Σακχαρώδης Διαβήτης - Τεύχος 34 (ΟΚΤ - ΔΕΚ 2013)

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Γ Ι Α Ο Λ Ο Υ Σ

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013 # 34

ISSN

: 17

91-4

574

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

τεύχ

ος

34

Άγγελος Παππάς, διευθυντής ΕΣΥ, διαβητολογικό κέντρο Βενιζέλειο - Πανάνειο ΓΝ Ηρακλείου «Οι πολίτες δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να απευθυνθούν πια στους ιδιώτες ιατρούς και μόνο η αύξηση των δυνατοτήτων του ΕΣΥ μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση»

Νεότερες ινσουλίνες μακράς δράσης, πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα

Η σημασία της βιταμίνης D στο σακχαρώδη διαβήτη

ΣΑ

ΚΧ

ΑΡ

ΩΔ

ΗΣ

Δ

ΙΑ

ΒΗ

ΤΗ

Σ -

ΦΡ

ΟΝ

ΤΙ

ΔΑ

ΓΙ

Α Ο

ΛΟ

ΥΣ

ww

w.e

lodi

.org

Ε Π Ι Σ Η Μ Η & Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Τ Ι Κ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Τ Η Σ Ε Λ . Ο . Δ Ι .

•Καταχώρισητηςδόσηςινσουλίνηςμετάαπόκάθεμέτρηση

•ΤεχνολογίαSecond-Chance sampling,πουσαςεπιτρέπειεντός30δευτερολέπτωννατοποθετήσετεπερισσότεροαίμαστηνίδιαταινίασεπερίπτωσηπουτοπρώτοδείγμαδενείναιαρκετό

•ΧρησιμοποιείτιςνέεςταινίεςμέτρησηςCONTOUR® NEXT,μεπατενταρισμένο μεσολαβητή,προσφέρονταςακόμημεγαλύτερηακρίβειαμέτρησης

•Τεχνολογίαπολλαπλού-παλμούπουαξιολογείέναδείγμααίματος7 φορές,βελτιώνονταςπερισσότεροτηναπόδοσητουσυστήματος

•ΕνσωματωμένολογισμικόδιαχείρισηςδιαβήτηGLUCOFACTS™ DELUXEγιαναβλέπετεκαινασυζητάτετιςπληροφορίεςσαςαπόοποιονδήποτευπολογιστή

Το Bayer (κατ/νο), ο Σταυρός της Bayer (κατ/νο), το CONTOUR, το GLUCOFACTS, και το No Coding είναι εμπορικά σήματα της Bayer.© 2013 Bayer HealthCare. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Σύστημα ΠαρακολούθησηςΓλυκόζης Αίματος

Απλοποίηση της πληροφορίας.Βελτίωση της επικοινωνίας.Ο νέος μετρητής CONTOUR® NEXT USB της Bayer τώρα με νέα χαρακτηριστικά και ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια μέτρησης.

Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.

Ταινίες Μέτρησης Γλυκόζης Αίματος

ΝΕΟΝΕΟ

PRO.0002.13









Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.


ΝΕΟΝΕΟΝΕΟ

PRO.0002.13

KTX SANOFI PEOPLE 21 x28.indd 1 10/7/13 1:10 μ.μ.

Όλοι έχουμε επώνυμο.Το ίδιο και τα φάρμακά μας!

50 χρόνια παράγει Επώνυμα, Αποτελεσματικά, Ασφαλή Γενόσημα και Πρωτότυπα Φάρμακα

200 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων έχουν διατεθεί στην Ελλάδα

Εξάγει σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλον τον κόσμο

Επενδύει συνεχώς, δημιουργώντας υψηλή Προστιθέμενη Αξία και Ανάπτυξη στην Ελλάδα

Πρωτοπορεί στην Έρευνα και Ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων με περισσότερες από 60 πατέντες στην Ευρωπαϊκή Ένωση

730 εργαζόμενοι στηρίζουν το Όραμα της ELPEN: Φροντίδα για τον Άνθρωπο

E L P E N A . E . Φ Α Ρ Μ Α Κ Ε Υ Τ Ι Κ Η Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Α Tηλ: 210 60 39 326-9 Fax: 210 60 39 300 www.elpen.gr

Η 1η ΕλληνικήΦαρµακευτική Βιοµηχανία

ELPEN_2013_21x28.indd 1 2/5/13 2:08 PM

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΕΛΟΔΙ, Γ’ Σεπτεμβρίου 90,Πλ. Βικτωρίας, 104 34 Αθήνατηλ: 210 88 38 113, φαξ: 210 82 17 444website : www.elodi.org

EKΔΟΤΗΣΑλέξανδρος Κόντος[email protected]

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ Ευαγγελία Ματθαίου[email protected]

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣΜαρία Χατζηδάκη[email protected]

ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣΣοφία Νέτα

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΕυαγγελία Ματθαίου[email protected]

ΑRT DIRECTORΑγαμέμνων Μπεγνής[email protected]

ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝΔημήτρης Χατζησταύρου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟShutterstock

ΕΚΤΥΠΩΣΗPrint Team - ΑΦΟΙ Στάντζου και ΣΙΑ ΕΕ

ΕΚΔΟΣΗ

ALFA CONCEPT ΕΠΕ, Γ. Θεοτόκη 11, 185 38 Πειραιάς / τ: 210 45 29 440-5, φ: 210 45 29 446

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Γ.Γ.Ε. 018331

Η συντακτική επιτροπή, ο εκδότης και ο ιδιοκτήτης δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε βλάβη ηθική ή σωματική προκληθεί από τη χρήση μεθόδων, προϊόντων ή εφαρμογή ιδεών που περιέχονται στις δημοσιεύσεις. Η έγκριση δημοσίευσης οποιασδήποτε μελέτης ή διαφημιστικού υλικού δεν σημαίνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα ή της εταιρείας που διαφημίζει το προϊόν. Η ευθύνη αφορά τους συγγραφείς ή τις διαφημιζόμενες εταιρείες. Για τα αποστελλόμενα κείμενα, έντυπα και φωτογραφίες λαμβάνεται αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης. Το υλικό που αποστέλλεται στο περιοδικό για δημοσίευση δεν επιστρέφεται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας, διευθυντής ενδοκρινολογικού τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών

Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, ενδοκρινολόγος, αναπληρωτής διευθυντής τμήματος ενδοκρινο-λογίας - μεταβολισμού, Διαβητολογικό Κέντρο Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός»

Αικατερίνη Δάκου-Βουτετάκη, ομότιμη καθη-γήτρια παιδιατρικής - ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Γεώργιος Δημητριάδης, καθηγητής παθολογίας, Β΄ προπαιδευτική παθολογική κλινική & μονάδα έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν»

Χρήστος Ζούπας, ειδικός παθολόγος - διαβη-τολόγος, διευθυντής διαβητολογικής κλινικής Νοσοκομείο «Υγεία»

Βασίλειος Καραμάνος, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Νικόλαος Λ. Κατσιλάμπρος, ομότιμος καθηγη-τής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιπρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβή-τη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ)

Όλγα Κορδονούρη, καθηγήτρια παιδιατρικής, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείο Παίδων, Ανόβερο, Γερμανία

Χρήστος Μανές, ειδικός παθολόγος - διαβητολό-γος, αναπλ. διευθυντής Γ΄ παθολογικής κλινικής, υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου ΓΠΝΘ «Πα-παγεωργίου»

Ασημίνα Μητράκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ζαδάλλα Μούσλεχ, ενδοκρινολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ

Αλεξάνδρα Μπαργιώτα, επίκουρη καθηγήτρια παθο-λογίας-ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήμιο ΘεσσαλίαςΜαριάννα Μπενρουμπή, παθολόγος, διευθύντρια Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΝ Αθηνών «Πολυκλινική»Ηλίας Μυγδάλης, παθολόγος, διευθυντής Β΄ πα-θολογικής κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείο «ΝΙΜΤΣ»

Κωνσταντίνος Πολυχρονάκος, καθηγητής παιδια-τρικής, διευθυντής του εργαστηρίου ενδοκρινολο-γικής γενετικής, Πανεπιστήμιο McGill, διευθυντής τμήματος παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, Νοσοκο-μείο Παίδων Μοντρεάλ Σωτήριος Ράπτης, καθηγητής παθολογίας, ενδοκρι-νολογίας μεταβολισμού και σακχαρώδη διαβήτη των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας, πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ)

Βασιλική Σπηλιώτη, καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, υπεύθυνη Μονάδας Παιδιατρικής Ενδο-κρινολογίας και Διαβήτη

Στέλιος Τίγκας, επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολο-γίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Αγαθοκλής Τσατσούλης, καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Δημήτριος Χιώτης, παιδίατρος - ενδοκρινολόγος

Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής παιδιατρικής, δι-ευθυντής Α’ παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Helen Vlassara, MD, the Mount Sinai Chair on Diabe-tes and Aging, professor of geriatrics, medicine and molecular medicine, director, Division of Experimen-tal Diabetes and Aging, Brookdale Department of Geriatrics, Mt Sinai School of Medicine

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Γεώργιος Ν. Κουκούλης, αναπληρωτής καθηγη-τής ενδοκρινολογίας

ΜΕΛΗ

Ανδριανή Βαζαίου, παιδίατρος, αναπλ. διευ-θύντρια Α΄ παιδιατρικής κλινικής, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»Ανδρομάχη Βρυωνίδου, ενδοκρινολόγος, συντο-νίστρια διευθύντρια τμήματος, ενδοκρινολογίας και μεταβολισμού, υπεύθυνη διαβητολογικού κέντρου ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενακειο» ΕΕΕΧριστίνα Κανακά, παιδίατρος - παιδοενδοκρινο-λόγος - διαβητολόγος, αναπληρώτρια

καθηγήτρια παιδιατρικής ενδοκρινολογίας - νε-ανικού διαβήτη, Α΄ παιδιατρική κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Νικόλαος Κεφαλάς, παιδίατρος-ενδοκρινολόγος

Χρήστος Μπαρτσόκας, ομότιμος καθηγητής παιδι-ατρικής, διευθυντής παιδιατρικής κλινικής Νοσοκο-μείου «Μητέρα»

Νικόλαος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «Λαϊκό»

Χαράλαμπος Τούντας, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας, διευθυντής παθολογικής κλινικής «Λευκός Σταυρός»

Παναγιώτης Χαλβατζιώτης, επίκουρος καθηγη-τής παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΥΠO ΤΗΝ ΑIΓIΔΑ

Ε.ΚΕ.ΔΙ

Ε ΠΙ Σ Η Μ Η & Α ΠΟ Κ Λ Ε Ι Σ Τ ΙΚ Η Π Ε Ρ ΙΟ Δ ΙΚ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Τ Η Σ Ε Λ .Ο. Δ Ι .

* Εκ παραδρομής στο τεύχος #33, δημοσιεύτηκε προϊοντική αντί εταιρικής καταχώρησης της εταιρείας Novo Nordisk.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/201322 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013

4

6

18

25

30

12

20

25

46

38

34

περιεχόμενα # 34ΠΡΟΟΙΜΙΟΓεώργιος Ν. ΚουκούληςΔιευθυντής σύνταξης περιοδικού ΕΛΟΔΙ

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟΤέτ α τετ συνέντευξη με τον Άγγελο Παππά, διευθυντή ΕΣΥ, διαβητολογικό κέντρο Βενιζέλειο - Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗΗ σημασία της βιταμίνης D στο σακχαρώδη διαβήτη

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑΝέα και ειδήσεις για το διαβήτη από την Ελλάδακαι τον κόσμο

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΝεότερες ινσουλίνες μακράς δράσης,πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα

Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥΟ ρόλος των ινκρετινώνστην ομοιοστασία της γλυκόζης

ΠΡΟΛΗΨΗ & ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΗ ψυχοκοινωνική μελέτη Dawn2™ (Diabetes attitudes wishes & needs- στάσεις, επιθυμίες και ανάγκες απέναντι στο διαβήτη) φοβία υπογλυκαιμίας

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣΣυνέδρια, ημερίδες, σεμινάρια, εκδηλώσειςγύρω από το σακχαρώδη διαβήτη

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗΟι κυριότερες επιπλοκέςτου σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

12

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013 33ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013

46

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑΤι πρέπει να προσέχουν στο δέρμα τουςτα άτομα με διαβήτη

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΓεμάτος ελπίδα για τη «γλυκιά» του ζωή, ο Αλέξης παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε την ανακοίνωση από το γιατρό του, ότι, έχει διαβήτη και τις χιλιάδες σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό του

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΑΜΥΝΑΟίνος ευφραίνει καρδίαν, αλλά την προστατεύει;

ΑΠΟΔΡΑΣΕΙΣΧριστούγεννα στην Καστοριά

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗΓνωρίζοντας το άθλημα της καλαθοσφαίρισης

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΑΛΛΑ• Muffins σοκολάτας• Μειώνοντας τη Χοληστερίνη

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥΤα νέα της αγοράς

ΧΡΗΣΤΙΚΑΟ οδηγός των διαβητολογικών κέντρωνσε όλη τη χώρα

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣΓίνετε δωρεάν συνδρομητές στο περιοδικό Σακχαρώδης Διαβήτης Φροντίδα για όλους

ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣΟι γιατροί απαντούν στις πιο συχνέςερωτήσεις για το διαβήτη

42

505255

56

5960

63

64

50

34

42

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/20134 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/201344

Αγαπητοί αναγνώστες,Η καθιέρωση της 14ης Νοεµβρίου, γενέθλιας ηµέρας του Frederick Banding που µαζί µε τον Charles Best ανακάλυψε την ινσουλίνη, ως παγκόσµιας ηµέρας ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών και των κυβερνήσεων για το σακχαρώδη διαβήτη υποδηλώνει το µέγεθος του προβλήµατος και την ανάγκη πρόληψης του. Αρκεί για να το κατανοήσουµε η πληροφορία ότι µέχρι το 2030 µισό δισεκατοµµύριο ατόµων παγκοσµίως θα ζει µε διαβήτη. Με στόχο τη συνειδητοποίηση α) του µεγέθους του προβλήµατος υγείας που ονοµάζεται διαβήτης, β) του γεγονότος ότι ένα στα δύο άτοµα µε διαβήτη δεν το γνωρίζει, γ) των συνεπειών που έχει η νόσος όταν δεν λαµβάνονται τα κατάλ-ληλα µέτρα και δ) της ανάγκης να µη γίνεται κοινωνική διάκριση των ατόµων που πάσχουν από διαβήτη, πραγµατοποιήθηκαν εκδηλώσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών από διάφορους φορείς γεγονός που υποδηλώ-νει ευαισθητοποίηση και έγνοια για την επιδηµία του διαβήτη αλλά ταυτόχρονα σηµατοδοτεί την απουσία συντονισµένης, σε πανελλαδικό επίπεδο, προσπάθειας. Αυτονόητη και σηµαντική ήταν φυσικά η συµβολή των κατά τόπους σωµατείων ατόµων µε διαβήτη, που αποτελούν µέλη της ΕΛ.Ο.ΔΙ, στην υλοποίηση των στόχων που προαναφέρθηκαν µε την οργάνωση εκδηλώσεων ενηµέρωσης σε διάφορες πόλεις της χώρας που παρουσιάζονται στο παρόν τεύχος. Η ενηµέρωση-εκπαίδευση όλων µας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στο οικοδόµηµα των δράσεων που στοχεύουν στην αντιµετώπιση του διαβήτη. Την άποψη µας αυ-τή επιβεβαιώνει το περιοδικό που έχετε στα χέρια σας. Το «φροντίδα για όλους» του τίτλου του, δεν σηµαίνει όλα τα άτοµα µε διαβήτη αλλά όλους όσους θέλουν του τίτλου του, δεν σηµαίνει όλα τα άτοµα µε διαβήτη αλλά όλους όσους θέλουν µε όπλο τη γνώση να πάρουν µέρος στην προσπάθεια. Ο διαβήτης αφορά τον µε όπλο τη γνώση να πάρουν µέρος στην προσπάθεια. Ο διαβήτης αφορά τον καθένα µας καθώς ως ενεργοί πολίτες έχουµε την ευθύνη της προσωπικής καθένα µας καθώς ως ενεργοί πολίτες έχουµε την ευθύνη της προσωπικής καθένα µας καθώς ως ενεργοί πολίτες έχουµε την ευθύνη της προσωπικής συµβολής στην προσπάθεια να αντιστρέψουµε την παλίρροια του διαβήτη για συµβολής στην προσπάθεια να αντιστρέψουµε την παλίρροια του διαβήτη για να προστατεύσουµε το µέλλον µας, ατοµικό και κοινωνικό. να προστατεύσουµε το µέλλον µας, ατοµικό και κοινωνικό. Ανάλογους σκοπούς υπηρέτησε και το 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΛ.Ο.ΔΙ το Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΛ.Ο.ΔΙ το οποίο έγινε µε επιτυχία στα Καµένα Βούρλα στις 5 και 6 Οκτωβρίου. Η εντυπω-οποίο έγινε µε επιτυχία στα Καµένα Βούρλα στις 5 και 6 Οκτωβρίου. Η εντυπω-σιακή σε αριθµούς προσέλευση ατόµων από όλη τη χώρα και κυρίως η ενεργός σιακή σε αριθµούς προσέλευση ατόµων από όλη τη χώρα και κυρίως η ενεργός συµµετοχή στην ανταλλαγή απόψεων, στις κοινωνικές συναντήσεις και τις επι-συµµετοχή στην ανταλλαγή απόψεων, στις κοινωνικές συναντήσεις και τις επι-στηµονικές ενηµερώσεις, αποτελούν ελπιδοφόρα µηνύµατα για συνέχιση της στηµονικές ενηµερώσεις, αποτελούν ελπιδοφόρα µηνύµατα για συνέχιση της προσπάθειας αποτελεσµατικής θεραπευτικής διαχείρισης του διαβήτη, µέσω της προσπάθειας αποτελεσµατικής θεραπευτικής διαχείρισης του διαβήτη, µέσω της εκπαίδευσης. Να θυµόµαστε ότι ο διαβήτης και οι επιπλοκές του προλαµβάνονται εκπαίδευσης. Να θυµόµαστε ότι ο διαβήτης και οι επιπλοκές του προλαµβάνονται σε µεγάλο βαθµό γιατί διαθέτουµε, αποδεδειγµένα, αποτελεσµατικά µέσα. σε µεγάλο βαθµό γιατί διαθέτουµε, αποδεδειγµένα, αποτελεσµατικά µέσα. Το τσουχτερό βοριαδάκι και η πτώση της θερµοκρασίας µας θυµίζουν ότι ήλθε για Το τσουχτερό βοριαδάκι και η πτώση της θερµοκρασίας µας θυµίζουν ότι ήλθε για τα καλά ο χειµώνας. Την αγωνία των καθηµερινών αναγκών στη δύσκολη οικονο-τα καλά ο χειµώνας. Την αγωνία των καθηµερινών αναγκών στη δύσκολη οικονο-µική και κοινωνική συγκυρία ελπίζω να αµβλύνει η προσδοκία των εορτών και η µική και κοινωνική συγκυρία ελπίζω να αµβλύνει η προσδοκία των εορτών και η ελπίδα ότι κάτι καλύτερο θα ανατείλει τον νέο χρόνο. Στη δύσκολη αυτή κατάστα-ελπίδα ότι κάτι καλύτερο θα ανατείλει τον νέο χρόνο. Στη δύσκολη αυτή κατάστα-ση θεωρώ ότι τη µόνη διέξοδο παρέχει η ενδυνάµωση της κοινωνικής συνοχής, ση θεωρώ ότι τη µόνη διέξοδο παρέχει η ενδυνάµωση της κοινωνικής συνοχής, η στήριξη όσων βρίσκονται σε αδυναµία και η στράτευση µας να υπηρετήσουµε η στήριξη όσων βρίσκονται σε αδυναµία και η στράτευση µας να υπηρετήσουµε συνειδητά την έξοδο της χώρας από την κρίση µέσα σε ένα πλαίσιο που θα το συνειδητά την έξοδο της χώρας από την κρίση µέσα σε ένα πλαίσιο που θα το χαρακτηρίζουν η διαφάνεια, η ειλικρίνεια, η υπευθυνότητα, η σύνεση, η ισότητα και χαρακτηρίζουν η διαφάνεια, η ειλικρίνεια, η υπευθυνότητα, η σύνεση, η ισότητα και η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.η επιείκεια. Σε όλους σας εύχοµαι χαρούµενες γιορτές και ελπιδοφόρο νέο έτος.

Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Γεώργιος Ν. Κουκούλης, αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας

διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης διευθυντής σύνταξης

editorial

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/20134

1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ: Saizen® 8 mg click easy®, κόνις και διαλύτης για ενέσιμο διάλυμα. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: Κάθε φιαλίδιο του Saizen® 8 mg click easy®, περιέχει 8 mg σωματοτροπίνη (ανασυνδυασμένη ανθρώπινη αυξητική ορμόνη). *παράγεται με τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA σε κύτταρα θηλαστικών. Η ανασύσταση με το περιεχόμενο του φυσιγγίου του βακτηριοστατικού διαλύτη δίνει μία συγκέντρωση 5,83 mg/ml. 4.3 Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Η σωματοτροπίνη δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ανάπτυξης σε παιδιά με κλειστές επιφύσεις. Οποιαδήποτε ένδειξη ενεργών κακοηθών όγκων. Η σωματοτροπίνη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όταν υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη δραστηριότητας όγκου. Οι ενδοκρανιακοί όγκοι πρέπει να είναι ανενεργοί και η αντινεοπλασματική θεραπεία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της θεραπείας με αυξητική ορμόνη. Η θεραπεία θα πρέπει να διακόπτεται αν υπάρχει ένδειξη αύξησης όγκου. Ασθενείς με οξέως κρίσιμη ασθένεια που έχουν υποστεί επιπλοκές μετά από επέμβαση ανοικτής καρδιάς, επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, πολλαπλό τραύμα από ατύχημα, οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια ή παρόμοιες καταστάσεις δεν θα πρέπει να θεραπεύονται με σωματοτροπίνη. Σε παιδιά με χρόνια νεφρική νόσο, η θεραπεία με σωματοτροπίνη θα πρέπει να διακόπτεται κατά τη μεταμόσχευση νεφρού. 4.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση: Η θεραπεία θα πρέπει να διενεργείται υπό την τακτική καθοδήγηση ενός ιατρού που είναι έμπειρος στη διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενών με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης. Η μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση δε πρέπει να υπερβαίνεται. Οι ασθενείς με ενδο- ή εξωκρανιακή νεοπλασία σε ύφεση, οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία με αυξητική ορμόνη θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά και σε τακτικά χρονικά διαστήματα από τον ιατρό. Οι ασθενείς που εμφανίζουν δευτερογενή ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης μετά από ενδοκρανιακό όγκο θα πρέπει να εξετάζονται συχνά για την πρόοδο ή την υποτροπή της υποκείμενης εξέλιξης της νόσου. Το Saizen® δεν ενδείκνυται για την μακροχρόνια θεραπεία των παιδιατρικών ασθενών με ανεπάρκεια ανάπτυξης οφειλόμενη σε γενετικά επιβεβαιωμένο σύνδρομο Prader-Willi, εκτός αν έχει επίσης διαγνωστεί να έχουν ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης. Υπήρξαν αναφορές άπνοιας ύπνου και αιφνίδιου θανάτου μετά την έναρξη της θεραπείας με αυξητική ορμόνη σε παιδιατρικούς ασθενείς με σύνδρομο Prader-Willi που είχαν έναν ή περισσότερους από του ακόλουθους παράγοντες κινδύνου: σοβαρή παχυσαρκία, ιστορικό απόφραξης των άνω αεραγωγών ή άπνοια ύπνου, ή άγνωστης αιτιολογίας αναπνευστική λοίμωξη. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε μικρό αριθμό ασθενών με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, μερικοί των οποίων έχουν λάβει αγωγή με σωματοτροπίνη, αλλά δεν υπάρχει απόδειξη ότι η επίπτωση της λευχαιμίας είναι αυξημένη σε αποδέκτες αυξητικής ορμόνης χωρίς παράγοντες προδιάθεσης. Οι ασθενείς με διαβήτη ή δυσανεξία στη γλυκόζη θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σωματοτροπίνη. Το ιστορικό σταθερής αμφιβληστροειδοπάθειας δεν πρέπει να συνεπάγεται διακοπή της θεραπείας υποκατάστασης με σωματοτροπίνη. Στις περιπτώσεις ανάπτυξης εκφυλιστικών αλλοιώσεων και παρουσίας εκφυλιστικής αμφιβληστροειδοπάθειας, η θεραπεία υποκατάστασης με σωματοτροπίνη πρέπει να διακόπτεται. Θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας σε όλους τους ασθενείς. Σε ασθενείς με υποϋποφυσισμό θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η συνήθης θεραπεία υποκατάστασης όταν χορηγείται η θεραπεία με σωματοτροπίνη. Σε περίπτωση σοβαρής ή υποτροπιάζουσας κεφαλαλγίας, οπτικών προβλημάτων, ναυτίας ή/και εμέτου, συνιστάται βυθοσκόπηση του οφθαλμού για το ενδεχόμενο οιδήματος οπτικής θηλής. Εάν επιβεβαιωθεί οίδημα οπτικής θηλής θα πρέπει να εξετασθεί το ενδεχόμενο καλοήθους ενδοκρανιακής υπέρτασης (ή ψευδονεόπλασμα του εγκεφάλου) και αν είναι απαραίτητο, θα πρέπει να διακοπεί η θεραπεία με Saizen®. Δοκιμασία αντισωμάτων στη σωματοτροπίνη θα πρέπει να διενεργείται σε κάθε ασθενή που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία. Οι απότομες αυξήσεις της ανάπτυξης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο προβλημάτων των αρθρώσεων, ιδιαίτερα δε του ισχίου που βρίσκεται σε μεγάλη ένταση κατά την απότομη προεφηβική ανάπτυξη. Σε παιδιά με κοντό ανάστημα γεννημένα SGA, άλλοι ιατρικοί λόγοι ή θεραπείες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την αναπτυξιακή διαταραχή θα πρέπει να αποκλείονται πριν την έναρξη της θεραπείας. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται η ινσουλίνη σε περίοδο νηστείας και η γλυκόζη του

αίματος πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως κάθε χρόνο. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται το επίπεδο IGF-I πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως δύο φορές το χρόνο. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται το επίπεδο IGF-I πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως δύο φορές το χρόνο. Η εμπειρία στην εκκίνηση της θεραπείας στους SGA ασθενείς λίγο πριν την έναρξη της εφηβείας, είναι περιορισμένη και δε συνιστάται. Περιορισμένη είναι η εμπειρία με SGA ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο Silver-Russel. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε ενήλικες, αναμένεται να εμφανιστεί κατακράτηση υγρών. Το σημείο της ένεσης πρέπει να αλλάζει ώστε να αποφεύγεται η λιποατροφία. Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης στον ενήλικα είναι μία ισόβια κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα, εντούτοις η εμπειρία στους ασθενείς άνω των 60 ετών καθώς και η εμπειρία σε παρατεταμένη χρήση είναι περιορισμένη. Σε όλους τους ασθενείς που αναπτύσσουν οξέως κρίσιμη νόσο θα πρέπει να αξιολογείται το όφελος της θεραπείας με Σωματοτροπίνη σε σχέση με το δυνητικό κίνδυνο. 4.8 Ανεπιθύμητες ενέργειες: Μέχρι και 10 % των ασθενών μπορούν να εμφανίσουν ερυθρότητα και κνησμό στο σημείο της ένεσης, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιηθεί η υποδόρια οδός. Οι ενήλικες ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης της αυξητικής ορμόνης, αναμένεται να παρουσιάσουν κατακράτηση υγρών. Κλινικές εκδηλώσεις της κατακράτησης υγρών μπορεί να είναι το οίδημα, η διόγκωση των αρθρώσεων, οι αρθραλγίες οι μυαλγίες και οι παραισθήσεις. Εντούτοις, αυτά τα συμπτώματα / σημεία είναι συνήθως παροδικά και δοσοεξαρτώμενα. Οι ενήλικες ασθενείς με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης, που είχαν διαγνωσθεί με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης στην παιδική ηλικία, ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες λιγότερο συχνά από τους ασθενείς με έναρξη της ανεπάρκειας της αυξητικής ορμόνης στην ενηλικίωση. Μπορεί να εμφανισθούν αντισώματα στη σωματοτροπίνη σε μερικούς ασθενείς. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε έναν μικρό αριθμό ασθενών με έλλειψη αυξητικής ορμόνης, μερικοί από τους οποίους έλαβαν θεραπεία με σωματοτροπίνη. Εντός κάθε κατηγορίας συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Διαταραχές του νευρικού συστήματος: Όχι συχνές (≥1/1,000, <1/100): Ιδιοπαθής ενδοκρανιακή υπέρταση (καλοήθης ενδοκρανιακή υπέρταση), Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, Μη γνωστή συχνότητα: Μεμονωμένη κεφαλαλγία. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος και του συνδετικού ιστού. Πολύ σπάνιες (<1/10,000): Επιφυσιολίσθηση κεφαλής μηριαίου οστού (Επιφυσιόληση κεφαλής μηριαίου οστού), ή ισχαιμική νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου οστού. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος. Πολύ σπάνιες (<1/10,000): Υποθυρεοειδισμός. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης. Συχνές (≥1/100, <1/10): Στους ενηλίκους: Κατακράτηση υγρών: περιφερικό οίδημα, δυσκαμψία, αρθραλγία, μυαλγία, παραισθησία. Όχι συχνές (≥1/1,000, <1/100): Στα παιδιά: Κατακράτηση υγρών: περιφερικό οίδημα, δυσκαμψία, αρθραλγία, μυαλγία, παραισθησία. Μη γνωστή συχνότητα: Αντοχή στην ινσουλίνη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υπερινσουλιναιμία και σε σπάνιες περιπτώσεις σε υπεργλυκαιμία. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Γενικές διαταραχές και καταστάσεις της οδού χορήγησης. Συχνές (≥1/100, <1/10): Αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης: Τοπική λιποατροφία που μπορεί να αποφευχθεί με αλλαγές του σημείου της ένεσης. 7. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: ΜΕRCK Α.Ε., Λ. Κηφισίας 41-45, Κτίριο Β΄, 151 23, Μαρούσι, Αθήνα, Τηλ. 210-6165 100, Fax. 210-6101 373 8. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 24614/15-4-10 10. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: 4 Ιουλίου 2013. Περαιτέρω πληροφορίες διατίθενται από τον κάτοχο της άδειας κυκλοφορίας κατόπιν αιτήσεως ή περιλαμβάνονται στη συνοπτική περιγραφή χαρακτηριστικών του προϊόντος, το φύλλο οδηγιών χρήσης και τη μονογραφία του φαρμάκου. Λιανική Tιμή: 221,10€

Και οι δύο ξεκίνησαν θεραπεία πρόσφατα.

Ξέρετε ποιος έχει ήδη χάσει δύο ημέρες θεραπείας;*

Merck Serono *Ό,τι χρειάζεται να γνωρίζεις

END/

24/1

1.13

nove

ltis

ta

Βοηθήστε να γίνουν τα φάρµακα πιο ασφαλή καιΑναφέρετεΟΛΕΣ τις ανεπιθύµητες ενέργειες γιαΟΛΑ τα φάρµακαΣυµπληρώνοντας την «ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΡΤΑ»

Saizen® easypod™ είναι η μοναδική

συσκευή αυτοχορήγησης αυξητικής

ορμόνης σχεδιασμένη να καταγράφει

ηλεκτρονικά την απλή, καθημερινή

έγχυσή της.

Λεωφόρος Κηφισίας 41-45 (Κτίριο Β), 151 23 Μαρούσι, Αθήναwww.merck.gr • www.merckserono.gr


πρόσωπο με πρόσωπο

ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΠΑΣ > διευθυντής ΕΣΥ, διαβητολογικό κέντρο Βενιζέλειο - Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου

« Με την έναρξη της κρίσης αποκαλύφθηκε ότι, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, όχι μόνο δεν αποτελούσε ολοκληρωμένο σύστημα περίθαλψης, καθώς δεν παρείχε πρωτοβάθμια περίθαλψη στον αστικό πληθυσμό, αλλά ήταν χώρος σπατάλης, αδιαφάνειας και παραοικονομίας, κυρίως στον τομέα των προμηθειών. Η ανάγκη για νοικοκύρεμα και διαφάνεια και, μέσω αυτών, για εξοικονόμηση πόρων ήταν προφανής. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι, χρειάζεται να συρρικνωθούν οι υπάρχουσες δομές περίθαλψης, οι οποίες, ήδη, δεν επαρκούν »

→ Λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαί-ες εξελίξεις, που συντελούνται στο χώρο της Υγείας, εξαιτίας των ση-μαντικών μειώσεων στις παροχές και στα κονδύλια, που δίνονται για την περίθαλψη των πολιτών αυ-τής της χώρας, διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στο χώρο της υγείας. Το Υπουργείο Υγείας κάνει συνεχώς περικοπές σε φάρμακα και παροχές, δημιουργώντας ανασφάλεια στους ασφαλισμένους, κυρίως στα άτομα με διαβήτη, ότι, ενδεχομένως, στο άμεσο μέλλον να καλούνται να πλη-ρώσουν πολύ περισσότερα χρήματα, προκειμένου να μπορέσουν να αγο-ράσουν τα απαραίτητα για την υγεία τους. Πως κρίνετε την υπάρχουσα κατάσταση και πως πιστεύετε ότι, θα διαμορφωθεί το τοπίο στο χώρο της υγείας για τα διαβητικά άτομα;

Δυστυχώς, λόγω της οικονομικής κρίσης, το τοπίο της παροχής περίθαλψης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια άλλα-

ξε. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η δραματική αύξηση των ανασφάλιστων συμπολιτών μας. Πριν από την κρίση οι ανασφάλιστοι ήταν μικρό ποσοστό του πληθυσμού, κυρίως ξένοι μετανάστες, των οποίων οι εργοδότες δεν δήλω-ναν την εργασία τους. Σήμερα είναι οι μακροχρόνια άνεργοι νέοι, αλλά και επιτηδευματίες και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, που έκλεισαν και αδυ-νατούν να αυτασφαλιστούν. Καλούνται, λοιπόν, ενώ δεν εργάζονται, να πληρώ-σουν, τόσο τη διενέργεια εξετάσεων, όσο και τη φαρμακευτική τους περίθαλ-ψη. Εντονότερο είναι το πρόβλημα των χρονίως πασχόντων και στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, για τα οποία χρειάζεται ιδιαίτε-ρη μέριμνα για την προμήθεια τόσο της ινσουλίνης και των φαρμάκων, όσο και των αναλώσιμων μέτρησης σακχάρου αίματος. Να σας θυμίσω ότι, τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 δεν ζουν χωρίς ινσουλίνη. Επομένως, είναι λάθος η μη αναφορά του σακχαρώδη

διαβήτη τύπου 1 στην πρόσφατη Υπουρ-γική απόφαση με τις μόνιμες και μη αναστρέψιμες παθήσεις, για τις οποίες η διάρκεια του ποσοστού αναπηρίας καθορίζεται επ΄ αόριστον.Μέσα σε αυτή την κατάσταση ενθαρρυ-ντικό σημάδι είναι η δημιουργία πολ-λαπλών δικτύων αλληλεγγύης στη ελληνική κοινωνία. Αρκετοί Δήμοι, η Εκκλησία, αλλά, κυρίως, πολλές ομά-δες πολιτών, λειτουργούν κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, δίνοντας, με όσα μέσα διαθέτουν, ανάσα στους ανασφάλι-στους συμπολίτες μας. Φυσικά, αυτές οι προσπάθειες αδυνατούν να λύσουν το πρόβλημα, που παραμένει πρόβλημα της ελληνικής Πολιτείας. Πρέπει, πάντως, να έχουμε υπόψη μας ότι, η οικονομική κατάσταση μιας χώρας δεν προσδιορίζει κατ’ ανάγκην και το επίπεδο περίθαλψης του πληθυσμού της. Αυτό εξαρτάται από τις προτεραιότητες, που μια πολιτεία θέτει και την πολιτική κουλτούρα της. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα η συζήτηση για την ολοκλήρωση

της Μαρίας Χατζηδάκη

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013 7

καθολικού συστήματος περίθαλψης στις ΗΠΑ, χώρας με αρκετό πλούτο. Η κα-τάσταση στις ΗΠΑ, απαράδεκτη με την ευρωπαϊκή λογική, περιγράφεται σε πλη-θώρα άρθρων, όπως π.χ. στο πρόσφατο «Νεκρός άνθρωπος, που περπατάει» των M. Stillman and M. Tailor (23-11-2013 στο New England Journal of Medicine). Επο-μένως, ως χώρα, πρέπει, στη δύσκολη πε-ρίοδο που περνάμε, να αποφασίσουμε, αν επιθυμούμε, ακόμη και σε συνθήκες φτώχιας, να έχουμε καθολική περίθαλψη των πολιτών, που κατοικούν σε αυτό τον τόπο και να διαχειριστούμε σε αυτή την κατεύθυνση τους κρατικούς πόρους.

→ Η σημερινή, δεινή, οικονομική κατάσταση, στην οποία έχει περιέλ-θει η χώρα μας, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και κατ’ επέκταση στις υπηρεσίες περίθαλ-ψης των πολιτών αυτού του κράτους. Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε δέ-κτες ιστοριών, που αναφέρουν σημα-ντικές ελλείψεις σε υλικό εξοπλισμό, έλλειψη προσωπικού κ.α. Εσείς, πως εκτιμάτε ότι, θα εξελιχθεί, στα αμέ-σως επόμενα χρόνια, το τοπίο στην περίθαλψη των συμπολιτών μας;

Με την έναρξη της κρίσης αποκαλύ-φθηκε ότι, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, όχι μόνο δεν αποτελούσε ολοκληρω-μένο σύστημα περίθαλψης, καθώς δεν παρείχε πρωτοβάθμια περίθαλψη στον αστικό πληθυσμό, αλλά ήταν χώρος σπατάλης, αδιαφάνειας και παραοικο-νομίας, κυρίως στον τομέα των προμη-θειών. Η ανάγκη για νοικοκύρεμα και διαφάνεια και, μέσω αυτών, για εξοικο-νόμηση πόρων ήταν προφανής. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι, χρειάζεται να συρρικνωθούν οι υπάρχουσες δομές περίθαλψης, οι οποίες, ήδη, δεν επαρ-κούν. Με τις συνταξιοδοτήσεις και χωρίς νέες προσλήψεις, το γερασμένο ιατρικό δυναμικό του ΕΣΥ αποδεκατίζεται, ενώ

οι νέοι γιατροί μας φεύγουν για το εξω-τερικό. Το νοσηλευτικό προσωπικό ποτέ δεν επαρκούσε και ο θεσμός των απο-κλειστικών είναι ελληνικό φαινόμενο. Ειδικότητες εξαιρετικά χρήσιμες, όπως π.χ. για την διεπιστημονική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη, οι διαιτολόγοι, οι ποδοθεραπευτές και οι ψυχολόγοι, λείπουν από τα περισσότερα διαβητο-λογικά ιατρεία. Παράλληλα, στα έκτακτα ιατρεία, βλέπουμε αλματώδη αύξηση της προσέλευσης ασθενών και στα τα-κτικά ιατρεία τα ραντεβού μακραίνουν. Οι πολίτες δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να απευθυνθούν πια στους ιδιώτες ιατρούς και μόνο η αύξηση των δυνατοτήτων του ΕΣΥ μπορεί να βελτι-ώσει την κατάσταση. Και αυτό σημαίνει, όσο και αν αυτό ακούγεται περίεργο, ότι, το κράτος σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς πρέπει να επενδύσει στην υγεία, αλλιώς η ανθρωπιστική καταστροφή θα μας χτυπήσει σύντομα την πόρτα.

→ Αυτή τη στιγμή τα άτομα με δια-βήτη τύπου 2 είναι υποχρεωμένα να πληρώνουν το 10% του κόστους για την αγορά της ινσουλίνης τους. Το

οικονομικό βάρος για πάρα πολλά άτομα με διαβήτη είναι αβάστα-χτο. Είναι πλέον γεγονός ότι πολ-λές οικογένειες μειώνουν τα κόστη τους, ακόμη και από την διατροφή. Πιστεύετε ότι, η συνέχιση της κα-τάστασης αυτής πρόκειται να προ-καλέσει επιπλοκές στην υγεία των ατόμων με διαβήτη;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 συνο-δεύεται, από την εμφάνισή του, με πλη-θώρα επιπλοκών, που αφορούν κυρίως τα μεγάλα αγγεία, όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, η δυσλιπιδαιμία, αλλά πολλές φορές και η καρδιακή ανε-πάρκεια. Η αντιμετώπιση της υπέρτασης επιτυγχάνεται συχνά με συνδυασμό τριών φαρμάκων, της δυσλιπιδαιμίας με δύο, η πρόληψη των εμφραγμάτων χρειάζεται αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, ενώ η θεραπεία της στεφανιαίας απαιτεί επιπλέον φαρμακευτική αγωγή. Είναι λοιπόν συνηθισμένο, άτομα με διαβήτη τύπου 2, να παίρνουν 5 και 6 σκευά-σματα φαρμάκων, εκτός των αντιδιαβη-τικών δισκίων και της ινσουλίνης. Έτσι το μηνιαίο κόστος της συμμετοχής στη



φαρμακευτική αγωγή γίνεται δυσβάστα-κτο, ειδικά για υπερήλικες, που πολλές φορές επιβαρύνονται με την αντιμετώ-πιση και άλλων προβλημάτων υγείας. Καθημερινά βλέπουμε στα ιατρεία μας άτομα με ΣΔ, για λόγους οικονομικούς, να έχουν περιορίσει την φαρμακευτική τους αγωγή, εκεί, που οι ίδιοι θεωρούν, ότι αυτό μπορεί να γίνει «λιγότερο επώ-δυνα», γνωρίζοντας και οι ίδιοι ότι, αυτό εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους.

→ Η απόφαση του Υπουργείου Υγεί-ας να μην συμπεριλάβει στους νέους οργανισμούς των νοσοκομείων τα δι-αβητολογικά κέντρα θεωρείτε ότι, θα δημιουργήσει προβλήματα στην εξυ-πηρέτηση των ατόμων με διαβήτη;

Δεν μπορώ να καταλάβω, για πιο λόγο οι νέοι οργανισμοί των νοσοκομείων δεν πε-ριλαμβάνουν τα διαβητολογικά ιατρεία και κέντρα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Τα διαβητολογικά κέντρα, από πολλά χρόνια, ήταν επιφορτισμένα με την παροχή εξειδι-κευμένης γνώσης σε νέους συναδέλφους. Μάλιστα, η ολοκληρωμένη αναγνώριση της εξειδίκευσης αυτής καθυστερεί, παρά

τα συνεχή διαβήματα της Ελληνικής Δια-βητολογικής Εταιρείας προς τη Πολιτεία. Αναρωτιέται κανείς, ποιος θα αναλάβει αυτό το έργο, αν αμφισβητηθεί ακόμα και η ύπαρξη των διαβητολογικών κέντρων. Αντίθετα, θεωρώ ότι, η ανάπτυξη δικτύου περίθαλψης για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, με επίκεντρο τα διαβητολογικά κέντρα και ιατρεία, πρέπει να είναι πρω-ταρχικός στόχος της Πολιτείας. Ιδιαίτερα η αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 πρέπει να γίνεται σε ιατρεία με ειδική εμπειρία. Απαιτείται εξειδικευμένη εκπαίδευση, χρήση νεώτερων θεραπευτι-κών δυνατοτήτων, όπως οι νέες συσκευές υψηλής τεχνολογίας, αλλά και ψυχολο-γική υποστήριξη των ατόμων με σακχα-ρώδη διαβήτη τύπου 1, που είναι παιδιά, έφηβοι, αλλά και νέοι ενήλικες με έντονη κοινωνική δραστηριότητα. Απαραίτητο, επίσης, είναι, μέσω των διαβητολογικών κέντρων, να παρακολουθείται συστη-ματικά η χρήση των συσκευών υψηλού κόστους, όπως οι αντλίες ινσουλίνης και οι συσκευές συνεχούς καταγραφής γλυ-κόζης. Έτσι προωθούνται συνθήκες ορθο-λογικής και όχι ανεξέλεγκτης χρήσης τους με μείωση μακροπρόθεσμα του κόστους.

→ Σε δεκάδες συνέδρια και ημερίδες οι ειδικοί, παθολόγοι, ενδοκρινολό-γοι και διαβητολόγοι, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αναφέροντας ότι, τα διαβητικά άτομα, ειδικά του τύπου 2, πρόκειται να αυξηθούν ραγδαία στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως. Μέχρι πρόσφατα, αίτιο της αύξησης αυτής ήταν ο δυτικός τρόπος ζωής, που έχουν υιοθετήσει και οι Νεοέλληνες. Κύριε Παππά, συνάδελφοι σας εκφράζουν, πλέον, ξεκάθαρα την ανησυχία τους ότι, η οικονομική κρίση, που έχει επηρεά-σει τα περισσότερα νοικοκυριά της χώρας, οδηγεί τις οικογένειες αυτές στο να ακολουθούν έναν μη υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής. Εκτιμάτε ότι, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέας μορφής αίτιο της αύξησης του διαβήτη τύπου 2;

Πράγματι, η αύξηση της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη έχει λάβει τη μορφή επιδημίας στο σύγχρονο κόσμο και συμβαδίζει με την υιοθέτηση από τους λαούς σε όλη την υφήλιο του δυτικού «σύγχρονου» τρόπου ζωής. Αυτός χαρα-κτηρίζεται από την περιορισμένη κινητικό-τητα και αλλαγές στους παραδοσιακούς τρόπους διατροφής. Κάποιες από αυτές τις μεταβολές δεν γίνεται να αντιστρα-φούν, όπως η γρήγορη, χωρίς σωματική προσπάθεια, μετακίνηση με τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς. Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί με εναλλακτικούς τρόπους κίνησης, όπως η συστηματική άσκηση, που μπορεί να γίνει ανέξοδα σε ένα δη-μόσιο στάδιο, ή ένα γυμναστήριο και με τη χρήση του ποδήλατου για πολλές από τις καθημερινές μας μετακινήσεις. Η αλλαγή στη διατροφή αποτελεί την άλλη πλευρά του προβλήματος. Η χρήση έτοιμων, θερ-μιδικά συμπυκνωμένων, αλλά φτηνών, τροφών, που προωθούνται με έντονη διαφήμιση, οδηγεί, όπως όλες οι μελέτες δείχνουν, στην παχυσαρκία. Έτσι, έχουμε το περίεργο φαινόμενο στις σύγχρονες κοινωνίες η παχυσαρκία και ο σακχαρώ-δης διαβήτης τύπου 2 να αυξάνονται στα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

21X28_VI_2013_045_b_HR.pdf 1 4/3/13 10:21 AM



Αυτό παρατηρείται τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση μέσα στην οικονομική κρίση. Κι όμως, σχετικά φτηνά προϊόντα του τόπου μας, όπως π.χ. τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια μπορούν να μας προστατέψουν από τα μεταβολικά νοσήματα και να μειώ-σουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η μεσο-γειακή δίαιτα εφαρμοζόταν στην Ελλάδα στο παρελθόν σε ιστορικές περιόδους πολύ πιο δύσκολες οικονομικά. Συνολικά, απαιτείται η προώθηση στην κοινωνία, μέσω της αγωγής υγείας των νέων, ενός άλλου προτύπου τρόπου ζωής.

→ Από την πολύχρονη εμπειρία, που έχετε, θα θέλαμε να μας δώσετε μερι-κές προτάσεις και λύσεις αντιμετώπι-σης των σημαντικότερων επιπλοκών του διαβήτη. Υπάρχουν πράγματα, που θα μπορούσαν να κάνουν τα διαβητικά άτομα και να βοηθηθούν, χωρίς να απαιτούνται χρήματα;

Η συστηματική άσκηση και η σωστή διατροφή βοηθούν, όχι μόνο την πρό-ληψη του σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και τη θεραπευτική του αντιμετώπιση. Η μεθοδική αύξηση της κινητικότητας βελτι-ώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και τη ρύθμιση του σακχάρου. Απλά, χρειάζεται προσοχή στην έναρξη της άσκησης, που πρέπει να γίνει μετά από εξέταση του ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη από καρδιολόγο για την αποκάλυψη τυχόν άγνωστης καρδιακής νόσου. Από την άλ-λη, τα παχύσαρκα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη δεν χρειάζονται δίαιτα με ειδικά και ακριβά φαγητά. Η αύξηση της κατανά-λωσης λαχανικών και όσπριων, με δρα-στικό και υπολογισμένο περιορισμό των θερμίδων της τροφής, αποτελεί φτηνή και αποτελεσματική συνταγή. Να προσθέσω ότι, όλες οι φαρμακευτικές αγωγές για τη ρύθμιση του σακχάρου αίματος με χάπια, ή ινσουλίνη, δεν μπορούν να δουλέ-ψουν αποτελεσματικά χωρίς μια σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή.

→ Ως γνωστόν, τα άτομα με δια-βήτη είναι επιρρεπή σε πολλαπλές

και σύνθετες επιπλοκές. Αυτές οι επιπλοκές περιλαμβάνουν τόσο την καρδιαγγειακή, όσο και τη μι-κροαγγειακή νόσο. Επιδημιολογικά δεδομένα της τελευταίας 5ετίας έχουν αποδείξει ότι, οι επιπλοκές στον διαβήτη ξεκινούν νωρίς κατά τη «διαδρομή», από τη φυσιολογική ανοχή στη γλυκόζη, έως την εμφάνι-ση του διαβήτη. Υπάρχει τρόπος να αποφευχθούν αυτές οι επιπλοκές και το άτομο με διαβήτη να πρέπει απλά να χειριστεί τον διαβήτη του;

Για να έχουμε τη μέγιστη ωφέλεια, θα πρέπει η ρύθμιση του σακχάρου να γίνει αρκετά νωρίς, σε επίπεδα κοντά σε αυτά των ανθρώπων, που δεν έχουν σάκχαρο. Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αυτό σκοντάφτει στο γεγονός ότι, η διάγνωση μπαίνει συνήθως, όταν περάσουν αρκετά χρόνια από την έναρ-ξη της νόσου. Επομένως χρειάζεται, πρώτα απ’ όλα, πρώιμη διάγνωση, με τακτικό έλεγχο όλου του πληθυσμού και, κυρίως, των ανθρώπων, που έχουν στο οικογενειακό ιστορικό τους σακ-χαρώδη διαβήτη και των γυναικών με διαβήτη, κατά τη διάρκεια της κύησης. Η αντιμετώπιση, όμως, των επιπλοκών, από τις οποίες, εν τέλει, εξαρτάται η ποιότητα της ζωής, αλλά και η θνητότητα των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, δεν βασίζεται μόνο στη ρύθμιση του σακχάρου αίματος. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπισθούν και όλοι εκείνοι οι παράγοντες, που αυξάνουν τον κίνδυνο, τόσο για μικροαγγειακές, όσο και για μακροαγγειακές επιπλοκές. Η διακο-πή του καπνίσματος, η αντιμετώπιση της υπέρτασης, της παχυσαρκίας και η ρύθμιση της χοληστερίνης σε εξαιρε-τικά χαμηλά επίπεδα, χαμηλότερα από ότι επιθυμούμε για όσους δεν έχουν σακχαρώδη διαβήτη, αποτελούν τους στόχους της θεραπευτικής μας προ-σπάθειας. Ξέρουμε από μακροχρόνιες μελέτες ότι, αυτή η πολυπαραγοντική, όπως λέγεται, αντιμετώπιση μειώνει τον κίνδυνο των επιπλοκών π.χ. της στεφα-νιαίας νόσου μέχρι και 50%

Με τις συνταξιοδοτήσεις και χωρίς νέες προσλήψεις, το γερασμένο ιατρικό δυναμικό του ΕΣΥ αποδεκατίζεται, ενώ οι νέοι γιατροί μας φεύγουν για το εξωτερικό. Το νοσηλευτικό προσωπικό ποτέ δεν επαρκούσε και ο θεσμός των αποκλειστικών είναι ελληνικό φαινόμενο. Ειδικότητες εξαιρετικά χρήσιμες, όπως π.χ. για την διεπιστημονική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη, οι διαιτολόγοι, οι ποδοθεραπευτές και οι ψυχολόγοι, λείπουν από τα περισσότερα διαβητολογικά ιατρεία


→ Ποια είναι τα σημαντικότερα προ-βλήματα, που αντιμετωπίζετε στην καθημερινή σας ιατρική πρακτική. Υπάρχουν περιστατικά και κατα-στάσεις αντιμετώπισης διαβητικών ασθενών, που σας ανησυχούν;

Ο σακχαρώδης διαβήτης απαιτεί συνεχή εγρήγορση με μετρήσεις του σακχάρου στο αίμα και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή αλλά, όπως είπαμε, κυρίως, έναν αρκετά υγιεινό τρόπο ζωής. Η αλλαγή τρόπου ζωής όμως, δεν είναι εύκολο πράγμα. Συνήθειες ετών δεν κόβονται με απλές συμβουλές. Η βοήθεια σε αυ-τό από τα κοντινά συγγενικά και φιλικά πρόσωπα είναι ιδιαίτερα σημαντική και οι θεράποντες πρέπει να απευθύνονται και σε αυτούς. Η προσαρμογή π.χ. του διαιτολογίου αφορά όλα τα άτομα, που συμβιώνουν με το άτομο με σακχαρώ-δη διαβήτη. Επί πλέον, η ρύθμιση του σακχάρου αίματος σκοντάφτει στο ότι γι’ αυτό απαιτείται προσπάθεια συνεχής, χωρίς να περιμένει κανείς άμεσα αποτε-λέσματα. Βέβαια, σήμερα ξέρουμε ότι, οι περίοδοι σωστής ρύθμισης ποτέ δεν πάνε χαμένες. Σύμφωνα με πολύχρονες μελέτες, η ευνοϊκή τους επίδραση στην μειωμένη εμφάνιση επιπλοκών κατα-γράφεται και δεκαετίες αργότερα. Όμως και τα αποτελέσματα της κακής ρύθμισης, δηλαδή οι επιπλοκές, αργούν να εμφα-νισθούν. Το ανεβασμένο σάκχαρο αίμα-

τος δεν πονάει, αν και φθείρει. Λέγεται, όχι άδικα, ότι, ο σακχαρώδης διαβήτης είναι «ύπουλος». Είναι συχνά δύσκολο να αποδεχτεί κάποιος, χωρίς συμπτώμα-τα, ότι έχει ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας και χρειάζεται να ασχολείται με αυτό σε όλη του τη ζωή. Χρειάζεται, επομένως, από τους θεράποντες ιδιαίτερη προ-σπάθεια, για να βοηθηθούν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη να αντιμετωπίσουν θετικά αυτή την πρόκληση ζωής, που τους έτυχε. Η προσπάθεια αυτή είναι πολυεπίπεδη, π.χ. πρέπει να διδαχτούν, άγνωστες στο άτομο με σακχαρώδη διαβήτη θεραπευτικές τεχνικές, όπως η ένεση της ινσουλίνης, να διευκολυν-θεί η επαφή του με άλλα άτομα, που αντιμετωπίζουν σωστά τον σακχαρώδη διαβήτη κι ακόμα να αντιμετωπιστεί διαφορετικά το καθένα ανάλογα με τη ψυχοσύνθεση του, την κουλτούρα του και τις συνήθειες του.

→ Η τελευταία 5ετία χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες εξελίξεις στη θερα-πεία του διαβήτη τύπου 2, καθώς αξιοποιήθηκαν οι νέες γνώσεις για την παθοφυσιολογία του. Τι καινού-ριο υπάρχει, πλέον, στη φαρμακευτι-κή… φαρέτρα των γιατρών;

Πράγματι, τα τελευταία χρόνια είδαμε να έρχονται στα χέρια μας πολλά καινούργια φάρμακα για την ρύθμιση του σακχάρου

στον διαβήτη τύπου 2. Τα περισσότερα ανήκουν σε δύο νέες κατηγορίες φαρμά-κων με πολλούς αντιπροσώπους η κάθε μία. Και οι δύο βασίζονται στο φαινόμενο της ινκρετίνης, δηλαδή στη δράση των ινκρετινών – ορμονών, που παράγονται από το έντερο και δρουν στα β κύττα-ρα του παγκρέατος, που παράγουν την ινσουλίνη, αυξάνοντας τη δυνατότητα τους για έκκριση ινσουλίνης. Η δράση αυτή εκδηλώνεται μόνο, όταν το σάκχαρο είναι ανεβασμένο. Οι ίδιες οι ινκρετίνες δεν μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα, γιατί μετά την παραγωγή τους καταστρέφονται πολύ γρήγορα. Οι DPP-IV αναστολείς, λοιπόν, είναι φάρμακα, που λαμβάνονται από το στόμα και τα οποία αυξάνουν τη ζωή και συνεπώς τη δράση των ινκρετινών, που παράγει το ίδιο μας το σώμα. Η άλλη κατηγορία, τα GLP1-ανάλογα, περιλαμβάνει ενέσιμα φάρμακα, που μοιάζουν και δρουν, όπως η ισχυρή ινκρετίνη GLP1, αλλά έχουν πα-ρατεταμένη δράση, γιατί δεν καταστρέφο-νται γρήγορα. Έκκριση ινσουλίνης προ-καλούν και παλιότερα φάρμακα, όπως οι σουλφονυλουρίες και οι γλινίδες, αλλά το πλεονέκτημα των νέων φαρμάκων είναι ότι, δεν προκαλούν υπογλυκαιμία. Παράλληλα, τα GLP1-ανάλογα δρουν και στον εγκέφαλο, ελαττώνοντας την όρεξη και, έτσι, διευκολύνουν την προσπάθεια των υπέρβαρων ατόμων να χάσουν βά-ρος. Εκτός από αυτά, σύντομα, πρόκειται να έχουμε και νέα φάρμακα, που ήδη κυκλοφορούν σε άλλες χώρες, όπως π.χ. οι αναστολείς της επαναναρρόφησης της γλυκόζης στο νεφρό. Τα φάρμακα αυτά μειώνουν το σάκχαρο του αίματος, αυξάνοντας την αποβολή του από τα ούρα. Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι, τα νέα φάρμακα, που κυκλοφόρησαν τα τε-λευταία χρόνια, σχεδόν διπλασίασαν τον αριθμό των φαρμάκων, που έχουμε στα χέρια μας για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η αύξηση των ατόμων με σακχα-ρώδη διαβήτη τύπου 2 σε όλο τον κόσμο οδηγεί τις φαρμακοβιομηχανίες σε έντονο ανταγωνισμό, για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, που αυξάνουν τις δυνατότητές μας για τη ρύθμιση του σακχάρου. x


Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί μια ετερογενή ομάδα διαταραχών με κοινό χαρακτηριστικό την υπεργλυκαι-μία. Η πιο συχνή μορφή αφορά στο ΣΔ τύπου 2, ο οποίος, κατά κανόνα, εκδη-λώνεται στην μέση ηλικία, σχετίζεται ισχυρά με την παχυσαρκία, τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, ενώ έχει ισχυρή κληρονομική επιβάρυνση. Οφείλεται σε μείωση της δράσης της ινσουλίνης στους περιφερικούς ιστούς σε συνδυασμό με, κάθε φορά διαφορετικού βαθμού, μεί-ωση της παραγωγής ινσουλίνης από τα β-κύτταρα των νησιδίων του παγκρέατος. Η δεύτερη σε συχνότητα μορφή αφορά στο ΣΔ τύπου 1, ο οποίος εκδηλώνεται, κατά κανόνα, στην παιδική/εφηβική ηλικία και οφείλεται σε αυτοάνοση κα-ταστροφή των β-κύτταρων του παγκρέ-ατος. Άλλες μορφές αφορούν στο ΣΔ κύησης, καθώς και άλλες δευτεροπα-θείς μορφές ΣΔ, συνεπεία φαρμάκων (στεροειδή), επεμβάσεων, καθώς και κληρονομικών μορφών (MODY, κλπ). Η μακροχρόνια υπεργλυκαιμία οδηγεί σε εμφάνιση ειδικών για το ΣΔ επιπλοκών στους οφθαλμούς, τους νεφρούς και το νευρικό σύστημα, ενώ, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, κάπνισμα, κλπ), αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβα-

μάτων. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ισχυρό ενδιαφέρον στην εφαρμογή προληπτικών στρατηγικών μείωσης της εμφάνισης, τόσο του τύπου 1, όσο και του τύπου 2 ΣΔ. Μέχρι σήμερα, οι μό-νες, πολλά υποσχόμενες, παρεμβάσεις αφορούν στη μείωση της εμφάνισης του ΣΔ τύπου 2, με μείωση του σωματικού βάρους και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Αντίθετα, αναφορικά με το ΣΔ τύπου 1, τα αποτελέσματα είναι έως σήμερα απογοητευτικά.Η βιταμίνη D είναι μια προ-ορμόνη με κύριο φυσιολογικό ρόλο την αύξηση της εντερικής απορρόφησης ασβεστίου. Παράγεται στο δέρμα υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, ενώ μι-κρό ποσοστό των ημερήσιων αναγκών προέρχεται από τις τροφές (20%). Η βιτα-μίνη D κυκλοφορεί συνδεδεμένη με τη δεσμευτική σφαιρίνη της (VDBP) και, για να ασκήσει την ενδοκρινική δράση της, πρέπει να υποστεί δυο υδροξυλιώσεις, την πρώτη στο ήπαρ και τη δεύτερη στο νεφρό, ώστε να σχηματιστεί η 1,25(ΟΗ)2 βιταμίνη D (καλσιτριόλη), η οποία αποτε-λεί τη δραστική μορφή της. Παράλληλα, ορισμένοι ιστοί έχουν την ικανότητα να παράγουν τοπικά καλσιτριόλη, χάρις στην έκφραση τοπικά 1-α υδροξυλάσης, με συνέπεια να ασκεί παρακρινικές, ή

στρατηγική ευθυγράμμιση

Η σημασία της βιταμίνης Dστο σακχαρώδη διαβήτη

Συμεών Τουρνής, ενδοκρινολόγος

ΕΕΠΜΣ, ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο ΚΑΤ


στρατηγική ευθυγράμμιση

και ιντρακρινικές, δράσεις, πλην των ενδοκρινικών. Η βιταμίνη D ασκεί τις δράσεις, κυρίως, μέσω του υποδοχέα της βιταμίνης D (VDR), ο οποίος, εκτός από τα κύτταρα, που αποτελούν κλασσικούς στόχους της, εκφράζεται και σε άλλα κύτταρα, στα οποία διαμεσολαβεί, με τις «μη κλασσικές» δράσεις της βιταμίνης D. Τέτοιες δράσεις αφορούν στην ογκογέ-νεση, στην ανοσία, στη φλεγμονή, στο καρδιαγγειακό σύστημα και στον ενδιά-μεσο μεταβολισμό.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1Όπως αναφέρθηκε, ο ΣΔ τύπου 1 οφεί-λεται σε αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος. Η διαταρα-χή, πιθανότατα, ξεκινά πολύ νωρίς, κατά την βρεφική-παιδική ηλικία, με συνέπεια τα ινσουλινοεκκριτικά β-κύτταρα του παγκρέατος να καθίστανται απρόσφορα και στόχος του ανοσιακού συστήματος. Συνεπεία αυτού μειώνεται η λειτουργική μάζα των β-κυττάρων του παγκρέατος, ώστε, μετά από κάθε φορά άλλο χρονι-κό διάστημα, να εκδηλώνεται υπεργλυ-καιμία. Η σχέση μεταξύ βιταμίνης D και ΣΔ τύπου 1 πηγάζει από πολλαπλά δε-δομένα επιδημιολογικών παρατηρήσε-ων και βασικής έρευνας, που συνδέουν τις δράσεις της βιταμίνης D στην ανοσία με την αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος. Ειδικότερα, η βιταμίνη D ασκεί δράση, τόσο στη μη ειδική (εγγενή-innate), όσο και στην ει-δική-προσαρμοστική (adaptive) ανοσία. Αναφορικά με τη μη ειδική ανοσία, η οποία αποτελεί και την «πρώτη γραμμή

άμυνας», η βιταμίνη D αυξάνει την ικα-νότητα του οργανισμού να καταστρέφει μικροοργανισμούς, μέσω των μακρο-φάγων, και βελτιώνει την ανοσολογική ανοχή, μειώνοντας, με αυτόν τον τρόπο, την εμφάνιση αυτοανοσίας. Αναφορικά με την ειδική ανοσία, η βιταμίνη D ασκεί σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο, αυξάνοντας την παραγωγή ειδικών αντισωμάτων, ελέγχοντας την ανοσολογική αντίδραση, μέσω των Τ-ρυθμιστικών λεμφοκυττά-ρων και μέσω της τροποποίησης της πα-ραγωγής διαφορετικών, κατά περίπτωση, κυτταροκινών (εικόνα 1).

Αναφορικά με τα επιδημιολογικά δεδο-μένα, είναι σαφώς τεκμηριωμένο ότι, η επίπτωση του ΣΔ τύπου 1 είναι μεγαλύ-τερη στις βόρειες χώρες (αντίστροφα στο νότιο ημισφαίριο), μεγαλύτερη σε παιδιά, που γεννιούνται την άνοιξη, οπότε και τα ελάχιστα επίπεδα βιταμίνης D, ενώ η επί-πτωση είναι μικρότερη, όσο μεγαλύτερη η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Τέλος, σε ορισμένους πληθυσμούς, πο-λυμορφισμοί του VDR έχουν συσχετισθεί με μεγαλύτερη επίπτωση του ΣΔ τύπου 1. Παράλληλα, πειραματικά δεδομένα σε ζωικά μοντέλα ΣΔ τύπου 1 (NOD mice) υποδηλώνουν ότι, η αυτοάνοση κατα-στροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος θα μπορούσε να προληφθεί με υψηλές δόσεις καλσιτριόλης, ή αναλόγων αυτής, εφόσον εφαρμοστεί στα πρώιμα στάδια, θέτοντας τη βάση κλινικών παρεμβάσεων για την πρόληψη του ΣΔ τύπου 1. Παρό-λα αυτά, ακόμη και σήμερα απουσιάζουν δεδομένα από μεγάλες μελέτες παρέμ-

βασης σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, αναφορικά με το ρόλο της χορήγησης βιταμίνης D στην πρόληψη του ΣΔ. Ανα-δρομικές μελέτες και μετα-αναλύσεις περιγράφουν μείωση της εμφάνισης ΣΔ τύπου 1 με χορήγηση βιταμίνης D (έως 2000 IU/ημέρα), εφόσον χορηγηθεί από τον 1ο χρόνο της ζωής. Επιπρόσθετα, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ευνοϊκή δράση της χορήγησης βιταμίνης D, ή της μεγαλύτερης πρόσληψης αυτής κατά την κύηση, αναφορικά με τη μελλοντική εμφάνιση ΣΔ τύπου 1, ή της συχνότητας εμφάνισης αντισωμάτων έναντι των νη-σιδίων του παγκρέατος.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2Όπως αναφέρθηκε, κύριος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης ΣΔ τύπου 2 είναι η παχυσαρκία. Η εμφάνιση υποβιταμίνω-σης D επί παχυσαρκίας οφείλεται, πιθα-νώς, στη μείωση της βιοδιαθεσιμότητας της βιταμίνης D. Αντίστροφα δεδομένα βασικής έρευνας υποδηλώνουν ότι, η μείωση της βιταμίνης D και η συνοδός αύξηση της PTH, οδηγούν σε αύξηση της ενδοκυττάριας συγκέντρωσης του ασβεστίου στα λιποκύτταρα, με συνέ-πεια την αύξηση της λιπογένεσης και, με αυτόν τον τρόπο, την περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους. Κατά συνέπεια δεν είναι απολύτως σαφές, κατά πό-σο η υποβιταμίνωση D είναι συνέπεια της παχυσαρκίας, ή συμμετέχει στην εμφάνιση της, ή και τα δυο. Αναφορι-κά με τη σχέση υποβιταμίνωσης D και υποκλινικής φλεγμονής, σειρά μελε-τών περιγράφουν αύξηση των δεικτών


Επιλεγμένη Βιβλιογραφία

1. Takishi T, Gysemans C, Bouillon R, Mathieu C. Vitamin D and diabetes. Endocrinol Metab Clin North Am. 2010; 39:419-446.

2. Hewison M. Vitamin D and the immune system: new perspectives on an old theme. Endocrinol Metab Clin North Am. 2010; 39:365-79.

3. Bouillon R, Van Schoor NM, Gielen E, Boonen S,‡ Mathieu C,

Vanderschueren D, Lips P. Optimal Vitamin D Status: A CriticalAnalysis on the Basis ofEvidence-Based Medicine. J Clin Endocrinol Metabol 2013; 98: E1283-E1304.

4. Pittas AG, Lau J, Hu FB, Dawson-Hughes B. Review: The Role of Vitamin D and Calcium in Type 2 Diabetes. A Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Endocrinol Metabol 2007;92:2017-2029.

φλεγμονής (CRP, ινωδογόνο, κλπ) και βελτίωση αυτών μετά την αποκατάσταση των επιπέδων βιταμίνης D. Ιδιαίτερο ενδι-αφέρον παρουσιάζει η σχέση υποβιταμί-νωσης D και μυικής λειτουργίας. Παρότι πρόσφατα δεδομένα αμφισβητούν την παρουσία VDR στο μυικό κύτταρο, σειρά επιδημιολογικών μελετών και μελετών παρέμβασης περιγράφουν βελτίωση της μυικής λειτουργίας με τη χορήγη-ση βιταμίνης D. Παράλληλα, πρόσφα-τα δεδομένα περιγράφουν βελτίωση της μιτοχονδριακής λειτουργίας, μετά από χορήγηση βιταμίνης D, καθώς και βελτίωση της ευαισθησίας του μυικού κυττάρου στη δράση της ινσουλίνης, μετά από αύξηση της έκφρασης της σαρκειληματικής πρωτεϊνης καβεολίνης -1, η οποία συνδέεται με τις μη γενομικές δράσεις της βιταμίνης D. Τέλος, ισχυρά είναι τα στοιχεία μεταξύ υποβιταμίνωσης D και ινσουλινοεκκριτικής ικανότητας του β-κυττάρου του παγκρέατος, καθώς και με βελτίωση της έκκρισης ινσουλίνης, μετά χορήγηση βιταμίνης D. Η βελτίωση μπορεί να οφείλεται σε αύξηση του ενδοκυττάριου ασβεστίου, το οποίο εί-

ναι απαραίτητο για την απελευθέρωση ινσουλίνης και για τον ενδοκυττάριο μεταβολισμό της γλυκόζης. Παράλληλα, η βιταμίνη D ευοδώνει τη μετατροπή της προϊνσουλίνης σε ινσουλίνη.Τα έως σήμερα στοιχεία από μελέτες παρέμβασης, αναφορικά με την επί-δραση της χορήγησης βιταμίνης D στην επίπτωση του ΣΔ, ή στο γλυκαιμικό έλεγχο, σε άτομα με ΣΔ τύπου 2 είναι αντικρουόμενα. Ορισμένες μελέτες περιγράφουν μείωση της επίπτωσης ΣΔ κατά 33% με χορήγηση 800 IU βιταμίνη D και 1200 mg ασβεστίου, βελτίωση της ινσουλινοεκκριτικής ικανότητας, ή και μείωση των αναγκών σε ινσουλίνη. Αντίστροφα, υπάρχουν και μελέτες με ουδέτερα, ή και αρνητικά αποτελέσματα, ενώ, τέλος, δεν θα πρέπει να υποτιμάται και η πιθανότητα μη δημοσίευσης αρ-νητικών αποτελεσμάτων (publication bias). Πιθανόν η αποτελεσματικότητα της βιταμίνης D, είτε στην εμφάνιση του ΣΔ, είτε στο γλυκαιμικό έλεγχο να εξαρτάται από τις τιμές εκκίνησης βιταμίνης D, τον πληθυσμό ελέγχου, τη δόση και τον τρόπο χορήγησης της βιταμίνης D. x

→ Τα τελευταία χρόνια δεδομένα βασικής έρευνας, αλλά και επιδημιολογικές παρατηρήσεις, περιγράφουν ισχυρή σχέση μεταξύ μειωμένων επιπέδων βιταμίνης D και εμφάνισης του ΣΔ τύπου 1 και 2. Παρόλα αυτά, απουσιάζουν στοιχεία καλά σχεδιασμένων μελετών παρέμβασης, αναφορικά με την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια, τα ιδανικά επίπεδα, καθώς και του κατάλληλου θεραπευτικού σχήματος χορήγησης βιταμίνης D, σε σχέση με σαφή καταληκτικά σημεία. Επί του παρόντος κρίνεται σκόπιμος ο έλεγχος των επιπέδων βιταμίνης D σε όλους τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 και 2 και η αποκατάσταση της υποβιταμίνωσης με στόχο επίπεδα 25 (ΟΗ)D ≥ 20 ng/ml. Η στόχευση σε υψηλότερα επίπεδα 25(ΟΗ)D (> 30 ng/ml) δεν υποστηρίζεται, επί του παρόντος, από δεδομένα τυχαιοποιημένων προοπτικών μελετών, ενώ, παράλληλα, υπάρχουν στοιχεία δυσμενών αποτελεσμάτων, αναφορικά με τα οστά, τις πτώσεις, ακόμη και με τη θνησιμότητα με την ύπαρξη υψηλών επιπέδων βιταμίνης D. Θεραπευτικά η διόρθωση του ελλείμματος θα πρέπει να γίνεται με από του στόματος χορήγηση βιταμίνη D σε δόσεις έως 5000-6000 IU/ ημέρα, για 2 μήνες, ενώ, για τη διατήρηση ιδανικών επιπέδων, κατά κανόνα, επαρκούν 800 IU / ημέρα, με ανάγκη μεγαλύτερων δόσεων επί παχυσαρκίας.

Εικόνα 1. Δράσεις βιταμίνης D στη μη ειδική

και ειδική ανοσία. TLR toll like υποδοχέας,

DC δενδριτικά κύτταρα, M μακροφάγα, T-cell

T-λεμφοκύτταρα, cyto T-cell, κυτταροτοξικά

Τ – λεμφοκύτταρα, B-cell Β-λεμφοκύτταρα,

Treg ρυθμιστικά κύτταρα2

21X28_ABBOTT_ALEX_SALONI_SAKX DIABETES.indd 1 4/15/13 12:38 PM

21X28_ABBOTT_ALEX_SALONI_SAKX DIABETES.indd 2 4/15/13 12:38 PM


Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το κόστος, που προέρχεται από τις μακροχρό-νιες επιπλοκές, τις ανεπιθύμητες ενέργειες των αγωγών, την υπογλυ-καιμία και τις συν-νοσηρότητες του σακχαρώδη διαβήτη 2, το οποίο αυ-ξάνει σημαντικά το συνολικό κόστος, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης μέτρησης ποιότητας ζωής, σε ασθενείς με διαβήτη και υπογλυ-καιμίες, “HYPO”, σε συνδυασμό με αυτά της μελέτης κόστους του σακχα-ρώδη Διαβήτη Τύπου 2 στην Ελλάδα (“HERCULES”). Οι παράγοντες αυτοί συνδέονται, επίσης, με απώλεια παραγωγικότητας, λόγω νοσηλειών, αναπηρίας, ή θανάτου, που επηρε-άζουν σημαντικά τις δαπάνες στα κοινωνικο-ασφαλιστικά συστήματα.

ειδησεογραφία

από τη Σοφία Νέτα

ΜΕΓΑΛΟ ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2

ΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ, ΙΣΩΣ, ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ

Επιδημιολογική μελέτη για την αξιολό-γηση της συχνότητας της υπογλυκαιμί-ας και την επίδρασή της στην ποιότητα ζωής στο Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 6.000 ασθενείς, έδειξε ότι, τα παλαιο-τέρα φάρμακα, όπως οι σουλφονυλου-ρίες, προκαλούν συχνότερα υπογλυ-καιμίες και επηρεάζουν αρνητικά, τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και τη ρύθμιση των ασθενών. Αντίθετα, η μετφορμίνη και τα νέα καινοτόμα φάρμακα, που έχουν στη διάθεσή τους οι ιατροί, προκαλούν σπανιότερα υπογλυκαιμίες και αύξηση του σωματικού βάρους, ενώ βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, σε σχέση με τις παραδοσιακές αγωγές.

ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

Η ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΒΑΡΗ ΒΟΗΘΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗΈρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε 32.000 άνδρες, αποκάλυψε, ότι η άσκηση με βάρη περιορίζει τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη 2, αποτελώντας μια καλή εναλλακτική λύση για τους λιγότερο δραστήριους άνδρες. Από τους συμμετέχοντες, που παρακολου-θήθηκαν για 18 χρόνια, 2.300 εμφάνισαν διαβήτη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι η 30λεπτη άσκηση με βάρη, 5 φορές εβδομαδιαίως μείωσε τον κίνδυνο κα-τά 34%, ενώ ακόμα και 1 ώρα άσκηση την εβδομάδα έδειξε οφέλη, καθώς μείωσε τον κίνδυνο κατά 12%. Όμως, η αεροβική γυμναστική κρίθηκε ως η πιο απο-τελεσματική. Ο συνδυασμός και των δύο περιόρισε την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη κατά 59%.

Ερευνητές από το Southampton ανακάλυψαν ότι η χρήση αντικατα-θλιπτικών φαρμάκων αυξάνει τον κίνδυνο των ασθενών να εμφανί-σουν διαβήτη τύπου 2.Επανεξετάζοντας 22 παλαιότερες μελέτες, η βρετανική ομάδα δια-πίστωσε ότι οι χρήστες των συγκε-κριμένων φαρμάκων έχουν μεγα-λύτερες πιθανότητες να αυξήσουν το βάρος τους και κατ’ επέκταση να εμφανίσουν διαβήτη. Στις μελέ-

τες συμμετείχε τεράστιος αριθμός ανθρώπων, που έπαιρναν αντι-καταθλιπτικά, στις οποίες, όμως, δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί οποιαδήποτε ομάδα φαρμάκων, ή κατηγορία ανθρώπων, ως υψηλού κινδύνου. Οι ερευνητές συστήνουν στους για-τρούς να ερευνούν καλύτερα για αρ-χικά συμπτώματα διαβήτη σε ασθε-νείς, στους οποίους συνταγογραφή-θηκαν αντικαταθλιπτικά φάρμακα.


ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ Η ΛΙΞΙΣΕΝΑΤΙΔΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΓΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ

ΑΘΩΑ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΟΥ GLP-1Η επιτροπή για τα φαρμακευτικά προϊόντα ανθρώπινης χρήσης (CHMP) μετά την ολοκλήρωση της ανασκόπησης των αντιδιαβητικών φαρμάκων, που στηρίζονται στον παράγοντα GLP-1, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι τα, επί του παρόντος, διαθέσιμα στοιχεία δεν επιβεβαιώνουν πρόσφατες ανησυχίες για αυξημένο κίνδυνο παγκρεατικών ανεπιθύμητων ενεργειών από τη χρήση τους. Η CHMP έκρινε, ότι η μελέτη από ομάδα ανεξάρτητων ακα-δημαϊκών ερευνητών, που έγειρε ανησυχίες, είχε μια σειρά από μεθοδολογικούς περιορισμούς και διαφορές μεταξύ των ομάδων που εξέταζε.

Η λιξισενατίδη, σε συνδυασμό με θεραπεία βασικής ινσου-λίνης, αποτελεί μία αποτελεσματική επιλογή για τη μείωση της μεταγευματικής γλυκόζης, που βελτιώνει τα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbA1c, σύμφωνα με μια υποανάλυση των ευρημάτων της μελέτης GetGoal-L. Τα αποτελέσματα, που ανακοινώθηκαν, ως προφορική παρου-σίαση, στο 49ο Ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μελέτης του Διαβήτη (EASD), είναι συμβατά με το προφίλ αποτελεσματικότητας της λιξισενατίδης, που δείχνει μια κλινική και στατιστικά σημαντική μείωση της γλυκοζυλιω-μένης αιμοσφαιρίνης HbA1c σε διαφορετικούς πληθυσμούς ασθενών. Τα αποτελέσματα έδειξαν, επίσης, ότι, η απώλεια σωματικού βάρους με τη λιξισενατίδη, σε συνδυασμό με βασική ινσουλίνη, ήταν υψηλότερη σε αυτή την ομάδα.

ΝΕΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣΕλπίδα βελτίωσης της όρασης των πασχόντων από διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας (ΔΟΩ) δίνουν τα ευρήματα των μελετών VIVID και VISTA, τα οποία κατέδειξαν ότι, υπάρ-χει σημαντικά υψηλή βελτίωση της οπτικής οξύτητας των συμμετεχόντων, στους οποίους χορηγήθηκε aflibercept σε διάλυμα, σε σύγκριση με την επέμβαση λεϊζερ.

Το ΔΟΩ είναι η συχνότερη αιτία τύφλωσης σε νέους, ενήλικες και μεσήλικες. Ο θεραπεύσιμος πληθυσμός ΔΟΩ, παγκοσμί-ως, υπολογίζεται περίπου στα 6,2 εκατ. άτομα. Η συχνότητα εκδήλωσης διαβήτη αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς και αναμένεται, πως το 7% του συνόλου των ασθενών με διαβή-τη θα εκδηλώσουν ΔΟΩ, κάποια στιγμή στη ζωή τους.

ΑΣΠΙΔΑ ΤΑ ΧΑΜΗΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ

Οι χαμηλές τιμές του σακχάρου προστατεύουν τα άτομα της τρίτης ηλικίας από την απώλεια μνήμης, σύμφωνα με γερμανική έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 140 ηλικιωμένοι.Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι, ακόμα και για τους ανθρώπους με φυσιολογικό σάκχαρο, η μείωση των επιπέδων θα μπορούσε να αποδειχθεί σωστή στρατηγική, προκειμένου να προληφθούν προβλή-ματα μνήμης και νοητικής υστέρησης, καθώς γερνούν. Σε προηγούμε-νες έρευνες τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα είχαν συσχετιστεί με τη νόσο Alzheimer. νέα έρευνα, ωστόσο, εξέτασε ανθρώπους χωρίς τέτοια πάθηση και ανακά-λυψε ότι, το χαμηλότερο σάκχαρο μπορεί να έχει προστατευτικές ιδιότητες.


Υπενθυμίζεται ότι, οι κυριότερες ενδείξεις για θεραπεία με ινσουλίνη είναι:• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1• Διαβήτης κυήσεως, που δεν ρυθμίζεται με διαιτολογική παρέμβαση• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 με ένα από τα εξής: αποτυχία ρύθμισης με αντιδια-βητικά δισκία, περίοδος stress (π.χ. χειρουρ-γική επέμβαση, οξύ έμφραγμα μυοκαρδί-ου, τραύμα, σοβαρή λοίμωξη, νοσηλεία σε ΜΕΘ), κύηση, σοβαρή ηπατική, ή νεφρική ανεπάρκεια, ενίοτε κατά την διάγνωση του διαβήτη, με σκοπό την ταχύτερη ρύθμιση.

Σκοπός της ινσουλινοθεραπείας είναι να υποκαταστήσει την ενδογενή, απόλυτη, ή σχετική, έλλειψη ινσουλίνης στους ασθε-νείς με διαβήτη, με τρόπο, που να μιμείται, κατά το δυνατόν περισσότερο, την φυσιο-λογική της έκκριση. Η τελευταία χαρακτηρί-ζεται από συνεχή, σχεδόν σταθερή παρα-γωγή ινσουλίνης, καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου (βασική έκκριση), ενώ αυξάνεται σημαντικά, μετά από τη λήψη τροφής, σε ποσότητα, που εξαρτάται από την ποσότητα των υδατανθράκων του κάθε γεύματος (γευματική έκκριση) (σχήμα 1). Με τον τρόπο αυτό, ο οργανισμός καταφέρνει να διατηρεί τα επίπεδα γλυκόζης του αίμα-τος σε φυσιολογικά επίπεδα.

Τύποι ινσουλίνης - ινσουλίνεςμακράς δράσης Αρχικά, η ανθρώπινη ινσουλίνη παρα-σκευάστηκε με τη βοήθεια της τεχνολο-γίας του ανασυνδυασμένου DNA. Με την

τεχνική αυτή, ένα γονίδιο, που παράγει προϊνσουλίνη, εισάγεται σε ένα βακτήριο, ή μύκητα και ακολούθως η προϊνσουλίνη, που απομονώνεται, μετατρέπεται σε ινσου-λίνη με ενζυματική αντίδραση. Ωστόσο, τα επίπεδα της ανθρώπινης ινσουλίνης στο αίμα μετά από υποδόρια ένεση δεν αντιστοιχούν ακριβώς σε εκείνα της φυ-σιολογικής έκκρισης ινσουλίνης, οπότε και η ρύθμιση του σακχάρου καθίσταται πολλές φορές προβληματική. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκαν τα ανάλογα της ινσουλίνης. Τα ανάλογα ινσουλίνης είναι πεπτίδια, τα οποία προκύπτουν από τη με-τατροπή της ανθρώπινης ινσουλίνης, μέσω προσθήκης, ή ανταλλαγής ορισμένων αμι-νοξέων (Πίνακας 1). Οι μετατροπές αυτές προσδίδουν στο μόριο της ινσουλίνης κά-ποιες επιθυμητές ιδιότητες, που σχετίζονται με την ταχύτητα, αλλά και τη σταθερότητα απορρόφησής της. Τα υπάρχοντα αυτή τη στιγμή ανάλογα ινσουλίνης διακρίνονται

ρύθμιση του διαβήτη

Νεότερες ινσουλίνεςμακράς δράσηςπλεονεκτήματα & μειονεκτήματα

Ελπίδα Αθανασοπούλου,ειδικευόμενη παθολόγος,

Σταύρου Λιάτη,παθολόγος, επιμελητής α' ΕΣΥ,Α΄ προπαιδευτική παθολογική

κλινική και διαβητολογικό κέντρο, ΓΝΑ «Λαϊκό»

Η ινσουλίνη ανακαλύφθηκε το 1921 στο Τορόντο από τους Banting και Best. Για την θεραπεία του διαβήτη, αρχικά χρησιμοποιήθηκε χοίρειος και βόειος ινσουλίνη, μέχρι την ανάπτυξη της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA, η οποία επέτρεψε την παρασκευή ανθρώπινης ινσουλίνης για θεραπευτικούς σκοπούς. Σήμερα, με την πρόοδο της τεχνολογίας, είναι πλέον διαδεδομένα τα ανάλογα ινσουλίνης, τα οποία τείνουν να αντικαταστήσουν πλήρως την παλαιότερη ανθρώπινη ινσουλίνη.



σε εκείνα, που διαθέτουν υπερταχεία έναρξη και βραχεία διάρκεια δράσης και σε εκείνα, που διαθέτουν μακρά και σταθερή δράση. Οι φαρμακοκινητικές ιδιότητες των αναλόγων ινσουλίνης, όπως και εκείνες της ανθρώπινης ινσουλίνης, αναγράφονται στον πίνακα 2.Οι ινσουλίνες μακράς δράσης είναι υπεύ-θυνες για την υποκατάσταση της βασικής έκκρισης ινσουλίνης. Οι παλαιότερες αν-θρώπινες ινσουλίνες μακράς δράσης, τό-σο η ισοφανική, (NPH) όσο και η ψευδαρ-γυρική (lente και ultralente, οι οποίες δεν κυκλοφορούν στη χώρα μας πλέον), μετά την υποδόρια έγχυσή τους δεν παρουσιά-ζουν σταθερή απορρόφηση, αντιθέτως δε, η συγκέντρωσή τους στο αίμα αυξάνεται απότομα, δημιουργώντας χαρακτηριστική αιχμή δράσης (σχήμα 2). Η ινσουλίνη Glargine είναι το πρώτο ανά-λογο ινσουλίνης βραδείας δράσης, που χρησιμοποιήθηκε στην κλινική πράξη. Το μόριο της διαφέρει σε σχέση με την αν-θρώπινη ινσουλίνη, τόσο ως προς την Α, όσο και ως προς τη Β αλυσίδα. Μετά την ένεσή της στον υποδόριο ιστό απορροφά-ται με αργό και σταθερό ρυθμό. Η διάρκεια δράσης της, μετά από υποδόρια ένεση, εί-ναι περίπου 24 ώρες, ενώ, σε αντίθεση με τις ανθρώπινες ινσουλίνες μακράς δράσης, δεν εμφανίζει αιχμή. Επιπλέον, βρέθηκε ότι, οι τιμές της στο πλάσμα εμφανίζουν μικρότερη μεταβλητότητα στον ίδιο, ή/και σε διαφορετικούς ασθενείς, σε σχέση με την ανθρώπινη ινσουλίνη (σχήμα 2). Η ινσουλίνη Detemir είναι, επίσης, ένα ανάλογο μακράς δράσης, του οποίου η παρατεταμένη ενέργεια επιτυγχάνεται, κυρίως, μέσω σύνδεσης του μορίου του με αλβουμίνη στο πλάσμα. Αυτό επι-τυγχάνεται χάρη στην προσθήκη ενός λιπαρού οξέος στην πρωτεϊνική αλυσίδα της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη Detemir εμ-φανίζει βραδύτερη έναρξη και μικρότερη αιχμή δράσης σε σχέση με την ανθρώπινη ινσουλίνη (σχήμα 2). Η διάρκεια δράσης της φτάνει μέχρι τις 20 ώρες.Το νεότερο ανάλογο ινσουλίνης, το οποίο μόλις πρόσφατα έλαβε έγκρι-ση κυκλοφορίας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΕΑ), αλλά

Πίνακας 1. Ανάλογα ινσουλίνης

Ανάλογαινσουλίνης Αλλαγές στο μόριο της ινσουλίνης

Υπερταχεία έναρξη- βραχεία δράση

Lιspro Αντιμετάθεση προλίνης-λυσίνης στις θέσεις Β28-Β29

Aspart Αντικατάσταση προλίνης με ασπαρτικό οξύ στη θέση Β28

GlulysineΑντικατάσταση προλίνης με γλουταμινικό οξύ στη θέση Β29

Αντικατάσταση ασπαραγίνης με λυσίνη στη θέση Β3

Βραδεία έναρξη- μακρά δράση

GlargineΑντικατάσταση ασπαραγίνης με γλυκίνη στη θέση Α21

Προσθήκη 2 μορίων αργινίνης στη θέση Β30

Detemir Προσθήκη αλύσου λιπαρού οξέος (μυριστικό οξύ) στη θέση Β29

Degludec*Απαλοιφή θρεονίνης στη θέση Β30 και προσθήκη πλάγι-ας αλύσου λιπαρού οξέος (όπως και στην Detemir) στη θέση Β29

* Δεν κυκλοφορεί ακόμη στην ελληνική αγορά

Σχήμα 1Βασική και γευματικήέκκριση ινσουλίνης


δεν κυκλοφορεί ακόμη στην Ελλάδα, είναι η ινσουλίνη degludec. Χαρακτη-ρίζεται ως ινσουλίνη υπερ-βραδείας δράσης και παρουσιάζει πολύ ομαλή φαρμακοκινητική συμπεριφορά. Έχει μεγαλύτερο χρόνο ημίσειας ζωής, που ξεπερνά κατά πολύ τις 24 ώρες και απουσία αιχμής, όσον αφορά τη συγκέντρωσή της στο πλάσμα.

Πλεονεκτήματα τωννεότερων ινσουλινώνΤα πλεονεκτήματα των νεότερων ινσουλι-νών μακράς δράσης προκύπτουν από τις τροποποιημένες φαρμακοκινητικές ιδιό-

τητες, που διαθέτουν και αναφέρθηκαν παραπάνω. Χάρη στην έλλειψη αιχμής, την παρατεταμένη διάρκεια δράσης, τη μικρή μεταβλητότητα και τη μεγάλη επαναληψιμότητα στα επίπεδα πλάσμα-τος, προσομοιάζουν περισσότερο με τη φυσιολογική βασική έκκριση ινσουλίνης, σε σχέση με τις παλαιότερες ινσουλίνες μέσης και βραδείας δράσης.

Χάρη στα παραπάνω πλεονεκτήματα, τα ανάλογα ινσουλίνης μακράς δράσης χρησιμοποιούνται τόσο στον διαβήτη τύπου 1, όσο και στον διαβήτη τύπου 2, για την υποκατάσταση της βασικής έκ-

κρισης ινσουλίνης. Στον διαβήτη τύπου 1, στα σχήματα εντατικοποιημένης ιν-σουλινοθεραπείας, η ινσουλίνη glargine χορηγείται μία φορά την ημέρα και η ινσουλίνη detemir δύο φορές την ημέ-ρα, σε συνδυασμό με ινσουλίνη ταχείας δράσης πριν από τα γεύματα (γευματική ινσουλίνη). Στον διαβήτη τύπου 2, οι ινσουλίνες glargine και detemir χορη-γούνται, συχνά, μία φορά την ημέρα (συνήθως το βράδυ) σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία, ή ανάλογο GLP-1. Αντίστοιχα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και σε πιο εντατικοποιημένα σχήματα, στον διαβήτη τύπου 2, σε συνδυασμό

→ Με τα ανάλογα ινσουλίνης μακράς δράσης επιτυγχάνεται σημαντική προσέγγιση στο φυσιολογικό μοντέλο έκκρισης βασικής ινσουλίνης από το πάγκρεας. Έτσι μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των υπογλυκαιμιών, σε σχέση με τις παλαιότερες ανθρώπινες ινσουλίνες. Επιπλέον, στις περισσότερες περιπτώσεις, ιδίως με την ινσουλίνη glargine, αλλά και την degludec (που όμως δεν διατίθεται προς το παρόν στην Ελλάδα) είναι αρκετή η εφ’ άπαξ ημερήσια χορήγηση. Από την άλλη πλευρά, το κόστος των αναλόγων είναι αρκετά υψηλότερο, δημιουργώντας σχετικό δίλημμα για τα ασφαλιστικά συστήματα, ως προς την ανάγκη κάλυψης του επιπλέον κόστους. Στην Ελλάδα και στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, τα ανάλογα ινσουλίνης μακράς δράσης καλύπτονται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Πίνακας 2. Φαρμακοκινητικές ιδιότητες των κυριότερων σκευασμάτων ινσουλίνης. Δεν περιλαμβάνονται τα έτοιμα μείγματα ινσουλίνης

Σκεύασμα ινσουλίνης Έναρξηδράσης

Μέγιστηδράση

Διάρκειαδράσης

Ινσουλίνεςυπερταχείας δράσης

Ινσουλίνη Lyspro 5-15 λεπτά 30-90 λεπτά 3-5 ώρες

Ινσουλίνη Aspart 5-15 λεπτά 30-90 λεπτά 3-5 ώρες

Ινσουλίνη Glulysine 5-15 λεπτά 30-90 λεπτά 3-5 ώρες

Ινσουλίνηταχείας δράσης

Ινσουλίνη Glargine 2-4 ώρες Δεν υπάρχει 20-24 ώρες

Ινσουλίνη Detemir 2-4 ώρες 6-14 ώρες 16-20 ώρες

Ινσουλίνη Degludec 2-4 ώρες Δεν υπάρχει >24 ώρες

* Δεν κυκλοφορεί πλέον στην Ελλάδα

με 1-3 ενέσεις γευματικής ινσουλίνης. Η detemir μπορεί να χρειαστεί να χο-ρηγηθεί και δύο φορές την ημέρα στα σχήματα αυτά. Η ινσουλίνη degludec (μη διαθέσιμη στην Ελλάδα) χορηγείται πάντα μία φορά την ημέρα.

Αρκετές κλινικές μελέτες, που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, συνέκριναν τα νεότε-ρα ανάλογα ινσουλίνης μακράς και στα-θερής δράσης με τις παλαιότερες ανθρώ-πινες ινσουλίνης μέσης δράσης (ισοφανι-κή, ή ΝΡΗ) και στους δύο τύπους διαβήτη. Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι, τα ανάλογα Glargine και Detemir προκαλoύν σταθε-ρά λιγότερες συμπτωματικές, νυκτερινές και συνολικές υπογλυκαιμίες, βελτιώνουν τη γλυκόζη πλάσματος νηστείας και προ-καλούν μικρότερη αύξηση του βάρους (η detemir), σε σύγκριση με την ανθρώπινη ινσουλίνη. Ωστόσο, δεν υπήρξε διαφορά μεταξύ των δύο τύπων ινσουλίνης, ως προς τα επίπεδα της HbA1c.

ΜειονεκτήματαΤο βασικό μειονέκτημα των αναλόγων της ινσουλίνης μακράς δράσης είναι το αυξημένο κόστος τους, το οποίο είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό των παλαι-ότερων ινσουλινών. Επιπλέον, οι ινσου-λίνες glargine και detemir, για λόγους φαρμακοκινητικής σταθερότητας, δεν είναι δυνατόν να αναμειχθούν με ινσου-λίνη ταχείας, ή υπερταχείας δράσης και γι αυτό δεν χορηγούνται ως μείγματα. Στην εγκυμοσύνη, η ινσουλίνη detemir

πρόσφατα έλαβε θετική γνωμοδότηση χορήγησης από τον Ευρωπαϊκό Ορ-γανισμό Φαρμάκων κι έτσι μπορεί να χορηγηθεί σε εγκύους. Σύμφωνα με τον ίδιο οργανισμό, η ινσουλίνη glargine μπορεί, επίσης, να χορηγηθεί σε εγκύ-ους, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.

Αρκετή συζήτηση έχει γίνει σχετικά με το κατά πόσον τα ανάλογα ινσουλίνης αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Σε ορισμένες αναδρομικές επιδημιολογικές μελέτες φάνηκε ότι, η ινσουλίνη glargine αυξάνει την πιθανό-τητα εμφάνισης καρκίνου, σε σχέση με την ανθρώπινη ινσουλίνη. Οι μελέτες αυτές, εκ του σχεδιασμού τους, είχαν σημαντικά, μεθοδολογικά προβλήματα και τα δεδομένα, που προέκυψαν από

αυτές, δεν προσφέρονταν για συμπε-ράσματα, αλλά για την ανάδειξη ερω-τημάτων, που έπρεπε να τεθούν προς απάντηση σε προοπτικές, τυχαιοποιη-μένες κλινικές δοκιμές. Τα δεδομένα από τις προοπτικές κλινικές δοκιμές με την glargine δεν έχουν δείξει αύ-ξηση των καρκίνων με την ινσουλίνη αυτή. Επιπλέον, τα αποτελέσματα της, προσφάτως δημοσιευθείσας, μελέτης ORIGIN, όπου η glargine χορηγήθηκε σε περισσότερα από 5.000 άτομα με διαβήτη τύπου 2, ή προδιαβήτη, για μέσο διάστημα περίπου 6 ετών, ήταν απόλυτα καθησυχαστικά, καθώς δεν αναδείχθηκε αύξηση της επίπτωσης καρκίνου στην ομάδα της glargine (σχε-τικός κίνδυνος: 1.0 [0.88-1.13, π=0.97]), έναντι της ομάδας ελέγχου. x

Βιβλιογραφία

1. Λιάτης Σ. Θεραπεία του διαβήτη με ινσουλίνη. Στο: Κατσιλάμπρος Ν (Συντ): Ο σακχαρώδης διαβήτης στην κλινική πράξη. Εκδ. Λίτσας. Αθήνα 2005:389-429

2. Heinemann L. Insulin pharmacology. In: J. Pickup & G.Williams eds. Textbook of Diabetes, 3rd edn, Blackwell Science Ltd, Oxford 2003; Vol. 2, 42:1-15

3. Gerich JE. Novel insulins: expanding options in diabetes management. Am J

Med 2002;113:308-164. Barnett AH. A review of basal insulins.

Diabet Med 2003;20:873-855. Helse T, Nosek L, Biilmann Rønn B,

Endahl L, Heinemann L Kapitza , Draeger E. Lower within-subject variability of insulin Detemir in comparison to NPH insulin and insulin Glargine in people with type 1 diabetes. Diabetes 2004;53:1614-1620

6. Horvath K, Jeitler K, Berghold A, Ebrahim SH, Gratzer TW, Plank J, Kaiser T, Pieber TR, Siebenhofer A. Long-acting insulin analogues versus NPH insulin

(human isophane insulin) for type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev. 2007;18;(2):CD005613

7. Keating GM. Insulin degludec and insulin degludec/insulin aspart: a review of their use in the management of diabetes mellitus. Drugs. 2013;73:575-9

8. ORIGIN Trial Investigators, Gerstein HC, Bosch J, Dagenais GR, Díaz R, Jung H, Maggioni AP, Pogue J, Probstfield J, Ramachandran A, Riddle MC, Rydén LE, Yusuf S. Basal insulin and cardiovascular and other outcomes in dysglycemia. N Engl J Med. 2012; 367:319-28

Σχήμα 2Σχηματική παράσταση της καμπύλης συγκέντρωσης των αναλόγων ινσουλίνης glargine και detemir, σε σύγκριση με την αντίστοιχη συγκέντρωση της ανθρώπι-νης πρωταμινικής ινσουλίνης (ισοφανικής ή ΝΡΗ)




η σελίδατου γιατρού

Σαν «φαινόμενο της ινκρετίνης» ορίζεται η μεγαλύτερη απάντηση στην έκκριση ινσουλίνης, που ακολουθεί την πρόσληψη γλυκόζης από το στόμα, σε σύγκριση με την ενδοφλέβια χορήγηση ισοδύναμης ποσότητας γλυκόζης. Οι ινκρετίνες αποτελούν πεπτίδια, τα οποία απελευθερώνονται από το έντερο κατά την πέψη, κυρίως υδατανθράκων, αλλά και λιπών. Στον άνθρωπο τα σημαντικότερα ινκρετινικά πεπτίδια είναι το Glucagon-Like-Peptide-1 (GLP-1) και το Glucose-dependent Insulinotropic Polypeptide (GIP), τα οποία συμμετέχουν ενεργά στην ομοιοστασία της γλυκόζης προάγοντας, κυρίως, τη μεταγευματική πρόσληψή της στους περιφερικούς ιστούς. Αυτό επιτυγ-

χάνεται με την ινσουλινότρoπο δράση τους (GLP 1 και GIP), αλλά και με άλλους μηχα-νισμούς, όπως την αναστολή της έκκρισης της γλυκαγόνης (GLP-1), την καθυστέρηση της γαστρικής κένωσης (GLP-1) και, ενδε-χομένως, μέσω αύξησης της περιφερικής ευαισθησίας στην ινσουλίνη (GLP 1 και GIP). Οι ινκρετίνες ευθύνονται για το 70% περίπου της συνολικής ποσότητας ινσου-λίνης, που εκκρίνεται μετά τη χορήγηση γλυκόζης από το στόμα. Τόσο το GLP-1 όσο και το GIP έχουν μικρό χρόνο ημιζωής (2 και 7 λεπτά αντιστοίχως) και αποδομού-νται από το ένζυμο DPP-4 (serine protease dipeptidylpeptidase-4).

«Έκκριση και μεταβολισμός των ινκρετινών»Το GLP-1 παράγεται μετά από ιστική, μετα-μεταφραστική επεξεργασία του γονίδιου του προγλυκαγόνου, που εδράζεται στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος 2, ενώ το γονίδιο για το GIP έχει εντοπιστεί στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος 17. Παρόλο που κύτταρα ικανά να εκκρίνουν ινκρετίνες βρίσκονται διάσπαρτα σε ολό-κληρο το λεπτό έντερο, το GIP παράγεται,

Ο ρόλος των ινκρετινώνστην ομοιοστασία της γλυκόζης

Σταυρούλα Α. Πάσχου,ειδικευόμενη ενδοκρινολόγος,

Ανδρομάχη Βρυωνίδου - Μπομποτά, ενδοκρινολόγος,

τμήμα ενδοκρινολογίας - διαβητολογικό κέντρο,

νοσοκομείο Κοργιαλένειο - Μπενάκειο, Αθήνα


κυρίως, από τα κύτταρα Κ στο δωδεκα-δάκτυλο, ενώ το GLP-1 εκκρίνεται, κατά κύριο λόγο, από τα κύτταρα L στον ειλεό. Ο μηχανισμός της εντερικής ρύθμισης της απελευθέρωσης ινκρετινών δεν είναι απο-λύτως σαφής. Υποδοχείς G πρωτεϊνών, που αντιλαμβάνονται τα χημικά συστατικά των τροφών (ανάλογοι με αυτούς, που έχουν ταυτοποιηθεί, στη γλώσσα) έχουν συνε-ντοπιστεί στο ανθρώπινο δωδεκαδάκτυλο με GLP-1. Οι υδατάνθρακες και τα λίπη, που περιέχονται στη λαμβανόμενη τροφή, αποτελούν τα πιο ισχυρά ερεθίσματα απε-λευθέρωσης των ινκρετινών. Η έκκριση πραγματοποιείται μέσα σε λίγα λεπτά από την λήψη του γεύματος, ενώ τα αρχικά επίπεδα αποκαθίστανται σε περίπου τρεις ώρες. Το ένζυμο DPP-4, επίσης γνωστό ως CD26, μεταβολίζει τόσο το GLP-1 (χρόνος ημιζωής 2 λεπτά), όσο και το GIP (χρόνος ημιζωής 7 λεπτά) προς τους μεταβολίτες GLP-1 (9-36) και GIP (3-42) αντίστοιχα. Ο με-ταβολίτης GLP-1 (9-36) μπορεί να παραμεί-νει βιολογικά δραστικός (χρόνος ημιζωής 5 λεπτά), όχι όμως και ο μεταβολίτης GIP (3-42). Επιπλέον, ένα σημαντικό ποσοστό του κυκλοφορούντος GLP-1 μπορεί να υποστεί διάσπαση στο καρβοξυλικό άκρο του από την ενδοπεπτιδάση 24.11 (ΝΕΡ-24.11). Οι μεταβολίτες των ινκρετινών τελικώς απο-βάλλονται, κυρίως από τους νεφρούς.

Υποδοχείς GLP-1 και GIPΤα πεπτίδια GLP-1 και GIP συνδέονται με τους αντίστοιχους G πρωτεϊνικούς υποδο-χείς GLP-1R και GIPR, που ανευρίσκονται, κατά κύριο λόγο, στα β κύτταρα του πα-γκρέατος και μεσολαβούν στην έκκριση ινσουλίνης. Μετά τη σύνδεση του GLP-1, το κύριο βιοχημικό μονοπάτι, που ενεργοποι-είται, είναι αυτό των cAMP - ΡΚΑ (Protein Kinase A), αν και θεωρείται, ότι συμμετέχει σε μικρό βαθμό και ένα ανεξάρτητο της ΡΚΑ μονοπάτι. Παρόμοια βιοχημικά μονο-πάτια ενεργοποιούνται και μετά τη σύνδεση του GIP στους αντίστοιχους υποδοχείς.

Πίνακας 1. Δράσεις των ινκρετινών

Δράσεις GLP-1 GIP

β κύτταραπαγκρέατος

↑ Έκκρισης Ινσουλίνης (Γλυ-κοζοεξαρτώμενη)

↑ Πολλαπλασιασμού ↓ Απόπτωσης

↑ Έκκρισης Ινσουλίνης (Γλυκοζοεξαρτώμενη)↑ Πολλαπλασιασμού ↓ Απόπτωσης

α και δ κύτταρα παγκρέατος

↑ Γλυκαγόνης (Γλυκοζοε-ξαρτώμενη)

↓ Σωματοστατίνης↔

Γαστρική Κένωση Καθυστέρηση ↔

Όρεξη καιΣωματικό Βάρος

Ελάττωση της Όρεξης Βελτί-ωση Σ.Β.

↔

ΝευροπροστασίαΕνδείξεις νευροπροστατευ-τικής δράσης σε προκλινικές

μελέτες

Ενδείξεις νευροπρο-στατευτικής δράσης σε

προκλινικές μελέτες

Καρδιαγγειακό Σύστημα

Βελτίωση παραγόντων Καρ-διαγγειακού Κινδύνου: ΑΠ, Λιπιδαιμικό Προφίλ, Δείκτες

Φλεγμονής

↔

Οστά↑ Οστικής Σύνθεσης

↓ Οστικής Απορρόφησης

↑ Οστικής Σύνθεσης↓ Οστικής Απορρό-

φησης

Λιπώδης Ιστός ↔ ↑ Λιπογένεσης

Σχήμα 1.Ο ρόλος των ινκρετινώνστην ομοιοστασίατης γλυκόζης

*Πηγή: Drucker DJ. The role of gut hormones in glucose homeostasis. 2007 J Clin Invest. 117:24-32


Οι άνθρωποι είναι μοναδικοί.Έτσι θα πρέπει να είναι και οι πένες τους.

ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. 15ο χλμ. Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας, 14564 Κηφισιά,τηλ.: 210 6294600 fax: 210 6294610, T.Θ. 51288Γραφείο Θεσσαλονίκης: Αδριανουπόλεως 24, 551 33 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη τηλ.: 2310 480160Για παραγγελίες: τηλ.: 210 6294629 fax: 210 6294630 e-mail: [email protected] www.lilly.gr

12H

UM

ASa

vvio

LA

6_20

13(Π

ΡΟΣΑ

ΡΜΟ

ΓΗ)

* Για χρήση με φυσίγγια ινσουλίνης (cartridges 3ml) της εταιρείας Φαρμασέρβ-Λίλλυ Α.Ε.Β.Ε.1. Wong M. et al, Curr Med Res Opin 2013; 1-9, 2. Φ.Ο.Χ. HumaPen SAVVIO

Τηλέφωνο Τμήματος Υποστήριξης για εκπαίδευση ή/και ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση της HumaPen SAVVIO: 210 6294774

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε.

ΝΕΑΣ επαναχρησιμοποιούμενης πένας

Σχεδιασμόςπου εμπνέει εμπιστοσύνη1,2

✓Εύχρηστη1,2

✓Μικρού μεγέθους & βάρους1

✓Μοντέρνου σχεδιασμού και υψηλής αισθητικής1

✓Διαθέσιμη σε 3 χρώματα*1,2

Eγκεκριμένηδιάρκεια ζωής:6 έτη2

HUMALOG ANAKOINOSH 21X29_Layout 1 5/23/13 12:14 PM Page 3


η σελίδατου γιατρού η σελίδα

Εκτός από τα παγκρεατικά κύτταρα, ο υποδοχέας GLP-1R εκφράζεται επίσης στην καρδιά, στο κεντρικό νευρικό σύ-στημα, στους νεφρούς, στους πνεύμονες, στην υπόφυση, στο δέρμα, στο οζώδες γάγγλιο του πνευμονογαστρικού νεύρου και στο γαστρεντερικό σωλήνα. Πρόσφα-τες μελέτες έχουν καταδείξει υποδοχείς GLP-1R και σε καρκινικά κύτταρα θυρε-οειδούς. Όσον αφορά τον υποδοχέα GIPR έχει αποδειχθεί, ότι μπορεί να είναι παρών, εκτός από τα κύτταρα του παγκρέ-ατος, στο γαστρεντερικό σωλήνα, στο λιπώδη ιστό, στο φλοιό των επινεφριδίων, στην υπόφυση, στην καρδιά, στους όρ-χεις, στα ενδοθηλιακά κύτταρα, στα οστά και στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Δράσεις των ινκρετινώνΟι δράσεις των πεπτιδίων GLP-1 και GIP είναι παρόμοιες στα β κύτταρα του πα-γκρέατος, ενώ στα υπόλοιπα κύτταρα μπορεί να διαφέρουν (Πίνακας 1). Οι ινκρετίνες μπορούν, δυνητικά, να δρουν σε όσα κύτταρα ανευρίσκονται υποδοχείς τους. Επί του παρόντος, θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στις δράσεις, που αφορούν στην ομοιοστασία της γλυκόζης (Σχήμα 1).Δράσεις στο πάγκρεαςΚατ’ αρχάς, προάγουν άμεσα την εξαρ-τώμενη από τη γλυκόζη έκκριση και βιο-σύνθεση της ινσουλίνης από τα β κύτταρα του παγκρέατος, συμβάλλοντας έτσι στη ρύθμιση των μεταγευματικών επιπέδων γλυκόζης. Σε πειραματικά μοντέλα, βέβαια, αποδείχτηκε, ότι τόσο το GLP-1, όσο και το GIP προάγουν επίσης τον πολλαπλασια-σμό και αναστέλλουν την απόπτωση των β κυττάρων. Τα αποτελέσματα αυτά υπο-στηρίζονται και από μελέτες παρέμβασης

με GLP-1 αγωνιστές και αναστολείς του DPP-4 σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Συγκεκριμένα, σε μελέτες, που χορηγήθηκε για μερικές εβδομάδες θε-ραπεία με σαξαγλιπτίνη και βιλνταγλιπτίνη (αναστολείς του DPP-4), παρατηρήθηκε πα-ρόμοια αύξηση στην έκκριση ινσουλίνης, τόσο μεταγευματικά, όσο και προγευματικά, εύρημα που μπορεί να εξηγηθεί από τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις των ινκρετι-νών στα β κύτταρα. Σε αντίθεση με το GIP, το GLP-1 αναστέλλει επιπρόσθετα και την έκκριση, τόσο της σωματοστατίνης, όσο και της γλυκαγόνης. Η αναστολή της έκκρισης της σωματοστατίνης γίνεται με απευθείας δράση στα δ κύτταρα του παγκρέατος. Το βιοχημικό μονοπάτι, με το οποίο αναστέλλεται η απελευθέρωση της γλυκαγόνης από τα α κύτταρα, είναι λιγότερο σαφές. Η ήπια υπεργλυκαιμία, που παρατηρείται σε GLP-1R-/- ποντίκια υποστηρίζει τη σημασία του GLP-1 στην επαγωγή της ανασταλτικής δράσης επί της έκκρισης της γλυκαγόνης.Δράσεις στο γαστρεντερικό σύστημαΤο GLP-1 επιβραδύνει τη γαστρική κέ-νωση και αναστέλλει την έκκριση πε-νταγαστρίνης, καθώς και την έκκριση γαστρικού οξέος μετά τα γεύματα. Η επι-βράδυνση της γαστρικής κένωσης είναι μια από τις σημαντικότερες οδούς, μέσω της οποίας οι αγωνιστές GLP-1 ελέγχουν τα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης. Επιπρόσθετα, η σημαντική βελτίωση, που παρουσιάζουν οι μεταβολικές πα-ράμετροι παχύσαρκων ασθενών σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα μετά από βαριατρικές επεμβάσεις, οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην αύξηση των συ-γκεντρώσεων του GLP-1.

Δράσεις στο νευρικό σύστημαΥποδοχείς GLP-1 εκφράζονται στον υπο-θάλαμο, στο θάλαμο, στον ιππόκαμπο, και στο εγκεφαλικό στέλεχος. Ενώ το περιφερικό GLP-1 φαίνεται να έχει την ικα-νότητα διέλευσης του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, επιπρόσθετα GLP-1 θεωρείται ότι παράγεται, επίσης, εντός του κεντρικούνευρικού συστήματος (συγκεκριμένα στον πυρήνα της μονήρους οδού στο ου-ραίο τμήμα του εγκεφαλικού στελέχους). Αυτή η μορφή του GLP-1 λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής. Το GLP-1 συμμετέχει στον έλεγχο της πρόσληψης τροφής, στη διαδικασία επαγωγής του αισθήματος κορεσμού και, έτσι, στην ενεργειακή ομοι-οστασία και στη ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης. Οι δράσεις αυτές επιτυγ-χάνονται μέσω, τόσο του κεντρικώς, όσο και του περιφερικώς παραγόμενου GLP-1.Δράσεις στο λιπώδη ιστόΥποδοχείς μόνο GIPR και όχι GLP-1R εκ-φράζονται και στο λιπώδη ιστό. Το GIP εμπλέκεται στον μεταβολισμό των λιπιδί-ων, αλλά και στην διαδικασία ενεργειακής αποθήκευσης, αφού προάγει, κατά βάση, τη βιοσύνθεση λίπους. Έτσι, GIPR-/- πο-ντίκια σε διατροφή υψηλής θερμιδικής αξίας, που φυσιολογικά προάγει την παχυσαρκία, φαίνεται να παρουσιάζουν συνολικά ελαττωμένη μάζα λιποκυττά-ρων, αλλά, παράλληλα, και διαταραγ-μένη ανοχή στη γλυκόζη. Διαταραχή στην ανοχή της γλυκόζης παρατηρή-θηκε και σε ποντικούς με φυσιολογική έκφραση του υποδοχέα GIPR, όταν σε αυτούς χορηγήθηκε ανταγωνιστής του GIP. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν, επίσης, ότι, τόσο GIPR-/- ποντίκια σε κανονική δί-αιτα, όσο και ποντίκια φυσιολογικά για το


γονίδιο του υποδοχέα GIPR, που τέθηκαν σε αγωγή με ανταγωνιστή GIP, παρου-σίασαν διαταραχή ανοχής γλυκόζης. Επιπρόσθετα, η μακροχρόνια χορήγηση ενός αναλόγου GIP ανέστειλε τη δραστι-κότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης και προήγαγε την απώλεια βάρους, τόσο σε παχύσαρκα, όσο και λεπτόσωμα ποντίκια. Ωστόσο, επειδή μέχρι σήμερα η έρευνα αφορά μόνο ζωικά πειραματικά μοντέλα, χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα.

Ινκρετίνες και σακχαρώδηςδιαβήτης τύπου 2 Η φυσιολογική σημασία ενός συστήματος στη διατήρηση της ομοιοστασίας στην Ιατρική, αλλά και γενικότερα στην Επιστή-μη και στην ίδια τη ζωή, καταδεικνύεται σαφώς κι από τις επιπτώσεις, που προκαλεί η διαταραχή, ή έλλειψή του. Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 πα-ρατηρείται μειωμένη απάντηση στο φαι-νόμενο της ινκρετίνης. Το γεγονός αυτό αποδίδεται σε ελαττωματική έκκριση του GLP-1 από τη μια και αντίσταση στη δράση του GIP από την άλλη. Οι συγκεντρώσεις του GIP διατηρούνται στα φυσιολογικά επίπεδα, ή είναι ακόμη και αυξημένες, ενώ η ινκρετινική επίδραση του GIP είναι

απούσα, ακόμη και στις πολύ αυξημένες συγκεντρώσεις. Αν και η παθοφυσιολογι-κή ερμηνεία της ελαττωμένης απάντησης στο GIP είναι ασαφής, εκτιμάται ότι οφεί-λεται σε δευτεροπαθή ανεπάρκεια, που εδράζεται στο επίπεδο του υποδοχέα, ή σε διαταραχή της σηματοδότησης μετά τη σύνδεση με τον υποδοχέα. Όσον αφορά το GLP-1, τα επίπεδα συγκέντρωσής του είναι συνολικά ελαττωμένα στον σακχα-ρώδη διαβήτη τύπου 2. Στη μεγαλύτερη σχετική μελέτη, που εξέτασε διαφορές μεταξύ ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και φυσιολογικών μαρτύρων, παρατηρήθηκε ελαττωμένη έκκριση GLP-1 κατά 53% στους ασθενείς μετά τη χορήγη-ση μεικτού γεύματος. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και μελέτες, που δεν ανέδειξαν διαφορές. Τα αντιφατικά αποτελέσματα μπορούν να εξηγηθούν από μια πληθώρα παραγόντων. Για πα-ράδειγμα, η ανεπάρκεια του GLP-1 επη-ρεάζεται από τη διάρκεια του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς επίσης και από τον δείκτη μάζας σώματος. Επιπρόσθετα, τα επίπεδα του GLP-1 ποικίλλουν μεταγευ-ματικά ανάλογα με το είδος του γεύματος, το ρυθμό της γαστρικής κένωσης και τυχόν συνυπάρχουσα θεραπευτική αγωγή (για παράδειγμα η μετφορμίνη αυξάνει την

παραγωγή GLP-1). Το σημαντικό, πάντως, είναι ότι στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 το GLP-1 διατηρεί τη δράση του. Έτσι, η θεραπευτική προσέγγιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που βασί-ζεται στο φαινόμενο της ινκρετίνης, έχει αναγκαστικά επικεντρωθεί στο GLP-1. Δε-δομένου ότι αποδομείται ταχύτατα από το ένζυμο DPP-4, οι δύο σχετικές θεραπευ-τικές κατηγορίες, που διατίθενται σήμερα, είναι: 1) τα ανθεκτικά στο DPP-4 ανάλογα του GLP-1 (Εξενατίδη και Λιραγλουτίδη), τα οποία χορηγούνται παρεντερικά και 2) οι αναστολείς του ενζύμου DPP-4 (DPP4 inhibitors, DPP4i) (σιταγλιπτίνη, σαξαγλι-πτίνη, βιλνταγλιπτίνη και λιναγλιπτίνη), οι οποίοι χορηγούνται από το στόμα.

Οι βασιζόμενες στο φαινόμενο της ιν-κρετίνης θεραπείες έχουν προκαλέσει το κλινικό και ερευνητικό ενδιαφέρον γιατί, εκτός από τη σχετιζόμενη με τη χρήση τους απώλεια βάρους (GLP-1 αγωνιστές) και την ελάχιστη εμφάνιση υπογλυκαιμίας, πιθανά ασκούν θετική δράση, τόσο στη βιολογία του β κυττά-ρου, όσο και στο καρδιαγγειακό σύστη-μα. Βέβαια, παραμένει να διευκρινιστεί η ασφάλεια μετά από τη μακροχρόνια χορήγησή τους. x

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

1. Baggio LL, Drucker DJ. Biology of incretins: GLP-1 and GIP. 2007 Gastroenterology 132:2131–2157.

2. Drucker DJ. The role of gut hormones in glucose homeostasis. 2007 J Clin Invest. 117:24-32.

3. Holst JJ, Vilsbøll T, Deacon CF. The incretin system and its role in type 2 diabetes mellitus. 2009 Mol Cell Endocrinol. 297:127-36.

4. Matikainen N, Bogl LH, Hakkarainen A, Lundbom J, Lundbom N, Kaprio J, Rissanen A, Holst JJ, Pietiläinen KH. GLP-1 responses are heritable and blunted in acquired obesity with high liver fat and insulin resistance. 2013 Diabetes Care. 2013 [Epub ahead of print].

5. Nauck MA, Vardarli I, Deacon CF, Holst JJ, Meier JJ. Secretion of glucagon-like peptide-1 (GLP-1) in type 2 diabetes: what is up, what is down? 2011 Diabetologia 54:10-8.

6. Phillips LK, Prins JB. Update on incretin hormones. 2011 Ann N Y Acad Sci. 1243:E55-74.

7. Thaler JP, Cummings DE. Minireview: Hormonal and metabolic mechanisms of diabetes remission after gastrointestinal surgery. 2009 Endocrinology 150:2518-25.

8. Wilding JP, Hardy K. Glucagon-like peptide-1 analogues for type 2 diabetes. 2011 BMJ 16:d410.



Η μελέτη Dawn2™ είναι μια παγκό-σμια πρωτοβουλία της Novo Nordisk και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη διεθνή ομοσπονδία για το διαβήτη (IDF), η μεγαλύτερη του είδους της στο τομέα της ψυχολογικής διαχείρισης του διαβή-τη, που εκφράζει τη φωνή των περίπου 15.000 ατόμων, που ζουν με το διαβήτη, ή και φροντίζουν άτομα με διαβήτη, σε 17 χώρες σε 4 ηπείρους.«Η μελέτη Dawn2™ επιβεβαιώνει ότι, η φυσική, οικονομική και συναισθηματική επιβάρυνση του διαβήτη –ανεξάρτητα από την κουλτούρα και τους διαφορετι-κούς λαούς - γίνεται απ’ όλη την οικογέ-νεια, όχι μόνο από το άτομο με διαβήτη », λέει ο καθηγητής Mark Peyrot, κύριος ερευνητής και πρόεδρος της διεθνούς επιστημονικής επιτροπής, που επιβλέπει τη μελέτη Dawn2™. Οι τρεις κύριοι στόχοι της πρωτοβουλίας DAWN™ είναι οι εξής:• Γνώση και ευαισθητοποίηση για τις ανικανοποίητες ανάγκες των ατόμων με διαβήτη και των οικογενειών τους• Διευκόλυνση και συνεργασία για την έναρξη διαλόγου, με ενίσχυση της συμμε-τοχής των ασθενών και στόχο τη βελτίωση της αυτο-διαχείρισης και της ψυχοκοινωνι-κής υποστήριξης της φροντίδας του διαβήτη• Καθιέρωση ενός συστήματος συγκρι-τικής αξιολόγησης, για τη διεθνή επιστη-μονική κοινότητα με επίκεντρο το άτομο, που πάσχει από διαβήτη, αλλά και όλοι όσοι εμπλέκονται στη φροντίδα και την πολιτική υγείας. Ειδικότερα τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι:-Το 63% των μελών της οικογένειας είναι ανήσυχοι για το ενδεχόμενο το άτομο, που έχει διαβήτη, να αναπτύξει, κάποια

στιγμή στο μέλλον, σοβαρές επιπλοκές1. -Το 66% των μελών της οικογένειας φοβάται, κυρίως για τους ινσουλινο-εξαρτώμενους, ότι θα πάθουν νυκτερινή υπογλυκαιμία1. -Το 34% των μελών της οικογένειας ανα-φέρουν αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό της οικογένειας, λόγω του διαβήτη, που έχει αναπτύξει ένα μέλος τους1. -Το 20% των μελών της οικογένειας πιστεύει ότι, το μέλος της οικογένειάς τους, που πάσχει από διαβήτη, είναι θύμα κοινωνικής διάκρισης και ότι, η κοινωνία γενικότερα είναι μη ανεκτική στο διαβήτη1.-Το 35% των ατόμων με διαβήτη αναφέ-ρουν ότι, η οικογένειά τους διαφωνεί με τον τρόπο, που διαχειρίζονται τον διαβήτη τους2 . -Το 75% των μελών της οικογένειας δεν έχει παρακολουθήσει εκπαιδευτικό πρό-γραμμα για τη διαχείριση του διαβήτη, παρά το 70%, τουλάχιστον, των επαγγελ-ματιών υγείας, που πιστεύουν ότι, η συμ-μετοχή μελών της οικογένειας σε τέτοια προγράμματα είναι ζωτικής σημασίας για την καλή ρύθμιση του διαβήτη. Δεδομένου ότι ένα μεγάλο ποσοστό( 66%) των ατόμων με διαβήτη, αλλά και των μελών της οικογένειάς τους, φοβάται την υπογλυκαιμία, θα αναλύσουμε μέσα από την επιστήμη της ψυχολογίας την φοβία υπογλυκαιμίας και την αντιμετώπισή της. Ως φοβία υπογλυκαιμίας ορίζεται, ο έντο-νος και υπερβολικός φόβος εμφάνισης υπογλυκαιμικού επεισοδίου. Το παιδί-έφηβος εμφανίζει έντονο άγχος, το οποίο παρεμποδίζει σημαντικά, τόσο τη σχολική του καθημερινότητα, όσο και την κοινωνι-κή του λειτουργικότητα.Ποιά είναι τα αίτια της φοβίας αυτής;Ο έντονος αυτός φόβος εμφάνισης υπο-

Η ψυχοκοινωνική μελέτη Dawn2™ (Diabetes attitudes wishes & needs- στάσεις, επιθυμίεςκαι ανάγκες απέναντι στο διαβήτη) φοβία υπογλυκαιμίας

Δρ Ε. Γκίκα,κλινική ψυχολόγος,

ψυχοθεραπεύτρια, εκπαιδεύτρια διαβήτη, παιδιατρική κλινική

«ΜΗΤΕΡΑ» διαβητολογικό τμήμα, Χ. Μπαρτσόκας

πρόληψη & διαγνωστικός έλεγχος

21X28_LX_ASTHENEIS_AKSIOPISTIA.indd 1 11/11/13 4:20 PM


γλυκαιμικού επεισοδίου μπορεί να οφεί-λεται, είτε σε κάποιο τραυματικό γεγονός του παρελθόντος, είτε σε μία διαδικασία μάθησης από ένα πρότυπο (όπως είναι οι γονείς). Εάν ο έφηβος αντιμετώπισε ένα σοβαρό επεισόδιο υπογλυκαιμίας, όπου έχασε τις αισθήσεις του και χρειά-στηκε βοήθεια από κάποιο άλλο άτομο για να συνέλθει, τότε μπορεί να ένιωσε ντροπή και εξευτελισμό. Σημασία, λοι-πόν, δεν έχει τόσο το ίδιο το επεισόδιο της υπογλυκαιμίας, όσο η αρνητική ερ-μηνεία, που γίνεται από τον έφηβο. Η ερμηνεία αυτή δημιουργεί διάφορα αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, το άγχος και η ντροπή. Εάν το περιστατικό τρόμαξε πολύ τον έφηβο,

ο φόβος του αυτός μπορεί να γενικευτεί και στις υπόλοιπες συνθήκες, που έλαβε χώρα το γεγονός, όπως είναι το μέρος, ή η ώρα, του υπογλυκαιμικού επεισοδίου. Για να δείξουμε και σχηματικά, πώς δη-μιουργείται η φοβία αυτή: το σοβαρό υπογλυκαιμικό επεισόδιο πυροδοτεί στο άτομο αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος και η ντροπή, τα οποία ακολου-θούνται από συμπεριφορές αποφευκτικού τύπου, που τελικά οδηγούν σε ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο. Κοινές αποφευκτι-κές συμπεριφορές είναι η αποχή από τη γυμναστική, η μη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς και η αποφυγή καταστάσεων, όπου το άτομο με διαβήτη δε συνοδεύεται από κάποιο άλλο άτομο (σχήμα 1).Στην περίπτωση, που το πρόβλημα δημι-ουργήθηκε μέσω μιας διαδικασίας μίμησης κάποιου προτύπου, το παιδί έμαθε να φοβά-ται την εμφάνιση υπογλυκαιμικού επεισοδί-ου, παρατηρώντας την αντίδραση του γονέα και υιοθετώντας τις ίδιες αντιλήψεις. Η πρώτη πληροφορία, που μαθαίνει το άτομο, που εμφανίζει διαβήτη, είναι πως τα υπογλυκαι-μικά επεισόδια είναι δυνητικά επικίνδυνα και πρέπει να αποφεύγονται. Έτσι, υιοθετεί την αντίληψη αυτή και δημιουργείται η φοβία. Η συγκεκριμένη φοβία επιδρά αρνητικά σε πολλούς τομείς της ζωής, τόσο του εφήβου όσο και του παιδιού. Η ποιότητα ζωής του ατόμου υποβαθμίζεται, καθώς αποφεύγο-νται διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες. Η διαχείριση του διαβήτη επηρεάζεται, όπως και ο μεταβολικός έλεγχος. Οι πιο ενδεδειγμένες θεραπείες αντιμετώπι-σης της φοβίας υπογλυκαιμίας είναι η ψυχο-εκπαίδευση και η γνωσιακή ψυχοθεραπεία. Στόχος της ψυχοεκπαίδευσης είναι η καλύ-τερη επίγνωση των υπαρχόντων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και η αναγνώριση από το άτομο των σωστών ενδείξεων του υψη-λού και χαμηλού επιπέδου σακχάρου στο αίμα. Συνεπώς, το άτομο μαθαίνει να ανα-γνωρίζει καλύτερα τα πρώτα συμπτώματα υπογλυκαιμίας και έτσι μειώνεται ο φόβος.Η βασική αρχή της γνωσιακής ψυχοθε-ραπείας είναι, πως η τροποποίηση της συμπεριφοράς επιτυγχάνεται μέσα από την τροποποίηση της νοητικής αναπα-ράστασης του ατόμου. Με τη βοήθεια εξειδικευμένων τεχνικών, όπως αυτή της επίλυσης προβλήματος, ο έφηβος μαθαί-

νει, πως μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα το άγχος, που νιώθει, αλλά και πώς να υι-οθετήσει μια πιο ενεργητική προσέγγιση απέναντι στο διαβήτη του. Το άτομο με διαβήτη καλείται να αντι-μετωπίσει μία καθημερινή πρόκληση, έχοντας να πραγματοποιήσει μία σειρά από ενέργειες (όπως είναι οι μετρήσεις σακχάρου και οι ενέσεις ινσουλίνης) για τη σωστή ρύθμιση του διαβήτη του. Ο αγώνας του αυτός δεν πρέπει να «αλλοι-ώνει» σε μεγάλο βαθμό τις καθημερινές του δραστηριότητες και να το διαχωρίζει από τα υπόλοιπα μέλη της παρέας του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως η αποδοχή του νέου τρόπου ζωής εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα συναισθήματα, που έχει το ίδιο το άτομο απέναντι στη θεραπεία, αλλά και την ίδια την πάθηση. Πρέπει να αντιλαμβάνεται, πως ο σωστός γλυκαιμικός έλεγχος είναι απαραίτητος, για την αποφυγή μακροχρόνιων επιπλοκών.Η εφηβεία είναι μία περίοδος μεγάλων αλλαγών, για κάθε άτομο. Η συμμόρφω-ση στη θεραπεία του διαβήτη χειροτε-ρεύει λόγω αναπτυξιακών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Ο έφηβος καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην επιθυμία για αυτονομία και ελευθερία κινήσεων και στη σωστή διαχείριση του διαβήτη του, κάνοντας τακτικές μετρήσεις σακχάρου και ενέσεις ινσουλίνης. Βασική αρχή της γνωσιακής ψυχοθερα-πείας είναι πως οι σκέψεις και οι συμπερι-φορές του ατόμου βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση. Μέσω της τροποποίησης των νοητικών αναπαραστάσεων τροποποι-ούνται και οι συμπεριφορές του ατόμου. Όταν, για παράδειγμα, ο τρόπος σκέψης ενός ατόμου είναι διαστρεβλωμένος, οδη-γείται σε αναποτελεσματικούς τρόπους συ-μπεριφοράς. Αλλάζοντας τον τρόπο, που βλέπει την κατάσταση, μπορεί να αλλάξει και τους συμπεριφορικούς του χειρισμούς. Με τη βοήθεια της γνωσιακής ψυχοθε-ραπείας ο έφηβος μπορεί να αποκτήσει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του για σωστή διαχείριση του διαβήτη του. Μέσω εξειδι-κευμένων τεχνικών, όπως είναι η επίλυση προβλήματος, μαθαίνει, πώς να διαχειρί-ζεται καλύτερα το άγχος, που νιώθει, αλλά και πώς να υιοθετήσει μία πιο ενεργητική στάση απέναντι στο διαβήτη του. x

Σχήμα 1

Επεισόδιο υπογλυκαιμίας↓

Αρνητικά συναισθήματα↓

Αποφευκτικές συμπεριφορές↓

Ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο


Με πρωτοβουλία της ιατρού κυρίας Ρο-κά Βιολέτας του κέντρου υγείας Φαρκα-δώνας Τρικάλων, στο πλαίσιο εκδηλώ-σεων για την παγκόσμια ημέρα για το διαβήτη, στις 9 Νοεμβρίου, στην κεντρι-κή πλατεία της Φαρκαδώνας, γιατροί και νοσηλευτές του ΚΥΦ επισκέφτηκαν την λαϊκή αγορά της πόλης πραγματοποι-ώντας δημόσια ενημέρωση του κοινού για τους παράγοντες κινδύνου εμφάνι-σης του σακχαρώδη διαβήτη.

Διανεμήθηκε ενημερωτικό υλικό και εκλήθη ο κόσμος να επισκεφτεί το ειδικό stand, που είχε στηθεί στην κεντρική πλατεία της Φαρκαδώνας, για μέτρηση

του σακχάρου αίματος. Στο ειδικό stand, εκτιμήθηκαν σωματομετρικά στοιχεία, εκτελέστηκαν μετρήσεις σακχάρου και συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια, που εκτιμούν το κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.

Παράλληλα, δόθηκαν οδηγίες δια-τροφής και άσκησης για την πρόληψη εμφάνισης του σακχαρώδη διαβήτη. Στις 14 και 15 Νοεμβρίου στο κέντρο υγείας της Φαρκαδώνας πραγματοποι-ήθηκε έλεγχος των ποδιών ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη. Έγινε εκτίμηση της κατάστασης των ποδιών, κυρίως, όμως, ενημερώθηκαν όλοι, για τη σωστή πε-ριποίηση των ποδιών τους.

Εκδήλωση Κέντρου Υγείας Φαρκαδώνας

Στα μπλε ντύθηκε η Βουλή γιορτάζοντας την παγκόσμια ημέρα του διαβήτη

επιστημονικές & κοινωνικές δράσεις

Στα μπλε φωταγωγήθηκε η Βουλή, συμμετέχοντας μαζί με άλλα ιστορικά μνημεία και κτίρια από όλο τον κόσμο στην εκστρατεία της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου. Στα μπλε φωταγωγήθηκαν και άλλα ιστο-ρικά μνημεία και κτίρια από όλο τον κόσμο σε μια προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου για το διαβήτη.

Στα μπλε φωταγωγήθηκαν, επίσης, η «Όπερα του Σίδνεϊ» στην Αυστραλία, το «Άγαλμα της Μικρής Γοργόνας» στη Δανία, η «Πύ-λη του Βρανδεμβούργου» στη Γερμανία και ο «Οβελίσκος του Μπουένος Άιρες» στην Αργεντινή. Στόχος του εορτασμού είναι η ευαισθητοποίηση αλλά και η αφύπνιση για τον διαβήτη, μία νόσος που τείνει να λάβει τη μορφή επιδημίας.

35

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας για το διαβήτη, ο «Πανθεσσαλικός Σύλλογος Ατόμων με Διαβήτη» σε συνεργασία με την πανεπιστημιακή ενδοκρινολογική κλινική και το δήμο Λαρισαίων, διοργάνωσε σειρά εκδηλώσεων, με στόχο την ενημέρωση των πολιτών για το σακχαρώδη διαβήτη και την ανάγκη ανάληψης δράσεων, για την πρόληψη και την αποτελεσματική θεραπευτική του αντιμετώπιση. Ειδικότερα: Την Τετάρτη, 13-11-2013, στο Δημαρχείο της Λάρισας δόθηκε συνέντευξη τύπου προς τους δημοσιογράφους των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, με στόχο την ενημέρωση των Λαρισαίων και ευρύτερα των πολιτών της Θεσσαλίας, για τη αυξημένη συχνότητα του διαβήτη, που έχει προσλάβει διαστάσεις επιδημίας, την ύπαρξη ατόμων, που πάσχουν και δεν το γνωρίζουν, τον τρόπο, που εκδηλώνεται η διαταραχή, τις συνέπειες του αυξημένου

σακχάρου αίματος στην υγεία των πασχό-ντων, το αυξημένο κοινωνικό και οικονομι-κό κόστος, στοιχεία που καθιστούν μονό-δρομο την ανάγκη λήψης, πανελλαδικά, μέτρων πρόληψης και αποτελεσματικής, θεραπευτικής αντιμετώπισης. Το βράδυ της ίδιας ημέρας στο τηλεοπτι-κό σταθμό «Θεσσαλία» έγινε τηλεοπτική συζήτηση για τον σακχαρώδη διαβή-τη και συμμετείχαν ο πρόεδρος και το μέλος του πανθεσσαλικού συλλόγου ατόμων με διαβήτη, κύριος Μηνάς και κύριος Κουκούλης. Την Πέμπτη, 14-11-2013, στην πλατεία Τα-χυδρομείου, έμπροσθεν του κτηρίου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το ιατρείο κοινωνικής αλληλεγγύης, έγιναν δωρεάν μετρήσεις του σακχάρου αίματος και ενημέρωση σε πολίτες της Λά-ρισας. Παράλληλα, φοιτητές της Ιατρικής έκαναν μετρήσεις σακχάρου αίματος στην κεντρική πλατεία της Λάρισας.

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της 14 Νοεμβρίου, για τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας για το διαβήτη, όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, ο σύλλογος διαβητικών νομού Κοζάνης «Διαβητική Πορεία» διοργάνωσε, την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου, ενημερωτική εκδήλωση στον προαύλιο χώρο των γραφείων του, στην πόλη της Πτολεμαΐ-δας. Τα μέλη του συλλόγου διένειμαν ενημερωτικό υλικό και, με τη βοήθεια των νοσηλευτριών, που διέθεσε ο δήμος Εορδαίας, έγιναν δωρεάν μετρήσεις σακχάρου σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων, διαβητικών και μη. Η μεγάλη προσέλευση του κόσμου, που επισκέ-φθηκε το σταντ του συλλόγου για να ενημερωθεί, μας απέδειξε ότι, ένας από τους σημαντικότερους σκοπούς και στόχους, που θέσαμε από την ίδρυσή μας, αυτός της ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού για το σακχαρώδη διαβήτη, δείχνει, πως έχει επιτευχθεί. Ανατρέχοντας σε προηγούμενα έτη και στην ίδια προσπάθεια του συλλόγου φέτος, ο κόσμος όλων των ηλικιών δεχόταν με μεγαλύ-τερη ευκολία να κάνει μία μέτρηση σακχάρου, καθώς και να ενημε-ρώσει φίλους και γνωστούς για την προσπάθειά μας, προκειμένου και αυτοί να μας επισκεφθούν. Θα θέλαμε να ευχαριστούμε τον δήμο Εορδαίας, για την διάθεση δύο νοσηλευτριών του προγράμ-ματος «Βοήθεια στο Σπίτι», οι οποίες μας βοήθησαν στις μετρήσεις σακχάρου. Καθώς και να ευχαριστήσουμε θερμά τις εταιρείες, που διέθεσαν ενημερωτικό υλικό και αναλώσιμα για να πραγματοποιη-θεί η εκδήλωση: ROSCHE, ABBOT, WELLION, JONHSON, MENARINI,

BAYER, EXELIXSIS, ΖΩΓΡΑΦΟΣ, PARAPHARM, TONOTIL, FORA AT CARE. Το μήνυμα του συλλόγου για αυτήν την ιδιαίτερη ημέρα -Παγκόσμια Ημέρα για το Διαβήτη- που και φέτος είναι αφιερωμένη στην εκπαίδευση και την πρόληψη, είναι να ενδιαφερόμαστε και να προστατεύουμε, πρώτα από όλα εμείς, την υγεία μας καθημερινά, είτε είμαστε διαβητικοί, είτε όχι. Ιδιαίτερα τώρα, στις δύσκολες ημέρες, που διανύουμε, η υγεία μας είναι πολύτιμη.

Η Θεσσαλία τίμησε το σακχαρώδη διαβήτη

Εκδήλωση για το διαβήτη στην Κοζάνη



Ενημέρωση για το διαβήτη στην Κρήτη


Εξόρμηση, για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού της πόλης του Ηρακλείου, οργάνωσε τη Πέμπτη 14η Νοεμβρίου ο παγκρήτιος σύλλογος για το νεανικό διαβήτη, στο αίθριο της Λότζια, του Δημαρχείου Ηρακλείου. Η δράση αυτή έγι-νε με αφορμή την παγκόσμια ημέρα δια-βήτη, που έχει οριστεί για τις 14 Νοεμβρίου κάθε έτους. Η εκδήλωση πραγματοποιή-θηκε από τις 9.30 το πρωί, έως και τις 2.30 το μεσημέρι και από τις 18.00 έως 22.00. Οι περαστικοί είχαν τη δυνατότητα να μετρή-σουν το σάκχαρο, αν το επιθυμούσαν, από τους νοσηλευτές του 13ου περιφερειακού τμήματος Κρήτης της ένωσης νοσηλευτών Ελλάδος, με αναλώσιμα και μετρητές, που

προσέφερε η εταιρεία Abbott Diabetes Care. Πολλοί Ηρακλειώτες μπόρεσαν να κάνουν μέτρηση σακχάρου και να πάρουν σχετικές οδηγίες από τους νοσηλευτές. Το απόγευμα τη σκυτάλη πήραν φοιτητές από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ το ιστορικό κτήριο της Λότζια ήταν φωτισμένο μπλε, που είναι το χρώμα για το διαβήτη, όπως και το ΚΑΜ (κέντρο αρχιτεκτονικής Μεσογείου) στα Χανιά, η Βουλή στην Αθήνα και πολλά άλλα κτήρια σε όλο τον κόσμο. Ο σύλλογος προσπά-θησε να ευαισθητοποιήσει τους κατοίκους της πόλης του Ηρακλείου, σε μία περίοδο, που η έξαρση του σακχαρώδους διαβήτη βρίσκεται εκτός ελέγχου, αφού πάνω από

το 10% του ελληνικού πληθυσμού (περί-που 1.2 εκατομμύρια άνθρωποι) πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο. Ο αριθμός των ασθενών έχει αυξηθεί κατά τέσσερις φορές την τελευταία τριακονταετία, με την ασθένεια να εκδηλώνεται περισσότερο στους παχύσαρκους. Οι ειδικοί, μάλιστα, χαρακτηρίζουν «ύπουλο» το διαβήτη τύ-που 2, ο οποίος δρα χωρίς συμπτώματα και αποτελεί βασική αιτία θανάτου για χιλιάδες Έλληνες, έχει στενή σχέση με την παχυ-σαρκία και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών επεισοδίων, νεφρικής ανεπάρκειας, νευροπάθειας, μόνιμων βλαβών του αμφιβληστροειδούς και άλλων σοβαρών επιπλοκών.

Η 14η Νοέμβρη αποτέλεσε για την ΠΕΑΝΔ μια ξεχωριστή μέρα γιατί με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη, ευαισθητοποιήθηκε ένα σημαντικό κοινωνικό σύνολο. Συγκεκρι-μένα, οι σπουδαστές του τομέα υγείας του ΙΕΚ ΔΟΜΗ είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν αναλυτικά πάνω στο νεανικό διαβήτη τύπου 1. Ο ιατρός κύριος Ν. Κεφαλάς ανέλαβε την παρουσίαση των ιατρικών δεδομένων που αφορούν το θέμα, ενώ εκπρόσωποι του διοικητικού συμβουλίου συζήτησαν θέματα

που άπτονται στην καθημερινότητα του ατόμου με διαβήτη, καταρρί-πτοντας μύθους και προκαταλήψεις. Το κοινό απαρτιζόταν από φοι-τητές νοσηλευτικής, φαρμακευτικής, φυσιοθεραπείας, διαιτολόγους, ιατρικούς επισκέπτες, ψυχολογίας καθώς και εκπαιδευτικούς του ΙΕΚ, οι οποίοι έλυσαν απορίες και προβληματισμούς. Η εκδήλωση ολο-κληρώθηκε με την πρακτική των σπουδαστών στην αντιμετώπιση του διαβήτη και το μήνυμα που δόθηκε είναι ότι ο διαβήτη αποτελεί ελεγχόμενη πάθηση μετά από σωστή και συστηματική εκπαίδευση.

Με απόλυτη επιτυχία ολοκληρώνονται οι συνεχείς εκδηλώσεις του συλλόγου διαβητικών «ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ» του Νομού Ημαθίας, τόσο με την πραγματοποίηση του χειμωνιάτικου ανταμώματος στο κατάμεστο «καζάνι του Διαμαντάκου» από τα μέλη, τις οικογένειες, τους φίλους καθώς και μέλη της Ομοσπονδίας ΕΛ.ΟΔΙ, όσο και η ολοκλήρωση του κύκλου ημερίδων ενημέρωσης στους μαθητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των τριών Λυκείων του δήμου Νάουσας, που πραγματοποιήθηκαν στο δημοτικό θέατρο σε συνεργασία πάντα

με τους θεράποντες γιατρούς. Σκοπός των εκδηλώσεων ήταν να εξα-λειφτεί η άγνοια σχετικά με το ΣΔ στους εφήβους. Την εκδήλωση υπο-στήριξαν επιστημονικά με τις ομιλίες τους ο παθολόγος κ. Μπέρσος και ο διατροφολόγος στο νοσοκομείο της Νάουσας, κ. Κουτρούλιας. Κλείνοντας την εκδήλωση η γραμματέας του συλλόγου κα. Ιωάννου Μαγδαληνή ανέφερε την προσωπική της εμπειρία με το διαβήτη αναφέροντας χαρακτηριστικά στα παιδιά, «Αποδοχή, πρόληψη, ενημέρωση και χαμόγελο είναι η καλύτερη συνταγή για όλους μας».

Ενημέρωση σπουδαστών του ΙΕΚ ΔΟΜΗ

Εκδηλώσεις από τη «ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»



Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο που διοργανώνει κάθε δύο χρόνια η Ελληνική Ομοσπονδία για το Διαβήτη, στις 5 και 6 Οκτωβρίου 2013 στο ξενοδοχείο GALINI Weellness Spa & Resort στα Καμένα Βούρλα. Η συμμετοχή του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία της οργανωτικής επιτροπής, η οποία με μεγάλη της χαρά αναγκάστηκε να κλείσει και τρία επιπλέον μικρότερα ξενοδοχεία, προκειμένου να καλύψει τον κόσμο που τίμησε με την παρουσία του την εκδήλωση. Φέτος το σύνθημα του συνεδρίου ήταν ένα και ηχηρό «προστα-τεύουμε το μέλλον μας». Το μέλλον του διαβητικού για μια ομαλή ζωή χωρίς στε-ρήσεις και χωρίς προβλήματα. Προστα-τεύουμε την ζωή των διαβητικών που στις μέρες μας βάλλονται όσο ποτέ άλλοτε εξαιτίας, των δεκάτων προβλημάτων που έχουν προκύψει από τις περικοπές στο χώρο της υγεία αλλά και της οικονομικής δυσχέρειας της χώρας μας να φροντίσει, ως οφείλει τα άτομα με διαβήτη. Το δικαι-ούνται και πρέπει να κάνουμε τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να διεκδικήσουμε τις απαραίτητες πρακτικές και τα μέσα για μια μερίδα ανθρώπων που δικαιούνται να τα έχουν. Η ΕΛΟΔΙ εδώ και πολλά χρό-

νια στέκεται δίπλα στα άτομα με διαβήτη και πιέζει φορείς και κυβερνήσεις προ-κειμένου να εξασφαλίσει όλα όσα στηρί-ζουν την ποιότητα ζωής των διαβητικών ατόμων. Δεν πρόκειται να δεχτεί ποτέ την άποψη ορισμένων στην κυβέρνηση που αντιμετωπίζουν τα διαβητικά άτομα ως πολίτες τρίτης κατηγορίας. Ο αγώνας διεκ-δίκησης θα είναι συνεχής και αδιάλειπτος. Ο πρόεδρος της ΕΛΟΔΙ κύριος Αριστείδης Ράπτης, στην ομιλία του τόνισε ότι «προ-στατεύουμε το μέλλον μας , με τον προ-σωπικό αγώνα που δίνει ο καθένας μας, αγώνας ομολογουμένως κουραστικός και δύσκολος. Προστατεύουμε το μέλλον μας όμως και σε συλλογικό επίπεδο. Με την ενεργή συμμετοχή στους συλλόγους δυναμώστε τη φωνή της Ομοσπονδίας. Με αυτόν τον τρόπο θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα όπως: Οι μεγάλες καθυ-στερήσεις στην πληρωμή των αναλω-σίμων της αντλίας, τα προβλήματα που συνεχίζουμε να έχουμε με το επίδομα, η ελλιπής στελέχωση των διαβητολογι-κών κέντρων και ιατρείων. Ιατρεία που λειτουργούν χωρίς διαιτολόγους, χωρίς βοηθητικό προσωπικό». Σκοπός του συνεδρίου είναι να ενημε-ρώνει επιστημονικά τα άτομα με δια-

βήτη για όλες τις ιατρικές εξελίξεις που αφορούν το διαβήτη και αφετέρου να φέρουν κοντά όλους τους συλλόγους και τα μέλη αυτών σε παράλληλες εκ-δηλώσεις επιστημονικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Με ιδιαίτερη επιμέλεια, η επι-στημονική επιτροπή φρόντισε να καλέσει κορυφαίους επιστήμονες της χώρας, από όλους τους τομείς ενδιαφέροντος για κάποιον που πάσχει από διαβήτη, προκειμένου να ενημερώσουν για τις νεότερες εξελίξεις στο χώρο του διαβήτη. Ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή ήταν όταν ο πρόεδρος της ΕΛ.Ο.ΔΙ. κύριος Ράπτης απένειμε τιμητική πλακέτα στον πρώην πρόεδρο της ΕΛ.Ο.ΔΙ., παιδίατρο και ενδο-κρινολόγο κύριο Δημήτρη Χιώτη, για την πολυετή προσφορά του στην ομοσπονδία και στα άτομα με διαβήτη.Κλείνοντας, θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους εκλεκτούς χορηγούς και υπο-στηρικτές του συνεδρίου, χωρίς τους οποίους δε θα ήταν δυνατή η επιτυχία του, όλους όσους εργάστηκαν για την άρτια οργάνωση και επιτυχία του, τους ομιλητές των συνεδριών και τα προεδρία αυτών, την Επιστημονική Επιτροπή του συνεδρίου και κυρίως το πλήθος του κόσμου που συμμετείχαν.

Ξεπέρασε κάθε προσδοκίατο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΛ.Ο.ΔΙ.5-6 Οκτωβρίου 2013



διαβήτης στην καθημερινή ζωή

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά - κοινωνικά προ-βλήματα της εποχής μας. Είναι μια χρόνια νόσος που χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού του σακχάρου των λιπών και των πρωτεϊνών, όλων των βασι-κών δηλαδή στοιχείων που χρησιμοποιεί ο οργανισμός στη δομή και στις καύσεις του. Παρά το γεγονός ότι αυτή η διαταραχή του μεταβολισμού μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε όλα τα όργανα του σώματος, δέρμα, αγγεία καρδιά, νεφρά, εγκέφαλο, είναι συχνά χωρίς συμπτώματα.Όπως είναι γνωστό, η συχνότητα του σακχαρώδους διαβήτη αυξάνεται πα-γκοσμίως με ραγδαίους ρυθμούς, στην Ελλάδα το 8% του πληθυσμού πάσχει

από την ασθένεια, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που αγνοούν ότι νοσούν.Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μπορεί να εμφανιστεί στον οποιονδήποτε. Τα άτομα, όμως που διατρέχουν τον υψηλότερο κίν-δυνο είναι αυτοί που έχουν θετικό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη στην οικογένεια τους, οι παχύσαρκοι και οι υπέρβαροι, γυναίκες που έχουν εμφανίσει διαβήτη κύησης και τέλος αυτοί που πάσχουν από μεταβολικό σύν-δρομο (υπέρταση, αύξηση περιμέτρου της κοιλίας και διαταραχές λιπιδίων του αίματος).Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει διατα-ραχή στη ανδρική σεξουαλική λειτουργία, έμφραγμα, εγκεφαλικά επεισόδια, νεφρι-κή ανεπάρκεια, τύφλωση, ευπάθεια σε λοιμώξεις, πρόωρη γήρανση, και γενικά καταστάσεις που αυξάνουν τη νοσηρότητα και θνητότητα. Ωστόσο, επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η άριστη ρύθμιση του γλυκαιμικού προφίλ μπορεί να εμποδίσει την έναρξη και να επιβραδύνει την εξέλιξη των επιπτώσεων που αναφέρθηκαν. Καθο-ριστικός παράγοντας στην αντιμετώπιση της νόσου μπορεί, σαφώς, να θεωρηθεί

η αλλαγή του τρόπου ζωής του ατόμου. Αυτό συνεπάγεται την υιοθέτηση σωστών πρότυπων διατροφής και την ένταξη της φυσικής δραστηριότητας στην καθημερινή ζωή. Ο εντοπισμός των ατόμων υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη διαβήτη, κατά τη διάρκεια της ετήσιας ιατρικής προληπτι-κής εξέτασης και η πρώιμη ιατρική παρέμ-βαση είναι πολύ σημαντικά.Οι κυριότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι η διαβητική αμφι-βληστροειδοπάθεια, η διαβητική νεφρο-πάθεια, το διαβητικό πόδι και η στεφανιαία νόσος, τις οποίες θα αναλύσουμε.

ΔιαβητικήΑμφλιβληστροειδοπάθεια Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι η πρώτη αίτια τύφλωσης μεταξύ των ηλικιών 20 και 74 ετών στις ΗΠΑ. Η σοβαρότητα αυτού του προβλήματος υπογραμμίζεται από το γε-γονός ότι τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν 25 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα τύφλωσης συγκριτικά με άτομα χωρίς σακ-χαρώδη διαβήτη. Η τύφλωση είναι κυρίως

Αλεξάνδρα Μ. Θεοδωροπούλου, ενδοκρινολόγος

Οι κυριότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2


αποτέλεσμα της εξελικτικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και του κλινικά σημαντικού οιδήματος της ωχράς κηλίδας.Είναι από τις πλέον σιωπηλές εκδηλώσεις. Ακόμη και όταν συμβαίνουν σοβαρές αλλαγές στο μάτι (στον αμφιβληστροειδή χιτώνα), ο ασθενής μπορεί να μην έχει συ-μπτώματα και να μην αντιλαμβάνεται την βαρύτητα της κατάστασης. Η όραση μπορεί να μην μεταβληθεί μέχρι που η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια να εξελιχθεί σε σοβαρή βλάβη. Πολλές φορές οι διαβη-τικοί παρατηρούν παροδικά θαμπώματα, λόγω αυξομειώσεως του σακχάρου.Η πιο αποτελεσματική θεραπεία της δια-βητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι η πρόληψη. Ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει για την ασθένεια του είναι να ρυθμίζει σωστά το σάκχαρό του. Το απορρυθμισμένο σάκχαρο προωθεί με γρηγορότερους ρυθμούς την βλάβη στον αμφιβληστροειδή. Παράλληλα με τη ρύθμιση του σακχάρου το άτομο με διαβή-τη πρέπει να ρυθμίζει την υπέρταση του ή/και την υπερλιπιδαιμία του, αν υπάρχει και να περιορίζει το κάπνισμα και το αλκοόλ.Η απώλεια οράσεως (επιπλοκή όχι πολύ συχνή) μπορεί να προληφθεί με την έγκαι-ρη θεραπεία με ακτίνες λέιζερ, αν αυτή γί-νει στο σωστό χρόνο. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ακόμη και της παραγωγικής

αμφιβληστροειδοπάθειας ή του οιδήματος της ωχράς κηλίδας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο τύφλωσης κατά 90%. Το λέιζερ αποσκοπεί κυρίως να σώσει την όραση που έχει απομείνει και όχι να την βελτιώ-σει, παρόλο που υπάρχουν περιπτώσεις που η βελτίωση είναι εφικτή. Η έγκαιρη διάγνωση των βλαβών, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει ο αρρύθμιστος δια-βήτης στους οφθαλμούς αποτελεί καθορι-στικό παράγοντα για την πρόληψη και την έγκαιρη θεραπεία γεγονός που επιβάλλει την περιοδική οφθαλμολογική εξέταση.

Διαβητική Νεφροπάθεια Η διαβητική νεφροπάθεια είναι η πρώτη αίτια τελικού σταδίου χρόνιας νεφρικής ανεπαρκείας στις ΗΠΑ και μια από τις κύριες αίτιες νοσηρότητας και θνητότητας. Συχνά, συνυπάρχει με διαβητική αμφι-βληστροειδοπάθεια. Στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, η πρώτη εκδήλωση επηρεασμού της λειτουργίας του νεφρού είναι η αποβολή με τα ούρα μιας πρω-τεΐνης που ονομάζεται λευκωματίνη. Η αποβολή μικρών ποσών λευκωματίνης (μικρολευκωματινουρία) και η αποβολή μεγαλύτερων ποσών (μακρολευκωματι-νουρία) συνδέονται με σαφή αύξηση του κίνδυνου καρδιαγγειακής νόσου. Η εργαστηριακή ανίχνευση μικρών ποσών λευκωματίνης στα ούρα (μικρολευκωματι-

νουρία) επιτρέπει να αναγνωρισθεί νωρίς η δυσμενής επίδραση του σακχάρου στη νεφρική λειτουργία και να γίνει έγκαιρη παρέμβαση με καλή ρύθμιση του σακχά-ρου, χορήγηση αντιυπερτασικής αγωγής, διακοπή του καπνίσματος και περιορισμό του λευκώματος της τροφής ενέργειες που συνήθως αντιστρέφουν ή σταθεροποιούν την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης.Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA), συνιστά στα διαβητικά άτομα με μικρολευκωματινουρία ή μακρολευ-κωματινουρία μέτριο περιορισμό της ημερήσιας πρόσληψης πρωτεϊνών (0,8 γραμμάρια/χιλιόγραμμο βάρους), αν και η αποτελεσματικότητα του περιορισμού των πρωτεϊνών δεν έχει αποδεδειχθεί. Να σημειωθεί ότι σε προχωρημένη νε-φρική ανεπάρκεια υπογλυκαιμικά φάρ-μακα όπως η μετφορμίνη και οι σουλ-φονυλουρίες πρέπει να μειωθούν ή να διακοπούν κατά την κρίση του γιατρού.

Διαβητικό ΠόδιΗ δυσμενής επίπτωση της χρόνιας υπεργλυκαιμίας στα κάτω άκρα (διαβη-τικό πόδι) αποτελεί μία από τις συχνό-τερες και σοβαρότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη.Οι διαβητικοί ασθενείς έχουν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ακρωτηριασμού σε σχέση με τα άτομα χωρίς διαβήτη. Οι


διαβήτης στην καθημερινή ζωή

συνέπειες ενός ακρωτηριασμού είναι πολ-λαπλές για το άτομο με διαβήτη (μείωση της δραστηριότητας του, κακή ποιότητας ζωής και ανικανότητα για εργασία), το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο (οικονομικές κυρίως συνέπειες). Το διαβητικό πόδι είναι αποτέλεσμα των βλαβών που προκαλεί η υπεργλυκαιμία στα νεύρα και τα αγγεία. Η βλάβη των νεύρων (νευροπάθεια) προκαλεί απώλεια της αισθητικότητας με αποτέλεσμα βλαπτι-κά ερεθίσματα (τραυματισμοί, εγκαύματα, επιφανειακές διαβρώσεις) να μη γίνονται αντιληπτά γιατί οι ασθενείς δεν πονούν. Έτσι, οι μικρές βλάβες δεν αντιμετωπίζο-νται έγκαιρα και προοδευτικά επιδεινώ-νονται λόγω της έλλειψης κατάλληλης φροντίδας και της συνεχιζόμενης σωματι-κής δραστηριότητας. Η νευροπάθεια προ-καλεί, επίσης, και ατροφία των μυών του ποδιού, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε παραμορφώσεις στα άκρα πόδια. Η βλάβη των περιφερικών αγγείων (πε-ριφερική αρτηριοπάθεια) κάνει το δέρμα των ποδιών λεπτό και ευπαθές σε τραυμα-τισμούς. Η παροχή αίματος μπορεί να είναι οριακή και όταν οι ανάγκες για μεγαλύτερη αιμάτωση και οξυγόνωση αυξηθούν (π.χ. μετά από μια λοίμωξη), οι αμυντικοί και επουλωτικοί μηχανισμοί του οργανισμού δεν είναι επαρκείς, με αποτέλεσμα την εμφάνιση απειλητικών λοιμώξεων. Όταν μάλιστα λόγω του διαβήτη συνυπάρχει βλάβη των νεύρων το βλαπτικό αποτέλε-σμα των τραυματισμών είναι πολλαπλάσιο.Είναι σημαντικό, λοιπόν, κάθε άτομο με σακχαρώδη διαβήτη να ελέγχει κάθε μέρα τα πόδια του για τυχόν έλκη, ή αλλαγή του χρώματος (προς το σκούρο) και να το αναφέρει αμέσως στον ιατρό του, καθώς η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να απο-μακρύνει τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.

Στεφανιαία Νόσος Η στεφανιαία νόσος είναι η πλέον ενδι-αφέρουσα και σημαντική επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη καθώς είναι υπεύ-θυνη για το 60 – 70% των θανάτων των διαβητικών ασθενών και η συχνότερη αιτία νοσηλείας των ατόμων με σακχα-ρώδη διαβήτη τύπου 2. Αυτονόητο ότι

πρέπει να ληφθούν όλα εκείνα τα μέτρα που θα ελαττώσουν την βλαπτική επί-δραση στα αγγεία και την καρδιά. Η πρόληψη στοχεύει τους κύριους παράγο-ντες κινδύνου, οι οποίοι, ως γνωστόν, είναι: η υπερχοληστερολαιμία, η υπέρταση και το κάπνισμα. Ειδικότερα, όσον αφορά την διαταραχή των λιπιδίων η θεραπευτική παρέμβαση έχει στόχο την επίτευξη τιμών της LDL μικρότερων των 100 mg/dl, της HDL μεγαλύτερων από 45 mg/dl, και των τριγλυκεριδίων μικρότερων των 150 mg/dl.Νεώτερες μελέτες επιβεβαίωσαν ότι η LDL χοληστερόλη είναι η περισσότερο ενδιαφέρουσα στην παθογένεση της αθηρωματικής πλάκας στον σακχαρώδη διαβήτη. Για τον λόγο αυτό οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας έχουν καθορίσει αυστηρούς στόχους στα επίπεδα της LDL (<100mg/dl) στα πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου, ενώ συνιστούν ετησίως εξέταση όλων των λιποπρωτείνικών μορίων.Όσον αφορά την υπέρταση, οι κατευ-θυντήριες συστάσεις μεγάλων οργανι-σμών προτείνουν ως επιθυμητό στόχο τα επίπεδα των 130 mmHg και 80 mmHg, αντίστοιχα, για τη συστολική και τη δια-στολική πίεση.Εξαιρετικής σημασίας, επίσης, για την πρωτογενή πρόληψη της στεφανιαίας νόσου είναι η διακοπή του καπνίσματος, η εφαρμογή σωστής υγιεινοδιαιτητικής

αγωγής και η εφαρμογή προγράμματος καθημερινής ελαφριάς σωματικής άσκη-σης παράλληλα με την προσπάθεια καλής γλυκαιμικής ρύθμισης. Αν και όλες οι παραπάνω αναφερθείσες επιπλοκές ακούγονται «τρομακτικές», στην πράξη πολλοί ασθενείς με διαβήτη ζουν πολλά χρόνια, χωρίς προβλήματα και καλή ποιότητα ζωής. Το μυστικό τους είναι η διατήρηση του σακχάρου σε καλά επίπεδα κάτι που επιτυγχάνεται με τη σωστή δίαιτα, την άσκηση και τη φαρμακευτική θεραπεία με χάπια η ιν-σουλίνη. Οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να κάνουν συχνή μέτρηση του σακχά-ρου στο αίμα, να διατηρούν το βάρος τους σε φυσιολογικά επίπεδα μέσω μιας υγιεινής διατροφής και συχνής άσκησης και να ελέγχουν συχνά την αρτηριακή τους πίεση και τα λιπίδια στο αίμα.Τέλος είναι σημαντική η περιοδική συστη-ματική κλινική εκτίμηση από τον γιατρό τους ώστε έγκαιρα πέρα από τη ρύθμιση του σακχάρου να εντοπίζονται οι δυσμενείς επιπτώσεις του διαβήτη στα διάφορα όργα-να και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά άλλοι παράγοντες κινδύνου για την εμφά-νιση των επιπλοκών όπως η υπέρταση, η δισλιπιδαιμία κτλ. Το αισιόδοξο μήνυμα των τελευταίων μεγάλων μελετών είναι ότι η καλή ρύθμιση του σακχάρου προ-λαμβάνει όλες επιπλοκές και ακόμα και στην περίπτωση που αυτές εμφανισθούν αναστέλλει την επιδείνωση τους. x


Το δέρμα αποτελεί το μεγαλύτερο σε επι-φάνεια όργανο του ανθρώπινου σώματος και, συχνά, λειτουργεί ως «καθρέφτης» για την πλειονότητα των συστηματικών νοσημάτων, συμμετέχοντας με ανάλογες – και συχνά παθογνωμονικές – βλάβες στην εκάστοτε παθολογία. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα από τα κατεξοχήν παρα-δείγματα πολυσυστηματικού νοσήματος, που προσβάλλει μεταξύ άλλων και το δέρμα. Σε σημαντικό ποσοστό ασθενών οι δερματικές εκδηλώσεις προηγούνται οιωνδήποτε άλλων, ενώ, συνολικά, ένας στους τρεις ασθενείς θα εμφανίσει κάποιας μορφής σχετιζόμενη δερματική επιπλοκή κατά την πορεία της διαβητικής νόσου. Συνήθως, πρόκειται για κοινές δερματο-πάθειες, όπως βακτηριακές λοιμώξεις, ή μυκητιάσεις, που ωστόσο εμφανίζονται, ή/και υποτροπιάζουν, συχνότερα σε άτομα με αδιάγνωστο, ή ανεπαρκώς ρυθμιζόμε-νο διαβήτη. Καθώς το νόσημα εξελίσσεται, οι δερματικές επιπλοκές οφείλονται και, συγχρόνως, αντανακλούν τις μακρο-πρόθεσμες βλάβες στο κολλαγόνο και τη μικροκυκλοφορία του δέρματος, ενώ δεν είναι ασυνήθεις και οι φαρμακευτικές δερματικές αντιδράσεις, τόσο στα από του στόματος αντιδιαβητικά σκευάσματα, όσο και στις διάφορες μορφές ινσουλίνης.

Δερματικές λοιμώξεις Οι ασθενείς με πτωχά ρυθμιζόμενο σακχα-ρώδη διαβήτη παρουσιάζουν συχνότερα λοιμώξεις του δέρματος, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό, κυρίως από μύκητες. Η συχνότητα των λοιμώξεων αυτών κυ-μαίνεται μεταξύ του 20, έως και 50% των διαβητικών ασθενών, με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 να προηγείται σημαντικά.

Βακτηριακές λοιμώξεις παρατηρούνται, τόσο κατά την έναρξη, όσο και κατά την πορεία της νόσου και συνήθως υποδη-λώνουν κακή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος. Η κλινική τους πο-ρεία είναι, κατά κανόνα, σοβαρότερη από εκείνη μη διαβητικών ατόμων. Συνήθως αφορούν σε περιονυχίες, δο-θιηνώσεις, θυλακίτιδες, κυτταρίτιδα, ή ερυσίπελας. Το δέρμα γύρω από τη βακτηριακή λοίμωξη εμφανίζει όλα τα τυπικά σημεία φλεγμονής, είναι δηλαδή ερυθρό, θερμό και επώδυνο. Μυκητιασικές λοιμώξεις, οφειλόμενες κυ-ρίως σε Candida, αποτελούν επίσης «κλασ-σική» ένδειξη μη διαγνωσμένου, ή πτωχά ρυθμιζόμενου σακχαρώδη διαβήτη. Κλινι-κά, εμφανίζονται ως κνησμώδεις, ερυθρές, υγρές περιοχές με συνοδό απολέπιση και εντόπιση κυρίως στις πτυχές του δέρματος, όπως οι μεσοδακτύλιες και οι μηροβουβω-νικές, καθώς και οι υπομαστικές αύλακες στις γυναίκες. Μυκητιασικές λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων (κολπίτιδα στις γυ-ναίκες και βαλανίτιδα, ή βαλανοποσθίτιδα στους άνδρες) διαγιγνώσκονται συχνά, ακόμη και κατά την έναρξη της νόσου. Η ορθή καθημερινή υγιεινή και ο ευγλυ-καιμικός έλεγχος μειώνουν τον κίνδυ-νο, τόσο των βακτηριακών, όσο και των μυκητιασικών δερματικών λοιμώξεων. Θεραπευτικά, χορηγούνται τοπικά σκευ-άσματα (κρέμες, λοσιόν), ή συστηματική αγωγή με αντιβιοτικά δισκία.

Δερματικές επιπλοκές σε χρονίως πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτηΟι διαταραχές του μεταβολισμού των υδα-τανθράκων οδηγούν σε μακροπρόθεσμες ευρύτερες δυσλειτουργίες, κάποιες εκ των

διαβήτης η αιτία

Βασιλική Νικολάου1 & Χριστίνα Αντωνίου2,

1δερματολόγος, επιστημονική συνεργάτης της 1ης πανεπιστημιακής

δερματολογικής κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών,

2καθηγήτρια δερματολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών,

1η πανεπιστημιακή δερματολογική κλινική, Νοσοκομείο «Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων Ανδρέας Συγγρός»

Τι πρέπει να προσέχουν στο δέρμα τους τα άτομα με διαβήτη


οποίων προσβάλλουν άμεσα βασικές δο-μές του δέρματος. Οι χρόνιες επιπλοκές της διαβητικής νόσου οφείλονται, λοιπόν, σε βλάβη των μικρών και μεγάλων αρτηριών (διαβητική μικρο- και μακρο- αγγειοπάθεια) και των νεύρων (διαβητική νευροπάθεια) του δέρματος και κυρίως αφορούν σε λεπτυσμένο ψυχρό δέρμα, σε απώλεια τριχών και σε δυσχρωμίες, ή και άλλες διαταραχές στην ανάπτυξη των ονύχων. Η νευροπάθεια του αυτόνομου περιφε-ρικού νευρικού συστήματος οδηγεί σε απώλεια της ομαλής θερμορυθμιστικής λειτουργίας του δέρματος, με συνέπεια διαταραχές στην έκκριση του ιδρώτα, συνήθως υπό μορφή εντοπισμένης υπο-ϊδρωσίας, ή ανιδρωσίας. Τα μειωμένα επίπεδα τοπικής υγρασίας καθιστούν την επιφανειακή στοιβάδα του δέρματος εύθραυστη και ευάλωτη στη δημιουργία ρωγμών και σχισμών, που αποτελούν πύλη εισόδου για διάφορους μικροορ-γανισμούς. Συχνά συνυπάρχει κνησμός και επομένως ξεσμός, με τον τελευταίο να προάγει περαιτέρω την ανάπτυξη δευτε-ρογενών λοιμώξεων (επιμολύνσεις). Οι βλάβες της αισθητικότητας προκαλούν ευρύ φάσμα εκδηλώσεων, όπως αίσθημα καύσου, παραισθησίες, διαταραχές στην αντίληψη του θερμού και της δόνησης.

Δερματικά νοσήματα άμεσα σχετι-ζόμενα με τον σακχαρώδη διαβήτηΈνας σημαντικός αριθμός δερματικών παθήσεων σχετίζονται ισχυρά με την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η δι-απίστωσή τους θα πρέπει, κάθε φορά, να ευαισθητοποιεί τον κλινικό ιατρό,

προκειμένου να διερευνήσει ενδελεχώς την πιθανότητα υποκείμενης διαβητικής νόσου. Η μελανίζουσα ακάνθωση, η λιποειδική νεκροβίωση και η διαβητική πομφόλυγα αποτελούν μερικά μόνον από τα χαρακτηριστικά αυτά νοσήματα, η διάγνωση των οποίων θα πρέπει να ακολουθείται από ειδική και εξατομικευ-μένη αντιμετώπιση.

Δερματικές αντιδράσειςσε αντιδιαβητικά δισκίαΌπως τα περισσότερα φάρμακα, έτσι και τα αντιδιαβητικά, παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες από το δέρμα. Συνήθως πρόκειται για εξανθηματικού, ή κνιδωτικού τύπου αντιδράσεις, ενώ, σπανιότερα, είναι τα φωτοτοξικά εξανθή-ματα. Η τροποποίηση της αντιδιαβητικής αγωγής αποτελεί, συνήθως, επαρκές θεραπευτικό μέτρο για τέτοιου τύπου βλάβες. Αλλεργικές αντιδράσεις στις διάφορες μορφές ινσουλίνης καταγρά-φονται πλέον σπάνια, μετά την είσοδο στη θεραπευτική της ανθρωπείου ανα-συνδυασμένης ινσουλίνης. Ομοίως, σπάνιες είναι οι αντιδράσεις τύπου λι-ποατροφίας, ή λιποϋπερτροφίας στα σημεία υποδόριας ενέσεως. Ερύθημα και τοπικές αντιδράσεις στα σημεία ενέ-σεως αναφέρονται περιστασιακά.

Πως να μειώσετε τον κίνδυνοδερματικών επιπλοκών Οι περισσότερες δερματικές αντιδράσεις μπορούν να προληφθούν, ή να θεραπευ-τούν, εφόσον διαγνωστούν εγκαίρως. Στα προληπτικά μέτρα

περιλαμβάνονται:• Χρήση ταλκ στις περιοχές, όπου υπάρ-χει επαφή μεταξύ δύο επιφανειών του δέρματος, ώστε να προληφθεί η ανά-πτυξη μυκητασικών λοιμώξεων. • Αποφυγή πολύ θερμού λουτρού.• Χρήση ενυδατικών κρεμών για την αντιμετώπιση της ξηρότητας. • Προστασία του δέρματος των χεριών με τη χρήση γαντιών, όταν γίνεται χρή-ση ερεθιστικών παραγόντων όπως π.χ. οικιακά καθαριστικά. • Εναλλαγή των σημείων ενέσεως ιν-σουλίνης. • Στην περίπτωση τραυματισμού, συνι-στάται καθαρισμός με ένα ήπιο αντιση-πτικό σκεύασμα, κάλυψη του τραύματος με αποστειρωμένη γάζα και αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, σε περίπτωση εμφάνι-σης σημείων φλεγμονής ,όπως θερμότη-τα, πόνος, ερυθρότητα, ή εμφάνιση πύου.

Όπως και για τα υπόλοιπα όργανα του αν-θρωπίνου σώματος, έτσι και στην περίπτω-ση του δέρματος, ο επαρκής γλυκαιμικός έλεγχος προλαμβάνει την εμφάνιση, αλλά και ευοδώνει τη θεραπεία των επιπλοκών.

Η διατήρηση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος και της γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης εντός φυσιολογικών ορίων, ή όσο το δυνατόν πλησιέστερα σε αυτά, είναι μάλλον το σημαντικότερο προλη-πτικό μέτρο για ένα υγιές δέρμα, που θα λειτουργεί αποτελεσματικά, ως ισχυρός φραγμός μεταξύ των διαφόρων μικροβίων και του, ούτως, ή άλλως ευάλωτου σε αυτά, διαβητικού ασθενούς. x

www.medtronic-diabetes.gr

Μόνο η Medtronic παρέχει ένα πραγματικά ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης του διαβήτη

Ôá óôïé÷åßá ðïõ áðáñôßæïõí ôï óýóôçµá Paradigm Veo ëåéôïõñãïýí óõµðëçñùµáôéêÜ. ÊÜèå óôïé÷åßï áðïôåëåß µÝñïò µéáò èåñáðåßáò ðïõ âåëôéþíåé ôá êëéíéêÜ áðïôåëÝóµáôá

1. MiniLink™ ðïµðüò êáé áéóèçôÞñáòóõíå÷ïýò êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò –Áóýñµáôç, ïëïêëçñùµÝíç åðéêïéíùíßá

2. Bayer CONTOUR™ LINK ÌåôñçôÞò ãëõêüæçò – ÁóýñµáôçµåôÜäïóç, áêñéâÞò ðëçñïöüñçóç

3. CareLink™ ëïãéóµéêü äéá÷åßñéóçò èåñáðåßáò – ÁíáöïñÝò ãéá êáëýôåñç êáôáíüçóç êáé Ýëåã÷ï

Paradigm VeoÁíôëßá Éíóïõëßíçò

Medtronic Hellas A.E.Αγίας Βαρβάρας 5, Χαλάνδρι, 152 31, Αττική - Τηλ.: 210 6779099Αδριανουπόλεως 6, Καλαμαριά, 551 33, Θεσσαλονίκη - Τηλ.: 2310 402100

1. MiniLink™ ðïµðüò êáé áéóèçôÞñáòóõíå÷ïýò êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò –Áóýñµáôç, ïëïêëçñùµÝíç åðéêïéíùíßá

2. Bayer CONTOUR™ LINK ÌåôñçôÞò ãëõêüæçò – ÁóýñµáôçµåôÜäïóç, áêñéâÞò ðëçñïöüñçóç

3. CareLink™ ëïãéóµéêü äéá÷åßñéóçò èåñáðåßáò – ÁíáöïñÝò ãéá êáëýôåñç êáôáíüçóç êáé Ýëåã÷ï

Paradigm VeoÁíôëßá Éíóïõëßíçò

MEDTRONIC 21x28_Layout 1 1/12/2011 1:59 μμ Page 1


Ήμουν 26 ετών, όταν ξεκίνησαν τα πρώτα συμπτώματα του διαβήτη (πολυουρία-πολυδιψία-απώλεια βάρους). Όντας από-φοιτος Νοσηλευτικής, δε μου ήταν δύ-σκολο να υποψιαστώ γρήγορα περι τίνος επρόκειτο, αν και αρνιόμουν πεισματικά να το δεχτώ. Ο διαβήτης με βρήκε σε μια έντονα στρεσογόνο περίοδο, αφού τότε διάβαζα εντατικά, για να δώσω κατατακτή-ριες εξετάσεις στην Ιατρική σχολή και να πραγματοποιήσω το παιδικό μου όνειρο, ενώ ταυτόχρονα εργαζόμουν σκληρά.

Ακόμα θυμάμαι την αγωνία και το φόβο για το αποτέλεσμα των εξετάσεων, που μου συνέστησε να κάνω ο ενδοκρινολό-γος, που θα επιβεβαίωναν, ή όχι, την ήδη σίγουρη για μένα διάγνωση του διαβήτη. Η άρνηση, ο φόβος και ο θυμός με είχαν κυριεύσει ακούγοντας τον ιατρό να μου ανακοινώνει ότι, πάσχω από νεανικό δια-βήτη και, ταυτόχρονα, με ωμή ψυχρότητα, να μου παραθέτει μια τεράστια λίστα με «όχι» και «μή», την οποία σύμφωνα με τα λεγόμενά του, θα έπρεπε να ακολουθώ

εφ’όρου ζωής, αν δεν ήθελα να υποστώ τις συνέπειες της τύφλωσης, του ακρω-τηριασμού, της νεφρικής ανεπάρκειας... Ο φόβος ότι, οι επιπλοκές θα μπορούσαν να επηρεάσουν το μέλλον μου, η σκέψη ότι, οι γύρω μου θα με αντιμετώπιζαν σαν άτο-μο με περιορισμούς στην καθημερινότητά του, η συνειδητοποίηση του να μήν είμαι πιά αυτός που ήμουν μέχρι χτές, και άλλα πολλά γυρνούσαν στο μυαλό μου, οδη-γώντας με σε κατάθλιψη και άρνηση να πολεμήσω για τα όνειρα μου, σε άρνηση

Γεμάτος ελπίδα για την «γλυκιά» του ζωή, ο Αλέξης παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε την ανακοίνωση από τον γιατρό του, ότι, έχει διαβήτη και τις χιλιάδες σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό του. Σκέψεις απογοήτευσης και απελπισίας, που όμως πολύ σύντομα μετατράπηκαν σε πείσμα για την ζωή και δημιουργική ενέργεια για να μπορέσει να ολοκληρώσει όλες του τις επιθυμίες. Και όπως φαίνεται τα κατάφερε! Ο Αλέξης ήθελε να κρατήσει την ανωνυμία του, όμως ήθελε να μας μεταφέρει το μήνυμα της χαράς που έκανε εκείνων να αποδεχτεί τον διαβήτη και να καλυτερέψει την ζωή του.

στη μάχη κατά του διαβήτη

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K


να δεχτώ την καινούρια πραγματικότητα.Η επίσκεψη μου στο γιατρό μου έδωσε μια πιό αισιόδοξη και λιγότερο σκοτεινή προοπτική. Κατάλαβα ότι, ο διαβήτης δεν σκοτώνει, δεν στερεί, δεν περιορίζει και ότι, με αυτοκυριαρχία, μέτρο και τήρηση απλών «κανόνων» θα μπορούσα να ζή-σω πολλά και ποιοτικά χρόνια, χωρίς να στερούμαι τις χαρές της ζωής. Δεν μπορώ να εξηγήσω, τι συνέβαινε μέσα μου εκείνη την περίοδο, αλλά θα μπορούσα να το συ-νοψίσω με μια έκφραση δανεισμένη απο τη Φυσική: «Κάθε δράση προκαλεί μια ίση και αντίθετη αντίδραση». Αποφάσισα, λοι-πόν, να αναθεωρήσω τη ζωή μου και να την αλλάξω πρός το καλύτερο. Έκοψα το κάπνισμα, ξεκίνησα γυμναστική, απέκτησα έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, ελέγχοντας τη διατροφή μου και τη σωματική μου δραστηριότητα. Με τον καιρό η ζωή μου έγινε διαφορετική, πιό όμορφη. Ποτέ δε μου έλλειψε τίποτα. Σ’ εμάς τους διαβητικούς ζητείται, για την υγεία μας, να είμαστε προσεκτικοί με το τί τρώμε (κάτι που ο καθένας πρέπει να κάνει) και να έχουμε συχνή σωματική δραστηριότητα (κάτι που ο καθένας επίσης οφείλει να κάνει). Ζώ έντονα και μου αρέσει να δραστηριοποι-ούμαι και να ανακαλύπτω τα όρια του εαυτού μου. Δεν ζήτησα ποτέ ιδιαίτερη με-ταχείρηση, δεν υπήρχε άλλωστε και λόγος, μιας και ο διαβήτης δεν ήταν ποτέ για μένα κάτι το ιδιαίτερο, κάτι που θα έπρεπε να με διαφοροποιήσει απο το σύνολο. Ο τρόπος, που έμαθα να ζω τη καθημερινότητα, δε προϊδεάζει το περίγυρό μου ότι, μπορεί να έχω διαβήτη, γι αυτό και το αναφέρω, όταν και σε όποιον εγώ επιθυμώ. Πάντα λάτρευα τα γλυκά και συνεχίζω να τα απολαμβάνω, όμως με μέτρο και αυτοσυγκράτηση. Συχνά τρώω πίτσα, που τόσο αγαπώ! Στο πρωινό μου δε λείπει ποτέ ο καφές, που πια καταναλώνω χωρίς ζάχαρη, απολαμβάνοντας όλη του τη γεύση. Τί είναι λοιπόν, απογοητευτικό στη διατροφή μου; Επιπλέον, ελέγχω πόση ζάχαρη καταναλώνω καθημερινά, ξέρω το περιεχόμενο σε λίπος και υδατάνθρακες των τροφών, που καταναλώνω και έχω επίγνωση, του πόσο με παχαίνει, ή όχι, ένα τρόφιμο κάθε φορά. Και ελέγχομαι,

σε αντίθεση με όλους εκείνους τους υγιείς ανθρώπους, που καταναλώνουν απερί-σκεπτα ανθυγιεινές τροφές, μην υπολογί-ζοντας το αντίκτυπο στην υγεία τους.Είναι αλήθεια ότι, αν δεν είχα διαβήτη, θα ζούσα αλλιώς. Ελέγχω το σάκχαρό μου, περίπου 8 φορές την ημέρα. Μερικές φορές έχω υπογλυκαιμία, ειδικά όταν έχω «υπερεκτιμήσει» ένα τρόφιμο και άλλες υπεργλυκαιμία, για τον αντίθετο λόγο. Δέν είναι εύκολο. Η ζωή μου δεν είναι εύκολη. Είμαι συνειδητοποιημένος και γνωρίζω τη προσπάθεια, που χρειάζεται, να δεχτεί κάποιος αυτή την κατάσταση, αλλά αναπνέω αυτόνομα, έχω τη φυσική και διανοητική ικανότητα να καταλάβω τί είναι καλό, ή κακό για μένα και είμαι σε θέση, από μόνος μου, να αποφασίσω, τί θα διαλέξω. Πολλοί άνθρωποι δε μπο-ρούν. Συνειδητοποίησα ότι, αυτό, που εκλάμβανα ως «αναπηρία», (το διαβήτη), δεν είναι τίποτα, σε σύγκριση με πολλές άλλες καταστάσεις και ότι, το λεγόμενο «μειονέκτημα» είναι περισσότερο μέσα μας. Είναι οι φόβοι μας, που μας κάνουν να νοιώθουμε διαφορετικοί. Πάνε 10 χρόνια, σχεδόν, από εκείνη την ημέρα, που με τρόμο αρνιόμουν να αντι-κρύσω τη προοπτική μιάς ζωής με καθη-μερινές μετρήσεις και ενέσεις. Κατάφερα, όμως, να κάνω προτέρημα μου τον δια-βήτη, να γίνω πιό δυνατός -σωματικά και ψυχικά-, να ξεπεράσω τους φόβους μου, να ολοκληρώσω τις σπουδές μου στην ιατρική, για να προσφέρω μελλοντικά την εμπειρία και τις γνώσεις μου σε ομοίους μου, να κάνω οικογένεια , να δώ τη ζωή πιό αισιόδοξα. Γνωρίζω ότι, η ζωή μου δε θα είναι ποτέ «φυσιολογική», γιατί το να τρυπάω το δάχτυλο, για να μετρήσω το σάκχαρό μου και να κάνω 5 ενέσεις κάθε ημέρα, δεν είναι φυσιολογικό. Αλλά, το να κάθομαι θυμωμένος για την κακοτυχία μου, εγκαταλείποντας τη ζωή μου και να περιμένω κάποιον, να μου πει οτι είμαι καλά, είναι νομίζω χάσιμο χρόνου και ενέργειας. Δεν αισθάνομαι ιδιαίτερος, επει-δή έχω διαβήτη, αλλά γιατί, συναναστρε-φόμενος καθημερινά το διαβήτη, έμαθα να ζω πιό συνειδητά και ξέρω τί σημαίνει να ΜΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙΣ ΠΟΤΕ. x

Δεν ζήτησα ποτέ ιδιαίτερη μεταχείρηση, δεν υπήρχε άλλωστε και λόγος, μιας και ο διαβήτης δεν ήταν ποτέ για μένα κάτι το ιδιαίτερο, κάτι που θα έπρεπε να με διαφοροποιήσει απο το σύνολο. Ο τρόπος, που έμαθα να ζω τη καθημερινότητα, δε προϊδεάζει το περίγυρό μου ότι, μπορεί να έχω διαβήτη, γι΄ αυτό και το αναφέρω, όταν και σε όποιον εγώ επιθυμώ

στη μάχη κατά του διαβήτη

TÒÚ· ÔÈ ·Á·ËÌ¤ÓÂ˜ Û·˜ Ì·Ó¿ÓÂ˜ ÌÂ Ù· ·›ı·Ó· ·˘ÙÔÎfiÏÏËÙ· ÙË˜ Ù·ÈÓ›·˜

EÁÒ

Ô A·

ÈÛÈfiÙ

·ÙÔ˜

2 is

a tra

dema

rk an

d cop

yrigh

t of U

niver

sal S

tudios

. Lic

ense

d by U

niver

sal S

tudios

Lice

nsing

LLC.

All R

ights

Rese

rved

.

www.chiquita.gr

DESPICABLE ME 2

Afi 10 OÎÙˆ‚Ú›Ô˘ ÛÙÔ˘˜ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘˜

CHIQUITA_DM2_21X28 17-10-13 20:28 ™ÂÏ›‰·1

Ανέκαθεν το κρασί αποτελούσε μία από τις μικρές απολαύσεις του ανθρώπου και είχε γίνει αντιληπτό ότι, η μετριοπαθής κατανάλωση αυτού είναι ευεργετική για την υγεία. Πολλές μελέτες, πλέον, συνηγο-ρούν για τις ποικίλες δράσεις του κρασιού: αγγειοδιασταλτική, αντιφλεγμονώδη, αντι-θρομβωτική, αντιμικροβιακή, αντικαρκινική, αντιαλλεργική και αντιοξειδωτική δράση. Μπορεί, λοιπόν, το κρασί να προστατεύσει την καρδιά μας; Η πρώτη ένδειξη ότι, το κρασί μπορεί να είναι ευεργετικό για τις καρ-διοπάθειες, ήρθε από τη Γαλλία. Σύμφωνα με το λεγόμενο «γαλλικό παράδοξο», έναν όρο, που εισήχθηκε στην επιστημονική βιβλιογραφία στις αρχές του 1990, το κρασί φάνηκε να προστατεύει από την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων, παρά την πα-ράλληλη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, λόγω της υψηλής κατανάλωσης τυριού.Τα τελευταία 20 χρόνια, με λίγες εξαι-ρέσεις, οι μελέτες από διάφορες χώρες

αποδεικνύουν ότι, τα άτομα, που συνη-θίζουν να καταναλώνουν κρασί, έχουν κατά 20-40% μείωση της συχνότητας καρ-διαγγειακών νόσων, σε σχέση με αυτούς, που δεν πίνουν. Το εύλογο ερώτημα, που προκύπτει, είναι, πόσο κρασί πρέπει να πίνουμε και τι είδους. Η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει ότι, η μετριοπα-θής κατανάλωση κρασιού είναι εκείνη, που προσφέρει πλεονεκτήματα, δηλαδή 1-2 ποτήρια την ημέρα. Αντίθετα, η βαριά επεισοδιακή κατανάλωση αλκοόλ (binge drinking), που ορίζεται ως κατανάλω-ση πάνω από 5 ποτών σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, συνδέεται με αυξημένη καρδιαγγειακή νόσο και θνησιμότητα. Επιπλέον, πρέπει να σημει-ωθεί ότι, η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε υπερτριγλυκεριδαιμία, υπέρταση, ηπατική βλάβη και πρόσληψη βάρους, καθώς ένα ποτηράκι κρασί μπο-ρεί να αποφέρει περίπου 100-130 Kcal.

Παρασκευή Ντετοπούλου, κλινική διαιτολόγος, ΓΝΑ Κοργιαλένειο Μπενάκειο

διατροφή & άμυνα


Οίνος ευφραίνει καρδίαν,αλλά την προστατεύει;


Αλκοόλ, ή άλλα βιοδραστικάσυστατικά;Οι ευεργετικές δράσεις της μετριοπαθούς κατανάλωσης κρασιού οφείλονται τόσο στην περιεχόμενη αλκοόλη, όσο και σε άλλα βιοδραστικά συστατικά, όπως οι πολυφαινόλες, τα σαλικυλικά και άλλα. Η αιθανόλη αυξάνει την καλή χοληστε-ρίνη (HDL) και μειώνει το ινωδογόνο, ένα μόριο, που εμπλέκεται στην πηκτι-κότητα του αίματος. Παράλληλα, οι πο-λυφαινόλες, που υπάρχουν στο κόκκινο κρασί και, κυρίως, η ρεσβερατρόλη έχει αποδειχθεί ότι, μειώνουν το οξειδωτικό στρες, τη συσσώρευση αιμοπεταλίων, τη συγκέντρωση τριγλυκεριδίων και τη φλεγμονή των αγγείων. Ωστόσο, η επί-δραση του κόκκινου κρασιού δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τη ρεσβερατρόλη. Υπολογίζεται ότι, η δράση του οφείλεται κατά περίπου 70% στη ρεσβερατρόλη, ενώ αρκετές άλλες πολυφαινόλες και φαινολικά οξέα μπορεί να συνεισφέ-ρουν στις δράσεις του. Τα σαλικυλικά, που υπάρχουν στο κρασί, δρουν όπως η ασπιρίνη, εμποδίζοντας τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων και βοηθώντας έτσι στην αποφυγή των θρομβώσεων. Παράλ-ληλα, στο κρασί περιέχονται και άλλα μι-κροσυστατικά με αντιθρομβωτική δράση.

Λευκό, ή κόκκινο;Πολλοί αναρωτούνται, ποιος είναι ο πιο ευεργετικός τύπος κρασιού. Το κόκκινο

κρασί περιέχει περισσότερη ρεσβερατρό-λη από το λευκό, παρόλο που υπάρχουν αρκετές διαφορές, ακόμα και ανάμεσα στα κόκκινα κρασιά, ανάλογα με την ποικιλία, το κλίμα και το έδαφος καλλιέργειας. Η μικρότερη περιεκτικότητα ρεσβερατρόλης στα λευκά κρασιά πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι, κατά τη ζύμωσή τους συνή-θως δεν περιλαμβάνονται η φλούδα και τα κουκούτσια, μέρη του σταφυλιού, που περιέχουν και αρκετές πολυφαινόλες (π.χ. ρεσβερατρόλη, κατεχίνη, κερκετίνη). Ωστόσο, ορισμένα λευκά κρασιά είναι επίσης καρδιοπροστατευτικά, ενδεχομέ-νως λόγω της παρουσίας τυροσόλης και υδροξυτυροσόλης. Μάλιστα, από μελέτες, που έγιναν στο τμήμα βιοχημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών βρέθηκε ότι, τόσο τα ερυθρά κρασιά, όσο και τα λευκά περι-έχουν ενώσεις, που μειώνουν τις δράσεις του παράγοντα ενεργοποίησης αιμοπετα-λίων (Platelet activating factor, PAF), ενός μορίου, που αποτελεί κομβικό σημείο στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης.

Διατροφικές οδηγίεςΣύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (American Heart Association), εάν κάποιος πίνει συστημα-τικά, μπορεί να συνεχίσει να πίνει μέχρι 1 ποτηράκι για τις γυναίκες και μέχρι 2 ποτηράκια για τους άνδρες. Το κατά πόσον ένας μη πότης ωφελείται από την έναρξη της κατανάλωσης κρασιού, δεν

έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Παράλλη-λα, σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις, όπως η μυοκαρδιοπάθεια, η λήψη ινσουλίνης, ή άλλων φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη, η κατανάλωση αλκοόλ αντενδείκνυται. Η λήψη του κρασιού είναι προτιμότερο να γίνεται μαζί με το γεύμα, ή κάποιο λιπαρό σνακ (π.χ. ανάλατοι ξηροί καρποί, τυρί), ώστε να επιτυγχάνεται βαθμιαία απορ-ρόφηση της αιθανόλης και αποφυγή της συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων στο αίμα. Σε ορισμένες μελέτες έχει φανεί ότι, η κατανάλωση κρασιού μαζί με το γεύμα μπορεί να μειώσει το μεταγευματικό οξειδωτικό στρες, που έχει επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία των αγγείων.Γενικότερα, τα ευεργετικά αποτελέσματα του κρασιού μπορούν να ενισχυθούν με μια υγιεινή διατροφή. Για παράδειγμα, το κόκκινο κρασί, όταν συνδυάζεται με ελαιόλαδο, κάνει τα αγγεία πιο «ελα-στικά» βελτιώνοντας τη λειτουργικότητά τους. Ο Ελύτης άλλωστε έλεγε ότι, «εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Συμπε-ρασματικά, μία διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ολικής άλεσης δη-μητριακά, όσπρια, ψάρια και ελαιόλαδο εμπλουτισμένη με 1-2 ποτηράκια κρασί (εφόσον κανείς έχει τη συνήθεια να πίνει) και καλή παρέα μπορεί να αποφέρει πολλαπλάσια οφέλη στην καρδιά. x


Η πανέμορφη Καστοριά είναι μια υπέ-ροχη πόλη, που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Μακεδονίας. Ποιος δεν έχει ακούσει για αυτό το θεσπέσιο μέρος, το οποίο, εκτός από τις μαγευτικές φυσικές ομορφιές της, έχει γίνει παγκοσμίως γνωστή στην νεότερη ιστορία της για τους τεχνίτες γούνας που διαθέτει. Η πόλη είναι χτισμένη πάνω σε χερσό-νησο της λίμνης Καστοριάς σε υψόμε-τρο 703 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και βρίσκεται ανάμεσα στα βουνά Βίτσι και Γράμμο. Η Καστοριά έχει μακραίωνη ιστορία, ενώ γνώρισε πολιορκίες και κατακτή-σεις από Βούλγαρους, Νορμανδούς και Τούρκους. Ωστόσο, παρ’ όλους τους πολέμους και τις πολιορκίες, η Καστοριά κατάφερε να διατηρήσει ένα σημαντικό αριθμό βυζαντινών εκκλησιών, κειμη-λίων και πανέμορφων αρχοντικών, τα οποία αποδεικνύουν την ιδιαίτερη ακμή της πόλης εξαιτίας της επιτυχημένης εμπορίας και επεξεργασίας της γούνας σε όλη την Ευρώπη και τη Ρωσία. Το όνομα της φαίνεται ότι το πήρε από το αγαπητό σε όλους μας ζώο, τον κάστορα, ο οποίος ενδημούσε για αιώνες στην λί-

μνη, όπως μαρτυρούν διάφορα έγγραφα και στοιχεία του 18ου αιώνα. Εικάζεται ότι, από την υπεράγρευση, αλλά κυρίως εξαι-τίας των μεταβολών κατά τη διάρκεια των αιώνων των κλιματολογικών συνθηκών και, προ πάντων, της σταδιακής μείωσης των ορμητικών υδάτων από το Βίτσι, επήλθε η εξαφάνιση του κάστορα από τη λίμνη. Το όνομα της πόλης έχει συνδεθεί ακόμα με τον Κάστορα, καθώς στην τοπι-κή μυθολογία αναφέρεται πως κτίστηκε το 840 π.Χ. από τον Κάστορα, αδελφό του Πολυδεύκη, μετά από χρησμό που έλαβε από το Μαντείο των Δελφών. Η Καστοριά με τις 72 εκκλησίες της είναι η μόνη πόλη στην Ελλάδα, που σώζει σε μεγάλο βαθμό αδιάλειπτα τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή μνήμη. Με εξαίρεση το Άγιον Όρος μόνο στην Καστοριά υπάρ-χουν φορητές εικόνες της Κρητικής Σχολής και μάλιστα πρώιμης χρονολογίας. Οι εκκλησίες, οι τοιχογραφίες, οι φορητές εικόνες και τα αρχοντικά, είναι μάρτυρες οικονομικής ακμής και πολιτισμού σχεδόν 10 αιώνες περίπου. H ανέγερση των εκ-κλησιών της Καστοριάς, όπως του Αγίου Γε-ωργίου το 1085 από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιο Κομνηνό, συνεχίστηκε

από μια πλειάδα της εκάστοτε μακραίωνης τοπικής αριστοκρατίας ως κτητόρων, όπως π.χ. των Αγίων Αναργύρων και του Νικολά-ου Κασνίτζη. Το μοναστήρι της Μαυριώτισ-σας του 11ου αιώνα είναι τοιχογραφημένο και στην εξωτερική όψη, όπως συνηθίζεται στη βόρεια Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Στις τοιχογραφίες του ναού, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, είχαν αφαιρεθεί τα μάτια από όλα τα εικονιζόμενα πρόσωπα.Μερικές από τις βυζαντινές και μεταβυζα-ντινές εκκλησίες ,που σώζονται σήμερα στην Καστοριά, είναι:• Η Παναγία η Καστριώτισσα, γνωστή ως Κουμπελίδικη, αρχές του 11ου αιώνα (1020-1025) κατά την επικρατέστερη άπο-ψη (Krautheiemer, Wharto-Epstein), που βασίζεται στο ιστορικό γεγονός της λήξης των επιχειρήσεων (1019) για την εκδίωξη των Βουλγάρων από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β΄ Βουλγαρο-κτόνο. Είναι η μοναδική εκκλησία της Καστοριάς με τρούλο και η μοναδική με την απεικόνιση της Αγίας Τριάδας.• Η Ιερά Μονή της Μαυριώτισσας (περί τα τέλη του 11ου αιώνα), που προϋ-πήρχε της Κουμπελίδικης, ως μοναστη-ριακό συγκρότημα.

της Μαρίας Χατζηδάκη

Πηγή: Βικιπαίδεια

Χριστούγεννα στην Καστοριά


• Ο Άγιος Στέφανος του (11ου αιώνα) είναι η μοναδική παλιά εκκλησία με γυναικωνίτη.• Ο Ταξιάρχης Μητροπόλεως (11ου αιώνα)• Οι Άγιοι Ανάργυροι (12ου αιώνα) είναι ο μοναδικός ναός στην Καστοριά, που έχει μαρμάρινο διάκοσμο, αμφικιόνια, επίκρανα και περιθυρώματα με ποικίλα ανάγλυφα σ΄ όλες τις πύλες.• Ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη (δεύτε-ρο ήμισυ 12ου αιώνα). Ονομάσθηκε έτσι από τον κτήτορά της μάγιστρο Νικηφόρο Κασνίτση, για να διακρίνεται από τους υπόλοιπους 11 ναούς,που είναι αφιερω-μένοι στον ίδιο Άγιο.• Ο Άγιος Αθανάσιος του Μουζάκη κοντά στη Μητρόπολη, η μικρή μονόχωρη ξυ-λόστεγη εκκλησία με κτητορική επιγραφή Θεοδώρου Μουζάκη. Ανεγέρθη το 1392.• Ο Ναός Αγίων Τριών (14ου αιώνα)• Ο Ναός Αγ. Νικολάου Μαγαλειού(16ου αιώνα)

Η ανάπτυξη της γουνοποιίας Μαζί με τη λίμνη της, ευρύτατα γνωστό χαρακτηριστικό της πόλης είναι η δρα-στηριοποίηση των κατοίκων της για πε-ρισσότερα από πεντακόσια χρόνια στην τέχνη της γουναρικής (την πρώτη έγγρα-φη μαρτυρία εντοπίζουμε σε Πατριαρ-χικόν Σιγίλιον έτους 1574, με το οποίο ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ ανέθεσε τον έλεγχο της περιουσίας των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους στην περίφημη συντε-χνία των Καστοριανών γουναράδων της Κωνσταντινουπολίτικης παροικίας).Η γούνα αποτελούσε απαραίτητο στοι-

χείο ενδυμασίας και ήταν σύμβολο αρ-χοντιάς και τρόπος κοινωνικής προβολής. Ο Γάλλος περιηγητής Antoine Olivier, στο τέλος του 17ου αιώνα, μιλώντας για τους Έλληνες της Πόλης, αναφέρει, ότι οι πλούσιοι φορούσαν τον χειμώνα δυο και τρεις γούνες, τη μιά επάνω στην άλλη, αλλά και οι φτωχοί χρησιμοποιού-σαν ευτελέστερες από λαγό, τσακάλι, ή αρνί. Οι περισσότερες γυναίκες, γράφει χαρακτηριστικά, έχουν δέκα και δώδεκα φουστάνια με γουναρικά, που μερικά από αυτά αξίζουν 15.000-20.000 φράγκα. Αυτή τη ματαιόδοξη τάση επιδείξεως της διοικητικής και οικονομικής αριστοκρατίας της Κωνσταντινουπόλεως εκμεταλλεύ-θηκαν οι Έλληνες γουναράδες και δημι-ούργησαν το προσοδοφόρο επάγγελμα και εμπόριο, που απλώνονταν και έξω από τα σύνορα της αυτοκρατορίας, στην Αυστρία, στην Ουγγαρία, στην μακρινή Ολλανδία. Η οικονομική ευεξία των γουναράδων της Κωνσταντινουπόλεως, ιδιαίτερα στον 18ο αιώνα, υπήρξε ση-μαντικός παράγοντας, όχι μόνο για την επιβολή τους ανάμεσα στους ομοεθνείς, αλλά και για την άσκηση επιρροής στους Τούρκους αξιωματούχους, από τους ανωτέρους, ως τους κατωτέρους. Επικε-φαλής της συντεχνίας (πρωτομάστορες) αναφέρονται πρόσωπα, που βοήθησαν στην πραγματοποίηση κοινωφελών έργων. Ανάμεσά τους την πρώτη ασφα-λώς θέση κατέχει ο Μανωλάκης Καστο-ριανός, προστάτης των γραμμάτων και ενισχυτής σχολείων, ο πρωτομάστορας Αθανάσιος, που διέθεσε το 1720 μεγάλο

ποσό για την επισκευή του πατριαρχικού ναού και άλλοι. Στα τέλη του 19ου αιώνα, διερχόμενος από την Αχρίδα, ο Βίκτωρ Μπεράρ γράφει, ότι το 1850 οι Έλληνες της Αχρίδας ήσαν πάμπλουτοι.

Η τέχνη της γουναρικήςΗ τέχνη των καστοριανών γουνοποιών συνίσταται στην ειδική επεξεργασία των χορδάδων (αποκομμάτων δερμάτων, αυτά δηλαδή, που αποκόπτονταν από άλλους, ως φύρα), που χειρίζονται με μοναδικό τρόπο και με ιδιαίτερη τεχνική. Λόγω της μεγάλης ζήτησης των γουναρι-κών, απαγορεύτηκε για κάποια χρονική περίοδο η χρήση τους με σουλτανικό διάταγμα το 1713 γιατί επήλθε «σπάνις γουνών». Τότε (18ος αιώνας) ανέκυψε η ανάγκη να χρησιμοποιηθούν τα απο-κόμματα για να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση. Πρόκειται για συρραφή μικρών τεμαχίων, που κόβονται σε μικρότε-ρες λωρίδες και υπολωρίδες για να επιτευχθεί ο ομοιόμορφος, ελκυστι-κός, εντυπωσιακός και ενιαίος φυσικός χρωματισμός, η επιθυμητή φορά του τριχώματος, που ξεχώριζε κατά χρώ-ματα τα κομμάτια τού δέρματος, αλλά και κατά είδος (ζερβά ποδαράκια, δεξιά ποδαράκια, γιατί δεν χρησιμοποιούνταν μαζί στο ίδιο παλτό, κεφάλια, ουρές κτλ.). Όλα αυτά κατέστησαν τις γούνες της Καστοριάς περιζήτητες στην παγκόσμια αγορά και προσέδωσαν στην πόλη τη γνωστή της φήμη και την οικονομική, κατά καιρούς, ευεξία της. Το χαμηλό κόστος των χορδάδων, ο καταμερισμός

αποδράσεις

Φωτό: wikimedia.org

της εργασίας, η εξειδίκευση, με πρώτιστη την ομοιομορφία του χρώματος, κάνανε περιζήτητες τις γούνες τις Καστοριάς, ως αληθινά κομψοτεχνήματα.

Τα αρχοντικά της ΚαστοριάςΔείγματα της λαμπρής άνθησης της βιοτεχνικής και εμπορικής δραστηριό-τητας των κατοίκων της Καστοριάς, κατά τη διάρκεια ιδιαίτερα του 18ου αιώνα, αποτελούν τα πολυάριθμα πανύψηλα αρχοντικά της. Ήταν τότε που υπογρά-φηκαν διάφορες διεθνείς συνθήκες και επεκράτησε ειρήνη και ελευθερία επι-κοινωνίας στα Βαλκάνια και στην Ευρώ-πη. Παρουσιάζουν, ακόμα και σήμερα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ως οικιστικό σύνολο. Με εσωτερικούς χωρισμένους λειτουργικούς χώρους, εσωτερικές δια-κοσμήσεις, περίτεχνα ξυλόγλυπτα στα σανιδώματα στις οροφές, πολύχρωμους υαλωτούς φεγγίτες υψηλής αισθητικής,

ζωφόρους κατάκοσμους, πλήθος φυτο-μορφικών διακοσμήσεων και ρόμβων δημιουργούν και συνθέτουν ένα ιδιό-τυπο εσωτερικό χώρο, που βρίσκει την καλύτερη έκφρασή του στην Καστοριά, ένα ιδιότυπο Μακεδονικό ρυθμό. Είναι κατ΄ εξοχήν δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονι-κής. Γενικά, στα αρχοντικά της Καστοριάς υπάρχει μια ισορροπία σε σχέση με το περιβάλλον, διατηρούν ακέραιες τις αρετές του μέτρου και της ανθρώπινης κλίμακας. Ανάλογα με την κλίση του εδάφους, ήταν τριώροφα και τετραώρο-φα, όταν δεν υπήρχε κλίση ήταν μόνο το ισόγειο, το μεσοπάτωμα και ο όροφος. Τα μεγάλα σπίτια για πρώτη φορά απέ-κτησαν τζαμλίκια και ξύλινα παράθυρα, που οι Τούρκοι τα αποκαλούσαν «κιρκ πεντζέρ» σαράντα παραθύρια.Η Καστοριά διαθέτει υπέροχα ξενοδο-χειακά συγκροτήματα και καταλύματα, τα οποία σας υπόσχονται πολυτέλεια

και ένα υπέροχο παραδοσιακό περι-βάλλον, που θα σας μείνει αξέχαστο. Η πόλη φιλοξενεί κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες, που θέλουν να θαυμάσουν την ομορφιά της, τα καταπράσινα βουνά, την μαγευτική λίμνη, τις τοπικές λειχου-διές και φυσικά τα πολυάριθμα γουνα-ράδικα με τις μοναδικές γούνες. Εμείς σας προτείνουμε να επισκεφτείτε αυτό το υπέροχο μέρος, το οποίο είμαστε σίγουροι, ότι θα σας αποζημιώσει με την ομορφιά του. Εάν επισκεφτείτε την περι-οχή τα Χριστούγεννα, δεν αποκλείεται να δείτε την λίμνη παγωμένη. Το θέαμα είναι μοναδικό. Όλα τα δέντρα, τα οποία βρίσκονται παραλίμνια, παγώνουν και αποκτούν σταλακτίτες, οι οποίοι αγγί-ζουν το έδαφος. Φανταστείτε τους χρω-ματισμούς και τις αντανακλάσεις, που βλέπετε επάνω στην παγωμένη λίμνη.

Εμείς σας ευχόμαστε καλό ταξίδι. x


αποδράσεις

Φω

τό: panoramio.com


σωματικήάσκηση

Γνωρίζοντας το άθλημα της καλαθοσφαίρισης

Αντώνης Κυρατζής, καθηγητής φυσικής αγωγής,

προπονητής μπάσκετ

Ο αθλητισμός μπορεί να βελτιώσει την υγεία, την φυσική κατάσταση, την ψυχολογική ευεξία και την κοινωνικότητα του αθλητή. Ο αθλητής, αν προσέχει την υγεία του, ακόμα και αν είναι διαβητικός, μπορεί να συμμετάσχει σε πολλά αθλήματα. Ένα από αυτά, είναι και η καλαθοσφαίριση (basket ball).

Το μπάσκετ είναι ένα ομαδικό άθλημα. Εμπνευστής και δημιουργός του ήταν ο καναδός Τζέϊμς Νέϊσμιθ, καθηγητής φυσικής αγωγής από το Σπρίνγκφιλντ της Μασσαχουσέτης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ως ημερομηνία δημιουργίας – γέννησης - του αθλήματος έχει καταγραφεί η 15/29 Δεκεμβρίου 1891.

Βασικοί κανονισμοί του αθλήματος είναι:1) Παίζεται με δύο ομάδες των πέντε (5) αθλητών, σε κλειστό συνήθως χώρο. Σκοπός των ομάδων είναι να βάλουν με σούτ τη μπάλα στο αντίπαλο καλάθι. Η ομάδα, που θα πετύχει τους περισσότε-ρους πόντους είναι η νικήτρια.2) Ένας αγώνας διαρκεί σαράντα (40΄) λεπτά. Χωρίζεται σε τέσσερα (4) δεκά-λεπτα. Αν ο αγώνας λήξει ισόπαλος, ακολουθεί παράταση πέντε (5΄) λεπτών.3) Ο χρόνος επίθεσης, κάθε ομάδας, είναι είκοσι τέσσερα (24΄΄) δευτερόλεπτα4) Δεν επιτρέπεται να τρέχει κάποιος κρατώντας τη μπάλα (βήματα). Πρέπει, συγχρόνως με το τρέξιμο, να κάνει ντρί-πλα (να χτυπάει τη μπάλα στο έδαφος).

Το μπάσκετ είναι ένα άθλημα, στο οποίο υπάρχουν χρονικές περίοδοι δραστη-ριότητας με υψηλή ένταση (π.χ. τρέξιμο, άλματα κ.λ.π.), που εναλλάσσονται με περιόδους δραστηριότητας χαμηλής έντασης. Σε γενικές γραμμές, ο ενεργός κινητικά χρόνος είναι 34,5+/- 4 λεπτά για τους άνδρες και 33,7 +/- 3,4 λεπτά για τις γυναίκες στα σαράντα (40΄) λεπτά αγώνα.

Επομένως, το μπάσκετ είναι ένα άθλημα, με το οποίο μπορεί να ασχοληθούν δια-βητικοί τύπου 1, που δεν έχουν επιπλο-κές και έχουν καλό έλεγχο γλυκόζης στο αίμα. Η υπογλυκαιμία, που μπορεί να προκύψει κατά τη διάρκεια της άσκησης, αμέσως μετά, ή αρκετές ώρες αργότερα, μπορεί να αποφευχθεί με σωστή ενημέ-ρωση, έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και λήψη υδατανθράκων ενδιάμεσα, ανάλογα με τα επίπεδα σακχάρου και την ένταση της άσκησης. Επίσης, η ενασχόληση με το μπάσκετ μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και στην καθυστέρηση της εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2. x


διατροφή& άλλα

ΥΛΙΚΑ:• 1 κουτί Sweet & Balance Μίγμα για Κέικ• 150 γραμμ. (1 ½ πλάκα) Sweet & Balance Σοκολάτα με γλυκαντικό φυσι-κής προέλευσης από το φυτό stevia• 90 γραμ. ( 4 κουτ. σούπας) μαργαρίνη• τρίμμα από 1 πορτοκάλι.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ:• Παρασκευάζετε το Sweet & Balance ΜΙΓΜΑ ΓΙΑ ΚΕΙΚ σύμφωνα με τις οδηγί-ες του κουτιού χρησιμοποιώντας αντί για ελαιόλαδο Μαργαρίνη και προσθέτοντας το τρίμμα πορτοκαλιού μαζί με το νερό. • Λιώνετε τα 100γρ. (1 πλάκα) Sweet & Balance ΣΟΚΟΛΑΤΑ σε μπεν - μαρί και κόβετε ή τρίβετε τα υπόλοιπα 50γρ.( ½ πλάκα) σε μικρά κομμάτια• Προσθέτετε τη λιωμένη σοκολάτα και τα κομματάκια σοκολάτας στη ζύμη του κέικ χτυπάτε για 1 λεπτό ακόμα στο μίξερ • Μοιράζετε τη ζύμη σε 13 βουτυρωμέ-να ατομικά φορμάκια και ψήνετε για 30 λεπτά περίπου.

• Muffins: 13• Βάρος μερίδας: 57γρ• ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ: 1 ισοδύναμο αμύλου, ½ ισοδύναμο φρούτου, 1 ½ ισοδύναμα λίπους

Διαθρεπτικά Στοιχεία Ανά Μερίδα 57 γραμ. (1 τεμάχιο)

Ενέργεια 209 kcal

Πρωτεΐνες 3,7 g

Υδατάνθρακες 24,4g

Σάκχαρα 0,2g

Λιπαρά 9,5g

Κορεσμένα 4,9g

Εδώδιμες ίνες 5,4g

Νάτριο 0,13g

Muffins σοκολάτας

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

new filaraki 2128.pdf 1 9/10/13 11:31 π.µ.


Τι είναι η χοληστερίνηΥπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα χο-ληστερίνης στο αίμα. Η πιο συχνή όμως αιτία εμφάνισης υψηλής χοληστερίνης εί-ναι η κατανάλωση πολλών κορεσμένων λιπαρών, μέσω της διατροφής μας.

Η χοληστερίνη κυκλοφορεί στο αίμα μέσα σε ειδικούς «μεταφορείς»:• LDL «κακή» χοληστερίνη - απομακρύ-νει τη χοληστερίνη από το ήπαρ στους ιστούς του σώματος. Για να διατηρήσετε μια υγιή καρδιά, θα πρέπει να προσπα-θήσετε να διατηρείτε την «κακή» LDL χο-ληστερίνη σε χαμηλά επίπεδα.• HDL «καλή» χοληστερίνη - επιστρέφει τη χοληστερίνη πίσω στο ήπαρ, όπου αποβάλλεται. Αυτός ο τύπος χοληστε-ρίνης βοηθά στη διατήρηση μιας υγιούς καρδιάς και θα πρέπει να προσπαθούμε να τη διατηρούμε σε υψηλά επίπεδα.

Πώς μπορώ να βοηθήσω στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης μου;• Μειώστε την πρόσληψη (κακών) κορε-σμένων και τρανς λιπαρών και αντικατα-στήστε τα με (καλά) μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά.• Για να αυξήσετε την «καλή» χοληστερίνη, πρέπει να ασκείστε και να στοχεύετε σε του-λάχιστον 30 λεπτά άσκησης καθημερινά.• Να έχετε φυσιολογικό βάρος και να διατηρείτε τη σιλουέτα σας.

Το να έχει κανείς πάρα πολύ λίπος γύρω από τη μέση («σώμα με σχήμα μήλου») συνδέεται άμεσα με μεγαλύτερα προ-βλήματα υγείας της καρδιάς, από το εάν έχει επιπλέον βάρος στους γοφούς («σώμα με σχήμα αχλαδιού»).• Συμπεριλάβετε καθημερινά 3 μερίδες φυτικών στερολών στη διατροφή σας.

διατροφή& άλλα

*Καθώς οι καρδιακές παθήσεις έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, μπορεί να χρειαστεί να βελτιώσετε περισσότερο από έναν παράγοντα για να μειωθεί ο συνολικός κίνδυνος. Καταναλώνοντας 1,5-2,4 γρ. στερολών την ημέρα μπορεί να μειωθεί η χοληστερίνη 7% έως 10% σε 2-3 βδομάδες. Μία επιπλέον μείωση 5% μπορεί να επιτευχθεί όταν οι φυτικές στερόλες συνδυάζονται με ισορροπημένη διατροφή και υγιεινό τρόπο ζωής.

Becel pro-activ και φυτικές στερόλεςΟι φυτικές στερόλες στα προϊόντα Becel pro-activ είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι μειώνουν σημαντικά τη χοληστερίνη. Τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης είναι ενας παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση στεφανιαίας καρδιακής νόσου.*Οι φυτικές στερόλες υπάρχουν από τη φύση, σε μικρές ποσότητες, σε φυτικά έλαια, ξηρούς καρπούς, σπόρους, προϊόντα δημητριακών, φρούτα και λαχα-νικά, αλλά θα πρέπει να φάτε 150 μήλα, 210 καρότα ή 425 ντομάτες για να πάρετε τη βέλτιστη ημερήσια ποσότητα φυτικών στερολών, που ισοδυναμεί με μόνο ένα ρόφημα γιαουρτιού Becel pro-activ, ή 3 μερίδες μαργαρίνης Becel pro-activ. Η υγιεινή διατροφή είναι πολύ σημαντική όταν θέλετε να μειώσετε τη χοληστερίνη σας και δεν υπάρχει καλύτερο τρόφιμο από το Becel pro-activ για τη μείωση της χοληστερίνης.

Μειώνοντας τη χοληστερίνη

Becel pro-activ και φυτικές στερόλες

210 καρότα

425 τομάτες

150 μήλα


Club ΧΑΡΑΖΩΜια νέα φιλοσοφία στην αντιμετώπιση του Διαβήτη

Tο Club προνομίων ΧΑΡΑΖΩ δημιουργή-θηκε από την Abbott Diabetes Care για τα άτομα με διαβήτη που χρησιμοποιούν τους μετρητές σακχάρου FreeStyle. Στο Club ΧΑΡΑΖΩ δεν αντιμετωπίζουμε το διαβήτη ως ασθένεια αλλά ως έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Τα προνόμια που προσφέ-ρονται σήμερα στα μέλη του «ΧΑΡΑΖΩ» είναι: • Πρόγραμμα δωρεάν παροχής ται-νιών σακχάρου, • Εγγύηση εφ’ όρου ζωής σε όλα τα προϊόντα, • Δωρεάν ημερολόγιο καταγραφής μετρήσεων, • Δωρεάν ισο-θερμική θήκη μεταφοράς για τις πένες ινσουλίνης και τον μετρητή σακχάρου,• Δωρεάν προστατευτική θήκη σιλικόνης για τον μετρητή σακχάρου, • Εκπαιδευτικό DVD για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, κ.ά.Μάθετε περισσότερα καλώντας στη δω-ρεάν γραμμή υποστήριξης μελών: 800 11 222 688 πανελλαδικά ή στο Τμήμα Δια-βήτη: 210 9985 220, www.diabetescare.gr

Με νέες γευστικές εμπειρίες ενισχύονται οι επιλογές παγωτών που προσφέρει η Chillbox στα καταστήματα της. Η τελευ-ταία «άφιξη» αφορά στη γεύση Σοκολά-τα Πορτοκάλι με sweete, το γλυκαντικό από το φυτό στέβια. Η Chillbox, σε συνεργασία με τη φαρμακευτική εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ και με συνέπεια στη φιλοσοφία της για υψηλής ποιότητας υλικά, αξιοποίησε το φυσικό γλυκαντικό για να δημιουργήσει ένα παγωτό με εξαιρετική γεύση, απαλλαγμένο όμως από τις θερμίδες της ζάχαρης.Η παρουσία της Σοκολάτας Πορτοκάλι με sweete, το γλυκαντικό από το φυτό στέβια, στα καταστήματα Chillbox επιβε-βαιώνει το κεντρικό μήνυμα «Αγνό αλλά και λίγο... κολασμένο» που χρησιμοποιεί η εταιρεία στην επικοινωνία της, δημιουρ-γώντας μια γευστική επιλογή παγωτού ιδανική για όσους πρέπει ή θέλουν να αποφύγουν τη ζάχαρη.

Παγωτό Σοκολάτα Πορτοκάλι αγνόαπό… ζάχαρη

Οι μπανάνες CHIQUITA τρέχουν... στο Μαραθώνιο

Η Chiquita Hellas διασκέδασε τους μι-κρούς φίλους με τα απίθανα Minions από την ταινία «Εγώ ο απαισιότατος 2». Για 6η

συνεχή χρονιά στήριξε τον 31ο Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας, γεμίζοντας με ενέργεια τους αθλητές που έτρεξαν την κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου, αλ-λά και τους παράλληλους δρόμους των 5 και 10 χλμ, καθώς επίσης και τους χιλιάδες θεατές και παιδιά που βρέθηκαν στο κέ-ντρο της Αθήνας για να στηρίξουν ενεργά το σπουδαίο αυτό αθλητικό γεγονός. Ενθουσιασμός, συγκίνηση και πολλά χαμόγελα, ήταν λίγα μόνο από τα όσα έζησαν όσοι βρέθηκαν την Κυριακή 10/11 στο Καλλιμάρμαρο και στο Ζάππειο για να χειροκροτήσουν και να τιμήσουν όλους εκείνους που πήραν μέρος στο μεγαλύτερο δρομικό γεγονός της χρο-νιάς. Η Chiquita Hellas ήταν εκεί για ακόμη μία χρονιά, για να δώσει ενέργεια μοιράζοντας περισσότερες από 60.000 premium μπανάνες Chiquita, αναμνη-στικά δώρα σε αθλητές και θεατές, αλλά και για να διασκεδάσει τα παιδιά.

Glucomen Lx Plus+Οι μετρητές σακχάρου GlucoMen της MENARINI Diagnostics είναι ο αξιόπι-στος σύμμαχός σας για την αποτελεσματική διαχείριση του διαβήτη σας. Με τεκμη-ριωμένη ακρίβεια και επαναληψιμότητα,σας παρέχουν το αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς που έχετε ανάγκη στις καθημε-ρινές σας μετρήσεις. Μέσω του, Ελέγχου-με το ΔιαβήτηΤΜ αποκτάτε πρόσβαση σε ένα ευρύ πρόγραμμα προσφορών και προνομίων που αποτελούν λύσεις για την καθημερινότητα σας. «Ζούμε καλά και είμαστε καλά - Η θετική ενέργεια είναι πηγή ζωής και υγείας»

Ταμπλέτες & ρόφημα γλυκόζης ταχείας δράσης

Κάθε μασώμενη ταμπλέτα GlucoTab περιέ-χει δοσομετρημένη ποσότητα 4 γραμμαρί-ων καθαρής γλυκόζης ταχείας δράσης (δεξ-τρόζης ) σε γεύση πορτοκάλι ή φραμπου-άζ! Έτσι είναι εύκολο να υπολογίσει την ακριβή ποσότητα γλυκόζης που απαιτείται να καταναλώσει το άτομο με διαβήτη, σε περίπτωση υπογλυκαιμίας, αποφεύγοντας το φαινόμενο της υπεργλυκαιμίας. Θα τις βρείτε σε συσκευασίες των 10 & 50 ταμπλε-τών. Το ρόφημα GlucoJuice είναι σε γεύση φραμπουάζ & περιέχει 15 γρ. δεξτρόζης.

Νέας γενιάς πένα απο τη ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε.

Tα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν διαφορετικές ανάγκες, όταν χρειάζονται ινσουλινοθεραπεία. Η ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. μόλις κυκλοφόρησε τη νέας γενιάς επαναχρησιμοποιούμενη πένα, τη HumaPen Savvio, η οποία σχεδιάστηκε, ώστε να ταιριάζει στην καθημερινή ζωή των ατόμων με διαβήτη και να τους εμπνέει εμπιστοσύνη. Ο σχεδιασμός της HumaPen Savvio βασίσθηκε στις υποδείξεις ανθρώπων με διαβήτη σε αντίστοιχη έρευνα. Γι αυτό η HumaPen Savvio είναι εύχρηστη, μικρού μεγέθους και βάρους και επιπλέον με μοντέρνο σχεδιασμό, ώστε να μοιάζει περισσότε-ρο με προσωπικό αντικείμενο καθημερινής χρήσης παρά με ιατρική συσκευή. Είναι διαθέσιμη σε 3 χρώματα, ώστε τα άτομα με διαβήτη να μπορούν να επιλέξουν αυτό που προτιμούν.

23PR Savvio 6_201323PR Savvio 6_2013

δελτίατύπου

Αθήνα> Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών

«Αττικόν», Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Ρίμινι 1, ΤΚ 12462, Χαϊδάρι, T: 210 5831000, 210 5832013 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5326454

> Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Α Παιδιατρική Κλινική Παν. Αθηνών, Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2013451, 210 7496312 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7795538

> Γ.Ν. Αθηνών «Αλεξάνδρα», Β. Σοφίας 80, ΤΚ 11528, Αθήνα, Τ: 210 7770501-4, (εξωτ. ιατρείο),

Τ: 210 3381392, fax: 210 7770473> Γ.Ν. Αθηνών «Γ. Γεννηματάς», Λ. Μεσογείων

154, ΤΚ 15669, Παπάγου, Τ: 210 7768000, 210 7768283 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7705980

> Γ.Ν. Αθηνών «Ιπποκράτειο», Β΄ Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Β. Σοφίας 114, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7769000, 213 2088333 (εξωτ. ιατρείο) fax: 213 2088646

> Περιφερειακό Γ.Ν. Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ε.Ε.Σ.», Ερυθρού Σταυρού 1, Αμπελόκηποι, ΤΚ 11526, Αθήνα, T: 210 6414000, 210 6414737 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6414800

> Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.& Α. Κυριακού», Λεωφ. Μεσογείων 24, ΤΚ 10024, Αθήνα, Τ: 213 2009800, 210 7726856 (εξωτ. ιατρείο), 213 2009856

> Γ.Ν. Αθηνών «Λαϊκό», Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αγ. Θωμά 17, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7456000, 210 7456874 (εξωτ. ιατρείο), 210 7456294 Τετ., 210 7456308 Πέμ., fax: 210 7791839

> Ν.Γ.Ν. «Ο Ευαγγελισμός», ενδοκρινολογικό τμήμα, Υψηλάντου 45, ΤΚ 10676, Αθήνα, Τ: 210 7201000, 210 7201258 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7291808

> Ν.Γ.Ν. Αθηνών ΝΙΜΤΣ, Μονής Πετράκη 12, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 7288001, 210 7288111 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7297958

> Γ.Ν. Αθηνών «Πολυκλινική», Πειραιώς 3, ΤΚ 10552, Αθήνα, Τ: 210 5276000, 210 5276222 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5202944

Πειραιάς> Γ.Ν.Π. «Άγιος Παντελεήμων», Δημ.

Μαντούβαλου 3, ΤΚ 18484, Nίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077660 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2076426

> Γ.Ν. Πειραιά «Τζάννειο», Αφεντούλη & Ζαννή 1, ΤΚ 18536, Πειραιάς, Τ: 210 4592000, 210 4592174 & 583, (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4511709

Θεσσαλονίκη> Π.Γ.Ν.Θ. «ΑΧΕΠΑ», Α’ Παθολογική Κλινική

Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1, ΤΚ 54636, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313303316 (ραντεβού), 2310 9933369 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994608

> Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Β’

Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 89200, 2310 892101, 2310 892616, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 856075

> Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», Γ΄ Παθολογική Κλινική, περιφ. οδός Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Τ: 2313 323000 (εξωτ. ιατρείο) (εσωτ. 4226 ή 4248), fax: 2310 321862

Ιωάννινα> Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων,

Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, ΤΚ 45500, Ιωάννινα, Τ: 26510 99111, 26510 99227 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26510 46617

Πάτρα> Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Πατρών, ΤΚ 26110, Πάτρα, Τ:

2610 999111, 2610 969149 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2610 969168

[ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ]

Στερεά Ελλάδα / Αττική & Πειραιάς> Μαιευτικό Γυναικολογικό κέντρο Αθηνών

«Έλενα Ε. Βενιζέλου», πλ. Ε. Βενιζέλου, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 6402000, 210 6402261 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6411156

> Π.Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.&Α. Κυριακού», Θηβών & Λεβαδείας 3, TK 11527, Αθήνα, Τ: 213 2009000, 213 2009310 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2009429

> Ν.Γ.Ν.Α. «Σπηλιοπούλειο», Δ. Σούτσου 21, TK 10671, Αθήνα, Τ: 210 6410445, 213 2023418 ή 418, (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6446951

> Γ.Ν.Μ. 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ (Μελισσίων), τέρμα Ζαΐμη, TK 15127, Μελίσσια, Τ: 210 8106200, 210 8106262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8041837

> 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας, Π. Κανελλοπούλου 3, ΤΚ 15500, Χολαργός, Τ: 210

7463399, 210 7464093 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7715690> Γ.Ν.Ν.Θ. Αθηνών «Σωτηρία», Μεσογείων 152,

TK 11527, Αθήνα, Τ: 210 7778611-19, 210 7763194 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7778838

> Γ.Ν. Αθηνών «Σισμανόγλειο», Σισμανογλείου 1, Μαρούσι, ΤΚ 15126, Αθήνα, Τ: 210 8039001-60, 210 8039789 (εξωτ. ιατρείο), fax 210 8042700

> Γ.Ν.Ν. Αθηνών «Ελπίς», Δημητσάνης 7, TK 11522, Αθήνα, Τ: 210 6434001, 210 6494270 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6445602

> Γ.Ν. Βούλας «Ασκληπιείο», Βασ. Παύλου 1, TK 16673, Βούλα, Τ: 213 2163000, 213 2163142 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8923326

> Γ.Ν. Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων», Ενδοκρινολογικό Τμήμα, Δ. Μαντούβαλου 3,

Νίκαια, TK 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077448 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 213 2076709

> Γ. Αντικαρκινικό Ν. Πειραιά «Μεταξά», Μπόταση 51, TK 18537, Πειραιάς, Τ: 213 2079670 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4599774

> Γ.Ν.Α. «Γιώργος Γεννηματάς», λεωφ. Μεσογείων 154, TK 15669, Αθήνα, Τ: 213 2032000, 213 2032283-4, fax: 210 7705980

> Γ.Ν.Α. «Αγία Όλγα», Αγίας Όλγας 3-5, ΤΚ 14231, Ν. Ιωνία, Τ: 213 2057000, 213 2057222 (εξωτ. ιατρείο)

> Γ.Ν.Ε. «Θριάσιο», λεωφόρος Γ. Γεννηματά, ΤΚ 19018, Μαγούλα, Τ: 213 2028000, 213 2028774 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5551243

> Γ.Ν.Α. «Η Παμμακάριστος», Ιακωβάτων 43, ΤΚ 11144, Αθήνα, Τ: 210 2284851, 210 2001100, 210 2001344 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 2020002

> Ν.Γ.Ν.Α. «Αμαλία Φλέμινγκ», 25ης Μαρτίου 14, ΤΚ 15126, Μελίσσια, Τ: 210 8030303, 210 8038371 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8038399

> Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Μ. Ασίας & Θηβών, TK 11527, Αθήνα, Τ: 210 7467000, 210 7467002 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7797649

Ν. Βοιωτίας> Ν.Γ.Ν. Θηβών, Τσεβά 2, TK 32200, Θήβα, Τ: 22620

24444, 26623 50133 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22620 25406

Ν. Δωρίδος> Ν.Γ.Ν. Άμφισσας, Οικισμός Δροσοχωρίου, TK

33100, Άμφισσα, Τ: 22650 28460, (εσωτ.: 171), fax: 22650 22086

Ν. Εύβοιας> Ν.Γ.Ν. Χαλκίδας, Γαζέπη 48, Χαλκίδα, TK 34100,

Τ: 22210 21901-10, 22210 35259 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22210 85131

> Κ.Υ. Καρύστου, Πολ. Κάτσικα 56, ΤΚ 34001, Κάρυστος, Ν. Ευβοίας, Τ: 22243 50100, 22243 50104 (εξωτ. ιατρείο)

Ν. Φθιώτιδας> Ν.Γ.Ν. Λαμίας, Παπασιοπούλου Τέρμα, ΤΚ 35100,

Λαμία, Τ: 22310 63000, 22310 63087 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22310 63324

Μακεδονία / Ν. Θεσσαλονίκης> Ν.Γ.Ν.Θ. «Άγιος Δημήτριος», Ελένης

Ζωγράφου 2, ΤΚ 54634, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 322100, 2313 322427 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2313 322205

> Ν.Α.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», Εθνικής Αντίστασης 161, Φοίνικας, ΤΚ 54625, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 493400 (τηλ. κέντρο), 2310 49353 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 451727

> Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ», Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1, ΤΚ 54636, Θεσ/νίκη, Τ: 2310 993111,

Οδηγός διαβητολογικών κέντρων

χρηστικά


61

2310 993375-6 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994803> Ν.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηματάς»

(κεντρικό), Εθνικής Αμύνης 41, ΤΚ 54635, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 211221, fax: 2310 210401

> Β΄ Γενικό Νοσοκομείο ΙΚΑ Θεσσαλονίκης, (Παναγία), Ν. Πλαστήρα 22, ΤΚ 55132, Κρήνη Θεσσαλονίκης, Τ: 2310 476936, fax: 2310 438322

> Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α Παιδιατρική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892462 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 992784

> Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892394 & 96 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 819758

> Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», Α Παθολογική Κλινική, περιφ. οδός Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, T: 2313 323000, 2310 693251-2, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 321862

> Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», ΤΚ 57010, Εξοχή, Θεσσαλονίκη, T: 2313 307000, 2313 307528 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 357603

> Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Αλεξ. Συμεωνίδη 2, ΤΚ 54351, Θεσσαλονίκη, T: 2310 898170

Ν. Κιλκίς> Νοσοκομείο Γουμένισσας, Μαυροπούλου

9, ΤΚ 61300, Γουμένισσα, Ν. Κιλκίς, Τ: 23430 41411, 23433 50321 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23430 428431

> Ν.Γ.Ν. Κιλκίς, Νοσοκομείου 1, ΤΚ 61100, Κιλκίς, Τ: 23413 51400, 23413 51671 / 51498 (εξωτ. Ιατρείο),

fax: 23413 51630

Ν. Πιερίας> Ν.Γ.Ν. Κατερίνης, 7ης Μεραρχίας 26, ΤΚ 60100,

Κατερίνη, Τ: 23513 50200, 23513 50251 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23513 50115

Ν. Χαλκιδικής> Ν.Γ.Ν. Χαλκιδικής, ΤΚ 63100, Πολύγυρος, T: 23710 20101, 23710 20248 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23710

23781

Ν. Δράμας> Γ.Ν.Ν. Δράμας, Τέρμα Ιπποκράτους, ΤΚ 66100,

Δράμα, Τ: 25210 23351-55, 25210 61458, 61433, (εξωτ. ιατρείο), fax: 25210 21883

Ν. Καβάλας> Ν.Γ.Ν. Καβάλας, Ύψωμα Βασιλάκη, ΤΚ 65500,

περιοχή Αγ. Σύλλα, Καβάλα, Τ: 2513 501100, 2513 501231-2 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2513 501548

Ν. Σερρών> Ν.Γ.Ν. Σερρών, 3ο χλμ Σερρών - Δράμας, ΤΚ

62100, Σέρρες, Τ: 23210 94500, 23210 94567 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23210 94713

Ν. Ημαθίας> Γ.Ν.Ν. Βέροιας, Ασωμάτων Βεροίας, ΤΚ 59100,

Βέροια, Τ: 23310 59100, 23313 51141 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23310 29920

> Ν.Γ.Ν. Νάουσας, Νοσοκομείου 3, ΤΚ 59200, Νάουσα, Τ: 23320 22200, 23320 59241 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23320 23422

Ν. Κοζάνης> Ν.Γ.Ν. Κοζάνης «Μαμάτσειο», Μαματσείου 1,

ΤΚ 50100, Κοζάνη, Τ: 24610 67600, 24613 52647 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24613 52630

Ν. Πέλλης> Ν.Γ.Ν. Γιαννιτσών, Τέρμα Λάμπρου Κατσώνη, ΤΚ

58100, Γιαννιτσά, Τ: 23820 56200, 23820 56536 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23820 26553

Νησιά Αιγαίου Πελάγους / Ν. Λέσβου> Ν.Γ.Ν. Μυτιλήνης «Βοστάνειο», Ε. Βοστάνη

48, TK 81100, Μυτιλήνη, Τ: 22510 57700, 22513 51540 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22510 40366

Ν. Σάμου> Ν.Γ.Ν. Σάμου «Άγιος Παντελεήμων»,

Κεφαλοπούλου 17, TK 83100, Σάμος, T: 22730 83100 (τηλ. κέντρο), 22730 83499 - 83136 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22730 28968 / Κέντρο Υγείας Καρλοβασίου 22730 32222

'Ηπειρος / Ν. Ιωαννίνων> Γ.Ν. Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», λεωφόρος

Μακρυγιάννη, ΤΚ 45001, Ιωάννινα, Τ: 26510 80111, 26510 80444 - 80475 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26510 31414

Θεσσαλία / Ν. Λάρισας> Πανεπιστημιακό Γ. Ν. Λάρισας, Μεζούρλο, TK

41110, Λάρισα, Τ: 2413 501000, 2413 502430 & 2431 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 611097

> Γ. Ν. Λάρισας, Τσακάλωφ 1, TK 41221, Λάρισα, Τ: 2410 230031, 2410 560384 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 535150

Ν. Μαγνησίας> Ν.Γ.Ν. Βόλου «Αχιλλοπούλειο», Πολυμέρη 134,

TK 38222, Βόλος, Τ: 24210 94200, 24213 51115 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24210 36870

Ν. Τρικάλων> Ν.Γ.Ν. Τρικάλων, Καρδίτσης 56, TK 42100, Τρίκαλα,

Τ: 24313 50100, 24313 50721 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 24310 37392

N. Καρδίτσας> Ν.Γ.Ν. Καρδίτσας, Τέρμα Ταυρωπού, 43100

Καρδίτσα, Τ: 24410 65555, 24413 51222 (εξωτ. ιατρείο, fax.: 24410 26313

Θράκη / Ν. 'Εβρου> Π.Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης, Δραγάνα, ΤΚ 68100,

Αλεξανδρούπολη, Τ: 25510 74000, 25510 75520 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25510 76420

Ν. Ξάνθης> Ν.Γ.Ν. Ξάνθης, Νεάπολη Ξάνθης, TK 67100, Ξάνθη,

Τ: 25410 47100, 25410 47261-262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25410 72139

Ν. Ροδόπης> Ν.Γ.Ν. Κομοτηνής, Σισμανόγλου 45, TK 69100,

Κομοτηνή, Τ: 25313 51100, 25313 51465 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25313 51527

Νησιά Ιονίου Πελάγους / Ν. Ζακύνθου> Ν.Γ.Ν. Ζακύνθου, ΤΚ 59200, Ζάκυνθος, Τ: 26950

59100, 26950 59221 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26950 42520

Ν. Λευκάδας> Ν.Γ.Ν. Λευκάδας, Βαλαωρίτου 24, ΤΚ 31100,

Λευκάδα, Τ: 26450 38200, 26450 38284 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26450 25377

Κρήτη / Ν. Ηρακλείου> Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο», Λ. Κνωσσού 363,

ΤΚ 71409, Ηράκλειο Κρήτης, Τ: 2810 368000, 2810 368174 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810 368684

> Πε.Πα.Γ.Ν. Ηρακλείου, διασταύρωση Βουτών-Σταυρακίου, ΤΚ 71110, Βούτες Ηράκλειου, Τ: 2810 392111, 2810 392269 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810 542064

Ν. Χανίων> Ν.Γ.Ν. Χανίων «Άγιος Γεώργιος», Δημοκρατίας

81, 73134, Χανιά, Τ: 28210 22000, 28210 22594 (εξωτ. ιατρείο), fax: 28210 71112, 28210 22394

Πελοπόννησος / Ν. Αργολίδος> Ν.Γ.Ν. Άργους, Κορίνθου 191, ΤΚ 21200, Άργος, Τ: 27513 60290, 27510 24455, 27510 64128 (εξωτ. ιατρείο),

fax: 27510 24644

Ν. Αρκαδίας> Ν.Γ.Ν. Τρίπολης «Ευαγγελίστρια», Ερ. Σταυρού

(τέρμα), ΤΚ 22100, Τρίπολη, Τ: 2710 371700, 2710 371809 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27103 38175

Ν. Κορινθίας> Ν.Γ.Ν. Κορίνθου, Λ. Αθηνών 53, ΤΚ 20100,

Kόρινθος, Τ: 27413 61400, 27413 61549 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27410 20529, 27413 61300

↘ Ο οδηγός διαβητολογικών κέντρων είναι σύμφωνος με τα επίσημα στοιχεία του ΕΚΕΔΙ, όπως δημοσιεύτηκαν στις επίσημες λίστες του ΕΚΕΔΙ στις 7/7/2011



ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

Αποστείλατε τα στοιχεία σας στο fax: 210 82 17 444, ή μπορείτε να αποστείλετε την αίτηση στα γραφεία της ΕΛΟΔΙ, Γ΄ Σεπτεμβρίου 90, 104 34, Αθήνα ή ηλεκτρονικά στο www.elodi.org.Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 88 38 113.

‘Όνομα - Επώνυμο: ............................................................................................................................................Διεύθυνση: .........................................................................................................................................................Περιοχή: .............................................................................................................................................................ΤΚ:.......................................................................................................................................................................Τηλέφωνο: ..........................................................................................................................................................e-mail: .................................................................................................................................................................

Στοιχεία συνδρομητή ............................................................................................................................................

......................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................ .........................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................

Υπογραφή:

Επιθυμώ να λαμβάνω το περιοδικό:σε έντυπη μορφή

σε ηλεκτρονική μορφή

→ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ

Σωτήρος 9, 28100, Αργοστόλι Κεφαλονιάς T. 26710 23754, 6937 416600

→ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ | ΠΕΑΝΔ Μεσογείων 24, Αθήνα / T. 210 77 96 600, F. 210 77 96 461 / [email protected]

→ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ | ΠΑΣΥΝΕΔ

ΠΑΓΝΗ Βούτες Ηρακλείου Κρήτης / T. 6973 500 783, 6973 409 526 / [email protected]

→ ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ | ΠΕΝΔΙ

Μπουμπουλίνας 4, 454 45, Ιωάννινα, T/F. 26510 73 634

→ ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29, 41 222, Λάρισα / T. 2410 25 24 31

→ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΛΗΝΟΣ Θεοφιλοπούλου 16, 117 43, Αθήνα T. 210 92 26 798

→ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Ορφέως 14 (Παλαιό Νοσοκομείο) T/F. 23210 58 791

→ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ Σωφρονίου 25, 59 200, ΚΑΠΗ Νάουσας, Νάουσα

T. 23320 24 947

→ ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Ερμού 13, 54 624, Θεσσαλονίκη / T. 2310 223518,

F. 2310 223 595 / www.diabetic.gr e-mail [email protected]

→ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ | ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ

Εθν. Αντιστάσεως 11, 50 200, Πτολεμαϊδα T. 24630 28 188 / [email protected] www.diabitiki-poria.gr

→ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ 3ης Σεπτεμβρίου 90, Αθήνα / T. 210 88 38 118

→ ΕΝΩΣΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ Εθνικής Αντιστάσεως 8, 60 100, Κατερίνη T. 23510 477 81 / [email protected]

Αν δεν βρίσκετε το περιοδικό μας

σε ένα από τα παραπάνω

σημεία διανομής,

επικοινωνήστε με τα γραφεία

της ΕΛΟΔΙ (Γ' Σεπτεμβρίου 90,

104 34, Αθήνα)

ενημερωθείτε στο www.elodi.org

ή αποστείλατε την παρακάτω

αίτηση συνδρομής

Σύλλογοι ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη Σε όλα τα διαβητολογικά κέντρα πανελλαδικά(βλ. σελίδες 60-61)

ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

σημείαδιανομής

Γίνετε δωρεάν συνδρομητές στο περιοδικόΣακχαρώδης Διαβήτης - Φροντίδα για όλους

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/201364 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013| 10-12/2013646464

ανοικτόςδιάλογος

Πάσχω από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και ακολουθώ το εντατικό σχήμα θεραπείας με ινσουλίνη οπό-τε κάνω συχνό καθημερινό αυτοέ-λεγχο του σακχάρου. Από τη συχνή λήψη αίματος τα δάκτυλα μου υπο-φέρουν. Θα μπορούσα να ελέγχω το σάκχαρο μου παίρνοντας αίμα από άλλα σημεία;Πρέπει να σε συγχαρώ που κάνεις τακτικό έλεγχο του σακχάρου στο αίμα σου γιατί όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες αυτό βοηθάει στην καλύτερη ρύθμιση του σακ-χάρου σου. Όσον αφορά το ερώτημα σου η απάντηση είναι θετική. Μπορείς να παίρνεις αίμα από το μέρος της παλάμης σου που αποτελεί προέκταση της εξωτερικής επιφά-νειας του μικρού σου δακτύλου ή από το αντιβράχιο σου. Όμως, επειδή μπορεί από περιοχή σε περιοχή να υπάρχουν διαφορές στα επίπεδα του σακχάρου για πολλούς λόγους ανάμεσα στους οποίους ενδεικτικά παραθέτω το ποσό του λίπους κάτω από το δέρμα, η ένταση της λειτουργίας και κατα-νάλωσης σακχάρου από τα μυϊκά κύτταρα, η κατάσταση της κυκλοφορίας του αίματος κτλ., καλόν είναι στην αρχή να προβείς σε συγκριτικό έλεγχο των επιπέδων του σακ-χάρου παίρνοντας αίμα από τα δάκτυλα και

Μας ρωτάτε - σας απαντάμετην άλλη περιοχή που διάλεξες. Αν η δια-φορά στο σάκχαρο, σε αρκετές μετρήσεις, ανάμεσα στις δύο θέσεις είναι μικρότερη από 20%, τότε μπορείς να θεωρήσεις ότι η νέα θέση μπορεί να είναι το ίδιο αξιόπιστη όπως και τα δάκτυλα σου. Υπάρχει βέβαια μια περίπτωση που πρέπει να δείξεις ιδιαί-τερη προσοχή και αυτή αφορά καταστάσεις όπου οι μεταβολές του σακχάρου στο αίμα είναι απότομες. Εκεί καλύτερα να εμπιστεύ-εσαι τη θέση στα δάκτυλα σου.

Είμαι 45 ετών και έχω σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 όπως και ο πατέρας μου. Ο διαβήτης προκάλεσε στον πατέρα μου βλάβη στα μάτια που τον οδήγησαν σε απώλεια της όρασης. Ένα παρόμοιο ενδεχόμενο σε μένα, όπως καταλαβαίνετε, με ανησυχεί και θα ήθελα να με συμβουλεύσετε τι μπορώ να κάνω προληπτικά;Η χρόνια υπεργλυκαιμία, στα άτομα με σακ-χαρώδη διαβήτη, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που ευθύνεται για τη βλάβη και την έκπτωση της λειτουργία διαφόρων οργάνων του σώματος και ειδικότερα των οφθαλμών, των νεφρών, των νεύρων, της καρδιάς και των αγγείων. Η διαπίστωση της σχέσης χρόνιας υπεργλυκαιμίας και βλάβης

στα αγγεία των οφθαλμών ήταν αυτό που οδήγησε την επιστημονική κοινότητα να ορί-σει το 1997 ότι σάκχαρο αίματος σε νηστεία ίσο ή μεγαλύτερο από 126 mg/dl και 2 ώρες μετά από φαγητό ίσο ή μεγαλύτερο από 200 mg/dl είναι αποδεικτικά κριτήρια της παρου-σίας σακχαρώδη διαβήτη. Βασικός κανόνας πρόληψης είναι η περιοδική (ετήσια) συστηματική εξέταση των ματιών σας (του βυθού των οφθαλμών) ώστε έγκαιρα να εντοπισθεί τυχόν βλάβη και να ληφθούν τα απαραίτητα θεραπευτικά μέτρα. Πέρα από αυτό σημαντικά μέτρα πρόληψης μπορείτε να λάβετε για παράγοντες που είναι βλαπτικοί όπως έδειξαν πρόσφατες μεγάλες μελέτες. Από αυτούς τους παράγοντες ορισμένους δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε (όπως τη διάρκεια του διαβήτη και την κληρονο-μικότητα) ενώ άλλους μπορούμε να τους τροποποιήσουμε και συνεπώς να μειώσουμε τον κίνδυνο. Σε αυτούς που μπορούμε να αλλάξουμε, σε συνεργασία με τον γιατρό μας, ανήκει πρωτίστως η καλή ρύθμιση της υπςργλυκαιμίας, η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης ώστε να είναι φυσιολογική, η ρύθμιση της χοληστερόλης ή/και των τριγλυκεριδίων σε φυσιολογικά επίπεδα και φυσικά η διακο-πή του καπνίσματος, αν καπνίζουμε. Φυσικά, αν διαπιστωθούν βλάβες στο βυθό των οφθαλμών, λόγω του διαβήτη, υπάρχουν σήμερα αποτελεσματικοί θεραπευτικοί χειρι-σμοί που θα σας υποδείξει ο γιατρός σας. x

Στείλτε μας τις ερωτήσεις σας στο [email protected]

KTX SANOFI PEOPLE 21 x28.indd 1 10/7/13 1:10 μ.μ.

Όλοι έχουμε επώνυμο.Το ίδιο και τα φάρμακά μας!

50 χρόνια παράγει Επώνυμα, Αποτελεσματικά, Ασφαλή Γενόσημα και Πρωτότυπα Φάρμακα

200 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων έχουν διατεθεί στην Ελλάδα

Εξάγει σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλον τον κόσμο

Επενδύει συνεχώς, δημιουργώντας υψηλή Προστιθέμενη Αξία και Ανάπτυξη στην Ελλάδα

Πρωτοπορεί στην Έρευνα και Ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων με περισσότερες από 60 πατέντες στην Ευρωπαϊκή Ένωση

730 εργαζόμενοι στηρίζουν το Όραμα της ELPEN: Φροντίδα για τον Άνθρωπο

E L P E N A . E . Φ Α Ρ Μ Α Κ Ε Υ Τ Ι Κ Η Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Α Tηλ: 210 60 39 326-9 Fax: 210 60 39 300 www.elpen.gr

Η 1η ΕλληνικήΦαρµακευτική Βιοµηχανία

ELPEN_2013_21x28.indd 1 2/5/13 2:08 PM

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Γ Ι Α Ο Λ Ο Υ Σ

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013 # 34

ISSN

: 17

91-4

574

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

τεύχ

ος

34

Άγγελος Παππάς, διευθυντής ΕΣΥ, διαβητολογικό κέντρο Βενιζέλειο - Πανάνειο ΓΝ Ηρακλείου «Οι πολίτες δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να απευθυνθούν πια στους ιδιώτες ιατρούς και μόνο η αύξηση των δυνατοτήτων του ΕΣΥ μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση»

Νεότερες ινσουλίνες μακράς δράσης, πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα

Η σημασία της βιταμίνης D στο σακχαρώδη διαβήτη

ΣΑ

ΚΧ

ΑΡ

ΩΔ

ΗΣ

Δ

ΙΑ

ΒΗ

ΤΗ

Σ -

ΦΡ

ΟΝ

ΤΙ

ΔΑ

ΓΙ

Α Ο

ΛΟ

ΥΣ

ww

w.e

lodi

.org

Ε Π Ι Σ Η Μ Η & Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Τ Ι Κ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Τ Η Σ Ε Λ . Ο . Δ Ι .









Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.


ΝΕΟΝΕΟ

PRO.0002.13









Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.


ΝΕΟΝΕΟΝΕΟ

PRO.0002.13

Σακχαρώδης Διαβήτης - Τεύχος 34 (ΟΚΤ - ΔΕΚ 2013)

Health & Medicine

Transcript of Σακχαρώδης Διαβήτης - Τεύχος 34 (ΟΚΤ - ΔΕΚ 2013)