ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ 33-72

33ΠΟΙΗΣΗ

Ποίηση Σερενέ

Υπερασπιστές τελευταίοι

Σχήματα που χαράκτηκαν στην γη της Πύλουκαι δυο τρία κύματα,τελευταίοι υπερασπιστές των κυκλάμινων,ανήκω εκεί, σε αυτούς,ο ήλιος διασχίζει τα όνειρα.Άκουγα το ποτάμι όλη νύχτα(το τραγούδι του,)έμαθα να μιλάω.Παραδίπλα, μαζεμένοι λίγοιπεριμένουν (τους) συνομιλητέςπροτού γίνουν σημάδια μιας παρένθεσης,ονόματα σε πλάκες, σε Σταυρούς.Καμιά φορά είναι άνισα τα πράγματα.Πόσο κοστίζει η ανατροπήνα σφίξεις χέρι άλλο;Έμεινες πίσω, μόνος, ανίσχυρος.Κλείνω το άλλο χέρι στον τρόμο της παλάμης μου,–στην Συνάντηση,–μας συνδέει με τον Θεό,την σιωπή αποφεύγω.Ανυπόκριτα συμμετέχω στην αφαίρεση του περιττού,ακριβολογώ (μόνο) για (το) φως,για τους βράχους που το υποδέχονται.Άθικτη η θάλασσα συμφωνούσεκαθημερινές σελίδες, λησμονημένες.

Παλαιό Φάληρο, 9/10/2008

34 ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ

Ομήρου Ίσκιοι (στην Πύλο)

Το φόρεμα αλέκιαστο, –ονομαζόμενο και νυφικό,–σωριάστηκε στης γης τα πόδια,το ακηλίδωτο χώμα δέχτηκε το άρωμαπου κρατούσε ακόμη το υφαντό,–ενδίδοντας.Λίγο πιο εκείείχαν τινάξει τα δένδρατην τέφρα από τα φύλλα τους.Άντυτο το εξαίσιο Σώμα ανέμενε,τα κύματα συντρέχουν,–αλληλουχία κυμάτων καταγράφειεωθνές καταφάσεις,διακριτικά, απεριόριστα, αδιαλείπτως,–η θάλασσα δεν απόσχει,.......................................επιπλέον,ιδού είπε και έδειξε την σιωπή.

Kassel, 3/3/2008

35ΠΟΙΗΣΗTATSACHE: Πραγματικότητα ή περί πραγμάτων λόγος

TATSACHE

Με συνέπεια, διεκδίκησα να φτάσω στην ακτήή στην είσοδο της άβυσσος,εξουθενωμένος (και στις δύο περιπτώσεις) αναζητώτο φευγαλέο σχήμα των κυμάτων,–το αυτοκατασροφικό,–μονολεκτικά ταιριάζει να (το) περιγράψωεξοικειωμένος με τον θάνατοχωρίς να εγείρω υποψίες για ύποπτη πρόθεση,το είχα δηλώσει εχέμυθα άλλωστε απο καιρό,θα πρόσθετα απο πάντα.Ακιλίδωτη στάθηκε η σκέψη να διασφαλίσειτο ακέραιοαναρίθμητα προθέτοντας φτερά γλάρων λευκών.Βρίσκομαί στην Πύλο εκπληρώνοντας έναν χρησμόπου χάραξαν πρόγονοι παλιοίσε πινακίδες απο κέραμο με Βήτα Γραμμική Γραφή,ρίχνοντας σε βωμούς κρασί και λάδι,–ο καπνός προτρέπει τα σώματα στην ένωση,–για να υπάρξω.Κι έτσι γυρνώντας σε ένα ακροατήριο στους αμμόλοφους,άκουγα τους ραψωδούς, (τις φωνές τους)που κατευόδιο καλό εύχονταν στους εφήβους,–τους μοιρασμένους δεξιά, ζερβά στις βαθύσκιωτες τριήρειςμε τις παλάμες στα κουπιά σφιχτά (,)μπήγουν στα χρυσοπράσινα νερά τα όνειρατον μακρινό να φθάσουν ήλιο.Εκεί μέσα, ριγμένα σχήματα κοριτσιών γυμνά (,)ορίζαν(ε) τα πάντα,–τα έβλεπα σε ένα χορό πιασμένα απο το χέρι.Τι άλλο να σμιλέψω;Ουδενός έπεται το σώμα.(Φως το πρώτο της Ύπαρξης,του Υπάρχω(του) ΕΙΝΑΙ)

Πύλος, 24/7/2008


Έχουν περάσει 37 χρόνια από τις 30 Μαρτίου 1973 που πα-ρέδωσε το πνεύμα σ’ ένα νοσοκομείο της Πρωτεύουσας, ο

συμπολίτης μας ποιητής και πεζογράφος Αρίστος Σταθόπουλος. Ήταν γιος του Αντώνη Σταθόπουλου γραμματοδιδάσκαλου στο χωριό Μουριατάδα. Η μητέρα του, Μαρίκα Ψωμοπούλου, Κυ-παρίσσια με αρκετή καλή μόρφωση.Ο Αρίστος, ήτο ο τρίτος από τα τέσσερα παιδιά. Γεννήθηκε

στις 13 Απριλίου 1912. Ο πατέρας του μετατιθέμενος στην Κυ-παρισσία απέκτησε άλλα 4 παιδιά σύνολο εννέα.Έζησε τα παιδικά χρόνια του χωριού έντονα και είχαν στη μνή-

μη του αποτυπώσει και την πιο ασήμαντη λεπτομέρεια ζωγρα-φισμένη. Την μεταφέρει στα ποιήματα και στα διηγήματά του, αργότερα. Δεν του ξεφεύγει τίποτα, αναβλύζει πλούσια η αμπο-λή της καλοσύνης και της αγαθότητας.Ο όμορφος ψυχικός του κόσμος δεν έχει συμπαράσταση και

κατανόηση στα λεπτά του αισθήματα. Κείνα τα χρόνια το επί-πεδο ήταν πολύ χαμηλό. Ανέσεις δεν υπήρχαν. Τροφή λειψή. Ποιος να ασχοληθεί μ’ ένα παιδί του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με κοινωνικές καταβολές της Μικρασιατικής καταστροφής της κοινωνίας;Η καλύτερη διαβατική περίοδος της ζωής του η διαδρομή

Μουριατάδα – Βρύσες. Η μαγεία του ανοιξιάτικου πρωινού έγι-νε οδηγός παραστατικών περιγραφών αφιερωμένων στην επαρ-χία μας.Το 1924 έρχεται στην Κυπαρισσία όταν ο πατέρας του μετα-

τέθηκε στη Σπηλιά. Εδώ έβγαλε το Σχολαρχείο και το Γυμνάσιο μετέπειτα. Θα παραμείνει λάτρης επί 34 χρόνια έως το 1958 χω-ρίς να την αποχωριστεί. Στην Κυπαρισσία μελέτησε την κοινω-νία και την κοινωνική ζωή των ανθρώπων της, με αλλιώτικες εμπειρίες. Πάντα απομονωμένος και στοχαστικός σε αντίθεση με του χωριού τη ζωή.

Άριστος Σταθόπουλος

του ΌθωναΚαγιάφα

Λαογράφου καισυγγραφέα

37ΤΕΥΧΟΣ 16 | ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ Γ' | ΑΝΟΙΞΗ 2010

Δεν είχε βγάλει το Γυμνάσιο κι είχε ήδη αποκτήσει μια βιβλι-οθήκη πλούσια σε αξιόλογα βιβλία νιώθοντας ευτυχής γι’ αυτή την προσπάθειά του. Είχε γράψει με καλλιγραφικά γράμματα στην προμετώπη της βιβλιοθήκης «Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ», συ-νηγορώντας ότι, η χαρά και η απόλαυση για το βιβλίο είχε πρω-ταρχική αξία για τον Αρίστο.Ο Κώστας Κατσαρός θέλοντας να παρουσιάσει τη λεπτότητα

και το ήθος του χαρακτήρα του διηγείτο το εξής χαρακτηριστι-κό: Μόνος στο υπαίθριο καφενείο παραχωρεί την κομπόστα του μέσα στο πιατέλο στις σφήκες που μαζεύονταν πυκνό σμάρι, χωρίς να επιτρέπει στον καφετζή να αποσύρει τα σερβιτσάλια. Πάντα γιομάτος από αγάπη και συμπόνια προς κάθε ζωντανή ύπαρξη: ανθρώπους, ζώα, φυτά, έλεγε φάγε, καημένο μου! Έχεις και συ δικαιώματα! Αυτός είναι ο «ανακαφός» σου.Κανένας δεν γνώριζε ότι ήτο συγγραφέας ο Αρίστος Σταθό-

πουλος. Μελετούσε κρυφά, αθόρυβα, διότι ήτο κολάσιμο το διά-βασμα άλλων σατανικών βιβλίων της εποχής του, έτσι έλεγαν.Ετοίμαζε το χαρακτήρα του για τη δύσκολη σκληρή και ανε-

λέητη ζωή των ευαίσθητων ανθρώπων της εποχής του, ακονίζο-ντας τα σύνεργα της Τέχνης.Στο Γυμνάσιο που φοιτούσε δεν βρήκε κατανόηση, μόνο από

λίγους νέους προοδευτικούς καθηγητές, το Γεροντικό, γυμνασι-άρχη από το νησί των Φαιάκων.Η εφημερίδα «Καθημερινή» διατηρούσε βδομαδιάτικη φιλο-

λογική σελίδα, του Χουρμούζιου, ενός χαρισματικού ανθρώπου. Κείνο το χρόνο προκήρυξε διαγωνισμό πεζογραφίας. Πήρανε μέρος εκατοντάδες νέοι απ’ όλη την Ελλάδα. Ο Αρίστος συμμε-τέχων με το διήγημά του «Πίστωση δεν έχει» και του απονεμή-θηκε το Α’ βραβείο.Το διήγημα δημοσιεύεται και γίνεται γνωστό με κάθε εφέ δι-

άκρισης και αναγνώρισης από ένα νεαρό που διέμενε στα ριζά του Κάστρου, όπου κατά τραγική ειρωνεία απεφοίτησε με το βαθμό «Νέα Ελληνικά» 5 και δίπλα έγραφε στο απολυτήριό του «το καυχώμας»!, στο αμίλητο και λουμωχτό παιδί. Δηλαδή επα-ναλήφθηκε με τον Α. Σταθόπουλο, ότι και με το Χαλκιδαίο ποι-ητή Γιάννη Σκαρίμπα.Ο Σκαρίμπας επιβλητικός, φύση εκρηκτικός, μαχητικός επι-

βλήθηκε. Ο Σταθόπουλος περίμενε 32 χρόνια να περάσουν για


να μας δώσει τις «Φωτιές στον Κάμπο». Πράος παρουσιάζει το έργο της γαλήνης και της ημερίδας, σε μια εποχή που την συ-γκλονίζουν θέμελα καινούρια ρεύματα κι εκφραστικοί τρόποι, καινούριες ανακατατάξεις σε όλους τους τομείς της ζωής, πνευ-ματικής, κοινωνικής, πολιτικής…Αυτή ήτανε η πρώτη του εμφάνιση στα Ελληνικά Γράμματα

στην περιορισμένη και καθυστερημένη Κυπαρισσία, που δεν είχε πολύ μεταβληθεί από την εποχή του Παλαμά καθώς βαριε-στημένος τριγυρνούσε τα καλντερίμια.Η επιτυχία δεν τον ξίπασε. Έμεινε ο ίδιος δειλός, σεμνός και σε

αντίθεση ορισμένων να καυχώνται με ανεπίτρεπτο τρόπο μέσα από τα έργα τους προκλητικά. Το Μάρτιο του 1933 βγάζει το πρώτο φύλλο βδομαδιάτικη

εφημερίδα «Ο Αγών της Τριφυλίας» με ιδιοκτήτες τους αδελ-φούς Κωσταντινίδη.Μια ολάκερη δεκαετία σχεδόν κατάφερε η άγονη επαρχία μας

να μεταβληθεί σε πνευματική όαση, που τη ζηλεύανε και εκτι-μούσανε τ’ άλλα πνευματικά κέντρα.Ο μισθός του βέβαια ελάχιστος, ανυπολόγιστος. Η προσφορά

του όμως μεγάλη. Συγκεντρώνει σαν συνεργάτες τους καλύτε-ρους Έλληνες λογοτέχνες και βλέπουν απο 'κεί το φως. Πλήθος νέοι της επαρχίας μας, οι χρυσές ελπίδες πήρανε μια άξια θέση στον Ελληνικό Παρνασσό (Θεμ. Τριφύλιος, Κ. Καλαντζής, Κ. Κατσαρός, Π. Ολύμπιος, Τ. Αινείας, Δ. Ζαδές, Τάσος Παπαδό-πουλος, Όμηρος Πέλλας, Π. Σπάλας, Π. Μπίκος, κ.ά.).Με τον ιδρώτα του, το δικό του μόχθο ιδρύθηκαν Σωματεία,

Φιλοδασικοί Σύλλογοι, Φιλοπρόοδοι Όμιλοι, Φυσιολατρικοί Σύλλογοι Γραμμάτων και Τεχνών. Ακόμα και στο στήσιμο μνη-μείων και προτομών, μέχρι που ήρθε ο Πόλεμος.Πανελλήνια πια γνωστός άρχισε να δημοσιεύει τα έργα του

και σε περιοδικά. Δημοσίευσε στίχους και διηγήματα στη «Νέα Εστία», «Ηπειρωτική Εστία», «Εκλογή», «Ανθολογία Μεσσηνί-ων Ποιητών», «Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά», «Φιλολογική Πρωτοχρονιά», «Φιλολογική Βραδινή», «Βωμός», «Αμυμώ-νη».Στην κατοχή, πάντοτε γαλήνιος, ήρεμος, νηφάλιος και πολλές

φορές περίφρων, στυφός κι αγέλαστος, παρακολούθησε τη φο-βερή διαμάχη των σκοτεινών δυνάμεων των καιρών, παραμένο-


ντας αμέτοχος.Διορίζεται γραμματεύς στο ΠΙΚΠΑ (Ιούνιος 1943) μέχρι το

1947, φροντίζει για τις προμήθειες τροφίμων μαθητικών συσ-σιτίων και καταφέρνει να λειτουργήσουνε τρεις εστίες στην κατοχική πόλη. Εργάσθηκε στο Νοσοκομείο Κυπαρισσίας από 20/1/49 έως 21/2/50 στο οίκημα Γ.Αλεξόπουλου.Το 1950 διορίστηκε στην τράπεζα Αθηνών καθώς αργότερα

συγχωνεύτηκε με την εθνική Τράπεζα (εποχή Μαρκεζίνη). Το λογοτεχνικό έργο του Αρίστου Σταθόπουλου χωρίζεται σε ποι-ητικό, πεζογραφικό και θεατρικό (νουβέλες, διηγήματα). Πρό-φτασε και τύπωσε: τον πρώτο τόμο «Φωτιές στον Κάμπο» το έτος 1960 με δεκατρία διηγήματα.Η αγάπη του για τον ανθρώπινο μόχθο είναι το βασικό στοι-

χείο της ώριμης τέχνης του. Πιστεύει στην έμφυτη καλοσύνη των ανθρώπων κι ότι οι χαρακτήρες τους διαπλάθονται από τις συνθήκες της ζωής.Ο Αρσένης Γεροντικός πρώην καθηγητής του θα γράψει: Γνή-

σια Ελληνικότητα έχει μόνο το λιτό και φωτεινό τοπίο του. Τα πρόσωπα είναι άνθρωποι που τους αντίκρισε κάποτε γεμάτος θαυμασμό και δέος με τα παιδικά μάτια, μέσα στους στενούς δρόμους της παλιάς πολιτείας (της Κυπαρισσίας). Μιλάει για τη σκληρή ζωή των ανθρώπων του κάμπου, που τους συντρίβανε οι προλήψεις, η αμάθεια κι η αγραμματοσύνη που φέρνει φτώχεια.

Αρίστος Σταθόπουλος και Κωστάκης Κατσαρός, λογοτέχνης και ποιητής αντίστοιχα.. Στο μέσο ο ζωγράφος – φωτογράφος Πάνος Ηλιόπουλος (1941)


Είναι βαθύς γνώστης του γλωσσικού του οργάνου.Στο δεύτερο διήγημά του «Βασιλική γη», ο Ν. Valmin γράφει:

«Απεικονίζει τη χαρά του Ελληνικού ορίζοντα και την ομορφιά της Ελληνικής γης».Ο ίδιος ο Valmin μετέφρασε άλλα δέκα δι-ηγήματα του Αρίστου Σταθόπουλου με σκοπό να δημοσιεύσει στη μακρινή πατρίδα του, μα δεν πρόφτασε… Ο θάνατος έκοψε το νήμα της ζωής του. Τα κείμενα μείνανε καταχωνιασμένα στα συρτάρια.Ο Άγγελος Φουριώτης θα πει: Ο τόνος μετρημένος, ο λυρισμός

φυσιολογικός και η πρόθεση πολύ ανθρώπινη.Ο Τάκης Δόξας τον αποκαλεί λυρικό, ρεαλιστή και φίλος της

λεπτομέρειας. Ένας άλλος τον χαρακτηρίζει μορφή ανανεωτική στην αφήγηση.Ο «Θρύλος μιας πέτρας», είναι μια λογοτεχνική προσφορά

στη μητέρα, στην κυνηγημένη μάνα από τον εχθρό της ψυχής, γίνεται βράχος και σύμβολο στοργής τιμής. Το υλικό και την έμπνευση την αντλεί από το λαό.Ο δεύτερος τόμος «Πικρές Ρίζες» (1964), είναι ένα ώριμο

βιβλίο και μπορώ να πω ότι αδικήθηκε από την αδυναμία των κριτικών να μπούνε στη βαθύτερη ουσία. Ξεχύνεται ατόφιος ο πόνος του ανθρώπου, ανελέητος με τη σκληράδα του.Ο φίλος της Κυπαρισσίας λογοτέχνης και ιστοριοδίφης Αγη-

σίλαος Τσέλαλης χαρακτηρίζοντας γενικά το έργο του Αρίστου Σταθόπουλου γράφει για το τρίτο βιβλίο του «Δώρα της Αυγής», τούτα τα λόγια: Ο Αρίστος μελετάει τόπους, κοτρώνια, βρυσού-λες, πίκρες και πάθη, τη χαρά του παιδιού, τα βάσανα του γέρου, του ζευγολάτη το σάλαγο, το χτύπημα του τσεκουριού, το τετέ-ρισμα, το νεράκι της πηγής, του ξωμάχου τις έννοιες, τις χαρές και τις πίκρες του χωριού, του βουνού και της θάλασσας.Έχουν τόσο αριστουργηματική διατύπωση, τόσο βάθος, τόσο

μεγαλείο, δροσιά, ζωντάνια, γοητεία και χάρη, που δείχνουν τον μεγάλο τεχνίτη του λόγου.Αλήθεια πόσο μας λείπουν τέτοιοι πνευματικοί άνθρωποι στη

σημερινοί εποχή μας; ποιοι άραγε να τους θυμούνται;


Εισαγωγή στη ποίηση του Άγγελου Γ. Καλογερόπουλου

Τον Άγγελο τον γνώρισα, μέσω ενός κοινού φίλου, πριν λίγα χρόνια στο τουριστικό περίπτερο της πόλης του. Νομίζω η συ-μπάθεια ήταν αμοιβαία και ακαριαία. Όταν μετά από λίγο καιρό αποφάσισα να συνεργαστώ με την Διεθνή Λογοτεχνική Εγκυ-κλοπαίδεια, του ζήτησα να μου απαντήσει στο ερώτημα «Τι είναι ποίηση;». Απάντησε με σαφήνεια: «Η ποίηση είναι ένα αναπάντητο ερώτημα. Απ’ όπου και να την πιάσεις νιώθεις κάτι εκτός εαυτού που σε φωτίζει και θέλεις να το αγγίξεις αυτό το φως. Αλλά η ταχύτητα του φωτός σε ξεπερνάει. Η ποίηση είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη που αποδεικνύει ότι η αλήθεια είναι μία και δίδεται δωρεάν. Σου χαρίζεται. Ο τρόπος που προ-σλαμβάνεις αυτή την αλήθεια είναι προσωπικός και ως εκ τού-του η αλήθεια αυτή λέγεται πολλαχώς. Εγώ, λοιπόν, ασχολούμαι καθημερινώς με χίλια δυο μάλλον ασήμαντα πράγματα. Ενίοτε δέχομαι μια επίσκεψη και για λίγο γίνομαι όργανο της επισκέψε-ως. Αν το αποτέλεσμα της επισκέψεως έχει κάτι να της πει, έχει καλώς. Αλλιώς, εγώ δεν έχω τι άλλο να προσθέσω…»Η απάντηση ενθουσίασε τόσο εμένα όσο και τους υπεύθυνους

της Διεθνούς Λογοτεχνικής Εγκυκλοπαίδειας. Ένα δοκίμιο για τον ποιητή και την ποίησή του, στην Αγγλική γλώσσα, πήρε σάρκα και οστά και από τότε καταχωρήθηκε στην ύλη της εγκυ-κλοπαίδειας στο κεφάλαιο για την σύγχρονη ελληνική ποίηση*. Ο ποιητής είδε το φως του κόσμου στην πόλη της Κυπαρισσί-

ας, στις 10 Ιουλίου του 1959. Από μικρός σκάρωνε στίχους. Σε ηλικία 8 ετών γράφτηκε στη Φιλαρμονική του Δήμου Κυπαρισ-σίας. Μυήθηκε έτσι στον όμορφο κόσμο της μουσικής που έμελ-λε να αποτελέσει για αυτόν μια επιπλέον καλλιτεχνική έκφραση της προσωπικότητάς του. Το καλοκαίρι του 1970 μετακόμισε οικογενειακώς στην Αθήνα,

στη Νέα Φιλαδέλφεια. Συνέχισε να συμμετέχει στη εκεί Φιλαρ-μονική, άρχισε να μαθαίνει κιθάρα ενώ στο πνευματικό κέντρο του Δήμου άρχισε να διαβάζει τα πρώτα του βιβλία: ποιήματα,

τουΔρ. Δημήτρη Γ. Μαγριπλή

Ο Δ. Γ. Μαγριπλής είναι μόνιμος κάτοικος της Κυπαρισσίας και διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.


αρχαίους φιλοσόφους και Πατέρες της Εκκλησίας. Με τη μεταπολίτευση (1974) αρχίζει να ενδιαφέρεται για την

πολιτική και συμμετέχει σε μια ισχνή χριστιανοσοσιαλιστική κί-νηση. Το 1977 εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπι-στημίου Αθηνών. Παίρνει μαθήματα κιθάρας από τον δάσκαλο Χ. Εκμεκτζόγλου και παράλληλα σπουδάζει βυζαντινή μουσική δίπλα στον πρωτοψάλτη Βασίλη Νόνη. Προσανατολίζεται στην ποίηση ενώ παράλληλα γράφει τραγούδια. Το 1982 παίρνει το πτυχίο του. Την ίδια χρονιά εκδίδεται το πρώτο τεύχος του περι-οδικού Ερουρέμ, του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος.Από τον Σεπτέμβριο του 1982 ως τον Ιούλιο του 1984 υπηρε-

τεί τη στρατιωτική του θητεία. Τρίπολη, Αυλώνα, Κως. Τον Σεπτέμβριο του 1984 διορίζεται ως φιλόλογος καθηγητής

στη Μέση Εκπαίδευση, όπου και παραμένει επαγγελματικά, έως σήμερα. Το 1986 εκδίδεται η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ερωδία (έκδοση του περιοδικού Ερουρέμ). Το 1987 αρχίζει να μαθαίνει ούτι και ανατολική μουσική από τον δάσκα-λο Χρ. Τσιαμούλη. Εν τω μεταξύ συνδέεται με τον ποιητή Γιάν-νη Πατίλη και το περιοδικό Πλανόδιον. Η συλλογή του Λύσις της συνεχείας του δέρματος, (1990) είναι η πρώτη έκδοση της σειράς του περιοδικού Πλανόδιον. Την ίδια χρονιά παρουσιάζε-ται στην ανθολογία του Τάσου Κόρφη, Φωνές.Το 1992 δημιουργεί ένα συγκρότημα ελληνικής μουσικής με

παραδοσιακά όργανα με το όνομα Άλλυδις Της. Το ρεπερτόριό του αποτελείται από τραγούδια του ίδιου, από παραδοσιακά ελ-ληνικά τραγούδια και έργα ρωμιών συνθετών της Πόλης.Το 1993 εκδίδεται η μελέτη του Ο Θρούς του Δέρατος. Η μου-

σική στον Παπαδιαμάντη, από τις εκδόσεις Αρμός. Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς παντρεύεται τη Μαρία Λεμονή και εγκαθίστα-ται στα Πατήσια. Μαζί της απέκτησε δύο παιδιά, τον Γιώργο (1996) και την Μαγδαληνή (1998). Το 1995 επανεκδίδεται το περιοδικό Ερουρέμ, από το οποίο

αποχωρεί μετά το πρώτο του τεύχος μαζί με την υπόλοιπη αρχι-κή συντακτική ομάδα.Εκδίδει την ποιητική συλλογή Σύρραμμα, από τις εκδόσεις

Αρμός (1996), η οποία συνοδεύεται από μια ολοκληρωμένη μου-σική σύνθεση, μέρος της οποίας παρουσιάστηκε την ίδια χρονιά στο Καφέ–Παράσταση, έναν χώρο που φιλοξενούσε μουσικές

43

και ποιητικές παρουσίες και είχε κεντρική παρουσία στην πνευ-ματική ζωή της πρωτεύουσας. Παράλληλα παρουσιάζεται στην ανθολογία των Γ. Σφακιανάκη και Ν. Χουρδάκη, 43 ποιητές και 23 χαράκτες της γενιάς του 80, από τις εκδόσεις Νέο Επίπεδο. Το 2000 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο τμήμα

Μουσικών σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (με εποπτεύο-ντα καθηγητή τον Γεώργιο Αμαργιανάκη) και με θέμα «Έριδες για την ελληνική μουσική. Το περί της Ελληνικής Εκκλησια-στικής μουσικής ζήτημα κατά τον 19ο αι. (1844–1900)». Την ίδια χρονιά παρουσιάζεται στην ανθολογία Η πολλαπλή σκιά του Ομήρου. Σύγχρονοι Έλληνες ποιητές αντίκρυ στον κόσμο (1945–2000),από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βι-βλιοπωλών σε μορφή CD–ROM. Τον Ιούνιο του 2001 έγινε μέλος της Εταιρίας Παπαδιαμαντικών Σπουδών. Παράλληλα, έχει αρχίσει να συνεργάζεται με τα περιοδικά Σύναξη, Ευθύνη, Νέα Εστία, Άρδην όπου δημοσιεύει μια σειρά από επιστημονικά κείμενα κυρίως με θέμα την μουσική και γενικότερα τον πολι-τισμό. Είχα και εγώ την τιμή να φιλοξενήσω ένα άρθρο του με θέμα «Ιδεολογία και πίστη στη Λογοτεχνία», στον τρίτο τόμο της επιστημονικής σειράς που επιμελούμαι, με τον γενικό τίτλο «Η ιδεολογία στο χρόνο μέσα από εκφάνσεις του πολιτιστικού φαινομένου». Εκτός της αρθρογραφίας ο ποιητής συμμετέχει σε διάφορα συ-

νέδρια ως εισηγητής για θέματα σχετικά με τη λογοτεχνία και τη μουσική.Είναι ιδρυτικό μέλος της πολιτιστικής ομάδας με την επωνυ-

μία «Όμιλος Ερασιμόλπων Το Κοινόν των Ωραίων Τεχνών» που διοργανώνει μουσικές και ποιητικές εκδηλώσεις. Εκδίδεται η μουσικοποιητική σύνθεση Αργά Μαθήματα, από τις εκδόσεις Το Κοινόν των Ωραίων Τεχνών, το 2002. Το μουσικό μέρος του έργου αποσπασματικά μεταδόθηκε από τον ραδιοφωνικό σταθ-μό της Εκκλησίας της Ελλάδος.Συμμετέχει στην συντακτική επιτροπή του περιοδικού Ίνδι-

κτος στο οποίο και αρθρογραφεί και τελευταία στο εξαιρετικό περιοδικό Βημόθυρο από τις εκδόσεις Μαΐστρος.Το 2004 εκδίδεται η ποιητική συλλογή Το Φωτεινό Παράθυρο

από της εκδόσεις Ίνδικτος και το 2010 το Έτσι είναι, από της εκδόσεις Αρμός.

ΤΕΥΧΟΣ 16 | ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ Γ' | ΑΝΟΙΞΗ 2010


Το ποιητικό του έργο συνεχώς πλουτίζεται και το μαρτυρά ο ίδιος: Η ποίηση σε επισκέπτεται όποτε θέλει / Ο κύκλος της ζωής θα κλείσει κάποτε / Το κέντρο του ειν’ η ακμή κάποιου διαβάτη.Εμείς τον ευχαριστούμε τόσο για τους ανθούς που μας χαρίζει

η πέννα του, όσο και για το γεγονός ότι στην πολιτιστική γεω-γραφία, που ίσως είναι το πιο σημαντικό αλλά και το αιώνιο για κάθε τόπο θα καταγραφεί και ως δικό της στολίδι. Εδώ γεννήθη-κε, μεγάλωσε, εμπνεύστηκε και πάντα αναπολεί με αγάπη, την όμορφη Κυπαρισσία του νότου.

* το Δοκίμιο για τον συνθέτη – ποιητή Δρ. Καλογερόπουλο Άγγελο και το έργο του, με τίτλο «Angelos Kalogeropoulos (1959– )», δημοσιεύτηκε στην έγκριτη διαδικτυακή Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια (Literary Encyclopedia – www.litencyc.com, Λονδίνο. Ιδρυτής–Γενική Επιμέλεια Έκδοσης: Καθηγητής Ρόμπερτ Κλαρκ) της 17 Φεβρουαρίου 2009.Citation: Magriplis, Dimitrios. “Angelos Kalogeropoulos”. The Literary Encyclopedia. 17 February 2009.[http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=12568]

ΕργογραφίαΕρωδία, Ερουρέμ, 1986Λύσις της συνέχειας του Δέρματος, Πλανόδιον, 1990Ο θρους του Δέρατος, Η μουσική του Παπαδιαμάντη, Αρμός, 1993Αργά Μαθήματα, Το Κοινόν των Ωραίων Τεχνών, 2002Το Φωτεινό Παράθυρο, Ίνδικτος, 2004Έτσι είναι, Αρμός, 2010


Τα ποιήματα που κοσμούν μια συλλογή, άλλα μεγάλα και άλλα μι-κρά, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο ελκυστικά, μοιάζουν με τα νησιά των Κυκλάδων καθώς τα πλησιάζουμε από τα ανοιχτά. Καλό είναι να γνωρίσουμε μερικά από αυτά και γνωρίζοντάς τα να νοιώ-σουμε τη μαγεία της. Μια επίσκεψη κοντά της για να μεταφέρω τις εντυπώσεις μου, κάποια σχόλια που τα ίδια τα ποιήματα ή κάποιοι στίχοι της μού υπαγόρευσαν. Χωρίς κριτική διάθεση αλλά σχεδόν με ερμηνευτική. Βέβαια τα ποιήματα είναι τα χρώματα. Δεν χρειάζονται ερμηνεία. Δεν χρειάζεται ακόμη ούτε να καταλαβαίνουμε πάντοτε ένα ποίημα. Πολλές φορές μάλιστα είναι προτιμότερο και να μη το κα-ταλαβαίνουμε. ΄Αν πρόκειται να ασκήσει πάνω μας γοητεία. ΄Αλλά «αφού είναι να κάνουμε μια ομιλία, θα κάνουμε μια ομιλία», που έλε-γε και ο αμίμητος εκείνος ήρωας του Τσέχωφ.Όταν επικοινωνούμε με κάποιον που αγαπάμε πολύ, έχουμε πάντοτε

ενοχές ότι δεν αγαπήσαμε όσο έπρεπε τον αγαπημένο. Κι αν μας λείπει μακριά, μια τυχαία στιγμή ή μια ευχή, ένα θαύμα ή ένα όνειρο, μπορεί να μας φέρουν απροσδόκητα κοντά του, μπορεί να μας ενώσουν και πάλι ύστερα από χρόνια, μέσα από πορείες διαφορετικές που τίποτε δεν προμήνυε πως θα ξανασμίξουν, όπου συναντιούνται το τοπίο της Εκεί με το τοπίο του Εδώ, ανάμεσα στο πραγματικό και το φευγαλέο.

«Είδα χθες βράδυ τον πατέρα μου στον ύπνο, τώρα που πλησιάζω την ηλικία του δικού του θανάτου .Είδα τον πατέρα μου χθες βράδυ κι έπειτα ότι άναψα ένα κεράκι. Αλλά μες στη βιασύνη μου ξέχασα να πω από μέσα μου υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του δούλου σου Γε-ωργίου».Πράγματι, την τελευταία στιγμή, μπορεί να λησμονήσουμε να πούμε τη δέησή της γι΄ αυτόν, μπορεί να παραλείψουμε ακόμη και τ' όνομά του. Πόσες φορές δεν αποχαιρετήσαμε κάποιον με τα χείλη βουβά που ξέχασαν ν΄ ανοίξουν; Βλέπετε, ανάμεσα στην ψυχή μας και την ψυχή του αγαπημένου μας, είτε ζώντος είτε νεκρού, υπάρχει πάντοτε ένα «αλλά». Αυτό το «αλλά» που δεν της επιτρέπει ακόμη να σμίξουμε, κάτι σαν απαγόρευση και σαν αδημονία, σαν ενοχή ζωηφό-ρα και σαν υπόσχεση, κάτι σαν προμήνυμα της τελικής νίκης. Αυτό το «αλλά» που τώρα είναι ενοχή και λήθη αλλά που όταν ομολογείται, λύνεται η ενοχή και η λήθη. Και τότε αυτό το «αλλά» γίνεται πέρασμα στη ζωή και σφραγίδα της μνήμης.Όμως το θείο και το ανθρώπινο συνυπάρχουν και αλλού. ΄Ως γεγο-

νότα. Δύο γεγονότα συνυπάρχουν όταν γίνονται την ίδια στιγμή ακό-μη κι αν τα χωρίζει διαφορά αιώνων. Γιατί η συνύπαρξη καταργεί το

«Έτσι είναι»Λίγα σχόλια πάνω σε ποιήματα από τη συλλογή του Άγγελου Καλογερόπουλου

τουΧρήστου Θ.Αναγνωστόπουλου

Ποιητή


χρόνο. Έτσι η ίδια πλοκή υπάρχει για να περιγράφει την ΄Ανάληψη του Χριστού, ως γεγονός στο όρος των Ελαιών και το μπάνιο τη μέρα της γιορτής της Αναλήψεως μαζί με τον Σωτήρη και την κυρά–Λένη. Κι αν εκεί οι πύλες του ουρανού άνοιξαν, λέει ο ποιητής, στην κόκ-κινη από αίμα σάρκα Του για ν΄ ανέβει στον Πατέρα, έτσι κι εδώ στο γιαλό που καθίσανε άνοιξε η αδελφή του τον αχινό, τον κόκκινο από μέσα. Και φάγανε. Κι όπως έφυγαν οι Απόστολοι ξανά για το υπερώο, έτσι γύρισαν και τούτοι στο σπίτι. Κι όπως εκείνοι εκείνοι περίμεναν την επιφοίτηση της Πνεύματος, έτσι κι αυτοί περίμεναν τον πατέρα το βράδυ που πάντα της έφερνε κάτι. ΄Η γιορτή έχει μια ιδιαίτερη θέση μέσα στην Ιστορία. Είναι μια ποιητική πράξη και σχεδόν ένα υπερ-φυσικό φαινόμενο. Είναι αυτή που ανακαλεί τα γεγονότα με τελετές και μιμήσεις. Με λόγο αλλά και δρώμενα. Αυτή που αναβιώνοντας το γεγονός το διαιωνίζει. Κι έτσι, γεγονός και ανάμνηση γίνονται ένα και συνυπάρχουν.Αλλά και τότε, της Αγια–Μαύρας, γιορτή ήτανε. Και οι γιορτές οι

Άγιοι κάνουνε θαύματα. Έτσι έγινε και με το παιδί που πήγε στη δου-λειά, παρακούοντας τη μάνα του, ανήμερα στη γιορτή της. Και μου-γκάθηκε. Και μόνο όταν το κλείσανε ύστερα στην εκκλησιά της Αγίας με το μαύρο το ράσο του, σε τρεις μέρες μίλησε. Έτσι λέει το ποίη-μα. Αλλά αυτό δεν είναι ένα ποίημα. Είναι απλώς μια περιγραφή, μια αφήγηση. Αλλά στα hi–ku (εκείνα τα μικρά γιαπωνέζικα ποιήματα–εικόνες), έτσι κι εδώ είναι η ακρίβεια της περιγραφής που πείθει πώς μπορεί να είναι και ένα ποίημα. Μη φαίνεται παράξενο. Τα θαύματα περιγράφονται μόνο με ακρίβεια. Κι όταν περιγράφεις ένα θαύμα αν σου λείπει η ακρίβεια, είναι σαν να σου λείπει η πίστη. Και χωρίς πί-στη θαύματα δεν γίνονται.

«Έτσι είναι», λοιπόν. Άλλη μια ακριβώς διατυπωμένη φράση που ταυτίζεται με την πίστη. Γιατί είναι ωραίο να λες «έτσι είναι», επειδή κάποιος «έτσι είπε» .Και το παιδί που το είδες στον ύπνο σου, που εκλιπαρεί ένα φιλάκι στην ανοιχτή του πληγή και που το βλέπεις το πρωί να ζητιανεύει βουβά σ΄ ένα βαγόνι, «έτσι είναι». Μιλάει χωρίς φωνή μα εσύ καταλαβαίνεις. Καταλαβαίνεις πως μια νύχτα τον έψηνε ο πυρετός κι ο πατέρας του χάιδευε το μέτωπό του ακριβώς χθες μέσα στο φέρετρο προτού ρίξει το χώμα. Έτσι σου είπε. Και το πίστεψες. Και είπες « έτσι είναι». Κι έκανες υπακοή. Και μπήκες και πιάστηκες μεμιάς στο χορό της αγάπης. Γιατί η αγάπη θέλει εμπιστοσύνη και η εμπιστοσύνη υπακοή. Αυτή η φράση μού άρεσε ιδιαίτερα και ως τίτ-λος. Γιατί έτσι φαντάζομαι θα σωθούμε. Χτίζοντας γύρω από αυτήν. Αυτό το «έτσι είναι» περικλείει ταπείνωση, πίστη, απλότητα. Είναι χαμόγελο, είναι άγγελμα. Είναι περιεκτικό και συμπυκνωμένο. Είναι σύνθεση, δεν είναι ανάλυση. Είναι των πάντων ένωσις. Όμως, έχει η απλότητα σκοτεινό πρόσωπο; Μπορεί το απλό να γίνε-

ται αδιαπέραστο; Στην ποίηση του Άγγελου Καλογερόπουλου γίνεται αρκετές φορές . Της «Νεήλυδες», και σε άλλα ποιήματα, το υλικό εί-ναι απλό μα αδιαπέραστο. Σαν την πέτρα. Εδώ οι μετανάστες καθι-


σμένοι στο παγκάκι κάτω από τη βροχή, παγώνουν, πεθαίνουν, διαρ-κώς ατενίζοντας εκεί όπου φυσάει ο άνεμος. «Ελάτε εδώ και κάτσετε σ΄ αυτό το πάρκο. Όπου φυσάει ο άνεμος εκεί κοιτάτε». Ο άνεμος που είναι προσδιοριστικό της ελπίδας. Έτσι δεν λέμε; Άνεμος αισιοδοξίας. Κι αυτοί κοιτάζουν που κατεβαίνει απ΄ τα βουνά τραγουδώντας, απ΄ τα βουνά μιας πατρίδας μακρινής πολύ από τη δική μας και γίνεται όνειρο και μεθάει ώσπου γίνονται τρύπες τα μάτια της κι ακόμη τον κοιτούν με δέος και δεν ξέρουν οι φτωχοί πως ο άνεμος είναι ακόμη κι ο τροφοδότης, ο μεγαλύτερος της φωτιάς που κατακαίει.Το ποίημα είναι τραγικό γι αυτό έπρεπε να είναι αδιαπέραστο. Αδια-

πέραστο όχι στο νόημα αλλά στη σκληρότητα. Και τη σκληρότητα την εκφράζει το απλό που είναι πιο συμπαγές απ΄ οτιδήποτε άλλο.Άλλοι πάλι, είναι σαν να κατοικούν ένα δικό της πλανήτη, τον Άρη

ας πούμε, «απολαμβάνοντας τώρα το αιώνιο σε κωδικούς κυμάτων που εκπέμπονται από μυριάδες σώματα θαμμένων, που δεν προσδό-κησαν ποτέ ν΄ αναστηθούν». Και βιώνουν ένα πολιτισμό προχωρημέ-νο. Με τέχνη, φαντάζομαι, με επιστήμη, με γνώση, με επιτεύγματα, με δημοκρατία και ισότητα, που κοιτάζουν πάντα εμπρός «χωρίς να στρέφονται εις τα οπίσω», δηλαδή χωρίς δέος μπροστά σε τίποτα, σί-γουροι μέσα της κατακτήσεις της και χωρίς προσδοκία ν΄ αναστηθούν. Ο Άρης είναι τελικά της πλανήτης κοντινός. Γνώριμος σε όλους της. Επιθυμητός ίσως από πολλούς. Είναι ο κόσμος με τις εξελίξεις του .Με τα θετικά και τα αρνητικά του. Με όραμα για το αύριο. Μόνο που εκεί δεν θα σημάνει η Ανάσταση. Γιατί εκεί έχει ήδη σημάνει ο πολιτισμός.Κάποτε υπήρχε κόσμος που γεννιότανε σαν έγχρωμο σινεμασκόπ.

Ο κόσμος που έπινες στ΄ όνομά του νερό, ο μικρός επαρχιώτης που ήρθες κι εσύ μ΄ ένα τραίνο σαν κι αυτά που άκουγες να περνούν από τη μεριά της Ανάκασας, με μια μάνα που κεντούσε σταυροβελονιά κι άφηνε το ψυγείο του πάγου στους καρολόγους του χωματόδρομου. Που μάθαινες στον Περισσό να τραγουδάς το House of the rising sun, το σπίτι της ανατέλλοντος ηλίου, της ανατέλλοντος κόσμου. Για όλους υπάρχει ένα σπίτι που ανατέλλει, ο κόσμος που έρχεται και που βα-πτίζει μέσα στο νερό που ήπιαμε στ΄ Όνομά Του, μέσα στην ίδια την αγάπη γι Αυτόν, που Του δινόμαστε ολόκληροι γιατί είναι Πρωτοφα-νέρωτος, Ανεπανάληπτος και Μοναδικός. Η ζωή ανατέλλει όχι ο θά-νατος. Κι αγάπη που το γνωρίζει, ρίχνει τα βέλη της εκείνες τις πρώτες τις πρωινές ώρες. Και ρίχνοντας τα βέλη της ή στήνοντας τις παγίδες της, ξέρει πώς να αιχμαλωτίσει. Και κρεμασμένους απ΄ τη μέση της, πηγαίνει στο Θεό.

«Το χωριό μου δεν έχει ιστορία». Είναι ο στίχος του ποιήματος ομο-λογία μελαγχολική ή χαρμόσυνη; Υπάρχουν πράγματι χωριά που δεν έχουν ιστορία. Που τα κατοίκησαν άνθρωποι παρακατιανοί και ασή-μαντοι. Αλλά και πονηροί αφού έκλεβαν ζώα, όλοι αυτοί που τώρα πια είναι «ονόματα αζήτητα στα οστεοφυλάκια», αυτοί που έγραψαν την απουσία της ιστορίας. Αλλά η απουσία της ιστορίας είναι η κόλαση;


Ή μήπως είναι η οδός της σωτηρίας; Απουσία δεν είναι η απάρνηση του εγώ, η αποσιώπηση της προσωπικής πορείας. Η ταπείνωση. H έλ-λειψη της δικής μας κατάθεσης, όχι η δια των έργων αλλά η δια της χάριτος σωτηρία, ή δωρεά. Και μήπως εν τέλει σώζονται σίγουρα τα χωριά που δεν έχουν ιστορία;

H ιστορία πάλι της Ντίνος, ιστορία των γυναικών πριν την ισότητα, ιστορία των αντρών μετά την πρόοδο, ιστορία των λαών που αναπτύσ-σονταν όντας πίσω από τους ανεπτυγμένους, αυτών που ονειρεύονταν χωρίς να το θέλουν, αυτών που ήλπιζαν χωρίς να πιστεύουν, ιστορία τελικά της αθωότητας, ιστορία αυτών που θα μείνουν πίσω, που δεν θα πάνε ποτέ στην Αμερική της ευημερίας, αλλά ο τόπος της θα είναι πλούσιος σε συναίσθημα και αληθινή γεύση ζωής, στο πιο ψηλό « πριν το γκρεμό σημείο», πιο κοντά στο παράπονο άρα και στον Θεό, ιστορία των δακρύων που θα μεταστραφούν σε χαρά, «αλλά θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμο», ιστορία δύο πολιτισμών, που χάριζε ρούχα σε βοήθεια γιατί της περίσσευαν και που μάθαινε τον έρωτα από τον τράγο, που έφτιαχνε αεροπλάνα και του άλλου που έβλεπε το σύννεφο που αφήνουνε στον ουρανό τα αεροπλάνα.΄Αν ο πολιτισμός είναι αυτό που βλέπουμε μετά το δάκρυ, τότε το μάτι, το άδολο αυτό μάτι, «το γεμάτο έστω τηλεόραση», μπορεί να βλέπει την αλήθεια του, «χωριά μικρά νησάκια μες στον κάμπο» βλέποντας έτσι την ποίησή του.Στο «Σπίτι της Μπερνάντα ΄Αλμπα», το θεατρικό δράμα της

F.G.Lorca, το έργο τελειώνει με την ασφυκτική προτροπή της μητέ-ρας στις κόρες της, σχετικά με τη στάση που θα κρατήσουν σ΄ ότι θα πρέπει χωρίς άλλο ν΄ αποδεχτούν. «Το θάνατο», λέει, «πρέπει να τον αντικρίζει κανείς κατάφατσα». Και αμέσως μετά: “Θα πνιγούμε σ΄ ένα πέλαγος πένθους. Μ΄ ακούσατε; Σιωπή, σιωπή, σιωπή είπα. Σιωπή». Όταν η γυναίκα υποτάσσεται στη φύση της, αυτό γίνεται σιωπηλά η ανθοφορία της. Η μετάβαση απ’ τον ένα κόσμο στον άλλον, από αυτόν που αντιλαμβάνεται το παιδί σ ΄εκείνον που επιβάλλει η αποστολή της γυναίκας, είναι μετάβαση χωρίς εξάρσεις, χωρίς περιθώρια αντίστα-σης. Ότι συμβαίνει με τον έρωτα, έτσι φαντάζομαι και με τη μητρότη-τα. Κάτι αλλάζει. Και δεν είναι ο κόσμος που αλλάζει. Είναι τα μάτια της. Έτσι και στο ποίημα « Ο Ιούλιος της Άννας» η ηρωίδα, η βγαλμέ-νη λίγο από τα πλάνα της Φελλίνι, κοιτάζει με καινούργια μάτια τον κόσμο, με την παράτολμη κάπου–κάπου επιθυμία να νοσταλγήσει τον παλιό της κόσμο, κάτι σαν αναλαμπή που θα σβήσει κι αυτή γρήγορα στη δική της, τη «μέσα σιωπή». Εκείνη του φυσικού της χρέους.Ο φόβος έπειτα ότι τα λεξικά μπορεί να λένε την αλήθεια είναι η

μόνη μικρή όαση μέσα στην έρημο των ενοχών της. Έτσι κι αλλιώς, η ζωή της ξοδεύεται γρήγορα, τόσο όσο διαρκεί το φως πάνω στη φυλλωσιά των δέντρων. Κι αν η σπατάλη της, εικάζει το λεξικό, είναι «η σπάθη που δεν αδράξαμε, το χώμα που δεν οργώσαμε, η μάχη που δεν δώσαμε» άλλο πλούτο η ευκαιρία δεν έχει. Μόνο ένα «γιατί» απο-μένει, «που πνίγεται στο επόμενο ποτήρι», κάθε φορά «μπροστά στην εστία το βράδυ» κι ακόμα η παρηγοριά πως ότι δεν κάναμε μπορούμε


τουλάχιστον να το εξομολογηθούμε. Όσο ακόμη διαρκεί το φως στη φυλλωσιά των δέντρων. Δύο από τα τελευταία ποιήματα της συλλογής του Άγγελου Καλο-

γερόπουλου, συνοψίζουν ένα νοσταλγικό βίωμα. Το «Κάποτε έφυγα μακριά» και το «Fade Out”, στη γλώσσα του κινηματογράφου, ση-μαίνει ξεθώριασμα, εικόνα που σβήνει. Και στον κινηματογράφο, έτσι και στη ζωή οι εικόνες που ζήσαμε σβήνουν μαζί με τη μορφή της, γίνονται παρελθόν, γίνονται όνειρο αχνό απ΄ το οποίο επιστρέφουμε και σχεδόν ποτέ δεν θυμόμαστε ούτε πού πήγαμε ούτε τι είδαμε. Γιατί η επιστροφή απ΄ το όνειρο είναι συχνά μια μορφή αμνησίας. Κι αυτή η αμνησία, αυτή η αδυναμία να φυλακίσουμε ό,τι είδαμε, αυτό το άπια-στο, όμοιο με τη μουσική όταν ξεμακραίνει, είναι ο συνδετικός κρίκος που της χρειάζεται. Είναι ο σταθμός μεταβίβασης για τη νοσταλγία. Κλείνοντας, θέλω να πω, πώς τα ποιήματα του Άγγελου Καλογερό-

πουλου είναι γραμμένα με ενθουσιασμό και με εμπειρία. Είναι θεολο-γία από τα δέντρα τα πιο μοναχικά της θεολογίας. Κι έτσι είναι πικρά αλλά όχι απαισιόδοξα. Κι αυτό είναι μεγάλο προτέρημα. Γιατί αυτό, νομίζω, είναι η Τέχνη. Να γράφεις τη λύπη σου με χαρά.


“Μα η χαρά σου τζόγια μου / είναι στην άλλη όχθη”, διαβάζουμε στο δίστιχο της σελίδας 51, σ’ ένα από τα ποιήματα–γέφυρες μεταξύ των ενοτήτων της ποιητικής σύνθεσης «Έτσι είναι». Στην επεξηγηματική σημείωση, η οποία συνοδεύει το έργο, διαβάζουμε ότι πρόκειται για “διακειμενική αναφορά”. Είναι μια παράφραση του στίχου του Ντ’ Αννούτσιο: “La giojα e sempre / Sull’altra riva”. (H χαρά είναι πάντα στην άλλη όχθη). Ξεκινώ απ’ αυτήν την υπόμνηση, όχι τυχαία. Αφού, θεωρώ, ότι συμπυκνώνει με τρόπο εμφατικό την ποιητική στάση του Άγγελου Καλογερόπουλου. Ποια είναι αυτή η ποιητική στάση – η οποία στα ποιήματα της ανά χείρας, συλλογής κορυφώνεται σε ωρι-μότητα έκφρασης και η οποία έχει ξεκινήσει την πραγμάτωσή της, από την Ερωδία (του 1986) περνώντας από την Λύσι της συνέχειας του δέρματος, (1990), από το Σύραμμα, (το 1996), τα Αργά Μαθήμα-τα (2002), το Φωτεινό παράθυρο (2004), –ποια είναι –κατά την γνώμη μου πάντα– αυτή η ποιητική στάση, θα προσπαθήσω να εξηγήσω.Ο Α.Κ. ανήκει στους ποιητές των οποίων η γραφή έρχεται ως καρ-

πός βαθύτερης πνευματικής διεργασίας. Θέλω να πω, ότι η ποίηση γι’ αυτόν δεν αποτελεί αυτοσκοπό ή απόλυτη αξία. Διότι καρπίζει και ωριμάζει μέσα σε μιαν εσωτερική ενότητα με συγκεκριμένες πνευ-ματικές ορίζουσες. Δηλαδή, πριν το ποιητικό αποτέλεσμα, έχει προ-ηγηθεί η σπορά των θεμελιωδών για την ύπαρξη ερωτημάτων και ο μόχθος της καλλιέργειας των πιθανών απαντήσεων. Καλλιέργειας, όχι διανοητικής, αλλά υπαρκτικής. Που σημαίνει ουσιαστικότερης και κα-θολικότερης από τα περατά επιτεύγματα του νου (πάντοτε, άλλωστε, τρεπτά και στην αδυναμία τους, ευμετάβλητα). Κι αυτή η πνευματική διεργασία είναι που τον ξεχωρίζει και τον διαφοροποιεί από την τρέ-χουσα “ποιητική“ θορυβοποιϊα. Όπου πρωταγωνιστεί η ευκολία της συναισθηματικής καταγραφής, με –κατά κανόνα– άμορφους τρόπους, η άκοπη αισθηματολογία και η ασφάλεια των επιφαινομένων αποτυ-πώσεων. Στην ποίηση του Α.Κ. το βάθος της συγκίνησης και η πάλη με τον χρόνο και την φθορά του, εκπηγάζουν από την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος και ο κόσμος του, δεν αποτελούν αυτοαλήθεια. Αντιθέ-τως, αποτελούν φανέρωση μιας αλήθειας “αληθινής” και οριστικής η οποία –για να είναι τέτοια, όπως έφθασε μέσα από τον επιβλητικό του σπαραγμό να διατυπώσει ο Βιτγκενστάιν– δεν μπορεί παρά να αποτελεί πηγή νοήματος που βρίσκεται έξω απ’ τον κόσμο και τον άνθρωπο.. Και που –από ελευθερία και αγάπη– ζωοποιεί με νόημα τον άνθρωπο και τον κόσμο. Νόημα αγάπης που πληρώνει τον θάνατο

Η χαρά της αντίπερα όχθης, που, έτσι είναι

τουΔημήτρη

Κοσμόπουλου

Ποιητή και Δοκιμιογράφου


και τη φθορά, καταργώντας τα. Μέσα στα όρια μιας τέτοιας ποιητικής οπτικής, η οποία προφανώς και διαφοροποιείται από τις ευκολίες του συρμού, ο Α.Κ. δεν πέφτει στην συνήθη παγίδα. Δεν απαξιώνει την συγκυρία στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε. Μήτε τις κοινωνικές και ιστορικές πληγές και κακοδαιμονίες του τόπου που έζησε και ζει. Του τόπου μας με τους τόσους καημούς. Ίσα–ίσα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Τον “ψηλαφίζει” βαθύτερα τον πόνο και τον σταυρό του, αφού τον προσεγγίζει μέσα από το πνευματικό βίωμα μιας κραταιάς συλλογικής παράδοσης. Κι εδώ, με εύθραυστη λεπτότητα, με περισ-σήν ευγένεια και με καθαρή έκφραση, δεν κάνει τα πράγματα ιδέες. Δεν επαναπαύεται μέσα στην απατηλή θωράκιση, την οποία χαρίζει ο μονοφυσιτισμός. (Εννοώ, την απαξίωση και την άρνηση της ζωής στο όνομα των ιδεολογικών της περιγραμμάτων). Η χαρά είναι πάντα στην άλλη όχθη” –ναι! Κι η επίγνωση αυτής της εμπειρικής βεβαιό-τητας, ανοίγει τους ορίζοντες σε άλλη ανάγνωση: Στην ανάγνωση του κόσμου όχι ως μόνης πραγματικότητας, αφού πραγματικό δεν είναι μόνον αυτό που φαίνεται. Άλλο το φαίνεσθαι κι άλλο το είναι. Ο κό-σμος και ο χρόνος δεν είναι, βεβαίως, για να τους αρνιέσαι. Αντιθέτως είναι πέρασμα προς την πληρότητα της χαράς. Και κάθε στιγμή του χρόνου, αλλά και κάθε πράξη στον κόσμο, μέσα από το απεριόριστο της προσωπικής μας ελευθερίας, δημιουργεί τις προϋποθέσεις ή για πρόγευση της χαράς στο εδώ και τώρα και συνάντηση μαζί της μετά την έξοδο από τον κόσμο (συνάντηση με το πρόσωπο της χαράς) ή βίωση της ζωής στον κόσμο ως κολάσεως, την οποία τροφοδοτούν οι Άλλοι. Ο Α.Κ. επιλέγει με την ποιητική του πράξη την πρόγευση του νοήματος εδώ και την συνάντηση την προσωπική –την αποκαραδοκία (δηλ. την προσμονή) αυτής της συνάντησης με τον θάνατο. Νοούμενο ως αρχή κι όχι ως μηδενιστικό τέλος. Κι αν η επιλογή του είναι δύσκο-λη, στην κυριολεξία επί ξηρού ακμής, έχει προς τούτο στέρεους και

Τουρκία Ακουαρέλλα 41× 29cm


σίγουρους δασκάλους:Την νηπτική χαρμολύπη του Παπαδιαμάντη, την δοκιμιακή–η ποιητική–προπόνηση στην “άλλη χαρά” και στους φίλους της, που μας κληροδότησε ο Γιώργος Σαραντάρης, την ανά-γκη επανανοηματοδοτήσεως των εγκοσμίων κοινωνικών πραγμάτων με το ευαγγελικό φως, που εξέφρασε ο Νικόλαος Μπερντιάεφ. (ανα-φέρω ενδεικτικούς σηματωρούς μιας σειράς τηλαυγών προσώπων της δημιουργίας και της σκέψης). Όμως, πέρα απ’ όλα τα άλλα, διαθέτει την πλούσια ρίζα μιας καταγωγικής βιωμένης ετερότητας. Το απήχη-μα του συλλογικού κραταιού ήθους της κοινοκτημοσύνης και της θυ-σιαστικής πίστης, κρατιέται ως ζείδωρο αεράκι μέσα στα φύλλα της ψυχής του. Η ενθαδικότητα του αισθήματος, διακρατεί την ποιητική εκφορά στην χλωρίδα μιας πυρίκαυστης μνήμης. Από το χωριό των παιδικών χρόνων, από την πόλη των προεφηβικών χρόνων, κι από την θλίψη και την απαντοχή των αθηναϊκών συνοικιών της εσωτερικής μετανάστευσης.

Προσπάθησα, μέχρι τώρα να παραστήσω ένα εσωτερικό τοπίο ορι-ζουσών του ποιητικού κλίματος του Α.Κ. Έτσι όπως αυτό σαρκώνεται στις προγενέστερες ποιητικές του συλλογές. Κι είναι ετούτο το κλίμα, το οποίο εισβάλλει ως ποτάμι καθαρού αέρα, του αρκαδιανού, με τον εντελέστερο τρόπο, και τα οργανικότερα επιτεύγματα στο «΄Ετσι εί-ναι». Μίλησα για ποιητική σύνθεση. Πράγμα διόλου εύκολο. Όμως, έτσι είναι. Μια ενότητα ποιητική σε οκτώ θεματικές, ανά τριάδες ποι-ημάτων, όπως φαίνεται στην προσεκτική ανάγνωση κι όπως διαβά-ζουμε στην προμνημονευθείσα, ακροτελεύτια “Σημείωση”: *η γιορτή *ο κόσμος *το νερό *η γυναίκα *το όραμα *η ματαίωση *το επέκεινα είναι οι τίτλοι των επί μέρους τριάδων. Ο ίδιος, πάλι στη “Σημείωση” μιλά για συνειρμική συνοχή και η σύνθεση φέρει την ένδειξη – υπότιτ-λο: Ακολουθία παραστάσεων. Τι, άραγε, είναι αυτές οι παραστάσεις; αν πάμε στα λεξικά της Ελληνικής Γλώσσας –επιλέγω το Λεξικό της Πρωίας του 1956 –βλέπε στο λήμμα παράστασις τα εξής; «Η ενέργεια και το αποτέλεσμα του “παριστώ”, η δι’ αισθητού τρόπου απόδοσις συγκεκριμένων ή αφηρημένων πραγμάτων, και το ούτως αποδιδόμε-νον: “η δια γραμμάτων του αλφαβήτου παράστασις των συλλογιστι-κών τρόπων”».

Πέραν όμως της πρωτογενούς σημασίας, η παράσταση συνεκδοχι-κά, σημαίνει και την εξωτερική όψη και το παρουσιαστικό –το πρόσω-πο του ανθρώπου. Σημαίνει και την κοινωνική του, δηλαδή, εμφάνιση, γιατί τούτο είναι το πρόσωπο. Παραπλεύρως σημαίνει την σκηνική παρουσία, μαζί με την κοινωνική εμφάνιση του προσώπου, το οποίο πληρώνει τα “έξοδα παραστάσεων”. Κι είναι, εν ταυτώ, η νοητή εικό-να προτέρου αισθήματος, η ανάπλαση των παραστάσεων. Μαζί με την ένσταση του προσώπου για τα συμβαίνοντα: ”η παράσταση ως δια-μαρτυρία”. “Η παράσταση αρχίζει” λέει ο συλλογικός παππούς μας, ο καραγκιόζης. Στην σύνθεση Έτσι είναι, όλα κατατείνουν με τρόπο σύ-

53

ντονο, προς την των πάντων ενότητα. Οι οκτώ τριάδες των επιμέρους τμημάτων ξεκινούν με τη εμπειρία της γιορτής, μέσα από την αθωό-τητα του παιδικού βλέμματος, την οποία χλωρή διατηρεί η ανάμνηση, απλώνονται στο περπάτημα στον κόσμο με την ροπή της φύσης για αυτονομία σε οράματα και “ανθρώπινα εντάλματα” και μέσα από την σχοινοβασία της ελευθερίας καταλήγουν έτσι, ώστε η συντριβή και η έσχατη απελπισία να οδηγούνται πάλι στην απαίτηση για γιορτή, για βίο εόρτιο. Οι νησίδες της γιορτής διασώζονται από την αθωότητα της παιδικής πληρότητας. Όπως έλεγε ο Rimbaud, “Toute la mer et toute le ciel pour une seule victoire d’ enfance”. Και η παιδική αθωότητα, ακόμα κι αν έχουμε εξοριστεί από αυτήν, χαράζει την πρωτογένεια της πίστης ως βίωμα εκκλησιαστικότητας που ξανάρχεται στο προσκήνιο για να απαιτήσει την των πάντων ενότητα. «Η ζωή του ανθρώπου υπο-νοεί μια πίστη σαν αναγκαία προϋπόθεση δυνατής συνολικής πραγ-ματικότητας… Συλλαμβάνω την πίστη σαν πράξη…Η πίστη μονάχα σαν πράξη ανταποκρίνεται στον όλο άνθρωπο…», γράφει ο Γιώργος Σαραντάρης. Ο Καλογερόπουλος, αντιλαμβανόμενος την πίστη όχι ως κοσμοθεωρία αλλά ως πράξη, κατά τη τοποθέτηση του Σαραντάρη ”πορεύεται προς την ποίηση, όπως προς μιαν ελπίδα”.Αυτά είναι, νομίζω τα στοιχεία που συγκροτούν την πνευματική κα-

ταβολή της ποιητικής εργασίας του Άγγελου Καλογερόπουλου. Επειδή, όμως η ποίηση δεν γράφεται με ιδέες –ούτε με προθέσεις, αλλά με λέ-ξεις– από καταβολής κόσμου, κατά τη φράση του Μallarme, αξίζει να δούμε το πώς κατορθώνεται μορφικά, αυτή η ποιητική εργασία. Δίχως το πραγματωμένο ποιητικό αποτέλεσμα, τα πράγματα μένουν μόνον στις προθέσεις. Στο «Έτσι είναι», ο Καλογερόπουλος αποδεικνύεται, στο μεγαλύτερο μέρος, δόκιμος χειραγωγός μιας πρωτογενούς ευαι-σθησίας που εκβάλλει, τις περισσότερες φορές σε μορφές καθαρές και ισόρροπες –αντίστοιχες του βιωματικού υλικού. Δεν συμβαίνει, βεβαί-ως, παντού αυτό. Όμως στην οικοδομή μιας ποιητικής σύνθεσης, όταν το αρχιτεκτόνημα έχει υψωθεί καθαρό στους βασικούς του άξονες, οι επιμέρους αδυναμίες, επιβεβαιώνουν την αξία του οικοδομήματος. Και βεβαιώνουν για την ατόφια ατμόσφαιρα ενός κόσμου. Μιας αλη-θινής ποιητικής φωνής.

Ο Δημήτρης Κοσμόπουλος είναι ποιητής και δοκιμιογράφος. Έχει εκδώσει μέχρι σή-μερα πέντε συνθετικά βιβλία και τρία βιβλία με δοκίμια πάνω σε λογοτεχνικά θέματα. Τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ‘’Κέδρος’’ και ‘’Ερατώ’’. Έργα του έχουν μεταφραστεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.. Το 2005, του απενεμήθη το βραβείο έλληνα Λυρικού ποιητή ‘’Λάμπρος Πορφύρας’’ της Ακαδημίας Αθηνών. Τελευταίο του βιβλίο το συνθετικό ποίημα Βραχύ Χρονικό (2009), (εκδόσεις ‘’Κέδρος’’). Γεννήθηκε το 1964, στο Κοντογόνι Πυλίας. Μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.



Του Παναγιώτη Κων. Γεωργακόπουλου, Αντιστρατηγου της Ελλη-νικής Αστυνομίας ε.α. και λόγιου, είχα διαβάσει μερικά διάσπαρτα κείμενα κι έτσι ήμουν προϊδεασμένος όχι μόνο για το γλαφυρό του ύφος αλλά και για το «ήθος», που επί της ουσίας ανέδιδαν τα γραφτά του. Ωστόσο το βιβλίο που είχε την καλοσύνη να μου στείλει, με τον τίτλο «Λησμονημένες εποχές – Αληθινές Ιστορίες» προσφέρθηκε για μια καλύτερη προσέγγιση. Μια προσέγγιση την οποία με πληρότητα έχει κάνει στον έξοχο κι εμπεριστατωμένο πρόλογό του ο επίσης συ-μπατριώτης μας (Μεσσήνιος κι αυτός, όπως κι ο συγγραφέας του βι-βλίου, και με πολυσχιδή πνευματική δραστηριότητα) Χρήστος Ρέπ-πας.Υπογραμμίζει μεταξύ άλλων: «Όλα τα διηγήματα του Παναγιώτη

Γεωργακόπουλου εντυπωσιάζουν και συγκινούν. Όχι μόνο γιατί βα-σίζονται σε αληθινές ιστορίες από μια δύσκολη εποχή, αλλά και γιατί ο ίδιος έχει το χάρισμα του ζωντανού λογοτεχνικού λόγου και την ικανότητα να επενδύει τα κείμενά του με αυθεντικά παραδοσιακά χρώματα. Τα συνταιριάζει με την άλλοτε δραματική και άλλοτε χαρί-εσσα γραφίδα του και σαν τους παλιούς ψηφιδογράφους συνθέτει ζω-ντανές εικόνες από την παλιά χωριάτικη ζωή, που την κατέχει μέχρι την τελευταία της λεπτομέρεια». Λίγα μένουν σε μας να προσθέσου-με κωδικοποιώντας τις επιγραμματικές μας επισημάνσεις για το συγ-γραφέα και το έργο του. Ότι λοιπόν τον διακρίνει είναι:

– Η αφηγηματική χάρη στην απόδοση των κειμένων του κι η ζωντά-νια στους διαλόγους του.

– Η αυθεντικότητα στις εξωτερικές απεικονίσεις αλλά και τις εσωτε-ρικές αναπαραστάσεις των ηρώων του.

– Η αμεσότητα στις περιγραφές του σε βαθμό που μας «εντάσσει» στα σκηνικά του καθιστώντας μας έτσι «συμβιωτές» των γεγονότων και των καταστάσεων που αναδεικνύει.

– Η πιστότητα στην αναδημιουργία (ανάπλαση) της ατμόσφαιρας του καιρού και του τόπου, όπου εξελίσσονται οι διηγήσεις του.

– Το αποθησαύρισμα λαογραφικών στοιχείων και ανεκτίμητου λεκτι-κού πλούτου.

– Και τέλος μια νοσταλγία όχι καταθλιπτική (παρόλους τους καημούς που κουβαλάει) αλλά αναζωογονητική, που επιβεβαιώνει τη ρήση του

Το βιβλίο του Παν. Κ. Γεωργακόπουλου«Λησμονημένες εποχές»

και μερικές σκέψεις περί ηθογραφίας

του Κώστα

Κόλλια – Ερανιώτη

Ποιητή και Δοκιμιογράφου

Μέλος της συντακτικής επιτροπής του περ.

«Φιλιατρα»


Αντ. Τραυλαντώνη, ότι «μια ζωή για να εμπνεύσει πρέπει λίγο ή πολύ να γίνει ανάμνηση». Το βιβλίο αυτό του Π. Γεωργακόπουλου αποτελεί εγκόλπιο ηθογραφίας ενός τόπου και μιας εποχής που τείνει να ξεθω-ριάσει στην αχλύ της παγκοσμιότητας και του κοσμοπολιτισμού.

Με αφορμή το βιβλίο αυτό του συμπατριώτη μας λογοτέχνη και την ευχαρίστηση που μας προκάλεσε η ανάγνωσή του, ξεπήδησαν και κάποιες σκέψεις, που αφορούν τη θέση της ηθογραφίας στον κάθε καιρό και διερευνούν το ερώτημα αν μπορεί η ηθογραφία να ευδοκι-μήσει στον καιρό μας. Στον καιρό – όπως ήδη σημειώσαμε – της πα-γκοσμιότητας και του κοσμοπολιτισμού.

Αφετηρία αυτής μας της προσέγγισης (που ίσως σήμερα ακούγεται παράταιρη) έστω ο (εγκυκλοπαιδικός) ορισμός της ΗΘΟΓΡΑΦΙΑΣ ως «Περιγραφή των ηθών και εθίμων ενός λαού ή ενός τόπου – ανα-παράσταση σκηνών του καθημερινού κοινωνικού ή Ιδιωτικού βίου σε ορισμένο τόπο και ορισμένη εποχή». Συνηνών είτε πραγματικών είτε δημιουργημένων από την φαντασία. Όπου ως ΕΘΙΜΟ ορίζεται «ότι συνηθίζουν να πράττουν κατά παλαιάν παράδοσιν οι λαοί στον κοι-νωνικό τους βίο», και ως ΗΘΟΣ «το σύνολο των ψυχικών ιδιοτήτων του ατόμου – τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται ο άνθρωπος στην κοινωνική ζωή».

Οι ορισμοί αυτοί προσδιορίζουν και το περιεχόμενο και το χαρα-κτήρα αυτού του είδους της πεζογραφίας, που καταξίωσαν λογοτέ-χνες της εμβέλειας ενός Παπαδιαμάντη, ενός Καρκαβίτσα, ενός Κον-δυλάκη και πολλών ακόμη άλλων. Μεταξύ αυτών και ο Αντώνης Τραυλαντώνης (1867–1943), φιλόλογος και λογοτέχνης, ο οποίος μά-λιστα σε καιρούς που κάποιοι προσπάθησαν να ευτελίσουν την ηθο-γραφία, να την απαξιώσουν ή και να την ακυρώσουν ακόμη ως λογο-τεχνική έκφραση, βγήκε μπροστά, με ορισμούς και αναλύσεις και παραδείγματα από τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας, να την υπερασπισθεί.

Σχετικό το άρθρο του: «Η ηθογραφία και η θέση της στη Λογοτε-χνία» στο περιοδικό του Γιάννη Σκαρίμπα: «Νεοελληνικά Σημειώμα-τα», τεύχος 5, Ιούλιος – Αύγουστος 1937, χρονιά που βρίσκονταν σ ε-ξέλιξη σχετικές φιλολογικές συζητήσεις. (βλέπετε Μιχάλη Περάνθη: Ελληνική Πεζογραφία», Τόμος Δ, σελ. 303 επ.).

– Στο σημείο αυτό και όλως παρενθετικά θα πρέπει να διασαφηνί-σουμε ότι στο πεδίο της ηθογραφίας δεν εντάσσονται η Λαογραφία (καταγραφή και ανάδειξη στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού) και η εθι-μογραφία (περιγραφή– αναβίωση κι ερμηνεία των εθίμων). Η πρώτη

�


– η ηθογραφία – είναι «είδος» της λογοτεχνίας (που πέραν των άλλων χαρακτηρίζει η παρεμβολή της δημιουργικής επενέργειας του συγ-γραφέα) ενώ η δεύτερη και η τρίτη (σημαντικές βεβαίως πνευματικές ενασχολήσεις) εντάσσονται στα επιστημονικά πεδία της φιλολογίας και κοινωνιολογίας.

Επανερχόμενοι στο θέμα της Ηθογραφίας θα ερανισθούμε και πάλι τη σκέψη του Αντ. Τραυλαντώνη, που δίνει τη δική του απάντηση στο ερώτημα γιατί η ηθογραφία αντλεί προνομιακά ή και αποκλειστι-κά τις εμπνεύσεις της από την περιφέρεια (επαρχία) και όχι από την πρωτεύουσα, που, στον καιρό του τουλάχιστον, ήταν αποκλειστικά το κέντρο κάθε λογοτεχνικής, πνευματικής και καλλιτεχνικής δημι-ουργίας: «οι διηγηματογράφοι εκείνου του καιρού (σ.σ. τέλη του 19ου αρχές του 20ου αιώνα) ήταν τέκνα της επαρχίας, που με το σώμα τους ζούσαν στην πρωτεύουσα, ενώ η ψυχή τους γύριζε με νοσταλγία στην επαρχία τους ή στο χωριό τους, στην πατρική στέγη στη γωνιά του σπιτιού» – γράφει. Αντίθετα – σημειώνει και πάλι ο Α. Τραυλαντώνης – η πρωτευουσιάνικη ζωή δεν είχε αποκτήσει τη δική της φυσιογνω-μία. Κυρίως αντέγραψε ως ελάχιστα ενσωμάτωσε τα νεόφερτα ευρω-παϊκά στοιχεία. (Βλέπετε και πάλι Μ. Περάνθη: «Ελληνική Πεζογρα-φία» ο.π.π.π). Ιδιαίτερη σημασία έχει η επισήμανση, που ήδη έχουμε επικαλεσθεί,

ότι «μια ζωή για να εμπνεύσει, πρέπει λίγο ή πολύ να γίνει ανάμνη-ση». Κι ασφαλώς για να μείνει κάτι ως ανάμνηση, προϋποθέτει έντα-ση βιωμάτων, προϋποθέτει εσωτερικό κραδασμό, σκήρτημα ψυχής και προπαντός προϋποθέτει κοινωνικότητα συναισθημάτων. Κι ότι ακριβώς λείπει από το σημερινό κόσμο μας– όχι μόνο των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά και των χωριών (όσων ακόμη παραμένουν εν ζωή) – είναι η κοινωνικότητα των συναισθημάτων. Συναισθημάτων που εναλλάσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα προτού κατασταλάξουν ως βιώματα κι ως μνήμες. Έτσι δε δημιουργείται έθιμο και δεν ανα-βρύζει ήθος– σύμφωνα τουλάχιστον με τους ορισμούς που έχουμε προτάξει. Λείπει ακόμη ο αυθορμητισμός, και προπαντός λείπει η επικοινωνία, αυτό που θα λέγαμε γειτόνεμα των ψυχών. Οι μόνες που σήμερα στέλνουν και δέχονται μηνύματα είναι οι κεραίες των τηλεο-ράσεων και οι άϋλοι διαδικτυακοί τόποι.

Έτσι αν σήμερα μπορούσε να γίνει λόγος για ηθογραφία θα μιλά-γαμε για την ηθογραφία του καναπέ, της πασαρέλας και του φραπέ, κάτω από μια πλαστική ομπρέλα της καφετέριας όχι μόνο του Κολω-νακίου αλλά και της διαμορφωμένης με νεοπλουτίστικη «κιτς» αντί-ληψη πλατείας του χωριού.

Όταν αυτό είναι το «ήθος» του καιρού μας, βιβλία σαν αυτό του Π. Γεωργακόπουλου αποτελούν οάσεις και ψυχικά ξαποστάματα.

57

O Δημήτρης Κυριαζής και το τελευταίο του βιβλίοΚυπαρισσία

Βραχύλογο Ιστορικό, Φυλακή Μαντά, Κρατούμενοι Αντιστασιακοί

Η Ομοσπονδία Συλλόγων Τριφυλίας, πραγματοποίησε στις 20/01/2010 εκδήλωση προς τιμή των Τριφυλίων λογοτεχνών Σωτήρη Γυφτάκη και Δημήτρη Κυριαζή. Η εκδήλωση έγινε στο ξενοδοχείο «Εσπερία» στην Αθήνα.Η καταγωγή τους –του πρώτου απ’ το Ραφτόπουλο και του δεύτε-

ρου απ’ το Σιδηρόκαστρο– κεφαλοχώρια κάποτε με βαθιές ιστορικές ρίζες, σε εποχές που κατά καιρούς αναδείκνυαν πρόσωπα και έσφυ-ζαν από ζωή, ενώ σήμερα…Ο Δημήτρης Κυριαζής αφού ευχαρίστησε τους διοργανωτές της εκ-

δήλωσης, έκανε μια αναφορά στα χρόνια που ήταν μαθητής, στο Γυ-μνάσιο Κυπαρισσίας. Τόνισε την ιδιαίτερη προσφορά των καθηγητών της δικής του γενιάς, στα μαθητικά του χρόνια. Όπως είπε ο ίδιος, «σε ‘κείνους – ανέφερε τα ονόματά τους – οφείλουμε πολλά».Ο εν λόγω συγγραφέας ανδρώθηκε, μορφώθηκε και σπούδασε

στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες της Πατρίδας του – της κατοχής και της αντίστασης – με τις γνωστές περιπέτειες και παράλληλα ασχολήθηκε με το βιβλίο. Ως και δικό του εκδοτικό οίκο δημιούργησε και τιμήθηκε γι’ αυτό. Αργότερα, ασχολήθηκε και με τη συγγραφή και συνεχίζει ίσαμε τα σήμερα, βαδίζοντας την ένατη δεκαετία της πολυτάραχης ζωής του. Αρκετά τα βιβλία του, πάμπολλα τα άρθρα του σε εφημερίδες, ενώ το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο: Κ υ π α ρ ι σ σ ί α, Βραχύλογο Ιστορικό, Φυλακή Μαντά, Κρατούμενοι Αντι-στασιακοί, Αθήνα 2009. Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμείται από σχέδιο του Γ. Μαρτέν, αν-

θρώπου που σύνδεσε τ’ όνομά του με την Κυπαρισσία. Το σχέδιο παριστάνει την κλασσική πια εικόνα, με τμήμα της άνω πόλης και την Εκκλησία της Αγια–Τριάδας. Στο οπισθόφυλλο υπάρχουν απόψεις της φυλακής. Στα «αυτιά» του βιβλίου οι προσωπικές φωτογραφίες του συγγρα-

φέα ανασύρουν την παρουσία του χρόνου της ζωής του, μα και το χάραγμα των δεκαετιών πάνω του. Απ’ το πρώτο εικοσαετές πέταγμά του, η πρώτη φωτογραφία της αυγής – με το άνθος της νιότης, των ονείρων και του σθεναρού σφρίγους πάνω του. Η δεύτερη, είναι η φωτογραφία του μεσημεριανού βλέμματος, της μεστότητας και της

τουΑριστείδη Γκιουλή

Εκπαιδευτικού


ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ58

ωρίμανσης. Τέλος –στην τρίτη φωτογραφία– η στροφή της ματιάς προς τη δύση ολοκληρώνει την ανθρώπινη πορεία της ανθρώπινης μοίρας. Οι εικόνες φανερώνουν καθαρά το πέρασμα του χρόνου.Στο βιβλίο διάχυτη είναι η προσπάθεια του συγγραφέα, να ανασύ-

ρει στιγμές που έζησε ο ίδιος στα δύσκολα χρόνια του καιρού του, δίνοντας γεγονότα, ονόματα, περιπέτειες. Προσφέρει έτσι, μια άγνω-στη ιστορική μαρτυρία σε πολλούς –νεότερους κυρίως– της πρόσφα-της ιστορίας μας και αυτό που έχει βεβαίως αξία είναι μια ακόμη προσφορά του συγγραφέα στον τόπο μας.

Εκτός απ’ το μέρος των ανθρωπίνων πράξεων, τα ίδια τα κτήρια και οι τοίχοι –νεκρά τώρα– ανασύρουν από μέσα τους συγκινητικές στιγ-μές για όσους τα έζησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τα οράματα, οι μνήμες, τα χρόνια, προκαλούν περισσότερο ή λιγότερο τις σκέψεις που σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή.Ο συγγραφέας εμφανίζεται πικραμένος γιατί το δρόμο που διάλε-

ξαν αυτός και όσοι άλλοι τους στοιχίζει τα πρώιμη νιότη τους και υψώνει ένα πελώριο γιατί, στον αγώνα που «ποδοπατείται», που «φυ-λακίζεται». Για τα «εύσημα», «παράσημα», της πολιτείας παρουσιά-ζει τα αποφυλακιστήρια του, τις γνωματεύσεις των γιατρών, τις περι-πέτειες της υγείας του.Το καινούργιο που «αναδύεται» μέσα απ’ τις σελίδες του βιβλίου

είναι η αναφορά σε τρία σημεία του ιστορικού της Κυπαρισσίας.Το πρώτο είναι η αναφορά του για την απονομή της δικαιοσύνης

την εποχής τουρκοκρατίας, όπως αυτή γινόταν, καθώς και η σύνδεσή της με το δημοτικό τραγούδι. Στη δική μας περίπτωση, της κοινώς Αρκαδιάς, με το τραγούδι της «Ελένης». Το δεύτερο σημείο η αναφο-ρά του εν λόγω συγγραφέα για την ίδρυση των ιδρυμάτων Πρωτοδι-κείου και Ειρηνοδικείου, καθώς και για την λειτουργία τους και της σημερινής τους κατάστασης. Το τρίτο είναι η αναφορά στην εν λόγω φυλακή «Μαντά». Έξ άλλου όπως φανερώνει και ο τίτλος του βιβλί-ου, δίνονται στοιχεία για την ίδρυση, το όνομα και τη λειτουργία της φυλακής που σημάδεψε μια εποχή. Ως προς την καταγραφή των γεγο-νότων, αξία έχουν τα σημεία που παραθέτει ο Δ.Κ. και η πρωτοφανέ-ρωτη γραφή και στοιχειοθέτηση τους στο χαρτί.

Μετά τους αγώνες εναντίων των κατακτητών ο Δ.Κ, έπιασε τη γρα-φίδα. Μελέτησε σε βάθος, μετέφρασε και διακίνησε παράλληλα το βιβλίο, έχοντας πιστά κοντά του τη σύντροφο της ζωής του Ευτυχία. Μπροστά πάντα στους οραματισμούς και στις διεκδικήσεις των κοι-νωνικών αγώνων, σε διαρκή διαλεκτική σχέση με την καθημερινότη-τα και τη βιοπάλη. Η τεκμηρίωση των απόψεών του διακατέχεται από τις ιδεολογικο–κοινωνικές θέσεις του, σε σχέση με την ιστορική ανα-δρομή των γεγονότων της Πατρίδας του. Η διασταύρωσή τους γίνεται

59

με το καθημερινό γίγνεσθαι των ανθρώπων και των ανθρωπίνων σχέ-σεων, στο χωριό του, στην Κυπαρισσία, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, χώροι όπου σημάδεψαν τη ζωή του. Κατ’ αυτό τον τρόπο πλούτισε το λογοτεχνικό του ταλέντο, μα και

το αδικεί θα λέγαμε ταυτόχρονα, γιατί το γράψιμό του «περιορίζεται» στα αντιστασιακά χρονικά. Όλα τούτα όμως τα χρωστάει στους κα-θηγητές του στο Γυμνάσιο Κυπαρισσίας, προπολεμικά, όταν με επι-μονή και υπομονή λέει ο ίδιος «διάβαζαν τους μαθητές» και «έσκυ-βαν πάνω τους».Έτσι αυτό του το «περπάτημα», ο δρόμος που ακολούθησε σχημα-

τίστηκε ως ιδέα και σφυρηλατήθηκε απ’ τα πρώιμα του χρόνια, τότε που έβλεπε μακριά στο μέλλον γεμάτος ορμή και δύναμη. Στόχευσε σ’ όλη του τη ζωή, στην «κατάκτηση της ευτυχίας των πολλών», όπως κάποιο θέμα μιας έκθεσης του καθηγητή Π. Πανουσόπουλου στο Γυμνάσιο Κυπαρισσίας, που τόσο βαθιά τον «σημάδεψε». Γίνεται γνωστός με το αντιστασιακό ψευδώνυμο Αστραπόγιαννος,

ενώ αργότερα στις μεταφραστικές του προσπάθειες, χρησιμοποιεί τα λογοτεχνικά, Πέτρος Νέδας και Πέτρος Πεντελικός. Στα χρόνια της αντιδικτατορικής αντίστασης τυπώνει κείμενα αρχαιοελληνικής και ελληνικής γραμματείας και μοιράζει βιβλία του, οργώνοντας την Αθήνα με τη σύζυγό του.

O Δ.Κ. αντιμετώπισε σ’ όλη του τη ζωή τα κοινωνικά φαινόμενα με μια κριτική φιλοσοφική θεώρηση. Οι βιωματικές καταστάσεις των ανθρώπων πηγάζουν από την καθημερινή βιοπάλη με τις θετικές και τις αρνητικές της πλευρές. Αυτός ο ατελείωτος αγώνας του ατόμου στη γήινη μοίρα του σημαδεύει πολλές φορές όλη τη ζωή του. Ο συγ-γραφέας νιώθει όλη τούτη τη μοίρα σαν προσπάθεια διεκδίκησης για το καλύτερο, όχι μόνο της ατομικής μας ευτυχίας, αλλά και όλων των άλλων. Έτσι αντιμετώπισε τη φτώχεια και τη δυστυχία χωρίς μοιρο-λατρία, θεωρώντας όλους τους ανθρώπους αδέρφια. Το ίδιο το χωριό του στάθηκε στα πρώτα του βήματα με τις εικόνες και την αξιοπρέ-πεια των κατοίκων του ο πρώτος του δάσκαλος. Οι στερήσεις, ο πό-νος, η εργασία, η φιλία, ο σεβασμός, το ήθος, η εντιμότητα, η ανθρω-πιά ολάκερη η ζωή μαζί, απέναντι στην άπλα της φύσης σφυρηλάτησαν τους χαρακτήρες εκείνων των ανθρώπων. Οι άνθρω-ποι εκείνοι, οι ξωμάχοι δουλευτές της γης, είχαν αυτό που λέμε φωνή του Θεού μέσα τους και ένα ατελείωτο χρέος ηθικής συνείδησης, που μοίραζαν τη μπουκιά τους με τους φτωχούς και τους ορφανεμένους. Όλα τούτα δημιούργησαν τη στάση της κοσμοθεωρίας του Δ.Κ. Σε κάθε του βήμα αργότερα στη μετέπειτα ζωή του, φτερούγισαν μέσα του ο αϊτός από δέντρο σε δέντρο και από κλαρί σε κλαρί –όπως τότε που πολέμησε ως αντάρτης τους κατακτητές– η μυρωδιά της φύσης



για να οσμίζεται τις κακοτοπιές των καιρών, αλλά και η αισιόδοξη αποστολή του ανθρώπου μέσα του όπως το χρέος καθενός απέναντι σε τούτο τον πρόσκαιρο κόσμο. Τη δική του κοσμοθεωρία –που θέ-λει «ο άνθρωπος τον άνθρωπο αδελφό»– την έχτισαν όλα τούτα, αλλά και τα εσωτερικά ακούσματα των προγόνων του, που ρίζωσαν εκεί στο χωριό του, στην πλαγιά του Αϊ–Λιά και του Σιδερένιου κά-στρου.

ΠΗΓΕΣΕφημερίδες: Μεσσηνιακός Λόγος της Μεσσηνίας, 03/12/2009Ο Νέος Δημότης, Ιανουάριος–Φεβρουάριος 2010Μεσσηνιακός Λόγος της Μεσσηνίας, 18/02/2010Φωνή της Μεσσηνίας, 01/03/2010Η Κυριακάτικη Αυγή, 09/03/2010Η Κυριακάτικη Αυγή, 14/03/2010Ελευθερία της Μεσσηνίας, 19/04/2010

1. Δ.Κ.: Δημήτρης Κυριαζής2. Καθηγητές Γυμνασίου Κυπαρισσίας: Α. Γεροντικός, Π. Γεωργούντζος, Π. Τρυφωνόπουλος, Ν Δρακόπουλος3. Θέμα της έκθεσης: «Ζητήστε την ευτυχία στην ευτυχία των πολλών»

Τοπίο Ακουαρέλλα 40× 29cm

61

Δημήτρης ΚυριαζήςΟ γηραιός έφηβος των γραμμμάτων

Η Ομοσπονδία Συλλόγων Τριφυλίας, την 20η του παρελθόντος Ιανουαρίου, σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών, τίμησε τους Τριφύλιους Δημήτριο Κυρ. Κυριαζή από το Σιδηρόκαστρο και τον Σωτήριο Γυφτάκη από το Ραυτόπουλο, για την προσφορά τους στο πνευματικό και κοινωνικό πεδίο.Στους σημερινούς χειμώνες της πνευματικής ακαρπίας, η βράβευση αυτή

“φελάει” ακόμα περισσότερο και από την άποψη αυτή, μεγάλος πρέπει έπαινος στους διευθύνοντες την ομοσπονδία.Θα ήθελα να αναφερθώ στον συγχωριανό μου Δημήτριο Κυριαζή και περί αυτού,

με δυο λόγια, να μαρτυρήσω “μαρτυρίαν αληθινήν”.Όταν οι Ιταλογερμανοί πέρασαν τα σύνορα της Πατρίδος, ο Κυριαζής εθελουσίως

ζώστηκε σταυρόστηθα τ’άρματα και έκανε κείθε κατά την πράχνη των βουνών, από τους πρώτους και μέσα από φωτιά και σίδερο ”Ο Αστραπόγιαννος” πολέμησε με ανδρεία και τόλμη. Οι εχθροί έφυγαν νικημένοι, ο Κυριαζής κρέμασε τ’άρματα τα πολεμικά. Αποτραβήχτηκε από την βουή του πολέμου. Έπιασε την γραφίδα. Μελέτησε, έγραψε, αγωνίστηκε, για ό,τι εκείνος νόμισε ψυχοφελές για τους πολλούς. Συνέγραψε βιβλία, μετάφρασε δεκάδες άλλα, αρθρογράφησε σε εφημερίδες κύρους.κ.λ.π.Έζησε μια ζωή ελεύθερος και ας φυλακίστηκε για τις ιδέες του. Εντός των τειχών

“Αστραπόγιαννος”, δεν κρατιέται. Πάντα υψηπετής και μεγαλόφτερος, σηκώνεται ψηλά και ”κόβει φτερό” για όπου αντάρα και βουή, όπου βουή και αγώνας. Στους αγώνες αυτούς (των κοινωνικών διεκδικήσεων), πρώτος και καλύτερος, δίχως το διάφορο.Η δημιουργική του σκέψη απαύγασμα όχι της πείρας, αλλά της εμβριθούς

γνώσεως των ποικιλόμορφων φιλοσοφικών ρευμάτων, προσαρμοσμένων πάντοτε στην σημερινή πραγματικότητα του πολιτικώς και κοινωνικώς γίγνεσθαι.Ο λόγος του μεστός και ξάστερος, αναδεικνύεται πάντοτε στο κέντρο της

διαλεκτικής στο αλώνι του λόγου και χαράσσει συχνά τη δική του ρότα, για τεκμηρίωση η διαμόρφωση “του κανόνα” κατά την Αριστοτέλειον σκέψη, από την οποία, είμαι βέβαιος ότι ευλαβείται.Πάντοτε ευπρεπής στο διάλογο. Η αντίθετη άποψη απόλυτα σεβαστή, απαύγασμα

της φυσικής και θύραθεν παιδείας του.Αν και δεν φαίνεται να συμμερίζεται απόλυτα (δεν είμαι καθόλου βέβαιος γι

αυτό), την βεβαιότητα της Χριστιανικής ή της Πυθαγόρειας (το ίδιο είναι) ελπίδας ό ίδιος αγωνίστηκε μια ολόκληρη ζωή, για ισότητα, δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια, επιείκεια, αλληλεγγύη κ.λ.π. αξίες διαχρονικές, που ο Πυθαγόρας σχηματοποίησε και η διδασκαλία του Ναζοραίου επιβεβαίωσε.Εγώ, ακροτελευτών τον λόγον, εύχομαι από καρδιάς, στον γηραιό έφηβο των

γραμμάτων μας, να έχει υγείαν καλή και στερεά “εις μήκος αιώνος τουλάχιστον και επέκεινα αυτού”，να γράφει να παιδεύει, να διδάσκει.

Σιδηρόκαστρο Τριφυλίας, Φεβρουάριος 2010

τουΠαναγιώτηΓεωργακόπουλου

Αντιστράτηγου ε. α. τηςΕλληνικής Αστυνομίας.



Εικαστικές παρεμβάσεις

Στα πλαίσια των τριήμερων εκδηλώσεων για την μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος, 22–24/05/2010, πραγμα-

τοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης της Ζωγράφου Αννέτα Κακού-ρη–Κτενά στο Λαογραφικό Μουσείο της άνω πόλης Κυπαρισσίας. Τα εγκαίνια έγιναν το Σάββατο 22/05/2010 και είχαν θέμα: «Στην οδό των αισθήσεων». Επίσης η παρουσίαση την ημέρα των εγκαινίων συνο-δευόταν μουσικά από την εθελοντική προσφορά του φωνητικού συ-νόλου ‘’Opus Animae’’. Αλλά η παρέμβαση του μουσικού συνόλου δεν σταμάτησε στην έκθεση. Την επόμενη μέρα το ίδιο αυτό σύνολο «συμμετείχε ενεργά» κατά την τέλεση της Ιεράς Θείας Λειτουργίας στην Εκκλησία της Ευαγγελίστριας.

Η ζωγράφος Αννέτα Κακούρη–Κτενά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Στο Λύκειο της Αίγινας όπου φοίτησε, πήρε τα πρώτα της μα-θήματα στην Αγιογραφία. Στη συνέχεια σπούδασε στην σχολή Βυζα-ντινής αγιογραφίας της Ιεράς Μητρόπολης Πειραιώς. Στα πρώτα δύο χρόνια παρακολούθησε ελεύθερο σχέδιο με μολύβι, κάρβουνο και χρώμα. Στα επόμενα δύο την παραδοσιακή τεχνική για τις Βυζαντι-νές εικόνες και τοιχογραφίες. Ταυτόχρονα παρακολούθησε ιστορία της τέχνης, Θεολογία της Εικόνας και Βυζαντινή αρχιτεκτονική.Το 1997 αποφοίτησε από τη σχολή παίρνοντας το δίπλωμα της αγι-

ογράφου και στη συνέχεια εργάστηκε κάνοντας φορητές εικόνες, με την παραδοσιακή τεχνική της αυγοτέμπερας σε ξύλο και φύλλου

63

χρυσού εικοσιτεσσάρων καρατίων. Από το 2000 –μόνιμη πια κάτοικος Κυπαρισσίας– είναι παντρεμέ-

νη με το δάσκαλο της φιλαρμονικής, αρχιμουσικό Κώστα Κτενά και έχουν αποκτήσει μαζί δύο παιδιά, τον Αντώνη και τη Μαυρέττα. Η «καινούργια της πόλη» –η Κυπαρισσία– με τις εντυπωσιακές ομορ-φιές μπαίνει για τα καλά στη ζωή της. Έτσι αρχίζει σιγά–σιγά να την επηρεάζει και να την εμπνέει δημιουργικά. Το ταξίδι της, στον κόσμο της ζωγραφικής ξεκινά το 2005, δημιουρ-

γώντας πάνω σε καμβά με λάδια. Οι δημιουργίες της, κρύβουν τα σημάδια του επηρεασμού της οικογένειά της, αλλά και του τόπου που έχει στερεώσει τη ζωή της, της Κυπαρισσίας. Γοητεύεται από τον ορί-ζοντα και την άπλα της πόλης, του σπάνιου της συνδυασμού βουνού και θάλασσας, καθώς και από την ιστορία της. Έτσι σχεδιάζει τοπία και κάποια θέματα που σε παραπέμπουν στον περασμένο αιώνα έχο-ντας όμως την γοητεία του καινούργιου

Η πρώτη ατομική της έκθεση ζωγραφικής, πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2006 στο Λαογραφικό Μουσείο της άνω πόλης στην Κυ-παρισσία και απέσπασε κολακευτικά σχόλια. Τον Φεβρουάριο του 2010 παρουσιάζει την δεύτερη ατομική της έκθεση στην Αθήνα. Τον επόμενο μήνα –Μάρτιο– της ίδιας χρονιάς, συμμετέχει σε ομαδική έκθεση τριάντα γυναικών καλλιτεχνών. Η εκδήλωση παρουσιάστηκε στην αίθουσα του ελληνογαλλικού συνδέσμου στην Αθήνα, στα «Δρώμενα Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης και Πολιτισμού» και ήταν αφιερωμένη στη γυναίκα. Τη φετινή χρονιά στο τέλος του Μάη, πα-ρουσιάζει την τρίτη ατομική της έκθεση πάλι στο Λαογραφικό Μου-σείο της άνω πόλης. Έχει λάβει μέρος επίσης σε ομαδικές εκθέσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Ανοιξιάτικη πανδαισία Ρεαλιστική άποψη Βράδυ καλοκαιριού


Χαρακτηριστικό της τεχνικής της ζωγράφου είναι τα φυσικά ζω-ντανά χρώματα, που τα συνδέει απόλυτα με απαλές πινελιές και ανά-γλυφες φόρμες. Τα θέματά της, παρμένα κυρίως από τη φύση, έχουν παραστατικές εικόνες. Η ζωγράφος προσπαθεί να αποδώσει όσο είναι δυνατόν με φυσικά χρώματα, τα τοπία, τα δέντρα, τους καρπούς. Το τελευταίο διάστημα ζωγραφίζει και σουρεαλιστικά θέματα, όπου τα χρώματα και τα σχήματα συμβολίζουν την ψυχοσύνθεσή της, την συ-γκεκριμένη κάθε φορά στιγμή. Ενώ έχει δουλέψει παλιότερα και τε-χνικές με άλλα χρώματα, επιλέγει τα λάδια και τον καμβά, επειδή της δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα των θεμάτων που θέλει να απεικονίσει. Η τελευταία της έκθεση με θέμα «στην οδό των αισθήσεων», συ-

γκεντρώνει τα προηγούμενα χαρακτηριστικά, όπου η ζωγράφος ση-μειώνει ότι είναι …ο δρόμος σε μια πορεία στο χρόνο, σε γεύσεις, αρώματα, εικόνες του τόπου μας αλλά και συναισθήματα. ένα ταξίδι του μυαλού απ’ την πραγματικότητα στο όνειρο. Κάθε φορά που παρουσιάζει τη θεματολογική δημιουργία της, απο-

σπά αξιόλογες κριτικές από τους ανθρώπους που παρατηρούν το έργο της. Δείχνει μ’ αυτό τον τρόπο μια αξιόλογη συνεπής προσπάθεια να αποδώσει όσο το δυνατόν περισσότερα. Έτσι με αθόρυβο και συστη-ματικό τρόπο φανερώνει μια ανοδική πορεία στο έργο της συνολικά.

Άγρια ομορφιά

65

Η Ομάδα από Ποίηση είναι η σφοδρή τόλμη στα ποιητικά πράγματα. Αντίθετα από τα βερμπαλιστικά μοντέλα βρίσκει κανείς στις εποχές των λέξεων. Της Αντιόπης, της Αγγέλας, της Λένας, του Ματθαίου, της Ιουλίας, της Πέννυς, της Αγγελικής, αρχαία δάκρυα που νοτίζουν τις σελίδες. Βρίσκει και τη σύγχρονη χαρά και κείνη την ποιότητα της εσωτερικής ελευθερίας που λέει όλη την αλήθεια. Σπουδαίοι ψίθυροι και κραυγές αυτογνωσίας, δίχως ρητορικές τενούτες, συνιστούν την λαμπρή «συμμορία» των ποιητών που αγωνιούν για την ύπαρξη το αύριο και τον εαυτό, τον έρωτα και το θάνατο, την επανάσταση και τον αγώνα για τις αξίες που συντελούνται μέσα στα βαθύτατα όντα. Οι έπαινοι είναι ένα τυπικό και ανεπαρκές πρόσχημα. Οι ποιητές εδώ είναι οδηγοί χωρίς το άγχος της εξουσίας. Η καθαρότητα και η γνησι-ότητα τους ανήκει στη μαρτυρολογική «συνεύρεση» των χειρογρά-φων τους. Η πηγή της ατέρμονης πάλης, ειλικρινής και τίμια προσπο-ρίζει την ένωση εκεί που ο διχασμός ανατέλλει στα κεφαλάκια των ανειρήνευτων ηγεμόνων. Μακριά από θεωρητικές αμφιβολίες και με σαφή την ισχυρή πίστη στη συνοχή και την αρμονία, ποιητικές πρά-ξεις όπως αυτή εδώ, εμπεριέχουν τη μετατροπή της ιδέας σε ανώτατο ύψος και ήθος.

Χαριτίνη Ξύδη

Βιβλιοπαρουσιάσεις

Ομάδα Από Ποίηση

Αγαπώ την δυσλεξία σου

Αν ήταν κινηματογραφική ταινία το πρόσφατο έργο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, θα κόστιζε ένα αεροπορικό εισιτήριο. Όσο ακριβώς κοστίζει και η διαδρομή από την Αθηνά στη Χίο που πραγματοποιεί ο Άγγελος, βασικός ήρωας του μυθιστορήματος, για να του απαντηθεί μετά από χρόνια, ο λόγος και η αιτία για το «αντίο» που εισέπραξε από την Ελβίρα, το alter ego της καρδιάς του. Κάθε 11η Νοεμβρίου ο Άγγελος, επισκέπτεται την πλατεία Συντάγ-

ματος όπου εκεί ξανασκαλίζει σ ένα παγκάκι μια καρδιά με δυο αρ-χικά, Α – Ε. Είναι το δικό του και της Ελβίρας, της γυναίκας που αγάπησε. Χώρισαν ακριβώς εκεί, πριν από 10 χρόνια. Ο ίδιος, δημο-σιογράφος του κοινωνικού ρεπορτάζ ενώ αυτή καθηγήτρια γαλλικών, η οποία ζει στη Χίο. Όμως το «σαγαπω» μέσα στην καρδιά στο πα-γκάκι, που ζωγραφίστηκε πριν από δέκα χρόνια, δεν έχει τόνο, γιατί

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ


ο Άγγελος έχει μια μορφή δυσλεξίας και από παιδί δεν γνωρίζει να τονίζει. Στην απέναντι πλευρά στη Χίο, η Ελβίρα καθισμένη κι αυτή σ ένα

άλλο παγκάκι στη Δασκαλόπετρα του Ομήρου, σκέπτεται ακριβώς τα ίδια πράγματα και νοσταλγεί τη ζωή της μαζί του πριν χωρίσουν. Ανοίγει διάλογο με τον Όμηρο για την Οδύσσεια του κάθε ανθρώπου. Ζητά να της πει αν γνωρίζει με τη φαντασία του, ποια μπορεί να είναι η μοίρα της, καθώς αυτός είναι ο πατέρας της παγκόσμιας λογοτε-χνίας. Η Ελβίρα έχει ένα παιδί και είναι χωρισμένη, ενώ η ζωή της κυλάει ανούσια.Ο Άγγελος αποφασίζει να πάει στη Χίο μόνο και μόνο για να μάθει

τους πραγματικούς λόγους που η Ελβίρα του είπε αντίο πριν από 10 χρόνια και να πάψει να βασανίζεται. Εκεί λοιπόν επισκέπτεται τον κήπο της πλατείας, με τις προτομές όλων των ιστορικών μορφών της Χίου, για να καπνίσει ένα τσιγάρο και να προετοιμαστεί πριν τη συναντήσει. Έκπληκτος νιώθει απέναντί του, να του μιλά ο Γιώρ-γος Σουρής και να του ζητά να ασχοληθεί μ αυτούς που μαραζώνουν ολομόναχοι στο πάρκο των αγαλμάτων. Υπόσχεται τότε ο Άγγελος να κάνει ένα δημοσιογραφικό θέμα με σειρές στην εφημερίδα που ερ-γάζεται, για όλους αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους που κοσμούν το πάρκο.Και το ταξίδι το πνευματικό αρχίζει. Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος

με την πένα του καθιστά έμψυχες τις μορφές του Κοραή, του Σουρή, του Αγγουλέ, του Ψυχάρη, του Βερίτη, του Συκουτρή, του Ροΐδη του Θεοτοκά, του Πορφύρα και των άλλων ιστορικών μορφών της Χίου, ενώ ταυτόχρονα γίνεται καταιγιστικός απέναντι στον άκριτο διδα-κτισμό και τον ιστορικό κυνισμό. Φθάνει στο σημείο ο συγγραφέας από μια μουσική που ακούγεται τη νύχτα στην προκυμαία της Χίου – του Φρανκ Σινάτρα– το come fl y with me, να βάζει τον Κοραή να δηλώνει πως «τίποτα δεν κέρδισα γράφοντας μόνο “Επιστολές προς τους Απανταχού Χίους” στο Παρίσι. Ενώ ο Φρανκ γεύθηκε τη ζωή, ερωτεύθηκε, αγάπησε και όλοι τον τραγουδούν. Ούτε στη βιβλιοθήκη μου δεν πατούν πλέον». Ακούει τα παράπονά τους αλλά και μαθαίνει τις μύχιες σκέψεις τους.

Κάποια στιγμή απέναντί του στον Τσεσμέ, βλέπει τη γριά Τουρκά-λα Αισέ κι απ τη δική του την πλευρά το Χιώτη γέρο Μανούσο, τους ήρωες μιας παλιάς αγάπης που την διέλυσε η έχθρα των δυο λαών, να αναρωτιούνται «μα που μπαίνουν οι φράχτες στο Αιγαίο που χω-ρίζουν τις καρδιές και τις αγάπες;», «στα πόσα μίλια βγαίνουν λα-θραίες οι πεθυμιές;», «πως ορίζεται ο απέναντι;». Είναι συγκινητική η στιγμή που ένας γλάρος ταΐζεται κι από τους δυο, καθώς μεταφέρει μηνύματα αγάπης από τη μια ακτή στην άλλη. Εδώ η αγάπη υπερι-σχύει των νόμων και οι δυο λαοί μέσα από το πέταγμα του γλάρου εκφράζουν την επιθυμία τους για συνεννόηση.Την ημέρα που ο Άγγελος επισκέπτεται τη Χίο, η Ελβίρα με τη

σειρά της επισκέπτεται την Αθήνα για να συναντηθεί με γιατρό ώστε

67

να βοηθήσει το μικρό της γιο, που στο δημοτικό σχολείο πάσχει από Διάσπαση Προσοχής. Εκεί διαπιστώνει πως το μόνο που χρειάζεται ο γιος της είναι αγάπη, ενδιαφέρον και επιβεβαίωση για να μπορέσει να λύσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Παράλληλα ο Άγγελος στη Χίο, μέσα από μια νοερή συζήτηση με τον Κοραή, μαθαίνει το πώς να τονίζει, όταν μέσα στη Βιβλιοθήκη ο μεγάλος δάσκαλος τού εξηγεί πως «οι τόνοι μπαίνουν ακριβώς εκεί που αγαπάμε. Αγάπα την κάθε λέξη και τότε θα μάθεις να τονίζεις» τον προτρέπει.Ο Άγγελος με την Ελβίρα δε σμίγουν ποτέ. Όταν το αεροπλάνο του

Άγγελου τον γυρίζει στην Αθήνα, το πλοίο με την Ελβίρα επιστρέφει στη Χίο. Συναντιούνται καταμεσής στο Αιγαίο δίχως να το γνωρί-ζουν. Όμως και οι δυο τώρα μπορούν να προχωρήσουν στη ζωή τους, έχοντας διδαχθεί πως οι αιτίες των πραγμάτων δεν είναι παρά η μοίρα των ανθρώπων, που ορίζει η ίδια η ζωή. Ο Άγγελος τώρα ξέρει να το-νίζει όλες τις λέξεις και μετά από δέκα χρόνια τοποθετεί στην καρδιά τον τόνο σωστά.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΟ Γρηγόρης Χαλιακόπουλος είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και κατάγεται από τα

Φιλιατρά. Στο παρελθόν εργάστηκε στον τραπεζικό τομέα και υπήρξε συνδικαλιστής. Παραιτήθηκε το 1997 και αποχώρησε οριστικά από το συνδικαλισμό. Κατά τα έτη 1994–1995 εξέδιδε την εφημερίδα «Αίσθηση Λόγου και Τέχνης», μέσα

από την οποία προβλήθηκαν σπουδαίοι άνθρωποι της Επιστήμης, των Γραμμάτων και των Τεχνών. Συνεργάστηκε δημοσιογραφικά με τις εφημερίδες «Καθημερινή της Κυριακής» «Νίκη»

«Επενδυτής του Σαββάτου» «Real news» και τα περιοδικά «Ταχυδρόμος» «Επειδή» «Homme – ένθετο στο Πρώτο Θέμα» «Πανόραμα» «Μομέντο» και «Εικόνες». Το 1997 πρωτοδημοσίευσε στον τύπο, τα Αρχεία του Δρομοκαΐτειου, της προ και

μετά–κατοχικής περιόδου, για όλους τους σπουδαίους ανθρώπους που έζησαν μέσα στο Ψυχιατρείο, όπως ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Γεράσιμος Βώκος, ο Νι-κόλαος Δραγούμης, ο Καμπάνης και άλλοι πολλοί.Τα έργα του έχει παρουσιαστεί: στο ίδρυμα Γουλανδρή Χορν, στη Γεννάδειο Βιβλιο-

θήκη, στο Δήμο Αθηναίων, στην Πινακοθήκη Ψυχάρη, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, στον Πολυχώρο Άγκυρα, στο Κέντρο Μελέτης Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, στη Βιβλιο-θήκη Αδαμάντιος Κοραής, στον Ιανό, και αλλού, τόσο στην Αθήνα όσο και την Περι-φέρεια. Το παραμύθι του, το «Δάκρυ του Μουτζούρη παρουσιάστηκε από το Δήμο Κυ-παρισσίας και του Ελληνικούς Σιδηρόδρομους για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή τους. Επίσης επιλέχθηκε από το Υπουργείο Παιδείας στον κατάλογο των παιδικών βιβλίων για τα Δημοτικά Σχολεία. Ανάμεσα στο συγγραφικό του έργο είναι και η επιμέλεια βιβλίων μεγάλων ποιητών,

όπως του Άνθιμου Μιαούλη απ τις εκδόσεις Καστανιώτη. Πρωτοδημοσίευσε στον ημε-ρήσιο τύπο ανέκδοτη ποίηση του Κωστή Παλαμά και επιστολές ανέκδοτες του Καζα-ντζάκη και του Ελύτη.

Έχει κάνει έμμετρες διασκευές θεατρικών έργων όπως το «Παιχνίδι φαντασίας» του Κορνέϊγ, «το παραμύθι δίχως όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα κ.α., ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από τους συνθέτες: Χρήστο Νικολόπουλο, Νάκη Πετρίδη, Ανδρέα Αρτέμη, Στέφανο Κοντόπουλο, Αναστασία Παπαδημητρίου, Φίλιππο Περιστέρη και Στάθη Μα-

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ


ραγκό με τον οποίο συνεργάστηκαν στην ταινία του πατέρα του Θόδωρου Μαραγκού, καταγώμενου και αυτού από τα Φιλιατρά, «Ισοβίτες» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Σήμερα, αρθρογραφεί με κύρια θεματολογία του την κοινωνία και τον άνθρωπο.

Έργα του ιδίου

«Μελλοντικά Παρελθόν του Σήμερα» Ποίηση εκδόσεις Τσαπέπα 1984«Αντικέρ Ιδεών» Ποίηση εκδόσεις Ειρήνη 1991«Τα Φώτα της Πόρσε» Διηγήματα εκδόσεις Θουκυδίδης 1993«Επικηρυγμένη Αίσθηση» Ποίηση εκδόσεις Θουκυδίδης 1994«Θεωρείο στην Κόλαση» Ποίηση εκδόσεις Δωδώνη 1996«Πρόστυχο Φεγγάρι» Νουβέλα εκδόσεις Διάττων2000«Η Καρδιά του δότη» Μυθιστόρημα εκδόσεις Άγκυρα 2006«Το Δάκρυ του Μουτζούρη» Παραμύθι εκδόσεις Νίκας– Ελληνική Παιδεία 2008 «Πέθανα…αλλά σας βλέπω» Μυθιστόρημα Εκδόσεις Καλέντη 2008«Αγαπώ τη Δυσλεξία σου» Μυθιστόρημα Εκδόσεις Αιγέας 2010

Τοπίο Ακουαρέλλα 41× 28cm

69ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ

Στις 18 του περασμένου Δεκέμβρη ο σύλλογος μας οργάνωσε και παρουσίασε μια πολυεπίπεδη εκδήλωση με βασική συνιστώσα την Κυπαρισσία, με τίτλο: «η Κυπαρισσία… μέσα από την Πένα, τον Φακό και την Γραφίδα» και η οποία πραγματοποιήθηκε στον πολυχώ-ρο "Απόλλων" της Νομαρχίας Πειραιά.Η εκδήλωση περιελάμβανε μια έκθεση που παρουσίαζε την Κυπα-

ρισσία μέσα από τρεις μορφές τέχνης: Φωτογραφία, Ζωγραφική και Γραπτά Κείμενα. Επίσης έγινε η παρουσίαση ενός εκδοτικού εγχει-ρήματος του Συλλόγου μας. Η έκδοση και η διανομή σαν τεύχη της Τριφυλιακής Εστίας δύο βιβλίων–πονημάτων με μεγάλο ενδιαφέρον για την ιδιαίτερη μας πατρίδα.Το πρώτο, “Μιλούν τα μάρμαρα” του συγγραφέα και εκπαιδευτι-

κού κ. Στάθη Παρασκευόπουλου, το οποίο αναφέρεται στην ιστορία ανθρώπων τους οποίους η πολιτεία τίμησε και φιλοτέχνησε προτομές τους τις οποίες τοποθέτησε σε διάφορα σημεία της πόλης. Επίσης περιλαμβάνει τις μαρμάρινες στήλες με τις επιγραφές τους και κάνει καταγραφή των κρηνών της Άνω πόλης. Το βιβλίο παρουσίασε ο πρό-εδρος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών κ. Λευτέρης Τζόκας.Το δεύτερο, "Οι δρόμοι εξιστορούν" του εκπαιδευτικού κ. Ιωάννη

Αποστόλου, το οποίο αποτελεί μια εργασία που περιέχει την ιστορία ανθρώπων, κυρίως, αλλά και γεγονότων με τα ονόματα των οποίων έχουν ονοματοδοτηθεί οδοί της Κυπαρισσίας. Το βιβλίο παρουσίασε ο ίδιος μαζί με την συνάδελφό του κα. Μαρία Πέππα.Η έκθεση παρουσίαζε – πρόβαλε την Κυπαρισσία μέσα από την Πένα ιστορικών, περιηγητών, συγγραφέων, λογο-

τεχνών, ποιητών, και λόγιων –ανθρώπων που επισκέφθηκαν την Ελλάδα και την περιοχή, έζησαν ή γεννήθηκαν σε αυτή, κατά τους προηγούμενους αιώνες– που κάνουν αναφορές ή είχαν, έχουν κάποια σχέση με αυτήν. Επίσης εκτέθηκαν και ιστορικά κειμήλια, απόδειξη της ιστορικής της διαδρομής.μέσα από τον Φακό του φωτογράφου Πάνου Ηλιόπουλου

Εκδηλώσεις


μέσα από την Γραφίδα Κυπαρίσσιων, Τριφύλιων και άλλων καλλι-τεχνών – των οποίων η Κυπαρισσία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης –.Η προσπάθειά μας ήταν τεράστια ώστε να παρουσιάσουμε στο

κοινό μια εκδήλωση άρτια σαν όλες όσες έχουμε παρουσιάσει έως τώρα και κατά κοινή ομολογία το καταφέραμε. Πραγματικά ήταν μια εκδήλωση επιπέδου με μεγάλη πολιτιστική και πολισμική αξία για πόλη μας που έδινε το έναυσμα για να την ανακαλύψουμε ακόμα πε-ρισσότερο.Φιλοδοξούμε στο μέλλον να παρουσιάσουμε την συγκεκριμένη έκ-

θεση και στην Κυπαρισσία. Εμείς σαν Σύλλογος που καταστατικά έχει την υποχρέωση να προ-

άγει και να τροφοδοτεί τον πολιτισμό της ιδιαίτερης μας πατρίδας θα συνεχίσουμε την προσπάθεια αυτή, μαζί με την υποστήριξη – ηθι-κή και οικονομική – αρκετών συμπατριωτών μας, και θα σας θέλαμε όλους στο πλευρό μας, για να αποκτήσει ουσία και νόημα η έννοια συλλογικότητα την οποία πρεσβεύουμε.

Oι συγγραφείς και η κα. Πρόεδρος του Συλλόγου απο το βήμα της εκδηλώσεως.

Μέσα από τις σελίδες αυτού του τεύ-χους, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ολό-θερμες ευχαριστίες μας στον συντοπίτη μας Στέλιο Μπαρμπαγιάννη και την οι-κογένεια του. Ο ίδιος, που μοιράζει τη ζωή του μεταξύ Κυπαρισσίας και Η.Π.Α., διακατέχεται από ένα αίσθημα χρέους και τιμής για την πόλη της Κυπαρισσίας και τους αν-θρώπους που δημιουργούν, και με αφορμή το μικρό αφιέρωμα στην Κυπαρίσσια ζωγράφο και εκπαιδευτικό Βασιλική Μπινιώρη – που είναι και νονά του – για την μεγάλη της προσφορά στον τόπο μας, καθώς και στην μνήμη των γονιών του – Ιωάννη και Γεωργίας – συνέβαλε τα μέγιστα στην έκδοση αυτή.

ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 16(144) ΤΗΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 2010ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΩΝ «Η ΑΡΚΑΔΙΑ»ΣΕ 1.000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ

ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ 33-72

Documents

Transcript of ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ 33-72