πύργος) Γραφεία: Σίνα & Δαφνομήλη 1Α, Αθήνα Τ.Κ. 10680 “ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΔΙΝΩ, ΓΙΑ Τ’ ΟΜΟΡΦΟ ΜΑΡΤΙΝΟ” Έτος 9ο • Αρ. φύλλου 35 • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013 • Τιμή 0,01€ • web: www.martino.gr • e-mail: [email protected] ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ευχαριστούμε τους αναγνώστες που έστειλαν τη συνδρομή τους για το 2013. Παρακαλούμε όσους δεν την έχουν στείλει να τη στείλουν μαζί με τη συνδρομή του 2014 για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λει- τουργία του Συλλόγου. ΣΥΝΔΡΟΜΗ 2013: 10€ ΛΟΓ/ΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ: ALPHA BANK 298002320000670 IBAΝ: GR6001402980298002320000670 , BIC: CRBAGRAA ή στα μέλη του Δ.Σ του Συλλόγου ΔΩΡΕΑΝ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΩΝ Κ.Α.Π.Η. ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΟΚΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ Στα μέσα Σεπτεμβρίου 2013 τα μέλη του Κ.Α.Π.Η Μαρτίνου για τρίτη συνεχή χρονιά και για δέκα μέρες απόλαυσαν εντελώς δωρεάν τις θεραπευτικές ιδιότητες των πηγών του Κονιαβίτη στα Καμένα Βούρλα. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΚΟΜΒΟΥ ΣΤΟ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΝΟΥ ΘΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΑ ΓΥΡΩ ΜΑΓΑΖΙΑ ΚΑΙ ΘΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΜΑΡΤΙΝΑΙΟΥΣ Η κατασκευή μικρού ισόπεδου κυκλικού κυκλοφοριακού κόμβου πέντε προσβάσεων στην είσοδο του Μαρτίνου αποτελεί την προσφο- ρότερη επιλογή στο επικίνδυνο αυτό σημείο. Θα αναβαθμισθεί η περιοχή και θα έχουμε ευρύτερης κλίμακας οικο- νομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Επίσης αναβαθμίζεται η όψη των γύρω καταστημάτων και οι φίλοι φορτηγατζήδες που επισκέπτονται το εξωτερικό γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι ισόπεδοι κόμβοι εξυπηρετούν την κυκλοφορία βαρέων οχημά- των ,γιατί διασφαλίζουν και εξασφαλίζουν την δυνατότητα άνετης κυ- κλοφορίας και κατά την είσοδο / έξοδο τους και κατά την κίνηση τους στον κυκλικό δακτύλιο. Εν κατακλείδι άποψη μας είναι ότι ο κόμβος θα δημιουργήσει αισθη- τική αναβάθμιση, ασφάλεια στους Μαρτιναίους και μόνιμα αναπτυ- ξιακά ωφελήματα για το Μαρτίνο. ΚΟΥΠΟΝΙ Με το κουπόνι αυτό ο ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ και το martino.gr προσφέρουν τη δυνατότητα στους αναγνώστες τους να απολαύσουν της αγαπημένες τους ταινίες Α προβολής με 5ευρω όλες τις μέρες της εβδο- μάδας στον κινηματογράφο OSCAR DIGITAL Αχαρνών 330 Στ. Κάτω Πατήσια (τηλ.210 2281563) για την πε- ρίοδο 2013-2014. Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Εάν και εσείς αγαπάτε τον κινηματογράφο τότε , με το παρακάτω κου- πόνι μπορείτε να δείτε ταινίες Α’ προβολής όλες τις μέρες τις εβδομά- δας με 5 ευρώ το άτομο. Κάντε εκτύπωση και γρήγορα στο ταμείο του κινηματογράφου. ΤΟ ΒΗΜΑ του Δήμου Λοκρών, της Δημοτικής Κοινότητας Μαρτίνου, της Τοπικής Κοινότητας Λάρυμνας Αρ. Κ. Κούρος Α. Π. Πέππας Θ. Γ. Καραμέρης Γ. Ν. Κωτσαλάς Μαρκ. Γ. Ρούσης Γ. Τσουλουχάς

description

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Transcript of Φύλλο 35

ΟΙΚΟΠΕΔΑΗ αύξηση του πληθυσμού του Μαρτίνου

“κλειδί” για την ανάκαμψή του.Πρέπει να φέρουμε πίσω τον κόσμο του

Μαρτίνου.Η Δημογραφική σμίκρυνση τρέχει τόσογρήγορα που σε λίγα χρόνια θα είμαστε

χωριό γερόντων.

Τρίμηνη έκδοση του Συλλόγου των εν Αθήναις και Απανταχού Μαρτιναίων - Βουμελιταίων Φθιώτιδας(και τα προερχόμενα απ’ αυτό χωριά Λάρυμνα, Λούτσι, Πύργος)

Γραφεία: Σίνα & Δαφνομήλη 1Α, Αθήνα Τ.Κ. 10680

“ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΔΙΝΩ, ΓΙΑ Τ’ ΟΜΟΡΦΟ ΜΑΡΤΙΝΟ”Έτος 9ο • Αρ. φύλλου 35 • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013 • Τιμή 0,01€ • web: www.martino.gr • e-mail: [email protected]

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Ευχαριστούμε τους αναγνώστες που έστειλαν τη συνδρομή τους γιατο 2013. Παρακαλούμε όσους δεν την έχουν στείλει να τη στείλουνμαζί με τη συνδρομή του 2014 για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λει-τουργία του Συλλόγου.

ΣΥΝΔΡΟΜΗ 2013: 10€ΛΟΓ/ΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ: ALPHA BANK 298002320000670IBAΝ: GR6001402980298002320000670 , BIC: CRBAGRAAή στα μέλη του Δ.Σ του Συλλόγου

ΔΩΡΕΑΝ ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΩΝΚ.Α.Π.Η. ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΟΚΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ

Στα μέσα Σεπτεμβρίου 2013 τα μέλη του Κ.Α.Π.Η Μαρτίνου για τρίτησυνεχή χρονιά και για δέκα μέρες απόλαυσαν εντελώς δωρεάν τιςθεραπευτικές ιδιότητες των πηγών του Κονιαβίτη στα ΚαμέναΒούρλα.

Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΚΟΜΒΟΥ ΣΤΟ ΠΙΟΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΝΟΥΘΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΙ ΤΑ ΓΥΡΩ ΜΑΓΑΖΙΑ

ΚΑΙ ΘΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΜΑΡΤΙΝΑΙΟΥΣ

Η κατασκευή μικρού ισόπεδου κυκλικού κυκλοφοριακού κόμβουπέντε προσβάσεων στην είσοδο του Μαρτίνου αποτελεί την προσφο-ρότερη επιλογή στο επικίνδυνο αυτό σημείο.Θα αναβαθμισθεί η περιοχή και θα έχουμε ευρύτερης κλίμακας οικο-νομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.Επίσης αναβαθμίζεται η όψη των γύρω καταστημάτων και οι φίλοιφορτηγατζήδες που επισκέπτονται το εξωτερικό γνωρίζουν πολύ καλάότι οι ισόπεδοι κόμβοι εξυπηρετούν την κυκλοφορία βαρέων οχημά-των ,γιατί διασφαλίζουν και εξασφαλίζουν την δυνατότητα άνετης κυ-κλοφορίας και κατά την είσοδο / έξοδο τους και κατά την κίνηση τουςστον κυκλικό δακτύλιο.Εν κατακλείδι άποψη μας είναι ότι ο κόμβος θα δημιουργήσει αισθη-τική αναβάθμιση, ασφάλεια στους Μαρτιναίους και μόνιμα αναπτυ-ξιακά ωφελήματα για το Μαρτίνο.

ΚΟΥΠΟΝΙΜε το κουπόνι αυτό ο ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣκαι το martino.gr προσφέρουν τη δυνατότητα στουςαναγνώστες τους να απολαύσουν της αγαπημένες τουςταινίες Α προβολής με 5ευρω όλες τις μέρες της εβδο-μάδας στον κινηματογράφο OSCAR DIGITAL Αχαρνών330 Στ. Κάτω Πατήσια (τηλ.210 2281563) για την πε-ρίοδο 2013-2014.

Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

Εάν και εσείς αγαπάτε τον κινηματογράφο τότε , με το παρακάτω κου-πόνι μπορείτε να δείτε ταινίες Α’ προβολής όλες τις μέρες τις εβδομά-δας με 5 ευρώ το άτομο. Κάντε εκτύπωση και γρήγορα στο ταμείο τουκινηματογράφου.

ΤΟ ΒΗΜΑτου Δήμου Λοκρών,

της Δημοτικής Κοινότητας Μαρτίνου,της Τοπικής Κοινότητας Λάρυμνας

Αρ. Κ. Κούρος Α. Π. Πέππας

Θ. Γ. Καραμέρης

Γ. Ν. ΚωτσαλάςΜαρκ. Γ. ΡούσηςΓ. Τσουλουχάς

ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ

2 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Τρίμηνη έκδοσηΙδιοκτησία:

Σύλλογος των εν Αθήναις και Απανταχου Μαρτιναίων

“ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ”Σίνα και Δαφνομήλη 1Α

Αθήνα 10680Α.Φ.Μ. 9998-2875Δ.Ο.Υ. Ι’ Αθηνών

web site: www.martino.gre-mail: [email protected]

Εκδότης:Ο Πρόεδρος του Συλλόγου:

Αριστείδης Κ. ΚούροςΔρυάδων 40, Γαλάτσι 11146

Τηλ.: 6936028298 - 6945818191

ΔιευθυντήςΘωμάς Γ. Καραμέρης

Ι. Δροσοπούλου 237, ΑθήναΤηλ.: 6976006224

Συντάσσεται με τη βοήθειατων μελών του Δ.Σ.

Επιμέλεια έκδοσης:Τσουλουχάς Γιώργος

Μικράς Ασίας 8, Ξάνθη Τ.Κ. 67100Τηλ.: 6932146695

e-mail: [email protected]

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις από-ψεις του υπογράφοντα.

Κείμενα - επιστολές υβριστικού περιεχομένου δε δημοσιεύονται.

Του Πέτρου Σελέκου

Τον Αύγουστοπου μας πέρασε,έφυγε από τον μά-ταιο τούτο κόσμο,η ερευνήτρια-συγ-γραφέας Ζαφει-ρούλα Στεφάνου.Η τελευταία φοράπου μιλήσαμε

ήταν πριν φύγει για το νοσοκομείο. «Αύριο φεύγωγια τη θεραπεία… έχω μπει στην τελική ευθεία»,μου είπε και δεν ξαναγύρισε… Έφυγε για το τελευ-ταίο ταξίδι. Η Ζαφειρούλα ήταν ένας σπουδαίοςάνθρωπος! Όσοι τη γνωρίσαμε από κοντά θα τηνθυμόμαστε για πάντα.

Η Ζαφειρούλα αγαπούσε την ποίηση, τηνιστορία, την έρευνα, την τέχνη. Η αγάπη της για τηλογοτεχνία, την έκανε να εγκαταλείψει την ιατρικήπου σπούδαζε στη Γερμανία, για να ασχοληθεί μετη φιλολογία. Γνώριζε Γερμανικά, Γαλλικά και Αγ-γλικά. Η επαφή της με τις ξένες γλώσσες της έδινετη δυνατότητα να έχει εξαιρετική κατάρτιση σε ότιαφορά την ευρωπαϊκή λογοτεχνία και την ιστορία.Επαγγελματικά εργάστηκε ως μεταφράστρια στη(ΔΕΗ) Πτολεμαϊδας, στην εταιρεία ΛΑΡΚΟ, καθώςκαι στην ιδιωτική εκπαίδευση, ως καθηγήτρια. Ηιστορική έρευνα (κυρίως η λαογραφία) και η ζω-γραφική της γέμιζαν τον ελεύθερο χρόνο. Ορισμέ-νες από τις εργασίες της δημοσιεύτηκαν στοντοπικό περιοδικό τύπο όπως: «Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙΟ ΧΟΡΟΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗ-ΜΕΡΑ», «ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟΣ Ο ΛΥΤΡΩΤΙΚΟΣ»,καθώς και τα «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΘΙΜΑ ΓΑΜΟΥΣΤΟ ΜΑΡΤΙΝΟ ΛΟΚΡΙΔΑΣ», μια εργασία πουαποτελεί σταθμό στη Λοκρική λαογραφία και φα-

νερώνει την αγάπη της για το Μαρτίνο. Η Ζαφειρούλα, μεγάλωσε σε ένα οικογενειακό

περιβάλλον, όπου η ιστορία ήταν παντού πα-ρούσα. Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα του τελευ-ταίου αιώνα, είτε τα άκουσε από το στόμα τουπατέρα της, αξιωματικού Στέφανου Στεφάνου, είτετα έζησε η ίδια από κοντά. Σε μια κουβέντα μας,μου είχε πει: «Την Ελληνική ιστορία την έζησα απ’τα γεννοφάσκια μου. Τα παραμύθια που άκουγαμικρή… ήταν οι πολεμικές περιπέτειες του έθνους.Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός του πεζικού καιόπως καταλαβαίνεις, οι διηγήσεις του ήταν γύρωαπ’ αυτά τα γεγονότα. Είχε λάβει μέρος στον Ελ-ληνο-Βουλγαρικό πόλεμο το 1913, και πολέμησεστις μάχες του Κιλκίς και του Λαχανά. Το 1916συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της Εθνικής Άμυ-νας, με τις «Αμύνης τα Παιδιά», και πολέμησε στοΜακεδονικό Μέτωπο. Στη συνέχεια πήγε στηΜικρά Ασία και εκεί τραυματίστηκε βαριά στοΑφιόν Καραχισάρ. Τα τραγικά γεγονότα της Μικρα-σιατικής καταστροφής τα έζησε από κοντά και δενμπόρεσε ποτέ να τα ξεχάσει. Τη Σμύρνη την είδενα καίγεται! Ο ίδιος, τραυματίας όπως ήτανε, απόθαύμα κατάφερε και μπήκε σ’ ένα Αμερικανικό κα-ράβι και βγήκε στη Χίο. Μετά την αποθεραπεία τουμπήκε σε Πολεμική Διαθεσιμότητα. Το 1938 ανέ-λαβε φρούραρχος Πειραιά μέχρι τον Απρίλη του’41. Με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα πα-ραιτήθηκε και φύγαμε και ήρθαμε στο Μαρτίνο.Στην κατοχή ο πατέρας μου έσωσε δυο Άγγλουςαεροπόρους. Συγκεκριμένα, ο ένας ήταν Άγγλοςκαι ο άλλος Νέο-Ζηλανδός. Δε γνωρίζω όμως σεπιο σημείο έπεσαν, ούτε και τον τρόπο που τουςμάζεψε. Τα χρόνια εκείνα τέτοιες κινήσεις ήταν μυ-στικές. Τους ανθρώπους αυτούς, τους έκρυψεστην παλιά Δεξαμενή του Μαρτίνου, κοντά στη γέ-φυρα του «Σπανού». Το διάστημα που έμειναν εκεί

τους πήγαινα εγώ φαγητό με το ταγάρι. Τότε, όλατα παιδιά του χωριού ήτανε έξω, και έτσι δεν κι-νούσα τις υποψίες των άλλων. Τους αεροπόρουςτους φυγάδευσε ο πατέρας μου για τη Μέση Ανα-τολή. Για την πράξη του αυτή έλαβε τιμητική επι-βράβευση από τον Αρχιστράτηγο Αλεξάντερ».

Οι αναμνήσεις από την απελευθέρωση τηςΑθήνας το 1944, ήταν επίσης πολύ έντονες στημνήμη της και διηγούταν το εξής περιστατικό:«Όταν έγινε η απελευθέρωση ήμασταν στηνΑθήνα. Το διαμέρισμα που μέναμε ήταν στην οδόΦιλελλήνων κι εγώ μαζί με άλλα παιδιά παίζαμεστην Πλατεία Συντάγματος και στον Εθνικό κήπο.Όταν έφυγαν οι Γερμανοί, το πρωί, στην ΠλατείαΣυντάγματος έγινε τέτοιο ξέσπασμα απ’ το κόσμο,που δεν μπορώ να στο περιγράψω. Χιλιάδες νέοι,αγόρια και κορίτσια, ξεχύθηκαν απ’ τους γύρωδρόμους με Ελληνικές σημαίες και τραγουδούσαντον εθνικό ύμνο. Θυμάμαι… τους νέους που αγ-καλιασμένοι πηδούσαν στον αέρα τα σκαλοπάτιατης Πλατείας και ανέμιζαν τις ελληνικές σημαίες.Στην Πλατεία είχαν μείνει μερικές Γερμανικές ση-μαίες με τον αγκυλωτό σταυρό. Τις σημαίες αυτέςτις κατέβασαν και τις ξέσχισαν κομμάτια-κομμάτια.Ένα απ’ αυτά τα κομμάτια το είχα πάρει στο χέρικαι το κρατούσα για την κούκλα μου. Όταν ξαφ-νικά… ένοιωσα ένα χέρι να με σηκώνει στον αέρακαι να με ταρακουνά με δύναμη. Ήταν η μάνα μου!Με είχε χάσει, γιατί τις είχα φύγει κρυφά απ’ τοσπίτι, και μ’ έψαχνε μέσα στο πλήθος. Μου έδωσεμερικές… μου πέταξε το κομμάτι της σημαίας καιμε πήγε στο σπίτι σηκωτή. Έτσι, άδοξα, έληξε ησυμμετοχή μου στη διαδήλωση της απελευθέρω-σης».

Ήταν πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος η Ζα-φειρούλα. Καλό σου ταξίδι στην αιωνιότητα Ζαφει-ρούλα.

Βραβείο “Κωνσταντίνου Δεληγιώργη” θα εισηγηθούν στο συμβούλιο

του σωματείου τους οι συνταξιούχοι τουΗΣΑΠ που είναι χορηγοί

στο Γυμνάσιο Σμίνθης στη ΞάνθηΤο Γυμνάσιο Σμίνθης στηΞάνθη στις 11/11/13 τίμησετον απερχόμενο διευθυντήτου και μέλος του συλλό-γου μας μαθηματικό ΝτίνοΔεληγιώργη. Ο κ. Δελιγε-ώργης υπηρέτησε επάξιαεπί 11 χρόνια το ΓυμνάσιοΣμίνθης από τη θέση τουΔιευθυντή υποστηρίζονταςμε μεράκι κάθε δημιουρ-γική διδακτική και εξωδιδα-

κτική δραστηριότητα αλλά και αναλαμβάνοντας πολλές πρωτοβουλίεςο ίδιος. Σε μια ένδειξη ευγνωμοσύνης έλαβε τιμητική πλακέτα, δώρακαι λουλούδια από την τωρινή διευθύντρια κυρία Ματσούδη Ζηνοβία,το σύλλογο διδασκόντων και τη μαθητική κοινότητα του Γυμνασίου.Στη ζωή και τη δράση του τιμώμενου αναφέρθηκε με ομιλία της η κα-θηγήτρια κ. Κίτσου Αλεξάνδρα. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν καιμέλη του Σωματείου συνταξιούχων του ΗΣΑΠ, που είναι χορηγός τουΓυμνασίου Σμίνθης. Οι συνταξιούχοι του ΗΣΑΠ πρόσφεραν επίσηςτιμητική πλακέτα στον κ. Δεληγιώργη, βράβευσαν με έπαινο και χρη-ματικό ποσό αριστούχους μαθητές και μαθήτριες του σχολείου καιανακοίνωσαν ότι θα εισηγηθούν στο συμβούλιο του σωματείου τουςνα θεσπισθεί “Βραβείο Κωνσταντίνου Δεληγιώργη”, που θα απονέ-μεται κάθε χρόνο στο μαθητή ή στη μαθήτρια του Γυμνασίου Σμίνθηςπου θα συγκεντρώνει την υψηλότερη βαθμολογία. Στη συνέχεια ο κ.Κ. Δεληγιώργης συγκινημένος αναφέρθηκε στο όραμα που υπηρέ-τησε ως διευθυντής.

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΖΑΦΕΙΡΟΥΛΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Αθήνα, 23/9/2013ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣΕΦΟΡΕΙΑ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΝΟΤΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΘΕΜΑ: Αρχαιολογικές έρευνες στο σπήλαιο Πανός στο ΜαρτίνοΦθιώτιδος

Σε απάντηση αιτήματός σας για πληροφορίες σχετικά με την αρχαιολογική έρευνα τηςΕφορείας μας στο σπήλαιο Πανός στο Μαρτίνο, σας ενημερώνουμε βάσει του αρχείουτης Υπηρεσίας μας τα εξής:Το σπήλαιο Πανός στη θέση Σωρολίθι Μαρτίνου Φθιώτιδας ερευνήθηκε κατά τη διάρκειαημερήσιας αυτοψίας από αρχαιολόγους και γεωλόγο της Υπηρεσίας μας στις 4/9/2009.Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται στη βάση συγκέντρωσης ασβεστολιθικών τεμαχίων

Μαρτίνο: Σπήλαιο Πανός

Συνέχεια στη σελίδα 6

3 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Γράφει ο Παναγιώτης Γ. Δημάκης

Σε κάθε σκοπούμενη εργασία, κυρίως συλλογής πληρο-φοριών παλαιοτέρων και συγχρόνων για την επανα-φορά στη σημερινή πραγματικότητα και κριτικήπαρουσίαση, θεμάτων, όπως π.χ. των Θερμοπηγών καιτων ιαματικών υδάτων, απαραίτητο εργαλείο, είναι οπλούτος της Ελληνικής γλώσσας, ιδιαίτερα σ’ όσους, κα-ταγόμενοι, από αγροτικές περιφέρειες, φέρουν στογλωσσικό τους απόθεμα, αρκετά πανάρχαια γλωσσικάστοιχεία, που ληθαργούν και επανέρχονται κατά περί-πτωση. Παρατίθεται ένα απόσπασμα κειμένου του Θ.Γαζή* όπου, μπορεί κανείς θαυμάζοντας τα αριστουργη-ματικά τυπογραφικά στοιχεία του εν Ενετία τυπογρα-φείου του Δημ. Θεοδοσίου (1792), να πλοηγηθεί δεμέσω αυτών, στην δημιουργική δύναμη, της διαχρονικήςπαρουσίας και αξίας, της μοναδικής ελληνικής γλώσσης,ακόμη και στα νεώτερα χρόνια, όπου κατά φύσιν βρί-σκεται εν προσαρμογή και εξελίξει με την σύγχρονηεποχή. Όθεν θεωρήθη περιττόν να παρατεθεί και μετά-φραση ή παράφραση του κειμένου του Θ. Γαζή, ίναδοθεί, ευκαιρία σε κάθε φιλομαθή αναγνώστη, να έλθεισε επαφή με την θαυμαστή εκφορά και γραφή της γλώσ-σης των Ελλήνων στους χρόνους αυτούς.

* Θεόδωρος Γαζής εκ Θεσσαλονίκης 1400-1475. Λόγιος και ιε-ρωμένος, επέδρασε εις την αναβίωσιν της Ελληνικής παιδείας,εις την Δύσιν, μετά του Βησσαρίωνος. Συνέγραψε την ΕλληνικήΓραμματική, στυλοβάτη κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίαςτης Ελληνικής γλώσσης, με πολλαπλές εκδόσεις, η οποία κατάτους σκοτεινούς χρόνους, εχρησίμευσε δια την διδασκαλία τωνελληνικών γραμμάτων. Επίσης μετέφρασε τον Αριστοτέλη, Θε-όφραστο, κλπ. παραφράσας και την Ιλιάδα του Ομήρου, καθώςκαι εκ της λατινικής Κικέρωνα κ.α.

Η υπόγεια ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Φθιώτιδαεκδηλούται όχι μόνο με σεισμούς, αλλά και από ταθερμά ύδατα, που αναδούνται από τα βάθη της γης, εμ-πλουτιζόμενα καθ’ οδόν, από θεραπευτικά ιχνοστοιχεία,χλωριούχα, νατριούχα, ανθρακικού και πυριτικού οξέος,θειούχα, υδροθείου κλπ. (Μελέτη του καθ. Α. Δαμβέργη*1892-1896-1903) κ.α. Οι θεραπευτικές θερμοπηγές αρ-χίζουν από την Παλαιοβράχα, το Πλατύστομο, τηνΥπάτη και συνεχίζουν δεξιά στους πρόποδες του Καλ-λιδρόμου, στα Ψωρονέρια (Δαμάστα), Θερμοπύλες, Κο-νιαβίτη, Καμένα Βούρλα, σχηματίζοντας ένα σύνταγμαεκροών κυρίως από τις βραχώδεις απο-λήξεις, το οποίοφαίνεται να κατευθύνεται και ανατολικά στα Λουτρά Αι-

δηψού κλπ. Θερμοπηγές καλούνται τα διερχόμεναύδατα δια των πετρωμάτων, αποκτούν δε διαλυτικήν δύ-ναμιν και εμπλουτίζονται με διάφορες ουσίες, ήτοι άλαταασβεστίου, σιδήρου, θειούχων ενώσεων. Η πίεση μάλι-στα που ασκείται από τα έγκατα, λόγω των ηφαιστει-ακών δραστηριοτήτων είναι ικανή να αυξήσει τηνδιαλυτικήν των δύναμιν ώστε να προστεθούν και αέρια,και όταν μειωθεί στην επιφάνεια, να εμφανίζονται μεαναβρασμό, ατμοί και φυσαλίδες. Η γένεση της θερμο-πηγής συνδέεται άρρηκτα με τα τεκτονικά ρήγματα καιλόγω της πιέσεως διασπείρονται και αναβλύζουν σεπολλά σημεία, με υψηλές ή μέσες θερμοκρασίες τις πε-ρισσότερες φορές με την καλή χημική σύσταση της κα-

τηγορίας υδρο-θειο-χλωριούχων οξυπηγών. Από τα αρ-χαιότατα χρόνια τα θερμά θεραπευτικά λουτρά ήσαναφιερωμένα στον Ηρακλή, επειδή ενδυνάμωναν τοσώμα και ο Ηρακλής ήτο εκπρόσωπος της δύναμης. Ταπαρά τις Θερμοπύλες λουτρά αναφέρονται στην αρχαίαελληνική γραμματεία από τον Ηρόδοτο (1), Στράβωνα(2), ενώ ο παλαιός σχολιαστής του Αριστοφάνη (3)(Νεφέλ. 1051) αναφέρει τον Ίβυκον να ομιλεί περί τωνεν Θερμοπύλαις πηγών, υποσημειώνοντας μάλιστα ότιείναι κατά δωρεάν του Ηφαίστου, αινιττόμενος την ηφαι-στειακή λεγομένη δραστηριότητα των εγκάτων της γης.Επίσης ο Παυσανίας (4) εξαίρει τα γλαυκά ύδατα τωνγυναικείων χύτρων (5). (Βλ. φωτό 2)

Τα γλαυκά ύδατα των πηγών ΨωρονερίωνΟι Ρωμαίοι ανέδειξαν περισσότερο την λουτροθεραπείαδια των θερμών πηγών, μάλιστα ο Ηρώδης (6) ο Αττικός

ανέλαβε υπό την προστασία του τα λουτρά του χώρουτων Θερμοπυλών τον 2o μ.Χ. αιώνα και κατεσκεύασεδύο λουτήρες (δεξαμενές) εκ μαρμάρου, τον μεν διαχρήσιν των ανδρών, την δε δια χρήσιν των γυναικών. Ηχρήση των λουτρών φαίνεται αδιάλειπτη κατά τις χιλιε-τίες, όπως μαρτυρούν διάσπαρτα λείψανα από οικοδο-

μικά κατάλοιπα,μ α ρ μ ά ρ ι ν ασπόλια καιαποτμήματα,παρά τας υπω-ρείας του Καλ-λ ι δ ρ ό μ ο υόρους, αναφε-ρόμενα και στοβιβλίον τηςΚ ο υ γ κ έ σ τ α ς( κ α τ ά κ τ η σ ι ςτων Λατίνων το1304) απόανώνυμον χρο-νογράφον πουπεριγράφει τηνπορείαν τουπ ρ ωτο σ τ ρ ά -τορα Νικολάου

Γ΄ Σαιντ Ομερ από Σαλώνων εις Ν. Πάτρας.Οι πληροφορίες κατά την μακρά περίοδο της Τουρκο-κρατίας είναι ελλιπείς, εκτός των αρχών του 18ου αι. κ.ε.όταν οι ξένοι περιηγητές διέτρεξαν τον χώρο και σημεί-ωσαν επιτροχάδην τις θερμοπηγές, όπως ο Leake, οPouqueville, ο γιατρός Holland*, που παραθέτει και ελά-χιστες λεπτομέρειες, ο Landerer, ο Stephani (7), ο Bell,

ο Pomardi κ.ά.Αυτό δεν ση-μαίνει ότι δενλειτουργούσαν,απλώς οι συν-θήκες της επο-χής δενευνοούσαν θε-ραπευτικές με-θόδους καιλούσεις “ή ανα-ψυχή, κατά δια-στήματα, όταντο ζητούμενοήταν η ίδια η

επιβίωση, όπως στις επιδρομές, στους πολέμους καιάλλες αναστατώσεις που ερήμαζαν την ύπαιθρο καιαπεδίωκαν τους κατοίκους.______________* Α. Δαμβέργης (1857-1920). Καθηγητής Φαρμακευτικήςεις το Παν. Αθηνών και της χημείας εις τις Σχολές Ευελ-πίδων και Δοκίμων. Ως Ιατροσύνεδρος συνέταξε ανα-λύσεις των ιαματικών πηγών της Ελλάδος.* Η. Ηolland Ταξίδι στην Μακεδονία και στη Θεσσαλία1812-1813. Εκδ. Τολίδη 1989. O γιατρός Η. Holland το1812 διέτρεξε την Κεντρική Ελλάδα και κατέγραψε τις εν-τυπώσεις του στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Ταξίδιστη Μακεδονία και Θεσσαλία (1812-1813) ΕΚΔ. ΤΟ-ΛΙΔΗ 1989. ενώ όμως είναι παραστατικότατος στην πε-ριγραφή, προσωπικών του εντυπώσεων, από τιςδιαδρομές, διανυκτερεύσεις, μας στέρησε την κατα-

γραφή των ιαματικών πηγών του Καλλιδρόμου, που ωςιατρός έπρεπε να επισύρουν την προσοχή του. Φαίνεταιότι η λάμψη και η υπεροχή της μεγάλης μάχης των Ελ-λήνων κατά των Περσών, όπου οι Έλληνες σταμάτησαντην στρατιά του Ξέρξη, διασώζοντας την σημερινή Ευ-ρώπη και την ανθρωπότητα από την βαρβαρική κατοχήκαι το σκότος, τον παρέσυρε στην επαναφορά και επα-ναδιατύπωση των κειμένων Ηροδότου, του Πλουτάρχου,Διόδωρου κ.λ.π. για την Παγκόσμια Ιστορική Μάχη τωνΘερμοπυλών. Παρατίθενται σχετικά αποσπάσματα. «Οιθερμοπηγές αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χα-ρακτηριστικά της περιοχής, στις ίδιες θέσεις με τα ίδιαενδεχομένως φαινόμενα, όπως και τη μακρινή εποχήπου ο Λεωνίδας πολέμησε στο Πέρασμα των Θερμοπυ-λών. Οι πηγές αυτές βρίσκονται σε τέσσερα ή πέντε δια-φορετικά σημεία στη βάση των βράχων και, λόγω τηςθέσης τους αλλά και για τη γενικότερη εμφάνιση του πε-ράσματος, είναι εύκολο να εντοπισθούν άλλες θέσειςπου είναι σημαντικές στην ιστορία του τόπου. Η μικρήπεδιάδα της Ανθήλης, μπροστά από τις πηγές και ανά-μεσα σε δύο στενέματα του περάσματος, είναι ακόμη έναεμφανές χαρακτηριστικό, όπως και η κορυφή, που ήδηείπαμε πως βρίσκεται κοντά στην Ανθήλη και στην οποίαγίνονταν οι συνεδριάσεις των Αμφικτυόνων, πολύ πρινμεταφερθούν στους Δελφούς. Σε μικρή απόσταση απόαυτό το σημείο παρατηρήσαμε τα θρυμματισμένα ερείπιαενός τείχους, που διασχίζει το βάλτο κοντά στη βάση τουβράχου - ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό, εφόσον τααπομεινάρια αυτά υποδηλώνουν τη θέση του τείχους,που αρχικά έχτισαν οι Φωκείς, για να αμυνθούν στις επι-δρομές των θεσσαλών, στη συνέχεια επισκευάσθηκεαπό τους Έλληνες την εποχή της Περσικής εισβολής,αργότερα ανακαινίσθηκε και ενισχύθηκε από τον Αν-τίοχο, όταν αυτός αμυνόταν στο Πέρασμα κατά των Ρω-μαίων, και τελικά επισκευάστηκε από τον Ιουστινιανό,όταν ο μονάρχης αυτός ενίσχυε την ασφάλεια της κλονι-ζόμενης αυτοκρατορίας με φρούρια και τείχη. Το σημείοαυτό είναι το σημαντικότερο στην τοπογραφία και ιστορίατων Θερμοπυλών. Μπορεί να θεωρηθεί πως αποτελείτην από βορρά είσοδο στο στενό, ενώ ταυτόχρονα είναικαι το στενότερο σημείο του περάσματος λόγω της προ-βολής του βράχου προς, τη θάλασσα. Οι βράχοι τηςΤραχινίας, αυτοί που δεσπόζουν πάνω από το πέρασμα,μπορεί να φτάνουν εδώ τα τετρακόσια ως εξακόσιαπόδια σε ύψος, το οποίο όμως μειώνεται στα νότια. Τοπέτρωμα είναι εξολοκλήρου σταχτής ασβεστόλιθος, πουεξωτερικά παρουσιάζει άγρια και κατακερματισμένη επι-φάνεια, στα διάκενα της οποίας αναπτύσσονται αγριε-λιές, ψευτοδρύς και άλλοι θάμνοι. Σε κάποια απόστασηβορειοδυτικά των θερμοπηγών και κοντά στην είσοδοτου περάσματος, υπάρχει μια ρωγμή στο βράχο, πουαποτελεί την απόκρημνη και κακοτράχαλη κοιλάδα ενόςποταμού, που κατεβαίνει από τα βουνά. Από την περι-γραφή του Ηρόδοτου φαίνεται λογικό να πιστέψουμεπως το ρεύμα αυτό είναι ο Ασωπός και το άνοιγμα στοβουνό αυτό, που ονομαζόταν Ανοπαία. Τα ερείπια ενόςαρχαίου Ελληνικού φρουρίου διακρίνονται στην κορυφήενός βράχου που δεσπόζει στο πέρασμα, και ίσως είναιένα από τα κάστρα που αναφέρει ο Λίβιος στην περι-γραφή του περάσματος. Στο σημείο αυτό των Θερμόπυ-λών (επειδή όλο το πέρασμα μπορεί να θεωρηθεί πωςυπερβαίνει σε μήκος τα πέντε μίλια) έλαβαν χώρα,τα γε-γονότα αυτά, που του χάρισαν την αιώνια δόξα τηνεποχή που ο Ξέρξης βάδισε με το στρατό του προς τηβόρεια είσοδο του στενού, οι Έλληνες ήσαν στρατοπε-δευμένοι μέσα στα τείχη και ανάμεσα στο φράγμα αυτόκαι την Ανθήλη οι Σπαρτιάτες μόνοι τους, υπό τον Λεω-νίδα, παρατάχθηκαν μπροστά από τα τείχη. Εδώ ήτανπου οι Πέρσες ιππείς, τους οποίους έστειλε για αναγνώ-ριση ο Ξέρξης, είδαν τους άντρες αυτούς να ασχολούνταιμε την κόμμωσή τους ή τις γυμναστικές ασκήσεις τηςχώρας τους, και στην παράξενη αυτή τοποθεσία ήτανπου παρέμειναν οι δύο στρατοί, σε αναμονή του γεγο-νότος. Η μάχη που άρχισε την πέμπτη μέρα και συνεχί-στηκε και την επομένη, έλαβε χώρα στο ίδιο τμήμαεδάφους, με τους Έλληνες να προελαύνουν πέρα απότο τείχος τους, για να συναντήσουν τους Πέρσες στο στε-νότερο σημείο του περάσματος. Δεν υπάρχει λόγος νααναφέρω εκτενώς τα γεγονότα, που αναφέρονται τόσοαναλυτικά από τον Ηρόδοτο και τον Πλούταρχο, και είναιτόσο γνωστά σε όσους ενδιαφέρονται για τις καταγραφέςτων γεγονότων περασμένων εποχών. Παρατήρησα αρ-κετά προσεκτικά τις θερμές πηγές των Θερμοπυλών. Τονερό αναβλύζει από διάφορα σημεία στη ρίζα των βρά-χων, αλλά δύο απ’ αυτές είναι οι πιο αξιόλογες από τιςυπόλοιπες, επειδή δείχνουν να έχουν περισσότερο νερόκαι σχηματίζουν μικρές λεκάνες στο σημείο όπου εμφα-νίζονται. Τα χείλη των λεκανών αυτών είναι καλυμμένααπό τις αποθέσεις των πηγών, αποθέσεις παρόμοιες μεαυτές που καλύπτουν μεγάλη έκταση του εδάφους, τοοποίο διασχίζει το νερό στην πορεία προς τους βάλτους.Πήρα μαζί μου μερικά δείγματα της επίστρωσης αυτής,που αποτελείται από ανθρακικό άλας του ασβεστίου καιδεν φαίνεται να περιέχει κάποια σημαντική ποσότηταάλλης ουσίας. Πλησιάζοντας στις πηγές, γίνεται πολύ αι-σθητή η οσμή θειούχου υδρογόνου. Το νερό είναι πολύκαθαρό, αλλά σκληρό και πολύ αλμυρό στη γεύση. Βγαί-νει από πολλά ανοίγματα στο βράχο ή από τις λεκάνεςπου έχουν σχηματίσει οι πηγές αυτές. Στο στόμιο τωνσχισμών αυτών, όπως διαπίστωσα, η θερμοκρασία είναιαρκετά σταθερή, στους 103 με 104 βαθμούς Φαρενάιτ.Το νερό δύο πηγών ενώνεται και σχηματίζει ένα σημαν-τικό ρυάκι, που, αφού κινήσει τον τροχό ενός νερόμυλου,χτισμένου μέσα στο Πέρασμα, χύνεται στους από κάτωβάλτους».

ΟΙ ΧΥΤΡΟΙ ΤΩΝ ΨΩΡΟΝΕΡΙΩΝ(ΠΗΓΕΣ ΚΑΛΛΙΔΡΟΜΟΥ)

Φωτο 1. Στις πηγές Νο4 σχηματο¬ποιούνται καθα-ρότερα «οι Χύτροι», τα υπολείμματα υδραυλικών αμ-μοκο¬νιαμάτων, ενώ τα γλαυκά ύδατα δίνουν εξαίσιακαι μοναδική αισθητική στο τοπίο.

Φωτό 2. Η πρώτη θεραπευτική Λίμνη Ψωρονερίων.Ο Παυσανίας γράφει «Γλαυκότατον μεν ουν οίδαύδωρ…». Η διαύγεια των υδάτων συνδυάζεται μετην φιλική προς το ανθρώπινο σώμα θερμοκρασία,το θεραπευτικό αποτέλεσμα ενισχύεται από τις φυ-σαλίδες που αναδούνται από τα χαλίκια του βυθού.

Φωτό 3A. Εδώ στην όχθη παρατη-ρούνται και ίχνη αργολιθοδομής, πουεσυνηθίζετο στα χρόνια της Τουρκο-κρατίας, ενώ δύο λίθοι πώρινοι, πα-λαιάς κατασκευής, σε σχήμαανεστραμμένου Π με τόρμους εκατέ-ρωθεν, επικουρούμενοι από δύο σα-νίδες, καθορίζουν το ύψος τωνυδάτων, πρωτόγονα μεν, αλλά ευρη-ματικά.

Φωτο 3B. Η ευρηματική ρύθμιση τηςστάθμης των ιαματικών υδάτων μεκινούμενη σανίδα που προσαρμόζε-ται σε δύο τόρμους, σε ασβεστόλι-θους εργασμένους. (Παλαιάς κοπής)

4 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

ΕΚΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 1892

Συνέχεια στη σελίδα 5

5 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

ΕΚΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 1892

ΒΙΒΛΙΑΟι Ρωμαίοι εισβάλουν στην Μακεδονίατης Χαρίκλειας Γ. Δημακοπούλου.

Συνέχεια από τη σελ. 4

έρευνα: πάτερ Ιωάννης Καραμέρης, Αρχάνι Λαμίας

6 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Του Φώτη Β. Βρέττα

Η Μαρία ή Μαρίτσα Πενταγιώτισσα ήταν μια κοπέλαθρυλική για την ομορφιά αλλά και για ένα πολύκροτοερωτικό της σκάνδαλο, που έζησε την εποχή της βασι-λείας του Όθωνα στην ορεινή Φωκίδα. Το προσωνύμιοΠενταγιώτισσα το όφειλε στον τόπο καταγωγής της, τοχωριό Πενταγιού. Η ιστορία της αποτέλεσε στα νεότεραχρόνια πηγή έμπνευσης θεατρικών έργων, κινηματο-γραφικών ταινιών και τραγουδιών.Η Μαρία Πενταγιώτισσα φέρεται να γεννήθηκε το 1821.Από τα νεανικά της χρόνια διασώθηκαν μόνο διάφορεςπαραδόσεις και θρύλοι. Ο πατέρας της λέγεται πως ήτανγραμματοδιδάσκαλος, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της«μωρή δασκαλοπούλα» στο γνωστό τραγούδι «Στα Σά-λωνα σφάζουν αρνιά». Υπήρξε ιδιαίτερα όμορφη κο-πέλα, δυναμική και χειραφετημένη για τα δεδομένα τηςεποχής της. Αυτό που άφησε την ιστορία της ζωής τηςστην παράδοση είναι το ότι υπήρξε ηρωίδα ενός ερωτι-κού σκανδάλου που κατέληξε στη δολοφονία του αδερ-φού της. Μια συνισταμένη διάφορων εκδοχώναναφορικά με τη ζωή της διαλαμβάνει τα ακόλουθα πε-ριστατικά που χρονολογικά τοποθετούνται στην περίοδοτης βασιλείας του Όθωνα:Σε μια επίσκεψη του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσαςΑμαλίας στην Άμφισσα (τα Σάλωνα), πήγαν αντιπροσω-πείες από όλα τα χωριά της Φωκίδας για να πάρουνμέρος στους εορτασμούς της υποδοχής του βασιλικούζεύγους. Πήγαν κι από την Πενταγιού. Στην αντιπροσω-πεία των Πενταγιωτών συμμετείχε και η Μαρία. Λέγεταιμάλιστα ότι, κατά την παρουσίαση των αντιπροσω-πειών, η βασίλισσα Αμαλία εντυπωσιάστηκε από τηνομορφιά της Μαρίας και εκδήλωσε πρόθεση να την κα-λέσει στο παλάτι και να την εντάξει στην ακολουθία της.Στα πλαίσια των εορτασμών στα Σάλωνα για την υπο-δοχή του βασιλικού ζεύγους, οι διάφορες αντιπροσω-πείες επιδόθηκαν σε γλέντια, με ρουμελιώτικο φαγοπότικαι χορούς. Η Πενταγιώτικη αντιπροσωπεία είχε στήσειτη διασκέδαση στο χωριό Χρισσό, λίγο πιο έξω από ταΣάλωνα, κοντά στους Δελφούς. Εκεί, μπαίνοντας στοχορό η Μαρία, μπήκε κοντά της, πιάνοντας της το χέρι,και ένας συγχωριανός της νέος, ο Δημήτρης Τουρκάκης.Στο χωριό είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι οι δυο νέοι

είχαν κρυφό ερωτικό δεσμό.Μόλις είδε το χειροκράτημααυτό στο χορό ο αδερφός τηςΜαρίας Γιάννης, όρμησεέξαλλος και έσυρε, μπροστάσε όλους τους συγχωριανούς,τη Μαρία έξω από το χορό.Αυτή το θεώρησε αυτό με-

γάλη προσβολή και επιστρέφοντας στην Πενταγιού, σεσυνάντησή της με τον Τουρκάκη, οργισμένη του είπε ναμην τον ξαναδεί μπροστά της, γιατί ήταν δειλός και δενείχε το θάρρος να την υπερασπίσει ζητώντας την απότον αδερφό της σε γάμο.Ο Τουρκάκης, κατά την παράδοση πάντα, για να απο-δείξει πως δεν ήταν δειλός, έστησε νύχτα καρτέρι στοναδερφό της Μαρίας και τον σκότωσε. Στη συνέχεια με-τέφερε το πτώμα στο Ξεροβούνι που υψώνεται πάνωαπό το χωριό και το έριξε στον «κάρκανο», ένα βαθύ βά-ραθρο στην κορφή του βουνού και κατόπιν, νύχταακόμα, γύρισε στο χωριό, στον κήπο έξω από το σπίτιτης Μαρίας, και της έκαμε σινιάλο να κατέβει. Μόλις συ-ναντήθηκαν, της έδειξε την αρματωσιά του αδερφού της,της είπε ότι δεν είναι δειλός και της ανάγγειλε θριαμβευ-τικά το «κατόρθωμά» του. Εκείνη αποτροπιασμένηέβγαλε μια κραυγή πόνου «αδερφέ μου, σε σκότωσα!».Σε δυο τρεις μέρες, βοσκοί Πενταγιώτες, στο βουνό,οδηγημένοι κι από τα σκυλιά τους, βρήκαν και ανέσυραντο πτώμα από το βάραθρο κι όπως ήταν επόμενοέφτασε στην Πενταγιού η χωροφυλακή για ανακρίσεις.Ο Τουρκάκης μετά τη συνάντησή του στον κήπο της Μα-ρίας εξαφανίστηκε. Τελικά οδηγήθηκε στις αρχές με τηνκατηγορία του φόνου. Το σημαντικό για το θέμα μαςείναι το γεγονός ότι κατηγορήθηκε και η Μαρία για ηθικήαυτουργία. Η κατηγορία στηρίχτηκε στη μαρτυρία τηςαδερφής της η οποία κατέθεσε για την κραυγή της Μα-ρίας «αδερφέ μου σε σκότωσα» εκείνη τη νύχτα της συ-νάντησης της με τον Τουρκάκη στον κήπο. Η αδερφή τηςΜαρίας, κατά την παράδοση, ήταν μάλλον άσχημη καιζήλευε τη Μαρία για την ομορφιά της.Συνελήφθη λοιπόν και η Μαρία, καταδικάστηκε και κλεί-στηκε στις φυλακές Λαμίας. Ύστερα από λίγα χρόνια στηφυλακή, πριν εκτίσει ακόμα την ποινή της, σύμφωνα μετην παράδοση πάντα, πλάνεψε με τα θέλγητρά της το

φύλακα της φυλακής και τη διευκόλυνε να δραπετεύσει.Περπατώντας από τόπο σε τόπο έφτασε στην Πενταγιούτην ημέρα της Λαμπρής και βρήκε τους συγχωριανούςτης να χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Άκουσε καιτο τραγούδι το αφιερωμένο στην προσωπική της τρα-γωδία:«Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρισσό κριάρια καιστης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλληκάρια...»Οι Πενταγιώτες, μόλις την είδαν ανήμερα του Πάσχαστην πλατεία, ταράχτηκαν. Οι περισσότεροι την αντίκρι-σαν με ανάμικτα συναισθήματα. Μερικοί επιτιμητικά καιη κόρη του πάρεδρου του χωριού, η οποία από τα παι-δικά τους ακόμα χρόνια φθονούσε τη Μαρία για τακάλλη της, που η ίδια δεν είχε, της φέρθηκε έκδηλα εχ-θρικά. Η Μαρία, μπροστά σε αυτή την υποδοχή, προ-χώρησε στο κέντρο της ομήγυρης και θαρραλέα, όμωςκαι με παράπονο, φώναξε: «τί σας έκαμα, ωρέ Πεντα-γιώτες, και με κατατρέχετε;». Αναταραχή και σούσουροήταν η απάντηση.Απογοητευμένη η Μαρία και φοβούμενη ότι θα κατά-φθανε η χωροφυλακή να τη συλλάβει και να την οδηγή-σει πίσω στη φυλακή, εγκατέλειψε το χωριό και τράπηκεπρος τα βουνά της περιοχής όπου περιφερόταν μιαμικρή ομάδα «ληστών», φυγόδικων δηλαδή, εναντίοντων οποίων εκκρεμούσαν εντάλματα σύλληψης για σο-βαρά μάλλον αδικήματα (γι' αυτό και αποκαλούνταν«ντελματζήδες»). Η Μαρία κατέφυγε στον επικεφαλήςτης ομάδας, στον καπετάνιο και εκείνοι τη δέχτηκαν καιτην ενέταξαν στη δύναμη της ομάδας. Δεν έμεινε πολύνκαιρό εκεί. Ο παπάς της Πενταγιούς ανέβηκε μια μέραστο βουνό και τη συνάντησε. Της μίλησε με συμπάθειακαι με θερμά λόγια της έπλεξε το εγκώμιο, πόσο καλήκοπέλα ήταν πριν από την περιπέτεια της. Τη συγκίνησεκαι την έπεισε να γυρίσει μαζί του στο χωριό. Κατάφερανακόμα να αμνηστεμθεί κι έτσι τέλειωσαν πιο τα βάσανατης. Αργότερα παντρεύτηκε στο πλαϊνό μεγαλοχώρι, τοΠαλαιοκάτουνο (Κροκύλειο σήμερα), το χήρο Κωνσταν-τίνο Αρμάο που είχε από τον προηγούμενο γάμο τουτέσσερα παιδιά. Η Μαρία τα ανάθρεψε, τα μόρφωσε καιτους έδωσε σωστές αρχές. Πέθανε τιμημένη το 1885,σε ηλικία 64 ετών.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2013, περιοδικό «ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ»

Μαρία Πενταγιώτισσα

ΠΟΤΕ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ

ΝΗΣΤΕΙΑ: Η νηστεία είναι εκούσια ή ακούσια. Αποχή απότο φαγητό. (Μπαμπινιώτης σελ. 1183).Ο όρος νηστεία χρησιμοποιείται, προς δήλωση της εκου-σίας αποχής, από ορισμένες τροφές. Κυρίως λιπαράς, γιαθρησκευτικούς λόγους. (ΗΛΙΟΣ, Τόμ. ΙΣΤ, σελ.219).Η νηστεία και ο μοναχικός βίος είναι συνήθεια ανατολική(λεπτομέριες θα βρείτε ΗΛΙΟΣ, τόμ. ΙΣΤ, σελ. 219).Η εκκλησία έχει καθιερώσει ορισμένες ημέρες κατά τιςοποίες οι πιστοί οφείλουν να απέχουν, από τις ηδονές τηςζωής και από ορισμένες τροφές και ποτά.Οι ημέρες της αποχής είναι οι εξής:1η. Η Τετάρτη και η Παρασκευή. Την τετάρτη πρέπει να νη-στεύουμε, σε ένδειξη πένθους, γιατί την τετάρτη έγινε τοάνομο συμβούλιο κατά του Κυρίου. Την Παρασκευή πρέπεινα νηστεύουμε διότι επήλθε ο σαρκικός θάνατος του Κυ-ρίου, για τη Σωτηρία των ανθρώπων.2η. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κατά τον Ευαγγελιστή Ματ-

θαίο, ο Κύριος νήστευσε, τεσσαράκοντα ημέρας και τεσσαράκοντα νύκτας (βλέ-πετε Ματθ. δ,2).3η. Των Αγίων Αποστόλων. Νηστεύουμε προς τιμή των Αποστόλων του Κυρίουοι οποίοι νήστευσαν και έδειξαν εγκράτεια μέχρι το θάνατο τους. 4η. Της Παναγίας το δεκαπενταύγουστο.5η. Της αποτομής (αποκοπής) της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου (29.8.)6η. Της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14.9). Κατά την ημέρα αυτή διαβάζεταιτο ευαγγέλιο της Μ. Παρασκευής. 7η. Πριν τα Χριστούγεννα 40 ημέρες8η. Την παραμονή των Φώτων. Η εκκλησία θέσπισε τη νηστεία αυτή, για ναείναι οι πιστοί καθαροί και νηφάλιοι, την επομένη ημέρα του βαπτίσματος, όπουθα παρουσιασθούν και τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Θα ακουσθεί ηφωνή του Πατέρα να λέγει:

Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, ο Υιός βαπτιζόμενοςκαι το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστερά και

ερχόμενον επ’ αυτόν τον Ιησού. (βλέπετε Ματθ, γ’ 16-17).

Από τον κανόνα της νηστείας εξαιρούνται οι ασθενείς.

Της νηστείας κατά μια μερίδα πιστών ακόμη εξαιρούνται: Οι οδοιπόροι, οι μα-θητές και οι Δικηγόροι. Ένα κατάλοιπο των Περσών, οι Πάρσοι, δεν νηστεύουν,γιατί πιστεύουν, ότι ο Θεός θέλει γερά σώματα. Έτσι η ψυχή γίνεται, κατά τα ιεράτους βιβλία, πιο δυνατή και μπορεί και ανθίσταται, στα κακά πνεύματα.

ΓεώργιοςΑ. Πούλιος

Επίτιμος ΔικηγόροςΔημοσιογράφος

ΕνώσεωςΚυκλαδικού Τύπου

μεγάλου μεγέθους. Το σπήλαιο αναπτύσσεται σε συνολικό μήκος 17 μ., πλάτος 3μ. καιύψος το πολύ 1,20 μ. Δεν παρουσιάζει λιθωματικό διάκοσμο, είναι στεγνό και έχει πε-ριορισμένη επίχωση από χερσαίο ίζημα και ασβεστολιθικές λατύπες.Βάσει θραυσμένων αντικειμένων εκτιμάται ότι χρησιμοποιήθηκε ως ιερό λατρείας τουΠανός κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους. Ωστόσο το σπήλαιο παρουσιάζειέντονα φαινόμενα κύλισης και κατακρήμνισης λίθων, ιδιαίτερα το τμήμα της εισόδου απ’όπου τροφοδοτείται και με τεμάχια διαφόρων μεγεθών λίθων και το εσωτερικό του σπη-λαίου.Καθώς η στατική του κατάσταση είναι επισφαλής ιδιαίτερα κοντά στην είσοδο, η επί-σκεψή του πρέπει να αποφεύγεται ως ιδιαιτέρως επικίνδυνη.

Με εκτίμηση,Η Αν/τρια Προϊσταμένη της ΕφορείαςΔρ. Ελένη Παναγοπούλου - Καράμπελα, Αρχαιολόγος.

Μαρτίνο: Σπήλαιο Πανός

Συνέχεια από τη σελ. 2

7 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Κάθε φωτογραφία... χίλιες αναμνήσεις

ΑΡΧΕΓΟΝΕΣ ΡΙΖΕΣΚΑΤΑΡΙΨΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ FALMERAYER

Από νεότερες έρευνεςτης εγκατάστασης Ελ-λήνων Αρβανιτών χρι-

στιανών δίπλα σταχωριά της ΑνατολικήςΛοκρίδος Λιβανάτες,Μαλεσίνα, Μαρτίνο.

Η θεωρία του ανθέλληνακαι πλαστογράφου Γερμα-νού Falmerayer έλεγε ότιερημώθηκαν μεγάλες πε-ριοχές της Ελλάδος και

κατοικήθηκαν από Αλβανούς μπερδεύοντάς τουςλόγω γλώσσας με τους Έλληνες Αρβανίτες και απόΣέρβους. Ούτε σταγόνα αίμα από τους αρχαίουςΈλληνες δεν υπάρχει στους σημερινούς κατοίκουςτης Ελλάδος έλεγε, απόγονοι του Πλάτωνα και τουΠερικλή δεν υπάρχουν.- πρώτος ο Πιττάκης το 1838 μ.Χ. κατήγγειλε τονFalmerayer ότι είχε πλαστογραφήσει Αθηναϊκά χει-ρόγραφα τα λεγόμενα “Αναργύρια Αποσπάσματα”.- Η επετηρίδα της επιστημονικής επιτροπής τουΒερολίνου καταδίκασε τον Falmerayer για διαστρέ-βλωση της ιστορικής αλήθειας.- Ο Παπαρηγόπουλος (Ιστορία του ΕλληνικούΈθνους) κατέρριψε τη θεωρία του Falmerayer.- Νεότερη έρευνα για τα χωριά της Λοκρίδας Λιβα-

νάτες, Μαλεσίνα και Μαρτίνο καταρρίπτει την θεω-ρία περί ιδρύσεως χωριών και πόλεων από Αλβα-νούς, Σέρβους ακόμη και Έλληνες Αρβανίτες. Το1311 μ.Χ. στην φονική μάχη μεταξύ Φράγκων καίΚαταλανών στις όχθες του Κηφησού στην Κω-παϊδα επεκράτησαν οι Καταλανοί, αυτό μας μαρ-τυρεί και η επιγραφή στον παλαιό Ναό του Αγ.Γεωργίου στο Ακραίφνιο που ιστορεί την διάσωσητου Φράγκου αφέντη της Βοιωτικής Καρδίτσας(Ακραίφνιο), ο οποίος ίδρυσε τον Ναό μετά τηνμάχη, ενώ όλο το ιππικό του το φράγκικο σφαγιά-σθηκε στους βάλτους του Κηφισού στην Κωπαΐδααπό τους Καταλανούς και σώθηκε μόνο αυτός μετο άλογό του.Οι Καταλανοί νίκησαν και επεκράτησαν σε όλη τηνΣτερεά Ελλάδα μέ την βοήθεια Ελλήνων Αρβανι-τών μισθοφόρων. Το 1383 μ.Χ. ο Βασιλιάς τηςΑραγονίας και Καταλονίας Δον Πέτρος ο Δ' έδωσεεντολή στον Ramon de Villanova να μεταφέρειαπό το Δουκάτο της Υπάτης (Νέαι Πάτραι) έναναριθμό μισθοφόρων Αρβανιτών δίπλα στα χωριάΛιβανάτες, Μαλεσίνα και Μαρτίνο για να φιλάνεαπό ληστρικές επιδρομές τους δρόμους προςΘήβα και Αθήνα.Άρα προϋπήρχαν τα χωριά και δεν τα ίδρυσαν οιΑρβανίτες. Αυτό επιβεβαιώνεται σήμερα με νεό-τερη έρευνα στα οθωμανικά αρχεία που έχουμε δη-μοσιεύσει στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας

που παρουσιάζει στο Μαρτίνο δύο οικισμούς, κάτωχωριό γύρω από τόν Ναό των ταξιαρχών πού είναικάτοικοι από την Αρχαία Βουμελιταία καί το Β.Δ.στο Λίμθ το Αρβανίτικο του Νικόλα Μουζάκη εξουκαί Μουζάκ.Όσο για την Λάρυμνα δεν κατοικήθηκε το 1383 μ.Χ.από Αρβανίτες καθ' εαυτού, γιατί απλούστατα ήτανακατοίκητη από τότε πού την κατέστρεψε ο ρω-μαίος στρατηγός Σύλλας το 86 π.Χ. Κατοικήθηκετο 1861 από Μαρτιναίους ( ΒΔ 65/1861) και τηςαποδόθηκε το αρχαίο όνομα Λάρυμνα από Καστρίπου λεγόταν επί φραγκοκρατίας και τουρκοκρατίαςαπό κάποιους μορφωμένους Μαρτιναίους πουείχαν πρόσβαση στην Κυβέρνηση της εποχήςαυτής. Επίσης και τα δύο χωριά που προέρχονταιαπό το Μαρτίνο, Λούτσι και Πύργος δεν κατοικήθη-καν από Αρβανίτες ούτε ιδρύθηκαν από αυτούςαπευθείας το 1383 μ.Χ. αλλά πολύ αργότερα απόΜαρτιναίους λόγω υπερπληθυσμού του Μαρτίνουκαι κορεσμού των βοσκοτόπων του. Έτσι καταρρί-πτεται και ο μύθος για Ανδρέα Λούτζι και ΜαρτίνΜουζάκη καθώς τα Οθωμανικά αρχεία μιλούν γιαΝικόλα Μουζάκη. Και ας σταματήσουν οι Κασσάν-δρες και οι σύγχρονοι Falmerayer να αναρτούν στοδιαδίκτυο θεωρίες περί ιδρύσεως χωριών και πό-λεων από Αλβανούς, Σέρβους ή Αρβανίτες χωρίςγραπτές μαρτυρίες, διότι το διαδίκτυο και μορφώνειαλλά και διαστρεβλώνει.

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΠΑΤΣΟΣιστορικός ερευνητής

Από αριστερά: Σταύρος Λιβέρας, Γεώργιος Βόλης,Άγνωστος από το Λούτσι, Κων/νος Κυράνας, ΙωάννηςΚυράνας

Από αριστερά: Κων/νος Κυράνας, Δημήτριος Τράκος,Γεώργιος Ρόκος, Ιωάννης Φονιάς

Από αριστερά: ΑγγελικήΚυράνα, Παγώνα Πούσια,Δημήτριος Κυράνας και ομικρός Ιωάννης Κυράνας

Από αριστερά: Αγγελικήκαι Ελένη Κυράνα

8 ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 1830 Ο ΔΗΜΟΣ ΛΟΚΡΩΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΗΚΕΣΤΗΝ ΠΡΟΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ

ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΣΕ ΤΟ ΜΑΡΤΙΝΟ

ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΑΡΤΙΝΟΥ

Το νέο Δημοτικό παιδικό Σταθμό Μαρτίνου επισκέφτηκα τηνΔευτέρα 25 Νοέμβριου 2013 μαζί με την Πρόεδρο της Δημοτικής Κοι-νότητας Μαρτίνου Σπυριδούλα Γιάγκου.

Ο Δημοτικός παιδικός Σταθμός Μαρτίνου λειτουργεί φέτος γιατρίτη χρονιά και η πρώτη εντύπωση μας ήταν τα χαρούμενα προσω-

πάκια και η χαρά που μας μοίρασαν απλόχερα τα πιτσιρίκια.Ξεναγηθήκαμε από το προσωπικό σε όλες τις αίθουσες και εγκατα-στάσεις και ενημερωθήκαμε για τον τρόπο λειτουργίας του ΠαιδικούΣταθμού.Η λειτουργία του Σταθμού αρχίζει την 1 Σεπτεμβρίου και λήγει την 31Ιουλίου του επόμενου έτους από Δευτέρα έως Παρασκευή από 7π.μέως 3 μ.μ.Όπως μας ενημέρωσαν η μέρα των παιδιών ξεκινάει μέσα από διά-λογο όπου τα μικρά παιδιά μαθαίνουν και πληροφορούνται για απλάθέματα της καθημερινότητας και του κόσμου γύρω τους.Ακολουθούν δραστηριότητες όπως η ζωγραφική, το τραγουδι,κ.λ.π.Κάθε τρίτη πεπειραμένος Μαρτιναιος εκπαιδευτικός εθελοντικά καιγια μια ώρα προσπαθεί με ξεχωριστό τρόπο προσέγγισης την εξοι-κείωση των παιδιών με την αγγλική γλώσσα.Η διατροφή των παιδιών καλύπτεται υγιεινά και πλήρως από το παι-δικό Σταθμό σύμφωνα με επιλεγμένο διαιτολόγιο.Μετά το πέρας της επίσκεψης η πρόεδρος της Δημοτικής ΚοινότηταςΜαρτίνου Σπυριδούλα Γιάγκου έκανε την ακόλουθη δήλωση: “Απέ-ναντι στην οικονομική κρίση και στις κάθε είδους οικονομικές περικο-πές ο Δήμος Λοκρων απαντά στηρίζοντας την δέσμευση του γιασεβασμό στις ανάγκες της Λοκρικης κοινωνίας που δοκιμάζεται κα-θημερινά”.

Αριστείδης Κ. Κούρος

Στις 5 Οκτωβρίου 2013 στην Αθήνα η εταιρεία frattis auctions στην 25Δημοπρασία Σπανίων βιβλίων, τεκμηρίων, έργων τέχνης και Συλλεκτι-κών αντικειμένων δημοπράτησε και χειρόγραφες επιστολές της Ελληνι-κής Πολιτείας Έτους 1830 που αφορούσαν το Μαρτίνο.

Στην προτροπή του Συλλόγου των εν Αθήναις και Απανταχού Μαρτι-ναίων «ΑΙΑΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ» ο Δήμος Λοκρών ανταποκρίθηκε και συμμε-τείχε στην Δημοπρασία.

Κατά την διαδικασία της Δημοπρασίας ο Δήμος Λοκρών κατέστη πλει-οδότης του ενός εκ των δυο εγγράφων και αντίγραφο μας παραχώρησεγια δημοσίευση στην εφημερίδα του Συλλόγου.

Σε γενικές γραμμές λέει:

«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 1830 ΣΑΛΩΝΑ η έκτακτη επιτροπή της Ανατολικής Ελλάδας δίνει διαταγή

προς τον Γενικό Διοικητή του Σώματος ταγματάρχη Ρούκη να σταματή-σει την κατάληψη των οικιών του χωρίου Μαρτίνου και να τις αποδώσειστους κατοίκους, σφραγίδα με σταυρό και ιδιόχειρη υπογραφή του επι-

τρόπου, Κ. Μεταξά.»

Για την ιστορία σας γνωρίζουμε ότι μετά την μάχη του Μαρτίνου το 1829και για πολλά χρόνια Ελληνικά στρατεύματα είχαν Στρατοπεδεύσει στοΜαρτίνο.

Αριστείδης Κ. Κούρος