Γεωγραφία Ε΄ 3.30. ΄΄Η γεωγραφική κατανομή του...

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

Γεωγραφία Ε΄ Τάξης - Ενότητα 3 - Κεφάλαιο 30

΄΄ Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού

της Ελλάδας ΄΄

http://e-taksh.blogspot.gr

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

eva-edu

Kεφάλαιο 30ο Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας

Στην Ελλάδα υπάρχουν περιοχές που μένουν λίγοι άνθρωποι και περιοχές που μένουν πολλοί

άνθρωποι. Η Αθήνα είναι η πόλη που έχει τους περισσότερους κατοίκους στην Ελλάδα.

Οι άνθρωποι θέλουν να μένουν σε πεδινές περιοχές γιατί εκεί βρίσκουν πιο εύκολα δουλειά και στα

πεδινά μέρη υπάρχουν καλύτεροι δρόμοι, γέφυρες, λιμάνια και αεροδρόμια, κτίζονται μεγάλα

νοσοκομεία, σχολεία και εργοστάσια.

Στις ορεινές περιοχές και στα βουνά δεν μένουν πολλοί άνθρωποι γιατί εκεί η ζωή είναι πιο δύσκολη.

Σε μία περιοχή μπορεί να μένουν πολλοί κάτοικοι. Τότε λέμε ότι η περιοχή έχει μεγάλη πυκνότητα.

Ερώτηση για το σχολείο

Σε ποια πόλη μένουν οι περισσότεροι άνθρωποι; Στη Δράμα ή στην Αθήνα;

Πού μένουν οι περισσότεροι άνθρωποι; Σε ορεινές περιοχές ή σε πεδινές

περιοχές


Κεφάλαιο 30ο

Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδαςπληθυσμού της Ελλάδας

Η παρουσίαση διαμορφώθηκε από τον Πέτρο Σαμούχο.ρ η μ ρφ η ρ μ χ


Ο πληθυσμός της Ελλάδας σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι

10 740 417 κάτοικοι10.740.417 κάτοικοι.


Ο πληθυσμός αυτός δεν αυτός δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε όλη την έκταση όλη την έκταση της χώρας μας


Όπως προκύπτει ς ραπό τα γραφήματα ο πληθυσμός είναι ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένοςστα γεωγραφικά στα γεωγραφικά διαμερίσματα της Σ ά Ε άδ Στερεάς Ελλάδας

και της ηςΜακεδονίας.


Οι παράγοντες, που επηρεάζουν ρ γ ς, ηρ ζτην κατανομή του πληθυσμού

Φ ί Ο ίΦυσικοί Οικονομικοί


Ο πληθυσμός Ο πληθυσμός συγκεντρώνεται στις εδινές στις πεδινές περιοχές όπου ά ί υπάρχουν ευκαιρίες για εργασία και γ ργμεγάλα έργα υποδομήςυποδομής.


Α ίθ Αντίθετα στις δύσβατες

περιοχές, οι άνθρωποι άνθρωποι

εγκαταλείπουν τις εστίες τους για εστίες τους για να μεταφερθούν

έ σε περιοχές που προσφέρουν καλύτερες

συνθήκες ζωής.συνθήκες ζωής.


Ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα της μ ρ μ ηςΕλλάδας είναι σε μεγάλο βαθμό μεγάλο βαθμό

ορεινό;

Ήπειρος Ήπειρος


Ενώ η Ήπειρος είναι μεγαλύτερη σε έκταση ό Κ ή έ ό θ ό!από την Κρήτη, έχει μικρότερο πληθυσμό!


Σε μια περιοχή μπορεί να συγκεντρωθούν λλ ί ά Τό λέ ό η ή πολλοί κάτοικοι. Τότε λέμε ότι η περιοχή

αυτή έχει μεγάλη πυκνότητα.


Το τελευταίο χρονικό διάστημα με την

οικονομική κρίση που υπάρχει παρατηρούνται

μεταβολές του πληθυσμού στα μεγάλα

αστικά κέντρα.Πολλοί συμπολίτες μας Πολλοί συμπολίτες μας

επιστρέφουν στις πατροπαράδοτες εστίες πατροπαράδοτες εστ ες τους ή μεταναστεύουν.


Τα γραφήματα με τα στατιστικά στοιχεία προέρχονται από το εκπαιδευτικό ιστολόγιο προέρχονται από το εκπαιδευτικό ιστολόγιο

«Παιδίον Τόπος»


Τουλιόπουλος Φώτης

Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας


Πατήστε παραπάνω για να πάρετε πληροφορίες για την κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας

Ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένος σε όλη την Ελλάδα. Άλλες περιοχές έχουν περισσότερο πληθυσμό και άλλες λιγότερο. Στον χάρτη φαίνεται η κατανομή του πληθυσμού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα. Όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός σε αυτήν την περιοχή.


http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E100/692/4595,20803/extras/ged30_gr-diamerismata-population2/index.html


http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E100/692/4595,20803/extras/ged30_gr_map_pyknothta/index.html

Πατήστε παραπάνω για να δείτε τον πληθυσμό ανά νομό

Η περιοχή που έχει τη μεγαλύτερη

πυκνότητα πληθυσμού είναι η περιφέρεια της πρωτεύουσας. Η Αττική έχει τους

περισσότερους κατοίκους από κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδας. Επίσης παρουσιάζει

και τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού από

κάθε άλλο μέρος. Πυκνότητα πληθυσμού ονομάζουμε τον

αριθμό των κατοίκων μιας περιοχής ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Πρόκειται για το

πηλίκο του συνολικού πληθυσμού μιας

περιοχής διά της έκτασής της.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη συγκέντρωση πληθυσμού σε μια περιοχή

είναι φυσικοί (κλίμα, ορεινό ή πεδινό

έδαφος, απόσταση από τη θάλασσα, κ.ά.) και οικονομικοί (θέσεις εργασίας,

συγκοινωνίες, ανέσεις, εκπαίδευση, διασκέδαση, κ.ά.). Οι περισσότεροι

άνθρωποι συγκεντρώνονται σε πεδινά

μέρη, όπου είναι εύκολο να αναπτυχθεί η οικονομία, διότι είναι ευκολότερο να

κατασκευαστούν μεγάλα έργα υποδομής, όπως δρόμοι, γέφυρες, λιμάνια και


http://esxoleio.weebly.com/uploads/2/1/5/5/21550686/6996844_orig.jpg?390

αεροδρόμια, αλλά και νοσοκομεία,

πανεπιστήμια ή βιομηχανικές μονάδες. Οι κάτοικοι των ορεινών, δύσβατων

περιοχών εγκαταλείπουν τα μέρη τους για

να εγκατασταθούν σε περιοχές με καλύτερες συνθήκες διαβίωσης

Η κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας σε αστικά κέντρα, σε

ημιαστικά και σε αγροτικές περιοχές. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση

πληθυσμού παρατηρείται στις πόλεις.

Πυκνοκατοικημένη περιοχή της Αθήνας Αραιοκατοικημένο χωριό της αλληνικής υπαίθρου


http://esxoleio.weebly.com/uploads/2/1/5/5/21550686/8633045_orig.jpg

Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας

Τι θα μάθουμε:

Πώς κατανέμεται ο πληθυσμός της χώρας μας.

Από ποιους παράγοντες εξαρτάται αυτή η κατανομή.

Κατανομή: το πώς μοιράζεται ή τοποθετείται ένα σύνολο ανθρώπων,

ζώων ή πραγμάτων σε ορισμένο χώρο.

Τα στοιχεία της απογραφής δε μας πληροφορούν μόνο για το συνολικό πληθυσμό της χώρας μας, αλλά και για το πόσοι κάτοικοι ζουν σε κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα (κατανομή του πληθυσμού). Ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε όλη την έκτασή της.Υπάρχουν περιοχές όπου συγκεντρώνονται περισσότεροι

άνθρωποι και περιοχές όπου ζουν λιγότεροι. Περιοχές όπως οι

ορεινές είναιαραιοκατοικημένες. Αντίθετα, περιοχές πεδινές, στις οποίες ευνοούνται οι ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι πυκνοκατοικημένες.


http://2.bp.blogspot.com/-twAFrw4zhVE/T4807j8-NOI/AAAAAAAAiaM/W4nGG5mrQ6s/s1600/11.jpg

Στην Ελλάδα η κατανομή του πληθυσμού εξαρτάται κυρίως από

παράγοντες:

Φυσικούς (ορεινά ή πεδινά εδάφη, κλιματικές συνθήκες κ.ά.)

Οικονομικούς (εργασία, συγκοινωνίες, ανέσεις κ.ά.)

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας μας ζει στα πεδινά διότι εκεί μπορούν να πραγματοποιηθούν πιο εύκολα οι περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες και κατά συνέπεια να αναπτυχθεί η οικονομία.

Στα πεδινά:

Οι άνθρωποι βρίσκουν εργασία, αυξάνουν το εισόδημά τους, απολαμβάνουν υπηρεσίες που παρέχονται από το κράτος.

Κατασκευάζονται εύκολα έργα υποδομής: γέφυρες, δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, νοσοκομεία, σχολεία, βιομηχανικές μονάδες.


http://1.bp.blogspot.com/-mp6-WAZRuLE/T5AmXWnGNzI/AAAAAAAAib4/oAaW-9Dk2vQ/s1600/123.jpg

http://1.bp.blogspot.com/-_ZqajNve6iE/T4_cZIEy3tI/AAAAAAAAibE/rFEC2b5nubI/s1600/imgC1_7.jpg

Αντίθετα, στις δύσβατες περιοχές δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν μεγάλα αναπτυξιακά έργα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να εγκαταλείπουν τις εστίες τους και να

μεταφέρονται στις πεδινές περιοχές.

Παρατήρησε την κατανομή του πληθυσμού, όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω ιστόγραμμα και στην παρακάτω ¨πίτα¨, με βάση τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του 2011.

Ποιο ηπειρωτικό γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας έχει το μεγαλύτερο και ποιο το μικρότερο πληθυσμό;


http://3.bp.blogspot.com/-W5VTttg2uVs/T4_c9osYdgI/AAAAAAAAibM/TIJUisszK5Q/s1600/imgC1_8.jpg

http://2.bp.blogspot.com/-KGkdIZBdrq0/T4_S2IuFYnI/AAAAAAAAia4/Aw1KanattmU/s1600/%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82+%CF%84%CE%AF%CF%84%CE%BB%CE%BF4444444444444.jpg

http://4.bp.blogspot.com/-sI98PPwNyBw/T4_S1VNiiDI/AAAAAAAAia0/BSITsG3QQqw/s1600/%25CE%25A7%25CF%2589%25CF%2581%25CE%25AF%25CF%2582+%25CF%2584%25CE%25AF%25CF%2584%25CE%25BB%25CE%25BF44.jpg

Σε ποιο γεωγραφικό διαμέρισμα κατοικεί σχεδόν ο μισός

πληθυσμός της χώρας μας;

Παρατήρησε το παρακάτω γράφημα.

Τι συμπέρασμα βγάζεις για τον πληθυσμό της Ελλάδας μεταξύ των απογραφών του 2001 και 2011;

Σε ποια γεωγραφικά διαμερίσματα μειώθηκε και σε ποια αυξήθηκε ο πληθυσμός;

Διατύπωσε υποθέσεις για τους λόγους στους οποίους μπορούν να οφείλονται οι διαπιστώσεις που έκανες παραπάνω.

Αξιοποίησε τα παρακάτω στοιχεία...

Τι παρατηρείς σχετικά με την έκταση της Ηπείρου και της Κρήτης;

Προσπάθησε να διατυπώσεις προτάσεις για την εξέλιξη του πληθυσμού της Ηπείρου και της Κρήτης: Ο πληθυσμός της Ηπείρου τα τελευταία σαράντα χρόνια (1971-2011)...

Τόσο η Κρήτη όσο και η Ήπειρος αποτελούνακριτικές περιοχές της

πατρίδας μας. Γιατί πιστεύεις ότι στην Κρήτη η εξέλιξη του πληθυσμού είναι διαφορετική από ότι στην Ήπειρο; Διάβασε τα

κείμενα που ακολουθούν. Θα σε βοηθήσουν να σχηματίσεις γνώμη.


http://3.bp.blogspot.com/-0nfY5zCsyeU/T4_7KgwlbfI/AAAAAAAAibc/OHLBRUWrnmc/s1600/%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82+%CF%84%CE%AF%CF%84%CE%BB%CE%BFbbbbbbbbbbbbbbbb.jpg

http://1.bp.blogspot.com/-tQq7x_1iI7E/T4_7k8PNhTI/AAAAAAAAibk/rFI1hIxC8oE/s1600/%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82+%CF%84%CE%AF%CF%84%CE%BB%CE%BFnnnnnnnnn.jpg

Πυκνότητα του πληθυσμού ονομάζεται ο αριθμός των κατοίκων που ζει σε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο. Σε μια περιοχή (με μικρή ή μεγάλη κατανομή) μπορεί να συγκεντρωθούν πολλοί κάτοικοι. Στη

περίπτωση αυτή λέμε ότι η περιοχή έχει μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού.

Πυκνότητα Περιφερειών - Απογραφή 2011

Εξέλιξη πυκνότητας πληθυσμού Αττικής

Αναρτήθηκε από Αδάμ Δημήτριος στις 8:30 μ.μ.


http://www.blogger.com/profile/17173694114872093957

http://paidio.blogspot.gr/2012/04/blog-post_4415.html

http://4.bp.blogspot.com/-ciqfaTTCPeE/T5A0VLe6RWI/AAAAAAAAicQ/uylodYGc-_c/s1600/%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82+%CF%84%CE%AF%CF%84%CE%BB%CE%BF333333333333333.jpg

http://2.bp.blogspot.com/-gM-WU855JBY/T5Aq_Q6NdlI/AAAAAAAAicI/MMNWQK2ChaM/s1600/%CE%A7%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CF%85%CE%BA%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CE%B8%CF%85%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D.png

] Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας Αναρτήθηκε από Lakis Varthalitis

Διδακτικό σενάριο "Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας"

1. Συνοπτική Παρουσίαση του Σεναρίου 1.1 Τίτλος Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας. Μικρή έρευνα γεωγραφικής κατανομής των μαθητών της τάξης, των γονέων και των παππούδων τους και λόγοι μετακίνησης των γονέων από τις γενέτειρές τους.

1.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Γεωγραφία - Μαθηματικά Ε’ Δημοτικού 1.3 Συμβατότητα με το ΑΠΣ & το ΔΕΠΠΣ. Γεωγραφία: Ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας: Να διακρίνουν και να ερμηνεύουν όσο το επιτρέπει η ηλικία τους τη γεωγραφική κατανομή των Ελλήνων στην επιφάνεια της Γης. Μαθηματικά: Συλλογή και επεξεργασία δεδομένων: Να εξασκηθούν στην ανάγνωση και κατασκευή ραβδογράμματος, εικινογράμματος και γραφικών παραστάσεων, καθώς και την οργάνωση δεδομένων σε πίνακες.


https://plus.google.com/103657751491986436800

http://3.bp.blogspot.com/-TFvt8Enb-Oc/VGuZ7ax5LqI/AAAAAAAAIac/6MthQHzkjvo/s1600/%CF%80%CF%85%CE%BA%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%2B%CF%80%CE%BB%CE%B7%CE%B8..jpg

1.4 Τάξη στην οποία απευθύνεται Τάξη: Ε’ Δημοτικού

1.5 Οργάνωση της διδασκαλίας & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή Ως υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκαν: Ο Η/Υ της τάξης μαζί με το διαδραστικό πίνακα, έτσι ώστε να βλέπουν όλοι οι μαθητές τις διαδικασίες που έγιναν στο σχολείο. Όλοι οι μαθητές είχαν Η/Υ στο σπίτι τους για να μπορούν να συμπληρώσουν τη φόρμα του Google Drive, να ενημερωθούν μέσω Edmodo, να συνδιαμορφώσουν το κείμενο στο Wikispaces και να δουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους στο Blog της τάξης. Για την εργασία αξιοποιούνται και τα προγράμματα της Microsoft: Word, Excel. Απαιτούμενες Εφαρμογές Web 2.0 Google Drive (Φόρμες και Υπολογιστικά φύλλα) Blogger Edmodo Wikispaces Slideboom Youtube 1.6 Σκοπός & Στόχοι της Διδακτικού Σεναρίου Γενικός Σκοπός: Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές μέσα από την παραπάνω διδακτική ενότητα και τη μικρή σχετική έρευνα πως η γεωγραφική κατανομή της Ελλάδας έχει κατά ένα μέρος τροποποιηθεί από τις ποικίλες επιλογές των γονέων τους και των παππούδων τους. Επιμέρους Στόχοι: Ως προς το γνωστικό αντικείμενο (Γεωγραφία, Μαθηματικά) Να διακρίνουν και να ερμηνεύουν όσο το επιτρέπει η ηλικία τους τη γεωγραφική κατανομή των Ελλήνων στην επιφάνεια της Γης. Να εξοικειωθούν με τη μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας.


Να συνειδητοποιήσουν ότι η σημερινή γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας έχει εν μέρει διαμορφωθεί από τις μετακινήσεις των γονέων τους και των παππούδων τους. Να εξασκηθούν στην ανάγνωση και κατασκευή ραβδογράμματος, εικινογράμματος και γραφικών παραστάσεων, καθώς και την οργάνωση δεδομένων σε πίνακες. Να συνεργαστούν μεταξύ τους. Ως προς τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών Να αναπτύσσουν δεξιότητες ώστε να μπορούν να καταχωρούν αριθμητικά δεδομένα στον υπολογιστή και να τα παρουσιάζουν με πίνακες και γραφήματα, στη συνέχεια να ερμηνεύουν τις μορφές των δεδομένων και να είναι ικανοί να αναζητούν και να επεξεργάζονται πληροφορίες από διάφορες πηγές. Να γνωρίσουν όσο το επιτρέπει η ηλικία τους τις δυνατότητες των Νέων Τεχνολογιών και ιδιαίτερα μερικά από τα εργαλεία του Web 2.0. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Να αναπτύξουν πρακτικές που προάγουν και αξιοποιούν την αυτενέργεια, τη δημιουργικότητα, τη διερεύνηση και την ανακάλυψη. Να συνδέσουν τη νέα γνώση με την καθημερινή ζωή. Να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής επεξεργασίας και συνεργασίας.

1.7 Προαπαιτούμενες γνώσεις Να γνωρίζουν τη γεωμορφολογία της Ελλάδας και τη σημασία της. Να μπορούν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται πολυψήφιους αριθμούς. Να χειρίζονται με στοιχειώδη τρόπο τον Η/Υ. 1.8 Εκτιμώμενη διάρκεια 5 διδακτικές ώρες

2. Ανάπτυξη του διδακτικού σεναρίου

2.1 Θεωρητική Προσέγγιση Το παρόν διδακτικό σενάριο εντάσσεται σε ένα ομαδοσυνεργατικό πλαίσιο μάθησης, με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών, που αποβλέπει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Για το λόγο αυτό, προωθείται η εποικοδομιστική προσέγγιση της γνώσης, μέσω της διερεύνησης και της ανακάλυψης. Οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία


ενώ ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαφοροποιείται και από παρουσιαστής-παντογνώστης ασκεί ρόλο βοηθητικό και διαμεσολαβητικό σε μια προσπάθεια καθοδήγησης και διευκόλυνσης των μαθητών να προσεγγίσουν με διερευνητικό και βιωματικό τρόπο τη γνώση. Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία επιτρέπει τη μετάβαση από το δασκαλοκεντρικό χαρακτήρα της διάλεξης στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης μέσα από την διεξαγωγή της έρευνας και την ανάλυσης των αποτελεσμάτων. Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των ΤΠΕ που συνδυάζουν ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους, αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος, σύνδεση με την καθημερινή ζωή και διαθεματικότητα τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Επειδή τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τις εφαρμογές του Web 2.0, προτείνεται η εφαρμογή του συγκεκριμένου σεναρίου στην τάξη με τη βοήθεια ενός Η/Υ κατά την πρώτη φάση (προετοιμασία της έρευνας) και η οργάνωση των μαθητών σε μικρές ομάδες 3-4 μαθητών (επεξεργασία δεδομένων έρευνας). 2.2 Προτεινόμενο Σενάριο 1η διδακτική ώρα Κατά την πρώτη διδακτική ώρα, ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει το θέμα της γεωγραφικής κατανομής του πληθυσμού της Ελλάδας μέσα από μία σχετική παρουσίαση του Slideboom και ζητά από τους μαθητές να ερμηνεύσουν τους λόγους που ορισμένα γεωγραφικά διαμερίσματα παρουσιάζουν μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού σε σχέση με τα υπόλοιπα. Στο τέλος, ανακοινώνεται από τον εκπαιδευτικό η διεξαγωγή μικρής έρευνας σχετικής με τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού από γενιά σε γενιά. 2η διδακτική ώρα Τη δεύτερη διδακτική ώρα, ο εκπαιδευτικός σε συνεργασία με τους μαθητές δημιουργεί ένα ψηφιακό ερωτηματολόγιο (http://goo.gl/NlxX3T) σχετικά με τους τόπους κατοικίας των μαθητών και τους λόγους μετακίνησης των γονέων. Η παραπάνω υπερσύνδεση αναρτάται στην εκπαιδευτική πλατφόρμα Edmodo στην οποία είναι ήδη εγγεγραμμένοι όλοι οι μαθητές. Οι τελευταίοι καλούνται να συμπληρώσουν τη φόρμα με τη βοήθεια των γονέων τους στο σπίτι. Επίσης, δημιουργεί ένα wiki για να αναλάβει μία ομάδα 4-5 μαθητών τη συγγραφή ενός εισαγωγικού κειμένου για την εργασία με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού.


http://goo.gl/NlxX3T

3η διδακτική ώρα Την τρίτη διδακτική ώρα, οι μαθητές έχουν απαντήσει στο ερωτηματολόγιο και τώρα γίνεται η ομαδική επεξεργασία των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί στο υπολογιστικό φύλλο του Google Drive. Οι τόποι καταγωγής τοποθετούνται στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας που ανήκουν. Κατόπιν, προσμετρούνται οι τόποι ανά διαμέρισμα και μετατρέπονται σε ποσοστά. Για την κατανόηση των ποσοστών και τις μετατροπές κλασμάτων σε ποσοστά προβάλλεται σχετικό βίντεο από το Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=jXN-Hbjc1bU). Με τα δεδομένα των πινάκων δημιουργούνται και των μαθητών τα σχετικά διαγράμματα. Στο τέλος, ο εκπαιδευτικός ανακοινώνει πως η τελική εργασία θα δημοσιευθεί στο Blog της τάξης. 4η διδακτική ώρα Την τέταρτη διδακτική ώρα, ο εκπαιδευτικός έχει δημιουργήσει τρεις ίδιους χάρτες των γεωγραφικών διαμερισμάτων της Ελλάδας και οι μαθητές τοποθετούν στις κατάλληλες θέσεις τα ποσοστά που βρήκαν την προηγούμενη ώρα. Στο τέλος ο εκπαιδευτικός αναρτά την τελική εργασία μαζί με την εισαγωγή από το wiki στο Blog της τάξης. 5η διδακτική ώρα Την πέμπτη και τελευταία διδακτική ώρα, προβάλλεται στην ολομέλεια της τάξης η ομαδική εργασία που έχει αναρτηθεί στο Blog από τρεις μαθητές και γίνεται συζήτηση ανά ομάδες των 4-5 μαθητών για τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά τα σημεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Στο τέλος, γίνεται η αξιολόγηση της όλης εργασίας από τους μαθητές. 2.3 Φύλλα Εργασίας Φύλλα εργασίας δε δίδονται. Ό,τι οδηγίες είναι απαραίτητες δίδονται στους μαθητές μέσω της πλατφόρμας Edmodo ή του Wikispaces.


https://www.youtube.com/watch?v=jXN-Hbjc1bU

Ο πληθυσμός των γεωγραφικών διαμερισμάτων Οι περιοχές της χώρας μας δεν κατοικούνται με ομοιόμορφο τρόπο. Μερικές είναι ιδιαί-τερα πυκνοκατοικημένες, ενώ άλλες έχουν λίγους κατοίκους σε σχέση με την έκτασή τους. Για παράδειγμα, η μεγαλύτερη σε έκταση περιφέρεια, η Μακεδονία, έχει τον μισό περίπου πληθυσμό της Στερεάς Ελλάδας. Ο πίνακας 1 παρουσιάζει τον πληθυσμό κάθε διαμερίσματος τόσο με ακέραιους αριθμούς όσο και με ποσοστά:


http://1.bp.blogspot.com/-dHYuNd3XeV8/TkWLjuysElI/AAAAAAAAEwc/-qU5HZEky3Y/s1600/podilato98-apografi_2011_diamerismata_01.PNG

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Με τα ποσοστά μπορούμε να κατανοούμε εύκολα διάφορα αριθμητικά δεδομένα. Ο πίνακας 1 μας λέει ότι αν σε όλη την Ελλάδα κατοικούν 100 άνθρωποι (το 100%), τότε στη Θράκη μένουν περίπου 3, στη Μακεδονία περίπου 22, στην Ήπειρο άλλοι 3 κ.ο.κ. Με τα ποσοστά, επίσης, μπορούμε να συγκρίνουμε ευκολότερα διάφορους αριθμούς. Αν «διαβάσουμε» πάλι τον πίνακα 1, βλέπουμε ότι στη Θεσσαλία κατοικούν όσοι περίπου διαμένουν στη Θράκη και στην Ήπειρο μαζί, ότι η Στερεά Ελλάδα έχει περίπου διπλάσιο πληθυσμό από τη Μακεδονία, ότι και στα δύο αυτά διαμερίσματα μένουν περίπου τα 2/3 των Ελλήνων (τα 2/3 του 100% είναι το 66,66%) κτλ. Βέβαια, επειδή τα ποσοστά φτιάχνονται με διαιρέσεις που συνήθως είναι ατελείς, μας βοηθούν να καταλαβαίνουμε τα αποτελέσματα στο περίπου. Διαφορετικά, τα ευρήματά μας είναι εξωπραγματικά και αστεία: Αν, για παράδειγμα, όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ήταν 100, στη Θράκη θα κατοικούσαν 3,43 άνθρωποι, δηλ. 3 ολόκληροι και 43 εκατοστά από έναν τέταρτο!

● ● ● ● ● Ένας άλλος τρόπος για να κατανοούμε εύκολα κάποια αριθμητικά δεδομένα είναι οιγραφικές παραστάσεις. Συγκρίνετε, λ.χ., τον πίνακα 1 με τον πίνακα 2 που ακολουθεί. Πού φαίνεται αμέσως, με μια ματιά, ποια διαμερίσματα έχουν τον περισσότερο ή τον λιγότερο πληθυσμό;

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Πολύ χρήσιμη είναι και η επεξεργασία των δεδομένων μας. Στους επόμενους πίνακες ταξινόμησα τους αριθμούς και τα ποσοστά του πίνακα 1 με τη σειρά, από τον μεγαλύτερο στον μικρότερο. Πώς σας φαίνονται;


http://2.bp.blogspot.com/-5dBVgKh5OXI/TkWmDhhv15I/AAAAAAAAEws/K3qNv6FSwQE/s1600/podilato98-apografi_2011_diamerismata_02.PNG

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

ΥΓ. Τα Μαθηματικά υπάρχουν παντού, ακόμη και στη Γεωγραφία! Καθώς μεγαλώνετε, θα γίνεστε περισσότερο ικανοί να τα διαχειρίζεστε και να τααπολαμβάνετε...

(δείτε εδώ την έκταση των γεωγραφικών διαμερισμάτων)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: επεξεργασία δεδομένων, ποσοστά Επιμέλεια: δάσκαλος98


http://podilato98.blogspot.gr/2013/11/ektasi-geografikon-diamerismaton.html

http://podilato98.blogspot.com/2011/10/mathimatika.html

http://podilato98.blogspot.com/2011/10/mathimatika.html

http://3.bp.blogspot.com/-HpLQ9ae003M/TkWLnJxKOVI/AAAAAAAAEwk/dQfkcwi9CWA/s1600/podilato98-apografi_2011_diamerismata_03.PNG

http://2.bp.blogspot.com/-EHvui8u2reA/TkWmWzjl11I/AAAAAAAAEww/OlbQmk6XU_k/s1600/podilato98-apografi_2011_diamerismata_04.PNG

30. Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας

1. Απαντώ σύντομα.

Τι λέμε πυκνότητα μιας περιοχής;

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Ποια ελληνική περιοχή έχει τους περισσότερους κατοίκους; …………………………………….

Ποιο/α γεωγραφικό/ά διαμερίσματα έχουν το μεγαλύτερο πληθυσμό;

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την κατανομή του πληθυσμού; Δώσε ένα παράδειγμα

για καθένα.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

2. Συμπληρώνω τα κενά.

Ο πληθυσμός της χώρας μας δεν κατανέμεται

………………………………….. σε όλη την έκτασή της. Οι πιο πολλοί

άνθρωποι συγκεντρώνονται στις ……………………………..

περιοχές, όπου μπορούν να έχουν περισσότερες

δραστηριότητες, αντίθετα με τις …………………………….

περιοχές όπου δεν μπορούν να γίνουν μεγάλα έργα κι έτσι οι

κάτοικοι τις εγκαταλείπουν.

3. Ξεχωρίζω τους κοινωνικούς από τους οικονομικούς λόγους της μετακίνησης του

πληθυσμού από τα χωριά στις πόλεις .

Η ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής .

● Κοινωνικοί λόγοι Η ανάπτυξη των μεγάλων αστικών κέντρων .

Η ανασφάλεια των κατοίκων των μικρών χωριών .

●

Η μεγάλη προσφορά εργασίας .

Η έλλειψη κέντρων υγείας ● Οικονομικοί λόγοι Η ύπαρξη βιομηχανιών

Nansy Tzg

Όνομα: ……………………………………………………………………………………………



Xristos

Πλαίσιο κειμένου

Παιδίον Τόπος

ΤΙΤΛΟΣ: Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της

Ελλάδας.

ΣΤΟΧΟΣ: Ο στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν τα παιδιά

τους λόγους που οδήγησαν σ’αυτή την κατανομή του πληθυσμού, και να

είναι σε θέση να διατυπώνουν την άποψή τους πάνω στο θέμα.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΠ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ – ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η Ενότητα «Η Γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας»

μπορεί να συνδεθεί με τα παρακάτω μαθήματα της Γεωγραφίας της Ε΄

Δημοτικού:

Τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας

Οι πόλεις της Ελλάδας

Η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας

Τα γεωγραφικά διαμερίσματα και οι περιφέρειες της Ελλάδας

Οι νομοί της Ελλάδας.

Συνδέεται επίσης διαθεματικά με τα παρακάτω μαθήματα:

Γλώσσα Ε΄ Δημοτικού: Η ζωή στην πόλη (περιγράφεται η ζωή

στην πόλη και το πώς άλλαξε τα τελευταία χρόνια ο τρόπος ζωής,

θέματα που διαπραγματευόμαστε και στο μάθημα της Γεωγραφίας

που διδάσκουμε.)

Μαθηματικά Δ΄ Δημοτικού: Οργάνωση δεδομένων και

πληροφοριών (στο μάθημα αυτό αναφέρονται τα σχεδιαγράμματα,

με τα οποία ασχολούμαστε στο μάθημα της Γεωγραφίας για να

μιλήσουμε για την κατανομή του πληθυσμού.)

Μαθηματικά Ε΄ Δημοτικού: Έννοια του ποσοστού (στο μάθημα

της Γεωγραφίας για να διευκρινίσουμε την κατανομή του

πληθυσμού χρησιμοποιούμε ποσοστά.)

Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ Δημοτικού:

- Γνωρίζουμε καλύτερα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας

- Το γεωγραφικό διαμέρισμα όπου ζούμε

- Πολιτικός χάρτης της Ελλάδας, Μια άλλη ματιά στα γεωγραφικά

διαμερίσματα.

ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ:


Για τη διδασκαλία του μαθήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί υλικό

(χάρτες και σχεδιαγράμματα) από τις ιστοσελίδες:

http://egpaid.blogspot.com/2009/03/blog-post_18.html

http://geogr.eduportal.gr


http://users.thess.sch.gr/benosm/

Η/Υ

Προβολέας

Για την οργάνωση των δραστηριοτήτων χρειάζονται:

4 πλαστικοποιημένους χάρτες της Ελλάδας κλίμακας

Φιγούρες (playmobil π.χ ανθρωπάκια, αυτοκίνητα, δέντρα, ζώα

κλπ ) (10-15 περίπου για κάθε ομάδα)

4 κουτιά στα οποία θα τοποθετηθούν οι φιγούρες

Κόλλες(τύπου blue tag), (οι οποίες θα μοιραστούν στα παιδιά για

τη δραστηριότητα)

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Α’ μέρος

Προβολή ενός σχεδιαγράμματος (από το διαδίκτυο) για την κατανομή

του πληθυσμού της Ελλάδας και συζήτηση της παρούσας κατάστασης.

Σχολιασμός του χάρτη κατανομής του πληθυσμού, κλίμακας 1:640000

και συζήτηση των στατιστικών στοιχείων που προέκυψαν από διάφορες

καταμετρήσεις του πληθυσμού.

Β’ μέρος

Συνεχίζεται ο σχολιασμός του χάρτη και προβάλλονται οι παράγοντες

που συνέβαλλαν στη διαμόρφωσή του. Σχολιάζεται και αναλύεται ο κάθε

παράγοντας ξεχωριστά.

Γ’ μέρος

Προκύπτει η έννοια της «αποκέντρωσης». Αναλύεται η έννοια και

γίνεται συζήτηση για στοιχεία που έχουν προκύψει από τις απογραφές

των τελευταίων ετών. Επίσης, εισάγουμε τα παιδιά στην έννοια της

αστικοποίησης.

Δραστηριότητα



http://geogr.eduportal.gr/


http://users.thess.sch.gr/benosm/

Χωρίζουμε τα παιδιά σε 4 ομάδες. Μοιράζουμε τα κουτιά με τα

αντικείμενα στις ομάδες και εξηγούμε στα παιδιά ότι πρέπει να τα

τοποθετήσουν σε διάφορα σημεία πάνω στον χάρτη τα οποία θεωρούν

αυτά κατάλληλα. Στη συνέχεια αιτιολογούν και συζητάμε την επιλογή

τους.

Δραστηριότητα για το σπίτι

Ζητάμε από τα παιδιά να μας γράψουν από ποιο μέρος της Ελλάδας είναι

το καθένα. Στη συνέχεια τους ζητάμε να μας περιγράψουν την

περιοχή τους και να παρουσιάσουν τα θετικά του τόπου τους

προκειμένου να προσελκύσουν κόσμο (αποκέντρωση).

http://users.auth.gr/~labrinos/Plans/grade5/pop-dens-greece.htm


http://users.auth.gr/~labrinos/Plans/grade5/pop-dens-greece.htm

Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ-ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

Μιχάλης Παπαδάκης

Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς

Μανόλης Κογεβίνας

Καθηγητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας

Δημήτριος Τριχόπουλος

της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητής Πανεπιστημίου Harvard

ΑΘΗΝΑ 2012


[2]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η κοινή γνώμη και η επιστημονική κοινότητα συγκλίνουν, από κοινού με

οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς κύκλους, στη διαπίστωση ότι η χώρα μας

αντιμετωπίζει δημογραφικό πρόβλημα. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι μακράς

διάρκειας, καθίσταται δε όσο προχωρεί ο χρόνος πολυπλοκότερο, οξύτερο και

δυσεπίλυτο, αφού στις επιμέρους ειδικές και ιστορικές αποχρώσεις του προστίθενται

συνεχώς νέες, προερχόμενες από τις εξελίξεις που σημειώνονται τόσο στο εσωτερικό

όσο και στο ευρύτερο (ευρωπαϊκό και οικουμενικό) περιβάλλον. Ανάλογο πρόβλημα,

όμως, αν και με αισθητές διαφοροποιήσεις, παρουσιάζουν σχεδόν όλες οι

αναπτυγμένες χώρες.

Κύριες συνιστώσες του δημογραφικού μας προβλήματος είναι η πολύ χαμηλή

γεννητικότητα, η ανεξέλεγκτη μετανάστευση και οι έντονες περιφερειακές διαφορές της

πληθυσμιακής δυναμικής. Ήδη, η χαμηλή γεννητικότητα έχει οδηγήσει σήμερα τη χώρα

σε δείκτη γονιμότητας (κατά μέσο όρο 1,5 παιδιά ανά γυναίκα) κατώτερο του επιπέδου

αντικατάστασης των γενεών. Ελαφρά αύξηση της αδρής θνησιμότητας προέκυψε ως

αποτέλεσμα της επιτάχυνσης της δημογραφικής γήρανσης, η οποία υπερκάλυψε την

ευνοϊκή εξέλιξη του προσδόκιμου επιβίωσης (που σήμερα έχει φτάσει σε 77,6 έτη ζωής

στους άνδρες και 82,9 στις γυναίκες). Επαμφοτερίζοντα ρόλο διαδραμάτισε η μη

ελεγχόμενη πορεία της εξωτερικής μετανάστευσης, είτε ως ρεύμα εισόδου είτε ως

ρεύμα εξόδου, επηρεάζοντας κατά καιρούς θετικά ή αρνητικά το ρυθμό μεταβολής του

πληθυσμού μας. Το διαμορφωμένο σε εθνική κλίμακα πληθυσμιακό υπόδειγμα διαφοροποιείται αισθητά σε περιφερειακή κλίματα, με βάση τη διαδικασία

αστικοποίησης, οδηγώντας περιπτωσιακά τις περιοχές σε δημογραφική ακμή ή

παρακμή.

Στην Έκθεση αυτή παρουσιάζονται συνοπτικά οι δημογραφικές τάσεις του

πληθυσμού μας μεταπολεμικά και προδιαγράφονται οι πιθανότερες εξελίξεις του μέχρι

το 2050. Η ανάλυση αποσκοπεί στην τεκμηριωμένη ανάδειξη των κύριων παραμέτρων του δημογραφικού μας προβλήματος και έχει ως απώτερη επιδίωξη την οριοθέτηση

κατευθύνσεων πολιτικής και την επιλεκτική υπόδειξη δοκιμασμένων διεθνώς μέτρων για

την επίλυση του προβλήματος αυτού. Το υποστηρικτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί

προέρχεται εν μέρει από τα δημοσιευμένα πρακτικά του συνεδρίου της Ακαδημίας

Αθηνών και της Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών που πραγματοποιήθηκε

στις 13-14 Μαρτίου 2009 και είχε ως θέμα «Πληθυσμιακές Τάσεις και Προοπτικές: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση».

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ

Σήμερα (1911) ο συνολικός πληθυσμός στην Ελλάδα ανέρχεται σε 10,8 εκ. άτομα,

στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε 503 εκ. άτομα, στα Βαλκάνια σε 66,5 εκ. άτομα και στον

κόσμο σε 7 περίπου δις άτομα. Τούτο σημαίνει ότι ο πληθυσμός μας αντιπροσωπεύει

το 2,2 % του ευρωπαϊκού πληθυσμού και το 16,2 % του βαλκανικού, ενώ η Ευρωπαϊκή

Ένωση αποτελεί το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Το μέγεθος του ελληνικού πληθυσμού παρουσίασε μεταπολεμικά αυξητική τάση, με

έντονες εντούτοις περιοδικές διαφοροποιήσεις, ως αποτέλεσμα των συγκυριακών

μεταβολών των παραμέτρων της φυσικής και μεταναστευτικής κίνησης. Συγκεκριμένα (Πίνακας 1), διαμορφώνεται η ακόλουθη εικόνα: (α) στη δεκαετία 1961-1971 η φυσική


[3]

αύξηση (γεννήσεις μείον θάνατοι) είναι σχετικά υψηλή και η καθαρή μετανάστευση

έντονα αρνητική, εξαιτίας της μαζικής αποδημίας προς τις ευρωπαϊκές χώρες, (β) στη

δεκαετία 1971-1981 η φυσική αύξηση αρχίζει να συμπιέζεται ενώ η καθαρή

μετανάστευση είναι θετική, λόγω της μαζικής παλιννόστησης από τις χώρες υποδοχής

της προηγούμενης περιόδου, (γ) στη δεκαετία 1981-1991 ενισχύεται η μείωση της

φυσικής αύξησης και ταυτόχρονα παραμένει σε υψηλά επίπεδα η παλιννόστηση, (δ)

στη δεκαετία 1991-2001 η φυσική αύξηση ελαχιστοποιείται και συγχρόνως διογκώνεται

σε πρωτοφανή μεγέθη η καθαρή μετανάστευση, ως επακόλουθο της μαζικής εισροής

οικονομικών μεταναστών στη χώρα, και (ε) στη δεκαετία 2001-2011 ο πληθυσμός

αρχίζει να μειώνεται αν και η φυσική αύξηση παρουσιάζει ελαφρά αύξηση συγκριτικά με

την προηγούμενη περίοδο, και τούτο ενδεχομένως οφείλεται στον συγκρατημένο

επαναπατρισμό των οικονομικών μεταναστών και σε πολύ μικρότερο βαθμό στην

διαφαινόμενη αποδημία ελλήνων.

Πίνακας 1. Ελλάδα: Συνολικός Πληθυσμός 1961-2011

Έτος Πληθυσμός Μεταβολή Φυσική αύξηση

Καθαρή μετανάστευση άτομα %

1961 1971 1981 1991 2001

2011*

8388553 8768641 9740417

10259900 10934097 10787690

. 380088 971776 519483 675197

-146407

. 4,5

11,1 5,3 6,6

-1,3

. 839425 637256 272441 20585 39472

. -459337 334520 247042 654612

-185879

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές πληθυσμού * Προσωρινά στοιχεία

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ

Η κατανομή του πληθυσμού κατά φύλο και ηλικία αποτυπώνεται διαγραμματικά στην πυραμίδα ηλικιών, από το σχήμα της οποίας συνάγεται το δημογραφικό παρελθόν

του πληθυσμού. Η σχετική με την Ελλάδα πυραμίδα ηλικιών για το 2010 εμφανίζεται

στο Διάγραμμα 1. Η πυραμίδα αυτή παρουσιάζει συρρικνωμένη βάση (ως αποτέλεσμα

της καθοδικής τάσης της γεννητικότητας), διευρυμένη κορυφή (εξαιτίας της

δημογραφικής γήρανσης) και ενισχυμένα τα μεσαία στρώματα (λόγω και της

πρόσφατης μαζικής εγκατάστασης οικονομικών μεταναστών).

Η διαχρονική παρακολούθηση της κατανομής του πληθυσμού κατά μεγάλες ομάδες

ηλικιών (παιδικός πληθυσμός 0-14 ετών, παραγωγικός πληθυσμός 15-64 ετών και

γεροντικός πληθυσμός 65 ετών και άνω) μας επιτρέπει αφενός να διερευνήσουμε αδρά

τις ηλικιακές επιδράσεις των συνιστωσών της φυσικής και μεταναστευτικής κίνησης και

αφετέρου και να προδιαγράψουμε τις πιθανές δημογραφικές εξελίξεις στο μέλλον. Στην

Ελλάδα (Πίνακας 2) η αναλογία του παιδικού πληθυσμού συνεχώς περιορίζεται (αντικατοπτρίζοντας τη συνεχιζόμενη καθοδική πορεία των γεννήσεων) και η αναλογία

των υπερηλίκων διαρκώς αυξάνεται (κυρίως ως αποτέλεσμα της χαμηλής

γεννητικότητας και δευτερευόντως από την παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης). Η

αναλογία του πληθυσμού των παραγωγικών ηλικιών αυξήθηκε αισθητά κατά την

τελευταία εικοσαετία (1991-2010), ιδίως στους άνδρες, σχεδόν αποκλειστικά λόγω της

μαζικής εισόδου των οικονομικών μεταναστών στη χώρα.


[4]

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1. ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΗΛΙΚΙΩΝ 1.1.2010

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Εκτιμήσεις 2011.

Πίνακας 2. Ελλάδα: Εκατοστιαία Κατανομή Πληθυσμού

κατά Φύλο και Ομάδες Ηλικιών 1951-2010

Φύλο-Ηλικία 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2010

Σύνολο 0-14 15-64 65+

Άνδρες 0-14 15-64 65+

Γυναίκες 0-14 15-64 65+

100,0 28,8 64,5 6,7

100,0 30,3 63,6 6,1

100,0 27,4 65,3 7,3

100,0 26,7 65,1 8,2

100,0 28,2 64,6 7,2

100,0 25,4 65,5 9,1

100,0 25,4 63,7 10,9

100,0 26,6 63,6 9,8

100,0 24,1 63,9 12,0

100,0 23,7 63,6 12,7

100,0 24,8 63,7 11,5

100,0 22,6 63,5 13,9

100,0 19,2 67,1 13,7

100,0 20,1 67,7 12,2

100,0 18,5 66,4 15,1

100,0 15,2 67,7 17,1

100,0 15,8 69,0 15,2

100,0 14,6 66,5 18,9

100,0 14,4 66,7 18,9

100,0 14,9 68,2 16,9

100,0 13,8 65,2 21,0

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές πληθυσμού, Εκτιμήσεις.

Είναι γνωστό ότι το παραγωγικό τμήμα του πληθυσμού (15-64 ετών) συντηρεί το

μη παραγωγικό τμήμα (0-14 και 65 ετών και άνω). Η σχέση αυτή αποτυπώνεται στο

δείκτη εξάρτησης, που υπολογίζεται ως λόγος του μη παραγωγικού προς το

παραγωγικό τμήμα του πληθυσμού. Ο δείκτης εξάρτησης διασπάται συνήθως σε δύο

συνιστώσες. Η πρώτη συνιστώσα υπολογίζεται ως λόγος της ομάδας 65 ετών και άνω

προς το παραγωγικό τμήμα του πληθυσμού και η δεύτερη συνιστώσα ως λόγος της

ομάδας 0-14 ετών προς το παραγωγικό τμήμα του πληθυσμού. Από τις σχετικές

εκτιμήσεις στην Ελλάδα (Πίνακας 3) προκύπτει ότι η επιβάρυνση του παραγωγικού

τμήματος του πληθυσμού από το μη παραγωγικό φαίνεται καταρχήν ότι περιορίζεται

διαχρονικά, γεγονός που πρέπει να αξιολογηθεί θετικά. Οι τελευταίες εντούτοις στήλες

του Πίνακα αποκαλύπτουν μια ιδιαίτερα ανησυχητική τάση: η επιβάρυνση των ενεργών

ατόμων με μη ενεργά διογκώνεται συνεχώς έναντι των υπερηλίκων και αμβλύνεται

αισθητά έναντι του παιδικού πληθυσμού, αντικατοπτρίζοντας τη βαθμιαία διευρυνόμενη

γήρανση και την υπογεννητικότητα, αντίστοιχα.


[5]

Πίνακας 3. Ελλάδα: Δείκτες Εξάρτησης* 1951-2010

Έτος Πληθυσμός 0-14 και

65 ετών και άνω/ πληθυσμό 15-64 ετών

Πληθυσμός 65 ετών και άνω/ πληθυσμό

15-64 ετών

Πληθυσμός 0-14 ετών/ πληθυσμό

15-64 ετών

1951 1961 1971 1981 1991 2001 2010

53,0 52,7 56,6 57,5 50,5 47,7 49,9

11,1 13,9 18,8 21,9 22,7 25,2 28,4

41,9 38,8 37,8 35,6 27,8 22,5 21,5

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές πληθυσμού, Εκτιμήσεις. * Μη παραγωγικά άτομα επί 100 παραγωγικών.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η πυκνότητα και η γεωγραφική διασπορά του πληθυσμού επηρεάζουν πολύτροπα

την οικονομική και την κοινωνική ζωή, ενώ συνδέονται με ευρύτερες γεωπολιτικές και

περιβαλλοντικές παραμέτρους.

Η πυκνότητα και η κατανομή του πληθυσμού στο χώρο σχετίζονται πρωτίστως με τη

διαδικασία της δημογραφικής αστικοποίησης (μετατόπιση πληθυσμιακών μαζών

από τις αγροτικές προς τις αστικές περιοχές), η οποία συνδέεται άμεσα τόσο με την

οικονομική αστικοποίηση (στροφή εργατικού δυναμικού από τον πρωτογενή στο

δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα παραγωγής) όσο και την κοινωνική

αστικοποίηση (διάδοση και γενικευμένη αντιγραφή των αστικών και καταναλωτικών

συμπεριφορών και προτύπων). Η αστικοποίηση του πληθυσμού μας (Πίνακας 4) παρουσιάζει αυξητική τάση και είναι άνισα κατανεμημένη στην επικράτεια. Πράγματι, η

συμμετοχή των αστικών και ημιαστικών περιοχών στο συνολικό πληθυσμό από 52,5%

το 1951 έφτασε στο 72,8% το 2001. Αντίστοιχα, η συμμετοχή της Αττικής στον αστικό

και ημιαστικό πληθυσμό από 38,8% το 1951 ανήλθε σε 47,1% το 2001 και στο

συνολικό πληθυσμό της χώρας από 20,4% το 1951 αυξήθηκε σε 34,3% το 2001. Ο

ρυθμός εντούτοις αστικοποίησης παρουσιάζει αισθητή επιβράδυνση τα τελευταία

χρόνια, ίσως διότι έχει ήδη προσεγγίσει υψηλές για την ελληνική πραγματικότητα τιμές.

Η επιβράδυνση αντικατοπτρίζεται στη μικρή μείωση της συμμετοχής της Αττικής τόσο

στον αστικό και ημιαστικό πληθυσμό όσο και στο συνολικό πληθυσμό μετά το 1981. Η

αστικοποίηση του πληθυσμού μας αποτυπώνεται ευκρινώς και στο δείκτη συμμετοχής

του εργατικού δυναμικού στον πρωτογενή τομέα, που από 51,3% το 1951 έφτασε στο

14,8% το 2001, υπάρχουν δε ενδείξεις ότι συνεχίζεται η καθοδική του τάση. Η εικόνα

αυτή συναρτάται με το ευρύτερα γνωστό φαινόμενο της προοδευτικής οικονομικής και

κοινωνικής αστικοποίησης της ελληνικής υπαίθρου.

Η προσέγγιση της δυναμικής του ελληνικού πληθυσμού σε επίπεδο γεωγραφικών

διαμερισμάτων και νομών αποκαλύπτει επίσης τις ισχυρές σχέσεις εξάρτησης του

ρυθμού πληθυσμιακής μεταβολής με την αστικοποίηση και την πυκνότητα εποικισμού του χώρου (Πίνακας Π1 Παραρτήματος). Έτσι, νομοί με ιδιαίτερα επιταχυνόμενη

συρρίκνωση πληθυσμού στο διάστημα 1961-2001 (Ευρυτανία, Αρκαδία, Λακωνία,

Θεσπρωτία, Καρδίτσα, Λέσβος, Σάμος, Χίος) εμφανίζουν μικρή αναλογία αστικού

πληθυσμού και είναι αραιοκατοικημένοι . Αντίθετα, νομοί με αυξανόμενο πληθυσμό


[6]

(Βοιωτία, Εύβοια, Αργολίδα, Κορινθία, Αχαΐα, Κέρκυρας Λάρισα, Μαγνησία, Ημαθία,

Θεσσαλονίκη, Πιερία, Χαλκιδική, Δωδεκάνησος, Ηράκλειο) συνδυάζουν συνήθως

μεγαλύτερη αναλογία αστικού πληθυσμού και είναι πυκνοκατοικημένοι.

Πίνακας 4. Ελλάδα: Δείκτες Αστικοποίησης 1951-2001

Δείκτες αστικοποίησης 1951 1961 1971 1981 1991 2001

Πυκνότητα πληθυσμού (άτομα ανά τ.χλμ.)

57,8 63,6 66,5 73,8 77,8 83,1

Κατανομή πληθυσμού (%) - Αστικές και ημιαστικές περιοχές - Αγροτικές περιοχές

100,0 52,5 47,5

100,0 56,2 43,8

100,0 64,8 35,2

100,0 69,7 30,3

100,0 71,6 28,4

100,0 72,8 27,2

Συμμετοχή Αττικής(%) - στον αστικόκαι ημιαστικό πληθυσμό - στο συνολικό πληθυσμό

38,8 20,4

43,7 24,5

49,2 31,9

49,7 34,6

47,9 34,3

47,1 34,3

Αναλογία απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα (%)

51,3 55,8 41,4 28,10 19,6 14,8

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές πληθυσμού, Έρευνες Εργατικού Δυναμικού.

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΜΗΛΙΟΤΗΤΑ

Η φυσική αύξηση, ως διαφορά των γεννήσεων έναντι των θανάτων, αποτελεί τη

βιολογική βάση ανανέωσης ενός πληθυσμού και την κύρια συνιστώσα της αυτοτροφοδότησης και της πορείας του διαχρονικά. Εξάλλου, ο αδρός δείκτης των γεννήσεων (γεννήσεις επί 1000 κατοίκων) και ο αδρός δείκτης των θανάτων (θάνατοι

επί 1000 κατοίκων) προσδιορίζουν το ρυθμό της φυσικής αύξησης του πληθυσμού και

προσφέρονται για την αξιολόγηση της δημογραφικής δυναμικής του. Η εξέλιξη των

δεικτών αυτών στην περίπτωση της χώρας μας στο διάστημα 1955-2010 εμφανίζεται

στο Διάγραμμα 2. Ο δείκτης των γεννήσεων ακολούθησε έντονα καθοδική πορεία μέχρι

το 2000 περίπου και κατόπιν σταθεροποιήθηκε σε χαμηλά επίπεδα και ο δείκτης των

θανάτων σημείωσε ήπια αυξητική τάση, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού. Αποτέλεσμα των αντίρροπων αυτών κινήσεων ήταν να εκμηδενιστεί ο ρυθμός της

φυσικής αύξηση κατά την περίοδο 1996-2005. Από το 2006 μέχρι σήμερα καταγράφεται

μια ελαφρά αύξηση στον αδρό δείκτη γεννήσεων και μια μόλις αισθητή μείωση στον

αδρό δείκτη των θανάτων.

Η λεπτομερέστερη εικόνα των διαχρονικών εξελίξεων στο χώρο της γεννητικότητας

δίνεται στο Παράρτημα (Πίνακας Π2), όπου φαίνεται η συνεχής ελάττωση του απόλυτου

αριθμού των γεννήσεων. Πράγματι, ο μέσος ετήσιος αριθμός των γεννήσεων από 155

χιλ. στη δεκαετία του 1960 περιορίστηκε σε 109 χιλ. στη δεκαετία του 2000,

σημειώνοντας μείωση κατά 30%.Αντίστοιχα, ο μέσος ετήσιος αδρός δείκτης των

γεννήσεων από 180/00στη δεκαετία του 1960 συρρικνώθηκε σε 9,80/00 στη δεκαετία


[7]

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2, ΕΛΛΑΔΑ: ΑΔΡΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ (ΑΔΓ)

ΚΑΙ ΑΔΡΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΘΑΝΑΤΩΝ (ΑΔΘ)* 1955-2010

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Φυσική Κίνηση Πληθυσμού Ελλάδος 2011. * ΑΔΓ = Γεννήσεις επί 1000 ατόμων ετησίως. ΑΔΘ = Θάνατοι επί 1000 ατόμων ετησίως. του 2000. Πιο ανησυχητική είναι η εξέλιξη του δείκτη ολικής γονιμότητας (μέσου

αριθμού παιδιών ανά γυναίκα), ο οποίος μέχρι το 1980 κυμαινόταν πάνω από το

επίπεδο του 2,1 ετησίως, εξασφαλίζοντας την αναπλήρωση των γενεών, ενώ μετά το

1980 ακολούθησε (Διάγραμμα 3) έντονα καθοδική τάση, σήμερα δε διαμορφώνεται σε

1,5. Αντίστοιχη ήταν η εξέλιξη του δείκτη και στις άλλες χώρες του κόσμου (Πίνακας Π3

Παραρτήματος). Πιο συγκεκριμένα, στις αναπτυγμένες περιοχές ήδη από το 1980 η

τρέχουσα γονιμότητα δεν εξασφαλίζει την αναπλήρωση των γενεών. Επίσης, στις

αναπτυσσόμενες περιοχές ο δείκτης ολικής γονιμότητας συρρικνώνεται διαρκώς,

γεγονός που πιστοποιεί την αποτελεσματικότητα της πολιτικής περιορισμού των

γεννήσεων και την επιτυχή θεσμική εφαρμογή των συστημάτων του οικογενειακού

προγραμματισμού στις περιοχές αυτές. Μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

η Ελλάδα κατέχει σήμερα (2005-2010) ενδιάμεση θέση από πλευράς γονιμότητας. Είναι

εξάλλου άξιο προσοχής το ότι σε οκτώ χώρες (Γαλλία, Σουηδία, Δανία, Φινλανδία,

Μεγάλη Βρετανία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο) ο δείκτης τεκνοποίησης έχει

αυξηθεί στο διάστημα 1980-2010. Τούτο, σε συνδυασμό με τα πορίσματα ερευνών του

Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, όπου φάνηκε ότι η επιθυμητή τεκνογονία είναι

σαφώς μεγαλύτερη από την πραγματική, αφήνει περιθώρια σχεδιασμού μιας ενεργού πολιτικής για την ενίσχυση των γεννήσεων στη χώρα μας. Η τεκνοποίηση στην Ελλάδα συνδέεται με το γάμο αμεσότερα και στενότερα από ότι

στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πράγματι, στη χώρα μας η αναλογία των

εξωγάμων στις γεννήσεις (Διάγραμμα 4) ενώ ήταν ασήμαντη μέχρι το 1980, άρχισε

κατόπιν να αυξάνεται, σήμερα δε διαμορφώνεται στο 7%, αλλά και πάλι έχει τη

χαμηλότερη τιμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ιδιαιτερότητα αυτή μπορεί να σταθμίσει

η πολιτική αύξησης των γεννήσεων, ενισχύοντας θεσμικά, κοινωνικά και οικονομικά τη

γαμηλιότητα.


[8]

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3. ΕΛΛΑΔΑ: ΔΕΙΚΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ (ΔΟΓ)*1956-2010

Πηγή: Πίνακας Π2 Παραρτήματος. * ΟΔΓ = Μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4. ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΕΞΩΓΑΜΩΝ ΓΕΝΗΣΕΩΝ (%)* 1956-2010

Πηγή: Πίνακας Π2 Παραρτήματος. * Εξώγαμα επί 100 γεννήσεων ετησίως.

ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗ

Η προτυπωμένη κατά ηλικία γενική θνησιμότητα στη χώρα μας βελτιώνεται διαρκώς και αντανακλάται στην προοδευτική επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσης. Συγκεκριμένα, η προσδοκώμενη ζωή κατά τη γέννηση (Πίνακας 6), εκτιμάται σήμερα

(2009) σε 77,6 έτη για τους άνδρες και σε 82,9 για τις γυναίκες. Στη πεντηκονταετία

1960-2009 η προσδοκώμενη ζωή αυξήθηκε κατά δέκα έτη, στην αύξηση δε αυτή

συνέβαλαν σε μεγαλύτερο βαθμό οι ηλικίες που ανήκουν στον πληθυσμό των

ηλικιωμένων αλλά και η υποχώρηση της βρεφικής θνησιμότητας.


[9]

Το προσδόκιμο επιβίωσης και για τα δύο φύλα (Πίνακας Π4 Παραρτήματος)

ανέρχεται σήμερα (2005-2010) στον Κόσμο σε 68 έτη, στις αναπτυγμένες περιοχές σε

77 έτη και στις αναπτυσσόμενες περιοχές σε 66 έτη. Διαχρονικά η επιμήκυνση του

Πίνακας 6. Ελλάδα: Προσδοκώμενη ζωή κατά φύλο και ηλικία 1961-2009

Φύλο-Ηλικία 1960 1970 1980 1990 2000 2009 Μεταβολή (%) 2009/1960

Άνδρες 0

25 45 65

Γυναίκες 0

25 45 65

67,3 48,0 29,4 13,4

70,4 50,7 31,7 14,7

70,1 49,3 30,5 13,9

73,6 52,2 33,0 15,3

72,2 49,7 30,9 14,6

76,6 53,5 34,1 16,7

74,6 51,2 32,4 15,7

79,4 55,6 36,1 17,9

75,4 51,6 32,8 16,2

80,5 56,3 36,8 18,3

77,6 53,5 34,7 17,9

82,9 58,4 38,9 20,4

15,3 11,5 18,0 33,6

17,8 15,2 22,7 38,8

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΠΟΥ, Πίνακες Επιβίωσης, 1960-2010.

προσδόκιμου επιβίωσης μεταξύ 1950 και 2010 ήταν διπλάσια στις αναπτυσσόμενες

περιοχές έναντι των αναπτυγμένων, και τούτο αντανακλά το χαμηλό σημείο εκκίνησης,

αλλά και βελτιώσεις που έχουν σημειωθεί στο σύστημα υγείας και την ενημέρωση του

πληθυσμού στις χώρες του τρίτου κόσμου. Η Ελλάδα κατέχει ως προς το προσδόκιμο

επιβίωσης ενδιάμεση θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρουσιάζει δε κέρδη σε έτη ζωής

στην περίοδο 1950-2010 ανάλογα με εκείνα των άλλων χωρών της Ένωσης. Η

επιμήκυνση όμως της προσδοκώμενης ζωής στη χώρα μας φαίνεται να καταγράφει

κάποια σχετική υστέρηση τα τελευταία τριάντα χρόνια, αφού από την 5η καλύτερη θέση

στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην περίοδο 1980-1985 καταλαμβάνει σήμερα (2005-2010) την 11η θέση.

Ως προς τις αιτίες θανάτου, παρατηρείται ότι οι συχνότητες θανάτου από

στεφανιαία νόσο (Διάγραμμα 5) και από κακοήθεις νεοπλασίες (Διάγραμμα 6)

παρουσιάζονται σταθερές στη χώρα μας, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες

βελτιώνονται προοδευτικά. Ανησυχητική για την Ελλάδα είναι η δυσανάλογα υψηλή

θνησιμότητα από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σε άνδρες και γυναίκες. Η

περιγεννητική θνησιμότητα παρουσιάζει συνεχή μείωση, δεδομένου ότι από 24 0/00 το

1983 περιορίστηκε σε 10,6 0/00 το 1998.

Η θνησιμότητα διαφοροποιείται αισθητά μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών και

γεωγραφικών ομάδων. Η διαφοροποίηση έχει σχέση με το φάσμα των αιτιών θανάτου, συνδέεται δε με διαφοροποιήσεις στην ανθρώπινη συμπεριφορά, τις συνθήκες του

περιβάλλοντος, τις υπάρχουσες γνώσεις ως προς τον τρόπο διαβίωσης και τον έλεγχο

των νοσογόνων παραγόντων, αλλά και την ετοιμότητα και την επάρκεια του

συστήματος υγείας. Η επιμήκυνση της ζωής θα στηριχτεί στο μέλλον σε μεγάλο βαθμό

στην εξάλειψη των κοινωνικών και γεωγραφικών διαφοροποιήσεων της θνησιμότητας, και η προληπτική ιατρική θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Δεδομένου ότι η φυσική αύξηση (γεννήσεις μείον θάνατοι) του πληθυσμού έχει ήδη

σχεδόν εκμηδενιστεί, αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη του πληθυσμού διαδραματίζει


[10]

στη χώρα μας η καθαρή μετανάστευση (είσοδος μείον έξοδος μεταναστών). Αν το

πρόσημο της καθαρής μετανάστευσης είναι θετικό ο πληθυσμός αυξάνεται ενώ αν είναι αρνητικό μειώνεται. Το αναγκαίο συνεπώς μέγεθος της καθαρής μετανάστευσης συγκυριακά εξαρτάται από τις προδιαγραφόμενες ανάγκες σε πληθυσμό, τόσο από πλευράς μεγέθους όσο και για την διατήρηση ή την επίτευξη μιας ισόρροπης ηλικιακής

δομής. Μεταπολεμικά στη χώρα μας (Πίνακας 1), η μετανάστευση παρουσίασε

σημαντικές περιοδικές διαφοροποιήσεις. Στη δεκαετία 1961-1971 η καθαρή

μετανάστευση ήταν έντονα αρνητική λόγω της ιδιαίτερα ισχυρής εξόδου των ελλήνων

προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, στις δεκαετίες 1971-1981 και 1981-1991 η

καθαρή μετανάστευση εμφανίζεται θετική εξαιτίας της παλιννόστησης των ελλήνων

από τις χώρες υποδοχής της προηγούμενης περιόδου αλλά και της έναρξης εισόδου

οικονομικών μεταναστών στην Ελλάδα, ενώ στη δεκαετία 1991-2001 η καθαρή

μετανάστευση ήταν έντονα θετική από την παρατηρούμενη μαζική άφιξη οικονομικών μεταναστών, ορισμένοι από τους οποίους όμως, φαίνεται να επέστρεψαν στις πατρίδες

τους, όπως υποδηλώνει το αρνητικό πρόσημο της καθαρής μετανάστευσης στη

δεκαετία 2001-2011.

Η κατανομή του πληθυσμού κατά υπηκοότητα και φύλο στην εικοσαετία 1981-2001 (Πίνακας 7) δίνει μια εικόνα της εισροής μεταναστών στην Ελλάδα. Ο κύριος

όγκος των οικονομικών μεταναστών προέρχεται από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες,

ιδιαίτερα δε από την Αλβανία και δευτερευόντως από την Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την πάροδο του χρόνου η ατομική ανδρική

μετανάστευση μετατρέπεται σε οικογενειακή και ταυτόχρονα αυξάνεται η απασχόληση

των αλλοδαπών γυναικών. Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα τροφοδοτείται από

Ασιατικές χώρες (Πακιστάν, Ιράκ, Ινδία, Φιλιππίνες), στο ρεύμα όμως αυτό μετέχουν

σχεδόν αποκλειστικά άνδρες, με εξαίρεση τις Φιλιππίνες. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5. ΠΡΟΤΥΠΩΜΕΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΘΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟ,

ΕΠΙ 100.000 ΑΤΟΜΩΝ ΕΤΗΣΙΩΣ

Πηγή: European Health for All Database. WHO, Regional Office for Europe, 2008.

Ελλάδα Σουηδία Ευρωπαϊκή Ένωση 15


[11]

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6. ΠΡΟΤΥΠΩΜΕΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΘΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ,

ΕΠΙ 100.000 ΑΤΟΜΩΝΕΤΗΣΙΩΣ

Πηγή: European Health for All Database. WHO, Regional Office for Europe, 2008.

Η πλειονότητα των ανδρών μεταναστών απασχολείται στις οικοδομές και τη

γεωργία, εμφανώς δε μικρότερο ποσοστό κατευθύνεται στη μεταποίηση και το εμπόριο.

Ως προς τις μετανάστριες, οι περισσότερες προσφέρουν υπηρεσίες ως οικιακοί βοηθοί.

Η συμβολή των μεταναστών στην οικονομία κρίνεται γενικώς θετική, αν λάβουμε υπόψη

ότι τα άτομα αυτά ενισχύουν την κατανάλωση, συμπιέζουν (λόγω χαμηλών αμοιβών) το

κόστος παραγωγής και τονώνουν την αναπτυξιακή διαδικασία. Επίσης, συνεισφέρουν

ουσιαστικά στο κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα ως εργαζόμενοι, χωρίς, λόγω ηλικίας, να το επιβαρύνουν ως συνταξιούχοι.

Η συνεισφορά των μεταναστών στο δημογραφικό περιβάλλον του τόπου μας είναι

θετική, καταρχήν άμεσα, αφού οι μετανάστες ενισχύουν το παραγωγικό τμήμα του

πληθυσμού, αυξάνοντας το συνολικό μεγέθους του πληθυσμού και επιβραδύνοντας τη

γήρανση (Διάγραμμα 1). Ζήτημα προς διερεύνηση είναι η συμβολή των μεταναστών

στη γεννητικότητα. Η εθνολογική προέλευση, η εργασία της γυναίκας, καθώς και ο

χρόνος παραμονής και η πρόθεση μόνιμης εγκατάστασης στην Ελλάδα αποτελούν

παράγοντες που προσδιορίζουν την τεκνογονική συμπεριφορά των μεταναστών. Οι

μετανάστριες από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, των οποίων οι χώρες ανήκουν στην

Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν όμοιο με τις Ελληνίδες ολικό δείκτη γονιμότητας (Πίνακας

Π3 Παραρτήματος). Οι Αλβανίδες έχουν σχετικά υψηλότερη γονιμότητα μεταξύ των

μεταναστριών, φαίνεται όμως ότι όσο παρατείνουν την παραμονή τους στη χώρα μας

αντιγράφουν το πρότυπο της ολιγότεκνης οικογένειας. Με δεδομένο το πλαίσιο της

σημερινής πολιτικής προστασίας της μητρότητας και οικογένειας, η συμβολή των

μεταναστών στη γεννητικότητα είναι περιορισμένη.

Ελλάδα Σουηδία Ευρωπαϊκή Ένωση 15


[12]

Πίνακας 7. Ελλάδα: Πληθυσμός κατά υπηκοότητα και φύλο 1981-2001

Χώρα υπηκοότητας

1981 1991 2001

Αριθμός Άνδρες % Αριθμός Άνδρες

% Αριθμός Άνδρες %

Αλβανία Βουλγαρία Γεωργία Ρουμανία Ρωσία Κύπρος Ουκρανία Αγγλία Πολωνία Γερμανία Πακιστάν Τουρκία Αρμενία Ινδία Ιράκ Φιλιππίνες

3.563 807

. 606

1.515 19.337

. 14.022

522 20.233

120 30.145

. 754

1.602 764

65,2 64,7

. 54,1 54,9 50,8

. 42,6 55,7 47,1 47,5 47,8

. 84,5 62,9 36,4

20.556 2.413

. 1.923

12.918 14.651

. 10.998 9.624 8.525 1.911

11.088 .

1.720 2.131 3.605

70,2 56,9

. 50,3 50,4 51,3

. 39,6 64,5 44,1 91,1 48,8

. 91,9 60,0 25,4

438.036 35.104 22.875 21.994 17.535 17.426 13.616 13.196 12.831 11.806 11.130 7.881 7.742 7.216 6.936 6.478

58,7 39,6 43,0 56,6 37,3 47,5 24,5 39,9 45,8 40,2 95,7 50,7 46,7 93,2 69,8 23,6

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές Πληθυσμού, 1981-2001.

Σχετικά με τις μεταναστευτικές τάσεις του πληθυσμού, παρατηρείται ότι μετά το 1990

η αποδημία των ελλήνων υπηκόων ενισχύθηκε. Στο αποδημητικό ρεύμα σήμερα δεν

μετέχουν μόνο ανειδίκευτα άτομα, όπως στο παρελθόν, αλλά και επιστήμονες, στελέχη

επιχειρήσεων, συνταξιούχοι, φοιτητές με σπουδές εξωτερικού και πρώην

επαναπατρισθέντες. Η αποδημία αυτή, σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, δεν είναι

προς το παρόν μαζική, ενδέχεται εντούτοις να μαζικοποιηθεί στο μέλλον, ιδίως εξαιτίας

της οικονομικής κρίσης, που πλήττει με ιδιαίτερη σφοδρότητα την Ελλάδα και δεν

προβλέπεται να αντιστραφεί σύντομα.

ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Εκτιμήσεις ως προς την αναμενόμενη εξέλιξη του πληθυσμού στο μέλλον έχουν

κατά καιρούς επιχειρηθεί από φορείς, ελληνικούς και διεθνείς, αλλά και από ειδικούς

ερευνητές. Οι εκτιμήσεις διαφέρουν μεταξύ τους και ελάχιστες από αυτές έχουν μέχρι

στιγμής επιβεβαιωθεί. Η αξιοπιστία σκιαγράφησης των προβολών εξαρτάται τόσο από

την ακρίβεια του πληθυσμού στο έτος αφετηρίας όσο και, κυρίως, από τις υποθέσεις

που υιοθετούνται για την πορεία των συνιστωσών της φυσικής και

μεταναστευτικής κίνησης του πληθυσμού στο μέλλον. Η αβεβαιότητα ως προς τις

συνθήκες του μέλλοντος, οδηγεί συνήθως στην εκτίμηση σειράς πιθανών εναλλακτικών

εικόνων στα χρονικά σημεία της προβολής. Παρά τις ατέλειές τους οι προβολές

πληθυσμού αποτελούν χρήσιμο όργανο στην άσκηση πολιτικής και χρησιμοποιούνται

ευρύτατα. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται και σχολιάζονται ορισμένα υποδείγματα

προβολής του πληθυσμού, αξιολογώντας τα ευρήματα υπό το φως της

διαμορφούμενης σήμερα οικονομικής συγκυρίας.

Στον Πίνακα 8 περιλαμβάνονται εκτιμήσεις διαφόρων φορέων για τον αναμενόμενο

πληθυσμό ανά πενταετία. Από τις εκτιμήσεις αυτές πιο αισιόδοξη, αλλά και πιο

αξιόπιστη, μπορεί να θεωρηθεί η του ΟΗΕ, αφού έχει ως αφετηρία τον πληθυσμό του

2010 και η μεθοδολογία της είναι περισσότερο προηγμένη. ΗΕΛΣΤΑΤ και η


[13]

EUROSTATείχαν ως σημείο εκκίνησης προγενέστερα έτη. Κοινή διαπίστωση όλων των

εκτιμήσεων είναι ότι το αναμενόμενο μέγεθος του πληθυσμού μας στο καταληκτικό έτος

(2050) δεν πρόκειται να υπερβεί τα 11,6 εκ. άτομα και ότι κοντά στο χρονικό πέρας της

προβολής θα αρχίσει να μειώνεται ο πληθυσμός, επειδή, εκτός από το μηδενισμό της

φυσικής αύξησης, θα είναι επίσης μηδενική ή αρνητική και η καθαρή μετανάστευση.

Πίνακας 8. Ελλάδα: Αναμενόμενος πληθυσμός 2010-2050

Έτος ΕΛΣΤΑΤ ΟΗΕ EUROSTAT

(.000) Μεταβολή % (.000) Μεταβολή

% (.000) Μεταβολή %

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050

11.316 11.505 11.618 11.674 11.699 11.698 11.674 11.616 11.500

. 1,67 0,98 0,48 0,22 0,00 -0,21 -0,50 -1,00

11.359 11.492 11.569 11.603 11.621 11.640 11.661 11.669 11.647

. 1,17 0,67 0,29 0,15 0,16 0,18 0,07 -0,19

11.305 11.445 11.526 11.562 11.578 11.605 11.630 11.628 11.576

. 1,24 0,71 0,31 0,14 0,23 0,21 -0,02 -0,45

Πηγή: Προβολές Πληθυσμού της Ελλάδας ΕΛΣΤΑΤ, ΟΗΕ και EUROSTAT.

Ταυτόχρονα με τη δυσμενή εξέλιξη του συνολικού πληθυσμού μέχρι το 2050,

αναμένεται η επιτάχυνση της γήρανσης και η σημαντική επιδείνωση του δείκτη

εξάρτησης (Πίνακας 9). Πράγματι, η αναλογία υπερηλίκων από 19% το 2010 θα φτάσει

στο 30% το 2050 και ο δείκτης εξάρτησης (αναλογία μη παραγωγικών ατόμων σε 100

παραγωγικά) από 50% το 2010 θα αναρριχηθεί στο 82% το 2050, γεγονός που θα

επιβαρύνει ιδιαίτερα το εργατικό δυναμικό και το σύστημα υγείας, θα επηρεάσει

αρνητικά την παραγωγική διαδικασία, ενώ θα διαταράξει περαιτέρω την ισορροπία του

κοινωνικο-ασφαλιστικού μας συστήματος.

Πίνακας 9. Ελλάδα: Κατανομή πληθυσμού κατά ηλικία 2010-2050

Έτος Κατανομή κατά ομάδες ηλικιών (%) Δείκτης

εξάρτησης* % 0-14 15-64 65+ 100,0

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050

14,6 14,8 15,0 14,5 13,9 13,8 14,2 14,6 15,0

66,8 65,7 64,5 63,7 62,8 60,8 58,5 56,3 55,0

18,6 19,5 20,5 21,8 23,3 25,4 27,3 29,1 30,0

100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

49,7 52,2 55,0 57,0 59,2 64,5 70,9 77,6 81,8

Πηγή: ΟΗΕ, Προβολές Πληθυσμού. * Μη παραγωγικά άτομα επί 100 παραγωγικών.


[14]

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Στρατηγικός προσανατολισμός της δημογραφικής πολιτικής είναι η ανατροπή των

ιστορικών και αναμενόμενων δυσμενών τάσεων προς την επιθυμητή κατεύθυνση όλων

των παραμέτρων που συνδυαστικά προσδιορίζουν την εξέλιξη του πληθυσμού, καθώς

και η προοδευτική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Ειδικότερες ποσοτικές στοχεύσεις

είναι η ενίσχυση των γεννήσεων, η επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσης και η

επιλεκτική ρύθμιση των μεταναστευτικών ρευμάτων προκειμένου να καλύπτονται τα

πληθυσμιακά κενά. Η ποιοτική αναβάθμιση της ζωής μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη

βοήθεια βελτιώσεων στα συστήματα υγείας, εκπαίδευσης και ενημέρωσης, παράλληλα

με την καθολική και ουσιαστική κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Η πολιτική ενίσχυσης των γεννήσεων στη χώρα μας επιβάλλεται να κλιμακωθεί σε

πέντε επίπεδα: (α) δημιουργία συντονιστικού οργάνου επεξεργασίας και υλοποίησης

της δημογραφικής πολιτικής, (β) εφαρμογή δοκιμασμένων και αποτελεσματικών μέτρων

που θα αποβλέπουν στην ενίσχυση του εισοδήματος ανάλογα με τον αριθμό των

παιδιών, στην εναρμόνιση οικογενειακής και εργασιακής ζωής και στην πολλαπλή

προσφορά υπηρεσιών για το παιδί (βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία,

ολοήμερα σχολεία κτλ), (γ) πολυδύναμη κοινωνική, ηθική και προνοιακή στήριξη της

οικογένειας, ιδίως για τα νέα ζευγάρια, την άγαμη μητέρα και τις μετανάστριες, (δ)

διαρκής μελέτη των εφαρμοζόμενων μέτρων στις χώρες με επιτυχή δημογραφική

πολιτική (Γαλλία, σκανδιναβικές χώρες κ.τ.λ.) και εφαρμογή ορισμένων (με τις

αναγκαίες προσαρμογές και αναθεωρήσεις και συμπληρώσεις) στην Ελλάδα και (ε)

συστηματική και υπεύθυνη ενημέρωση του πληθυσμού για τα ισχύοντα μέτρα. Επισημαίνεται ότι περιθώρια αύξησης των γεννήσεων υπάρχουν, αφού, όπως

προέκυψε από έρευνες, η επιθυμητή τεκνογονία στη χώρα μας είναι μεγαλύτερη από

την πραγματική.

Όσον αφορά τη θνησιμότητα, κύριες επιδιώξεις είναι η εξάλειψη των περιφερειακών

και των κοινωνικών ανισοτήτων ως προς τον κίνδυνο θανάτου. Η επιτάχυνση της

δημογραφικής γήρανσης προβλέπεται να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό και

επιβάλλει την αναδιάταξη και την αύξηση της ετοιμότητας των υπηρεσιών υγείας.

Η άσκηση μεταναστευτικής πολιτικής στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και

σαφώς δυσχερέστερη από ότι σε άλλες χώρες, λόγω της μορφολογίας των συνόρων

μας και τη γειτνίαση με τις περιοχές αποστολής, τη μαζικότητα των ρευμάτων εισόδου

και την έλλειψη ιστορικής εμπειρίας για την αντιμετώπιση της. Το πρόβλημα καθίσταται

οξύτερο και πιεστικότερο στην περίπτωση των μεταναστών χωρίς έγγραφα. Η είσοδος

μεταναστών επιβάλλεται να συνεκτιμά τις εκάστοτε ανάγκες της χώρας σε πληθυσμό,

μέσα στα πλαίσια μιας οργανωμένης και πολυδύναμης μεταναστευτικής πολιτικής, η

οποία θα αντιμετωπίζει ορθολογικά όλο το φάσμα της διακίνησης ανθρώπων (υποδοχή – εγκατάσταση – προσαρμογή - αφομοίωση) και επιβάλλει τη διακρατική συνεργασία

και τη χάραξη κοινών πολιτικών με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συνδυασμό

με τις ανθρωπιστικές αντιλήψεις περί ασύλου.

Καταληκτικά, επισημαίνεται ότι η δημογραφική πολιτική ασκείται αποτελεσματικά

μόνο όταν η οικονομία και η κοινωνία είναι σε θέση να εξασφαλίσουν στο άτομο και την

οικογένεια επαρκείς υλικούς πόρους και ισχυρή θεσμική και ηθική στήριξη. Δεδομένου

ότι οι προϋποθέσεις αυτές σε μεγάλο βαθμό δεν υφίστανται σήμερα, όπου η κρίση έχει

αποκτήσει οικουμενικό χαρακτήρα και πλήττει με ιδιαίτερη βιαιότητα τη χώρα μας, είναι

επίκαιρο να καταρτισθεί ένα μακροχρόνιο και πολυδιάστατο πρόγραμμα αντιμετώπισης

του δημογραφικού μας προβλήματος τώρα, με βάση την ιστορικά δοκιμασμένη διεθνή εμπειρία, και τούτο να εφαρμοσθεί όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.


[15]


[16]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΩΝ


[17]

ΠΙΝΑΚΑΣ Π1, ΕΛΛΑΔΑ: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣΚΑΤΑΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΚΑΙΝΟΜΟ 1961 και 2001

Γεωγραφικό διαμέρισμα και νομός

Πραγματικός πληθυσμός Πυκνότητα πληθυσμού

2001

Αναλογία (%) αστών

2001 1961 2001 Μεταβολή % 2001/1961

ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΑΤΤΙΚΗ

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ-ΕΥΒΟΙΑ Αιτωλίας και Ακαρνανίας Βοιωτίας Ευβοίας Ευρυτανίας Φθιώτιδας Φωκίδας

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Αργολίδας Αρκαδίας Αχαΐας Ηλείας Κορινθίας Λακωνίας Μεσσηνίας

ΙΟΝΙΟΙ ΝΗΣΟΙ Ζακύνθου Κερκύρας Κεφαλληνίας Λευκάδας

ΗΠΕΙΡΟΣ Άρτας Θεσπρωτίας Ιωαννίνων Πρεβέζης

ΘΕΣΣΑΛΙΑ Καρδίτσας Λάρισας Μαγνησίας Τρικάλων

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Γρεβενών Δράμας Ημαθίας Θεσσαλονίκης Καβάλας Καστοριάς Κιλκίς Κοζάνης Πέλλας Πιερίας Σερρών Φλώρινας Χαλκιδικής Άγιο Όρος

ΘΡΑΚΗ Έβρος Ξάνθης Ροδόπης

ΝΗΣΟΙ ΑΙΓΑΙΟΥ Δωδεκανήσου Κυκλάδων Λέσβου Σάμου Χίου

ΚΡΗΤΗ Ηρακλείου Λασιθίου Ρεθύμνης Χανίων

8.388.553

2.057.974

763.840 237.738 107.775 172.578 36.471

161.436 47.842

1.096.390 90.145

135.042 240.354 187.713 112.505 118.661 211.970

212.573 35.509

101.770 45.033 30.261

352.604 84.285 52.125

155.326 60.868

691.771 152.105 231.976 163.834 143.856

1.896.112 42.787

121.006 113.928 546.286 140.751 48.497

101.506 149.639 133.224 98.284

248.041 70.213 79.263 2.687

356.555 157.760 89.594

109.201

477.476 123.021 99.959

140.251 52.022 62.223

483.258 208.374 73.880 69.943

131.061

10.964.020

3.761.810

829.758 224.429 131.085 215.136 32.053

178.771 48.284

1.155.019 105.770 102.035 322.789 193.288 154.624 99.637

176.876

212.984 39.015

111.975 39.488 22.506

353.820 78.134 46.091

170.239 59.356

753.888 129.541 279.305 206.995 138.047

2.424.765 37.947

103.975 143.618

1.057.825 145.054 53.483 89.056

155.324 145.797 129.846 200.916 54.768

104.894 2.262

362.038 149.354 101.856 110.828

508.807 190.071 112.615 109.118 43.595 53.408

601.131 292.489 76.319 81.936

150.387

30,70

82,79

8,63 -5,60 21,63 24,66

-12,11 10,74 0,92

5,35 17,33

-24,44 34,30 2,97

37,44 -16,03 -16,56

0,19 9,87

10,03 -12,31 -25,63

0,35 -7,30

-11,58 9,60

-2,48

8,98 -14,83 20,40 26,34 -4,04

27,88 -11,31 -14,07 26,06 93,64 3,06

10,28 -12,26

3,80 9,44

32,11 -19,00 -22,00 32,34

-15,82

1,54 -5,33 13,69 1,49

6,56 54,50 12,66

-22,20 -16,20 -14,17

24,39 40,37 3,30

17,15 14,75

83

988

40 41 44 52 17 40 23

54 49 23 99 74 68 27 59

92 96

175 44 63

38 47 30 34 57

54 49 52 78 41

71 17 30 84

287 69 31 35 44 58 86 51 29 36 7

42 35 57 44

56 70 44 51 56 59

72 111 42 55 63

75,1

99,0

56,3 53,3 66,4 59,2 37,7 57,1 31,3

54,9 51,4 44,9 70,7 44,8 57,8 35,2 52,0

36,5 28,7 39,5 36,2 35,7

47,3 39,5 34,4 53,1 50,8

64,8 43,9 69,9 76,6 54,8

72,7 49,6 65,2 64,5 93,7 64,4 51,4 41,0 59,7 51,2 65,7 48,1 36,8 49,8 0,0

57,9 61,5 58,8 52,2

55,8 77,3 36,2 43,5 41,1 57,7

59,6 66,4 51,5 40,8 60,3

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές πληθυσμού 1961 και 2011


[18]

ΠΙΝΑΚΑΣ Π2. ΕΛΛΑΔΑ: ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ, 1956-2010

Έτος Γεννήσεις Γεννήσεις Νομίμων

Γεννήσεις Εξωγάμων

Αδρός Δείκτης

Γεννήσεων (0/00)

Δείκτης Γενικής

Γονιμότητας (0/00)

Δείκτης Ολικής

Γονιμότητας

Αναλογία Εξωγάμων

(0/0)

1956 158203 155878 2325 19,70 71,77 2,30 1,47

1957 155940 153580 2360 19,26 70,79 2,25 1,51

1958 155359 153265 2094 19,01 70,55 2,22 1,35

1959 160199 158119 2080 19,40 72,57 2,26 1,30

1960 157239 155291 1948 18,88 70,97 2,21 1,24

1961 150716 148881 1835 17,95 68,06 2,13 1,22

1962 152158 150404 1754 18,01 68,49 2,17 1,15

1963 148249 146482 1767 17,48 66,81 2,15 1,19

1964 153109 151441 1668 17,99 69,11 2,25 1,09

1965 151448 149849 1599 17,71 68,46 2,24 1,06

1966 154613 153079 1534 17,95 69,59 2,30 0,99

1967 162839 161230 1609 18,68 72,49 2,42 0,99

1968 160338 158601 1737 18,21 70,73 2,39 1,08

1969 154077 152352 1725 17,44 67,81 2,33 1,12

1970 144928 143321 1607 16,48 66,76 2,40 1,11

1971 141126 139445 1681 15,98 64,79 2,32 1,19

1972 140891 139234 1657 15,85 64,23 2,31 1,18

1973 137526 135777 1749 15,40 62,46 2,25 1,27

1974 144069 142317 1752 16,08 65,41 2,37 1,22

1975 142161 140297 1864 15,71 63,45 2,31 1,31

1976 146566 144669 1897 15,99 65,21 2,35 1,29

1977 143739 141821 1918 15,51 63,51 2,28 1,33

1978 146588 144573 2015 15,66 64,40 2,29 1,37

1979 147965 145895 2070 15,50 64,02 2,26 1,40

1980 148134 145968 2166 15,36 63,54 2,23 1,46

1981 140953 138719 2234 14,49 59,92 2,09 1,58

1982 137275 135240 2035 14,02 58,19 2,02 1,48

1983 132608 130558 2050 13,47 56,05 1,94 1,55

1984 125724 123628 2096 12,70 53,08 1,82 1,67

1985 116481 114384 2097 11,73 49,13 1,68 1,80

1986 112810 110754 2056 11,32 47,67 1,60 1,82

1987 106392 104169 2223 10,64 44,78 1,50 2,09

1988 107505 105286 2219 10,71 45,02 1,50 2,06

1989 101657 99562 2095 10,08 42,22 1,40 2,06

1990 102229 100015 2214 10,06 42,04 1,40 2,17

1991 102620 100173 2447 10,01 41,86 1,39 2,38

1992 104081 101336 2745 10,04 41,84 1,39 2,64

1993 101799 98912 2887 9,73 40,39 1,35 2,84

1994 103763 100781 2982 9,83 40,64 1,36 2,87

1995 101495 98412 3083 9,54 39,26 1,31 3,04

1996 100718 97428 3290 9,40 38,50 1,29 3,27

1997 102038 98506 3532 9,47 38,57 1,29 3,46

1998 100894 97052 3842 9,31 37,76 1,26 3,81

1999 100643 96753 3890 9,25 37,33 1,25 3,87

2000 103267 99119 4148 9,46 38,02 1,27 4,02

2001 102282 97930 4352 9,34 37,54 1,26 4,25

2002 103569 98969 4600 9,43 38,06 1,27 4,44

2003 104420 99401 5019 9,47 38,43 1,29 4,81

2004 105655 100273 5382 9,55 38,98 1,31 5,09

2005 107545 102060 5485 9,69 39,84 1,34 5,10

2006 112042 106128 5914 10,05 41,71 1,41 5,28

2007 111926 105419 6507 10,00 41,88 1,42 5,81

2008 118302 111281 7021 10,53 44,51 1,51 5,93

2009 117933 110184 7749 10,45 44,65 1,53 6,57

2010 114.766 .. .. 10,15 .. 1,40 ..

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Στατιστικές Φυσικής Κίνησης


[19]

ΠΙΝΑΚΑΣ Π3, ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑЇΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΟΛΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ 1950-2010

Περιοχή Ολικός Δείκτης Γονιμότητας (Μέσος Αριθμός Παιδιών ανά Γυναίκα)

1950-1955 1980-1985 2005-2010 *

Μεταβολή (%)

1950/55 προς

1980/85

Μεταβολή (%)

1980/85 προς

2005/10

ΚΟΣΜΟΣ

ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΕΥΡΩΠΑЇΚΗ ΕΝΩΣΗ

Ιρλανδία Γαλλία Σουηδία Δανία Φινλανδία Αγγλία Βέλγιο Ολλανδία Εσθονία Λουξεμβούργο Κύπρος Βουλγαρία Ελλάδα Ισπανία Λεττονία Λιθουανία Τσεχία Σλοβενία Αυστρία Ιταλία Γερμανία Πορτογαλία Ουγγαρία Μάλτα Ρουμανία Πολωνία Σλοβακία

4,95

2,81 6,07

3,42 2,76 2,21 2,55 3,00 2,18 2,34 3,05 2,06 1,98 3,71 2,48 2,29 2,53 2,00 2,71 2,68 2,80 2,08 2,36 2,16 3,10 2,73 4,14 2,87 3,62 3,50

3,59

1,85 4,16

2,76 1,87 1,65 1,43 1,69 1,78 1,60 1,52 2,09 1,47 2,45 2,01 1,96 1,88 2,00 2,03 2,00 1,88 1,59 1,54 1,46 2,01 1,81 2,04 2,25 2,33 2,27

2,52

1,66 2,68

2,10 1,97 1,90 1,85 1,84 1,83 1,79 1,75 1,64 1,62 1,51 1,46 1,46 1,41 1,41 1,41 1,41 1,39 1,38 1,38 1,36 1,36 1,34 1,33 1,33 1,32 1,27

-27,5

-34,2 -31,5

-19,3 -32,2 -25,3 -43,9 -43,7 -18,3 -31,6 -50,2

1,5 -25,8 -34,0 -18,9 -14,4 -25,7

0 -25,1 -25,4 -32,9 -23,6 -34,7 -32,4 -35,2 -33,7 -50,7 -21,6 -35,6 -35,1

-29,8

-10,3 -35,6

-23,9 5,3

15,2 29,4 8,9 2,8

11,9 15,1

-21,5 10,2

-38,4 -27,4 -25,5 -25,0 -29,5 -30,5 -29,5 -26,1 -13,2 -10,4 -6,8

-32,3 -26,0 -34,8 -40,9 -43,3 -44,1

Πηγή: United Nations, Population Division, 2011. * Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ταξινομούνται με βάση τη φθίνουσα κλιμάκωση του Ολικού Δείκτη Γονιμότητας στην πενταετία 2005-2010.


[20]

ΠΙΝΑΚΑΣ Π4, ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑЇΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ 1950-2010

Περιοχή Προσδοκώμενη ζωή κατά τη γέννηση συνόλου φύλων (έτη)

1950-1955 1980-1985 2005-2010 *

Διαφορά (1980-85) -

(1950-55)

Διαφορά (2005-10) - (1980-85)

ΚΟΣΜΟΣ

ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΕΥΡΩΠΑЇΚΗ ΕΝΩΣΗ

Ιταλία Γαλλία Σουηδία Ισπανία Αυστρία Ολλανδία Γερμανία Βέλγιο Ιρλανδία Αγγλία Ελλάδα Λουξεμβούργο Φινλανδία Κύπρος Μάλτα Πορτογαλία Σλοβενία Δανία Τσεχία Πολωνία Σλοβακία Εσθονία Ουγγαρία Ρουμανία Βουλγαρία Λεττονία Λιθουανία

47,66

65,92 42,28

66,32 67,27 71,72 64,12 66,26 71,93 67,50 68,37 66,68 69,28 65,86 65,92 66,09 66,73 65,83 60,03 65,57 70,90 67,02 61,31 64,45 65,33 64,02 61,05 61,95 66,02 64,80

62,06

72,89 59,48

74,76 74,78 76,38 75,95 73,14 76,13 73,80 73,89 73,09 74,11 75,24 72,78 74,28 75,26 73,59 72,33 71,10 74,41 70,78 70,98 70,63 69,33 69,08 69,66 71,24 69,25 70,78

67,88

76,94 65,95

81,37 80,95 80,88 80,48 80,24 80,20 79,85 79,77 79,68 79,58 79,52 79,39 79,34 78,94 78,80 78,59 78,59 78,25 77,01 75,51 74,72 73,91 73,64 73,16 72,74 72,27 71,31

14,40

6,97 17,20

8,44 7,51 4,66

11,83 6,88 4,20 6,30 5,52 6,41 4,83 9,38 6,86 8,19 8,53 7,76

12,30 5,53 3,51 3,76 9,67 6,18 4,00 5,06 8,61 9,29 3,23 5,98

5,82

4,05 6,47

6,61 6,17 4,50 4,53 7,10 4,07 6,05 5,88 6,59 5,47 4,28 6,61 5,06 3,68 5,21 6,26 7,49 3,84 6,23 4,53 4,09 4,58 4,56 3,50 1,50 3,02 0,53

Πηγή: United Nations, Population Division 2001. * Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ταξινομούνται με βάση τη φθίνουσα κλιμάκωση του Δείκτη Προσδοκώμενης Ζωής κατά τη Γέννηση στην πενταετία στην πενταετία 2005-2010.


Γεωγραφία Ε΄ 3.30. ΄΄Η γεωγραφική κατανομή του...

Education

Transcript of Γεωγραφία Ε΄ 3.30. ΄΄Η γεωγραφική κατανομή του...